Ferdi Ploeger

2

Jij mag niet meedoen !of

Hebben kinderen met een handicap inNederland wel recht op goed onderwijs?

Ferdi Ploeger.Ferdi.Ploeger@xs4all.nl

21 maart 2013

2

Inhoudsopgave

0.1 Nalatenschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

1 Inleiding 131.1 Reactie op de aanmelding van een Rugzakleerling . . . . . . . 151.2 Kunnen scholen rugzakleerlingen weigeren? . . . . . . . . . . . 171.3 Hoe werkt de rugzakwetgeving uit? . . . . . . . . . . . . . . . 181.4 Passend Onderwijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191.5 Zoeken voor Sterre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201.6 Leeswijzer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

I Voorbereiding 25

2 Verantwoording 272.1 Gehandicapt in Nederland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272.2 Sterre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312.3 Schoolloopbaan van Sterre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332.4 Onderwijsopties voor Sterre in Nederland . . . . . . . . . . . . 352.5 Gekozen onderwijs voor Sterre . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362.6 Toekomst voor Sterre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

3 Voorbereiding voor het zoeken. 393.1 REC Noord Holland Cluster 3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

3.1.1 Verzoek om te helpen zoeken naar een school. . . . . . 493.1.2 Resultaat van hulp van het REC . . . . . . . . . . . . 503.1.3 Evaluatie van de ondersteuning van het REC . . . . . . 51

3.2 Kernprocedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 533.2.1 Overleg met DMO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 533.2.2 Aanspreken van de Wethouder . . . . . . . . . . . . . . 553.2.3 Uitspraak voorzieningenrechter . . . . . . . . . . . . . 563.2.4 Rechtbank over toelaten tot de IVKO . . . . . . . . . . 57

3.3 Samenwerkingsverband 28.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

3

4 INHOUDSOPGAVE

3.3.1 Samenwerkingsverbanden . . . . . . . . . . . . . . . . 603.3.2 Peilen van de wil van scholen om toelating te overwegen 613.3.3 IVKO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 623.3.4 Nazorg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 623.3.5 Tot Slot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

II Eerste Leerschool voor aanmelden 65

4 IVKO 674.1 Aanmelding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 684.2 Van aanmelding tot afwijzing . . . . . . . . . . . . . . . . . . 694.3 De Afwijzing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 704.4 Bezwaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 714.5 De Hoorzitting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 734.6 Eerste besluit op bezwaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 744.7 Eerste beroep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 744.8 ACTB-advies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 754.9 Tweede Besluit op Bezwaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 784.10 Tweede Beroep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 814.11 Latere ontwikkelingen op en rond de IVKO . . . . . . . . . . . 844.12 Naschrift . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85

III Aanmelden bij alle Openbare VO-Scholen in Am-sterdam 87

5 Barlaeus gymnasium 955.1 Aanmelding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 965.2 Van aanmelding tot afwijzing . . . . . . . . . . . . . . . . . . 965.3 De Afwijzing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 975.4 Bezwaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 975.5 ACTB-advies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 975.6 De afloop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 985.7 Beoordeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99

6 Vossius gymnasium 1016.1 Aanmelding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1026.2 Van aanmelding tot afwijzing . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1026.3 De Afwijzing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1036.4 Bezwaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103

INHOUDSOPGAVE 5

6.5 ACTB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103

7 Spinoza Lyceum 1057.1 Aanmelding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1067.2 Van aanmelding tot afwijzing . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106

8 OSB 1098.1 Aanmelding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1108.2 Van aanmelding tot afwijzing . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1108.3 De Afwijzing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1118.4 Bezwaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1128.5 ACTB-advies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1128.6 Eerste Besluit op Bezwaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1148.7 Eerste Beroep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1148.8 De Hoorzitting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1168.9 Tweede Besluit op Bezwaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1168.10 Beroep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1178.11 Tot Slot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120

9 SG Reigersbos 1219.1 Aanmelding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1229.2 Van aanmelding tot afwijzing . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1229.3 De Afwijzing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1239.4 Bezwaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1239.5 ACTB-advies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1249.6 En nu verder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1269.7 De Hoorzitting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1279.8 Besluit op Bezwaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1289.9 Beroep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1289.10 Wat nu nog? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130

10 Caland Lyceum 13110.1 Aanmelding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13210.2 Van aanmelding tot afwijzing . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13210.3 De Afwijzing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13310.4 Bezwaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13310.5 ACTB-advies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13310.6 Verkeerd genomen besluit op bezwaar . . . . . . . . . . . . . . 13510.7 De Hoorzitting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13610.8 Besluit op Bezwaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13810.9 Beroep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138

6 INHOUDSOPGAVE

10.10Samenvatting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14210.11Hoger Beroep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14310.12Europees Hof voor de Rechten van de Mens . . . . . . . . . . 14610.13Gemeentelijke Ombudsman . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14810.14Aanvraag bij het College van burgemeester en Wethouders om

een besluit te nemen over de Kernprocedure . . . . . . . . . . 150

11 Bredero College 15111.1 Aanmelding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15311.2 Van aanmelding tot afwijzing . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15311.3 De Afwijzing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15411.4 Bezwaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15411.5 ACTB-advies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15411.6 De Hoorzitting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15611.7 Besluit op Bezwaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15611.8 Beroep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156

IV Praktijkschool 157

12 Praktijkschool De Poort 15912.1 Aanmelding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16212.2 Van aanmelding tot afwijzing . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16212.3 De Afwijzing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16412.4 Bezwaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16412.5 ACTB-advies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16512.6 Besluit op Bezwaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16812.7 Klachtencommissie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17012.8 Tenslotte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17212.9 Nawoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173

V Europees Hof voor de Rechten van de Mens 175

13 Verzoekschrift 17713.1 Opstellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17813.2 Ontvangstbevestiging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17813.3 Eerste Aanvulling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17813.4 Tweede Aanvulling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17913.5 Niet-ontvankelijk verklaring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18213.6 Tenslotte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183

INHOUDSOPGAVE 7

VI Betrokken Organisaties 185

14 Gemeente Amsterdam 187

14.1 Toelaten van leerlingen met een ‘Rugzak’ . . . . . . . . . . . . 189

14.1.1 Wet op het Voortgezet Onderwijs . . . . . . . . . . . . 190

14.1.2 Inrichtingsbesluit WVO . . . . . . . . . . . . . . . . . 191

14.1.3 ‘Rugzak’-wetgeving en de Memorie van Toelichting . . 195

14.1.4 ACTB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198

14.1.5 LWOO en PrO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200

14.1.6 Schoolbeleid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201

14.1.7 Jurisprudentie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202

14.1.8 Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens . . . . 203

14.2 Het groeiend bewustzijn van de gemeente Amsterdam . . . . . 204

14.2.1 Voortgezet Onderwijs: Zich nog van geen kwaad bewust204

14.2.2 Er is blijkbaar een Rugzakwetgeving . . . . . . . . . . 205

14.2.3 Wij passen de Kernprocedure niet aan voor Rugzak-leerlingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206

14.2.4 De Kernprocedure mag niet worden toegepast . . . . . 206

14.2.5 De burgemeester . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208

14.2.6 De wethouders . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209

14.2.7 De leerplichtambtenaren . . . . . . . . . . . . . . . . . 212

14.2.8 Handhaving leerplicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212

14.2.9 Tot slot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212

14.3 Toch nog even: Wat heeft Amsterdam geleerd? . . . . . . . . . 214

14.3.1 De Gemeenstelijke Ombudsman . . . . . . . . . . . . . 215

14.3.2 Aanvraag bij het College van Burgemeester en Wet-houders . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218

14.3.3 Commissie Gelijke Behandeling . . . . . . . . . . . . . 218

15 De ACTB 219

15.1 ACTB volgens haar website (juni 2008) . . . . . . . . . . . . . 221

15.2 Adviezen en rechtzaken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230

15.3 Wel of geen diploma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233

15.3.1 Het diploma-dillemma voor de ACTB . . . . . . . . . . 234

15.4 Tot Slot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239

15.5 Jaarverslagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241

16 ‘Den Haag’ 243

16.1 De overheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244

16.2 De Tweede Kamer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248

8 INHOUDSOPGAVE

17 De Pers 251

18 De onderwijswereld 253

19 Ouders en hun kinderen 257

20 Europese Commissie 26120.1 Periodiek onderzoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26220.2 rapport 2007 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26320.3 Antwoorden van de Nederlandse regering . . . . . . . . . . . . 26520.4 Conclusie van de Europese Commissie . . . . . . . . . . . . . 265

VII Documenten 269

21 Regelgeving en Regelingen 27121.1 Primair Onderwijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27121.2 Voortgezet Onderwijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27221.3 Voortijdig Schoolverlaten / RMC . . . . . . . . . . . . . . . . 27221.4 Speciaal Onderwijs / Expertisecentra . . . . . . . . . . . . . . 27221.5 Leerlinggebonden Financiering . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27221.6 Gelijke Behandeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27221.7 Inspectie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27321.8 School en Wet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27321.9 Amsterdam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27321.10Internationale verdragen en verklaringen . . . . . . . . . . . . 27321.11Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27421.12Europese Commissie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274

22 Besluiten, Adviezen, Uitspraken en Jaarverslagen 27522.1 basisschool de Regenboog . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27522.2 IVKO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27622.3 gemeente Amsterdam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27622.4 Barlaeus Gymnasium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27722.5 Vossius Gymnasium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27722.6 Spinoza Lyceum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27722.7 Calandlyceum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27722.8 OSB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27822.9 Bredero College . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27922.10SG Reigersbos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27922.11Praktijkschool De Poort . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27922.12Stichting Orion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280

INHOUDSOPGAVE 9

22.13Lars, Niels en de Vereniging Christelijk Voortgezet Onderwijste Zutphen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280

22.14Thiandi, college van Burgemeester en Wethouders Heemstede . 28022.15Thiandi en de Bestuurscommissie Openbaar Onderwijs Almere 28022.16ACTB Jaarverslagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280

10 INHOUDSOPGAVE

0.1. NALATENSCHAP 11

0.1 Nalatenschap

In dit boek wil ik de ervaringen delen die wij hebben gehad met het zoekennaar een reguliere school voor onze dochter Sterre. Die ervaringen zijn vanbelang voor ouders en beleidsmakers.

Sterre heeft handicaps. Door de onbekendheid met handicaps en door deonwil van scholen en overheden om daarmee rekening te houden is het nietgelukt om voor haar na de basisschool in Nederland een school te vinden. Wijhebben onze strijd gestreden. Sterre is inmiddels te oud om nog naar schoolte gaan. Wij hebben geen belang meer bij zoeken naar een middelbare schoolvoor Sterre. Maar er blijven nog steeds (meer) ouders van kinderen met eenhandicap zoeken naar een reguliere school, ook in het voortgezet onderwijs.De beleidsmakers moeten daar in toenemende mate op inspelen, niet in delaatste plaats omdat internationale afspraken daarom vragen. Maar scholenwillen geen gehandicapte leerlingen. Scholen vinden het hooguit politiek cor-rect integratie van gehandicapte leerlingen in het regulier onderwijs toe tejuichen, maar als puntje bij paaltje komt steken scholen een spaak in de wie-len (zie bijvoorbeeld een brief van VBS of een brief van de AoB aan de vasteKamercommissie voor Onderwijs). Zowel ouders als beleidsmakers moetenzich geen rad voor de ogen laten draaien door het onderwijsveld dat zichaanvankelijk positief opstelt bij het voorbereiden van op integratie gerichtewetgeving. Scholen verkeren door artikel 23 van de Grondwet - de vrijheidvan onderwijs - in een machtige positie. Ouders maar vooral ook beleids-makers proberen het steeds scholen zoveel mogelijk naar de zin te maken enmee te gaan in de retoriek van scholen over profesionaliteit en deskundig-heid. Maar ouders en beleidsmakers moeten niet weer in dezelfde valkuilenlopen als wij gedaan hebben en het wiel hoeft niet nog eens te worden uit-gevonden. Het moet hen duidelijk zijn dat scholen genadeloos afhaken alser knopen doorgehakt moeten worden, als er wetsvoorstellen moeten wordenaangenomen, een wet wordt ingevoerd of een leerling met een handicap moetworden toegelaten. De strijd tegen dit onrecht laten wij vanaf nu over aande volgene generatie ouders.

12 INHOUDSOPGAVE

Hoofdstuk 1

Inleiding

Het omgaan met mensen met een handicap gaat de samenleving in Neder-land anno 2008 nog niet gemakkelijk af. Nederlanders zijn opgevoed zonderdat er veel of nadrukkelijk kinderen met een handicap zichtbaar waren in hundirekte omgeving. Dat kon en kan omdat gehandicapte kinderen naar inrich-tingen, dagverblijven of speciale scholen gingen. Dat soort instituten lagendoorgaans ver buiten de directe woon- en leefomgeving van “normale” kin-deren. Kinderen met een handicap brengen een groot deel van hun vrije tijddoor in busjes die hen van huis naar school en terug brengen. Daardoor is ervoor kinderen met een handicap ook buiten school niet veel aansluiting meermet de kinderen uit de buurt en vereenzamen zij zonder dat de samenlevingdat opmerkt of zich er iets van aantrekt.

Aan het begin van deze eeuw zijn bijna gelijktijdig twee conflicterende be-leidsterreinen ingevoerd: het terugdringen van het voortijdig schoolverlaten(vsv) en de leerlinggebonden financiering (Rugzakje).

Van voortijdig schoolverlaten (vsv) is sprake als de leerling van school gaatzonder diploma. Het terugdringen van vsv is in 2000 in EU-verband afge-sproken op de Lissabon conferentie bij het introduceren van de euro. Europamoest mondiaal kunnen concurreren. Daarbij hoorde een doeltreffend on-derwijssysteem. Het terugdringen van voortijdig schoolverlaten (met 50% in2010) heet een speerpunt van het huidig onderwijsbeleid te zijn. Vsv vindtnaar de mening van het onderwijsveld zijn voornaamste oorzaak in een ver-keerde schoolkeuze. Leerlingen haken dan af omdat het onderwijs te weiniguitdagend of juist te hoog gegrepen is. Een opvatting is dat vsv kan wordenbeperkt door leerlingen direct op de juiste school te plaatsen. In Amsterdamheeft dit geleid tot de Kernprocedure (zie blz 53). Leerlingen met een han-dicap lopen een verhoogde kans om tijdens hun schoolloopbaan af te haken.

13

14 HOOFDSTUK 1. INLEIDING

Figuur 1.1: Jochem helpt Sterre op weg

De Kernprocedure voorkomt dat de meeste van deze leerlingen het voortge-zet regulier onderwijs instromen. Het vsv-beleid staat daarmee haaks op hetRugzakbeleid.

De Rugzakwetgeving is bedoeld om leerlingen met een handicap een reeelekeus te bieden tussen regulier en speciaal onderwijs. Het legt de scholenbewijslast op om, indien ze een gehandicapte leerling niet willen toelaten,overtuigend uit te leggen waarom de school, ondanks de voorzieningen die deschool heeft moeten treffen voor gehandicapte leerlingen, ondanks het extraleerlinggebonden budget dat de school krijgt en ondank de extra ambulantebegeleiding vanuit het Regionaal Expertise Centrum de school toch niet instaat is de leerling toe te laten.

De bescherming die de Rugzak-wetgeving ouders en leerlingen zou biedentegen scholen die luchtigjes leerlingen met een handicap weigeren is tenietgedaan na drie uitspraken van rechtbanken in hoger beroep over toelatingsza-ken. Ouders en gehandicapte leerlingen staan door deze uitspraken nu nogmeer met lege handen dan voor invoering van de Rugzak. Het is in Nederlandonder de huidige wet- en regelgeving en met de huidige jurisprudentie verder

1.1. REACTIE OP DE AANMELDING VAN EEN RUGZAKLEERLING15

zinloos de strijd te voeren voor een leerling met een handicap en het recht opinclusief onderwijs door naar de rechter te gaan. De Tweede Kamer is nietecht bezig met inclusie en blijft het maar niet begrijpen. In de beleidsstukkenover ‘Passend Onderwijs’ wordt geen gelegenheid overgeslagen om te bena-drukken dat ‘Passend Onderwijs’ geen inclusief onderwijs is1. Ouders vanleerlingen met een handicap zijn door de verdeel-en-heers politiek uit elkaargespeeld en kunnen geen vuist maken vanwege schijnbaar conflicterende be-langen (bijvoorbeeld autisten die nu op reguliere scholen aan hun lot wordenovergelaten willen wel en verstandelijk gehandicapten die de gevolgen van spe-ciaal onderwijs nu aan den lijve ondervinden willen geen speciaal onderwijs)en de nergens op slaande, op instemming van het regulier en het speciaalonderwijs gerichte slogan ”Gewoon als het kan, speciaal als het moet”

1.1 Reactie op de aanmelding van een Rug-

zakleerling

Kinderen met een handicap die worden aangemeld bij een reguliere schoolveroorzaken daar een paniekreactie. Ze zijn “vreemd” en vragen andereaandacht dan de “normale” leerlingen. Het veiligst lijkt het dan voor scholenom eerst maar “Nee” te zeggen. Veruit het grootste deel van de oudershaakt dan af. Nadenken over gehandicapte leerlingen op hun school kanaltijd nog. Scholen, zo vinden zij zelf, zijn er ook niet om de problemen vande maatschappij op te lossen, dat doet de overheid zelf maar. Pas als oudersblijven aandringen worden door de school de argumenten verzonnen om degehandicapte leerling te weigeren en buiten hun school te houden.

Dit boek gaat dan ook niet over de “mogelijkheden” of “onmogelijkheden”voor scholen om leerlingen met een handicap toe te laten, maar om hetmechanisme dat in werking treedt na de aanmelding van een leerling met eenhandicap bij een reguliere school en de argumenten die scholen aandragen omhun eerste gevoelsmatige “Nee” stand te laten houden in de daarop volgendestroom van bezwaar en rechtzaken. Als ouders voor weigeringen naar derechter gaan polariseert de verhouding met de school. Het gaat de schooldan niet meer om redelijke argumenten maar om alles in de strijd te gooienom het gelijk te halen.

Individuele scholen maken uit wie er wel of niet op hun school wordttoegelaten. De schoolbesturen volgen de scholen daarin in plaats van dat

1zie bijvoorbeeld: H. Schuman, Passend Onderwijs pas op de plaats of stap vooruit?

16 HOOFDSTUK 1. INLEIDING

zij sturend optreden in toelatingskwesties. Omdat de schoolbesturen eenzeer sterke positie hebben in de Grondwet en onderwijswetgeving, kunnenoverheden van hoog tot laag niet veel anders doen dan de schoolbesturenin hun beleid volgen. De wetgever - het parlement - ook al geconfronteerdmet de sterke positie die schoolbesturen in de Grondwet hebben, kan nietanders dan wetsvoorstellen lanceren die door vergaande compromissen methet onderwijsveld en met politieke stromingen iedere slagkracht missen. Eris misschien wel een gevoel van urgentie om gehandicapte leerlingen meer inhet regulier onderwijs toe te laten, maar de politieke verhoudingen makenhet onmogelijk. De confessionele partijen willen de positie van het bijzon-der onderwijs absoluut onaangetast laten en zijn steeds fel tegenstander vanieder wetsvoorstel dat de vrijheid van (bijzondere) scholen inperkt. Om temogen meeregeren in het kabinet Balkenende III heeft de PvdA haar strevennaar een acceptatieplicht van scholen moeten laten vallen omdat het CDA inhet regeerakkoord heeft weten op te nemen dat de vrijheid van onderwijs inde huidige kabinetsperiode niet aan de orde gesteld mag worden. Daardoorsust de Tweede Kamer zich maar in slaap door te veronderstellen dat hetNederlandse onderwijsstelsel in vergelijking met het buitenland goed pres-teert. Dat gehandicapte leerlingen graag naar regulier onderwijs willen maarniet worden toegelaten wordt daarom maar gezien als een luxe-probleem vanouders die de handicap van hun kinderen niet onder ogen willen zien. Des-kundigen uit de onderwijswereld wijzen op de situatie in het buitenland diedoor inclusie volledig uit de hand zou zijn gelopen.

In 2003 is de leerlinggebonden financiering (LGF of het Rugzakje) inge-voerd. De nieuwe regelgeving beoogde leerlingen met een handicap en hunouders een sterkere positie te geven als zij toegang wilden tot het regulieronderwijs. Kort na de invoering van de LGF is er voor een tweeling (Lars enNiels) met een cluster-4 indicatie2 geprocedeerd tot het Hof in Arnhem . HetHof stelde de school die niet wilde toelaten in het gelijk. Dat de school nietaan haar wettelijke lgf-verplichtingen had voldaan werd haar vergeven: dewet was immers nog maar kort van kracht! Er is vervolgens tot de Raad vanState geprocedeerd voor Thiandi die, hoewel gehandicapt en geındiceerd voorcluster 3, in principe in staat geacht werd om een diploma te kunnen halen3:de Raad van State stelde de weigerende school in het gelijk: als het teamzo tegen toelating was dat het zelfs tot huilende leraren zou leiden, kon deschool volgens de rechter niet anders doen dan weigeren. Tenslotte is er tot

2Cluster 4 is een van de vier clusters waarin het speciaal onderwijs in Nederland isonderverdeeld

3Thiandi heeft in 2009 op een andere school haar vwo-diploma behaald.

1.2. KUNNEN SCHOLEN RUGZAKLEERLINGEN WEIGEREN? 17

de Raad van State geprocedeerd voor Sterre, ook cluster 3: ook daar werdende besluiten van de weigerende scholen in stand gelaten. De veronderstellingdat de wetgever de gevolgen van de lgf niet goed had overzien werd doorde Raad van State als weigeringsgrond geaccepteerd. Geen van de scholenhad zich ook maar iets aangetrokken van de verplichtingen die op hen rust-ten sinds de invoering van de LGF, zoals het aanpassen van schoolplan enschoolgids op de voorzieningen die de school zou hebben moeten treffen voorleerlingen met een leerlinggebonden budget: het maakte voor de rechtbankenallemaal niets uit.

1.2 Kunnen scholen rugzakleerlingen weige-

ren?

Het antwoord op de vraag of scholen een rugzakleerling kunnen weigeren isvolmondig en ongeclausuleerd “Ja!”. Die zekerheid is er door de zoektochtvan Lars en Niels, van Thiandi en van Sterre. De zoektocht begon kort voorde inwerkingtreding van de wetgeving van de leerlinggebonden financieringin 2003 en eindigde in Nederland na de uitspraak van de Raad van State in2007.De ouders van Thiandi en de ouders van Sterre hebben nadien nog een ver-zoekschrift ingediend bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.Beide verzoekschriften zijn een jaar later door het Hof niet ontvankelijk ver-klaard.

Tijdens de jarenlange confrontaties met scholen begonnen scholen te ont-dekken dat het weigeren van rugzakleerlingen veel makkelijker was dan zijaanvankelijk voor mogelijk hielden. Doordat de scholen niet op de hoogtezijn of zeggen te zijn van de lgf-regelgeving sturen ze op voorhand veel oudershet bos in. Die ouders worden ontmoedigd door het ontbreken van informatievan de school over de mogelijkheden van plaatsing of die ouders worden mon-deling aangezegd dat hun kind niet wordt toegelaten. Als scholen - vaak nastevig aandringen van ouders - hun wettelijke plicht nakomen om een weige-ring schriftelijk en gemotiveerd te doen, blijkt zo’n besluit zo goed als altijdop veel punten niet te voldoen aan wat wettelijk is voorgeschreven: nietgemotiveerd, geen onderzoek gedaan naar de mogelijkheden, geen externedeskundigen geraadpleegd of niet noemen van de mogelijkheid van bezwaar.Als desondanks doorzettende ouders bezwaar maken weet haast geen schoolaf van de verplichting eerst advies te vragen aan de ACTB , wordt de hoor-

18 HOOFDSTUK 1. INLEIDING

zitting overgeslagen en worden alle termijnen ruim overschreden. Tekenenouders vervolgens beroep aan bij de rechter dan blijken besluiten op bezwaarniet voldoende te zijn gemotiveerd en vaak niet bevoegd genomen. Oudersdie dan nog steeds in de race zijn zijn dan inmiddels al een jaar lang met dezescholen in gesprek en hebben hoge (advocaats)kosten moeten maken om zoverte komen. In veel door ouders aangetekende beroepzaken worden de oudersin eerste instantie in het gelijk gesteld en wordt het besluit op bezwaar van deschool vernietigd. Dat wil allerminst zeggen dat de leerling wordt toegelaten.Integendeel, daartoe moet de school eerst een nieuw besluit nemen. Zo langde school niet heeft besloten dat de leerling wordt toegelaten blijft de situatiezoals die was voor dat besluit: de leerling is niet toegelaten. Scholen kunneneindeloos doorgaan met het nemen van besluiten die door de rechter wordenvernietigd. Soms gaan scholen zelfs in hoger beroep tegen een uitspraak vande rechter dat ze een nieuw besluit moeten nemen (zie bijvoorbeeld hier). Aldie tijd maken ouders hoge advocaatskosten, moeten griffierecht betalen envele dagen steken in hoorzittingen, overleggen met een advocaat en inlezenin de wet- en regelgeving. Bovendien komt voor hen het tijdstip dat hun kindthuis komt te zitten zonder dat er een school is die hem of haar wil toelaten.De kans bestaat dan vervolgens dat de leerplichtambtenaar met een voorstelkomt (speciale school) dat door ouders niet makkelijk kan worden afgeslagen.

1.3 Hoe werkt de rugzakwetgeving uit?

Het is dan ook niet verwonderlijk dat - in tegenstelling tot wat met de LGFwas beoogd - er toch een sterke groei is van het aantal leerlingen dat naarhet speciaal onderwijs ging. Wellicht voelden reguliere scholen niet zoveelvoor de extra taken die zij zouden krijgen als ze een rugzakleerling zoudentoelaten. Toelaten zou betekenen dat er veel overleg gevoerd moest wordenmet ouders en ambulante begeleiders of dat er handelingsplannen moestenworden opgesteld en geevalueerd. Het was voor scholen veel makkelijker dieleerlingen dan maar te weigeren. Daarnaast was er toch een grote groei vanleerlingen met een rugzakindicatie in het regulier onderwijs. Die groei vanhet aantal rugzakleerlingen in het regulier onderwijs was er niet in de laatsteplaats doordat scholen ontdekten dat veel al op hun school zittende leerlingenonder de Rugzakcriteria bleken te vallen en zo de school extra geld kondenopleveren. Dat niet alle ouders mee wilden gaan met scholen die het labelgehandicapt op hun kinderen wilden plakken en dat die ouders daarom geenaanvraag wilden ondertekenen om hun zoon of dochter aan de toetsing vande Commissie voor Indicatiestelling te laten onderwerpen, is in een laatste

1.4. PASSEND ONDERWIJS 19

wetsvoorstel van Minister van der Hoeven opgelost door scholen het recht tegeven een indicatieverzoek in te dienen als de ouders de ernst van de handicapvan hun kind niet wilden inzien:

1.1.2 Indiening indicatieverzoek door bevoegd gezag van een school

De Wijzigingswet maakt het mogelijk dat het bevoegd gezag ver-zoeken tot indicatiestelling van leerlingen voor cluster 4 kan in-dienen bij een commissie voor de indicatiestelling. Het aanvragenvan een indicatie door het bevoegd gezag is pas aan de orde wan-neer ouders de (ernst van de) problematiek niet (willen) inzienen daardoor het aanvragen van een indicatie voor hun kind wei-geren (zie ook Kamerstukken II 2006/07, 30 956, nr. 3, blz. 3 enKamerstukken II 2006/07, 30 956, nr. 7, blz. 911).

(2008, Stb 89, blz 11)

1.4 Passend Onderwijs

Na het fiasco van de LGF gingen de Tweede Kamer, het onderwijsveld ende oudervertegenwoordigers mee in het traject Passend Onderwijs. PassendOnderwijs is een beleidstraject dat voortkomt uit de veronderstelling datde niet waargemaakte beloften van de lgf niet hun oorzaak vinden in onwilvan scholen om gehandicapte leerlingen toe te laten maar dat het falen vande lgf komt door te complexe en elkaar tegensprekende wet- en regelgeving.Passend Onderwijs gaat ervan uit dat scholen juist graag leerlingen met eenhandicap willen opnemen en dat ook zeker en vrijwillig zullen doen als zeer maar de wettelijke ruimte en vrijheid voor krijgen. De scholen zien dezeHaagse hersengymnastiek allemaal op een afstand aan. Terecht denkt deonderwijswereld dat het hun tijd wel zal duren. Wat zij voorspellen wordtwerkelijkheid. Passend Onderwijs bloedt dood en blijkt onmogelijk te wor-den door een gebrek aan iniatieven van het onderwijsveld4. De overheid heeftaangegeven alleen te zullen volgen wat door scholen als Passend Onderwijsgezien, maar heeft bezworen vooral geen dwingende maatregelen te nemen.

4Tijdens de evaluatie van Passend Onderwijs door de Vaste Commissie voor Onder-wijs met de staatssecretaris in juli 2008 bleek dat er nauwelijks samenwerkingsverbandenwaren die een pilot Passend Onderwijs wilden inrichten. Juist die pilots waren nodig omgood practices op te doen die nodig was voor wetgeving. Doordat er maar enkele pilotszouden zijn in het schooljaar 2008/2009 komt het wetgevingstraject dat voorzien was voorinvoering van Passend Onderwijs in 2011 ernstig onder druk te staan.

20 HOOFDSTUK 1. INLEIDING

Het zittende kabinet en de zittende Kamer zien wel. Er is toch geen krachtigtegenveld van belangenverenigingen en rechters gaan nagenoeg geheel meemet de grillen van de scholen.Passend Onderwijs komt er naar de mening van schrijver niet. Ten tijde vanhet schrijven van dit boek is het ongeveer twee jaar voor de beoogde invoe-ring in 2011, een invoeringsjaar dat overigens al eens is vooruitgeschoven. Dereactie van het onderwijsveld is minder dan lauw. Ouders worden nauwelijksbetrokken bij het invoeringstraject. Er zijn geen krachtige ouderverenigingenmeer: de FvO is failliet en de CG-Raad lijkt al een jaar niet meer bezig metonderwijs. Er zit niet veel beweging in het standpunt van regering, ministe-rie en scholen dat de leerling een diploma moet halen. Leerlingen die geendiploma kunnen halen, zo lijkt de redenering, kunnen daarom niet naar eenreguliere school. Iedereen schijnt het er weer over eens te zijn dat leerlingenmet een handicap thuishoren op een speciale school. Speciaal onderwijs is aljaren bezig met het onderzoeken naar kwaliteitsverbeteringen: het lijkt maarniet te lukken.

1.5 Zoeken voor Sterre

Beschreven wordt hierna hoe er voor Sterre tussen 2002 en 2010 confrontatieswerden aangegaan met overheden en scholen. Uiteindelijk blijkt er onder deogen van de Minister (en later staatsecretaris) en Tweede Kamer te wordenvastgesteld dat er voor kinderen als Sterre geen enkele school is in Nederlanddie haar wil, kan of mag toelaten. Als reactie op de gebeurtenissen stelt destaatssecretaris vast niets voor Sterre te kunnen doen.

Het werkelijke zoeken naar een school gebeurde tussen 2002 en 2005.Daardoor en daarna waren alle opties in Nederland verkend en had verderzoeken geen zin meer. De afwikkeling van rechtszaken in Nederland gingdaarna nog wel voort. In 2007 deed de Raad van State uitspraak over eenvan de weigeringen van scholen om Sterre toe te laten. Met deze uitspraakkan voortaan iedere school in Nederland iedere leerling met een ‘Rugzakje’weigeren en blijkt voor scholen dat het niet voldoen aan de wettelijke ver-plichtingen om voorzieningen te treffen voor ‘Rugzak’ leerlingen geen enkeleffect heeft op de uitspraak van de rechter. Leerlingen met een handicap zijnweer even vogelvrij als voor de invoering van de ‘Rugzak’ in 2003.

Tijdens de behandeling in hoger beroep van een zaak bij de Raad vanState hebben ouders een beroep gedaan op het recht op onderwijs zoals

1.5. ZOEKEN VOOR STERRE 21

dat wordt gegeven in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens(EVRM). Dit verdrag gaat boven de nationale wetgeving. De Raad van Stateis op dit beroep niet ingegaan.

De ouders van Sterre hebben in 2007 een verzoekschrift ingediend bijhet Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) in Straatsburg.Het EHRM beoordeelt verzoekschriften op schendingen van het EuropeesVerdrag voor de Rechten van de Mens EVRM nadat alle nationale rechts-middelen zijn uitgeput. Zo het al tot een uitspraak van het Hof komt zou ditin Nederland niet meer hebben kunnen leiden tot onderwijs voor Sterre. HetHof is overbelast. In 2007 had het Hof ongeveer 100.000 verzoekschriften terbehandeling op de plank liggen. In meer dan 90% van de verzoekschriftenkomt het na een eerste globale verkenning tot een niet-ontvankelijk verkla-ring, zoals het verzoekschrift van Sterre ook ten deel viel. De behandelingvan de overige verzoekschriften kan jaren in beslag nemen. Een veroordelingvan het Hof bindt de staten om de praktijken die hebben geleid tot de schen-ding van het verdrag aan te passen. Het Hof kan de staat veroordelen tot eenschadevergoeding. Het onbevredigende van de niet-ontvankelijk verklaringenis dat zij maar zeer summier worden beargumenteerd en dat het Hof nietmeer in discussie wil treden over de reden van niet-ontvankelijk verklaring.

In 2009 hebben wij het toepassen van de Kernprocedure ter beoorde-ling voorgelegd aan de Gemeentelijke Ombudsman in Amsterdam. De om-budsman achtte zich uiteindelijk niet bevoegd terzake een uitspraak te doen(correspondentie).

Begin 2010 hebben wij bij het college van burgemeester en wethouders vande gemeente Amsterdam een aanvraag gedaan voor besluitvorming over hetverder toepassen van de Kernprocedure. Zonodig zal het gevraagde besluitdoor ons ter beoordeling aan de bestuursrechter worden voorgelegd.

Toen duidelijk werd dat er voor Sterre geen onderwijs zou zijn in Neder-land hebben ouders Sterre in 2005 ingeschreven op een school voor voortgezetonderwijs (secondary school) in Londen . In Engeland heeft Sterre de laatstetwee jaar van een reguliere secondary school doorlopen en is zij vervolgensnaar een 6th form College - een soort middenschool - gegaan.

Hoewel Sterre vanaf haar zestiende jaar in principe in Nederland naar hetmiddelbaar beroepsonderwijs zou kunnen gaan (ROC’s) en hoewel beroeps-onderwijs valt onder de werkingsgebied van de Wet Gelijke Behandeling op

22 HOOFDSTUK 1. INLEIDING

grond van Handicap of Chronische Ziekte (WGB cz/h) en hoewel rond detijd dat Sterre 16 werd de ’Rugzak’ ook in het middelbaar beroepsonderwijswettelijk is vastgelegd, bleek na gesprekken met ROC’s dat toelating van‘Rugzak’-leerlingen nog zo ver af stond van de belevingswereld van ROC’sdat ouders het niet zinvol oordeelden om met Sterre ook dit traject nog eenste gaan uitproberen. Dat laten ze graag over aan een volgende generatieouders.

Ook al zullen acties in Nederland niet meer leiden tot een schoolaanbodvoor Sterre, de ouders van Sterre blijven de ontwikkelingen in het Neder-landse onderwijs volgen en zij blijven overheden en nieuwsmedia bestokenmet commentaar. Naar de mening van ouders mag het niet meer gebeurendat er wetgeving komt die de goede wil van scholen als uitgangspunt neemt.

1.6 Leeswijzer

Hierna worden in afzonderlijke hoofdstukken de verschillende deeltrajectenvan de zoektocht naar een school voor Sterre behandeld. Die trajecten liepensoms gelijktijdig met andere aanmeldingstrajecten. In de behandeling vande aanmeldingen in afzonderlijke hoofdstukken is gepoogd zo volledig moge-lijk te zijn. Hierdoor komt het voor dat uitleg over bepaalde aspecten vanaanmeldingen “dubbel” wordt beschreven. De bedoeling daarmee is dat dehoofdstukken afzonderlijk kunnen worden gelezen.

De hypertext-verwijzingen refereren (meestal) naar documenten op dewebsite die ouders hebben aangelegd over de aanmeldingen. Doordat instan-ties zijn opgeheven (ACTB, Wegbereiders, ...) en documenten van websiteszijn verwijderd, is regelmatig nalopen van de verwijzingen in deze tekst nodiggebleken om te voorkomen dat de weblinks niet meer bestaan.

Hoewel deze website over de aanmeldingen van Sterre in principe het heletraject beschrijft, is deze, omdat de website gedurende vele jaren is samenge-steld aan de hand van actuele gebeurtenissen, niet geheel uniform van aanpakomdat de grote lijn op het moment van het beschrijven van de gebeurtenis-sen nog niet altijd duidelijk was. Waar het aanvankelijk leek alsof het eenschool was die moeite had met de implementatie van de ‘Rugzak’-wetgevingbleek later dat het hele onderwijssysteem in Nederland, van leerkrachten totMinister, wegloopt voor haar verantwoordelijkheid om onderwijs te biedenaan leerlingen met een handicap.

1.6. LEESWIJZER 23

Londen, 21 maart 2013

Verspreiden van deze publicatie is toegestaan, overname van delen van dezepublicatie alleen met bronvermelding .

Deze publicatie is te downloaden van URL:http://www.xs4all.nl/fploeger/sterre/Jij-mag-niet-meedoen.pdf

24 HOOFDSTUK 1. INLEIDING

Deel I

Voorbereiding

25

Hoofdstuk 2

Verantwoording

2.1 Gehandicapt in Nederland

Nederland heeft niet veel op met gehandicapten. De meeste mensen in Ne-derland denken dat er voor gehandicapten goed wordt gezorgd omdat ertenslotte voor iedereen goed wordt gezorgd. Die mensen begrijpen niet hoegehandicapten buiten de samenleving worden gehouden door hen naar spe-ciale scholen te sturen en wat dit voor hen betekent doordat zij als gevolgdaarvan aangewezen zijn op sociale werkvoorziening of helemaal geen werk.

27

28 HOOFDSTUK 2. VERANTWOORDING

Die mensen zien vervolgens geen causaal verband met het feit dat de ge-handicapten daarna terecht komen in woonvormen waarin ze zich vervelenomdat ze geen contact met de omgeving kunnen hebben, omdat ze afhanke-lijk zijn van professionele zorg die bij gebrek aan beter nog teveel overgaattot vastbinden (zweedse band), isoleren of ’platspuiten’ .

In wetgeving lijkt veel te zijn geregeld. Artikel 1 van de Grondwet sluitimmers discriminatie op welke grond dan ook uit. Maar andere wet- enregelgeving en uitvoeringspraktijken zorgen toch voor discriminatie, al zegtmen hierover dat dit voor de eigen bestwil van de gehandicapten is.

Tot 2003, het invoeringsjaar van de Rugzak-wetgeving, was het volkomenvanzelfsprekend dat de meeste gehandicapten alleen in speciale scholen hetonderwijs kregen waar zij recht op hadden. Er was een consensus dat regulierescholen, als zij gehandicapte leerlingen plaatsten, deze leerlingen ‘te kort’deden.

