1

Jonge Kerk Roermond, 9 november 2019.

Follow Jesus

Dames en heren,

In het voorbereidingsgesprek zei Wim dat ik gerust een afbeelding of twee in mijn lezing mocht gebruiken. Dat is een beetje uit de hand gelopen, zoals U zult zien. Beginnen we hiermee! ik vind dit een erg leuk plaatje maar het geeft ook meteen een van de hoofdproblemen aan waar religieuze gemeenschappen van vandaag voor staan: de kloof tussen religieuze taal en de alledaagse belevingswereld.

In de afgelopen twee jaar heb ik onderzoek mogen doen naar toekomstige modellen van religieus leven in de Katholieke en Protestantse kerken in Nederland, Duitsland en Vlaanderen. Het betrof een bestandsopname, of zoals dat tegenwoordig heet, een mapping, van alles wat er gebeurt en gepland wordt op het gebied van toekomstig religieus gemeenschapsleven. Aan het begin van het project hebben we geprobeerd ons voor te stellen, hoe Christelijk Nederland er over 25 — 30 jaar uit zou kunnen zien. Waarschijnlijk zullen Christenen een kleine minderheid zijn in een overweldigend seculiere maatschappij. In de afgelopen jaren woonde ik in het buitenland en wanneer ik af en toe in mijn oude thuisparochie terugkwam, viel mij steeds weer op hoe snel en radicaal die teruggang gaat. De veranderingen op kerkelijk en religieus gebied kunnen we ons bijna niet radicaal genoeg voorstellen maar ik merk telkens weer aan mijzelf hoezeer ik bepaald ben door dat beeld en de ervaringen van die volkskerk en hoe moeilijk het is om zich de toekomstige situatie in al zijn radicaliteit voor te stellen.

Oudenbosch, kloosterplaats

2

Eenzelfde verhaal van teruggang kan verteld worden over de ordes en congregaties. Ik ben 62 jaar oud, opgegroeid in Oudenbosch in West- Brabant waar alle vormen van onderwijs vast in handen waren van de Broeders van Saint-Louis en de zusters Franciscanessen. De laatste broeders en zusters wonen intussen in een bejaardenhuis, de enorme gebouwencomplexen zijn voor een deel afgebroken en voor een deel herbestemd tot woningen en horeca (aanwijzen op de foto). Uitgerekend een vroegere overste van de Broeders van Oudenbosch schreef al in de jaren 80 het bekende boekje "Sterven of werven", waarin hij pleitte voor een bewust beleefd en doelbewust uitgevoerd einde van zijn congregatie. In de afgelopen decennia hebben veel religieuze gemeenschappen die keuze gemaakt en zijn heel verantwoordelijk en zorgvuldig het traject gegaan van wat eufemistisch "verantwoorde voltooiing" is gaan heten. Het overgrote deel van de ordes en congregaties dat nu nog in Nederland aanwezig is, zal over 10, maximaal 15 jaar niet meer aanwezig zijn. Een kleiner deel zal verder kunnen werken maar met veel kleinere aantallen leden en meestal met heel andere doelen en taakstellingen.

De maatschappelijke zichtbaarheid van kerkelijk leven en van religieus leven zal naar verwachting nog flink verder afnemen net als de kennis over geloofsinhoud en het begrip van

religieuze taal. En ook veel gelovigen zelf vinden het steeds moeilijker om over hun geloof te

spreken. Ik denk dat Mgr. de Korte van den Bosch terecht heeft gesproken over de religieuze sprakeloosheid van Nederlandse Katholieken maar ik denk dat die religieuze sprakeloosheid in veel bredere kring te vinden is.

Verandering, vernieuwing.

Maar het verhaal over teruggang en afbouw is niet het hele verhaal, bij lange na niet. In de gesprekken in de afgelopen twee jaar ben ik meer dan verrast door het feit dat er zoveel initiatieven, uit zoveel verschillende hoeken zijn wat betreft toekomstige vormen van geloofsleven, van religieus gemeenschapsleven, niet in de laatste plaats binnen de Protestantse kerken.

