Toezichthoudende domotica in de intramurale dementiezorg

Johan van der LeeuwVilans, Kenniscentrum Langdurende Zorg

Inzet Vilans

• Vanaf 2003 ontwikkeling van domotica in het kleinschalig groepswonen voor mensen met dementie -> pilots 2004 – 2006

• 1.2009: Rapport Inspectie voor de Gezondheidszorg ‘’Domotica in de zorg moet zorgvuldiger’’ -> aanleiding: incidentmeldingen door zorgpersoneel die veroorzaakt zouden zijn door domotica

• 2. 2010: Onderzoek VUmc, 9 verpleeghuizen PG-zorg: situatie van niet meer te belopen aantal valse meldingen

• 3. 2010 – 11: Programma ‘’Ban de Band’’, Vilans -> hetzelfde signaal

Inzet Vilans

• 4. 2013: RIVM in opdracht IGZ -> nog steeds incidentmeldingen vanuit domoticaAnalyse incidenten: oorzaak vaak enkelvoudige bewegingssensoren voor uitbedmelding in de dementiezorg + akoestische bewaking in vooral de VGZO.a.: leidt tot situaties van ‘’overbelasting van zorgpersoneel’’

• Vanaf 2010 door Vilans:- Analyse van de situatie

Niet meer te belopen aantal meldingen

• Wanneer?• Combinatie van factoren, als deze tegelijk van

toepassing zijn:1. Gebruik van ‘’oude’’ technologie op PG-zorg afdeling -> enkelvoudige bewegingssensor op standaard of ‘’belmat’’ gekoppeld aan een Verpleeg Oproep Systeem2. Teruggebrachte nachtzorg: van 1 op 24 naar 1 op 36 (+)3. Doorgezet beleid terugdringen vrijheidsbeperkende maatregelen: na verwijdering van de onrustbanden de bedhekken omlaag

Inzet Vilans

• Monitoring van toepassing nieuwe technologie gericht op met name verbeterde uitbed melding in de PG-zorg

• Zelf actief bijdragen aan deze technologie ontwikkeling

Evolutie fasen

• Fase 1: pionier verpleeghuis Lückerheide, Meander Zorggroep, Kerkrade vanaf 2006-> Toepassing camerasysteem met eenvoudige beeldinterpretatie: motion detection binnen beeldvakken-> jaren lang bezoeken van collega zorgorganisaties-> deze vroegen vervolgens bij aanbieders van verpleegoproepsystemen om deze oplossing-> Nu wordt dit aangeboden door Verkerk, Van Breda, Hesticare en eerder ook ASCOM (WZH Waterhof)

Evolutie fase 2

• Toepassing Ambient Intelligent Technology: software die signalen van sensoren interpreteert en analyseert en/of deze software zit in een slimme sensor

Twee systemen behoren tot deze fase 2:-UAS-technologie van Dutch Domotics &

ASCOM- Systeem rond de Slimme Optische Sensor (SOS) van Smarter Vision, OpenXS, Avics

Let op!

• Er zijn een groter aantal ontwikkelingen/producten in de vorm van slimme sensoren voor bij/boven/onder het bed die een verbeterde uitbed melding willen bieden én gekoppeld kunnen worden aan bestaande verpleegoproepsystemen

• Bieden echter geen afdoende oplossing is uit de praktijk gebleken

• Alleen slimme sensortechnologie die de gehele kamer dekt is afdoende gebleken, zoals de genoemde evolutie fase 2 systemen

Inzet Vilans

• Evaluatie van implementatie van beide systemen in de zorgpraktijk• In voorjaar 2014: evaluatie pilots van beide systemen tegenover elkaar op

de locatie Laarhof van Coloriet te Lelystad• Nu: lopend onderzoek implementatie ASCOM & Dutch Domotics systeem

op locatie Laarhof, 114 plaatsen PG• Net startend onderzoek implementatie systeem rond de SOS bij 2

zorgorganisaties -> VP-huis De Enk, Dignis, Zuid-Laren & Prisma, VGZ Waalwijk

• Ook: evaluatie en verdere ontwikkeling businesscases Ambient Intelligent Technology voor kwetsbare ouderen in de thuissituatie -> toepassing Sensara Safe van Dutch Domotics bij Zorgpalet Baarn-Soest -> leefstijlmonitoring en geavanceerde bewaking 2014 - 2016

->Project met Sensara Life in 2015 -> leefstijlmonitoring voor en door alleen de mantelzorg

Stappenplan realisatie domotica 1

1. Visie2. Samenstellen werkgroep3. Opstellen functioneel Programma van Eisen4. Keuze leverancier5. Opstellen business case vanuit organisatie

perspectief6. Definitief managementadvies met voorstel

implementatie domotica7. Go/no go besluitvorming

Stappenplan realisatie domotica 2

8. Opstellen technisch programma van eisen en Service Level Agreement9. Het opstellen van een plan van aanpak voor implementatie10. Uitvoeren implementatieplan 11. Technische realisatie en aansluiten cliënten12.Start gebruik13. Monitoren gebruik14. Evaluatie en bijstellen