De Rugzak-wetgeving gaat uit van de wenselijkheid, zoals in internatio-nale verdragen al veel langer en niet ter discussie is vastgesteld, dat leerlingenmet een handicap in het reguliere onderwijs naar school gaan. De leerlingmet een handicap leert dan om te gaan met de reguliere samenleving, deleerling zonder handicap leert om te gaan met leerlingen met een beperking.

Dit boek gaat over de pogingen om voor een leerling met een handicap -mijn dochter Sterre - gebruikmakend van de wetgeving en het rechtssysteem,een plaats te vinden op een reguliere school voor voortgezet onderwijs . Datblijkt in 2009 nog steeds onmogelijk in Nederland.

Scholen blijken niet op de hoogte van de Rugzakwetgeving en niet vanzins er rekening mee te houden wanneer zij uiteindelijk wel op de hoogteworden gebracht. Rechters toetsen besluiten van scholen marginaal, dat wilzeggen als een school een procedureel juist besluit neemt toetst de rechterhet besluit niet inhoudelijk. De rechter laat zelfs besluiten van scholen instand die gebaseerd zijn op de veronderstelling dat de wetgever de gevolgenniet heeft overdacht van het toelaten van leerlingen met een handicap opeen reguliere school. Scholen die na een confrontatie met ouders, ACTBof rechters juridisch onhoudbare argumenten uit hun besluiten weg latenblijven volgens hun schoolgidsen en in de praktijk die juridisch onhoudbaretoelatingscriteria toch hanteren.

Reguliere Scholen in Nederland hebben geen zin in gehandicapten. Ou-ders die via de nette manier toch toegang voor hun gehandicapte kinderenwillen verliezen dit altijd. Het is zonde van de tijd en naıef om het nogeens te proberen, om te denken dat het in de toekomst, na de (onwaarschijn-lijke) invoering van ‘Passend Onderwijs’ wel zal lukken of te hopen dat zij,als de voorgenomen uitbreiding van de Wet Gelijke Behandeling op grondvan Chronische Ziekten of Handicap (WGB Cz/h) met funderend onderwijs

2.1. GEHANDICAPT IN NEDERLAND 29

(uitbreiding voorzien per 1 augustus 2009) plaats heeft gevonden meer kansmaken. ‘Passend Onderwijs’, zo het al van de grond komt, is geen inclusiefonderwijs zo wordt nadrukkelijk geventileerd door de minister, staatssecre-tarissen en de andere spelers. Zo het al van de grond komt zorgen samenwer-kingsverbanden voor een ’passend’ aanbod en dat zal voor een gehandicapteleerling in de meeste gevallen een speciale school zijn.

De uitbreiding van de werking van de WGB cz/h met het funderend on-derwijs wordt voorzien op de datum dat de ACTB wordt opgeheven. DeACTB was zes jaar een ‘onafhankelijk’ adviesorgaan dat adviezen moest uit-brengen bij afwijzingen van scholen. In de weinige adviezen die de ACTBheeft uitgebracht is de ACTB meegegaan in het beleid van de regering omgehandicapte leerlingen de toegang tot regulier onderwijs te ontzeggen, ookal voldeden die leerlingen wettelijk en volgens de jurisprudentie aan de toela-tingsvoorwaarden van die scholen. Niets wijst erop dat de Commissie GelijkeBehandeling zich anders zal gaan opstellen dan de ACTB, deels omdat ledenvan de ACTB ook leden van de Commissie Gelijke Behandeling waren.

De wetgever (Tweede Kamer) en de regering kunnen niet echt om de vrij-heid van onderwijs heen uit artikel 23 van de Grondwet. Er is in Nederlandgeen politiek draagvlak om dat artikel op de schop te nemen. Daardoor is deinvloed van de overheid op het handelen van scholen zeer beperkt. Als scho-len in de plicht om gehandicapte leerlingen een aantasting van de vrijheidvan onderwijs zien, staat de overheid daartegenover met lege handen.

De Tweede Kamer laat zich in slaap sussen met geflatteerde cijfers overhet aantal ‘thuiszitters’, dat zijn leerlingen die niet naar school gaan. Com-missievergaderingen van de Tweede Kamer over onderwijs aan leerlingen meteen handicap worden gevuld met holle retoriek en beslissingen worden voor-uitgeschoven naar tijdstippen na de verkiezingen.

De wetgever wil niet leren van de ervaringen van enkele ouders die uit-puttend hebben geprobeerd hun gehandicapt kind op een reguliere schoolgeplaatst te krijgen. Of de wetgever heeft aan die ervaringen geen behoefte.Wetsvoorstellen gaan steeds uit van het bestaan van een vangnet in de vormde gang naar de rechter in het geval ouders en school het niet eens worden.

De ervaringen die ouders aan het eind van de schoolperiode hebben doorde pogingen om hun gehandicapt kind op een reguliere school geplaatst tekrijgen en te houden, komen niet over bij de ouders die hun kind aan het beginvan hun schoolloopbaan geplaatst willen krijgen. De ouders met veel ervaringhebben geen belang meer, de ouders met kinderen die hun schoolloopbaanstarten hebben veel belang maar geen ervaring.

Zorgvuldig wordt buiten de discussie gehouden dat ouders met gehan-dicapte kinderen een zwakke groep zijn. Zij moeten het opnemen tegen deveel grotere groep ouders van niet gehandicapte leerlingen die toelating van

30 HOOFDSTUK 2. VERANTWOORDING

gehandicapte leerling als een bedreiging zien van de kansen van hun eigenkinderen1(gehandicapte leerlingen vragen veel aandacht en dat zou wel eensten koste kunnen gaan van de aandacht voot hun eigen kinderen), maar ookde groep ouders van gehandicapte leerlingen is verdeeld: bijvoorbeeld oudersvan leerlingen met gedragsproblemen die zien dat hun kinderen op een re-guliere school ondergesneeuwd raken, pleiten voor speciale scholen, scholenwaartoe ze nu nog geen toegang hebben. Maar ook andere gehandicapte leer-lingen die op een reguliere school genegeerd worden denken op een specialeschool beter af te zijn. Ouders die pleiten voor ‘inclusief onderwijs ’ wordenals sektaristen afgedaan2 vanwege de onbekendheid met dat begrip doordatde overheid deze term in al haar publikaties weet te vermijden.

Vaststellend dat het in Nederland geen zin heeft verder aan te dringenop toelating tot een reguliere school als de school zegt of laat blijken geenzin te hebben, vaststellend dat de regeringen de vrijheid van onderwijs nietter discussie willen stellen, vaststellend dat het parlement (Tweede en EersteKamer) uit pragmatiek discussie over artikel 23 uit de weg gaan omdat ergeen politiek draagvlak voor is, lijkt het dat het bewandelen van de ’nette’manier (juridische procedures, lobbyen bij parlement ) niet tot resultaten zalleiden. Met in het achterhoofd dat macht niet wordt gegeven maar wordtgenomen, is het aan de nieuwe ouders om nieuwe wegen te vinden, wetenddat de oude niet hebben voldaan of zullen voldoen.

Er zijn in Nederland geen ouderverenigingen meer die een vuist kunnenof willen maken. De voormalige Federatie van Ouderverenigingen is in 2007failliet gegaan. De deelverenigingen zijn te klein en missen de know howen capaciteit om als relevante gesprekspartner te kunnen deelnemen aan dediscussie. De Chronisch Zieken en Gehandicaptenraad laat het onderwerponderwijs al meer dan een jaar liggen en lijkt de ontwikkelingen te missen.Andere (ouder)organisaties beoordelen moeite doen om aan de beleidsvoor-

1Het Calandlyceum stelde in haar primaire besluit om Sterre niet toe te laten

Er wordt een enorme inzet, aandacht, tijdsinvestering verwacht van al onzemedewerkers voor Sterre. Dat zal ten koste gaan van de andere 1750 leerlin-gen. Dit is aan de ouders van die 1750 leerlingen niet uit te leggen.

2Tijdens het pleidooi van de IVKO over de afwijzing van Sterre stelde de school dat

Het grootste verschil tussen de Archipel en de IVKO is dat de Archipel werktvanuit het principe dat het onderwijs zich aanpast aan Sterre. Eisers noemendit principe inclusie”. Eisers verwachten dat de IVKO dit onderwijsprincipeook overneemt en het onderwijs om Sterre heen laat plaatsvinden. Volgenseisers is dat ook de gedachtengang van de ACTB. MSA is het niet eens metde stelling dat de ACTB dit beoogt in haar advies ...

2.2. STERRE 31

bereidingen deel te nemen als vergeefse moeite en concentreren zich op andereaspecten van de zorg voor gehandicapten. Groeperingen die wel graag aande beleidsvoorbereidingen willen deelnemen worden buiten de discussie ge-houden. Ook al wordt af en toe geconstateerd dat er weinig ouders aan debeleidsvoorbereiding deelnemen, er wordt niet echt actie ondernomen om hieriets aan te doen: men wacht af wat de vleugellamme organisaties doen enbeschouwt het als een gegeven dat die organisaties niets doen.

Wij hebben onze strijd gestreden. Onze dochter Sterre is inmiddels 18jaar. Het is ons niet gelukt haar na de basisschool in Nederland op een vormvan onderwijs te krijgen. Dat het in het buitenland wel kan weten we omdatSterre, bij het voor haar ontbreken van onderwijs in Nederland in Londenop een reguliere school voor voortgezet onderwijs - secondary school - heeftgezeten en daarna naar een 6th form college kon. Wij hebben verder geenbelang meer bij een Nederlandse wetgeving die kinderen met een handicapeen reeel recht geeft op regulier onderwijs. Dit boek is mijn nalatenschapvoor de nieuwe groep ouders die voor hetzelfde probleem staan. Ik hoopdat dit boek hen duidelijk maakt dat het Nederlandse systeem zoals het nuis, hen geen schijn van kans biedt op het recht op regulier onderwijs voorhun gehandicapte kinderen. Het boek is ook bedoeld voor beleidsmakers diebewust of onbewust ten onrechte denken het beste voor te hebben met ge-handicapte kinderen en ten onrechte denken dat het rechtssysteem en de wet-en regelgeving in Nederland de garantie geeft dat die gehandicapte kinderendie rechten ook kunnen verzilveren.

Het laatste vangnet, het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, isoverbelast en kan niet anders dan het grootste deel van de verzoekschriftendie het krijgt, niet-ontvankelijk verklaren.

Polderen, vertrouwen op de wetgeving of wachten op betere wetgeving istijdverspillen. Dat gaat leiden tot een traject als bij Sterre. Daarom mijnoproep aan ouders en wetgever: zorg er nu eens voor dat het echt anderswordt!.

2.2 Sterre

Sterre (11 juni 1991) heeft handicaps. Zij heeft verstandelijke, zintuigelijkeen motorische problemen. In de zienswijze van de Commissie voor Indi-catiestelling (CvI)3 heeft zij een indicatie MG cluster 3 . Deze indicatie

3CvI’s worden sinds de invoering van de LGF door Regionale Expertisecentra (REC’s)in stand gehouden. De taak van CvI’s is het indiceren van bij het REC aangemeldeleerlingen. Indicatie gebeurt op grond van landelijk geldende criteria . CvI-Indicaties zijndan ook landelijk geldig.

32 HOOFDSTUK 2. VERANTWOORDING

Figuur 2.1: Sterre komt uit school

betekent dat zij, indien zij naar een speciale schoolgaat, alleen toelaatbaaris op een Tyltylschool4. Wettelijk is zij toelaatbaar voor iedere vorm vanregulier voortgezet onderwijs. Dat klinkt vreemd maar dat heeft een reden.Speciaal onderwijs is relatief duur. Om die reden wil de wetgever niet datleerlingen met een handicap op een verkeerde (dure) speciale school wordengeplaatst.

Over toelaten van leerlingen op reguliere scholen beslist het bevoegd ge-zag (op speciale scholen overigens ook). De wetgever gaat er van uit dathet bevoegd gezag voldoende zorgvuldig afweegt of zij een bepaalde leerlingwil toelaten. In het geval een (CvI) geındiceerde leerling wordt toegelatentot een reguliere school krijgt hij of zij een “Rugzakje” (leerlinggebondenfinanciering) voor het ondersteunen van de school bij de extra inzet die dereguliere school moet bieden. Een Rugzakje is een geoormerkt budget dat

4of een ZMLK met een beschikking voor verbrede toelating , dat wil zeggen een ZMLKdie van de minister een beschikking heeft gekregen om ook meervoudig gehandicapte leer-lingen te mogen toelaten

2.3. SCHOOLLOOPBAAN VAN STERRE 33

Figuur 2.2: Sterre

wordt toegekend aan de reguliere school. De school krijgt dat budget dusalleen als de betreffende leerling op die school wordt ingeschreven. Over debesteding van het Rugzakbudget moeten afspraken gemaakt worden met deouders van die leerling. Ongeveer de helft van dat Rugzakje moet dan welweer verplicht worden herbesteed bij het ondersteunende speciaal onderwijs(Regionaal Expertise Centrum, REC) voor ambulante begeleiding.

2.3 Schoolloopbaan van Sterre

Sterre bezocht een reguliere basisschool in Duivendrecht (1996-1997) voorgroep 1 en 2. Daarna volgde vier jaar op de Tyltylschool in AmsterdamZuidoost (Bijlmer) in een symbiose-constructie5 met haar oude basisschool

5Symbiose onderwijs is onderwijs waar een leerling ingeschreven staat op een schoolen tevens enkele dagdelen onderwijs volgt op een andere school. Voor invoering van de‘Rugzak’-wetgeving was dit alleen mogelijk gedurende een beperkte tijd, na de invoeringvan de ‘Rugzak’ was dit een toegestane constructie die niet aan tijd gebonden was. VoorSterre was met de inspectie een afspraak gemaakt over de symbiose.

34 HOOFDSTUK 2. VERANTWOORDING

(1997-2001): een dagdeel per week ging zij terug naar de basisschool. De Tyl-tylschool zag de eerste twee jaar dat Sterre op haar school stond ingeschrevenals een pilot omdat zij tot dan toe leerlingen als Sterre niet toeliet. Het spe-ciaal onderwijs zag in kinderen als Sterre ondergrensleerlingen en verwees diegewoonlijk door naar kinderdagverblijven.

Vanaf september 2001 ging Sterre naar de Openbare Basisschool de @rchi-pel in Almere. Dat was een buitenkansje voor Sterre want dat kon toen ineen pilot van de Stichting ‘Gewoon Anders’. ’Gewoon Anders’ was in 1997opgericht als expertisecentrum in Almere. In 1997 was het aantal inwonersvan Almere zover gegroeid dat het de behoefte en mogelijkheid had om aan-vragen in te dienen voor het stichten van speciaal onderwijs binnen haargemeente. Op verzoek van de toenmalige staatssecretaris van Onderwijs Ne-telenbos, besloot Almere af te zien van de stichting van speciaal onderwijsen alle basisschoolleerlingen met een handicap de keus te laten naar eenreguliere basisschool in Almere te gaan of naar een speciale school buitenAlmere (Lelystad, Hilversum, Huizen of Amsterdam). De Stichting ‘GewoonAnders’ wilde in 2001 een pilot inrichten ter voorbereiding van de toen opstapel staande ‘Rugzak’-wetgeving. Zij wilde de mogelijkheden onderzoe-ken voor regulier basisonderwijs aan leerlingen die op dat moment zelfs nietwerden toegelaten tot het speciaal onderwijs. In de op stapel staande rug-zakwetgeving was immers de ondergrens6 losgelaten en kregen leerlingen metwelke handicap dan ook het recht op onderwijs. Dat zou zelfs gaan geldenvoor die leerlingen (zoals Sterre) die voorheen door speciale scholen werdendoorverwezen naar kinderdagcentra.

In juli 2005 verliet Sterre na vier jaar de basisschool. Zij had toen in Al-mere vier jaar - met begeleiding van de Stichting ‘Gewoon Anders’ - onderwijsgehad in de groepen 5 t/m 8. Op het moment dat Sterre de basisschool verlietwas zij 14 jaar oud. Dat is de uiterste leeftijd die een leerling mag hebben opeen basisschool. Het zoeken naar vervolgonderwijs voor Sterre was al ruimtwee jaar eerder gestart.

Er was in 2005 voor Sterre in Amsterdam in ieder geval geen aansluitendregulier of speciaal onderwijs. Later zou blijken door de uitspraak van deRaad van State dat er voor Sterre in heel Nederland geen aansluitend on-derwijs was. Met de kennis van toen besloten wij dat het beste wat wij op

6Speciale scholen zagen (in ieder geval tot dan toe) leerlingen met een ontwikkelings-perspectief van maximaal 24 maanden als niet leerbaar. Dat soort kinderen had - volgensde speciale scholen - niets aan onderwijs en kon daarom het beste worden doorverwezennaar kinderdagcentra. Na het loslaten van de ondergrens in de wetgeving beklaagden despeciale scholen zich erover dat zij nog steeds niet in staat waren voor dit soort kinderenonderwijs te verzorgen.

2.4. ONDERWIJSOPTIES VOOR STERRE IN NEDERLAND 35

Figuur 2.3: Sterre bij de Tower Bridge

dat moment konden doen was Sterre in te schrijven op een reguliere schoolvoor voortgezet onderwijs (secundary school) in Londen. Wat wij toen alstijdelijke oplossing zagen - de scholen in Nederland waar wij Sterre haddenaangemeld hadden nog niet besloten op bezwaar - zo bleek later - bleek eendefinitieve oplossing. De jaren na de basisschool zou Sterre in Londen blijven.

2.4 Onderwijsopties voor Sterre in Nederland

Sterre heeft een Rugzakindicatie MG cluster 37. Door deze indicatie is Sterrealleen toelaatbaar op, voorzover het speciaal onderwijs is, een Tyltylschool.Tyltylscholen zijn niet geschikt voor Sterre. Dat vinden de ouders van Sterre,maar dat vinden de Tyltylscholen zelf ook8. Sterre heeft vier jaar op de Tyl-

7Meervoudig Gehandicapt Cluster 3. Cluster 3-scholen zijn er voor leerlingen met eenverstandelijke en/of lichamelijke beperking

8Zie evaluatieverslag OB3-pilot (2000), Manifest onderwijs aan zeer laag functionerendekinderen (2008) en de verwarring die ontstond nadat per jan 2009 bezuinigd werd op deAWBZ

36 HOOFDSTUK 2. VERANTWOORDING

tylschool in Amsterdam gezeten, deels in een pilot. In 2000 stelde deze schoolin een evaluatierapport van de pilot niet te zijn toegerust voor het geven vanonderwijs aan (kinderen als) Sterre. Maar ook nog in 2008 werd door deWEC-raad een petitie van dezelfde strekking aangeboden aan de vaste com-missie voor Onderwijs van de Tweede Kamer. De Onderwijsinspectie steldein 2008 vast in haar themaonderzoek dat in dat jaar over cluster3-scholenging, dat het onderwijs op deze scholen aan leerlingen als Sterre problema-tisch is.

Reguliere scholen voor voortgezet onderwijs blijken ook geen optie, im-mers alle reguliere scholen voor voortgezet onderwijs, zoals blijkt uit hethiernavolgende, blijken toelating van Sterre af te kunnen wijzen. Ministervan der Hoeven meende9 zelfs dat reguliere scholen leerlingen als Sterre afmoesten wijzen, een zienswijze die later - wiens brood men eet diens taal menspreekt - door de ACTB is overgenomen. De bescherming die de in 2003 inge-voerde Rugzakwetgeving beoogde te geven aan ouders bij het aanmelden vanhun gehandicapt kind, bleek niet te werken. De rechtbanken en de Raad vanState gaven unaniem de scholen gelijk in hun afwijzing van Sterre. Daardooris er voor Sterre na de basisschool in het geheel geen onderwijs. Het stelselvan wet- en regelgeving, jurisprudentie en uitvoeringspraktijken blijkt niet instaat het recht op onderwijs te garanderen zoals van staten wordt gevraagdin het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.

Er is leerplicht. Ouders zijn verplicht hun kinderen in te schrijven op eenschool zo lang zij leerplichtig zijn. Aan de andere kant is er voor scholengeen acceptatieplicht. Dit kan er in sommige gevallen, zoals bij kinderen alsSterre, toe leiden dat er voor hen in het geheel geen onderwijs is dat wil, kanof mag toelaten. De regelgeving inzake leerplicht en leerrecht is in Nederlandniet sluitend. Dit begint te wringen als ouders weigeren af te zien van de inde leerplichtwet geboden mogelijkheid om ontheffing van de leerplicht aan tevragen.

2.5 Gekozen onderwijs voor Sterre

Bij ontbreken van enige vorm van voortgezet onderwijs in Nederland datSterre wil, kan of mag toelaten, zijn ouders met Sterre naar Londen gevlucht.Zoals in vele landen - anders dan in Nederland - geeft ook het VerenigdKoninkrijk invulling aan het recht op onderwijs voor leerlingen met een han-dicap. In Engeland is Sterre op iedere reguliere school welkom. Van 2005 tot

9Zie vragen en antwoorden over het mogen inrichten van een aanleunklasje voor leer-lingen met het syndroom van Down op het Novalis College in Eindhoven

2.6. TOEKOMST VOOR STERRE 37

Figuur 2.4: naar huis fietsen in oost Londen

2007 heeft Sterre in Londen de laatste twee jaar van een secondary school10

gedaan. Sinds september 2007 zit Sterre op een 6th form college11, ook inLonden.

2.6 Toekomst voor Sterre

Wat Sterre na het 6th Form College gaat doen is nog onbekend. Het ziet ervooralsnog niet naar uit dat Nederland veel mogelijkheden biedt voor Sterrenu de discussie over het onderwijs en de instroom in gehandicaptenvoorzie-ningen steeds grimmiger karaktertrekken krijgt. In Engeland blijven lijktop dit moment de enige haalbare optie die recht doet aan de belangen van

10Secondary schools zijn er voor leerlingen tussen 11 en 16 jaar. Het curriculum is er inprincipe gelijk voor alle leerlingen, te vergelijken met de basisvorming zoals die bedoeldwas in Nederland.

116th form colleges bieden onderwijs aan leerlingen tussen 16 en 18 of 19 jaar. Studentenkunnen daar zich kwalificeren voor universitair onderwijs door het halen van A-levels, maarze kunnen zich ook gaan richten op beroepsonderwijs.

38 HOOFDSTUK 2. VERANTWOORDING

Sterre.

Hoofdstuk 3

Voorbereiding voor het zoeken.

De meeste scholen voor voortgezet onderwijs in Nederland kunnen de com-plexiteit van een aanmelding van een leerling met een handicap niet overzien.Met de standaard bekostiging van scholen kan in onderwijs aan leerlingen meteen handicap niet worden voorzien en ook al krijgen scholen extra bekostigingvoor zorgleerlingen uit het regionaal zorgbudget, om dit budget, zo scholener al weet van hebben, in te zetten voor extra zorg voor leerlingen met eenrugzak, komt niet bij scholen op. Het geld wat in het rugzakje zit vinden scho-len evident ontoerijkend. Inzetten van PGB wordt door scholen afgewezen.Scholen hebben meestal geen zicht op de hulp die zij kunnen inzetten bij hetonderwijs aan leerlingen met een handicap en zien om die reden toelating alsonmogelijk of als ’zoveel gedoe’ dat alleen daarom het al niet verstandig dooreen school wordt geoordeeld om toe te laten. Scholen laten zich nauwelijksdoor ouders overtuigen. Ouders worden door scholen niet als ’deskundigen’gezien en het eigenbelang van die ouders lijkt een ander belang dan dat van deschool. Door de autonomie van scholen, gegeven in artikel 23 van de Grond-wet, is de makkelijkste oplossing voor een school om maar gewoon “Nee” tezeggen tegen een aanmelding. Om die reden heeft het voor ouders “gewoon”aanmelden van Sterre bij een school geen enkele zin en maakt een aanmeldingalleen kans als de school begrijpt dat een afwijzing voor de school niet vrijblij-vend is. De school moet begrijpen dat zij, als ze niet wil toelaten, uiteindelijkvoor de rechter overtuigend moet uitleggen waarom de school, gezien haarwettelijke verplichtingen voorzieningen voor leerlingen met een handicap tehebben, gezien de extra bekostiging die het krijgt en gezien de extra hulp diede school krijgt van het Regionaal Expertisecentrum (REC) toch niet in staatzou zijn om onderwijs aan Sterre te verzorgen. Ouders moeten daarom dehele zorgstructuur rond het onderwijs aan leerlingen met een handicap mobi-liseren voordat zij Sterre bij een school aanmelden om te voorkomen dat deschool geen druk ervaart en daarom vrijblijvend afwijst. Deze problematiek is

39

40 HOOFDSTUK 3. VOORBEREIDING VOOR HET ZOEKEN.

door de wetgever voorzien door regionale expertisecentra de wettelijke taak tegeven om ouders te helpen zoeken naar een reguliere school en door de scholente verplichten zich aan te sluiten bij een samenwerkingsverband dat de zorgcoordineert voor leerlingen die extra orthopedagogische hulp nodig hebben.

3.1. REC NOORD HOLLAND CLUSTER 3 41

3.1 REC Noord Holland Cluster 3

Ouders hebben het Regionaal Expertice Centrum (REC) waartoe zij op grondvan hun woonplaats en handicap van Sterre zijn aangewezen, verzocht hen tehelpen zoeken naar een reguliere school voor voortgezet onderwijs. REC’s zijnsamenwerkingsverbanden van speciale scholen. REC’s zijn er in vier soorten(clusters). Cluster 1 is voor leerlingen met visuele stoornissen, cluster 2 voorkinderen met gehoor- en spraak-taal stoornissien, cluster 3 is er voor licha-melijk en verstandelijk gehandicapte kinderen en cluster 4 is er voor kinderenmet gedragsproblemen. De REC’s vormen per cluster een landelijk dekkendnetwerk. Vanaf 2002 waren REC’s operationeel en daarom onder andereverplicht ouders te ondersteunen bij het zoeken van een reguliere school. HetREC was niet voorbereid op zo’n verzoek.Bij het eerste gesprek tussen ouders en vertegenwoordigers van het RECwas het voor de woordvoerders van het REC niet eens duidelijk of het RECuberhaupt al bestond. Het REC had in ieder geval nog niet afgestemd met descholen binnen haar voedingsgebied en had geen vertrouwen in een mogelijkeplaatsing van Sterre. Wellicht alleen al daarom heeft het REC geen schoolkunnen vinden. Het REC acht zich naar haar zeggen “inspanningsverplicht”

42 HOOFDSTUK 3. VOORBEREIDING VOOR HET ZOEKEN.

maar vindt niet dat er voor haar een “resultaatsverplichting” geldt.

Bij de invoering van de ‘Rugzakwetgeving’ moesten alle speciale scholenzich hebben aangesloten bij een Regionaal Expertise Centrum (REC) van hetsoort onderwijs waartoe de speciale school behoorde. Er waren vier clusters.Cluster 1 voor leerlingen met visuele handicaps, cluster 2 voor leerlingen metauditieve handicaps, cluster 3 voor lichamelijke en verstandelijke handicapsen cluster 4 voor gedragsproblemen. Voor ieder cluster diende er een landelijkdekkend netwerk van REC’s te zijn. De REC’s kregen wettelijke taken (arti-kel 28b Wet op de Expertisecentra), waaronder het helpen van ouders bij hetzoeken naar een reguliere school voor leerlingen met een Rugzak-indicatie.De REC’s hadden vanaf 2001, twee jaar voor de invoering van de ‘Rugzak’bekostiging gekregen om af te stemmen met de Samenwerkingsverbandenvan scholen in het primair onderwijs en scholen in het voortgezet onderwijsbinnen hun voedingsgebied om de taken die vanaf 2002 in een ministerieleregeling en na 2003 wettelijk1 werden voorgeschreven alvast vanaf 20022 uitte voeren. Indien een Rugzak-leerling zou worden geplaatst op een reguliereschool, dan was het REC al vanaf augustus 2002 verplicht de ambulante be-geleiding van leerling en school te verzorgen.

Het Regionaal Expertisecentrum Noord Holland cluster 3 heeft als voe-dingsgebied Noord Holland en is een samenvoeging van twee eerdere pogin-gen om een REC op te richten van voormalig REC Noord Holland Noorden REC Noord Holland Zuid. Een van de beoogde REC’s in Noord Hollandmiste voortgezet speciaal onderwijs3. Het huidig REC NHC3 is opgesplitst inkamers. De wettelijke taken van het REC (art 28b WEC) zijn belegd bij deafzonderlijke speciale scholen van het REC. Het regionaal expertisecentrumheeft in elk geval tot taak:

a. het instandhouden van een commissie voor de indicatiestelling;

b. het coordineren van de ondersteuning, bedoeld in artikel 8a, eerste entweede lid, die door de scholen waarvoor het regionaal expertisecentrumwerkzaam is, wordt verleend aan scholen als bedoeld in laatstgenoemdartikel en met inachtneming van de wensen van die scholen;

1artikel 28b WEC2De beoogde invoerdatum van 1 augustus 2002 werd een jaar uitgesteld na de val van

het kabinet Kok II en het controversieel verklaren van het wetsvoorstel3Heliomare, Wijk aan Zee

3.1. REC NOORD HOLLAND CLUSTER 3 43

Figuur 3.1: Tyltylschool, koninginnedag 2000

c. het ondersteunen van de ouders bij het indienen van een verzoek alsbedoeld in artikel 28c, eerste lid;

d. het coordineren van de in het kader van de laatste volzin van het vierdelid van artikel 28c noodzakelijke onderzoeksactiviteiten;

e. het ondersteunen van de ouders van een leerling bij het zoeken naareen school en het ondersteunen van ouders van een leerling voor wieeen leerlinggebonden budget beschikbaar is bij het zoeken naar eenschool als bedoeld in de Wet op het primair onderwijs of de Wet op hetvoortgezet onderwijs en

f. het coordineren van de inzet van de formatie ten behoeve van de be-geleiding van leerlingen, bedoeld in artikel 8a, derde lid onder a, naoverleg met de samenwerkingsverbanden, bedoeld in de Wet op hetprimair onderwijs en de Wet op het voortgezet onderwijs, in het gebiedwaarin het regionaal expertisecentrum werkzaam is.

De REC’s hadden uitgebreide handreikingen gekregen tijdens de oprich-ting en de aanloop van de ‘Rugzak’-wetgeving in de vorm van hulp en leidra-

44 HOOFDSTUK 3. VOORBEREIDING VOOR HET ZOEKEN.

den aangeboden door de Wegbereiders . Er werd van de REC’s verwacht datzij het initiatief zouden nemen om af te stemmen met de reguliere scholen.

Tijdens de voorbereiding van de ‘Rugzak‘-wetgeving is lang stil gestaanbij de vierentwintig-maands-kindjes . Hiermee werd bedoeld kinderen die geenhogere ontwikkelingsleeftijd hadden of zouden kunnen bereiken dan die vaneen kind van 24 maanden. Deze kinderen werden tot dan toe door het spe-ciaal onderwijs doorverwezen naar kinderdagcentra, of anders gezegd gewei-gerd voor de speciale school. Kinderdagcentra (KDC’s of OrthopedagogischeKinderdagverblijven) zijn inrichtingen waar kinderen opvang maar geen on-derwijs krijgen. Uiteindelijk is binnen het lgf-overleg besloten dat ook dezekinderen recht op onderwijs hebben en werd in de ‘Rugzak’-wet opgenomendat deze kinderen, die een mg cluster 3 -indicatie kregen en daarmee toe-laatbaar werden voor Tyltylonderwijs, niet meer mochten worden geweigerdomdat zij niet zouden zijn aangewezen op het soort onderwijs.

Tyltylscholen werden aangemoedigd te gaan experimenteren met onder-wijsarrangementen voor deze kinderen. Dit gebeurde ook op de Tyltylschoolin Amsterdam in een tweejarige pilot die startte in 1997. Sterre nam deelaan die pilot. In 2000 werd een evaluatierapport van deze pilot geschreven.De bevindingen van de pilot waren:

De voorbereidingstijd werd, zeker ook door de medewerkers in de groep,als te kort en daardoor verwarrend ervaren.

De voorbereidingen in de materiele sfeer bleken onvoldoende.

Personele wisselingen bleken onverwacht en onvermijdbaar, zij zijn vannegatieve invloed geweest op de continuıteit van het project.

De deskundigheid van medewerkers, noodzakelijk om aan de vraagstel-ling van deze leerlingen te voldoen, werd met moeite veroverd. Zij zoubeter op grond van voorafgaande ervaring en opleiding aanwezig kun-nen zijn. De eigen deskundigheid bijsturen tijdens het proces bleek eenfrustrerende en tijdrovende aangelegenheid. Alle disciplines in dit pro-ces vertegenwoordigd maakten nadrukkelijk melding van dit fenomeen.

De toegepaste instrumenten in diagnostiek, reeds in gebruik in de Tyl-tylschool, voldeden slechts zeer ten dele, aanpassing is noodzakelijk.

Het instrument ten behoeve van het planmatig handelen, het individu-eel handelingsplan, bood onvoldoende gelegenheid om het aanbod aandeze leerlingen te beschrijven en differentieerde onvoldoende op (sub-)doelstellingen.

3.1. REC NOORD HOLLAND CLUSTER 3 45

De begeleiding door de stuurgroep en daadwerkelijke sturing van hetproces was, mede onder invloed van personele wisselingen, niet altijdvan voldoende kwaliteit, zulks gemeten naar de behoeften van de pro-jectgroepmedewerkers

Naast deze negatieve conclusies konden ook positieve conclusies getrokkenworden :

Het draagvlak voor dit project is tijdens de uitvoering en na beeindigingniet afgenomen en op enkele onderdelen licht toegenomen.

Ouders bleken zeer tevreden over het aanbod. Deze tevredenheid heeftbetrekking op de verzorging en de ontwikkeling van leerlingen. Hetproject heeft aan hun verwachtingen voldaan.

Het project heeft geleid tot vergroting van de deskundigheid bij me-dewerkers, het bewustzijn binnen de organisaties dat de onderscheidendeskundigheid nader te omschrijven is en een set criteria voor toekom-stige plaatsingsadviezen gerelateerd aan de vraagstelling van leerlingenen de mogelijkheden van de Tyltylschool om in een (praktisch) aanbodte voorzien.

Het project heeft voor de duur van het project in een volwaardig aanbodaan de individuele projectdeelnemers kunnen voorzien. Dit ondanks devoortdurende dreiging van isolement van groep en individuele leerling,de beperkte mogelijkheid om aan schoolactiviteiten deel te nemen ende, vergelijkenderwijs, beperkte communicatieve vaardigheden van dezeleerlingen.

en de conclusie van het pilotverslag was:

Uit de bevindingen rond dit project moge gebleken zijn dat dezecategorie een specifieke deskundigheid vereist, die merendeels NIETbij voorbaat aanwezig is in de scholen. Deze deskundigheid is erWEL in de Orthopedagogische Dagcentra. Indien mogelijk bin-nen de nieuwe wettelijke kaders, wordt voor de inrichting van dezelesplaatsen intensieve samenwerking met deze OrthopedagogischeDagcentra van harte aan bevolen

Aan het eind van de pilot werden uitstroomadviezen gegeven aan de leer-lingen (waaronder Sterre) die hadden deelgenomen aan de pilot:

Voor 1 leerling werd plaatsing in een klassengroep geadviseerd.

46 HOOFDSTUK 3. VOORBEREIDING VOOR HET ZOEKEN.

Voor 3 leerlingen werd rechtstreekse plaatsing in een ODC geadviseerd.

Voor 1 leerling werd plaatsing in een ODC geadviseerd, na overleg metouders werd het plaatsingsadvies niet in praktijk gebracht. De leerlingverblijft in een klassengroep.

Voor 1 leerling werd in overleg met de ouders een verlenging van eenjaar voor verblijf in een klassengroep geadviseerd. Met enige zorg werdvooruitgezien naar de reactie van deze leerling op de plaatsing in eenklassengroep. Zou deze negatief zijn, dan kon i.s.m. ouders alsnog totplaatsing in een ODC worden overgegaan.

Tijdens het project overleed een leerling.

De pilot was op de Tyltyslchool controversieel geweest. Het onderwijzenden ondersteunend personeel had zeer gemengde gevoelens over de komst vandit soort leerlingen. De resultaten van de pilot waren vanuit een bepaaldperspectief bezien schokkend . Het draagvlak voor toelating van leerlingenals Sterre op Tyltylscholen werd, in tegenspraak met de conclusie uit hetpilotverslag, allerminst vergroot. integendeel! Personeel dat betrokken wasbij de pilot vluchtte zo veel mogelijk weg naar functies binnen en buiten deTyltylschool waar de kans dat zij met deze ondergrensleerlingen te makenkregen minimaal was. Na een fusie met de Mytylschool en het vertrek vande voormalig directeur van de Tyltylschool stelt de school zich harder engeslotener op tegen ouders van de kinderen uit de pilot en wilde niet langermeegaan om in samenspraak met ouders zo goed mogelijk onderwijs aan dezekinderen te verzorgen.

De Tyltylschool was niet gewend aan kinderen als Sterre. Nog ongewonervoor de Tyltylschool was - toen zelfs wettelijk niet langer dan drie maandentoegestaan - dat Sterre ook nog naar een andere school ging. Tijdens de jarendat Sterre op de Tyltylschool ingeschreven stond volgde zij nog een dagdeelper week onderwijs op haar oude basisschool in Duivendrecht. Dit was hetgevolg van een afspraak tussen ouders, basisschool en onderwijsinspectie. Debasisschool had die afspraak zeer tegen haar zin gemaakt en ook de na defusie van de Mytyl- en Tyltylschool (2000) aantredende directeur had nietveel affectie met deze symbioseconstructie van Sterre. In hun aversie4 tegen

4Tijdens de oprichting van het REC Noord Holland Zuid werd op de website vanhet REC uitgelegd dat ouders die voor een reguliere school kozen zichzelf en hun kindbenadeelden omdat ze dan hooguit de helft van de middelen kregen die zouden krijgen opeen speciale school.