3

Wat opvalt bij die initiatieven tot vernieuwing van religieus gemeenschapsleven is dat niet de vragen naar financiering of naar juridische structuur op de voorgrond staan maar vooral de vraag naar de eigen identiteit en spiritualiteit, het charisma, alsook naar de taak, de missie die men voor zichzelf ziet in de toekomst.

Openheid voor cultureel Christendom.

En tegelijkertijd is er van buiten de geloofsgemeenschappen een duidelijk herkenbare openheid voor religieuze fenomenen of zelfs religieuze identiteit te zien. Allerlei bedrijven, marketingmensen, belangengroeperingen spelen in op die toegenomen openheid. En die

interesse, die openheid neemt heel verschillende en soms uitgesproken verrassende vormen

aan. Ik neem U graag mee op een kleine uitstap langs heel verschillende voorbeelden van Christelijke fenomenen op onverwachte plaatsen.

Cultuurtheoloog en blogger Frank Bosman wordt niet moe op de Christelijke sporen in de huidige cultuur, films, videogames, etc. te wijzen, bijvoorbeeld in het videospel Assassins Creed waar de strijd tussen goed en kwaad onder het kruis uitgevochten wordt, waarin Apples of Eden voorkomen en zelfs een Shroud of Eden, een duidelijke verwijzing naar de Lijkwade van Turijn.

Het fenomeen The Passion, hier in Dordrecht, is al vaak besproken maar wie had 20 jaar geleden gedacht dat zo'n fenomeen mogelijk zou zijn, dat bekende artiesten graag daarin zouden optreden, dat mensen met een verlicht kruis door de nachtelijke stad zouden trekken.

5

En wat te denken van het fenomeen gezamenlijk kerstzang. Wie had gedacht dat bijvoorbeeld in Haarlem (op de foto links) samen-kerstliedjes-zingen zoveel publiek zou trekken, ook al wisselen "Stille Nacht" en "Rudolph the red-nosed Reindeer" elkaar daarbij af. En wat U rechts ziet is massale kerstsamenzang in het Dolfinarium Harderwijk, overigens voor zo ver ik weet zonder optreden van dolfijnen maar dat komt misschien nog.

Begrafenisonderneming de DELA neemt het volledige complex van de Augustijnen in Eindhoven over om daar een ceremonieënhuis met de naam DOMUSDELA te vestigen. DELA heeft haarscherp herkend dat veel mensen op zoek zijn naar ruimtes voor rituelen om scharniermomenten te vieren maar daarbij niet met het instituut kerk geconfronteerd willen worden. Dus wel een neo-gotisch kerkgebouw maar geen heiligenbeelden of altaar meer, laat staan een preekstoel. Interessant overigens dat de DELA voor een Latijnse naam gekozen heeft en bovendien voor een woord dat "huis" betekent. Bieden de kerken dat huis niet meer?

Directievoorzitter Edzo Doeve heeft verkondigd dat het Heilig Hart-beeld van Jezus op de kerk - beter bekend als Jezus Waaghals - een rol gaat spelen in de interactie met de stad. ledere keer als er een kind geboren wordt in Eindhoven, moet het beeld van Jezus met de gespreide armen, verlicht worden. Dat is maximaal zo'n 10 keer per dag, aldus Doeve. Wat een PR-stunt want gegarandeerd gaan de meeste mensen als ze langs de kerk lopen naar boven kijken of er al weer een kindje geboren is of niet. Je vraagt je af waarom we er zelf niet op gekomen zijn?

6

Hebt U al gehoord van de "Missa in Mysterium" van Herman Finkers onder het motto "Wishful singing"? Een volledig gezongen gregoriaanse mis met Herman Finkers aan de microfoon die een fluistervertaling geeft in het ABN of Twentse dialect. Ook in deze herfst waren de uitvoeringen in een mum van tijd uitverkocht. Het is uitdrukkelijk geen concert maar wordt voorgesteld als een samenkomen om met elkaar een kunstzinnig, verstild eerbetoon te brengen aan het Mysterie van de Liefde; ook wel aangeduid als het Christus-mysterie, vandaar de titel: Missa in Mysterium.