Casus locatie Laarhof

• PG –verpleeghuis van Coloriet te Lelystad• Ingrijpende renovatie

-> 114 plaatsen -> deels vervanging aanwezige technologie

• Van vier naar drie nachtzorg medewerkers, wel achtervang vanaf nabijgelegen locatie-> circa 1 nachtzorg medewerker op 38 cliënten

• Advies vanuit Vilans: mag/kan alleen met geavanceerde domotica en géén verpleegoproepsysteem op de kamers-> bij voorkeur evolutiefase 2 systeem

Stappen 1 - 3

• Stap 1 Visie• 2. Samenstellen werkgroep• 3. Opstellen functioneel Programma

van Eisen samen met de werkgroep

-> onderlegger voor het aanvragen van offertes

-> Voor het toetsen van deze offertes

Functiewijzer

• Voor de discussie in de werkgroep wordt gebruik gemaakt van een functiewijzer

• Vilans-functiewijzers voor diverse doelgroepen en settings:zie www.domoticawonenzorg.nl onder publicaties

Functioneel PvE

• In functiewijzer intramurale dementiezorg -> 4 functiegroepen:1. Bewakingsfuncties op mogelijke nood-

situaties ’s nachts en overdag & ’s avonds2. Preventie en detectie op dwalen3. Functies omtrent licht4. AlgemeenIn de discussie: welke invulling van de

functie en welke status: basis of optioneel

Voorbeeld functiebeschrijving

BasisPrimair in de nacht, maar ook overdag en ’s avonds te activeren1a. Opsta-alarmering/uitbed meldingMet mogelijkheid tot melding vanaf het moment van recht op zitten in bed/op de rand van het bed zitten, maar ook met de mogelijkheid tot instelbare vertraging van de melding: pas een melding als bijvoorbeeld de bewoner na 15 minuten nog niet terug in bed is.Vereist: mogelijkheid tot prioritering van meldingen recht op zitten in bed/op de rand van het bed zitten boven andere meldingenAutomatische activering en deactivering is vereist: als de cliënt in bed gaat liggen wordt de opsta-alarmering/uitbed melding geactiveerd zonder dat het zorgpersoneel een handeling hoeft te verrichten. Deactivering bij het regulier in de ochtend opstaan uit bed zonder dat het zorgpersoneel op dat moment een handeling hoeft te verrichten.

Vervolg

Meldingen worden ontvangen op een draadloos device met applicatie: zie verder de uitgebreide functiebeschrijvingDeactivering op het device van de zorgmedewerker als deze de kamer binnenkomt en activering bij het weer verlaten van de kamer.

Technische vormgevingEisen:Primair: Een specifieke ‘’slimme’’ sensor voor opsta-alarmering, die voldoet aan de definitie van proven technology: minimaal 1 jaar in gebruik in de zorgpraktijk met een evaluatieonderzoek.Deze voorziening is standaard op elke kamer aanwezig.Het bed dient vrij verplaatsbaar te zijn binnen het vertrek, zonder handelingen waarvoor ondersteunend technisch personeel nodig is.

Vervolg

Opmerking: het aanbieden van een enkelvoudige infrarood bewegingssensor bij het bed en/of een bedmat van het druktype bij het bed of onder de matras leidt tot uitsluiting. Opmerking: onder functie 1e wordt wel gevraagd om de mogelijkheid tot het plaatsen van een camera op de kamer ter verificatie van een melding vanuit de functies 1a en 1b. Dit kan dan een gewone camera zijn, zonder beeldinterpretatie.

Vervolgproces Coloriet

• Stap 4 leverancierskeuze- Bij drie partijen offerte aangevraagd op basis

shortlist Vilans- Werkgroep incl. Vilans heeft gesprekken gevoerd

met deze drie partijen- Toetsing op functioneel PvE plus aanvullende

selectiecriteria aangeleverd door Vilans - Advisering door Vilans op basis van de offertes en

gesprekken- Negatief advies voor 1 partij

Leverancierskeuze

• Vervolg advies Vilans, waarin twee overblijvende systemen met elkaar vergeleken worden op een aantal kenmerken

• Eén van de aanbieders bood een pilot aan, meteen gevolgd door de andere aanbieder -> twee pilots tegenover elkaar -> geëvalueerd door Vilans

• Hierna de finale besluitvorming

Businesscase

• Stap 5:• Besparing nachtzorg van 4 naar 3 • Volgens Coloriet: besparing 100.000

per jaar -> 10 jaar afschrijving -> besparing 1 mln

• Vilans uitgerekend voor andere zorgorganisatie: 73.000 per jaar, 2.3 FTE inc ORT