3.1. REC NOORD HOLLAND CLUSTER 3 47

kinderen-met-een-handicap-op-een-reguliere school vonden de scholen elkaar.Actief werkten zij samen met het bestuur van de basisschool en namens hetbestuur van de Tyltylschool om aan de symbioseconstructie een eind te ma-ken. De aversie in het onderwijs is gebleven, zowel in het regulier als inhet speciaal onderwijs. Het personeel van speciale scholen ziet in de Rugzakeen bedreiging en taakverzwaring omdat de makkelijkere kinderen verdwij-nen naar het regulier onderwijs en de moeilijke kinderen achterblijven. Hetpersoneel van reguliere scholen ziet in de Rugzak een taakverzwaring en heefteigenlijk ook niets met gehandicapte leerlingen.De maximale en gezamenlijke tegenwerking van Tyltylschool en basisschoolleidde ertoe dat de symbioseconstructie voor Sterre eenzijdig werd opgezegd.Om het procedureel ‘correct’ te laten verlopen spraken Tyltylschool en basis-school een procedure af. Eerst zou er voor Sterre op de basisschool een doelworden gesteld. Na een maand zou werden ‘geevalueerd’ dat dit doel nietgehaald werd. Daarmee werd beoogd aannemelijk te maken dat het verderzinloos was om Sterre op de basisschool te handhaven. De basisschool zoudaarop Sterre de toegang ontzeggen en daarna zou de Tyltylschool verklarenniet langer verantwoordelijk te kunnen zijn voor het onderwijs van Sterre opde basisschool. Dat de ouders van Sterre het daar niet mee eens zouden zijnmaakte voor de scholen geen enkel verschil. Het gevolg was dat er voor Sterreniets anders over zou blijven dan ingeschreven te blijven op een Tyltylschooldie kort daarvoor uitgebreid in haar pilotverslag had uitgelegd niet in staatte zijn onderwijs aan kinderen als Sterre te kunnen verzorgen. Dat Sterrevooralsnog op de Tyltylschool bleef en haar ouders geen gevolg gaven aanhet advies om haar op een kdc te plaatsen was in schoolvergaderingen aan-houdend onderwerp van gesprek. Onder die omstandigheden is Sterre, vierjaar nadat ze daar was toegelaten, van de Tyltylschool gehaald. Sterre kondaarna - gelukkig en heel bijzonder - worden geplaatst op een reguliere basis-school de @rchipel in Almere Buiten. De reguliere basisschool, een startendeschool in een nieuwe wijk, wilde iets proberen - en het is haar met glansgelukt - dat de speciale school voor zichzelf als onmogelijk zag. Vier jaarlater verliet Sterre deze school op veertienjarige leeftijd, de uiterste leeftijdvoor het bezoeken van een basisschool.

48 HOOFDSTUK 3. VOORBEREIDING VOOR HET ZOEKEN.

Figuur 3.2: Noodgebouw van Basisschool de @rchipel in aanbouw, juli 2001

Figuur 3.3: Eerste leerlingen van de @rchipel, augustus 2001

3.1. REC NOORD HOLLAND CLUSTER 3 49

3.1.1 Verzoek om te helpen zoeken naar een school.

Het was dezelfde Tyltylschool die eerder had aangegeven niet te weten hoeonderwijs aan Sterre kon worden gegegeven en die zo actief had meegewerktaan het beeindigen van de symbioseconstructie met de basisschool, die nu alsloket van het REC, ouders begin 2003 te woord moest staan en helpen bijhet zoeken naar een reguliere school. Het REC waarvan de Tyltylschool deeluitmaakte had besloten haar wettelijke taken te beleggen bij de afzonderlijkescholen. Met weerzin hoorde de Tyltylschool het verzoek van ouders aan.Op de website die de voorloper van het REC bijhield werd uitgebreid kennisgegeven van de weerzin tegen de lgf en werd ouders aangepraat dat, als zezonodig met hun gehandicapt kind naar het regulier onderwijs zouden willen,zij zichzelf tekort zouden doen omdat de bekostiging voor hun kind in hetregulier onderwijs slechts de helft zou bedragen van het budget waar zij inhet speciaal onderwijs recht op hadden. Onnodig te zeggen dat Het RECzich tot dan toe in het geheel niet had voorbereid op haar nieuwe wettelijketaken. Het speciaal onderwijs in Amsterdam bemoeide zich niet met het re-gulier onderwijs (en omgekeerd) en had zich ook buiten het afsprakencircuitgehouden van de reguliere scholen. Dat de reguliere scholen inmiddels metde gemeente Amsterdam en met elkaar een Kernprocedure hadden afgespro-

50 HOOFDSTUK 3. VOORBEREIDING VOOR HET ZOEKEN.

ken over de toelating van leerlingen tot het regulier onderwijs was buiten hetspeciaal onderwijs om gebeurd. Dat de Kernprocedure bijvoorbeeld Tyltyl-en zml-leerlingen uitsloot van toelating tot het regulier voortgezet onderwijsvond het REC, zo ze zich dat toen al realiseerde of interesseerde, eerder eenvoordeel dan een nadeel. Het maakte het REC daarbij niet uit dat zij juistwas opgericht om hun doelgroep, leerlingen met een verstandelijke handi-cap, in het regulier onderwijs te begeleiden. Waar het de bedoeling was dathet speciaal onderwijs de reguliere scholen gingen benaderen om onderlingeafspraken te maken, stelde de woordvoerders van het REC zich op met deconstatering dat zij hadden besloten om de ontwikkelingen niet-pro-actief tezullen blijven volgen. Met andere woorden “Ons REC zal niets doen om teverhinderen dat de lgf mislukt.”

3.1.2 Resultaat van hulp van het REC

Het REC of de Tyltylschool bedong een half jaar voor het zoeken naar eenschool. Ouders hadden niet veel andere keus dan in te stemmen met zo’nlange zoekperiode. Zonder tussentijdse informatie over dat het zoeken wel-licht minder voorspoedig verliep dan ouders mochten hopen kwam het RECna afloop van die periode met het volgende lijstje:

School-1: “Sterre komt niet in aanmerking voor plaatsing.”

School-2: “Niveau niet haalbaar. Cito-toets geeist.”

School-3: “Sterre komt niet in aanmerking voor plaatsing.”

School-4: “IQ moet boven de 70 liggen. Cito gewenst. Niet haalbaar.”

School-5: “Sterre komt niet in aanmerking voor plaatsing.”

School-6: “Te laag niveau. Wachtlijst.”

School-7: “Te laag IQ. Onhaalbaar. Geen reele vraag.”

Gezien het lijstje had het REC gedurende het voorafgaande half jaar nietmeer dan een paar uur aan het onderzoeken van de mogelijkheden besteed enwas het “nee” waarschijnlijk gretig genoteerd, misschien zelfs wel uitgeloktmet een suggestieve vraag als “Wij moeten voor ouders van een zeer laagfunctionerende leerling, zo laag zelfs dat wij toelating tot de Tyltylschoolhebben afgeraden, een school voor voortgezet onderwijs zoeken. Zelf zien wijabsoluut niet hoe die leerling zou kunnen functioneren en juist wij zijn deexperts die jullie daarvoor ambulant zouden moeten begeleiden. Wij nemenaan dat jullie die leerlinge niet zullen plaatsen, toch? Kunnen we als redeniets noteren van geen reele vraag of IQ moet hoger dan 70 zijn? Dank u wel,prettig met u gesproken te hebben en nog een goedenmiddag” .

3.1. REC NOORD HOLLAND CLUSTER 3 51

3.1.3 Evaluatie van de ondersteuning van het REC

Ouders deden hun beklag bij de minister over de slechte medewerking vanhet REC. De woordvoerder van de minister zei te vermoeden dat het RECnog niet helemaal voorbereid was en adviseerde nogmaals de vraag bij hetREC te beleggen. Het tweede contact met het REC verliep niet minder te-leurstellend. De opstelling van REC Noord Holland verschilde overigens nietveel van de opstelling van andere REC’s. De REC’s hebben er gewoonweggeen zin in.

Over het “Rugzakje” zegt Frissen al in 2004 op blz 20 van zijn bestuurlijkreview OAB/WSNS/LGF, Van maakbaarheid naar autonomie en varieteit:

Tenslotte, zoals al eerder opgemerkt, stuit de integratiedoelstel-ling van LGF en WSNS op weerstanden in het regulier onderwijsen in het speciaal onderwijs. Men vindt elkaar in de overtuigingdat veel kinderen met specifieke zorgbehoeften niet goed passenin het regulier onderwijs.

In deze situatie zal de daaropvolgende jaren niet veel veranderen. Het jaar-verslag 2007 (uitgebracht in juni 2008) van de WEC-raad stelt in de inleiding:

In de discussie over passend onderwijs zien we gelukkig het belangvan de speciale setting weer terugkomen. Het is een overschattingom te denken dat alles inclusief kan worden opgelost. Dat klinktmooi en ambitieus, maar doet geen recht aan de problematiek.En het zou trouwens altijd weer leiden tot speciale klassen, nadateerst de bestaande expertise verloren is gegaan.

Niemand houdt van veranderingen: die brengen doorgaans alleen maar on-zekerheid. Met het speciaal onderwijs is het al niet anders. Dat leerlingenmet een handicap, die voorheen alleen door de expertise van het speciaal on-derwijs - althans zo ziet het speciaal onderwijs dat - verantwoord onderwijskrijgt geboden, nu naar regulier onderwijs zouden moeten, zou het in de ogenvan het speciaal onderwijs het einde van het speciaal onderwijs betekenen.De angst voor de eigen positie van het personeel is waarschijnlijk groter dandat men begaan is met het lot van de gehandicapte leerlingen.

Het REC Noord Holland cluster 3 is door de inspectie vanaf 2008 beoor-deeld als een zeer zwak REC.

52 HOOFDSTUK 3. VOORBEREIDING VOOR HET ZOEKEN.

3.2. KERNPROCEDURE 53

3.2 Kernprocedure

In de gemeente Amsterdam zijn afspraken gemaakt over de overstap vanprimair naar voortgezet onderwijs. Doel van die afspraken is om het voortij-dig schoolverlaten terug te dringen. Als een belangrijke reden dat leerlingenvoortijdig de school verlaten wordt gezien een verkeerde schoolkeus. De Kern-procedure beoogt leerlingen direct op de juiste school te plaatsen. Scholenhebben onderling afgesproken dat zij alleen leerlingen toelaten volgens deKernprocedure. Deze afspraken, opgesteld door de OSVO - het Overlegor-gaan voor Scholen in het Voortgezet Onderwijs - en goedgekeurd door hetLOF, het lokaal onderwijsforum.

In de Kernprocedure 2003/2004 werd met geen woord gerept over het Rug-zakje. De regels van die Kernprocedure sloten toelating van leerlingen vancluster3 scholen tot regulier voortgezet onderwijs uit. Dit was niet alleen instrijd met de uitgangspunten van de leerlinggebonden financiering, het waszelfs in strijd met de het Inrichtingsbesluit WVO dat in artikel 4 stelt dat ergeen geschiktheidsonderzoek ten grondslag mag worden gelegd aan de beslis-sing om een leerling toe te laten als de school een gemeenschappelijk eersteleerjaar heeft met een school voor vbo5. Dit was voor ons een reden om metde Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling van de gemeente Amsterdam teoverleggen hoe de Kernprocedure gezien moest worden in het licht van denieuwe Rugzakwetgeving.

3.2.1 Overleg met DMO

Juist in 2003 begonnen wij aan de zoektocht naar een school voor Sterre.Wij kaartten het ontbreken van apart beleid voor de toelating van Rugzak-leerlingen aan bij de Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling van de GemeenteAmsterdam. Deze dienst was het aanspreek- en coordinatiepunt van de Kern-procedure. Na wat informele telefoontjes besloten wij tot de formelere weg.In een brief van 22 maart 2004 aan de toenmalige wethouder Aboutalebvroegen zij hem:

Ziet u ook taken voor u weggelegd om lgf-kinderen naar hetVOORTGEZET onderwijs te helpen of wilt u dit aan de krach-ten van het veld overlaten? In het laatste geval volgt er voorSterre een onsmakelijke juridische procedure en komen vele ge-handicapte kinderen die nu nog onder oude regelingen op het

5dat zijn scholen die een basisgerichte-, kadergerichte of gemengde vmbo leerwegbieden

54 HOOFDSTUK 3. VOORBEREIDING VOOR HET ZOEKEN.

Handleiding Kernprocedure

2003-2004

Gemeente Amsterdam

Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling

schoolbesturenvoortgezet onderwijs

schoolbesturenbasisonderwijs

gemeente Amsterdam

Figuur 3.4: De jaarlijks uitgebrachte Kernprocedure die in Amsterdam deregels stelt voor de leerlingen die overstappen van primair naar voortgezetonderwijs.

3.2. KERNPROCEDURE 55

Figuur 3.5: wethouder Ahmed Aboutaleb.

regulier basisonderwijs zitten na groep 8 tussen wal en schip tevallen.

Er kwam geen antwoord.

3.2.2 Aanspreken van de Wethouder

Twee maanden later, ook voor Sterre begon de tijd te dringen, schreven wijnog een brief aan de wethouder en verzochten hem:

Waar in de huidige Kernprocedure 2004 wordt gezegd dat dezebedoeld is voor ALLE leerlingen die van het basisonderwijs naarhet voortgezet onderwijs gaan, verzoeken wij u te besluiten in eenvoor beroep vatbare beslissing dat met ingang van het schooljaar2005/2006 alle lgf-leerlingen, dus ook Sterre, die kiezen voor hetregulier onderwijs, zullen vallen onder de Kernprocedure en ookdaadwerkelijk binnen Amsterdam op een reguliere school voorvoortgezet onderwijs geplaatst zullen worden.

56 HOOFDSTUK 3. VOORBEREIDING VOOR HET ZOEKEN.

Het duurde tot oktober 2004 voor er een antwoord kwam. De wethoudervond het niet nodig om, zoals gevraagd, een voor beroep vatbare beslissing tenemen. Kern van het antwoord van de wethouder was:

Een voor beroep vatbare beslissing ... acht ik niet noodzakelijk.

Het antwoord was verpakt in een wollig verhaal over het op dat momentjuist gelopen traject rond de IVKO en over diploma’s. Het werd duidelijkdat het halen van diploma’s wel en integratie van gehandicapte leerlingen inhet reguliere onderwijs geen punt van overweging was. Hier was ook duidelijksprake van een bestuursorgaan dat weigerde een besluit te nemen.

Ouders maken tegen deze fictieve weigering bezwaar. De ontvangstbeves-tiging laat een maand op zich wachten.

Eind december 2004 bericht DMO dat Sterre NIET mag meedoen aande toelatingsprocedure van de Kernprocedure. De periode waarin de scho-len worden toegewezen nadert snel. Ouders van Sterre leggen deze fictieveweigering en het uitblijven van een besluit op bezwaar voor (verzoekschrift)aan de voorzieningenrechter.

3.2.3 Uitspraak voorzieningenrechter

De gevraagde voorlopige voorziening - het toelaten van Sterre tot de toe-latingsprocedure van de Kernprocedure - wordt door de rechter niet toege-wezen. In de uitspraak worden de uitgangsposities, verhoudingen en stand-punten duidelijker. Volgens de rechter moeten ouders Sterre zelf maar -buiten de Kernprocedure om - aanmelden bij scholen.

3.2. KERNPROCEDURE 57

Het betoog van verzoeker dat het onevenredig bezwarend is omna elk afwijzend besluit op toelating een gerechtelijke proceduretegen de betreffende school te beginnen, kan niet tot een anderoordeel leiden. Het indienen van een aanvraag is de aangewezenweg voor een schoolbestuur om te kunnen beoordelen of Sterrekan worden toegelaten tot de betreffende school.

Deze uitspraak biedt voor de gemeente Amsterdam een houvast voor deeerstvolgende Kernprocedure, die voor schooljaar 2006/2007 (publicatieda-tum september 2005). Voor de ouders van Sterre rest geen andere mogelijk-heid dan Sterre aan te melden op afzonderlijke scholen, zoals de rechtbankaanbeval. Dat doen de ouders van Sterre op 1 maart 2005. Zij meldenSterre aan op alle openbare scholen voor voortgezet onderwijs in Amsterdam(zie: deel III, blz 89, Aanmelding bij alle scholen openbare VO-scholen inAmsterdam). (zie ook: Hoofdstuk 14, blz 187 Gemeente Amsterdam)

3.2.4 Rechtbank over toelaten tot de IVKO

Kort daarop had de rechtbank Amsterdam over de afwijzing van de IVKO intweede instantie uitspraak gedaan en besloten dat deze afwijzing in stand konblijven. De uitspraak, veertien dagen nadat Sterre bij alle openbare scholenvoor voortgezet onderwijs was aangemeld, betekende dat drie aanmeldingengeen kans maakten. Drie scholen waar Sterre was aangemeld boden alleenvmbo-theoretisch- en hoger onderwijs en waren op grond van het Inrich-tingsbesluit WVO (artikel 4) verplicht de geschiktheid van de leerling mee tewegen in de beslissing tot toelaten. Maar dan bleven er nog altijd zes aanmel-dingen voor scholen over waar de geschiktheid van de leerling NIET mochtworden meegewogen. Voor de ouders van Sterre was het dus nog allerminsteen gelopen race. (zie ook: Hoofdstuk 4, blz 67, IVKO)

58 HOOFDSTUK 3. VOORBEREIDING VOOR HET ZOEKEN.

3.3. SAMENWERKINGSVERBAND 28.2 59

3.3 Samenwerkingsverband 28.2

De gesprekspartner voor ouders bij het samenwerkingsverband van de Amster-damse vo-scholen beneden het IJ was goed op de hoogte van de lgf-wetgevingen de onduidelijkheden daarin. Er was tussen ouders en woordvoerder van hetsamenwerkingsverband geen misverstand over het doel van de lgf en hoe deKernprocedure dat doel in de weg stond. Het was hem duidelijk dat en hoe deKernprocedure afweek van de landelijke wet- en regelgeving maar het Samen-werkingsverband was en is geen partij in het opstellen van de Kernprocedure.Het Samenwerkingsverband heeft in de wet- en regelgeving een doel gekregenmaar geen taak6. Desondanks heeft de woordvoerder van het Samenwerkings-verband gepoogd toelating van Sterre tot een vo-school bespreekbaar te makendoor het aan de orde stellen in het direkteurenoverleg en toen dat geen re-sultaat sorteerde de IVKO-school voorbereid op de concrete aanmelding vanSterre.

6artikel 10h Inrichtingsbesluit WVO

60 HOOFDSTUK 3. VOORBEREIDING VOOR HET ZOEKEN.

3.3.1 Samenwerkingsverbanden

Sinds de wetswijziging van 1998 - de invoering van de Wet op het VoortgezetOnderwijs - moeten scholen met afdelingen voor mavo, vmbo, leerwegonder-steunend en/of praktijkonderwijs zijn aangesloten bij een samenwerkingsver-band.

Artikel 10h. Aansluiting bij samenwerkingsverband; permanentecommissie leerlingenzorg

1. Het bevoegd gezag van een school voor middelbaar algemeenvoortgezet onderwijs, van een school voor voorbereidend beroeps-onderwijs, van een scholengemeenschap waarvan ten minste deeluitmaakt een school voor middelbaar algemeen voortgezet onder-wijs of een school voor voorbereidend beroepsonderwijs, of vaneen school voor praktijkonderwijs, is aangesloten bij een samen-werkingsverband met twee of meer andere van deze scholen ofscholengemeenschappen. Een samenwerkingsverband omvat tenminste een school of afdeling voor praktijkonderwijs en drie scho-len voor middelbaar algemeen voortgezet onderwijs of voor voor-bereidend beroepsonderwijs, waaronder in ieder geval een schoolvoor middelbaar algemeen voortgezet onderwijs en een schoolvoor voorbereidend beroepsonderwijs. Indien van een samenwer-kingsverband niet drie scholen voor middelbaar algemeen voort-gezet onderwijs of voor voorbereidend beroepsonderwijs deel uit-maken, maar twee scholengemeenschappen die elk in ieder gevaleen school voor middelbaar algemeen voortgezet onderwijs en eenschool voor voorbereidend beroepsonderwijs omvatten, kan OnzeMinister onder door hem te stellen voorwaarden dat samenwer-kingsverband aanmerken als een samenwerkingsverband als be-doeld in de tweede volzin. Het samenwerkingsverband heeft totdoel zo veel mogelijk leerlingen voor wie vaststaat dat een ortho-pedagogische en orthodidactische benadering is geboden, deel telaten nemen aan het onderwijs in een van de leerwegen, genoemdin de artikelen 10, 10b en 10d.(artikel 10h eerste lid Wet op het Voortgezet Onderwijs)

In Amsterdam zijn er twee samenwerkingsverbanden voor de totaal onge-veer 70 scholen voor voortgezet onderwijs op haar grondgebied. Samenwer-kingsverband 28.2 verenigt alle Amsterdamse scholen voor voortgezet onder-

3.3. SAMENWERKINGSVERBAND 28.2 61

wijs beneden het IJ. Dat zijn er bijna 40. Ouders van Sterre hebben alleenmet dit samenwerkingsverband gesproken. Het Samenwerkingsverband en descholen worstelden op dat moment met de invoering van de Leerlinggebon-den Financiering. Die paste niet in de systematiek van de in Amsterdamingestelde Kernprocedure maar ook bleek de samenwerking met de REC’sniet gemakkelijk van de grond te komen. Hoewel de REC’s in de wet verant-woordelijk werden gesteld voor de ambulante begeleiding op de scholen voorvoortgezet onderwijs, hadden zij daar naar de mening van samenwerkings-verband en reguliere scholen geen verstand van.

3.3.2 Peilen van de wil van scholen om toelating teoverwegen

Figuur 3.6: Frits Otto

In het gesprek met tussen samenwerkingsverband enouders werd vastgesteld dat Sterre op basis van detoen geldende Kernprocedure niet toegelaten mochtworden tot enige school voor voortgezet onderwijs inAmsterdam. De Kernprocedure 2003/2004 had, zobleek duidelijk uit de tekst, op dat moment nog opgeen enkele wijze rekening gehouden met de invoe-ring van de ‘Rugzak’-wet. Het woord Rugzak komtin deze versie niet voor. Pas voor het eerst wordt opeen onbeholpen wijze gerefereerd aan de Rugzak inde Kernprocedure 2004/2005, twee jaar na de voor-genomen en een jaar na de werkelijke invoering:

Voor leerlingen met een indicatie voor het speciaal onderwijs dieoverstappen naar de brugklas van een school voor regulier voort-gezet onderwijs (de zgn. rugzakleerlingen), geldt hetzelfde alsvoor de andere leerlingen:de afspraken van de kernprocedure gelden voor hen als zij zichaanmelden op een school voor regulier voortgezet onderwijs diede onderwijssoort aanbiedt van het basisschooladvies n als zij zichhouden aan het tijdstraject van de kernprocedure.

Komend jaar zal worden bekeken in hoeverre het nodig en ge-wenst is om voor rugzakleerlingen die in het regulier onderwijswillen stappen aparte afspraken in de kernprocedure op te ne-men.

De inhoud van de Rugzakwetgeving was al in 2002 bekend, maar op hetmoment dat ouders met het Samenwerkingsverband spraken (in 2003) was

62 HOOFDSTUK 3. VOORBEREIDING VOOR HET ZOEKEN.

de werkelijke invoering nog een half jaar weg. Het was duidelijk dat de op-stellers van de Kernprocedure op dat moment nog geen idee hadden watde Rugzakwetgeving nou precies inhield. Het Samenwerkingsverband washet wel met ouders eens dat de regels van de Kernprocedure niet overeen-kwamen met de landelijk geldende wettelijke regels voor toelating tot hetvoortgezet onderwijs zoals neergelegd in de Wet op het Voortgezet Onder-wijs en het Inrichtingsbesluit WVO. Het Samenwerkingsverband bood aanom in het geregeld gehouden direkteurenoverleg te peilen of er scholen zoudenzijn die toelating van Sterre wilden overwegen. Helaas, na de sondering vanhet Samenwerkingsverband bleek er geen enkele school toelating te willenoverwegen anders dan na een concrete aanmelding van Sterre.

3.3.3 IVKO

Omdat scholen niet zonder meer bereid waren om over toelating van Sterre tepraten, besloten ouders in overleg met het Samenwerkingsverband om Sterredan maar concreet aan te melden bij een school. Het maakte daarbij verderniet meer uit of die school via de Kernprocedure een hoge of een lage cito-scorevroeg: Sterre had helemaal geen cito-score. Ouders kozen voor de IVKO,een school met vmbo-t en havo die zich toelegde op kunstzinnig onderwijs.Sterre had een grote affiniteit met toneel en muziek en ouders schatten in datSterre op zo’n school de grootste kans op succes had. Ouders verwachttenook van een school als de IVKO een ruimhartiger beoordeling van toelatingvan Sterre. Het Samenwerkingsverband bood aan de aanmelding van Sterreenigszins voor te bereiden door de school en haar bestuur op de hoogte testellen van hetgeen tot dan toe besproken was.

3.3.4 Nazorg

De IVKO heeft uiteindelijk Sterre niet toegelaten. Zie hierover hoofdstuk4 op blz 67 over de IVKO. Het Samenwerkingsverband had verder geen ta-ken meer in de toelatingszaken voor scholen en geschillen met de gemeenteAmsterdam over de Kernprocedure, maar gaf een enkele maal nog acte deprecence tijdens zittingen van de rechtbank en een contact met een praktijk-school.

3.3.5 Tot Slot

In de Kernprocedure 2006-2007 leek er in de redactie van de toelatingsvoor-waarden een mogelijkheid geschapen om toch ‘Rugzak’-leerlingen zonder cito-

3.3. SAMENWERKINGSVERBAND 28.2 63

toets toe te laten tot een school voor voortgezet onderwijs en is deze optiemet het Samenwerkingsverband en de voorzitter van de OSVO, het Over-legorgaan voor Scholen in het Voortgezet Onderwijs, besproken. De kier diedeze editie van de Kernprocedure in de toelatingsvoorwaarden had gelatenbleek achteraf niet zo en zeker niet (voor Sterre) te zijn bedoeld.

64 HOOFDSTUK 3. VOORBEREIDING VOOR HET ZOEKEN.

Deel II

Eerste Leerschool vooraanmelden

65

Hoofdstuk 4

IVKO

Over de eventuele plaatsing van Sterre werd door de IVKO aanvankelijk se-rieus nagedacht maar het primaire besluit was afwijzend. De school nam ver-volgens een besluit op bezwaar zonder het advies van de ACTB af te wachten.Ouders moesten daarom wel beroep aantekenen tegen dit besluit om te voor-komen dat zij door het verlopen van termijnen hun rechten zouden verspelen.Kort voor de zittingsdatum van de voorzieningenrechter bracht de ACTB ad-vies uit. In dit advies werd gesteld dat het primaire besluit van de IVKO op

67

68 HOOFDSTUK 4. IVKO

onjuiste gronden was genomen. De ACTB adviseerde aan het bevoegd gezageen nieuw besluit te nemen met in acht neming van de wettelijke bepalingen.De voorzieningenrechter nam dit advies over en vernietigde het besluit. Natwee maanden nam het IVKO een nieuw besluit. Ook in dat besluit werdSterre niet toegelaten. Het tweede besluit op bezwaar heeft de rechter in standgelaten.

De IVKO-school is een bijzondere school voor kunstzinnig onderwijs enbiedt onderwijs op vmbo-t en havo-niveau. Het bevoegd gezag is de StichtingMontessorischolen Amsterdam (MSA). De school is gevestigd aan de PlantageMiddenlaan in Amsterdam, dicht bij Artis. Sinds 2007 wordt de school doorde onderwijsinspectie aangemerkt als een zeer zwakke school .

4.1 Aanmelding

In en na overleg met het Samenwerkingsverband (zie blz 62) en met de IVKO-school zelf werd de formele aanmelding gedaan op 2 februari 2004. Bij deaanmelding werd een CDRom meegeleverd met het Onderwijskundig Rap-port van Sterre’s basisschool, de indicatierapporten van de Commissie voorIndicatiestelling van Gewoon Anders, het tot dan toe voorhanden zijnd voor-lichtingsmateriaal over de Leerlinggebonden Financiering en de aan het voor-lichtingsmateriaal ten grondslag liggende wetgeving. Op de CDRom werd deIVKO-school ook een tiental gezaghebbende boeken over Inclusief Onderwijsaangereikt. De school werd gewezen op de website over eerdere perikelen meteen eerdere basisschool die destijds een aanmelding van Sterre afwees en werdhet evaluatieverslag aangereikt over de pilot inclusief onderwijs waarbinnenSterre de laatste vier jaar in de groepen 5 tot en met 8 van basisschool de@rchipel in Almere naar school ging.

Informeel was al een maand met de IVKO-school gesproken over begelei-ding en bekostiging. Ouders hadden aangegeven dat daarvoor Persoonsge-bonden Budget (PGB) kon worden ingezet en zij hadden inmiddels een des-kundige van het Seminarium voor Orthopedagogiek bereid gevonden Sterre’sschoolgang voor te bereiden en indien Sterre zou worden toegelaten verderte begeleiden.

Ouders hadden een half jaar eerder contact gehad met het REC. HetREC was dan wel wettelijk verplicht de ambulante begeleiding voor Sterrete verzorgen ingeval van plaatsing op de IVKO, maar ouders meenden daar-voor bij het REC weinig enthousiasme te hebben gevonden (zie blz 41, RECNoord Holland Cluster 3). Ouders zegden de IVKO-school toe dat zij zou-

4.2. VAN AANMELDING TOT AFWIJZING 69

den proberen de verplichte ambulante begeleiding die dat REC zou moetengeven ingeval van toelating van Sterre, zo te organiseren dat de schoolgangvan Sterre niet gefrustreerd zou worden door de negatieve sentimenten vandat REC.

De IVKO-school is een bijzondere school. Voor bijzondere scholen voorvoortgezet onderwijs was ‘vergeten’ in de wet een termijn op te nemen waar-binnen deze scholen zouden moeten besluiten op een verzoek om toelating.Eerdere ervaringen met de aanmelding voor basisschool de Regenboog - ookeen bijzondere school - waren dat de school door het ontbreken van een ter-mijn eindeloos kan rekken om te besluiten en daardoor ouders in een positiemanoevreert waarin zij gedwongen worden dan maar naar een andere schooluit te zien. Omdat voor basisscholen sinds de invoering van de leerlingge-bonden financiering (augustus 2003) ook voor bijzondere scholen een termijnin de wet was opgenomen en er een termijn geldt voor openbare scholen voorvoortgezet onderwijs op grond van bepalingen in de Algemene Wet Bestuurs-recht, hadden ouders in de aanmeldingsbrief gesteld dat zij de termijnen inde AWB (acht weken) als redelijk wilden beoordelen.

De bedoeling van deze vroege aanmelding was om een beschikking te krij-gen van de IVKO dat Sterre welkom zou zijn bij aanvang van het schooljaar2005/2006. Met toelating als uitgangspunt zou een begin gemaakt kunnenworden met het organiseren van de financiering en de ondersteuning van deschool voor de komst van Sterre. De IVKO zou dan ook nog ruim de tijdhebben om de door haar noodzakelijk geachte voorbereidingen te treffen.

4.2 Van aanmelding tot afwijzing

Drie maanden, zo hadden wij in de aanmelding aangegeven, vonden wij eenredelijke termijn voor de IVKO om een besluit te nemen. In feite vondenwij die termijn natuurlijk onredelijk want een besluit om al dan niet toe telaten wordt door scholen voornamelijk gevoelsmatig genomen. Dat kan engebeurt binnen tien minuten. De motivering erbij zoeken is voornamelijk eenadministratieve taak. Vooruitlopend op de beschikking over het toelaten vanSterre besloten ouders om de Minister te verzoeken om ontheffing voor deverplichte winkelnering bij het REC. De verplichting voor reguliere scholenmet een Rugzakleerling om ongeveer de helft van de Rugzak te moeten be-steden bij het REC was in de wetgeving opgenomen om te voorkomen dat,doordat expertise massaal elders zou worden betrokken, het voortbestaanvan de speciale scholen op de tocht zou komen te staan. De verplichte win-kelnering was bedoeld voor de eerste fase wetgeving die, naar verwachting,na twee jaar vervangen zou worden door nieuwe wetgeving waarin de ver-

70 HOOFDSTUK 4. IVKO

plichte winkelnering zou komen te vervallen. De Minister wilde de gevraagdeontheffing niet verlenen.

4.3 De Afwijzing

Op 22 april verzocht de IVKO om een overleg met ouders. Tijdens dit over-leg werd aan ouders meegedeeld dat de IVKO Sterre niet zou toelaten. Omtot dit standpunt te komen had de zorgcoordinator met enkele leerkrach-ten overlegd teneinde af te wegen of in de door ouders noodzakelijk geachterandvoorwaarden voor het onderwijs aan Sterre kon worden voorzien. Deleerkrachten, die naar zeggen van de zorgcoordinator gekozen waren omdatzij de meeste affiniteit met zorgleerlingen hadden, konden zich van het on-derwijs aan Sterre geen voorstelling maken. Zij konden zich niet voorstellendat Sterre aan de fysieke en intellectuele eisen van hun schoolprogrammazou kunnen voldoen. Ze zagen het nut niet in voor Sterre om naar de IVKO

4.4. BEZWAAR 71

te komen en konden zich geen voorstelling maken van de ondersteuning dieSterre zou moeten krijgen. Kortom, de bevraagde leerkrachten waren hetproduct van het beleid in Nederland om gehandicapten buiten de samenle-ving te houden: zij hadden nog nooit een gehandicapte van dichtbij gezienof zich in hun leven verplaatst. De school had voor het genomen besluitgeen externe bronnen (oude basisschool, REC, Gewoon Anders of Inspectie)geraadpleegd. De IVKO was zich er niet van bewust dat zij in schoolgidsen schoolplan diende te beschikken over een geformuleerd beleid ten aanzienvan toelating van gehandicapte leerlingen.

De weigering om Sterre toe te laten werd op 24 april 2004 in een ongeda-teerde brief bevestigd.

4.4 Bezwaar

Ouders maakten op dezelfde dag bezwaar. Op dat moment begrepen oudersnog niet precies hoe het stelsel van voortgezet onderwijs in elkaar stak. Deverwarring over het verschil tussen vbo en vmbo was er overigens niet alleenbij ouders. Geconfronteerd met de tekst in het Inrichtingsbesluit haddenouders inlichtingen ingewonnen bij Postbus51 , bij de Onderwijsinspectie enbij ouderverenigingen. De inlichtingenbronnen wisten eigenlijk ook niet pre-cies het verschil tussen vbo en vmbo en vermoedden met ouders dat vbo envmbo in feite een en hetzelfde schooltype was. Ouders maakten daarom tenonrechte bezwaar tegen een minimum cito-score die werd gevraagd. Ten on-rechte waren ouders er toen van overtuigd dat een vmbo-t school in feite eneigenlijk een vbo-school was. Dit schooltype wordt in artikel 4 lid 5 van hetInrichtingsbesluit WVO aangeduid als een uitzondering bij toelating, omdathiervoor geen geschiktheidseis mag worden gesteld.

Waar er geen termijn in de wet is opgenomen voor het nemen van eenprimair besluit over toelating op een bijzondere (dus niet-openbare) school,is dit wel het geval indien er besloten moet worden op bezwaar. Het Inrich-tingsbesluit WVO zegt daarover:

Artikel 15. Beslistermijn bij bezwaar1. De besluiten tot weigering van de toelating van een kandidaat-leerling of tot definitieve verwijdering van een leerling wordenschriftelijk en met opgave van redenen aan de leerling en, indiendeze nog niet de leeftijd van 21 jaren heeft bereikt, ook aan diensouders, voogden of verzorgers, bekendgemaakt, waarbij tevens deinhoud van het tweede lid wordt vermeld.

2. Binnen zes weken na de bekendmaking kunnen belanghebben-

72 HOOFDSTUK 4. IVKO

den bezwaar maken bij het bevoegd gezag.

3. Het bevoegd gezag beslist in overeenstemming met artikel 27van de wet binnen vier weken na ontvangst van het bezwaar-schrift, doch niet eerder dan nadat de kandidaat-leerling, onder-scheidenlijk de leerling en, indien deze nog niet de leeftijd van 18jaar heeft bereikt, ook diens ouders, voogden of verzorgers, in degelegenheid is, onderscheidenlijk zijn gesteld, te worden gehoorden kennis heeft onderscheidenlijk hebben kunnen nemen van deop die besluiten betrekking hebbende adviezen of rapporten.

4. Het bevoegd gezag kan de desbetreffende leerling, gedurendede behandeling van het bezwaar tegen een besluit tot definitieveverwijdering de toegang tot de school ontzeggen.

Vier weken voor het nemen van een besluit op bezwaar is weinig tijd. Indie vier weken moeten ook nog de ouders worden gehoord. De lgf-wetgevingvoegt daarbij ook nog de verplichting voor een ACTB-advies. Die vier we-ken kunnen niet serieus genomen worden voor scholen die er ook nog eensvan uit gaan dat schoolvakanties absoluut heilig zijn en dat van hen tijdensschoolvakanties niets mag worden gevraagd. En als een wettelijke verplich-ting op onderdelen al zo onlogisch lijkt, dan is voor scholen de hele wettelijkeverplichting onlogisch.

De onderwijsconsulent had het schoolbestuur er dan wel van weten teovertuigen dat ze zo snel als mogelijk een hoorzitting zouden moeten uit-schrijven en een ACTB-advies aanvragen, de essentie van de lgf bleef maareen ver-van-mijn-bed-show voor het bestuur. Het bestuur stelde zich op hetstandpunt Sterre niet te hoeven toelaten omdat naar hun zeggen

van hen niet het onmogelijke kon worden gevraagd

Op 10 juni 2004, nog steeds geen aanvraag voor een advies ontvangenhebbend, legt de ACTB per brief aan het schoolbestuur uit hoe de wettelijkebepalingen dienaangaand zijn.

Op 22 juni 2004 ligt er nog steeds geen adviesaanvraag van het school-bestuur. De inmiddels door ouders ingeschakelde advocaat sommeert hetschoolbestuur nu onmiddelijk een adviesaanvraag in te dienen.

Op 28 juni komt er een reactie van het schoolbestuur: men heeft er allevertrouwen in dat het nemen van een besluit op bezwaar nog wel zal lukkenvoor het begin van de komende zomervakantie.

4.5. DE HOORZITTING 73

4.5 De Hoorzitting

De wet stelt voor een bestuursorgaan het uitschrijven van een hoorzittingverplicht voorafgaand aan een te nemen besluit op bezwaar. In een hoorzit-ting kunnen partijen elkaar de zienswijzen uitleggen en dit kan een rol spelenin het uiteindelijk te nemen besluit op bezwaar. De praktijk is bij scholen, ende ouders van Sterre hebben daarin inmiddels een zeer ruime ervaring, dathet besluit vaststaat. Hetgeen door ouders wordt ingebracht tijdens de hoor-zitting wordt als niet-relevant aangehoord en speelt geen rol in het te nemenbesluit. Ook de rechter is niet inhoudelijk geınteresseerd in hetgeen doorouders tijdens de hoorzitting werd ingebracht. De hoorzitting is verplicht, deinhoud is van geen belang!

De aanmeldingszaak van Sterre was een betrekkelijk nieuw fenomeen inonderwijsland. Hoewel - als boven aangegeven - de inbreng van ouders geenenkele rol zou spelen bij het uiteindelijke besluit, was er toch een soort be-leefde nieuwsgierigheid. Het verslag werd opgesteld door ouders, er was geenbehoefte bij de school om te notuleren, laat staan een verslag schrijven. DeCDRom met informatie over Sterre, de lgf-wetgeving en literatuur over In-clusief Onderwijs die ouders bij de aanmelding aan de school hadden gegeven- in tweevoud nog wel - was bij het bestuur onbekend. Het aanbod om de-

74 HOOFDSTUK 4. IVKO

zelfde dag nog een kopie van de CdRom naar het schoolbestuur te sturenwerd afgeslagen: ze zouden de CdRom toch niet bekijken want eind volgendeweek zou de schoolvakantie beginnen. De hoorzitting had alle kenmerken vanhet obligaat aanhoren van ouders.Omdat de hoorzitting pas op 5 juli werd gehouden realiseerde het bestuurzich pas toen dat zij geen besluit meer konden nemen voor het begin van dezomervakantie: daar waren ze eerder te optimistisch over geweest. Een weeklater bevestigt het bestuur in een e-mail dat het besluit pas op zijn vroegstna de zomervakantie zal worden genomen. De ACTB had nog geen adviesuitgebracht. Wel was er inmiddels het pre-advies van de onderwijsconsulent.