In de abdij van Tongerloo (foto links) vond het Festival van Vlaanderen/Kempen plaats onder de titel "Musica Divina — de klank van da Vinci" en was tot de laatste plaats toe uitverkocht hoewel Tongerloo toch niet echt de navel van Vlaanderen is. Het spektakel van de Mattheuspassion in Naarden hoef ik niet uit te leggen; zien en gezien worden ook voor politici (wie goede ogen heeft, kan premier Rutte ontdekken). Is dit alleen maar show, politiek of sociaal opportunisme of speelt er meer mee?

De glossy "Klooster" zou een eenmalige uitgave moeten zijn, een soort stunt maar het succes was zo overdonderend dat er inmiddels 8 afleveringen

6

verschenen zijn en er een volledige website met nieuwsbrief en wat al niet in de lucht is. Religieuzen zelf hebben veel kritiek op de opmaak en inhoud van het blad maar de uitgevers hebben ontegenzeggelijk een gevoelige snaar geraakt bij het bredere publiek en dat zeker niet alleen bij trouwe Katholieken.

In de afgelopen jaren is er een hele serie televisieprogramma's en films gemaakt over kloosterlingen en kloosterleven. De series van Leo Fijen voor KRO/RKK in Nederland en van Lucette Verboven voor Braambos in Vlaanderen trokken ongekend veel kijkers. De BBC heeft een aantal keren gasten in de stilte van een klooster ondergedompeld en de EO heeft die formule in Nederland toegepast. Annemie Struyf heeft in Vlaanderen een documentaire gemaakt over de Trappistinnen in Brecht die bijna anderhalf miljoen kijkers trok, dat is zo ongeveer een kwart van de totale Vlaamse bevolking. Recent heeft Daan Jongbloed in het Nederlands filmfestival documentaire over de Kruisheren van Sint Agatha gepresenteerd onder de titel 'Celibaat'. Marlies Smeenge heeft een documentaire gemaakt over de drie laatste Norbertinessen in het klooster in Mechelen. Om het internationale succes van films als "Into great silence" of "Des hommes et des Dieux" maar niet te noemen.

Stadskloosters schieten als paddenstoelen uit de Nederlandse bodem, er zijn al(meestal oecumenische) stadskloosters in Middelburg, Groningen, Leeuwarden, Zutphen, Nijmegen, Arnhem, Utrecht, den Haag, Amsterdam, Haarlem en ik vergeet er waarschijnlijk nog een paar.

7

In de vroegere abdij Sion in Diepenveen zoekt een oecumenische stichting naar een nieuwe vorm van religieus leven in de oude gebouwen, met daarin opgenomen een zelfstandig jongerenklooster waar jongeren op een draaipunt

in hun leven een jaar er tussen uit kunnen, inclusief een programma social- media-detox. Opvallend is de religieuze beeldtaal op de website. Draagt men een nieuw habijt (foto links in de moderne kloostergang)? Ontdekt men nieuwe vormen van getijdengebed? Waarom zeggen zoveel niet-gelovige gasten bij binnenkomst in vroegere kloosters en abdijen dat 'HET' er nog hangt; zonder precies te kunnen weergeven wat dat 'het' dan wel is.

Opvallend is overigens dat de helft van de jongeren die komen eenProtestantse en de andere helft een seculiere achtergrond heeft. Dat geldt ook voor Casella, het jongerenproject van de

Zusters Augustinessen van Sint Monica in Hilversum. De zusters werven bewust met de stilte,

met gemeenschap. En er zijn zelfs een paar jongeren ingetreden bij de Zusters Augustinessen!

Over zusters gesproken, wist U dat Zuster Leonarda te koop is? Net als Zuster Canuta en Zuster Chrysanta? Het zijn de namen van woningen in een vroeger klooster in Gemert. Een handige jongen wist dat "Wonen in een klooster" verkoopt!

8

En de handige makelaar heeft het complex de naam `7th Heaven' meegegeven en als motto koos voor "nog lang en gelukkig". In hoeverre de lijdensinstrumenten van de kruisiging in het logo bijdragen aan het lang en gelukkig, blijft overigens in het midden.