Op dit moment

• Implementatie gaande• Gekozen systeem na de pilots &

evaluatie: ASCOM & Dutch Domotics• Meelopend evaluatieonderzoek door

Vilans -> concurrentiegevoelige resultaten via besloten website www.domoticawonenzorg.nl

Aandachtspunten bij implementatie

• Verplichte risico-analyse op locatie niveau bij implementatie (ver)nieuw(de) toezichthoudende domotica -> IGZ

• Protocol -> zie nieuwe wet Zorg en Dwang• Bij camera’s op de gang enz.-> melding

College Bescherming Persoonsgegevens, stickers/borden en opname in huisregels

• Proefnacht• Gefaseerde implementatie + ‘’superusers’’

onder het zorgpersoneel zelf

Wet Zorg en Dwang 2

• Alle vormen van elektronisch toezicht zijn een vorm van onvrijwillige zorg -> ‘’zware procedure’’/stappenplan

-> Ongeacht camera of ‘’nietsziende’’ sensoren

• Maar: fixatie (bedhek) altijd onvrijwillige zorg Domotica alléén onvrijwillig als de cliënt of vertegenwoordiger geen toestemming heeft gegeven of verzet toont.

De Pilots

• 2 pilots• 2 afdelingen met 3 woongroepen:

– SOS systeem van Avics (Laarhof 1, 2 en 3)• 21-3 t/m 28-4 2014 (5,5 weken)

– UAS systeem van Ascom/Dutch Domotics (Laarhof 4,5 en 6)• 24-2 t/m 25-4 (9 weken)

• 7 cliënten per afdeling (alleenwonend)

Pilot 1, Laarhof 1,2 en 3

• SOS systeem van Avics:– 1 Optische sensor voor hele kamer– Camera op gang– Meldingen en verificatie via smartphone

• Belemmerende omstandigheden:– Wifi storingen door verbouwing– Haastige start snelle instructies inlogfouten

Pilot 1, Laarhof 1,2 en 3

• Benadering: Snel veel ervaring opdoen enkele functies overal actief, correctie na 3 weken

• Meldingen: alle 7 cliënten onrustmelding en verlaten kamer melding (gebruik als notificatie)

• Later:– Onrustmelding vervangen door uit bed melding

en terug naar 1 cliënt– Verlaten kamer melding: 6 cliënten

Pilot 2, Laarhof 4,5 en 6

• UAS systeem van Ascom/Dutch Domotics• In kamer:

• Bedsensor• Deursensor• bewegingssensor

• Camera op gang• Camera huiskamer

• Dect + smartphone + tablet (dashboard)

Pilot 2, Laarhof 4,5 en 6

• Benadering: Alle functies in werking, maar alleen waar nodig worden alarmen doorgemeld

• Meldingen: – Uit bed: 6 cliënten (van 7) (gebruik als

notificatie)– Verlaten kamer: 3 cliënten – Inactiviteit: 3 cliënten – Kamer inloop: 7 cliënten

• Dashboard: overzicht

Ervaringen medewerkers

• Voor beide pilots:• Positief over pilots zelf, meerwaarde functies

wordt bevestigd draagvlak.• Hoeveelheid en kwaliteit instructie van invloed.• Gebuiksgemak goed, • Smartphone: snelheid noodknop, bevestiging aan

riem.• Minder valse meldingen, “je weet nu zeker dat een

melding altijd een situatie bij de cliënt betreft”• Cliënt wordt minder vaak gestoord, later mogelijk

ook minder rondes nodig

Ervaringen medewerkers

Laarhof 1,2,3 (SOS): •Waardering beelden SOS systeem ter verificatie alarm•Prioritering bij meerdere meldingen mogelijk•Minder storen van cliënten door verificatie•last van omstandigheden: Storingen en inlogfouten, vertrouwen: pilot niet optimaal, toekomst wel.

Ervaringen medewerkers

Laarhof 4,5,6 (UAS): •Waardering zekerheid over meldingen•Beelden in kamer ongewenst, camerabeelden gang nuttig maar anonimiseren gewenst•Veel vertrouwen in systeem•Alle medewerkers: Merkbaar minder meldingen, minder storen cliënt, nachtrust verbeterd.

•Aantal valse meldingen gedurende 9 weken bij 3 groepen was nul

Informatie

• Kenniscirkel Domotica voor Wonen en Zorg/Zorg op afstand van Vilans

• www.domoticawonenzorg.nl - welke technologie heeft de status van bewezen

technologie?- Voor- en nadelen van systemen tegenover elkaar- Concurrentiegevoelige resultaten evaluatie-

onderzoek- Businesscases & financiering- Relevante wet & regelgeving

Nu: 55 vnl. zorgorganisaties abonnee