Ouders sturen de ACTB en de IVKO enkele dagen later hun commentaarop het pre-advies.

Op 31 augustus deelt de ACTB ons, en dus waarschijnlijk ook de IVKO,per brief mee dat het vooronderzoek is afgesloten en dat zij overgaat tot deadvisering.

4.6 Eerste besluit op bezwaar

De essentie van deze brief en/of de essentie van de lgf-wetgeving blijkt nietgoed te beklijven bij het schoolbestuur want zij zendt ouders op 3 september2004 een besluit op bezwaar, althans een bericht wat als zodanig zou mogenworden opgevat. Behalve dat de brief niet voldoet aan de vormvoorschriftenvoor een besluit op bezwaar - zo had in de brief een termijn genoemd moetenworden genoemd waarbinnen beroep zou kunnen worden aangetekend - is ernu ook besloten zonder het advies van de ACTB af te wachten. Ouders zijndoor deze brief van het schoolbestuur wel gehouden aan een termijn voorhet instellen van een beroep. Zouden ze die termijn laten verlopen dan is dekans groot dat de rechtbank later een beroep van ouders niet ontvankelijkzal verklaren. Doordat ouders nu wel beroep moeten aantekenen moeten zijde IVKO-school dagvaarden en worden daardoor op hoge advocaatskostengejaagd.

4.7 Eerste beroep

Op 8 oktober 2004 brengt de advocaat van ouders een dagvaarding in kortgeding uit tegen het schoolbestuur. Vier dagen later meldt dat schoolbestuurper brief te hebben ingezien dat ze prematuur besloten hebben op bezwaaromdat ze het advies van de ACTB niet hadden afgewacht. Een week laterverzoekt de advocaat van de IVKO de beroepszaak aan te houden. Dit ver-

4.8. ACTB-ADVIES 75

zoek om de zaak aan te houden ging evenwel niet gepaard met een intrekkenvan het besluit op bezwaar. Maar ook omdat ouders en hun advocaat vanmening waren een sterke zaak te hebben nu het bestuur van de IVKO niethad voldaan aan haar omgekeerde bewijslast besloten ouders de zaak door tezetten en de uitspraak van de voorzieningenrechter af te wachten. Een an-dere overweging was natuurlijk dat ouders van mening waren dat de IVKOen haar bestuur te gemakkelijk met deze zaak waren omgesprongen en oudersinmiddels op hoge advocaatskosten hadden gejaagd door hun prematuur be-sluit. De triomfantelijke brief: Wij gaan door , bevatte evenwel de misvattingover wat nu wel een school voor vbo is zoals dat werd aangegeven in artikel4 lid 5 van het Inrichtingsbesluit WVO:

5. Het eerste en tweede lid zijn niet van toepassing op een inhet eerste lid genoemde school die een gemeenschappelijk eersteleerjaar heeft met een school voor v.b.o.

4.8 ACTB-advies

Het advies van de ACTB kwam enkele dagen voor de zitting van de voor-zieningenrechter. De ACTB constateerde dat de IVKO niet had gereageerdop haar verzoek nadere mededelingen te doen over het genomen primairebesluit. Voorts had de IVKO naar de mening van de ACTB bij het besluitenniet het onderwijskundig rapport van de basisschool betrokken en had zij nietvoldaan aan de eisen gesteld in artikel 4 van het Inrichtingsbesluit WVO:

Artikel 4. Aanvullende toelatingsvoorwaarden eerste leerjaar v.w.o.,h.a.v.o. en m.a.v.o.1. Onverminderd het bepaalde in artikel 3 wordt de beslissingover de toelating van een kandidaat-leerling tot het eerste leer-jaar van een school voor v.w.o., voor h.a.v.o. of voor m.a.v.o.,mede gebaseerd op een onderzoek naar de geschiktheid voor hetvolgen van het onderwijs aan de school waarvoor de toelatingwordt gevraagd.

2. Het onderzoek naar de geschiktheid vindt plaats met behulpvan ten minste n van de hierna genoemde middelen, ter keuze vanhet bevoegd gezag:a. een toelatingsexamen, door de leraren van de school afgeno-men, dat zich ten minste uitstrekt over de vakken Nederlandsetaal en rekenen;b. een proefklasse;

76 HOOFDSTUK 4. IVKO

c. een onderzoek naar de kennis en het inzicht van de kandidaat-leerling in ten minste het laatstelijk door hem gevolgde school-jaar aan de basisschool, de speciale school voor basisonderwijs, deschool voor speciaal onderwijs, de school voor voortgezet speci-aal onderwijs of de school of instelling voor speciaal en voortgezetspeciaal onderwijs;d. een psychologisch onderzoek.3. Een kandidaat-leerling wordt niet onderworpen aan een psy-chologisch onderzoek als bedoeld in het tweede lid, onderdeel d,dan met toestemming van hen die de ouderlijke macht of de voog-dij over hem uitoefenen. Dezen worden op hun verzoek in de ge-legenheid gesteld van de resultaten van het onderzoek kennis tenemen.4. Het bevoegd gezag draagt er zorg voor dat het rapport van hetin het tweede lid, onderdeel d, bedoelde psychologisch onderzoekwordt bewaard op een plaats die uitsluitend toegankelijk is voorhet bevoegd gezag en de met het onderzoek belaste functionaris-sen. De ouders, voogden of verzorgers van de kandidaat-leerlingen de inspectie krijgen desgewenst inzage in dit psychologischrapport. Het psychologisch rapport wordt in de school bewaardtot ten minste drie jaren en ten hoogste vijf jaren na het tijdstipwaarop de leerling de school heeft verlaten en wordt in elk gevalbinnen twee maanden na het verstrijken van laatstbedoelde ter-mijn van ten hoogste vijf jaren vernietigd.5. Het eerste en tweede lid zijn niet van toepassing op een inhet eerste lid genoemde school die een gemeenschappelijk eersteleerjaar heeft met een school voor v.b.o.

Voorts ontbrak in schoolgids en schoolplan een beschrijving van de voor-zieningen op de school voor leerlingen met een leerlinggebonden budget enwas in het besluit om Sterre te weigeren nagelaten te onderbouwen waaromde school, waarvan aangenomen mocht worden dat de wettelijk vereiste voor-zieningen er wel degelijk waren, toch Sterre niet wilde toelaten. De ACTBformuleerde vier onderzoeksvragen die zij van belang acht bij het beoordelenvan een besluit een leerling niet toe te laten:

19. Bij een dergelijk onderzoek zijn de volgende criteria van be-lang(i) wat is nodig om Sterre op de IVKO te kunnen laten functio-neren (afgestemd op haar behoeften),(ii) welke middelen staan de school ter beschikking?,(iii) wat is mogelijk op basis van deze middelen?

4.8. ACTB-ADVIES 77

(iv) waarom is de IVKO niet in staat - ondanks het kunnen be-schikken over deze middelen - Sterre kwalitatief goed onderwijste bieden, afgestemd op haar behoeften.

De ACTB concludeerde in haar advies:

6. ConclusieDe ACTB is van oordeel van het bevoegd gezag op onjuiste gron-den tot zijn besluit is gekomen dat Sterre niet toelaatbaar kanworden geacht tot zijn onderwijsinstelling. De ACTB oordeeltdat het besluit op basis van de huidige onderbouwing niet instand kan blijven. De ACTB adviseert het bevoegd gezag hetbesluit te herroepen en een nieuw besluit te nemen. De ACTBadviseert het bevoegd gezag zijn nieuwe besluit te baseren op eengedegen onderzoek naar de geschiktheid van Sterre voor het vol-gen van het onderwijs aan de IVKO, met inachtneming van deeerdergenoemde LGF criteria (noodzakelijke voorzieningen, be-schikbare middelen, mogelijkheden, motivering). Tenslotte ad-viseert de ACTB het bevoegd gezag het (zorg) beleid ten aan-zien van leerlingen die geındiceerd zijn, waaronder voorzieningendie op grond van de LGF getroffen worden, te formuleren in hetschoolplan en de schoolgids.

Hier en nu komt de ongelijkheid in de verhoudingen tussen school en ou-ders naar voren. Voorheen moesten ouders bewijzen dat hun kind, ondanksde handicap, toch naar de reguliere school zou kunnen. Dat is natuurlijk eenonmogelijke opdracht omdat een rechter ervan uit zal gaan dat ouders geenreeel beeld hebben van de schoolpraktijk en dat heeft de school natuurlijk welen per definitie. Die hobbel zou in de Rugzakwetgeving zijn gladgestreken.In de Rugzakwetgeving is vastgelegd dat scholen een omgekeerde bewijslasthebben gekregen. Nu de school in haar besluit niet heeft aangetoond dat zijSterre niet zouden kunnen toelaten zou dat in feite moeten betekenen dat deschool Sterre MOET toelaten1. Twee jaar eerder diende een eerste rechts-zaak en hoger beroep over de toelating van een tweeling tot een school voorvoortgezet onderwijs onder de nieuwe Rugzakwetgeving. Ook deze schoolhad geen voorzieningen voor lgf-leerlingen in schoolgids en schoolplan opge-nomen. Ter rechtszitting beweerde de school echter die voorzieningen wel tehebben, maar dat deze, omdat ze nog in de MR besproken moesten worden,om die reden nog niet waren opgenomen in gids en plan. Gezien de vrij re-

1Als een besluit van een schoolbestuur niet kan worden gehandhaafd zal de rechter hetbesluit vernietigen en het bevoegd gezag opdragen een nieuw besluit te nemen.

78 HOOFDSTUK 4. IVKO

cente invoeringsdatum van de Rugzakwetgeving stelde de rechter dat in ditgeval nog genoegen genomen zou worden met een dergelijke uitleg.

De school heeft het beleid ten aanzien van toelating van gehandi-capte kinderen (nog) niet schriftelijk vastgelegd. De school heeftgesteld (memorie van antwoord ad grief 3) dat zij sinds oktober2003 haar toelatingsbeleid in conceptvorm schriftelijk heeft vast-gelegd, dat de definitieve vastlegging wacht op goedkeuring vande MR en de definitieve besluitvorming van het bevoegd gezag.Het hof is voorshands van oordeel dat de school daarmee binnenredelijke termijn - de wettelijke regeling terzake ie op 1 augustus2003 in werking getreden - aan de wettelijke vereisten op dit puntvoldoet.(Uitspraak Gerechtshof Arnhem, 1 juni 2004, rolnr 2003/1260KG)

De ACTB stelt al in haar advies over Sterre en de IVKO nu evenwel dater voor de school een tweede kans moet zijn: zij adviseert dat de school eennieuw besluit moet nemen. De Rugzakwetgeving is een hele vreemde eendin de bijt, dat blijkt wel. In de enkele rechtszaken die de komende jarennog zullen volgen, zijn de verschuivende opvattingen van de ACTB een vastgegeven.

4.9 Tweede Besluit op Bezwaar

Het bevoegd gezag van de IVKO, de centrale directie van de MontessoriScholen Amsterdam, afgekort MSA, heeft tweemaal een besluit op bezwaargenomen. Het eerste besluit op bezwaar werd afgegeven kort na de zomerva-kantie. Het besluit op bezwaar was prematuur afgegeven, want er was nietgewacht op het advies van de ACTB. Het besluit op bezwaar voldeed nietaan de vormvoorschriften in de wet genoemd, in die zin dat geen beroeps-mogelijkheid en termijn daarvoor werd genoemd. Over het eerste besluit opbezwaar oordeelde de ACTB later in haar advies dat het bevoegd gezag oponjuiste gronden tot zijn besluit was gekomen en dat het besluit in de huidigevorm niet in stand kon blijven.

4.9. TWEEDE BESLUIT OP BEZWAAR 79

Na tussenkomst van de voorzieningenrechter die daarover op 4 november2004 uitspraak deed moest MSA binnen zes weken een nieuw besluit nemenen daarbij gevolg geven aan de aanbevelingen uit het advies van de ACTB.Het misverstand bij ouders dat de IVKO een school zou zijn met een ge-meenschappelijk eerste leerjaar met een school voor v.b.o. zoals genoemdin het uitzonderingslid 5 van artikel 4 van het Inrichtingsbesluit WVO wasinmiddels bij ouders weggenomen. De IVKO moest derhalve een geschikt-heidsonderzoek doen. Dat toelating daardoor al bij voorbaat onmogelijk zouworden, zoals ouders vreesden, was niet terecht omdat, zoals de uitspraakvan de voorzieningenrechter stelde:

Het wordt daarmee niet zonder meer onmogelijk voor kinderenmet een LGF indicatie om v.m.b.o. te volgen, zoals de oudershebben gesteld, gelet op de beleidsvrijheid van het bevoegd gezagen op de tekst van artikel 4 lid 2, waarin staat dat tenminste eenvan de daarin genoemde factoren mede bepalend zijn voor detoelating. Bovendien moeten bij een dergelijk onderzoek de extramogelijkheden dvan de LGF-wet worden betrokken 2

2Deze zin in de uitspraak zou later een rol gaan spelen in een confrontatie tussen deMinister en het Novalis College in Eindhoven, waarbij een verzoek van de school voorhet inrichten van een aanleunklasje voor lgf-leerlingen in eerste instantie werd geweigerd.De Minister stelde zich in de beantwoording van Kamervragen op het standpunt dat eenleerling die geen diploma kan halen niet mag worden ingeschreven op een school. DeACTB trok deze interpretatie van de Minister in haar jaarverslag 2004/2005 op blz 14in twijfel daarbij wijzend op deze uitspraak van de rechter, maar conformeerde zich inlatere adviezen aan deze opvatting van de Minister door zelfs voor scholen die wel vielen

80 HOOFDSTUK 4. IVKO

Het tweede besluit op bezwaar van MSA was aanmerkelijk uitgebreider.Ter onderbouwing van het besluit was een delegatie van de IVKO naar debasisschool van Sterre afgereisd om Sterre waar te nemen in een proefklasse.De beloofde termijn waarbinnen het besluit genomen zou worden leek weerniet gehaald te kunnen worden, maar ouders gaven, teneinde de broedendekip niet te storen, toestemming aan de IVKO om nog een paar extra wekente nemen voor het nemen van een besluit.

Op 15 december 2004 kunnen wij het tweede besluit op bezwaar komenafhalen. De conclusie was wederom, zo wisten wij al een dag ervoor, dat deIVKO Sterre niet wilde toelaten.

Het besluit op bezwaar stelde:

8. EindconclusieSterre Ploeger wordt niet als leerling aangenomen op de IVKO.

De IVKO heeft gezocht naar de mogelijkheden om Sterre in deklas te laten functioneren. Conform het vonnis is bij het onder-zoek het advies van het ACTB gevolgd. Het onderzoek bestonduit:

• twee gesprekken met Rob Franke

• bezoek aan de Archipel

• gesprek met Ferdi Ploeger en Yvonne Brouwers

• drie gespreksmomenten met het docententeam

• artikel 4 van het Inrichtingsbesluit:

• opvragen onderwijskundig rapport

• bestuderen van herindicatie’s, bij ontbreken van recente CvI-indicatie onderzoek naar leerbaarheid & behalen van vmbo-tdiploma

De schoolleiding onderkent de mogelijke toegevoegde waarde vanhet functioneren van Sterre op de IVKO. Het omgaan met (on)mogelijkheden van een (meervoudig) gehandicapte leerling kanwaardevol zijn voor leerlingen. De (on)mogelijkheden van Sterreworden uiteindelijk, na intensief onderzoek, als beperking erva-ren voor docenten en leerlingen. Sterre kan geen gelijkwaardigedeelname hebben aan het onderwijsleerproces op de IVKO. Er

onder de uitzonderingsbepaling van artikel 4 lid 5 IWVO een diploma-eis te stellen, daarbijaannemende dat de overheid de gevolgen van de lgf voor het Inrichtingsbesluit WVO nietgoed had overzien.

4.10. TWEEDE BEROEP 81

zal geen sprake zijn van een cognitieve ontwikkeling bij Sterre dieresulteert in een vmbo-t diploma. Sterre kan cognitief niet op hetniveau van haar leeftijdgenoten functioneren. Daarnaast verlooptde interactie uitermate moeizaam. Sterre kan zich slecht ‘ver-staanbaar’ maken, de informatie van anderen wordt door Sterrevrijwel niet begrepen en Sterre is moeilijk te corrigeren. De in-teractie met klasgenoten vindt niet op een gelijkwaardige manierplaats. Het verschil met leeftijdgenoten is op cognitief en sociaalniveau te groot. De docenten richten zich op de begeleiding vancognitieve doelen en kunstzinnige vorming van de leerlingen. Deleerdoelen van Sterre zijn van een andere aard. Haar ontwikke-ling richt zich op de communicatie, grotere zelfstandigheid en zelfkeuzen leren maken. Docenten zijn niet in staat om de lesstof‘aan te passen’ naar het niveau van Sterre, leerlingen te betrek-ken bij het persoonlijke leerproces van Sterre en de didactischewerkvormen zo kiezen dat Sterre wel met de les mee kan doen.Het inzetten van externe gelden en middelen vanuit de ‘LeerlingGebonden Financiering’ en het ‘Persoonsgebonden Budget’ kun-nen Sterre niet die ondersteuning bieden zodat het functionerenvan Sterre in het onderwijsleerproces op de IVKO wel een succeswordt.

Het besluit op bezwaar was ondertekend door de directrice van de IVKO.Het was dezelfde directrice die ook het primaire besluit had ondertekend.De rechtbank Amsterdam is niet gevallen over deze vormfout die het besluitop bezwaar in principe weer ongeldig zou hebben gemaakt. Een besluit opbezwaar mag immers niet genomen worden door dezelfde persoon of instantiedie ook het primaire besluit heeft genomen.

4.10 Tweede Beroep

Tegen twee besluiten op bezwaar is beroep aangetekend bij de voorzienin-genrechter. Het beroep tegen het besluit op bezwaar van 3 september 2004diende op 26 oktober 2004.

De rechtbank deed uitspraak op 4 november 2004 en bepaalde dat deIVKO een nieuw besluit moest nemen nadat het een geschiktheidsonderzoekhad gedaan. De IVKO besloot opnieuw op 15 december 2004.

Tegen het besluit op bezwaar van 15 december 2004 werd op 11 febru-ari 2005 een dagvaarding uitgebracht. Voor alle zekerheid past de IVKO

82 HOOFDSTUK 4. IVKO

haar website aan, in die zin dat er aannamecriteria worden beschreven voorkinderen met een leerlinggebonden budget:

De directie van de IVKO zal een leerling met een ‘rugzakje’ aan-nemen als:

• De voortgang van het onderwijs aan andere leerlingen ge-waarborgd kan blijven

• De leerling een gelijkwaardige deelname heeft aan de inter-actie met klasgenoten en docenten

• De intensiteit van de (kunst)vakken geen belemmering voorde leerling vormen

Daar kan de school dus alle kanten mee op en daaraan kan een leerling meteen ‘rugzakje’ geen enkele zekerheid ontlenen.

Het kort geding diende op 24 februari 2005. De verdediging van de IVKOstelde zonder gene dat de IVKO een paar weken eerder op haar website‘nieuwe’ toelatingsvoorwaarden had gepubliceerd. Impliciet verklaarde deverdediging die nieuwe toelatingsvoorwaarden nu ook van toepassing op deaanmelding van Sterre van 10 maanden eerder. Onder punt 10 van de pleit-nota van de IVKO wordt gesteld dat de IVKO, in tegenstelling tot de basis-school van Sterre, niet van plan is het onderwijs aan Sterre aan te passen enook niet wil toestaan dat Sterre aan het onderwijs op de IVKO deelneemtals dat voor Sterre een ander doel dient dan het halen van een diploma.

4.10. TWEEDE BEROEP 83

De uitspraak was op 10 maart 2005. De rechter stelde in haar uitspraakdat:

... Daarmee heeft de IVKO naar het oordeel van de voorzienin-genrechter voldoende aannemelijk gemaakt dat zij ondanks deinzet van Leerlinggebonden Financiering en het Persoonsgebon-den Budget niet in staat is kwalitatief goed onderwijs te biedendat voldoende op de behoefte van Sterre is afgestemd. Genoemdefinanciele middelen zijn immers niet bedoeld om een kind met eenhandicap toegang te verlenen tot een voor dat kind onhaalbaarniveau van onderwijs, doch zijn bedoeld om kinderen met eenhandicap in staat te stellen onderwijs te volgen op hun eigen ni-veau op een reguliere school. De middelen zijn dan bestemd omde belemmeringen die de kinderen daarbij ondervinden als gevolgvan hun handicap op te heffen. De ouders hebben nog gesteld datbij de besluitvorming onvoldoende is onderzocht of het onderwijszodanig kan worden aangepast dat het voor Sterre geschikt is.Voorzover de ouders hierme bedoelen dat van de MSA geeist kanworden dat zij een speciaal programma opzet voor Sterre metgeheel andere doelen dan de doelstellingen van het door haargeboden onderwijs, namelijk gericht op grotere zelfstandigheid,zelf keuzes leren maken en het verbeteren van de communicatie,wordt dit standpunt met verwijzing van wat hiervoor is overwo-gen, verworpen. Wel heeft de MSA onderzocht of de docenten instaat zijn de lesstof (met inzet van LGF-middelen) aan te passenaan het niveau van Sterre en is daarbij tot de conclusie gekomendat dit niet mogelijk is. Bovendien heeft de MSA onderzocht inhoeverre de voortgang van het onderwijs aan de klasgenoten bijtoelating van Sterre gewaarborgd blijft, of er een gelijkwaardigedeelname van Sterre mogelijk is aan de interactie tussen klasge-noten en docenten en (of) de intensiteit van de kunstvakken geenbelemmering vormt voor Sterre. Ook hiervan is de uitkomst ne-gatief. De conclusie is dan ook dat de MSA in redelijkheid heeftkunnen oordelen dat er zwaarwegende redenen zijn om niet overte gaan tot toelating en dat het besluit is genomen in overeen-stemming met de wettelijke regelingen op dit gebied.

Met deze uitspraak is de aan de mogelijkheid van inclusief onderwijs eengevoelige dreun uitgedeeld. Door de uitspraak wordt inclusie als uitgeslotenoptie afgedaan. Leerlingen zitten volgens deze uitspraak op school uitsluitendvoor de doelstellingen van het onderwijs en niet voor andere doelstellingen.Aan het vermeende belang van de school en haar leerlingen komt het volle

84 HOOFDSTUK 4. IVKO

gewicht toe, aan de belangen van de leerling met een handicap komt geenenkel gewicht toe.

De uitspraak betekent ook dat de kans dat een leerling wordt toegelatenals de school niet wil nul is. Daarbij maakt het niet uit of de school in ge-breke is gebleven om te voorzien in haar wettelijke taken ten aanzien vanhet treffen van voorzieningen. Het maakt ook niet uit of de besluiten van deschool aanvankelijk door de rechter of ACTB worden vernietigd. Ook danworden leerlingen met een handicap niet toegelaten maar wordt de schooleen nieuwe kans geboden om in een volgend besluit te voldoen aan de eisenvan de rechtbank. Het kan dan wel manhaftig zijn van ouders om door tegaan, zij trekken uiteindelijk toch aan het kortste eind. Het maakt de schoolblijkbaar niet uit dat zij op de meest genantste wijze blijk geeft niets met ge-handicapte leerlingen te maken willen hebben. Met deze opstelling bevindenzij zich in goed gezelschap in Nederland: ook de overheid zoals de gemeenteAmsterdam en zelfs de Minister blijken zich niet bewust te zijn op welkediscriminerende wijze zij een normaal leven voor gehandicapte leerlingen enlater voot gehandicapte volwassenen onmogelijk maken. Diezelfde overheidis zich er overigens wel van bewust dat zij internationaal niet goed scoortmet haar gehandicaptenbeleid. Door cosmetische maatregelen probeert zijde schijn te creeren dat er veel gehandicapten in het regulier onderwijs zitten:voorheen speciale scholen worden in het vervolg onder de noemer regulierescholen gebracht: LOM en MLK werden Speciale Scholen voor Basisonder-wijs, Praktijkscholen of het Leerwegondersteunend Onderwijs.

4.11 Latere ontwikkelingen op en rond de IVKO

Ouders overwogen een hoger beroep in de aanmeldingszaak van de IVKO-school. Het ACTB-advies over de primaire weigering van de IVKO om Sterretoe te laten was, bij ontbreken van een goede onderbouwing van de IVKO,procedureel en niet inhoudelijk. Het tweede besluit op bezwaar was welinhoudelijk. Het zou nuttig kunnen zijn een om ACTB-advies hierover doorde rechter in hoger beroep te laten wegen. De ACTB wilde in principe welnadenken of zij een advies wilde geven over het besluit op bezwaar - wettelijkgeeft de ACTB alleen advies over een primair besluit - maar hoger beroepaantekenen werd door de advocaat van ouders gezien als een zinloze, tijd engeld verslindende aktie. Hoger beroep aantekenen zou ook een sprong in hetduister zijn omdat op voorhand niet was te voorspellen hoe een eventueelACTB-advies zou luiden en wanneer dat advies dan zou worden afgegeven.Ongeacht deze onzekerheden moest binnen zes weken na de uitspraak hogerberoep worden aangetekend anders zou deze mogelijkheid vervallen. Met

4.12. NASCHRIFT 85

zoveel onzekerheden besloten ouders tot een andere aktie: het aanmeldenvan Sterre bij alle openbare scholen in Amsterdam.

4.12 Naschrift

De advocaat van de IVKO, in dienst bij de besturenvereniging VBS, schrijftover de rechtszaken een stukje in VBSschrift. Hierin geeft ze haar gekleurdevisie op de loop der zaken.

De IVKO wordt door de Inspectie van het Onderwijs in 2007 beoordeeldals een zeer zwakke school.

86 HOOFDSTUK 4. IVKO

Deel III

Aanmelden bij alle OpenbareVO-Scholen in Amsterdam

87

89

Nadat de voorzieningenrechter op 23 februari 2005 had bepaald dat Sterreniet hoefde te worden toegelaten tot de aanmeldingsprocedure van de Kern-procedure en dat ouders haar niet bij de gemeente Amsterdam maar de af-zonderlijke scholen moesten aanmelden, besloten ouders haar aan te meldenbij alle openbare scholen voor voortgezet onderwijs binnen de gemeente. Zijwilden zich beperken tot de openbare scholen omdat alleen tegen dit soortscholen kon worden geprocedeerd zonder advocaat.

Vind een School

http://www.onderwijs.amsterdam.nl/live/schoolresults.jsp (1 of 2)3/1/2005 1:17:06 PM

Vind een school

Home Vind een School

Vind

Zoek op eigen criteria

Print deze pagina

Per school is aangegeven welke soorten onderwijs worden aangeboden. Dit kan belangrijk zijn als het kind in de toekomst wil doorstromen binnen het voortgezet onderwijs. Als u op de schoolnaam klikt, komt u terecht bij specifieke gegevens over deze school.

Naam school Pro

VMBO

Havo

VWO

VMBO LWOOAth Gym

B K T B K T

Onderwijssoort

Uitleg over de afkortingen

Barlaeus Gymnasium

Bredero College, Buiksloterweg

Bredero College, Meeuwenlaan

Calandlyceum

Open Schoolgemeenschap Bijlmer

De Poort

Reigersbos

Spinoza Lyceum

Vossiusgymnasium

Voortgezet onderwijs

--Type hier een schoolna

--Stadsdeel--

Openbaar

--Soort onderwijs--

Volgens de website van de gemeente Amsterdam waren er op 1 maart2005 negen openbare scholen voor voortgezet onderwijs in Amsterdam. La-ter zou blijken dat een daarvan toch een bijzondere school was en dat tweeals afzonderlijk vermelde scholen in feite maar een enkele school was. Op 1maart 2005 was de uitspraak over de toelatingszaak van de IVKO-school nogniet bekend: die kwam pas op 10 maart 2005. De uitspraak in de zaak tegende IVKO-school zou een reden kunnen zijn de aanmeldingen bij drie scho-len achterwege te laten: twee categorale gymnasia en een school met alleenvmbo-t en hoger waren immers schoolgemeenschappen zonder gemeenschap-

90

pelijk eerste leerjaar met een school voor vbo. Dit soort scholen is verplicht3

een geschiktheidsonderzoek te doen en dat mede te betrekken bij de beslissingtot toelating.

Alle scholen waarbij Sterre werd aangemeld hebben haar in het primairebesluit geweigerd. Tegen alle weigeringen hebben ouders bezwaar gemaakt.Voor vijf scholen heeft de ACTB een advies uitgebracht, voor twee scholenweigerde de ACTB een advies uit te brengen. Vier scholen hebben nimmerbesloten op bezwaar en een school heeft pas besloten op bezwaar nadat oudersde voorzieningenrechter moesten inschakelen om de school te doen besluitenop bezwaar. Voor een school hebben ouders afgezien om verder aan te drin-gen op het nemen van een besluit op bezwaar.

Het besluit op bezwaar van twee scholen werd in eerste instantie doorde voorzieningenrechter vernietigd en aan die scholen werd opgedragen een

3artikel 4 Inrichtingsbesluit WVO

91

nieuw besluit te nemen. Tegen de nieuwe afwijzende besluiten op bezwaar vandeze twee en het afwijzende besluit op bezwaar van de school die door de voor-zieningenrechter gedwongen moest worden te besluiten op bezwaar, tekendenouders opnieuw beroep aan. In tweede instantie liet de rechtbank de besluitenvan de drie scholen om Sterre niet toe te laten - identiek motiverend - instand.

Tegen de uitspraak over de weigering van een school zijn ouders in hogerberoep gegaan. De Raad van State liet de uitspraak van de Rechtbank Am-sterdam in stand, dwz de Raad van State zag geen reden om het besluit vande school om Sterre niet toe te laten te vernietigen. Daarmee heeft de Raadvan State bepaald dat een school, vermoedend dat een leerling geen diplomakan halen, deze leerling mag weigeren, zelfs als deze school op grond van debepalingen van het Inrichtingsbesluit WVO geen geschiktheidsonderzoek aanhaar besluit tot toelaten ten grondslag mag leggen en zelfs als deze school nietaan haar verplichtingen heeft voldaan ten aanzien van het treffen van voor-zieningen voor leerlingen met een leerlinggebonden budget.

Tegen de uitspraak van de Raad van State hebben ouders in 2007 beroepaangetekend bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straats-burg. Het Hof heeft dit beroep in oktober 2008 niet-ontvankelijk verklaard.

Over de afhandeling van de aanmelding van een school hebben ouders eenklacht ingediend bij de Landelijke Klachten Commissie. In het advies van deLKC is de klacht is op een onderdeel gegrond verklaard en over het andereonderdeel kon de klachtencommissie geen uitspraak doen.

Over het handelen van de ACTB hebben ouders een klacht ingediend bijde Nationale Ombudsman. Naar aanleiding van deze klacht heeft de Natio-nale Ombudsman de ACTB geadviseerd een klachtenprocedure in te stellen.

Over een school die in haar besluit op bezwaar een grief van oudersover haar handelen gegrond verklaarde maar daarna toch doorging met degewraakte praktijk hebben ouders een klacht ingediend bij de gemeentelijkeombudsman. De gemeentelijke ombudsman achtte zich, hangende het ver-zoekschrift bij het Europese Hof, niet bevoegd zich te mengen in deze zaak.

92

Wel zegde de gemeentelijke ombudsman toe het onterecht toepassen van deKernprocedure onder de aandacht te brengen van de gemeente Amsterdam.Het heeft niet geholpen, de school trekt zich er niets van aan.

Ouders hebben bij de Minister geklaagd dat er voor Sterre geen enkeleschool blijkt te zijn die haar wil, kan of mag toelaten. De Minister heeft ge-antwoord dat zij er niets aan kan doen.

Ouders hebben bij de burgemeester van Amsterdam, de stadsdeelvoorzit-ter van stadsdeel Osdorp en twee wethouders voor Onderwijs geklaagd dat deKernprocedure in strijd is met de landelijke regelgeving, de prikkel bij scholenwegneemt om na te denken over het onderwijs aan gehandicapte leerlingenop hun school en gehandicapte leerlingen uitsluit van regulier voortgezet on-derwijs. De functionarissen antwoordden dat zij voor gehandicapte leerlingenspeciaal onderwijs het meest aangewezen vonden. De stadsdeelvoorzitter vanOsdorp antwoordde niet.

Ouders hebben een klacht over de Kernprocedure ingediend bij de Onder-wijs Consumenten Organisatie, een door de gemeente Amsterdam ingesteldorgaan om op te komen voor het leerrecht van kinderen. De Onderwijs Con-sumenten Organisatie achtte zich niet deskundig genoeg in haar opbouwjaar,maar wilde er ook na het opbouwjaar niet op in gaan.

Omdat er in 2005 voor Sterre geen school was in Nederland, zijn oudersmet Sterre uitgeweken naar Londen. Daar volgde Sterre de laatste twee jaarvan een secondary school en ging zij aansluitend twee jaar naar een 6th formcollege.

In 2007 meende de gemeente Amsterdam, omdat Sterre niet stond inge-schreven op enige school in Nederland, een overtreding van de Leerplichtwette constateren. De gemeente sommeerde ouders een verklaring te tekenen datSterre in het buitenland op school zat en dat, bij uitblijven van die verklaring,de leerplichtambtenaar zou worden ingeschakeld. Nadat ouders de briefwis-seling hierover voorlegden aan de wethouder van onderwijs, beloofde zij datouders in de toekomst van dergelijke post verschoond zouden blijven. Kortdaarop trad zij af.

93

De belofte van de wethouder is niet echt doorgedrongen tot haar diensten,want in 2008 ontvingen ouders eenzelfde brief met dreigementen.

94

Hoofdstuk 5

Barlaeus gymnasium

Het Barleaus gymnasium berichtte aan ouders na de aanmelding van Sterreniet aan aanmeldingen maar alleen aan inschrijvingen te doen. Nadat ou-ders bezwaar maakten tegen deze fictieve weigering besloot de ACTB, hoewelwettelijk verplicht in ALLE gevallen waarin ouders van een geındiceerde leer-ling bezwaar maken tegen een afwijzing, geen advies te zullen uitbrengen. HetBarleaus gymnasium heeft vervolgens niet meer besloten op bezwaar. Daar-mee wierpen ACTB en Barlaeus en dermate hoge drempel op om met deaanmelding door te gaan dat ouders zijn afgehaakt.

Het Barlaeus gymnasium is een categoraal gymnasium vallend onder hetbevoegd gezag van de Onderwijs Stichting Zelfstandige Gymnasia. Ook hetandere andere openbare gymnasium waar Sterre werd aangemeld, het Vossiusgymnasium, valt onder dit bevoegd gezag.

95

96 HOOFDSTUK 5. BARLAEUS GYMNASIUM

Hoewel het op het eerste gezicht vreemd lijkt een leerling met een ver-standelijke handicap zoals Sterre voor een gymnasium aan te melden kanworden aangevoerd dat het niet veel uitmaakt of Sterre nu naar een vmboof een gymnasium gaat: in beide gevallen is het niveau van de geboden stofin eerste instantie te hoog voor haar. Sterre zou op beide uiterste schoolty-pen binnen het reguliere programma - op inclusieve wijze - moeten werkenaan haar eigen doelen. Het voordeel van een gymnasium boven een vmbois wellicht dat een gymnasium misschien minder leerlingen heeft met socialeproblemen dan een vmbo en dat gymnasiumleerlingen intellectueel wellichtbeter in staat zijn ‘rationeel’ begrip te kunnen opbrengen voor Sterre en haarpositie op school.

5.1 Aanmelding

De aanmelding was op 1 maart 2005. De aanmelding geschiedde aangetekenden gelijktijdig met de aanmelding voor acht andere scholen voor voortgezetonderwijs in Amsterdam en volgde na de uitspraak van de voorzieningenrech-ter over de eis van ouders om Sterre toe te laten to de toelatingsprocedure vande Kernprocedure. In die uitspraak stelde de rechtbank dat ouders zich niettot de gemeente Amsterdam als coordinator van de Kernprocedure moestenwenden maar tot de afzonderlijke scholen.

5.2 Van aanmelding tot afwijzing

Op 23 maart 2005 ontvingen ouders van het Barlaeus gymnasium per aange-tekende brief de mededeling dat de school niet aan aanmeldingen maar alleenaan inschrijvingen doet. De brief vervolgt dat, wil het Barlaeus Gymnasiumleerlingen inschijven, deze leerlingen moeten voldoen aan de voorwaardenvoor toelating die de Kernprocedure stelt.

Op dezelfde dag zoeken ouders contact met het Barlaeus Gymnasium.Telefonisch bleek niet te kunnen omdat de school juist die dag een brand-weeroefening hield. Daarom verzonden ouders een email waarin zij nogmaalsen ten overvloede onder de aandacht brengen dat Sterre niet voldoet aan detoelatingsvoorwaarden van de Kernprocedure, maar dat de Kernprocedureniet kan gelden omdat deze in strijd is met de landelijk wet- en regelgeving.De school reageert niet. Telefonisch blijken de verantwoordelijke personenniet bereikbaar. Ouders verzenden een tweede e-mail. Er volgt weer geenreactie. Ouders verzenden een derde e-mail waarin zij de school wijzen opde bepalingen in de Algemene Wet Bestuursrecht ten aanzien van een te ne-

5.3. DE AFWIJZING 97

men besluit. Ouders geven het Barlaeus tot 10 mei 2005 de gelegenheid eenbesluit te nemen en delen de school mee dat zij, indien dan een besluit isuitgebleven, dit zullen opvatten als een fictieve weigering conform artikel 6:2van de Algemene Wet Bestuursrecht:

Voor de toepassing van wettelijke voorschriften over bezwaar enberoep worden met een besluit gelijkgesteld:

a. de schriftelijke weigering een besluit te nemen, enb. het niet tijdig nemen van een besluit.

5.3 De Afwijzing

Op 9 mei 2005 ontvangen ouders per email een reactie van het Barlaeus Gym-nasium. De conrector van de school stelt daarin dat zij meent dat implicietwel duidelijk zou moeten zijn dat Sterre niet voldoet aan de toelatingsvoor-waarden voor het Barlaeus gymnasium, maar dat, als ouders er op staan,Sterre zal worden voorgedragen van een op kosten van ouders uit te voerentoelatingstest door de schoolbegeleidingsdienst. De email bevatte nog steedsgeen besluit op de aanmelding maar schoof het besluit vooruit tot na eeneventuele toelatingstoets. Daarmee heeft het Barlaeus Gymnasium niet bin-nen een redelijke termijn, de AWB noemt daarvoor acht weken, besloten opde aanmelding en kan gesproken worden van een fictieve weigering waartegenbezwaar kan worden gemaakt.

5.4 Bezwaar

Op 9 mei 2005 versturen ouders per e-mail en aangetekende brief een be-zwaarschrift naar bevoegd gezag van het Barlaeus Gymnasium. Zij wijzenhet schoolbestuur op haar verplichting krachtens de ‘Rugzak’-wet om, voor-dat zij beslist op bezwaar, een advies van de ACTB dient af te wachten.