En wat denkt U van zuster Margaux? Zuster Margaux is de naam van een zeer succesvolle en trendy wijnbar in Amersfoort. Het loont de moeite om de tekst van de site nader te bekijken. Ik citeer: 'Verzorgen stond eeuwenlang centraal in het van oudsher Burger Weeshuis Mariënhof Het begon allemaal met de komst van de Celzusteren van Sint Ursula; krachtige, zorgzame zusters die de wezen van Amersfoort liefdevol verzorgden. Zuster Margot was de dame (sic) die de linnenkamer runde ruim 400 jaar geleden.

Wijn Margaux is zonder twijfel één van de beroemdste wijngebieden in de

Franse wijnstreek Bordeaux. Haar wijnen staan bekend als vrouwelijk, rijk aan tannine en ongelooflijk soepel... Krachtig, zorgzaam, vrouwelijke touch en soepel... Wijnbar Zuster Margaux verenigt alle verhalen uit de rijke historie en voegt er een nieuw hoofdstuk aan toe.

En om de liefdevolle kracht te benadrukken volgt dan nog deze foto van een vrouw met sluier! Een zekere onbekendheid met het religieuze jargon is overigens wel merkbaar.

9

Bent U al aan het sparen om Jezus schoenen te kunnen kopen? Voor een slordige € 3.000,- hoort U er bij! De zolen hebben doorzichtige reservoirs die gevuld zijn met water uit de Jordaan dat door een priester gezegend is; de slogan luidt "loop op water". In de veters is een stalen kruis met gouden corpus verwerkt. De rode inlegzolen zijn van naar wierrook geurende schapenwol gemaakt. Op de achterkant staan twee groepen letters: MSCHF (wat staat voor mischief) en INRI. De wol verwijst naar de schapen in het kerstverhaal en de rode schoenen naar het schoeisel van paus Benedictus XVI. Op de website van de fabrikant is nog veel meer bijbels materiaal te vinden, daaronder de hier afgebeelde foto's. Is het blasfemisch? Voor de een wel voor de ander misschien minder. Frank Bosman merkte terecht op dat de fabrikant er van uitgaat dat de meeste mensen de beeldtaal snappen en er door aangesproken worden. Voor hem is het glas niet half leeg (blasfemisch) maar half vol (een kans voor catechese). Dit zijn zo maar wat voorbeelden uit alleen ons eigen land, in Vlaanderen en Duitsland zouden makkelijk andere voorbeelden genoemd kunnen worden.

Nieuwe initiatieven.

In het onderzoek van de afgelopen twee jaar heb ik tal van nieuwe initiatieven mogen bezoeken en met mensen mogen spreken die zoeken naar aangepaste vormen van religieus gemeenschapsleven.

Bij een aantal van de nieuwe initiatieven wordt gezocht naar samenwerking tussen leken en religieuzen, bijvoorbeeld de Focolare gemeenschap in de vroegere abdij Mariënkroon in Nieuwkuijk, waar de laatste broeders de kans

10

kregen in hun eigen abdij oud te worden en waarbij Focolare geleidelijk aan steeds meer delen van het complex overnam. Nu woont er een 40-tal focoiarini op het terrein zelf, een 40-tal in de directe omgeving en samen met de landelijke leden ontwikkelt het geheel zich tot een regionaal of zelfs landelijk geestelijk centrum met respect voor de cisterciënzer erfenis.

De gemeenschap Chemin Neuf heeft de Paulusabdij in Oosterhout van de Benedictijnen overgenomen en probeert met een kleine leefgemeenschap een spiritueel centrum in West-Brabant op te bouwen. Dat alles in contact met de andere leden van de zogenaamde Heilige Driehoek: de Benedictinessen en de Norbertinessen.

De Franciscaanse eco-gemeenschap Stoutenburg was een succesvol initiatief dat jammer genoeg het huis moest opgeven maar waarvan sommige leden bij de Broeders van Huijbergen met "De Huijberg" een doorstart maken. Eerste

voorzichtige activiteiten in Huijbergen op het gebied van kloostertuinieren, stilte en bezinning hebben veel meer respons gekregen dan gedacht.

Verrassend is het aantal initiatieven binnen de Protestantse kerk Nederland. Verrassend omdat deze Calvinistische kerk niet bepaald bekend stond om zijn interesse in kloosterleven. Binnen de PKN is er sinds kort een Getijdengemeenschap "De Binnenkamer" die het initiatief "klooster in de cloud" ontwikkelt waar uiteindelijk een volledig digitaal klooster uit moet ontstaan, met digitale

11

bibliotheek, digitale cellen, waar digitale kaarsjes gebrand en waar digitaal gevast kan worden, en ga zo maar door.