5.5 ACTB-advies

Ouders dienen op 9 mei 2005, dezelfde dag dat zij een bezwaarschrift verzon-den, een adviesverzoek in bij de ACTB. Op 24 mei 2005 deelt de ACTB aanouders per brief mee dat zij het adviesverzoek van onder andere het BarlaeusGymnasium niet in behandeling wil nemen. Op grond van de uitspraak vande voorzieningenrechter over toelating op de IVKO oordeelt de ACTB dat

98 HOOFDSTUK 5. BARLAEUS GYMNASIUM

uit het feit dat Sterre niet geacht wordt een gymnasiumdiploma te kunnenhalen mag worden afgeleid dat het Barlaeus Gymnasium Sterre niet mag ofhoeft toe te laten blijkt dat het belang van Sterre om de afwijzing van hetBarlaeus te laten onderzoeken is komen te vervallen. Opmerkelijk is dat deACTB aan het slot van haar brief verzoekt het CvI-rapport van de indicatie-stelling van Sterre op te sturen ten behoeve van het advies voor een andereschool. Later zal de ACTB juist dit rapport gebruiken om aannemelijk temaken dat Sterre op geen enkele reguliere school voor voortgezet onderwijshoeft te worden toegelaten.

Ouders zien in deze taakopvatting van de ACTB het niet-naleven van dewettelijke bepalingen die immers stellen dat:

De commissie, bedoeld in het eerste lid, adviseert in alle gevallenwaarin de ouders bezwaar aantekenen tegen een besluit van hetbevoegd gezag van de school over toelating van een leerling ofbesteding van het leerlinggebonden budget.(‘Rugzak’-wet, 2002, Stb 631, Artikel XII, derde lid)

en maken hiertegen per email bezwaar. Ouders leggen de weigering vande ACTB om een advies uit te brengen voor aan de Nationale Ombudsman.

5.6 De afloop

Het Barlaeus Gymnasium is per afschrift van de brief aan ouders over hetweigeren advies uit te brengen op de hoogte gesteld. Voor haar is de kousaf. Het Barlaeus Gymnasium laat niets meer van zich horen en bereidt zekergeen besluit op bezwaar voor. Voor ouders zou een mogelijkheid geweest zijnom, bij uitblijven van een besluit op bezwaar, dit weer op te vatten als eenfictieve weigering en hiertegen bij de bestuursrechter in beroep te gaan. Indat geval zou de meest gunstige uitkomst kunnen zijn dat de bestuursrechterhet Barlaeus Gymnasium zou opdragen alsnog een besluit op bezwaar tenemen nadat de ACTB een advies zou hebben uitgebracht. Maar met eenberoep op de uitspraak over de toelatingszaak van de IVKO, gedaan tiendagen na de aanmelding van Sterre, zou het Barlaeus Gymnasium Sterrezonder meer kunnen weigeren en zou het feit dat ook deze school in geenenkel opzicht gevolg had gegeven aan de wettelijke verplichtingen inzake de‘Rugzak’-wetgeving geen enkele rol spelen in een eventuele volgende gangnaar de rechter.

5.7. BEOORDELING 99

5.7 Beoordeling

Toelating tot het Barlaeus Gymnasium was wettelijk mogelijk gezien hetwoordje mede in artikel 4 vijfde lid van het Inrichtingsbesluit dat stelt dat:

Onverminderd het bepaalde in artikel 3 wordt de beslissing overde toelating van een kandidaat-leerling tot het eerste leerjaar vaneen school voor v.w.o., voor h.a.v.o. of voor m.a.v.o., mede ge-baseerd op een onderzoek naar de geschiktheid voor het volgenvan het onderwijs aan de school waarvoor de toelating wordt ge-vraagd.

Tot deze conclusie kwam de voorzieningenrechter ook toen zij uitspraak deedover het eerste besluit op bezwaar van de IVKO. In haar uitspraak stelde zijdat:

Het wordt daarmee niet zonder meer onmogelijk voor kinderenmet een LGF indicatie om v.m.b.o. te volgen, zoals de oudershebben gesteld, gelet op de beleidsvrijheid van het bevoegd gezagen op de tekst van artikel 4 lid 2, waarin staat dat “tenminsteeen” van de daarin genoemde factoren mede bepalend zijn voorde toelating. Bovendien moeten bij een dergelijk onderzoek deextra mogelijkheden van de LGF-wet worden betrokken.

Toelating tot het Barlaeus Gymnasium is onmogelijk gemaakt door deafspraken in de Kernprocedure van de gemeente Amsterdam. De daarin op-genomen toelatingsvoorwaarden stellen immers een eenduidig vwo-advies vande basisschool en een minimum cito-score van 540-545 verplicht.

Wellicht was het mogelijk geweest om onder de toelatingsvoorwaarden vande Kernprocedure uit te komen als de rechter zou willen vaststellen dat deKernprocedure in strijd is met de bepalingen uit de landelijke wet- en regel-geving.

De ACTB blijkt te vinden dat er ruimte is voor haar om de zeer expliciete re-gelgeving in de ‘Rugzak’-wet te interpreteren in die zin, waar de wet zegt datde ACTB in alle gevallen waarin bezwaar gemaakt wordt tegen een weigeringvan een lgf-leerling, de ACTB van mening is dat zij hiervan mag afwijken.Later zal blijken dat de ACTB naar aanleiding van de 9 aanmeldingen nogmeer gaat afwijken van de wetstekst bij het stellen van voorwaarden voor hetafgeven van een advies, terwijl tegelijkertijd blijkt dat na de uitspraken vande Raad van State over toelatingszaken van Sterre en Thiandi het verder zin-loos is geworden voor een ‘Rugzak’-leerling om een afwijzing van een school,

100 HOOFDSTUK 5. BARLAEUS GYMNASIUM

hoe summier of onterecht ook geformuleerd aan te vechten. De ACTB geeftblijk niet te begrijpen of willen begrijpen wat inclusief onderwijs is, want zijdenkt uitsluitend in termen van diploma’s halen.

Over het handelen van de ACTB hebben ouders een klacht ingediend bijde Nationale Ombudsman. De Ombudsman heeft allereerst vastgsteld datde ACTB ten onrechte geen klachtenprocedure had. De klachtenprocedureis vervolgens door de ACTB ingesteld. Uit capaciteitsoverwegingen heeft deOmbudsman gekozen voor een klacht.

Hoofdstuk 6

Vossius gymnasium

Het Vossius gymnasium berichtte aan ouders na de aanmelding van Sterreniet aan aanmeldingen maar alleen aan inschrijvingen te doen. Nadat ou-ders bezwaar maakten tegen deze fictieve weigering besloot de ACTB, hoewelwettelijk verplicht in ALLE gevallen waarin ouders van een geındiceerde leer-ling bezwaar maken tegen een afwijzing, geen advies te zullen uitbrengen. HetVossius gymnasium heeft vervolgens niet meer besloten op bezwaar. Daarmeewierpen ACTB en Vossius gymnasium een dermate hoge drempel op om met

101

102 HOOFDSTUK 6. VOSSIUS GYMNASIUM

de aanmelding door te gaan dat ouders zijn afgehaakt.

Het Vossius gymnasium is een categoraal gymnasium vallend onder het be-voegd gezag van de Onderwijs Stichting Zelfstandige Gymnasia. Ook hetandere andere openbare gymnasium waar Sterre werd aangemeld, het Barla-eus gymnasium, valt onder dit bevoegd gezag.

Hoewel het op het eerste gezicht vreemd lijkt een leerling met een ver-standelijke handicap zoals Sterre voor een gymnasium aan te melden kanworden aangevoerd dat het niet veel uitmaakt of Sterre nu naar een vmboof een gymnasium gaat: in beide gevallen is het niveau van de geboden stofin eerste instantie te hoog voor haar. Sterre zou op beide uiterste schoolty-pen binnen het reguliere programma - op inclusieve wijze - moeten werkenaan haar eigen doelen. Het voordeel van een gymnasium boven een vmbois wellicht dat een gymnasium misschien minder leerlingen heeft met socialeproblemen dan een vmbo en dat gymnasiumleerlingen intellectueel wellichtbeter in staat zijn ‘rationeel’ begrip te kunnen opbrengen voor Sterre en haarpositie op school.

6.1 Aanmelding

De aanmelding was op 1 maart 2005. De aanmelding geschiedde aangetekenden gelijktijdig met de aanmelding voor acht andere scholen voor voortgezetonderwijs in Amsterdam en volgde na de uitspraak van de voorzieningenrech-ter over de eis van ouders om Sterre toe te laten to de toelatingsprocedure vande Kernprocedure. In die uitspraak stelde de rechtbank dat ouders zich niettot de gemeente Amsterdam als coordinator van de Kernprocedure moestenwenden maar tot de afzonderlijke scholen.

6.2 Van aanmelding tot afwijzing

Op 3 maart 2005 ontvingen ouders een brief waarin de rector van het Vossiusgymnasium stelt dat de school niet aan aanmeldingen maar uitsluitend aaninschrijvingen doet. Daarvoor is het de bedoeling dat de leerling een basis-schooladvies voor gymnasium heeft en een minimum cito-score van 545. Bijontbreken hiervan kan de school een onderzoek doen naar de geschiktheidvan de leerling.

Ouders antwoorden dezelfde dag per e-mail. Zij stellen daarin dat hetVossius-gymnasium zich er op deze wijze wel erg gemakkelijk vanaf maakt.Uit de aanmeldingsbrief van 1 maart 2005 moge duidelijk zijn dat Sterre niet

6.3. DE AFWIJZING 103

voldoet aan de genoemde voorwaarden en dat uit een geschiktheidsonderzoekook niet zal blijken dat zij in staat is een gymnasium af te ronden. Ouderswillen dat hun aanmelding ook als zodanig afgehandeld wordt.

Op 2 mei 2005, geen antwoord meer ontvangen hebbend van het Vossiusgymnasium, rappeleren ouders de school.

6.3 De Afwijzing

Er volgt geen antwoord op het rappel van 2 mei 2005. Ouders vatten uituitblijven van een besluit op als een fictieve weigering conform artikel 6:2van de Algemene Wet Bestuursrecht:

Voor de toepassing van wettelijke voorschriften over bezwaar enberoep worden met een besluit gelijkgesteld:

a. de schriftelijke weigering een besluit te nemen, enb. het niet tijdig nemen van een besluit.

6.4 Bezwaar

Ouders tekenen bezwaar aan tegen de fictieve weigering van het Vossius Gym-nasium en dienen op dezelfde dag een adviesverzoek in bij de ACTB.

6.5 ACTB

De ACTB leidt uit de uitspraak over het toelatingsverzoek voor de IVKOaf dat het Vossius Gymnasium niet mag of hoeft toe te laten en dat oudersderhalve geen belang hebben bij een advies. Om die reden weigert de ACTBeen advies uit te brengen over de fictieve weigering van het Vossius Gym-nasium. Ook in de adviesverzoeken voor andere scholen ziet de ACTB geenbelang en stelt het geven van adviezen ter discussie.

Ouders stellen het weigerachtig gedrag van de ACTB bij het afhandelenvan adviesverzoeken aan de orde bij de Nationale Ombudsman. De bemoeie-nis van de Nationale Ombudsman zal er uiteindelijk toe leiden dat de ACTBeen klachtenprocedure gaat instellen maar de eerste klacht van ouders onge-grond verklaart. Tegen een uitspraak van een klachtencommissie staat geenberoep open.

104 HOOFDSTUK 6. VOSSIUS GYMNASIUM

Hoofdstuk 7

Spinoza Lyceum

De aanmelding van Sterre voor het Spinozalyceum is door de ouders afge-broken nadat gebleken was dat het door Minister van der Hoeven ingeno-men standpunt over ‘Rugzakleerlingen’ op een school in Eindhoven door deACTB werd gevolgd. De Minister vond dat scholen als het Novalis Collegeuit de Kamervragen rugzakleerlingen bij een ontbrekend diplomaperspectiefniet mochten toelaten. Daarnaast voelde de ACTB zich wellicht overvallendoor de massa-aanmeldingen van de ouders en claimde dat, omdat oudersgeen belang zouden hebben bij de aanmelding, zij geen advies hoefde te geven.Het Spinoza-lyceum is een school die op grond van het door haar aangebodenonderwijs en op grond van het Inrichtingsbesluit WVO een geschiktsonder-zoek aan het toelatingsbesluit ten grondslag moet leggen. De uitspraak vande voorzieningenrechter over de afwijzing van de IVKO kwam tien dagen nade aanmelding voor het Spinozalyceum. Uit deze uitspraak bleek dat het uit-

105

106 HOOFDSTUK 7. SPINOZA LYCEUM

gesloten zou zijn dat het Spinozalyceum - gebonden aan de Kernprocedure -Sterre zou mogen toelaten.

Het Spinozalyceum is een openbare school voor vmbo-t, havo, athena-eum en gymnasium. De school werkt volgens de Daltonwerkwijze. De schoolheeft een regionale functie omdat het Spinoza Lyceum een van de twee Dal-tonscholen in Noord-Holland is. De aantrekkelijke punten van de school (al-dus de tekst in de scholengids Amsterdam): een locatie, muziekklas (auditieverplicht), kunsteducatie, internationalisering, Spaans en tekenen als extraexamenvak.

7.1 Aanmelding

De aanmelding werd gedaan op 1 maart 2005. De aanmelding geschieddeaangetekend en gelijktijdig met de aaanmelding voor acht andere scholenvoor voortgezet onderwijs in Amsterdam en volgde na de uitspraak van devoorzieningenrechter over de eis van ouders om Sterre toe te laten to detoelatingsprocedure van de Kernprocedure. In die uitspraak stelde de recht-bank dat ouders zich niet tot de gemeente Amsterdam als coordinator vande Kernprocedure moesten wenden maar tot de afzonderlijke scholen.

7.2 Van aanmelding tot afwijzing

Op 16 maart 2005 wordt de aanmelding schriftelijk bevestigd. In de briefworden vragen gesteld of ouders zich wel realiseren dat het Spinozalyceumgebonden is aan de Kernprocedure. Ouders leggen hun standpunt en positieper e-mail uit. Een week later, op 23 maart nodigt de school ouders uit vooreen gesprek op 30 maart 2005.

Het gesprek was open en constructief en hoewel het Spinozalyceum deKernprocedure niet in overeenstemming kon brengen met de eisen van de‘Rugzakwetgeving’ besloot de school, kennisnemend van de ontwikkelingen inde IVKO-aanmelding, Sterre te gaan observeren op haar basisschool. Vervol-gens probeerde het Spinozalyceum de onderwijsconsulenten in te schakelen.De onderwijsconsulenten/ACTB bleken echter niet bereid de aanmelding vanSterre voor het Spinozalyceum te willen begeleiden.

Op 10 april 2005 besluiten ouders het Spinozalyceum mee te delen datzij voorlopig willen afzien van het voortzetten van de aanmeldingsprocedureomdat de nieuwe wind die sinds het aantreden van Minister van der Hoeven

7.2. VAN AANMELDING TOT AFWIJZING 107

door onderwijsland waait en de veranderde opstelling van de ACTB niet veeluitzicht biedt op een succesvolle afronding van deze aanmelding. Oudersdanken de school voor de respectvolle benadering van de aanmelding.

108 HOOFDSTUK 7. SPINOZA LYCEUM

Hoofdstuk 8

OSB

In het primaire besluit heeft de OSB toelating van Sterre geweigerd. Na-dat ouders hiertegen bezwaar gemaakt hadden heeft de OSB op onzorgvuldigewijze besloten op bezwaar. In het beroep dat ouders hiertegen aantekendenvernietigde de voorzieningenrechter het besluit op bezwaar en droeg de OSBop een nieuw besluit te nemen. Het tweede besluit op bezwaar kon volgens demarginaal toetsende rechtbank Amsterdam in stand blijven,

De Open Schoolgemeenschap Bijlmer (OSB) is een openbare school in

109

110 HOOFDSTUK 8. OSB

Amsterdam Zuidoost met ongeveer 1500 leerlingen. De school biedt de vmbobasis- en kadergerichte, gemengde en theoretische leerweg en verder havo enathenaeum. De school is verzelfstandigd , dwz het Dagelijks Bestuur (DB)van stadsdeel Amsterdam Zuidoost heeft de bestuurstaken ondergebracht bijde Stichting Open Schoolgemeenschap Bijlmer .

De school zegt van zichzelf:

Op de OSB zijn de groepen in leerjaar 1 en 2, net als op de basis-school, heterogeen samengesteld. Leerlingen kunnen zich op huneigen niveau zo goed mogelijk ontwikkelen. Ze krijgen inzicht inhun eigen mogelijkheden, mede door de intensieve begeleiding vande mentor, door de woordrapporten en door regelmatige gesprek-ken. Het aanbod in de onderbouw is breed en afwisselend en eris veel mogelijkheid tot samen leren en samen werken in groep-jes. De OSB-werkwijze wordt toegepast en dat betekent dat allelessen met een kring starten, waarna er een werkfase is met eenkorte eindkring. Alle lessen duren 65 minuten en er zijn gelijkeschooltijden voor alle leerlingen. Op de OSB wordt inspirerenden activerend onderwijs gegeven, niet alleen in de brugklas, maarook in de bovenbouw. Het vmbo kent naast de sectoren zorg enwelzijn en economie nieuwe leerroutes als kunst, ICT en sport. Inde havo/vwo worden gecombineerde profielen aangeboden: NGT:natuur, gezondheid en techniek en ECM: economie, cultuur enmaatschappij.

8.1 Aanmelding

De aanmelding was op 1 maart 2005. De aanmelding geschiedde aangetekenden gelijktijdig met de aanmelding voor acht andere scholen voor voortgezetonderwijs in Amsterdam en volgde na de uitspraak van de voorzieningenrech-ter over de eis van ouders om Sterre toe te laten tot de toelatingsprocedure vande Kernprocedure. In die uitspraak stelde de rechtbank dat ouders zich niettot de gemeente Amsterdam als coordinator van de Kernprocedure moestenwenden, maar tot de afzonderlijke scholen.

8.2 Van aanmelding tot afwijzing

De ontvangst van de aanmelding werd op 8 maart 2005 bevestigd. Een eerstegesprek tussen ouders en school vindt plaats na een uitnodiging daartoe op

8.3. DE AFWIJZING 111

15 april 2005.

8.3 De Afwijzing

Op 29 april 2005 wordt in een primair besluit toelating van Sterre afgewezen.Een delegatie van de school was daarvoor wezen kijken op de basisschool vanSterre. De OSB noemt, in navolging van het tweede besluit op bezwaar vande IVKO, een overweldigende lijst van redenen waarom de school Sterre nietkan toelaten:

• Sterre voldoet niet aan de eisen van de kernprocedure

• Sterre heeft geen eenduidig basisschooladvies

• Sterre voldoet niet aan de toelatingseisen voor VMBO, HAVO of Athe-naeum genoemd in de schoolgids van de OSB

• Op basis van de aangeleverde stukken moet de OSB concluderen datde aard en de zwaarte van de handicap van Sterre dusdanig zijn dathet voor de school onmogelijk is om de benodigde hulp en aanbod tebieden om haar te laten functioneren in de klas.

• Sterre kan geen diploma halen en staat daardoor bij toelating in de wegdat de OSB aan haar primaire taak voldoet.

• Het team acht zich niet in staat - ook niet met onderwijsassistentie -om aan Sterre les te geven

• Er zijn veel onervaren leerkrachten

• De OSB-werkwijze van heterogeen lesgeven is al erg belastend

• Dat er voor Sterre een apart handelingsplan zou moeten worden opge-steld vindt de school te belastend

• Het verschil tussen Sterre en de andere leerlingen is te groot

• Nogal wat leerlingen hebben extra hulp nodig

• Er is twijfel of de andere leerlingen Sterre wel zouden verdragen

• Er zijn twijfels over de financiele haalbaarheid van plaatsing van Sterre

• Er is onzekerheid over de beschikbaarheid van begeleiding

Het spijt de school dat zij niet positiever kan berichten.

112 HOOFDSTUK 8. OSB

8.4 Bezwaar

Op 2 mei 2005 maken ouders tegen het primaire besluit bezwaar. Oudersvoeren aan dat de OSB, zijnde een school met een gemeenschappelijk eersteleerjaar met een school voor vbo geen geschiktheidseis mag stellen zoals deeisen van de Kernprocedure of de eigen eisen in de schoolgids. Daarnaastvalt de gelijkenis op met de afwijzing van de IVKO:

In uw afwijzing herhaalt u in grote lijnen en in grotendeels de-zelfde bewoordingen de argumenten die ten grondslag lagen aanhet afwijzend besluit van de IVKO, zoals u die hebt kunnen lezenop de website over de aanmelding van Sterre voor de IVKO. Ooku stelt meerdere malen dat de inbreng van Sterre niet gelijkwaar-dig zou zijn. Wij stellen dat de inbreng van Sterre anders zal zijn.Sterre zal van de andere kinderen leren, maar haar klasgenotenzullen ook van Sterre leren.

8.5 ACTB-advies

Ouders stellen de ACTB in kennis van het primaire besluit en het bezwaar.Naar aanleiding daarvan verzoekt de ACTB de OSB om een adviesaanvraagin te dienen en stukken over te leggen. Die aanvraag volgt 27 mei 2005.Opvallend is dat bij de aanvraag van het advies een observatierapport vanSterre wordt meegestuurd (bijlage 9 van de aanvraag) van een, naar zeggenvan de OSB, onfhankelijk GZ-psycholoog1. Deze psycholoog noemt Sterrein zijn advies zwakzinnig , heeft kort gesproken met de leerkracht van Sterreen lang met een nieuwe assistente die Sterre pas drie dagen begeleidde. Deconclusie van de GZ-psycholoog was dat Sterre terecht geweigerd was. Zijnrapport is opgesteld na het uitbrengen van het primaire besluit. Het lijkt datde OSB, nu geconfronteerd met de ACTB, extra argumenten wil aanvoerenom de weigering van Sterre aannemelijk te maken.

De ouders stellen naar aanleiding van de aan hen toegezonden kopieenvan de stukken een repliek op voor de ACTB. Om te voorkomen dat afwij-zingsgronden in een uitspraak van de rechter terugkomen als “niet of nietvoldoende bestreden” moeten alle redenen tot afwijzen in de lijst van de OSBworden afgelopen.

Op 10 juni 2005 dient de OSB een dupliek in. De OSB ziet de relevantieniet in van het noemen van Inrichtingsbesluit WVO want zij ziet dat als on-dergeschikt aan de regels van de Kernprocedure. De OSB deelt de bezwaren

1zie bijlage 9: “Advies aan OSB over Sterre” van de aanvraag

8.5. ACTB-ADVIES 113

van ouders over het ingebrachte psychologisch rapport niet. De OSB ziet nietin waarom zij geen psycholoog zou mogen inzetten, waarom die psycholoogpartijdig zou kunnen zijn en waarom ouders de psycholoog als leek bestem-pelen. De OSB heeft - naar de mening van ouders - teveel het tweede besluitop bezwaar van de IVKO gevolgd en ziet niet in dat de OSB een ander soortschool is dan de IVKO. Anders dan de IVKO mag de OSB omdat het eenbasis- en kadergerichte vmbo opleiding biedt geen geschiktheidsonderzoek tengrondslag leggen aan haar besluit om toe te laten op grond van artikel 4 lid5 van het Inrichtingsbesluit.

Op 8 juli 2005 brengt de ACTB haar advies uit over de OSB. Het adviesis gelijkluidend aan de gelijktijdig uitgebrachte adviezen over SG Reigersbos,het Calandlyceum en het Brederocollege.

De ACTB stelt in haar adviezen dat Sterre voldoet aan de wettelijketoelatingsvoorwaarden die gelden voor de vier scholen. Alle vier de scholenzijn immers scholen met een gemeenschappelijk eerste leerjaar met een schoolvoor v.b.o. Het was de ACTB evenwel duidelijk uit de rapportages van deCommissie voor Indicatiestelling en uit het onderwijskundig rapport van debasisschool, dat Sterre niet in staat zou zijn om een diploma te kunnen halenin een schoolsoort als aangeboden door de scholen. De ACTB spreekt inhaar advies het vermoeden uit dat de wetgever de gevolgen van de lgf op detoelatingseisen voor het voortgezet onderwijs waarschijnlijk niet goed heeftoverzien.

Door de latere inwerkingtreding van de LGF is het noodzakelijkde strekking van het Inrichtingsbesluit opnieuw te overdenken,zeker nu tot op heden noch in de wet, de parlementaire stukkenof mededelingen van de zijde van de overheid op de consequentiesvan de LGF op dit punt is ingegaan

Verwijzend naar een uitspraak van de Raad van State in 1999 - later nogbevestigd in een uitspraak van de Raad van State in 2005 - oordeelt deACTB vervolgens dat om redenen van pedagogische en didactische aard deOSB terecht kan besluiten om Sterre niet toe te laten.

Om genoemde reden komt de ACTB niet meer toe aan de beoordeling vande criteria die de ACTB relevant vindt voor het beoordelen van een besluitinzake toelating. Onder paragraaf 19 van haar advies stelt de ACTB:

De ACTB is van oordeel dat het bevoegd gezag, in het specifiekegeval van Sterre, in alle redelijkheid tot afwijzing van de aanvraag

114 HOOFDSTUK 8. OSB

tot toelating van Sterre kan komen. Immers, het is zeer onwaar-schijnlijk dat de OSB Sterre met inzet van LGF-middelen tot eendiploma kan leiden. De OSB is, als elk soortgelijk onderwijsin-stituut, niet ingericht op LGF-leerlingen, die ondanks de inzetvan LGF-middelen, niet tot een diploma geleid kunnen worden.Toelating van Sterre gaat ook de strekking van de LGF te bui-ten. Dit zou onredelijk bezwarend zijn voor de OSB, gezien dedraagkracht van de OSB enerzijds en de aard en de zwaarte vande handicap van Sterre anderzijds

De conclusie van het advies luidt:

De ACTB is van oordeel van het bevoegd gezag in alle redelijk-heid tot het besluit kan komen dat Sterre niet toelaatbaar kanworden geacht tot zijn onderwijsinstelling. De ACTB is eveneensvan oordeel dat het bevoegd gezag zich in dit geval niet kan be-roepen op het toelatingscriterium uit de kernprocedure, omdathet (op grond van artikel 4 lid 5 van het Inrichtingsbesluit) geenaanvullende toelatingscriteria mag stellen. De ACTB adviseerthet bevoegd gezag het (zorg) beleid ten aanzien van leerlingendie geındiceerd zijn, waaronder voorzieningen die op grond vande LGF getroffen worden, te formuleren in het schoolplan en deschoolgids.

8.6 Eerste Besluit op Bezwaar

Op 20 september 2005 ontvangen ouders een brief van de OSB die kan wordenopgevat als een besluit op bezwaar. De brief is kort en deelt in drie zinnenmee, verwijzend naar het ACTB-advies en de eigen bevindingen van hetbevoegd gezag, dat het primaire besluit wordt gehandhaafd.

Een paar weken later ontvangen ouders nog een aanvullende brief waarinhet nalaten van de mogelijkheid om beroep aan te tekenen wordt goedge-maakt.

8.7 Eerste Beroep

In de zienswijze van ouders was het besluit op bezwaar onvoldoende gemoti-veerd en kon daarom niet stand houden. Twee dagen na ontvangst van hetbesluit op bezwaar dienden ouders een verzoekschrift in bij de voorzieningen-rechter van de Rechtbank Amsterdam. Dit verzoekschrift wordt op 7 oktober

8.7. EERSTE BEROEP 115

gevolgd door een beroepschrift.

De zitting wordt gehouden gelijktijdig met de zitting voor een voorlopigevoorziening en voor het beroep tegen het Calandlyceum.

Op 15 november 2005 doet de rechtbank uitspraak. De rechtbank verklaarthet beroep van ouders gegrond.

• Het besluit op bezwaar had niet door de directeur maar door het be-voegd gezag moeten worden genomen. Het besluit is derhalve onbe-voegd genomen

• Het besluit is genomen zonder ouders te hebben gehoord

• Er is in het besluit op bezwaar gewezen op het advies van de ACTBmaar er ontbreekt een zelfstandige beoordeling door het bevoegd gezag

• Er ontbreekt een zelfstandige beoordeling door het bevoegd gezag vande door ouders aangevoerde bezwaren

• Door verwijzen naar het primaire besluit wordt klaarblijkelijk vastge-houden aan de toelatingsvoorwaarden van de kernprocedure. Blijkbaarvolgt de OSB het ACTB advies niet helemaal en besluit in strijd metde bepalingen van het Inrichtingsbesluit

• Verweerder moet een nieuw besluit nemen. Wel voegt de rechtbank hieraan toe dat er geen toelatingsrecht bestaat tot een reguliere school.

116 HOOFDSTUK 8. OSB

De keuzevrijheid kan worden beperkt door de aard en zwaarte vande handicap en de feitelijke (on)mogelijkheden van de reguliere schoolom deze leerlingen op te nemen. In dat kader past een inhoudelijkeafweging van de belangen van het kind tegen de belangen van de school.

De OSB wordt veroordeeld tot het vergoeden van de griffierechten aan ouders.Hier komt de ongelijke positie van school en ouders naar voren. De schoolheeft, hoewel het bewijslast had, niet overtuigend aangetoond dat het Sterreniet kon toelaten. De school krijgt niet alleen een tweede - en zonodig derde- kans om het besluit op orde te krijgen, maar de school krijgt ook een receptvoor het nieuw te nemen besluit. Als de ouders een procedurele fout makenzouden zij meteen al buiten spel staan. Ook al heeft de school zich nietgekweten van haar bewijslast , toch hoeft ze Sterre niet toe te laten. Ditmaakt dat scholen zich terecht niet druk hoeven te maken over de procedurebij een afwijzing. Pas als ze een steek hebben laten vallen en daarover opde vingers worden getikt hoeven zij pas te gaan nadenken over een beterejuridische onderbouwing en formulering. De kans dat ouders al in een eerderstadium hebben afgehaakt, termijnen hebben overschreden of procedurelefouten hebben gemaakt is daarbij groot en werkt in het voordeel van deschool.

8.8 De Hoorzitting

De hoorzitting vindt plaats op 7 december 2005. Het gesprek werd gevoerddoor de vader van Sterre met de toenmalige directeur van de OSB, de se-cretaris van de bestuurscommissie en de secretaresse van de school. Veelvragen van de kant van de OSB werden gesteld over wat nu eigenlijk een’Rugzakje’ was, hoeveel er in zat en wie daarvoor in aanmerking kon komen.Allemaal zaken die het bevoegd gezag helder had moeten hebben voordathet een beslissing over (niet) toelaten had genomen.

8.9 Tweede Besluit op Bezwaar

Het Tweede Besluit op bezwaar was vijf pagina’s lang en voldeed nu klaar-blijkelijk aan de voorschriften die eerder door de voorzieningenrechter warengegeven. Dat de toelatingseisen van de Kernprocedure niet gehanteerd moch-ten worden voor het besluit tot afwijzing was geen bezwaar:

Ten aanzien van het onderdeel van uw bezwaar dat de afwijzingvan Sterre niet kan worden gebaseerd op de Kernprocedure van de

8.10. BEROEP 117

gemeente Amsterdam, heeft de Bestuurscommissie besloten U opdat punt in uw bezwaar tegemoet te komen en de Kernprocedurebuiten beschouwing te laten bij de beantwoording van de vraag ofSterre a1 dan niet kan worden toegelaten tot de OSB. Daargelatenof kan worden gezegd dat de Kernprocedure op juiste gronden eenbasisschooladvies als vereiste stelt en of uw standpunt daaroverjuist zou zijn, is de Bestuurscommissie OSB van mening dat inhet geval van Sterre voldoende andere gegevens voorhanden zijnom zonder een advies van de basisschool te beoordelen of zij kanworden toegelaten. De passage in het bestreden besluit van 29april 2005 met betrekking tot de Kernprocedure dient U derhalveals niet geschreven te beschouwen.

Trots vermeldt het besluit op bezwaar vervolgens:

Ten slotte delen wij U volledigheidshalve mede dat de OSB deaanbeveling van de ACTB om het zorgbeleid ten aanzien vangeındiceerde leerlingen in het schoolplan en de schoolgids op tenemen, ter harte heeft genomen.

Ten aanzien van lgf-leerlingen stelt de bovengenoemde aanpassing in deschoolgids en het schoolplan vervolgens in een cirkelredenering weer dat ookleerlingen met een Rugzak moeten voldoen aan de eisen van de Kernproce-dure.

8.10 Beroep

Vanuit Londen sturen ouders een beroepschrift met produkties naar de recht-bank in Amsterdam. Ouders verzoeken de rechtbank het beroep tegen deOSB gelijktijdig te willen behandelen met het beroep tegen het tweede be-sluit op bezwaar van het Calandlyceum en het beroep tegen SG Reigersbos.De zitting van de rechtbank werd gehouden op 1 maart 2006. Ter zittingstelde de rechter vast dat de zaak te ingewikkeld was geworden en dat hij,indien ouders daarmee instemden, de zaak wilde overdragen aan de meer-voudige kamer. Deze zitting vond plaats op 9 mei 2005. De termijn van 6weken voor het doen van een uitspraak werd met maximaal 6 weken verlengd.

118 HOOFDSTUK 8. OSB

Uiteindelijk werd op 7 juli 2006 uitspraak gedaan. De uitspraak over hetingestelde beroep tegen SG Reigersbos en de uitspraak over het beroep tegenhet Calandlyceum werden op dezelfde dag gedaan. In alledrie de beroeps-zaken werden ouders in het ongelijk gesteld. Voor de drie scholen was demotivering identiek:

De grief van eisers dat verweerder de Kernprocedure, een conve-nant tussen de gemeente Amsterdam en de scholen voor voortge-zet onderwijs in Amsterdam waarin de doorstroming van leerlin-gen van het basis- naar het voortgezet onderwijs wordt geregeld,niet mocht toepassen, faalt. Verweerder heeft in het bestredenbesluit immers verklaard dat deze Kernprocedure ten onrechteaan het primaire besluit ten grondslag is gelegd.

Ingevolge artikel 27, eerste lid, van de Wet op het voortgezetonderwijs (WVO) kunnen - voor zover hier van belang - bij ofkrachtens algemene maatregel van bestuur voor elke soort vanscholen of voor afdelingen van scholen voorwaarden voor de toe-lating worden vastgesteld. Deze regels zijn neergelegd in het In-richtingsbesluit WVO. Ingevolge artikel 3, eerste lid, van het In-richtingsbesluit - voor zover hier van belang - kan tot het eersteleerjaar van een school als leerling worden toegelaten degene dieafkomstig is van een school voor basisonderwijs als bedoeld in deWet op het primair onderwijs en aan het einde van het schooljaarde leeftijd van 14 jaar heeft bereikt. Niet in geschil is dat Sterreaan deze voorwaarden voldoet.

8.10. BEROEP 119

Ingevolge artikel 27, eerste lid, van het Inrichtingsbesluit WVObeslist het bevoegd gezag over de toelating van leerlingen. Dit iseen discretionaire bevoegdheid van verweerder. De wijze waaropverweerder van deze bevoegdheid gebruik maakt dient de recht-bank temghoudend te toetsen. De maatstaf bij deze toetsing isniet de eigen beoordeling door de rechtbank over toelating vanSterre, maar de vraag of grond bestaat voor het oordeel dat ver-weerder niet kon weigeren Sterre op de school toe te laten. Derechtbank vindt voor dit standpunt steun in de uitspraak van deAfdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State van 16 no-vember 2005 (LJN: AU6238).

Zoals uit de gedingstukken, waaronder de rapporten van de Indi-catiecommissie ”Gewoon Anders” van september 2001 en novem-ber 2004, het verslag van het onderzoek door CvI van 4 februari2005 en het advies van de GZ-psycholoog van 21 mei 2005 blijkt,is Sterre zowel cognitief , sociaal, emotioneel als motorisch gebiedaanzienlijk gehandicapt. Dit wordt door eisers ook niet, althansniet voldoende onderbouwd, bestreden.

De rechtbank acht het aannemelijk dat de zwaarte van deze han-dicaps het onmogelijk maakt dat Sterre het niveau van het doordeze school geboden onderwijs kan halen, en tevens dusdanig hogeeisen aan de begeleiding van en het onderwijs aan Sterre stelt,dat het bieden van op het niveau en de behoeften van Sterre af-gestemd onderwijs in klassikaal verband illusoir is. Ook met deeventuele inzet van extra (LGF-)middelen is het bieden van zoda-nig onderwijs naar het oordeel van de rechtbank niet realistischte noemen. Reeds om deze reden kon verweerder toelating vanSterre op de school weigeren. De omstandigheid dat Sterre haareigen leerdoelen heeft doet daar niet aan af.

Ten aanzien van eisers stelling dat verweerder heeft nagelatenin het schoolplan beleid ten aanzien van LGF-leerlingen te for-muleren, overweegt de rechtbank dat deze formele grief, wat daarook verder van zij, niet kan leiden tot een voor Sterre gunstigebeslissing.

Bovenstaand overziend is de rechtbank van oordeel dat er geengrond is voor het oordeel dat verweerder de toelating tot het on-

120 HOOFDSTUK 8. OSB

derwijs niet kon weigeren. Het beroep is dan ook ongegrond.

Deze uitspraken betekenen, indien in hoger beroep gehandhaafd, het eindevan de Leerlinggebonden Financiering. De genoemde argumenten kunnendoor iedere school voor een willekeurige leerling worden aangevoerd en derechter is niet bevoegd de argumenten anders dan marginaal te beoordelen.De bescherming die de Rugzakwetgeving beoogde te bieden in het verplichtstellen van een een zorgbeleid ten behoeve van leerlingen met een indicatievoor een Rugzak wordt door de rechter als niet relevant van tafel geveegd.Ook de constructie waarbij de OSB zegt zich niet meer te baseren op de toe-latingseisen van de Kernprocedure en tegelijkertijd in de schoolgids opneemtdat ook lgf-leerlingen aan de toelatingseisen van de Kernprocedure moetenvoldoen wordt door de rechter genegeerd. De rechter gaat ook voorbij aan hetfeit dat Sterre aan de wettelijke toelatingsvoorwaarden voldoet maar staattoe dat, hoewel het Inrichtingsbesluit een geschiktheidseis uitsluit, toch eengeschiktheidseis wordt opgevoerd omdat naar de mening van de ACTB doorde wetgever de gevolgen van de lgf op de eisen van het Inrichtingsbesluit nietzouden zijn overzien. Ook van geen belang is dat door de OSB een psycho-logisch rapport wordt opgevoerd van een eenzijdig door de OSB aangezochteGZ-psycholoog dat wettelijk niet had mogen worden opgesteld en ook is op-gesteld buiten medeweten en toestemming van ouders. Zelfs het bezwaar datouders hiertegen gemaakt hebben doet de rechter niet overwegen dit rapportbuiten beschouwing te laten maar de rechter noemt het zelfs in de uitspraakals geldige reden voor afwijzen.

8.11 Tot Slot

De uitspraak van de rechtbank is teleurstellend maar niet onverwacht. Scho-len hebben een onaantastbare positie door artikel 23 van de Grondwet. Derechtbank is meegegaan met de wollige formuleringen van de bestuurscom-missie van de OSB. De rechtbank heeft voor de andere twee scholen, hetCalandlyceum en SG Reigersbos dezelfde motivering gebruikt. Omdat hetCalandlyceum in haar besluit op bezwaar, opgesteld door de Commissie Be-zwaar en Beroep, uitgebreid visie heeft gegeven op toelatingsrechten voorgehandicapte leerlingen en omdat het bevoegd gezag van het Calandlyceum,anders dan dat van de OSB of SG Reigersbos, het Dagelijks Bestuur is vanstadsdeel Osdorp, een orgaan gecontroleerd door de stadsdeelraad en de kie-zer en niet een bestuurscommissie die zich aan de meeste controle kan onttrek-ken, hebben ouders besloten hoger beroep aan te tekenen tegen de uitspraakover het Calandlyceum en niet tegen de uitspraak over SG Reigersbos of deOSB.

Hoofdstuk 9

SG Reigersbos

Er was veel aansporing nodig om SG Reigersbos tot een besluit te brengen.De school vond voor het primaire besluit een schriftelijke afwijzing niet nodigen wilde volstaan met een telefonische afwijzing: “We moeten elkaar ten-slotte niet aan het werk houden”. In het primaire besluit dat uiteindelijktoch komt, zij het na bezwaar te hebben gemaakt wegens een fictieve wei-gering, wordt Sterre afgewezen omdat zij niet voldoet aan de voorwaarden

121

122 HOOFDSTUK 9. SG REIGERSBOS

die zijn gesteld in de Kernprocedure, omdat de school zegt te verwachten datSterre niet kan meedoen aan de lessen omdat die 50 minuten duren, omdatde school vindt dat het team niet deskundig genoeg is en omdat de schooldenkt dat er tussen Sterre en de andere leerlingen in ieder geval geen sprakezal zijn van wederzijdse positieve beınvloeding.Maar de school wilde aanvankelijk ook niet besluiten op bezwaar. Pas toenouders een kort geding tegen de school hadden aangespannen (zie: uitspraak)wilde de school toezeggen binnen zes weken te zullen besluiten op bezwaar. Inde uitspraak over het beroep tegen dat besluit besloot de rechtbank Amsterdamdat SG Reigersbos Sterre niet hoefde toe te laten.

In de Amsterdamse scholengids vermeldt SG Reigersbos over zichzelf:

SGR is een school waar kwaliteit voorop staat. Een school meteen goede reputatie voor het opleiden en begeleiden van jongerenop weg naar volwassenheid. Een school die een sterke basis biedtvoor verdere studie en ontwikkeling. Maar ook een school dierekening houdt met wat leerlingen willen en kunnen en die zepersoonlijke aandacht geeft. Een moderne school met een sterketraditie. Opgericht in 1865 en daarmee de oudste school voorvoortgezet onderwijs in Amsterdam. SGR is een school die metalle nieuwe faciliteiten echt een school is van de 21e eeuw.

9.1 Aanmelding

De aanmelding was op 1 maart 2005. De aanmelding geschiedde aangetekenden gelijktijdig met de aanmelding voor acht andere scholen voor voortgezetonderwijs in Amsterdam en volgde na de uitspraak van de voorzieningenrech-ter over de eis van ouders om Sterre toe te laten tot de toelatingsprocedure vande Kernprocedure. In die uitspraak stelde de rechtbank dat ouders zich niettot de gemeente Amsterdam als coordinator van de Kernprocedure moestenwenden, maar tot de afzonderlijke scholen.

9.2 Van aanmelding tot afwijzing

De aanmelding wordt op 22 maart 2005 door de school bevestigd. Op 26maart 2005 vindt er een kennismakingsgesprek plaats tussen school en ouders.

9.3. DE AFWIJZING 123

9.3 De Afwijzing

Op 21 mei is er telefonisch contact tussen ouders en school. De heer Hijmans,conrector, deelt mee met de @rchipel te hebben gesproken en te hebben ge-hoord dat wij naar Engeland zullen gaan. Hij stelt voor de afwijzing, wantdat wordt het, niet schriftelijk te doen: We moeten elkaar natuurlijk niet aanhet werk houden! Wij staan op een schriftelijke en gemotiveerde afwijzing.De heer Hijmans zegt toe de afwijzing dezelfde dag op de bus te zullen doen.

Op 2 juni hebben wij nog niets ontvangen van SG Reigersbos. Wij vattendit op als het niet willen nemen van een besluit en maken bezwaar tegen eenfictieve weigering om Sterre toe te laten. Op dezelfde dag verzoeken wij deACTB om te adviseren over deze fictieve weigering.

Op 7 juni 2005 ontvangen wij van de ACTB bericht dat zij niet mag ad-viseren na een bezwaar op een fictieve weigering. Wij ouders zijn verbaasduit want wij lezen zoiets niet in de wet- en regelgeving.

Wij brengen ook de nationale Ombudsman, waar wij al eerder een klachtover het adviesbeleid van de ACTB hadden belegd, op de hoogte van ditnieuwe standpunt van de ACTB om niet te willen adviseren op een fictieveweigering.

Op 9 juni 2005 ontvangen wij een besluit van SG Reigersbos, gedateerd21 mei, waarin toelating van Sterre wordt afgewezen. De school motiveertverwijzend naar de Kernprocedure en verwacht weinig draagvlak bij het teamen medeleerlingen.

9.4 Bezwaar

Op 13 juni 2005 maken wij voor de tweede maal bezwaar tegen een afwij-zing van SG Reigersbos. Wij trekken ons eerste bezwaar tegen de fictieveweigering in. Wij vinden het toepassen van de Kernprocedure in strijd methet Inrichtingsbesluit en vinden de aangevoerde argumenten globaal en nietrecht doen aan de bewijslast van de school dat zij Sterre niet zou kunnentoelaten.

124 HOOFDSTUK 9. SG REIGERSBOS

9.5 ACTB-advies

Op dezelfde dag van de verzending van ons bezwaarschrift sturen wij eentweede verzoek om advies aan de ACTB. Nu wil de ACTB wel adviseren enverzoekt SG Reigersbos een adviesaanvraag in te dienen. Op 25 juni 2005dient SG Reigersbos een adviesverzoek in. De school beroept zich daarinnogmaals op de Kernprocedure. Voorts voert de school aan, ter verontschul-diging voor de summiere onderbouwing, dat ouders Sterre op negen scholenhebben aangemeld, van plan zijn naar Engeland te verhuizen en niet hebbengekozen voor het onderwijskundig concept van SG Reigersbos.

Ouders geven op 2 juli 2005 een reactie op de argumenten van SG Rei-gersbos. Ouders zijn van mening dat SG Reigersbos in haar afwijzing eenantwoord had moeten geven op de standaardvragen van de ACTB:

1 wat is nodig om de leerling op de school te kunnen laten functioneren(afgestemd op zijn/haar behoeften)

2 welke middelen staan de school ter beschikking (rugzakje, PGB)

3 wat is mogelijk op basis van deze middelen (voorzieningen)

4 waarom is de school niet in staat -ondanks de inzet van de middelen-de leerling kwalitatief goed onderwijs te bieden, afgestemd op diensbehoeften?

Ouders vinden dat SG Reigersbos het rapport van de Commissie van Indi-catiestelling, de Rugzakindicatie, verkeerd interpreteert en dat de school tenonrechte een afwijzingsgrond ziet in het feit dat ouders Sterre bij acht anderescholen hebben aangemeld of voornemens zijn, als zij geen school voor Sterrekunnen vinden, voorlopig voor een school naar Londen te gaan.

Op 4 juli 2005 ontvangen wij via de ACTB nog een aanvulling op deschoolgids. Blijkbaar was er een urgente reden voor SG Reigersbos om nunog toelatingscriteria op te nemen in de schoolgids. De lgf-wet stelt niet hetopnemen van toelatingscriteria verplicht, maar de school moet in schoolgidsen plan aangeven hoe ze de zorg voor lgf-leerlingen heeft ingericht (art 24en 24a WVO). Nog daargelaten of de school zich zou kunnen beroepen opaanvullingen in de schoolgids die na de aanmelding van Sterre hebben plaats-gevonden.

9.5. ACTB-ADVIES 125

Op 7 juli 2005 deelt de ACTB mee geen aanvullende stukken meer tewillen hebben omdat ze nu gaat adviseren.

Op 8 juli 2005 brengt de ACTB haar advies uit over de SG Reigersbos.Het advies is gelijkluidend aan de gelijktijdig uitgebrachte adviezen over OSB,het Calandlyceum en het Brederocollege .

De ACTB stelt in haar adviezen dat Sterre voldoet aan de wettelijketoelatingsvoorwaarden die gelden voor de vier scholen. Alle vier de scholenzijn immers scholen met een gemeenschappelijk eerste leerjaar met een schoolvoor v.b.o. Het was de ACTB evenwel duidelijk door de rapportages van deCommissie voor Indicatiestelling en uit het onderwijskundig rapport van debasisschool, dat Sterre niet in staat zou zijn om een diploma te kunnen halenin een van de schoolsoorten die werden aangeboden door de scholen. DeACTB spreekt in haar advies het vermoeden uit dat de wetgever de gevolgenvan de lgf op de toelatingseisen voor het voortgezet onderwijs waarschijnlijkniet goed heeft overzien. Verwijzend naar een uitspraak van de Raad vanState in 1999 - later nog bevestigd in een uitspraak van de Raad van Statein 2005 - oordeelt de ACTB vervolgens dat om redenen van pedagogische endidactische aard SG Reigersbos terecht kan besluiten om Sterre niet toe telaten.

Om genoemde reden komt de ACTB niet meer toe aan de beoordeling vande criteria die de ACTB relevant vindt voor het beoordelen van een besluitinzake toelating. Onder paragraaf 20 van haar advies stelt de ACTB:

De ACTB is van oordeel dat het bevoegd gezag, in het specifiekegeval van Sterre, in alle redelijkheid tot afwijzing van de aanvraagtot toelating van Sterre kan komen. Immers, het is zeer onwaar-schijnlijk dat de SGR Sterre met inzet van LGF-middelen tot eendiploma kan leiden. De SGR is als elk soortgelijk onderwijsinsti-tuut niet ingericht op LGF-leerlingen, die ondanks de inzet vanLGF-middelen, niet tot een diploma geleid kunnen worden. Toe-lating van Sterre gaat ook de strekking van de LGF te buitenen zou onredelijk bezwarend zijn voor de SGR, gezien de draag-kracht van de SGR en de aard en de zwaarte van de handicapvan Sterre.

De conclusie van het advies luidt:

De ACTB is van oordeel van het bevoegd gezag in alle redelijk-heid tot het besluit kan komen dat Sterre niet toelaatbaar kanworden geacht tot de SGR. De ACTB is eveneens van oordeeldat het bevoegd gezag zich in dit geval niet kan beroepen op de

126 HOOFDSTUK 9. SG REIGERSBOS

toelatingscriteria uit de kernprocedure, omdat het (op grond vanartikel 4 lid 5 van het Inrichtingsbesluit) geen aanvullende toela-tingscriteria mag stellen. De ACTB adviseert het bevoegd gezagzijn toelatingsbeleid in overeenstemming te brengen met de be-ginselen van de LGF. Tenslotte adviseert de ACTB het bevoegdgezag het (zorg) beleid ten aanzien van leerlingen die geındiceerdzijn, waaronder voorzieningen die op grond van de LGF getroffenworden, te formuleren in het schoolplan en de schoolgids.

9.6 En nu verder

Er gebeurt niets. SG Reigersbos neemt geen besluit op bezwaar. Op 22augustus 2005 sturen ouders een adreswijziging naar SG Reigersbos. Het isgeen reden voor SG Reigersbos om te besluiten op bezwaar. Op 22 november2005 sturen wij een ultimatum aan SG Reigersbos om ons per omgaande teberichten hoe SG Reigersbos denkt om te gaan met het nog te nemen besluitop bezwaar. Indien de school niet besluit voor het aflopen van het ultimatumzullen ouders de voorzieningenrechter in kort geding vragen hierin uitspraakte doen. De school reageert niet. Wij vragen daarop de bestuursrechter omeen voorlopige voorziening, in die zin dat hij SG Reigersbos opdraagt binneneen redelijke termijn te besluiten op bezwaar (zie ook bijbehorende produk-ties). Wij delen SG Reigersbos mee de rechtbank te hebben verzocht om SGReigersbos op te dragen een besluit op bezwaar te nemen. De volgende dag,23 november, kregen wij een reactie waarin werd aangevoerd dat de SGRzoveel ingewikkelde dossiers had en dat de urgentie van het nemen van eenbesluit op bezwaar hen niet erg hoog leek omdat Sterre toch al op school zat.In de reactie werd toegezegd dat er nu binnen zes weken na ontvangst vande mail een besluit op bezwaar tegemoet kon worden gezien.

Deze toezegging van SG Reigersbos is voor ouders geen reden om het kortgeding in te trekken. Zonder druk, zo is inmiddels ruim gebleken, wil zelfshet openbaar bestuur zich niet aan de wet- en regelgeving houden.

De zitting van de voorzieningenrechter vindt plaats op 14 december 2005om 11.00 uur in de rechtbank aan de Parnasssusweg in Amsterdam.

9.7. DE HOORZITTING 127

Op 23 december doet de Rechtbank uitspraak. De Rechtbank nam genoegenmet de toezegging van SG Reigersbos dat zij op of voor 6 januari 2006 eenbesluit zal nemen (het werd 9 januari). De rechter verzekerde zich ervandat SG Reigersbos kennisgenomen heeft van de eerdere uitspraken van deRechtbank over de besluitvorming van het Calandlyceum en de OSB.

9.7 De Hoorzitting

Het besluit op bezwaar mag niet genomen worden zonder ouders in de gele-genheid te hebben gesteld om te worden gehoord. De datum van de hoorzit-ting wordt vastgesteld op 21 december 2005. De ouders vonden de hoorzit-ting grimmig verlopen. Van de kant van de school waren er twee directeurenen de advocate die voor alle scholen waarvoor Sterre was aangemeld voorhet juridisch weerwoord had gezorgd. Tijdens de hoorzitting werd door SGReigersbos steeds geprobeerd uit te leggen waarom de door ouders aange-voerde argumenten niet pasten in de wijze waarop de school werd geleid. SGReigersbos wilde met name weten WAAROM wij ouders nu speciaal voorOPENBAAR onderwijs hadden gekozen en WAAROM juist voor de SGR.Ook wilde zij graag weten WAAROM wij, ongeacht de redenering in hun ko-mende besluit op bezwaar, zo zeker wisten dat wij daarmee naar de rechterzouden gaan.Vanwege het onvriendelijk klimaat waarin de hoorzitting plaatsvond zijn ertwee verslagen gemaakt: een door de ouders en een door de advocate van deschool.

128 HOOFDSTUK 9. SG REIGERSBOS

9.8 Besluit op Bezwaar

Op 10 januari 2006 ontvangen ouders het besluit op bezwaar. Dat de weige-ring om Sterre toe te laten gehandhaafd blijft was geen verassing. Voor deinhoud van het besluit op bezwaar is ruim geput uit het ACTB-advies maarook wordt aangevoerd dat de school aan het reorganiseren is en dat oudersblijkbaar niet op de hoogte zijn van het onderwijsconcept van de school. Tenaanzien van het onderwijsconcept noemde een van de directeuren zijn schoolzelfs een bijzondere school.

9.9 Beroep

Omdat het geen enkele zin zou hebben de aanmeldingen van Sterre te doenzonder de voorspelbare afwijzingen tot het uiterste aan te vechten, was beroepinstellen de logische en onvermijdbare volgende stap. Omdat door ouders deafwijzing wel was voorzien en de stukken voor de rechtbank al waren voor-bereid kon het beroepschrift nog op dezelfde dag dat het besluit op bezwaarwas ontvangen, op de post. Ouders vragen daarbij tevens om een voorlopigevoorziening. (zie ook: produkties)

Op 13 februari 2006 versturen wij een aanvullend stuk naar de Rechtbank.Dit vanwege de uitbreiding van de website van SG Reigersbos met nu voorhet eerst gepubliceerd aannamebeleid. In dit aannamebeleid wordt onverkortvastgehouden aan de Kernprocedure en wordt dus in strijd met art 4 lid 5 vanhet Inrichtingsbesluit WVO een geschiktheidseis gesteld. Op 15 februari 2006sturen wij een tweede aanvulling op ons beroepschrift naar de rechtbank. Wijontdekken namelijk jurisprudentie over de vermeende diploma-eis die doorSG Reigersbos wordt aangevoerd.

Op 24 februari 2006 zenden wij de rechtbank alvast onze pleitnotitie.Naar aanleiding daarvan verzoekt de verdediging ons de uitspraak waarinstaat dat geen diploma-eis mag worden gesteld, naar de rechtbank te sturen.

Tijdens de zitting van 1 maart 2006 stelde de rechter vast dat de zaak teingewikkeld was (geworden) en stelde voor de zaak in mei (9 mei 2006) metde meervoudige kamer voort te zetten.

Op 9 mei 2006 om 11:00 worden in een gelijktijdige behandeling de be-roepszaken tegen het Calandlyceum, de OSB en SG Reigersbos behandeld.(Zie pleitnota SG Reigersbos).Op 20 juni 2006 besluit de rechtbank de termijn voor het doen van een uit-spraak met ten hoogste zes weken te verlengen.

9.9. BEROEP 129

Op 7 juli 2006 doet de rechtbank uitspraak. De uitspraak is eensluidendvoor de andere twee scholen. Wij (eisers) vonden dat het besluit op bezwaarom Sterre niet toe te laten onzorgvuldig was genomen omdat het geen reke-ning hield met de lgf-wetgeving en vroegen de rechter om de scholen op tedragen een nieuw besluit te nemen.

De rechtbank acht het aannemelijk dat de zwaarte van deze handicapshet onmogelijk maakt dat Sterre het niveau van het door deze school gebo-den onderwijs kan halen, en tevens dusdanig hoge eisen aan de begeleidingvan en het onderwijs aan Sterre stelt, dat het bieden van op het niveau ende behoeften van Sterre afgestemd onderwijs in klassikaal verband illusoiris. Ook met de eventuele inzet van extra (LGF-)middelen is het bieden vanzodanig onderwijs naar het oordeel van de rechtbank niet realistisch te noe-men. Reeds om deze reden kon verweerder toelating van Sterre op de schoolweigeren. De omstandigheid dat Sterre haar eigen leerdoelen heeft doet daarniet aan af.

Ten aanzien van eisers stelling dat verweerder heeft nagelaten in hetschoolplan beleid ten aanzien van LGF-leerlingen te formuleren, overweegtde rechtbank dat deze formele grief, wat daar ook verder-van zij, niet kanleiden tot een voor Sterre gunstige beslissing.

Bovenstaand overziend is de rechtbank van oordeel dat er geen grondis voor het oordeel dat verweerder de toelating tot het onderwijs niet konweigeren. Het beroep is dan ook ongegrond.

130 HOOFDSTUK 9. SG REIGERSBOS

9.10 Wat nu nog?

De uitspraak over de afwijzing van SG Reigersbos is identiek beargumenteerdals de uitspraken over de afwijzingen van het Calandlyceum en de OSB. SGReigersbos en de OSB zijn openbare scholen die op afstand geplaatst zijn. Indeze constructie is het Dagelijks Bestuur van het stadsdeel niet meer directhet bevoegd gezag van de school maar wordt het bevoegd gezag uitgeoefenddoor bestuurscommissies . Zoals ook blijkt uit de besluiten op bezwaar vande drie scholen, zijn bestuurscommissies geen juristen en formuleren zij hunbesluiten onzorgvuldig. Voor hun uiteindelijk doel - het afwijzen van Sterre- maakt dat niet veel uit want schoolbesturen hebben in de Nederlandse wet-geving en jurisprudentie een haast onaantastbare positie. Het maakt wel uitin wat er in de besluiten op bezwaar en de rechterlijke uitspraken wordt vast-gesteld. Het Calandlyceum is ten tijde van de rechtzaken rond Sterre (nog)niet op afstand geplaatst. In het tweede besluit op bezwaar van het Ca-landlyceum wordt veel explicieter aangegeven hoe het Calandlyceum Sterrewil weigeren dan in de besluiten op bezwaar van SG Reigersbos en de OSB.Deze laatste scholen trekken daarbij ook nog rookgordijnen op door zich in dediscussies een bijzondere school (SG Reigersbos) of een samenwerkingsschool(OSB) te noemen, niet wetend of negerend dat deze termen een speciale ju-ridische lading hebben die overigens niet op hen van toepassing is.

Omdat de drie uitspraken van de rechtbank Amsterdam identiek gemo-tiveerd waren, had het niet veel zin om alledrie de uitspraken aan de Raadvan State voor te leggen, al was het alleen al vanwege de proceskosten.

Op grond van deze overwegingen besluiten ouders alleen door te gaan methet Calandlyceum.

Op 13 juli 2006 tekenen wij voor het Calandlyceum hoger beroep aan bijde Raad van State. (zie: beroepschrift en produkties)

Hoofdstuk 10

Caland Lyceum

In de aanmeldingsprocedure van Sterre voor het Calandlyceum heeft de recht-bank Amsterdam het eerste besluit op bezwaar vernietigd en het bevoegd gezagopgedragen een nieuw besluit te nemen. Het nieuwe besluit van het Caland-lyceum is door de Rechtbank Amsterdam en later de Raad van State in standgelaten. De ACTB heeft in haar advies geoordeeld dat Sterre voldoet aande wettelijke toelatingsvereisten voor het Calandlyceum, maar dat de schoolSterre mag weigeren omdat duidelijk is dat Sterre geen diploma kan halen inde schoolsoorten die het Calandlyceum aanbiedt.

Het Calandlyceum is een openbare school voor voortgezet onderwijs metongeveer 1800 leerlingen in het stadsdeel Osdorp van de gemeente Amster-dam. Het bevoegd gezag van het Calandlyceum was ten tijde van de aanmel-

131

132 HOOFDSTUK 10. CALAND LYCEUM

ding van Sterre het Dagelijks Bestuur (DB) van stadsdeel Osdorp. Sinds au-gustus 2008 is de school verzelfstandigd , dus op afstand geplaatst. De schoolbiedt in principe onderwijs op vmbo-t, havo, vwo en gymnasium-niveau. Voorleerlingen waarvoor blijkt dat zij niet in staat zijn het aanvankelijk gekozenschooltype met een diploma te kunnen afronden, biedt het Calandlyceum ookde gelegenheid examen te doen in de basis- of kadergerichte vmbo-opleiding.Deze examenmogelijkheid maakt van het Calandlyceum een school met eengemeenschappelijk eerste leerjaar met een school voor v.b.o.. Op grond vanartikel 4 lid 5 van het Inrichtingsbesluit WVO mag zo’n school geen geschikt-heidseis stellen voor toelating tot het eerste leerjaar.

Ouders hebben Sterre aangemeld bij het Calandlyceum nadat de recht-bank Amsterdam het verzoek van ouders had afgewezen om Sterre toe telaten tot de aanmeldingsprocedure van de Kernprodecure. De aanmeldingwas gelijktijdig met 8 andere aanmeldingen voor alle openbare scholen voorvoortgezet onderwijs in Amsterdam. Ouders kozen voor openbare scholenomdat alleen met dit soort scholen geprocedeerd kon worden zonder advo-caat. Na de ervaringen met het Samenwerkingsverband en de IVKO-schoolwas duidelijk geworden dat een aanmelding zonder druk van een eventuelegang naar de rechter zinloos zou zijn.

10.1 Aanmelding

De aanmelding was op 1 maart 2005. De aanmelding geschiedde aangetekenden gelijktijdig met de aanmelding voor acht andere scholen voor voortgezetonderwijs in Amsterdam en volgde na de uitspraak van de voorzieningenrech-ter over de eis van ouders om Sterre toe te laten to de toelatingsprocedure vande Kernprocedure. In die uitspraak stelde de rechtbank dat ouders zich niettot de gemeente Amsterdam als coordinator van de Kernprocedure moestenwenden, maar tot de afzonderlijke scholen.

10.2 Van aanmelding tot afwijzing

Op 11 maart 2005 ontvingen ouders een schriftelijke bevestiging van de aan-melding en op 4 april 2005 ontvangen ouders een uitnodiging per e-mail omop 12 april de aanmelding te komen toelichten.

Tijdens het gesprek overhandigde ouders een CDRom aan de school metbijzonderheden over Sterre waaronder het onderwijskundig rapport en derapporten van de Commissie voor Indicatiestelling, alsmede uitgebreide lite-ratuur over de leerlinggebonden financiering en over inclusief onderwijs.

10.3. DE AFWIJZING 133

10.3 De Afwijzing

Figuur 10.1: destijdsrector Calandlyceumvan Gils

Op 26 april 2005 ontvangen ouders de primaire af-wijzing. De afwijzing geschiedde op grond van peda-godische (geborgenheid en veiligheid kan niet wor-den gegarandeerd), didactische (Sterre kan de leer-stof niet aan) en organisatorische (veel wisselingenvan klaslokaal) overwegingen en omdat het Caland-lyceum naar haar zeggen toelating van Sterre nietaan andere ouders zou kunnen uitleggen.

10.4 Bezwaar

Ouders maken op 1 mei 2005 bezwaar tegen het pri-maire besluit. In het bezwaar wezen ouders hetCalandlyceum erop dat zij, anders dan zij dacht,een school met een gemeenschappelijk eerste leer-jaar met een school voor v.b.o. was en daarom opgrond van artikel 4 lid 5 van het Inrichtingsbesluit WVO geen geschiktheids-eis mocht stellen. Voorts had het Calandlyceum haar primair besluit nietgebaseerd op de criteria die de ACTB leidend achtte voor het nemen van eenbesluit over de toelating van een leerling met een leerlinggebonden budget.

Ouders dienen op dezelfde dag een verzoek om advies in bij de ACTB.

10.5 ACTB-advies

Op 9 mei 2005 ontvangen ouders in afschrift het verzoek van de ACTB aanhet Calandlyceum om een adviesaavraag in te dienen, maar op 24 mei 2005oordeelt de ACTB vervolgens weer dat zij het adviesverzoek voor (onderandere) het Calandlyceum niet in behandeling wil nemen omdat zij meentdat het Calandlyceum een school is met vmbo-t en hoger en omdat na deuitspraak van de rechter inzake de weigering voor de IVKO Sterre niet hoeftte worden toegelaten tot dit soort scholen.

Ouders maken op 30 mei 2005 bezwaar tegen deze interpretatie van hetjuridisch kader waarbinnen de ACTB meent te moeten werken. Volgens ou-ders interpreteert de ACTB de uitspraak over de toelatingszaak van de IVKOverkeerd en vinden ouders dat een citaat uit de parlementaire behandelingvan de leerlinggebonden financiering:

134 HOOFDSTUK 10. CALAND LYCEUM

Integratie van gehandicapte leerlingen binnen de schoolsoorten isalleen mogelijk voor zover deze leerlingen voldoen aan de wette-lijke toelatingsvoorwaarden, waaronder de geschiktheid voor hetvolgen van het onderwijs aan de school waarvoor toelating wordtgevraagd.

niet mag of hoeft te worden uitgelegd als dat de onmogelijkheid voor eenleerling om een diploma te kunnen halen moet worden uitgelegd als nietgeschikt te zijn voor het volgen van het onderwijs aan de school waarvoortoelating wordt gevraagd. Inclusief Onderwijs is onderwijs waar leerlingenmet een handicap meedoen aan het reguliere programma, maar daarbinnenhun eigen doelen nastreven.

Los van deze overwegingen is het Calandlyceum, anders dan de ACTBstelt, volgens ouders wel degelijk een school bedoeld in de uitzonderingsbe-paling van artikel 4 lid 5 van het Inrichtingsbesluit WVO.

Op 6 juni 2005 komt de ACTB terug op haar besluit om niet te willenadviseren over het Calandlyceum. De aanvraag om advies die het Caland-lyceum vervolgens indient wordt ouders voor commentaar toegezonden. Alsbelangrijkste reden om Sterre te weigeren noemt het Calandlyceum dat zijwel degelijk een school is voor vmbo-t en hoger en daarom niet valt onderhet soort scholen dat geen geschiktheidseis mag stellen.

Op 7 juni 2005 dienen ouders een repliek in. In dit repliek stellen zij datde genoemde Kernprocedure in strijd is met de landelijke wet- en regelgeving.Naar de mening van ouders voldoet Sterre aan de wettelijke toelatingsvoor-waarden voor het Calandlyceum.

Op 8 juli 2005 brengt de ACTB haar advies uit over het Calandlyceum.Het advies is gelijkluidend aan de gelijktijdig uitgebrachte adviezen over SGReigersbos, de OSB en het Brederocollege.

De ACTB stelde in haar adviezen dat Sterre voldoet aan de wettelijketoelatingsvoorwaarden die gelden voor de vier scholen. Alle vier de scholenzijn immers scholen met een gemeenschappelijk eerste leerjaar met een schoolvoor v.b.o. Het was de ACTB evenwel duidelijk uit de rapportages van deCommissie voor Indicatiestelling en uit het onderwijskundig rapport van debasisschool, dat Sterre niet in staat zou zijn om een diploma te kunnenhalen in een schoolsoort als aangeboden door de scholen. De ACTB spreektin haar advies het vermoeden uit dat de wetgever de gevolgen van de lgfop de toelatingseisen voor het voortgezet onderwijs waarschijnlijk niet goedheeft overzien. Zich vervolgens beroepend op een uitspraak van de Raadvan State in 1999 en later nog bevestigd in een uitspraak van de Raad vanState in 2005 oordeelt de ACTB vervolgens dat om redenen van pedagogischeen didactische aard het Calandlyceum terecht kan besluiten om Sterre niet

10.6. VERKEERD GENOMEN BESLUIT OP BEZWAAR 135

toe te laten. Om genoemde reden komt de ACTB niet meer toe aan debeoordeling van de criteria die de ACTB relevant vindt voor het beoordelenvan een besluit inzake toelating.

10.6 Verkeerd genomen besluit op bezwaar

Eind september 2005, Sterre zit uit nood inmiddels op een school in Lon-den, ontvangen ouders een op 8 september 2005 gedateerde brief van hetCalandlyceum . In drie regels legt de rector van het Calandlyceum uit inhet ACTB-advies een toestemming te lezen om Sterre te mogen weigeren.Dezelfde dag dienen ouders een verzoek om een voorlopige voorziening in bijde Rechtbank Amsterdam, gevolgd door een beroepschrift (produkties) op 7oktober 2005.

De zaak dient op 2 november 2005 voor de voorzieningenrechter (pleitno-tities ouders, Calandlyceum) en de uitspraak is op 15 november 2005. Devoorzieningenrechter vernietigde het besluit op bezwaar zoals het Caland-lyceum had genomen. Het besluit was niet onderbouwd, niet bevoegd enzonder het horen van ouders genomen. Verweerder (Calandlyceum) werdveroordeeld tot het betalen van de kosten van het geding en aan het bevoegdgezag werd opgedragen binnen zes weken na de uitspraak een nieuw besluitte nemen.

136 HOOFDSTUK 10. CALAND LYCEUM

10.7 De Hoorzitting

De behandeling van de hoorzitting vindt plaats door de Commissie voorBezwaar- en Beroepschriften van het stadsdeel Osdorp. Deze commissie isbedoeld om het DB van het stadseel Osdorp te adviseren over het te nemenbesluit op bezwaar. De datum van de hoorzitting wordt vastgesteld op 8december 2005. Het is duidelijk dat het conflict over toelating een juridischconflict is geworden. Niet langer wordt nagedacht over hoe Sterre eventueeleen plaats zou kunnen krijgen binnen het onderwijs op het Calandlyceum -zo daar uberhaupt al over nagedacht werd - maar wordt er door het Caland-lyceum goed nagedacht hoe ze Sterre van school kunnen houden zonder hettoelatingssysteem voor het voortgezet onderwijs (Kernprocedure) op z’n kopte zetten. De ouders van Sterre proberen dit vooraf en tijdens de hoorzittingduidelijk te maken (brief en pleitnotitie). De setting van de hoorzitting waseen Commissie voor Bezwaar als voorzitter die partijen hoorde. De partijenwaren het DB van stadsdeel Osdorp, vertegenwoordigd door een ambtenaar,en de ouders van Sterre, vertegenwoordigd door de vader. De vertegen-woordiger van het stadsdeel had getuigen meegenomen: de rector en enkeleleerkrachten van het Calandlyceum. In de zaal waren een aantal stageairsaanwezig om te leren van zo’n behandeling van een bezwaar. Het DB blijftin de hoorzitting bij haar primair besluit en het eerder genomen besluit opbezwaar. Alleen de motivatie dient volgens het DB te worden aangepst. DeKernprocedure moest daarbij kost-wat-kost buiten de discussie worden ge-houden: de belangen voor de gemeente Amsterdam waren te groot. In haarverweer stelde het stadsdeel dan ook:

De bezwaargrondenAppellant stelt zich op het standpunt dat de beslissing van 26

april dit jaar is gestoeld op de ‘Kernprocedure’ en dat de schooldaarmee ingaat tegen de (geest van) de landelijke wetgeving. Hetbestreden besluit is echter niet gebaseerd op de ‘Kernprocedure’,maar op artikel 4 Inrichtingsbesluit W.V.O. Naar de mening vanhet dagelijks bestuur kan bespreking van - de juistheid van - deKernprocedure dan ook achterwege blijven. Ten overvloede meenthet dagelijks bestuur dat de kernprocedure gezien moet wordenals een uitwerking van de landelijke onderwijswetgeving. Indiende kernprocedure strijdig is met deze wetgeving (wat het dagelijksbestuur overigens betwist) prevaleert de landelijke wetgeving.

De directie van het Calandlyceum (en met haar het DagelijksBestuur van stadsdeel Osdorp) heeft het weigeringsbesluit gefun-

10.7. DE HOORZITTING 137

deerd op artikel 4 Inrichtingsbesluit W.V.O. waarin is bepaalddat een school aanvullende toelatingsvoorwaarden mag stellenvoor het eerste leerjaar van het VMBO-t, HAVO en VWO . Dedoor het Calandlyceum geiste CITO-score en advies van de basis-school vallen binnen het bereik van deze toelatingseisen. Andersdan appellant en het ACTB is de school van mening dat zij geengemeenschappelijk eerste leerjaar voor het VMBO blijkt hebben,zoals bedoeld in artikel 4 lid 5 van het Inrichtingsbesluit. Leer-lingen aan het Calandlyceum worden in beginsel toegelaten methet oogmerk een diploma te behalen op niveau VMBO-t, HAVOof VWO. Dat betekent dat leerlingen een CITO-score en een ad-vies van de basisschool voor tenminste VMBO-t moeten hebbenom te worden toegelaten. Het niveau in de eerste twee leerjarenligt dan ook op minimaal VMBO-t. pas vanaf het derde leerjaarbestaat voor een zeer kleine groep leerlingen een mogelijkheidde kaderberoepsgerichte opleiding administratie te volgen. Dezemogelijkheid is alleen gericht op leerlingen beroepsgerichte admi-nistratie willen volgen (andere richtingen biedt de school niet)en het VMBOt niveau net niet aan kunnen maar wel graag ophet Calandlyceum willen blijven. Naar onze mening is er danook geen sprake van een gezamenlijk eerste leerjaar voor VMBOblijkt, zodat artikel 4 lid 1 en 2 van het Inrichtingsbesluit W.V.O.wel van toepassing is op het toelatingsbeleid van het Calandly-ceum. Zij mag derhalve de gewraakte toelatingseisen stellen.

Indien uw commissie - net als appellant en het ACTB - meentdat er wel sprake is van een gemeenschappelijk eerste leerjaar voorhet VMBO, menen wij dat hieruit niet volgt dat Sterre toegelatendient te worden op het Calandlyceum op grond van de LGFwet-geving. Gezien het advies van het ACTB en de wetgeschiedenisvan de LGF-wetgeving, meent het dagelijks bestuur dat de beslis-sing tot toelating of weigering van LGF-leerling genomen dientte worden op grond van een belangenafweging, met inachtnemingvan (de doelstelling van) de relevante wetgeving. Hiertoe verwijsthet dagelijks bestuur naar al hetgeen het ACTB in haar adviesreeds heeft overwogen omtrent de doelstelling en reikwijdte vande LGF-wetgeving en het Inrichtingsbesluit W.V.O. De lijn diehet ACTB hier volgt correspondeert overigens met hetgeen reedsbij verschillende rechterlijke uitspraken is bevestigd.

138 HOOFDSTUK 10. CALAND LYCEUM

10.8 Besluit op Bezwaar

Het DB van het stadsdeeel Osdorp handhaaft, gezien het advies van de Com-missie voor Bezwaar- Beroepschriften, haar besluit om Sterre niet toe te la-ten tot het Calandlyceum (besluit op bezwaar van 20 december 2005). DeCommissie - en daarmee het DB - verklaart het bezwaar van ouders dathet Calandlyceum geen geschiktheidseis mag stellen gegrond en verklaart deoverige bezwaren van ouders ongegrond.

BESLUIT

1 Het bezwaar van F. Ploeger en Y. Brouwers tegen het besluitvan 26 april 2005, voor zover gericht tegen het onderdeel vande motivering van het besluit dat betrekking heeft op de tenonrechte gehanteerde aanvullende toelatingscriteria (zijndeo.a. basisschooladvies en cito toets score) gegrond, en voorhet overige ongegrond te verklaren;

2 Het bestreden besluit in stand te houden met aanpassingvan de motivering daarvan ex artikel 6:22 van de Algemenewet bestuursrecht onder verwijzing naar het advies van decommissie;

3 Er voor zorg te dragen dat het Calandlyceum voldoet aande in de Regeling LGF neergelegde verplichting tot het op-stellen van een zorgbeleid ten aanzien van LGF-geındiceerdeleerlingen.

10.9 Beroep

Dat het Calandlyceum zou blijven weigeren was natuurlijk niet verassend.Er stond voor het Calandlyceum en voor de Kernprocedure veel op het spel.Toelating van Sterre zou de hele Kernprocedure op z’n kop zetten. Voorde ouders van Sterre zou het niet veel zin gehad hebben dit traject te zijningegaan zonder daaraan de consequentie te verbinden dat tot het uiterste tegaan procederen. Op 6 januari 2006 verzenden ouders aan de voorzieningen-rechter van de Rechtbank Amsterdam een beroepschrift en het verzoek ombehandeling in kort geding. (zie ook: produkties)

De behandeling van het beroep ter zitting van de rechtbank werd vast-gesteld op 1 maart 2006. De behandeling zou plaatsvinden gelijktijdig metde behandeling van de beroepszaken tegen de OSB en SG Reigersbos. Omde behandeling maar vooral inhoudelijk te laten verlopen sturen ouders hun

10.9. BEROEP 139

pleitnotitie enkele dagen voorafgaand aan de zittingsdatum naar de recht-bank en partijen. Met name was van belang nog eens te wijzen op een toenrecentelijke uitspraak van de rechtbank Zwolle-Lelystad. dat voor een schoolmet een gemeenschappelijk eerste leerjaar met een school voor v.b.o. geengeschiktheidseis mag worden gesteld. Op blz 8 van de uitspraak stelt derechtbank:

Dat zij, zoals verweerster heeft gesteld, geen diploma zou kunnenbehalen is, wat daar ook van zij, niet van belang. Daarvoor isredengevend dat, anders dan verweerster in het bestreden besluitstelt, niet aannemelijk geworden dat een diploma-eis kan wordengesteld, nog daargelaten dat het diploma binnen een bepaald aan-tal jaren zou moeten worden gehaald. Immers de tekst van artikel4, vijfde lid van het inrichtingsbesluit , zoals ook in de ACTB-adviezen en in de uitspraak van de voorzieningenrechter op 20november 2004 is overwogen, is daar duidelijk over: de diploma-eis geldt niet voor een school met een gemeenschappelijk eersteleerjaar met een school voor v.b.o. De stelling van verweersterter zitting, dat de tekst van het inrichtingsbesluit achterhaaldis en dat inmiddels wel een diploma-eis zou moeten gelden ookvoor scholen met een gemeenschappelijk eerste leerjaar met eenschool voor v.b.o. laat de voorzieningenrechter dan ook terzijde.Overigens is ook door de gemachtigde van verweerster ter zit-ting bevestigd dat in sommige gevallen, waartoe ook Thiandi zoukunnen behoren, vrijstelling kan worden verleend van het aantaljaren waarbinnen het diploma zou moeten worden gehaald.