Bekend is natuurlijk het nieuwe klooster in Jorwerd (ik zal niet proberen om de Friese naam uit te spreken) dat zich steeds verder ontwikkelt en er uiteindelijk zo zal uit moeten gaan zien. Hoe God uit Jorwerd verdween en er weer terugkwam.

Binnen diezelfde PKN zijn er inmiddels 100 pioniersplekken, plaatsen waar geëxperimenteerd wordt met vernieuwende vormen van spiritueel-pastorale aanwezigheid in de maatschappij. Bijna een derde van deze pioniersplekken heeft monastieke eigenschappen of leefvormen en er is nu een eigen koepelorganisatie met een deeltijd coördinator ontstaan. Ds. Rosaliene Israël, de scriba van de Protestantse Kerk Amsterdam wist te vertellen dat er in Amsterdam op dit moment op 10 plaatsen aan nieuwe levensgemeenschappen op een religieuze basis gedacht en gewerkt wordt.

Maar ook buiten de grote steden ontstaan er gemeenschappen zoals bijvoorbeeld De Zilt in Gorinchem waar drie gezinnen en twee alleenstaanden in een kloosterachtige structuur samenleven en vijf plaatsen voor tijdelijke

12

opvang aanbieden. Een Katholieke tegenhanger is bijvoorbeeld de Wonne in Almelo. In Drachten heeft het predikantenechtpaar Hofstra het vroegere Karmelklooster overgenomen en ook na de dood van haar echtgenoot voert mevrouw Ietje Hofstra het centrum zoveel mogelijk in de geest van de Karmel verder.

Het is de bedoeling dat in het vroegere Trappistenklooster in Diepenveen in de loop van de tijd

een oecumenische leefgemeenschap de gebouwen weer met leven vult. In het gebouw bevindt

zich ook het eerder al genoemde Jongerenklooster.

Op allerlei niveaus wordt geëxperimenteerd met vormen van gemeenschappelijk wonen. In seculiere initiatieven als De Knarrenhof of Abbeyfield Houses wonen mensen samen in een soort hofjesstructuur: zelfstandig maar met een grotere mate van sociale ondersteuning. Er zijn ook initiatieven in die richting op Christelijke basis. De Lutherse diakonie heeft de vroegere Augustanakerk in Amsterdam omgebouwd tot 16 woonruimtes voor heel verschillende bewoners. De Augustanahof speelt ook uitdrukkelijk een sociale rol in de wijk.

13

Op het Begijnhof in Breda wonen al vele tientallen jaren geen begijnen meer en de woninkjes worden verhuurd aan alleenstaande dames. In de laatste jaren echter wordt er opnieuw nagedacht over de Christelijke wortels van hof. Met het sluiten van de meeste kerken in de

binnenstad van Breda, krijgt de Begijnhof kapel een heel andere positie en kijkt ook het bisdom

met andere ogen naar de mogelijkheden van het Begijnhof.

Toen het Begijnhof in Breda 750 jaar bestond, werd er een internationaal congres georganiseerd waarop zich verschillende nieuwe vormen van begijnhoven presenteerden, oa. uit Italië, Frankrijk, Duitsland en Amerika. In heel verschillende vormen wordt daar gezocht naar een mogelijkheid om zelfstandig-in-gemeenschap te wonen. In Bochum,

Duitsland werd een nieuw begijnhof gebouwd, inclusief een begijnhofkapel

de Duitse stad Essen heeft een vroeger Finanzamt betrokken. Waarom wil deze feministische, politiek en sociaal zeer actieve gemeenschap zich uitdrukkelijk Beginenhof noemen en niet alleen maar Wohngemeinschaft?

De dames op de foto zijn lid van het Dominicaanse begijnhof in Brussel, een stichting van de Dominicanessen van Fichermont waarbij gekeken wordt of begijnenleven in te passen is in de structuren van de congregatie. De tweede foto toont het nieuwgebouwde Beguinage Viaduc, eveneens in Brussel. De derde foto is van het (luxe) begijnhof in Straatsburg.