De uitspraak wordt niet gepubliceerd op www.rechtspraak.nl en was daaromniet bekend bij de ACTB toen zij de adviezen over Sterre opstelde. Deuitspraak was ook niet bekend bij de verdediging van het Calandlyceum.

Op 9 mei 2006 behandelt de Rechtbank Amsterdam de zaken van hetCalandlyceum, de OSB en SG Reigersbos in een gevoegde behandeling doorde meervoudige kamer . (zie pleitnota Calandlyceum. De termijn voor hetdoen van de uitspraak wordt door de rechtbank met 6 weken verlengd.

140 HOOFDSTUK 10. CALAND LYCEUM

Uiteindelijk doet de rechtbank op 7 juli 2006 uitspraak.

De rechtbank verklaart het beroep van ouders ongegrond. Het precedentdat toelating van Sterre zou creeren is voorkomen en de Kernprocedure lijktgered. Helemaal goed zit het niet voor het Calandlyceum en de gemeenteAmsterdam omdat het DB van stadsdeel Osdorp het bezwaar dat het Caland-lyceum ten onrechte een geschiktheidseis mag stellen gegrond heeft verklaart.Dit betekent dat het Calandlyceum niet meer de eisen van de Kernproceduremag hanteren voor de toelating van nieuwe leerlingen1. De rechtbank Am-sterdam deed gelijktijdig uitspraak over de toelatingsverzoeken voor Sterrevoor de OSB en SG Reigerbos. De motivering voor alledrie2 de scholen wasidentiek.

De rechtbank overweegt als volgt.

De grief van eisers dat verweerder de Kernprocedure, een conve-nant tussen de gemeente Amsterdam en de scholen voor voortge-zet onderwijs in Amsterdam waarin de doorstroming van leerlin-gen van het basis- naar het voortgezet onderwijs wordt geregeld,niet mocht toepassen, faalt. Verweerder heeft in het bestredenbesluit immers verklaard dat deze Kernprocedure ten onrechteaan het primaire besluit ten grondslag is gelegd.

1In de volgende schoolgidsen blijft het Calandlyceum gewoon doorgaan met de Kern-procedure hanteren en handelt daarmee alsof er niets gebeurd is.

2Calandlyceum, SG Reigersbos en OBS

10.9. BEROEP 141

Ingevolge artikel 27, eerste lid, van de Wet op het voortgezetonderwijs (WVO) kunnen - voor zover hier van belang - bij ofkrachtens algemene maatregel van bestuur voor elke soort vanscholen of voor afdelingen van scholen voorwaarden voor de toe-lating worden vastgesteld. Deze regels zijn neergelegd in het In-richtingsbesluit WVO. Ingevolge artikel 3, eerste lid, van het In-richtingsbesluit - voor zover hier van belang - kan tot het eersteleerjaar van een school als leerling worden toegelaten degene dieafkomstig is van een school voor basisonderwijs als bedoeld in deWet op het primair onderwijs en aan het einde van het schooljaarde leeftijd van 14 jaar heeft bereikt. Niet in geschil is dat Sterreaan deze voorwaarden voldoet.

Ingevolge artikel 27, eerste lid, van het Inrichtingsbesluit WVObeslist het bevoegd gezag over de toelating van leerlingen. Dit iseen discretionaire bevoegdheid van verweerder. De wijze waaropverweerder van deze bevoegdheid gebruik maakt dient de recht-bank terughoudend te toetsen. De maatstaf bij deze toetsing isniet de eigen beoordeling door de rechtbank over toelating vanSterre, maar de vraag of grond bestaat voor het oordeel dat ver-weerder niet kon weigeren Sterre op de school toe te laten. Derechtbank vindt voor dit standpunt steun in de uitspraak van deAfdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State van 16 no-vember 2005 (LJN: AU6238).

Zoals uit de gedingstukken, waaronder de rapporten van de Indi-catiecommissie ”Gewoon Anders” van september 2001 en novem-ber 2004, het verslag van het onderzoek door CV1 van 4 februari2005 en het advies van de GZ-psycholoog van 21 mei 2005 blijkt, isSterre zowel op cognitief, sociaal, emotioneel als motorisch gebiedaanzienlijk gehandicapt. Dit wordt door eisers ook niet, althansniet voldoende onderbouwd, bestreden.

De rechtbank acht het aannemelijk dat de zwaarte van deze han-dicaps het onmogelijk maakt dat Sterre het niveau van het doordeze school geboden onderwijs kan halen, en tevens dusdanig hogeeisen aan de begeleiding van en het onderwijs aan Sterre stelt,dat het bieden van op het niveau en de behoeften van Sterre af-gestemd onderwijs in klassikaal verband illusoir is. Ook met deeventuele inzet van extra (LGF-)middelen is het bieden van zoda-nig onderwijs naar het oordeel van de rechtbank niet realistisch

142 HOOFDSTUK 10. CALAND LYCEUM

te noemen. Reeds om deze reden kon verweerder toelating vanSterre op de school weigeren. De omstandigheid dat Sterre haareigen leerdoelen heeft doet daar niet aan af.

Ten aanzien van eisers stelling dat verweerder heeft nagelatenin het schoolplan beleid ten aanzien van LGF-leerlingen te for-muleren, overweegt de rechtbank dat deze formele grief, wat daarook verder van zij, niet kan leiden tot een voor Sterre gunstigebeslissing. Bovenstaand overziend is de rechtbank van oordeeldat er geen grond is voor het oordeel dat verweerder de toelatingtot het onderwijs niet kon weigeren. Het beroep is dan ook on-gegrond.

Voor een proceskostenveroordeling of vergoeding van het griffie-recht ziet de rechtbank geen aanleiding.

10.10 Samenvatting

De Kernprocedure is door alledrie de scholen gehanteerd als afwijzingsgrond.Ouders hebben ingebracht dat, toen het de scholen duidelijk werd dat deKernprocedure niet mocht worden gebruikt om Sterre af te wijzen, zij dit ar-gument voor de zaak van Sterre hebben laten vallen maar desondanks doorblijven gaan met het hanteren van de Kernprocedure voor iedere volgendeaanmelding.

De indicatie van Sterre door de Commissie voor Indicatiestelling wordt doorde scholen gebruikt als argument om aan te tonen dat Sterre gehandicapt is.De rechter ziet hiering een terechte grond om Sterre af te wijzen. Met anderewoorden: een ‘Rugzakleerling’ mag altijd worden afgewezen.

Om te voorkomen dat de toelating van gehandicapte leerlingen voor de re-guliere scholen een vrijblijvende aangelegenheid zou worden, is een aantalvoorzieningen getroffen. Zo moeten scholen in hun schoolgids en schoolplanhebben beschreven welke voorzieningen zij hebben getroffen voor leerlingenmet een leerlinggebonden budget. De drie scholen hadden niet voldaan aandeze wettelijke verplichting en hebben uit de losse pols besloten Sterre niettoe te laten. Dit is nu door de rechter gehonoreerd. Dit betekent dat er nadeze rechtzaken geen noodzaak meer is voor scholen om zich voor te berei-den op leerlingen met een ‘Rugzakje’ als ze daar eigenlijk geen zin in hebben.‘Geen zin’ is weer een goede reden geworden om een school te laten besluiten

10.11. HOGER BEROEP 143

een leerling niet toe te laten.

Na deze uitspraak is de ‘Rugzakwetgeving’ volledig een wassen neus gewor-den. Scholen kunnen de ‘Rugzak’ gebruiken om extra middelen los te krijgenvoor leerlingen die zij al op school hebben. Als scholen daarin zin hebbenkunnen ze een gehandicapte leerling aannemen. Het spreekt dan natuurlijkvanzelf dat ze dan een gemakkelijke leerling aannemen die veel extra inkom-sten oplevert. Voor de leerlingen waarvoor de ‘Rugzak’ bedoeld is er na dezeuitspraken geen enkele rechtsbescherming meer.

10.11 Hoger Beroep

Het heeft geen zin meer om met de drie scholen die nu van de rechtbankAmsterdam gelijk gekregen hebben naar de Raad van State te gaan voor eenuitspraak in hoger beroep. De advies van de ACTB was gelijkluidend voor dedrie scholen en de uitspraak van de rechtbank was dat. De scholen onderlingverschilden flink en de manier waarop zij tot een besluit op bezwaar warengekomen was ook zeer uiteenlopend.

Arbitrair hebben ouders gekozen om voor de afwijzing van het Caland-lyceum hoger beroep aan te tekenen. Op 13 juli 2006 dienen ouders eenberoepschrift in bij de Raad van State. Het Calandlyceum geeft verweer op1 september 2006.

De situatie waarin Sterre na de uitspraken van de rechtbank Amsterdamover de toelating tot IVKO, OSB, SG Reigersbos, Calandlyceum en de toe-latingsprocedure van de Kernprocedure verkeert is dat er voor Sterre in heelAmsterdam geen enkele reguliere school voor voortgezet onderwijs is die haarwil toelaten. Op grond van haar CvI-indicatie mag Sterre uitsluitend - indienhet een speciale school is - worden toegelaten op een Tyltylschool of een zmlk-school met verbrede toelating. De Tyltylschool heeft na afloop van een pilotmet onderwijs aan (kinderen als) Sterre in een rapport vastgesteld daarvoorniet te zijn toegerust. In het overleg dat ouders in 2004 met de Tyltylschoolhadden kon of wilde de school niet aangeven of en zo ja wat er verbeterd waszodat de Tyltylschool nu niet de handelingsverlegenheid zou hebben die zijdestijds had. Bovenstaand overwegend moet worden vastgesteld dat er geenonderwijs voor Sterre is in heel Amsterdam. Ouders menen hieruit te mogenconcluderen dat er voor Sterre in heel Nederland geen onderwijs is.

In een eerste aanvulling op het beroepschrift doen ouders een beroep opartikel 2 van het Eerste Protocol van het Europees Verdrag voor de rechtenvan de Mens:

Niemand mag het recht op onderwijs worden ontzegd. Bij de

144 HOOFDSTUK 10. CALAND LYCEUM

uitoefening van alle functies die de Staat in verband met de op-voeding en het onderwijs op zich neemt, eerbiedigt de Staat hetrecht van ouders om zich van die opvoeding en van dat onderwijste verzekeren, die overeenstemmen met hun eigen godsdienstigeen filosofische overtuigingen

en op artikel 18 vierde lid van het Internationaal Verdrag van Burgerrechtenen Politieke Rechten (BuPo) dat zegt:

De Staten die partij zijn bij dit Verdrag verbinden zich de vrijheidte eerbiedigen van ouders of wettige voogden, de godsdienstigeen morele opvoeding van hun kinderen overeenkomstig hun eigenlevensovertuiging te verzekeren.

Nadat de zittingsdatum is vastgesteld dienen wij op 6 februari 2007 eenrepliek in op het verweerschrift van 1 september 2006. Omdat de RechtbankAmsterdam in haar uitspraak naar onze mening verbijsterend gemakkelijkvoorbijging aan het niet hebben van zorgvoorzieningen voor leerlingen meteen leerlinggebonden budget en omdat niet eenvoudig is uit te leggen wat eenzorgvuldige belangenafweging is bij een toelatingszaak van een lgf-leerling,dienen wij op 14 februari 2007 een tweede aanvulling op het beroepschriftin. Hierin stellen ouders dat het Calandlyceum in haar schoolplan dan nogsteeds geen voorzieningen heeft beschreven voor leerlingen met een leerling-gebonden budget.

De Raad van State doet, na een verlenging van de termijn, op 16 mei 2007

10.11. HOGER BEROEP 145

uitspraak. De Raad van State laat de uitspraak van de Rechtbank Amster-dam in stand. Zij stelt in haar uitspraak:

2.3.1. De Afdeling stelt voorop dat de ouders voor het plaatsenvan Sterre op een reguliere school weliswaar een keuzevrijheidhebben, maar dat deze keuzevrijheid, zoals blijkt uit de parlemen-taire geschiedenis van de LGF, kan worden beperkt door een com-binatie van school- en leerlinggebonden factoren, waaronder deaard en zwaarte van de handicap en de draagkracht van de school.Zoals de Afdeling eerder heeft overwogen in de uitspraak van 16november 2005, in zaakno. 200505727/1 (www.raadvanstate.nl).kunnen zowel pedagogisch-didactische als organisatorische bezwa-ren aan toelating in de weg staan. Het middelbaar onderwijs,waaronder het voorbereidend beroepsonderwijs, is blijkens on-der meer de artikelen 10b en 29, eerste lid, van de WVO en deartikelen 26g tot en met 26j van het Inrichtingsbesluit WVO,gelezen in onderlinge samenhang, gericht op het volgen van eenbij de opleiding behorend onderwijsprogramma en het behalenvan een diploma dan wel een getuigschrift. De Afdeling is vanoordeel dat wanneer het ook met de inzet van LGF-middelen uit-gesloten moet worden geacht dat de leerling vanwege de aard ofzwaarte van een handicap het onderwijsprogramma van de be-trokken school kan volgen en het daarbij behorende diploma kanbehalen, er sprake is van bezwaren van pedagogisch-didactischeaard die in de weg staan aan de toelating van een leerling opde reguliere school. De Afdeling overweegt voorts dat de recht-bank terecht heeft overwogen dat de aan het dagelijks bestuurop grond van artikel 27, eerste lid, van de WVO, in samenhangmet artikel 2, eerste lid, en artikel 3 van het InrichtingsbesluitWVO toekomende bevoegdheid om over toelating van leerlingente beslissen, een discretionaire bevoegdheid is en dat de maatstafbij de te verrichten toetsing waarop van die bevoegdheid gebruikis gemaakt niet haar eigen beoordeling is over de toelating vanSterre op het Calandlyceum, maar de vraag of grond bestaat voorhet oordeel dat het dagelijks bestuur niet kon weigeren Sterre ophet Calandlyceum toe te laten.

De eerdere uitspraak van 16 november 2005 refereert aan een uitspraak uit1999, vier jaar voor de invoering van de leerlinggebonden financiering. In1999 stelde de Raad van State dat de wetgever door het bestaan van speciaalonderwijs naast regulier onderwijs kennelijk de bedoeling heeft gehad datleerlingen met een handicap naar speciaal onderwijs gaan. De invoering van

146 HOOFDSTUK 10. CALAND LYCEUM

de ‘Rugzakwetgeving’ is voor de Raad van State klaarblijkelijk geen redengeweest om deze lijn van de jurisprudentie te heroverwegen.

Dat er voor Sterre in Nederland na de uitspraken van de rechtbank Am-sterdam en nu van de Raad van State in het geheel geen onderwijs is doet deafdeling niet besluiten aandacht te besteden aan het beroep op het EuropeesVerdrag van de Rechten van de Mens dat ouders hebben gedaan.

10.12 Europees Hof voor de Rechten van de

Mens

Na de uitspraak van de Raad van State zijn de rechtsmiddelen in Nederlanduitgeput. Sterre is inmiddels bijna 16 jaar en zit dan al bijna anderhalfjaar op een mainstream secondary school in Londen. Ouders besluiten eenverzoekschrift in te dienen bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mensin Straatsburg. Het verzoekschrift wordt op 10 september 2007 geregistreerdonder Application no. 39881107 Ploeger and Brouwers v. the Netherlands.

Op 30 september 2007 dienen ouders, naar aanleiding van een brief diezij ontvingen van de staatssecretaris van Onderwijs een eerste aanvulling inop het verzoekschrift. De staatssecretaris stelde in haar brief dat zij nietskon doen aan de situatie waarin Sterre inmiddels verkeerde omdat naar haarzeggen:

Het recht op onderwijs in de mensenrechten verdragen bevat geenharde, expliciete juridische basis voor kinderen met een beper-king om onderwijs te volgen. zoals andere kinderen dat kunnen.Evenmin bestaat er een verdragsbepaling op Europees of mondi-aal niveau die de overheid verplicht om speciaal onderwijs aan tebieden of regulier onderwijs mede geschikt te maken voor kinde-ren met een beperking.

Op 7 november 2007 dienen ouders een tweede aanvulling op het verzoek-schrift in. Inmiddels had de European Committee of Social Rights in haarThe Netherlands’ Nineteenth Report, including the Ninth Report on the 1988Additional Protocol vastgesteld dat er reden was te vermoeden dat Nederlandniet voldeed aan haar verplichtingen ingevolge artikel 15 van het Charter:

EducationThe Committee recalls that, as stated in the Autism-Europe de-cision (Autism-Europe v. France, Complaint N 13/2002, decisionon the merits of 4 November 2003, 48), “the underlying vision

10.12. EUROPEES HOF VOOR DE RECHTEN VAN DE MENS 147

of Article 15 is one of equal citizenship for persons with disabili-ties and, fittingly, the primary rights are those of ”independence,social integration and participation in the life of the community.Securing a right to education for children and others with disabili-ties plays an obviously important role in advancing these citizens-hip rights. Under Article 151, the Committee therefore considersnecessary the existence of nondiscrimination legislation as an im-portant tool for the advancement of the inclusion of children withdisabilities into general or mainstream educational schemes. Suchlegislation should, as a minimum, require a compelling justifica-tion for special or segregated educational systems and confer aneffective remedy on those who are found to have been unlawfullyexcluded or segregated or otherwise denied an effective right toeducation. Legislation may consist of general anti-discriminationlegislation, specific legislation concerning education, or a combi-nation of the two. The Committee also whether any such legisla-tion exists It should be noted that, in the view of the Committee,Article 15 applies to all persons with disabilities regardless of thenature and origin of their disability and irrespective of their age.It thus also covers both children and adults who face particulardisadvantages in education, such as persons with mental disabi-lities. According to the report, children with disabilities attendmainstream schools to the extent possible. Accordingly, schoolsreceive help to cater for pupils with special needs. During the2003-2004 school year 20% of pupils with a diagnosed disabilitywere integrated into mainstream primary and secondary schoolsand the aim is to increase the percentage. Children with disabi-lities who cannot attend mainstream education are educated inspecial education primary and secondary schools, pre-vocationalsecondary education (VMBO) and practical training. Pupils areassessed by an independent committee, which determines theireducational needs. Parents can then opt for a special school or amainstream school that is prepared to accept them and providespecial support facilities. The introduction of the 2002 perso-nal Budget (Special Needs) Act provides a personal budget tohelp parents make their choice between the two systems since thefinancial assistance is allocated to the school.

The Committee notes from another source that, at least withrespect to children with intellectual disabilities, mainstreamingthough possible remains a rather difficult option. In particular,

148 HOOFDSTUK 10. CALAND LYCEUM

as a consequence of the lack of adequate services, children with in-tellectual disabilities attend rather special than mainstream edu-cation (in 2003 16,000 pupils were in special education against900 in mainstream). According to the same source, a number ofchildren are excluded from any education and children with au-tism are for example the largest group who do not attend school.The Committee asks for the Governments comments on this. Itnotes that the system remains largely non inclusive for childrenwith disabilities. It further recalls that education is a basic rightfor all children and should there be children denied of any educa-tional provision on the grounds of his/her disability, this wouldgive rise to a finding of non conformity.

In order to evaluate the effectiveness of mainstreaming it asksagain that the next report to provide information on attendancein mainstreaming compulsory and upper secondary schooling, aswell as whether the educational offer in both mainstreaming andspecial education matches with demand. It also asks informationon case law and complaints brought to the appropriate instituti-ons concerning discrimination in access to education. The reportdoes not indicate to which extent general teacher training in-clude courses in special needs education. The Committee notesfrom another source that teachers receive only limited trainingfor children with intellectual disabilities and in-service training isoptional. The Committee asks what measures have been takento remedy the situation.zie blz 21 ev van European Committee of Social Rights, Conclusi-ons XVIII-2 (THE NETHERLANDS KINGDOM IN EUROPE)

Op 28 oktober 2008 verklaart het Europees Hof het verzoekschrift niet-ontvankelijk.

10.13 Gemeentelijke Ombudsman

Het Inrichtingsbesluit WVO geeft regels voor het toelaten tot het voortgezetonderwijs. Voor schoolgemeenschappen met een gemeenschappelijk eersteleerjaar met een school voor vbo mag volgens artikel 4 vijfde lid van hetInrichtingsbesluit geen geschiktheidseis aan een beslissing over toelaten tengrondslag worden gelegd. Het Calandlyceum is zo’n school. Toch blijkt hetCalandlyceum zich niets aan te trekken van de bepalingen in het Inrichtings-besluit. Leerlingen die willen worden toegelaten tot het Calandlyceum moe-

10.13. GEMEENTELIJKE OMBUDSMAN 149

ten volgens de schoolgids voldoen aan de regels in Kernprocedure die geldenvoor vmbo-t en hoger. Er wordt van die leerlingen een minimale CITO-scoregevraagd. Indien de aspirant leerling geen CITO-toets heeft gedaan vraagthet Calandlyceum een positief resultaat voor toelatingsexamen. Dit is eengeschiktheidseis. Terecht heeft het bevoegd gezag van het Calandlyceum naaraanleiding van de zaak van Sterre besloten dat het toepassen van de Kern-procedure op toelating wettelijk niet is toegestaan. Desondanks blijft hetCalandlyceum de Kernprocedure hanteren. Ook in de schoolgids 2007/2008die in mei 2008 op de website van het Calandlyceum werd geplaatst, blijftde Kernprocedure het toelatingsinstrument.

Ouders van Sterre dienen, nadat zij kennisgenomen hebben van de school-gids, een klacht in bij de Gemeentelijke Ombudsman van de gemeente Am-sterdam over een overheidsorgaan - hier het DB van het stadsdeel Osdorp -dat enerzijds besluit dat het Calandlyceum geen geschiktheidseis mag stellenmaar anderzijds daar gewoon mee doorgaat. Door de Kernprocedure te han-teren blijft het uitgesloten dat leerlingen met onder andere een verstandelijkehandicap toelating krijgen tot het Calandlyceum en blijft de prikkel voor hetCalandlyceum ontbreken om te voorzien in een onderwijsaanbod voor zulkeleerlingen.

De Gemeentelijke Ombudsman antwoordt in 2009 niet bevoegd te zijn teoordelen over een zaak waarin de rechter (Raad van State, 2007) uitspraakheeft gedaan of over een zaak die nog onder de rechter is (Europees Hofvoor de Rechten van de Mens). Wel zal de Gemeentelijke Ombudsman dezaak onder de aandacht brengen van de gemeente Amsterdam zodat er, zozegt de Ombudsman te hopen, aanpassingen plaats zullen vinden aan deKernprocedure. Die aanpassingen vinden niet plaats.

Als eind 2008 het Europees Hof voor de Rechten van de Mens onze klachtniet-ontvankelijk verklaart is ’de zaak’ niet meer onder de rechter en kande gemeentelijke ombudsman onze klacht over het blijven toepassen van deKernprocedure door de gemeente Amsterdam en het Calandlyceum, ondankshet daar eerder over genomen besluit dat dit niet mag, in behandeling nemen.

In eerste instantie verwijst de gemeentelijke ombudsman naar de klach-tencommissie van de Kernprocedure. Voorbijgaand aan een aantal besluitenen aan de uitspraak van de rechtbank Zwolle/Lelystad in een gelijksoortigezaak, schrijft de klachtencommissie van mening te zijn dat de Kernprocedurewel degelijk in overeenstemming is met de wet- en regelgeving. De klach-tencommissie is van mening dat het bevoegd gezag van een school in allegevallen beslist over toelaten en zich niet gebonden hoeft te voelen aan dewettelijke bepalingen daarover.

Wij zijn niet tevreden met dit antwoord van DMO. Het doet geen rechtaan artikel 4 van het Inrichtingsbesluit, aan de adviezen van de ACTB, aan

150 HOOFDSTUK 10. CALAND LYCEUM

de uitspraak van de rechtbank Zwolle/Lelystad en aan de tweede besluitenop bezwaar van het Calandlyceum, de OSB en SG Reigersbos.

Wij leggen de klacht weer terug bij de Gemeentelijke Ombudsman.De ombudsman verklaart nu dat, gezien de verschillende meningen die

er volgens hem zijn, de ombudsman niet bevoegd is deze meningen juridischte wegen. Het antwoord van de gemeente Amsterdam/DMO komt hem nietonbehoorlijk voor. De Ombudsman besluit het dossier te sluiten.

10.14 Aanvraag bij het College van burge-

meester en Wethouders om een besluit

te nemen over de Kernprocedure

De Gemeentelijke Ombudsman blijkt, bij het constateren van verschillendemeningen, zich niet bevoegd te achten een uitspraak te doen over het al danniet behoorlijk zijn van de gemeente Amsterdam bij het blijven toepassenvan de Kernprocedure terwijl het daar eerder zelf over had moeten besluitendat dit voor een aantal scholen niet mag.

Resteert ons niets anders dan het college van burgemeester en wethouderszelf een besluit te laten nemen over de Kernprocedure. Op 27 januari 2010doen wij een aanvraag bij het het college te besluiten dat het als deelnemendepartij aan de afspraken in de Kernprocedure te gaan bevorderen dat de Kern-procedure in overeenstemming wordt gebracht met de toelatingsbepalingenuit het Inrichtingsbesluit WVO. Indien dit niet mocht lukken voor de ingangvan het schooljaar 2010/2011 dient het college te besluiten uit de Kernpro-cedure te stappen en ook de coordinatie en uitvoering van de Kernprocedurete staken.

Hoofdstuk 11

Bredero College

De aanmelding bij het Brederocollege is verzand in misverstanden. Misver-standen die deels ook in het leven geroepen werden doordat de vestigingen vanhet Brederocollege zich presenteren als verschillende scholen. In het primairebesluit om Sterre niet toe te laten meende het Brederocollege voor de vesti-ging aan de Buiksloterweg (vmbo-t, havo, vwo) een geschiktheidsonderzoek temogen doen, dat toelating tot de vestiging aan de Meeuwenlaan (vmbo b/k)niet zinvol was en stelde de direkteur vast dat ouders het niet zinvol vondenom plaatsing op de lokatie Beemsterstraat (voor leerlingen met ernstige ge-dragsproblemen) te onderzoeken.

151

152 HOOFDSTUK 11. BREDERO COLLEGE

Het besluit op bezwaar dat uiteindelijk werd verstuurd zou, indien daartegenberoep zou zijn aangetekend, net als de besluiten op bezwaar van het Caland-lyceum en van de OSB, door de rechter zijn vernietigd.Vanwege alle onduidelijkheden die door de besluitvorming werden gemengd- ouders zelf wilden plaatsing op de lokatie Beemsterstraat niet overwegen -hebben ouders afgezien van beroep tegen de afwijzing van het Brederocollege.

Het Brederocollege is een scholengemeenschap in Amsterdam Noord. Tentijde van de aanmelding van Sterre (2005) beschikte het over drie lokaties.De lokaties werden afzonderlijk in de Amsterdamse Scholengids opgenomen.Over de lokatie aan de Buiksloterweg zegt de scholengids:

Het Bredero College is een veilige school met een prettig leer- enleefklimaat. Wederzijds respect is het sleutelwoord. Wij willeniedere leerling de kans bieden zijn/haar talenten te ontplooienen een diploma te halen dat rechtdoet aan ieders mogelijkheden.In het onderwijs zijn zelfstandigheid en verantwoordelijkheid vanleerlingen uitgangspunten. Er is tegelijkertijd zorg voor leerlin-gen door lesbegeleiding, sociale trainingen, leerlingenzorg en eenspeciaal opvanglokaal. Het Bredero College biedt leerlingen EenVenster op de Wereld met vele culturele en sportieve activiteiten,excursies en werkweken. Ouders zijn actief in de ouderraad, demedezeggenschapsraad, in het bestuur van het boekenfonds enwerken mee in de mediatheek. Er is een actieve leerlingenraad.

Over de vestiging aan de Meeuwenlaan somt de scholengids op:

1 De inspectie spreekt van een zeer veilige school!

2 Leerlingen van elke afkomst krijgen alle kansen

3 Opkomen voor jezelf, elkaar helpen en samenwerken wordt aangeleerd

4 Orientatie op beroep en maatschappij start al in de onderbouw

5 Opvoeden en leren doen we in samenspraak en met elkaar

6 Er zijn duidelijke regels, er heerst rust, er is orde en de school is netjes

7 Er zijn goede contacten met het vervolgonderwijs

11.1. AANMELDING 153

en over de vestiging speciale zorg aan de Beemsterstraat zegt de scholengids:

Het Bredero College Speciale Zorg is een kleinschalige locatie inAmsterdam-Nieuwendam. De school stelt zich ten doel leerlin-gen met leerproblemen en daarmee samenhangende sociaal emo-tionele problematiek in 1 of 2 jaar te schakelen naar het voort-gezet onderwijs. De betrokkenheid van ouders bij dit relatiefkortdurende maar intensieve proces vinden wij essentieel. Deonderwijskundige aanpak is gebaseerd op adaptief onderwijs bin-nen een kernteam waarbij het veelvuldig wisselen van leerkrachtwordt voorkomen. De mentor begeleidt de leerlingen. De mentorwordt ondersteund door deskundigen op gebied van leer- en soci-ale problematiek. De school werkt volgens een volcontinueroosterwaarbij de leerlingen van begin tot eind van de schooldag onderpermanent toezicht staan. Ontwikkeling van zelfstandigheid ensociale vaardigheid zijn belangrijke uitgangspunten in ons onder-wijs. Na het verlaten van de school is er nazorg. Ten eerstein de vorm van ambulante begeleiding. Ten tweede kunnen ex-leerlingen deelnemen aan de avondschool (2 x p.w.) waar zij extrahulp en begeleiding krijgen bij de schoolopleiding die die volgen.

11.1 Aanmelding

De twee aanmeldingen, een voor de vestiging aan de Buiksloterweg en eenvoor de vestiging aan de Meeuwenlaan waren op 1 maart 2005. De aan-meldingen geschiedden aangetekend en gelijktijdig met de aanmelding voorzeven andere scholen voor voortgezet onderwijs in Amsterdam en volgde nade uitspraak van de voorzieningenrechter over de eis van ouders om Sterretoe te laten tot de toelatingsprocedure van de Kernprocedure. In die uit-spraak stelde de rechtbank dat ouders zich niet tot de gemeente Amsterdamals coordinator van de Kernprocedure moesten wenden, maar tot de afzon-derlijke scholen.

11.2 Van aanmelding tot afwijzing

Op 24 maart 2004 ontvingen wij een antwoord van Hubert Schakenbos, al-gemeen directeur van het Brederocollege. Hierin stelde hij dat de beide doorons aangeschreven lokaties onderdeel waren van een en dezelfde school: hetBrederocollege. Wij antwoorden hem per e-mail op 27 maart 2005. Op 19

154 HOOFDSTUK 11. BREDERO COLLEGE

april 2005 vond een eerste overleg plaats tussen Hubert Schakenbos en FerdiPloeger. Het verslag daarover werd door beiden in goed en prettig overlegopgesteld.

Op 27 mei 2005 moesten wij informeren hoever de besluitvorming wasvoortgeschreden: de 8 weken die de AWB toestaat voor het komen tot eenbesluit waren op dat moment immers overschreden. Er vond wederom eengesprek plaats tussen Hubert Schakenbos, waarbij nog een derde lokatie:Beemsterstraat werd overwogen.

11.3 De Afwijzing

Op 6 juni ontvingen wij de afwijzing, nadat de concept afwijzing eerst met onswas afgestemd. Het Brederocollege verkeerde in de veronderstelling dat devestiging Buiksloterweg, omdat daar alleen vmbo-t en hoger onderwijs werdgegeven, een geschiktheidsonderzoek moest doen. Toelating tot de vestigingMeeuwenlaan wordt als niet zinvol omschreven en toelating tot de zorglokatieaan de Beemsterstraat werd door ouders niet gewenst omdat deze lokatiewas bedoeld voor leerlingen met gedragsproblemen en niet voor leerlingenmet verstandelijke beperkingen. Anders dan de andere scholen deden, werdvoor de onderbouwing van de afwijzing door het Brederocollege geen beroepgedaan op de toelatingsvoorwaarden van de Kernprocedure.

11.4 Bezwaar

Wij maakten op 17 juni 2005 bezwaar tegen de afwijzing van het Bredero-college. Met name hebben wij bezwaar tegen het als afzonderlijke scholenbeschouwen van de lokaties. Naar de mening van ouders vallen alle lokatiesonder een school en dus onder een school met een gemeenschappelijk eersteleerjaar met een school voor vbo. Het aan het besluit tot toelaten of afwijzenbetrekken van een geschiktheidsonderzoek is daarom op grond van artikel 4lid 5 van het Inrichtingsbesluit WVO niet toegestaan.

11.5 ACTB-advies

Tegelijkertijd met het verzenden van het bezwaarschrift vroegen wij adviesaan de ACTB. De ACTB stelde in een reactie dat zij alleen advies wilde ge-ven voor de aanmelding op de lokatie Meeuwenlaan, omdat alleen die lokatievbo-onderwijs bood. Wij gingen daar dan maar, zij het niet van harte, inmee.

11.5. ACTB-ADVIES 155

Het Brederocollege deed op uitnodiging van de ACTB ook een adviesaan-vraag. Naar aanleiding van de aan ouders in afschrift gezonden adviesaan-vraag van het Brederocollege sturen ouders nog een nadere toelichting. Op7 juli 2005 meldt de ACTB geen aanvullende stukken meer te willen ont-vangen en op 8 juli 2005 brengt de ACTB haar advies uit. Het advies voorhet Brederocollege wordt gelijktijdig uitgebracht met het advies voor het Ca-landlyceum, de OSB en voor SG Reigersbos. De ACTB is van mening datSterre voldoet aan de wettelijke toelatingsvoorwaarden voor de school waar-voor toelating is gevraagd. Voor de ACTB staat evenwel vast dat Sterre hetonderwijs van de school waarvoor toelating is gevraagd niet zal kunnen afron-den met het behalen van een diploma. Het is daarom volgens de ACTB nietonredelijk als de school op grond daarvan de toelating weigert. Volgens deACTB is het voortgezet onderwijs bedoeld voor het geven van onderwijs datkan worden afgesloten met een diploma. Dit volgt - volgens de ACTB - uitde parlementaire behandeling van het wetsvoorstel voor de ’nieuwe’ (1998)WVO (zie: Kamerstuk 25 410, nr 3).

De ACTB vraagt zich af of de wetgever de consequenties wel heeft over-zien voor de wettelijke toelatingsbepalingen zoals vastgesteld in de artikelen 3en 4 van het Inrichtingsbesluit WVO. Op grond van het voor de ACTB vast-staande feit dat Sterre geen diploma kan halen voor het onderwijs waarvoortoelating is gevraagd, vindt de ACTB dat het bevoegd gezag in redelijkheidheeft kunnen besluiten Sterre niet toe te laten. In haar advies merkt deACTB onder paragraaf 16 op:

Blijkens de rapporten is Sterre niet in staat op het niveau van(een van) de schooltypen die het BC aanbiedt, een diploma tehalen. Hoewel, zoals eerder gesteld, dit gegeven naar de lettervan het Inrichtingsbesluit niet kan leiden tot weigeren van toe-lating door het bevoegd gezag voor bepaalde schooltypen, moetbetwijfeld worden of het Inrichtingsbesluit in redelijkheid ziet opde situatie van de toelating van kinderen ten aanzien van wieelke voorwaarde ontbreekt tot het verwezenlijken van de wettelijkgestelde onderwijsdoelen door de school. Door de latere inwer-kingtreding van de LGF is het noodzakelijk de strekking van hetInrichtingsbesluit opnieuw te overdenken, zeker nu tot op hedennoch in de wet, de parlementaire stukken of mededelingen vande zijde van de overheid op de consequenties van de LGF op ditpunt is ingegaan.

In haar conclusie stelt de ACTB tenslotte:

156 HOOFDSTUK 11. BREDERO COLLEGE

De ACTB is van oordeel van het bevoegd gezag in alle redelijk-heid tot het besluit kan komen dat Sterre niet toelaatbaar kanworden geacht tot het BC. De ACTB adviseert het bevoegd ge-zag het (zorg) beleid ten aanzien van leerlingen die geındiceerdzijn, waaronder voorzieningen die op grond van de LGF getroffenworden, te formuleren in het schoolplan en de schoolgids.

11.6 De Hoorzitting

Hoewel de AWB voorschrijft dat, alvorens wordt besloten wordt op bezwaar,de ouders worden gehoord, wordt door het bevoegd gezag van het Bredero-college geen hoorzitting uitgeschreven.

11.7 Besluit op Bezwaar

Het besluit op bezwaar laat lang op zich wachten en er moet worden gerappel-eerd. Op 24 september 2005 ontvingen wij een brief, gedateerd 6 september2005, waarin werd bevestigd dat Sterre niet wordt toegelaten tot het Bre-derocollege. Het besluit op bezwaar vertoonde alle onzorgvuldigheden dieook aan de eerste besluiten op bezwaar kleefden van het Calandlyceum envan de OSB en die daarop in hoger beroep door de rechtbank Amsterdamzijn vernietigd (Calandlyceum, OSB).

11.8 Beroep

Er is geen beroep aangetekend tegen het besluit op bezwaar van het Bredero-college. Deels werd door ouders besloten geen beroep in te stellen omdat hetBrederocollege, anders dan de andere scholen, zich niet had beroepen opde toelatingsvoorwaarden uit de Kernprocedure. De argumentatie uit hetprimaire besluit was uitermate fuzzy en een eigen beoordeling ontbrak inhet besluit op bezwaar. Een beroepsprocedure dreigde daardoor uit te lo-pen op een procedurele beoordeling waarvan de uitkomst al op voorhand tevoorspellen leek. Ouders meenden dat, door beroep in te stellen tegen debesluitvorming van het Calandlyceum en de OSB en tegen het uitblijven vanbesluitvorming van SG Reigersbos, grotere kans op toelating te verwachtenwas dan bij het Brederocollege.

Deel IV

Praktijkschool

157

Hoofdstuk 12

Praktijkschool De Poort

De aanmelding van Sterre is door De Poort afgewezen in drie primairebesluiten. De ACTB heeft geoordeeld dat het primaire besluit niet in standgehouden kan worden en geadviseerd een nieuw besluit te nemen. De Poortheeft nimmer besloten op bezwaar. Over het traject na het advies van deACTB heeft de Landelijke Klachten Commissie geoordeeld dat De Poort niet

159

160 HOOFDSTUK 12. PRAKTIJKSCHOOL DE POORT

voortvarend heeft gehandeld. Ouders hebben het tenslotte maar opgegeven omnog verder een traject met De Poort in te gaan.