14

In den Bosch experimenteren de Franciscanen met een ‘gemeenschap van gemeenschappen’ waarbij Franciscanen, zusters Clarissen en Franciscaanse leken in het vroegere klooster van de Kapucijnen een Franciscaans centrum voor Zuidoost Nederland proberen op te bouwen.

In klooster Wittem is de gemengde gemeenschap van broeders, zusters en leken te klein

geworden om het grote gebouw in zijn geheel te kunnenexploiteren. Maar in plaats van

het gehele gebouw te verkopen aan een projectontwikkelaar die er dan een hotel of zo van maakt, worden in de toekomst drie vleugels gebruikt door een licht alternatieve zorginstelling en één vleugel door de redemptoristen waarbij er dwarsverbindingen moeten ontstaan tussen de zorginstelling en diensten vanuit het klooster/bedevaartsoord.

De vroegere basisbeweging Boskapel uit Nijmegen is volop bezig het stadsklooster

ontwikkelen. Gekeken wordt naar mogelijkheden om

Mariken te

15

met het Oecumenisch Citypastoraat, de Stichting het Pelgrimshuis en wellicht nog andere partners samen te werken. Gekeken wordt ook naar nieuwe mogelijkheden om sterker diaconaal aanwezig te zijn en naar de mogelijkheden om de digitale presentie te verbeteren. En de hoop is dat ergens een leefgemeenschap rond een vaste kern/kapel gevestigd kan worden die de basis van al deze activiteiten

kan vormen.

Samenwerking vindt ook plaats in het vroegere klooster van de Zusters van Schijndel in de Hoogstraat in Eindhoven. Daar zijn niet minder dan 7 sociale ideële organisaties gevestigd, waaronder een woongemeenschap. Deze organisaties willen uitdrukkelijk het sociale engagement van de zusters voortzetten waarbij het een zoeken is in hoeverre er van een gezamenlijke (maar zeer gedeeltelijk Christelijke) identiteit sprake kan zijn.

Emmaus Nederland heeft een aantal opvangcentra in het land waar mensen tijdelijk onderdak kunnen vinden en voor een bepaalde periode kunnen meeleven en -werken.

De kern van deze plaatsen wordt gevormd door leefgemeenschappen. Emmaus heeft problemen om nieuwe leden voor zulke

16

vinden en de vraag speelt of deze vorm van leefgemeenschappen te gemeenschapsleven nog van deze tijd is. De vraag naar de identiteit van de organisatie kwam daarbij naar boven, iets wat ook speelt bij bijvoorbeeld de verschillende Vincentiusverenigingen in het land. Tegelijkertijd vragen de congregaties met een Vincentiaanse spiritualiteit zich af welke rol hun grote moederhuizen in de toekomst kunnen hebben. Samenwerking of op zijn minst uitwisseling liggen hier voor de hand.

In Glane, bij Enschede, staat het Ephremklooster, vroeger klooster van de Maristen, al jaren het centrum van de Syrisch-Orthodoxe kerk in Noordwest- Europa. De eerste generatie in Nederland was vrijwel helemaal gericht op de situatie in Zuidoost Turkije, waar de meeste gelovigen vandaan kwamen. De jongere generatie is vrijwel helemaal geïntegreerd in de Nederlandse samenleving maar wil de eigen religieuze identiteit bewaren en richt zich daarbij sterk op het klooster als geestelijk centrum. De meeste broeders en zusters die in het centrum wonen zijn op leeftijd en de gemeenschap staat voor de vraag, of dit centrum in stand gehouden kan worden door meeleven van leken.

Migranten zullen in Christelijk Nederland in de toekomst sowieso een veel grotere rol gaan spelen; uitwisseling, wederzijdse kennismaking, samenwerking zullen een noodzaak zijn en veel kansen bieden. De foto's tonen de oprichting van drie koepelorganisaties: de Vereniging Samen Kerk in Nederland, kortweg SKIN genoemd, van

Migrantenkerken.nl en van de 'Baptistenkerken in Nederland'

Belang voor Jonge Kerk Roermond.

Waarom vertel ik U dit allemaal? Is dit alles van belang voor Jonge Kerk Roermond op dit jubileum? Ik denk van wel. Ook uw organisatie staat op een kruispunt en er zullen vroeger of later verreikende beslissingen genomen moeten worden over de toekomst van uw gemeenschap. In de eerste helft van 2018 kwam ik met Jonge Kerk in contact omdat ik in het kader van dit project

meer wilde weten over de situatie van basisbewegingen. In de gesprekken werd duidelijk dat er een flink aantal parallellen bestaat tussen de ontwikkelingen bij de ordes en congregaties en bij geloofsgemeenschappen zoals de Jonge Kerk. Vragen rond het ouder worden van de gemeenschap, de toekomstige praktische organisatie, de haalbaarheid van langdurige financiering, de functie van dit gebouw, spelen allemaal een rol. Maar, net als bij de ordes en congregaties, is denk ik de vraag naar de identiteit en spiritualiteit een vraag die aan al die andere vragen voorafgaat. En die vraag is een heel lastige.

17

Dit plaatje is voor velen van ons denk ik erg herkenbaar. In alle ontwikkelingen van de afgelopen 50 jaar hebben veel mensen min of meer voor zichzelf moeten bepalen wat ze wel en wat ze niet geloven, of ze wel of niet en zo ja, op welke wijze, lid willen zijn van een geloofsgemeenschap, van een kerkgemeenschap. In de toekomst zullen Christenen in Nederland een heel kleine minderheid zijn (ik zei het eerder al) en zal het absoluut noodzakelijk zijn dat we weet van elkaar hebben, dat we uitwisselen en dat we, waar mogelijk, samenwerken. En dat zal alleen mogelijk zijn wanneer we ons zo veel als mogelijk, bewust zijn van onze identiteit, onze spiritualiteit, onze geschiedenis, ons charisma, onze missie nu.

Hierboven heb ik geprobeerd aan te tonen, hoeveel er alleen al binnen Nederland gebeurt, hoeveel mensen nadenken over toekomstige vormen van gelovig leven, van religieus leven, hoeveel organisaties nadenken over nieuwe of aangepaste organisatievormen die in de toekomst bestand kunnen hebben. En ik wens U toe dat uw gemeenschap, de Jonge Kerk Roermond, mee gaat in die beweging.

In het begin van mijn bijdrage heb ik verwezen naar de theorie van de "verantwoorde voltooiing" waar veel ordes en congregaties mee werken. Veel van wat in dit proces gebeurt is noodzakelijk, want er moet goed gezorgd worden voor de oude leden, er moeten gebouwen afgestoten worden, er moeten aanpassingen aan juridische en financiële structuren plaats vinden. Maar wanneer afbouw en beëindiging het enige perspectief worden van waaruit gedacht en gehandeld wordt, dan is er geen openheid meer voor de vragen en de noden van deze tijd. Dan is er geen ruimte meer om de kansen te zien die iedere tijd aanbiedt. Buiten en binnen de geloofsgemeenschappen groeit belangstelling voor religieus leven en voor geloofsvragen. Religieuzen en geloofsgemeenschappen als de Jonge Kerk bezitten een schat aan religieuze ervaring. Laten we deze schat koesteren en zoveel mogelijk toegankelijk maken en delen, juist nu waar zo veel mensen nadenken over toekomstige modellen en mogelijkheden van religieus leven. Ik heb geen idee waar we over 30 jaar zullen staan en het is de vraag hoe velen van ons er over 30 jaar überhaupt nog zullen zijn. Maar alle vragen en bedenkingen zijn geen reden om niet op weg te gaan; Christenen zijn tenslotte mensen van de Weg. En als we die weg willen gaan, zullen we NU stappen moeten ondernemen in wat wij NU als de beste richting inschatten. Gaandeweg zullen er misschien aanpassingen nodig zijn of moet er een heel andere weg worden ingeslagen maar dat is dan een zorg voor later. Het motto van deze dag is "Hoe ver te gaan — hoe verder gaan?" Ik zou zeggen, zo ver als onze voeten ons kunnen dragen — samen met al die anderen die ook onderweg zijn. Ik wens U een heel inspirerend jubileum toe!