Op de website van de gemeente Amterdam was praktijkschool De Poortaangegeven als een openbare school. Dat bleek later niet zo te zijn. Alleenom reden dat ouders in de veronderstelling verkeerden dat de school openbaarwas hebben zij Sterre voor De Poort aangemeld. Bij geschillen met openbarescholen hoeft voor de rechter geen gebruik gemaakt te worden van een ad-vocaat. Advocaatskosten vormen de belangrijkste overweging om niet tegenscholen te gaan procederen. Zonder de druk van een rechtszaak is het zin-loos om met scholen in gesprek te gaan: “Nee” hadden die scholen al gezegdtijdens de peiling daarover door het Samenwerkingsverband en “Nee” volgtuit de afspraken die de scholen gemaakt hebben in de Kernprocedure.

Praktijkonderwijs is in feite niets anders dan speciaal onderwijs dat sindsde wetswijziging van 1998 (Wet op het Voortgezet Onderwijs) onder de noe-mer van regulier onderwijs is geplaatst. Speciaal onderwijs had niet de voor-keur van de ouders van Sterre. Speciaal onderwijs is immers onderwijs waarde handicap centraal staat en zelfs de Tyltylscholen hadden aangegeven (in2000 en 2008) niet te zijn toegerust voor het geven van onderwijs aan kinde-ren als Sterre.

De voorzieningenrechter had op 12 februari 2005 uitspraak gedaan in dezaak waarin de ouders van Sterre toegang vroegen tot het aanmeldingstra-ject van de Kernprocedure. De Kernprocedure regelt in Amsterdam sinds2003 de overstap van basisschool naar het voortgezet onderwijs. Ieder jaarvinden er kleine aanpassingen plaats aan de Kernprocedure. Volgens deKernprocedure mag Sterre naar geen enkele reguliere school voor voortgezetonderwijs, op praktijkonderwijs na. Maar zelfs al stond de kernprocedure toedat Sterre toegelaten zou worden op een praktijkschool, dan nog was dit voorde gemeente Amsterdam en haar dienst (DMO) geen reden om Sterre toe telaten tot het aanmeldingstraject van de Kernprocedure. De KernprocedureAmsterdam regelde dat scholen niet buiten de Kernprocedure om mochtentoelaten.

De Rechtbank Amsterdam wees in haar uitspraak van 23 februari 2005het verzoek van ouders af om Sterre toe te laten tot het aanmeldingstrajectvan de Kernprocedure. Dat ouders daarna gedwongen waren om Sterre opafzonderlijke scholen zelf aan te melden vond de rechtbank, ook al verboodde Kernprocedure dan toelating, geen bezwaar.

Het betoog van verzoeker dat het onevenredig bezwarend is omna elk afwijzend besluit op toelating een gerechtelijke procedure

161

Figuur 12.1: Fred Habold, destijds direkteur Esprit scholengroep, het be-voegd gezag van Praktijkschool De Poort en tevens voorzitter van de OSVO,het Overlegorgaan van Scholen in het Voortgezet Onderwijs in Amsterdam,het overlegorgaan dat de Kernprocedure opstelt en goedkeurt

tegen de betreffende school te beginnen, kan niet tot een anderoordeel leiden. Het indienen van een aanvraag is de aangewezenweg voor een schoolbestuur om te kunnen beoordelen of Sterrekan worden toegelaten tot de desbetreffende school.

Praktijkschool De Poort is een van de vijf scholen voor praktijkonderwijsdie er zijn in Amsterdam. Na achteraf bleek, was de school een bijzondereschool, vallend onder het bevoegd gezag van de Esprit Scholengroep. Hetbevoegd gezag werd uitgeoefend door de algemeen directeur Esprit de heerM.W.F (Fred) Habold. Niet onbelangrijk is te noemen dat Fred Habold des-

162 HOOFDSTUK 12. PRAKTIJKSCHOOL DE POORT

tijds tevens voorzitter was van de OSVO, het Overlegorgaan voor Scholen inhet Voortgezet Onderwijs. De OSVO was tevens opsteller van de Kernpro-cedure. In de OSVO hadden zitting alle schoolbesturen van Amsterdamsescholen en de Wethouder Onderwijs.

12.1 Aanmelding

Op 1 maart 2005 gingen 9 aanmeldingen op de post. Een daarvan was deaanmelding voor Praktijkschool De Poort. Er was, na de bevindingen van hetSamenwerkingsverband en de afhandeling en rechtszaken over de aanmeldingbij de IVKO-school en de rechtszaak tegen de gemeente Amsterdam, geentijd meer om voor alle scholen afzonderlijk en volgordelijk te onderzoeken ofSterre wellicht ergens welkom was. Het was de bedoeling dat Sterre nu vooralle openbare scholen in Amsterdam was aangemeld.

12.2 Van aanmelding tot afwijzing

12.2. VAN AANMELDING TOT AFWIJZING 163

Op 22 maart 2005 ontvingen ouders een brief waarin wordt gesteld dat de aan-melding niet in behandeling zal worden genomen omdat er, zo stelt de brief,geen beschikking van de Regionale Verwijzings Commissie (RVC) was. Voorleerlingen met een cluster 3 indicatie is waarschijnlijk geen RVC-verklaringnodig. Waarschijnlijk omdat ook door de wetgever niet alle aspecten van deRugzakwetgeving goed zijn uitgewerkt. Er is in ieder geval wel in een mi-nisteriele regeling vastgesteld dat voor leerlingen met de cluster 3 indicatie- in afwijking van de RVC-voorwaarden - toelating mogelijk is ongeacht hetIQ van de leerling. Ouders maken per kerende post bezwaar en voegen deministeriele regeling als bijlage toe.

Uit ervaring was gebleken dat reguliere scholen onkundig zijn of zich alsonkundig voordoen over de Rugzakwetgeving. Het talmen van de IVKO-school bij het aanvragen van een ACTB-advies nog vers in het geheugen,besluiten ouders zelf een adviesverzoek aan de ACTB te richten. De ACTBwas nog bezig met de verwerking van ons vorig verzoek om na te denkenof ze ten behoeve van een eventueel hoger beroep tegen het besluit over deIVKO een inhoudelijk advies wilde uit te brengen over het tweede besluitop bezwaar van de IVKO. Het verzoek om advies voor een nieuwe schoolverbaasde haar. Vreemd overigens gezien de tekst van de wetgeving die zegtdat:

3. De commissie, bedoeld in het eerste lid, adviseert in alle geval-len waarin de ouders bezwaar aantekenen tegen een besluit vanhet bevoegd gezag van de school over toelating van een leerlingof besteding van het leerlinggebonden budget.(Artikel XII, Rugzakwet, 2002, Stb 631)

Ouders wijzen de ACTB op de wetstekst en dringen aan op het in behan-deling nemen van dit adviesverzoek.

Maar nog complexer wordt de aanmeldingszaak gemaakt door de op 6april 2005 ontvangen brief van het bevoegd gezag die stelde dat de directeurvan De Poort een nieuwkomer in het vak was en, onkundig van het bestaanvan de ministeriele regeling, ten onrechte had besloten om de aanmeldingvan Sterre niet in behandeling te nemen. Een excuusbrief gaat ook naar deACTB. Nu lag er geen primair besluit meer en was ook het bezwaarschriftvan ouders en de advisering daarover door de ACTB ook niet meer aan deorde.

Op 8 april 2005 nodigt De Poort ouders en Sterre uit om een paar dagenlater te komen praten over de aanmelding. Tijdens het bezoek van 13 aprilwordt nog een vervolgafspraak gemaakt met ouders om nader kennis te maken

164 HOOFDSTUK 12. PRAKTIJKSCHOOL DE POORT

met de school. Op 6 juni 2005, nog steeds geen primair besluit ontvangenhebbend, vragen ouders aan De Poort wat zij gaat besluiten. Op 20 juni2005 vraagt nu ook de ACTB aan De Poort om een primair besluit.

Kort daarop ontvangen ouders een op 6 juni gedateerde afwijzing vanSterre. De afwijzing komt met een “rapport” van de orthopedagoge van DePoort die meent dat Sterre geen baat heeft bij praktijkonderwijs en adviseertcontact op te nemen met een cluster-3 school.

Op 14 juni 2005 maken ouders voor de tweede maal bezwaar. Een vande vaststellingen in het bezwaarschrift van ouders was dat het nieuwe pri-maire besluit niet voldeed aan de vormvoorschriften als gegeven in het Inrich-tingsbesluit WVO. Ouders gaan ervan uit dat zij de brief als besluit mogenopvatten, tenzij aan ouders per omgaande het tegendeel wordt meegedeeld.

Op 18 juni 2005 ontvangen ouders een brief van de Algemeen DirecteurEsprit, Fred Habold, waarin ontkend wordt dat er al een besluit is genomenen dat vormvoorschriften zouden zijn geschonden en wordt een ingewikkelden onjuist expose gegeven over bezwaar en beroep. Voorts worden ouders inde brief uitgenodigd voor een orienterend gesprek. Ouders - boos door dezeonzorgvuldige afhandeling - sturen dezelfde dag een per e-mail een brief aanFred Habold waarin zij de uitnodiging voor het orienterend gesprek afwijzen.

12.3 De Afwijzing

Op 27 juni 2005 neemt het bevoegd gezag van De Poort eindelijk het primairebesluit. en dient zij een adviesverzoek in bij de ACTB. In het - nu derde -primaire besluit doet Fred Habold zijn beklag over het feit dat ouders nietnaar een door hem uitgeschreven hoorzitting zouden hebben willen komen.

12.4 Bezwaar

Een erg warrig traject volgt nu. Ouders hadden op 14 juni 2005 voor detweede maal bezwaar gemaakt tegen een brief die zij opvatten als een primairbesluit. De brief van 27 juni doet nu voorkomen dat deze brief het primairebesluit zou zijn. Esprit haalt in de brief van 27 juni bezwaar en beroepdoor elkaar en wilde blijkbaar een hoorzitting houden voorafgaand aan hette nemen primair besluit.

Per kerende post ontvangt het schoolbestuur van de Poort een kribbigebrief van de ACTB waarin zij ontkent dat, zoals het primaire besluit vanDe Poort stelt, de afwijzing is genomen in overeenstemming met de ACTB.Ouders zijn nu ook boos en laten dit weten aan Fred Habold. De aanmel-

12.5. ACTB-ADVIES 165

dingszaak van Sterre ontaard in schelden. Esprit is boos dat de ACTB eisenstelt. De ACTB geeft inmiddels aan op vakantie te zijn. Op 31 augustus2005 laat de ACTB aan ouders weten dat Esprit geen gebruik gemaakt heeftvan de gelegenheid om aanvullende informatie in te dienen en dat ouders nogtot 9 september in de gelegenheid zijn om daar op te reageren.

Inmiddels hebben ouders noodgedwongen door het uitblijven van enigzicht op een school in Nederland die Sterre zou willen toelaten, Sterre inge-schreven op een secondary school in oost Londen. Omdat hierdoor het helegezin voorlopig mee moest verhuizen, sturen ouders een adreswijziging naarDe Poort. Op 4 oktober 2005 ontvangen ouders van de ACTB in afschriftcorrespondentie tussen de ACTB en Esprit waaruit blijkt dat partijen nogniet op een lijn zitten.

12.5 ACTB-advies

Op 10 november 2005 brengt de ACTB haar advies uit over de afwijzing vanDe Poort. De conclusie van het advies was:

De ACTB constateert dat het bevoegd gezag onvoldoende heeftaangetoond dat De Poort Sterre -ondanks het kunnen beschikkenover extra middelen - niet kwalitatief goed onderwijs kan bieden,afgestemd op de behoeften van Sterre. Het besluit dat Sterreniet kan worden toegelaten is derhalve ongegrond. De ACTBoordeelt dat het besluit op basis van de huidige onderbouwingniet in stand kan blijven. De ACTB adviseert het bevoegd ge-zag het besluit te herroepen en een nieuw besluit te nemen, metinachtneming van de eerdergenoemde LGF criteria (noodzake-lijke voorzieningen, beschikbare middelen, mogelijkheden, moti-vering). De ACTB adviseert het bevoegd gezag het (zorg) beleidten aanzien van leerlingen die geındiceerd zijn, waaronder voorzie-ningen die op grond van de LGF getroffen worden, te formulerenin het schoolplan en de schoolgids

Daarnaast maakte de ACTB enkele opmerkingen over het door Esprit ge-volgde traject:

Ten aanzien van de besluitvormingsprocedure

13. De ACTB is ruim voor het verzoek door partijen bij de be-sluitvormingsprocedure betrokken. Partijen hebben de ACTB ge-durende de procedure regelmatig (op vrijwillige basis) informatie

166 HOOFDSTUK 12. PRAKTIJKSCHOOL DE POORT

gestuurd. De ACTB acht zich derhalve voldoende geınformeerdom in dit advies enige kritische kanttekeningen bij de besluitvor-mingsprocedure van het bevoegd gezag te plaatsen.14. De ACTB acht de besluitvormingsprocedure van het bevoegdgezag in strijd met de wettelijke beslistermijn, onzorgvuldig enondoorzichtig. Wat betreft de beslistermijnen: Artikel 4: 13 lid 2Awb schjft voor besluitvorming een termijn van acht weken. Deouders hebben Sterre op 1 maart 2005 aangemeld bij De Poort.Vervolgens duurt het tot 27 juni 2005 voordat het bevoegd gezageen besluit neemt op de aanmelding. Hiermee is de wettelijketermijn ruimschoots verstreken.15. De vertraging in de besluitvonningsprocedure is te wijtenaan onzorgvuldigheid van het bevoegd gezag. Daar het in eer-ste instantie zijn “besluit” (d.d. 22 maart 2005) niet goed hadvoorbereid, diende het medio april alsnog een onderzoek door eentoelatingscommissie te starten. Vervolgens duurt het aanvullendeonderzoek tot 6 juni 2005. De ACTB acht dit een onredelijk langetermijn, gezien het feit dat de ouders reeds in april op gesprek zijngeweest bij De Poort en reeds half mei bekend was bij een aantalmedewerkers van de school, die nauw bij het onderzoek betrokkenwaren, dat Sterre geweigerd zou worden (gezien de conceptbriefvan de locatieleider d.d. 17 mei 2005 die de ACTB heeft ontvan-gen op 14 september 2005 en het bericht van mevrouw Verdegaalaan de ACTB d.d. 30 mei 2005). Hieruit maakt de ACTB opdat het aanvullende onderzoek reeds medio mei afgerond was.Vervolgens duurt het onredelijk lang, tot eind juni, voordat hetbevoegd gezag het besluit over de afwijzing neemt. Overigens pasna een verzoek hiertoe door de ACTB.16. De ACTB acht het ook onzorgvuldig, dat de ouders tot tweekeer toe (op 22 maart en 6 juni 2005) met een bericht over deafwijzing van Sterre worden geconfronteerd, dat de ouders kun-nen en mogen opvatten als een officieel besluit. Bovendien wordtvervolgens tot twee keer toe (op 6 april en 17 juni 2005) doorhet bevoegd gezag bericht dat geen sprake is van een officieelbesluit van het bevoegd gezag. Daarbij komt dat de ouders detweede keer, op 17 juni 2005, worden geconfronteerd met tegen-strijdige berichtgeving. Het bevoegd gezag meldt enerzijds dat ernog geen definitief besluit is genomen (en de inschakeling van deACTB door de ouders prematuur is) en anderzijds dat de oudersin het kader van hun ”beroep”(lees: bezwaar) worden uitgeno-digd te worden gehoord (op basis van artikel 15 lid 3 van het

12.5. ACTB-ADVIES 167

Inrichtingsbesluit). Artikel 15 van het Inrichtingsbesluit is echterpas van toepassing als er een besluit tot afwijzing van de leerlingis genomen. De ACTB acht deze gang van zaken in strijd methet rechtzekerheidsbeginsel.17. De ACTB acht het verzoek om advies van de ouders op 14juni 2005 geenszins incorrect en prematuur. De ouders konden enmochten het bericht van de locatieleider d.d. 6 juni 2005 immersopvatten als officieel besluit over de afwijzing. De ACTB heeftdit verzoek van de ouders destijds echter niet in behandeling ge-nomen, omdat de ACTB op hetzelfde moment reeds een anderverzoek om advies (ten aanzien van een andere school) van deouders in behandeling had.18. Overigens heeft het bevoegd gezag de ouders niet (uit zich-zelf) op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen in de proce-dure en de (redenen van) vertragingen. Ouders hebben hier zelfnaar moeten informeren. Vaak kwamen de brieven van het be-voegd gezag over de aard van de berichten van de locatieleider, naeen bezwaar van de ouders. Ouders zijn in het geheel niet op dehoogte gesteld van het feit dat het aanvullende onderzoek dooreen toelatingscornrnissie zou worden gedaan. Evenmin zijn zijtijdig op de hoogte gesteld van de resultaten van het aanvullendonderzoek. Het bevoegd gezag heeft niet voldaan aan zijn infor-matieverplichting, wat gezien hun positie op dat moment en deafwijkende gang van zaken in de procedure, onredelijk bezwarendis voor de ouders.19. De besluitvormingsprocedure is ondoorzichtig. Het bevoegdgezag heeft naar eigen zeggen (blijkens de verwijzing naar de briefd.d. 6 juni 2005 in het besluit) zijn besluit gebaseerd op toela-tingscriteria met betrekking tot leerlingen met een rugzakje, zoalsdeze geformuleerd zouden zijn in de schoolgids van Esprit Scho-lengemeenschap en het schoolplan. De ACTB heeft, ondanks ver-zoeken hiertoe, geen schoolplan van Esprit Scholengemeenschapontvangen. De schoolgids is wel toegestuurd. In de schoolgids zijngeen toelatingscriteria opgenomen. In de schoolgids staat (op pa-gina 4) uitsluitend dat “de toelating van kinderen die specifiekehulp behoeven - bijvoorbeeld LGF-geindiceerde gehandicapten -mede afhankelijk is van de specifiek programmatische zorgstruc-tuurontwikkeling per school”. De ACTB beschikt niet over dezezorgstructuurontwikkeling van De Poort.20. Voorzover de ACTB dit kan beoordelen, zijn er evenmin toela-tingscriteria opgenomen in het schoolplan. In de schoolgids staat

168 HOOFDSTUK 12. PRAKTIJKSCHOOL DE POORT

dat in het schoolplan ”de ontwikkeling van de beoogde specifiekezorgstructuur beschreven staat”. Er wordt in de schoolgids dusin ieder geval geen melding gemaakt van toelatingscriteria in hetschoolplan.21. Voorzover de ACTB dit kan beoordelen op grond van destukken die zij heeft ontvangen, staat er in het schoolplan ende schoolgids geen toelatingsbeleid voor LGF-leerlingen geformu-leerd. Het is voor de ouders derhalve niet duidelijk op welkecriteria de afwijzing van hun dochter is gebaseerd.

12.6 Besluit op Bezwaar

Het besluit op bezwaar komt niet. De ACTB stelde in haar advies als voor-waarde voor een goed besluit dat er onafhankelijke deskundigen zouden wor-den ingeschakeld. Die onafhankelijke deskundige zou Sterre dan moeten ob-serveren op haar huidige school.

36. Het bevoegd gezag heeft het onderzoek overigens slechts ge-baseerd op het oordeel van een interne deskundige, een mede-werker van De Poort en een tweetal gesprekken met de ouders.Mevrouw Verdegaal en de locatieleider hebben zich gebaseerd ophet dossier (met onder meer het onderwijskundig rapport van debasisschool). Het bevoegd gezag dient zijn besluit ten minste tebaseren op het oordeel van een onafhankelijke deskundige overde voorzieningen die Sterre nodig heeft om op De Poort te kun-nen functioneren, afgestemd op de behoeften en onmogelijkhedenvan Sterre. Het onderwijskundig rapport van de basisschool geeftgeen oordeel over een specifieke toekomstige situatie, zoals de si-tuatie dat Sterre op De Poort onderwijs zou gaan volgen. Eenvoorwaarde voor een zorgvuldig onderzoek is een observatie vande leerling (in de huidige onderwijssituatie). In dit geval is hetonderzoek uitsluitend gebaseerd op het dossier van Sterre.

Inmiddels waren ouders met Sterre tijdelijk uitgeweken naar Londen. Daarkon Sterre naar de een na laatste klas van een reguliere secondary school.Als Esprit of De Poort Sterre zouden moeten observeren in haar huidigeonderwijssituatie zou dat het afreizen van een delegatie van onafhankelijkedeskundgen voor Esprit naar Londen betekenen. Dat vraagt niet alleen veelinvestering van Esprit (reis- en verblijfskosten) maar de afloop van zo’n ob-servatie is voor Esprit op voorhand niet te voorspellen. Klaarblijkelijk kan

12.6. BESLUIT OP BEZWAAR 169

Sterre in Engeland wel naar een reguliere school en hoe moet een praktijk-school in Nederland dan aannemelijk maken dat Sterre in Nederland zelfsniet naar een semi-speciale school kan? Fred Habold (Esprit) besluit hetover een andere boeg te gooien. De strategie van Esprit is om niets meer vanzich te laten horen.

Op 1 december rappeleren ouders. Er volgt weer een warrig traject. Deverwarring wordt vergroot doordat Fred Habold zegt niet per e-mail te willencorresponderen maar uitsluitend per brief. Hij verstuurt zijn brieven op zo’nmanier dat het ongeveer drie weken tot een maand duurt voor deze bij oudersworden bezorgd. (In Engeland kennen ze 1st class mail en 2nd class mail)Intussen zet Fred Habold wel acties uit bij zijn personeel. Als gevolg daarvanontvangen wij van de lokatiedirecteur van De Poort per e-mail een verzoekom het dossier van Sterre te mogen overdragen aan de ABC-dienst1. Pasenkele weken later ontvangen wij in Londen per brief van Fred Habold dereden van dit verzoek om overdracht. Fred Habold ziet in de ABC-diensteen onafhankelijke deskundige, ook al is de ABC-dienst eenzijdig door Espritvoorgedragen. Inmiddels hebben wij dan al aan de lokatiedirecteur latenweten met hem niet te willen discussieren over overdragen van het dossiervan Sterre: hij is immers geen partij meer bij het nemen van een besluitop bezwaar. Uiteindelijk leidt Fred Habold, of zijn inmiddels ingeschakeldejuridische medewerker uit de correspondentie af dat ouders instemmen metde aanstelling van een functionaris van de ABC-dienst. Ouders geven evenwelaan in de aangestelde functionaris geen onafhankelijke deskundige te zien.

Er komt geen reaktie meer.

1Onderwijs Begeleidingsdienst van de gemeente Amsterdam

170 HOOFDSTUK 12. PRAKTIJKSCHOOL DE POORT

12.7 Klachtencommissie

Ouders besluiten tenslotte een klacht in te dienen bij de Landelijke Klach-ten Commissie voor het Openbaar onderwijs. Na navraag blijkt De Poortaangesloten te zijn bij die klachtencommissie (inmiddels zijn de verschillendeklachtencommissies gefuseerd). De LKC wil alleen een klacht behandelenover de periode na het ACTB-advies. De ACTB heeft in haar advies immersreeds haar mening gegeven over de door De Poort gevolgde procedure tot hetderde primaire besluit. In samenspraak met LKC en ouders wordt de klachtals volgt geformuleerd:

De heer Ploeger, vader van Sterre, klaagt over de onzorgvul-dige handelwijze van het bevoegd gezag dat na het advies vande ACTB een nieuw besluit diende te nemen over de toelatingvan Sterre tot praktijkschool De Poort te Amsterdam. Volgensklager zijn de school en het bevoegd gezag onwillig om Sterretoe te laten en probeert het bevoegd gezag de besluitvorming daarover te vertragen.

Op de laatste dag dat er nog stukken mogen worden ingebracht bij deklachtencommissie doet Fred Habold per fax aan de ouders het voorstel omop de dag van de behandeling van de klacht te komen praten over een proef-plaatsing van Sterre op De Poort. Dit ondanks het negatieve advies van de

12.7. KLACHTENCOMMISSIE 171

door Esprit als “onafhankelijke” deskundige aangemerkte functionaris van deABC-dienst.

Ouders vermoeden een val. Immers na een proefplaatsing kan De Poortmet rechte stellen dat Sterre niet past op De Poort. Na een proefplaatsingzou De Poort hebben voldaan aan de voorwaarde die de ACTB gesteld heeftvoor een besluit op bezwaar. Als ouders niet zouden ingaan op het aanbodvan de proefplaatsing dan kan dit de ouders worden verweten. En natuurlijkkan De Poort hopen dat zo’n proefplaatsing een te zware wissel trekt opSterre die op dat moment ingeschreven staat en onderwijs volgt in Engelanden dat ouders om die reden van het aanbod zullen afzien.

Ouders besluiten wel in te gaan op de uitnodiging tot een gesprek maareen proefplaatsing af te wijzen. Ten tijde van het aanbod van Esprit moestennog de rechtszaken tegen de OSB, het Calandlyceum en SG Reigersbos ge-voerd worden. Ouders hadden voorkeur voor deze scholen boven praktijk-school De Poort. Op dat moment achtten zij de kans dat de rechter deafwijzingen van die scholen zou vernietigen redelijk groot.

Tijdens de behandeling van de klacht bij de LKC konden ouders dan ookmeedelen aan de klachtencommissie dat zij Sterre niet een maand op proefop De Poort wilden plaatsen maar dat zij wel in gesprek wilden gaan metEsprit na afloop van de klachtenbehandeling.

Op 5 april 2006 bracht de LKC haar advies uit. Het oordeel van de commissiewas als volgt:

De Commissie komt op grond van de hiervoor weergegeven over-wegingen tot het bevoegd gezag zich, nadat het ACTB haar ad-

172 HOOFDSTUK 12. PRAKTIJKSCHOOL DE POORT

vies uitbracht, bij de besluitvorming om Sterre al dan niet toe telaten tot praktijkschool De Poort onvoldoende voortvarend heeftopgesteld en acht de klacht wat dat betreft gegrond. Dit oordeelhoudt geen oordeel in over de (on)mogelijkheid van de plaatsingzelf.

Het advies vervolgt met de Aanbevelingen van de Commissie:

De Commissie beveelt het bevoegd gezag van Praktijkschool DePoort te Amsterdam aan om een plan van aanpak te ontwikkelen(format) op grond waarvan toekomstige, soortgelijke vragen overplaatsing van (meervoudig) gehandicapte leerlingen op een vanhaar scholen op een sluitende wijze en voldoende gemotiveerdtegemoet kunnen worden getreden.

Op 29 juni 2006 ontvangen ouders van Esprit de correspondentie vanEsprit gevoerd met de LKC na afloop van het uitbrengen van het advies. Ineen rappel vraagt de LKC waarom Esprit nog niet gereageerd heeft op hetadvies. Dat kwam, zo meldde Esprit, omdat zij niet begrepen had dat zijhet advies officieel had ontvangen.

12.8 Tenslotte

De afhandeling van de aanmelding van Sterre voor praktijkschool De Poort isexemplarisch voor hoe scholen omgaan met aanmeldingen van lgf-leerlingen.De ACTB heeft hierover haar oordeel gegeven en er ligt een advies van deklachtencommissie. Na dit traject hadden ouders totaal geen vertrouwenmeer in De Poort en hoewel de stap naar Londen behoorlijk ingrijpend was,kon Sterre daar voorlopig probleemloos naar school. Ouders wilden daaromde situatie zoals die nu was in Londen niet inruilen voor een traject op DePoort, waarvan de uitkomst zo ongewis was.

Of er iets veranderd is als gevolg van het aanmeldingstraject van Sterreblijkt in ieder geval nog niet uit de schoolgids van De Poort voor het jaar2006/2007. Op de website van De Poort werd aanvankelijk een schoolgidsaangeboden die 27 Mb groot was door onoordeelkundige filecompressie, maardie later in het geheel niet meer voorkwam op de website. De schoolgidsbevatte geen enkele - zelfs geen obligate en nietszeggende - referentie naarlgf-leerlingen. De Poort heeft dus het advies van de ACTB naast zich neerge-legd. Of er inmiddels gevolg gegeven is aan de aanbevelingen van de LKC laatzich alleen maar raden. Waar uit het traject van de aanmelding van Sterreduidelijk is geworden dat er zoveel mis kan gaan, zou een pro-actieve op-stelling het enige juiste antwoord zijn. De Poort zou in haar schoolgids juist

12.9. NAWOORD 173

pro-actief moeten aangeven dat leerlingen met een cluster-3 indicatie welkomzijn. Deze opstelling van De Poort betekent eigenlijk niet anders dan dat deschool iedere volgende aanmelding op gelijke wijze zal gaan frustreren.

12.9 Nawoord

In 2010 blijkt praktijkschool De Poort te zijn opgegaan in het Novacollege.De schoolgids is verstopt achter een gebruikersnaam met wachtwoord.

174 HOOFDSTUK 12. PRAKTIJKSCHOOL DE POORT

Deel V

Europees Hof voor de Rechtenvan de Mens

175

Hoofdstuk 13

Verzoekschrift

Als alle rechtsmiddelen in Nederland zijn uitgeput bestaat er nog de moge-lijkheid een klacht in te dienen bij het Europees Hof voor de Rechten van deMens.

Het Europees Hof toetst de klachten aan het Europees Verdrag voor de Rech-ten van de Mens en de daarbij horende Protocollen zoals die ook door Ne-derland zijn geratificeerd. Het Hof beslist eerst over de ontvankelijkheid en

177

178 HOOFDSTUK 13. VERZOEKSCHRIFT

treedt daarna in overleg met de staten en indieners van het verzoekschrift.Vervolgens doet het Hof uitspraak. Verreweg de meeste van de ingediendeverzoekschriften wordt niet-ontvankelijk verklaard op grond van redenen ge-noemd in artikel 35 van het Europees Verdrag.

Het verzoekschrift over het onderwijs voor Sterre is ruim een jaar na deindiening ervan niet-ontvankelijk verklaard en hoewel daarmee nog niet allemogelijkheden zijn uitgeput om het vermeend onrecht aan de kaak te stellen,lijkt hiermee voor de ouders van Sterre toch een eind gekomen aan de kruis-tocht tegen de manier waarop Nederland het onderwijs aan leerlingen meteen handicap heeft ingericht.

13.1 Opstellen

Het verzoekschrift dient in een voorgeschreven format in een van de talen vande EU te worden ingediend. Het verzoekschrift kan zonder advocaat en ineen van de officiele talen van de EU gesteld worden ingediend. Mocht het toteen ontvankelijkheidsbeslissing komen dan gaat de procedure verder in hetEngels of het Frans en moet met een advocaat verder worden geprocedeerd.

Het beschrijven van de zich voorgedane feiten konden ouders als geenander. De juridische onderbouwing en het aanvoeren van de jurisprudentiehebben zij overgelaten aan het juristenbureau Clarior.

Het verzoekschrift werd in september 2007 verzonden.

13.2 Ontvangstbevestiging

De ontvangst van het verzoekschrift werd een week na verzenden bevestigd.

13.3 Eerste Aanvulling

Ongeveer gelijktijdig met het indienen van het verzoekschrift bij het EuropeesHof stelden de ouders van Sterre voor aan de staatssecretaris van Onderwijsom te onderhandelen over schadevergoeding door het Ministerie omdat ou-ders door het ontbreken van onderwijs in Nederland na hun uitwijken naar

13.4. TWEEDE AANVULLING 179

Londen extra kosten moesten maken. De Staatssecretaris wees het voorstelom te onderhandelen over een schadevergoeding af omdat zij vond dat zijniet aansprakelijk was voor de verhuizing naar Londen omdat, zoals zij inhaar antwoord stelde:

Het recht op onderwijs in de mensenrechtenverdragen bevat geenharde, expliciete juridische basis voor kinderen met een beper-king om onderwijs te volgen, zoals andere kinderen dat kunnen.Evenmin bestaat er een verdragsbepaling op Europees of mondi-aal niveau die de overheid verplicht om speciaal onderwijs aan tebieden of regulier onderwijs mede geschikt te maken voor kinde-ren met een beperking.

Ouders van Sterre zien in deze brief een helder standpunt van de staatssecre-taris ten aanzien van het recht voor kinderen met een handicap op onderwijs.Ouders vinden het noodzakelijk deze brief in een eerste aanvulling op het ver-zoekschrift aan het Europees Hof bekend te maken.

13.4 Tweede Aanvulling

De European Committee of Social Rights toetst bij de lidstaten van de EUvoortdurend of de bepalingen van het Europees Sociaal Handvest voldoendeworden nageleefd. Zij onderzoekt daartoe per cyclus een aantal artikelen uithet Europees Sociaal Handvest. Rond de jaren 2006-2008 is dat onder andereartikel 15:

Article 15 The right of persons with disabilities to independence,social integration and participation in the life of the community

With a view to ensuring to persons with disabilities, irrespectiveof age and the nature and origin of their disabilities, the effectiveexercise of the right to independence, social integration and par-ticipation in the life of the community, the Parties undertake, inparticular:

1. to take the necessary measures to provide persons with disa-bilities with guidance, education and vocational training in theframework of general schemes wherever possible or, where this isnot possible, through specialised bodies, public or private;2. to promote their access to employment through all measurestending to encourage employers to hire and keep in employmentpersons with disabilities in the ordinary working environment and

180 HOOFDSTUK 13. VERZOEKSCHRIFT

to adjust the working conditions to the needs of the disabled or,where this is not possible by reason of the disability, by arran-ging for or creating sheltered employment according to the levelof disability. In certain cases, such measures may require recourseto specialised placement and support services;3. to promote their full social integration and participation in thelife of the community in particular through measures, includingtechnical aids, aiming to overcome barriers to communication andmobility and enabling access to transport, housing, cultural acti-vities and leisure.

De European Committee of Social Rights legt op blz 21 ev van haarConclusions XVIII-2 (THE NETHERLANDS KINGDOM IN EUROPE uithoe artikel 15 van het handvest moet worden uitgelegd:

EducationThe Committee recalls that, as stated in the Autism-Europe de-cision (Autism-Europe v. France, Complaint N 13/2002, decisionon the merits of 4 November 2003, 48), the underlying vision ofArticle 15 is one of equal citizenship for persons with disabilitiesand, fittingly, the primary rights are those of independence, socialintegration and participation in the life of the community. Secu-ring a right to education for children and others with disabilitiesplays an obviously important role in advancing these citizenshiprights. Under Article 15.1, the Committee therefore considersnecessary the existence of nondiscrimination legislation as an im-portant tool for the advancement of the inclusion of children withdisabilities into general or mainstream educational schemes. Suchlegislation should, as a minimum, require a compelling justifica-tion for special or segregated educational systems and confer aneffective remedy on those who are found to have been unlawfullyexcluded or segregated or otherwise denied an effective right toeducation. Legislation may consist of general anti-discriminationlegislation, specific legislation concerning education, or a combi-nation of the two. The Committee also whether any such legisla-tion exists. It should be noted that, in the view of the Committee,Article 15 applies to all persons with disabilities regardless of thenature and origin of their disability and irrespective of their age.It thus also covers both children and adults who face particulardisadvantages in education, such as persons with mental disabi-lities. According to the report, children with disabilities attend

13.4. TWEEDE AANVULLING 181

mainstream schools to the extent possible. Accordingly, schoolsreceive help to cater for pupils with special needs. During the2003-2004 school year 20% of pupils with a diagnosed disabilitywere integrated into mainstream primary and secondary schoolsand the aim is to increase the percentage. Children with disabi-lities who cannot attend mainstream education are educated inspecial education primary and secondary schools, pre-vocationalsecondary education (VMBO) and practical training. Pupils areassessed by an independent committee, which determines theireducational needs. Parents can then opt for a special school or amainstream school that is prepared to accept them and providespecial support facilities. The introduction of the 2002 perso-nal Budget (Special Needs) Act provides a personal budget tohelp parents make their choice between the two systems since thefinancial assistance is allocated to the school.

Bij het onderzoek naar de naleving van artikel 15 was het de EuropeseCommissie opgevallen dat, hoewel de Nederlandse regering ervan overtuigdwas dat leerlingen met een handicap in het reguliere onderwijs terecht konden,er ook heel andere geluiden te horen waren:

The Committee notes from another source1 that, at least withrespect to children with intellectual disabilities, mainstreamingthough possible remains a rather difficult option. In particular,as a consequence of the lack of adequate services, children with in-tellectual disabilities attend rather special than mainstream edu-cation (in 2003 16,000 pupils were in special education against900 in mainstream). According to the same source, a number ofchildren are excluded from any education and children with au-tism are for example the largest group who do not attend school.The Committee asks for the Governments comments on this. Itnotes that the system remains largely non inclusive for childrenwith disabilities. It further recalls that education is a basic rightfor all children and should there be children denied of any educati-onal provision on the grounds of his/her disability, this would giverise to a finding of non conformity. In order to evaluate the effec-tiveness of mainstreaming it asks again that the next report toprovide information on attendance in mainstreaming compulsory

1EUMAP (EU Monitoring and Advocacy Programme of the Open Society), Rightof People with intellectual disabilities: access to education and employment, SummaryReport The Netherlands, 2005.

182 HOOFDSTUK 13. VERZOEKSCHRIFT

and upper secondary schooling, as well as whether the educati-onal offer in both mainstreaming and special education matcheswith demand. It also asks information on case law and complaintsbrought to the appropriate institutions concerning discriminationin access to education. The report does not indicate to whichextent general teacher training include courses in special needseducation. The Committee notes from another source that tea-chers receive only limited training for children with intellectualdisabilities and in-service training is optional. The Committeeasks what measures have been taken to remedy the situation.(blz 22 van Conclusions XVIII-2 (THE NETHERLANDS KING-DOM IN EUROPE)

De kritische beoordeling van de European Committee of Social Rights lijktde ervaringen bij het zoeken van een reguliere school voor Sterre te beamen.Omdat het Europees Hof in de onderbouwing van het verzoekschrift interna-tionale organen over de klacht geciteerd wil hebben vervatten de ouders vanSterre dit rapport van het Europees Commitee in een tweede aanvulling ophet verzoekschrift.

13.5 Niet-ontvankelijk verklaring

Begin november 2008 ontvangen wij een brief van het Europees Hof waarinzij het verzoekschrift over het zoeken naar onderwijs in Nederland niet-ontvankelijk verklaart omdat:

In the light of all the material in its possession, and in so far asthe matters complained of were within its competence, the Courtfound that they did not disclose any appearance of a violation ofthe rights and freedoms set out in the Convention or its Protocols.

Het Hof wenst over het verzoekschrift verder niet meer te discussieren:

This decision is final and not subject to any appeal to either theCourt, including its Grand Chamber, or any other body. You willtherefore appreciate that the Registry will be unable to provideany further details about the Committee’s deliberations or to con-duct further correspondence relating to its decision in this case.You will receive no further documents from the Court concerningthis case and, in accordance with the Court’s instructions, thefile will be destroyed one year after the date of the decision.

13.6. TENSLOTTE 183

13.6 Tenslotte

Het niet-ontvankelijk verklaren is jammer. Niet goed in te schatten is waaromde klacht niet-ontvankelijk is. Het zou kunnen zijn omdat het Hof meent dathet Europees Verdrag inderdaad geen recht op regulier onderwijs geeft, hetzou kunnen zijn omdat het Hof alleen maar afwijzingen van afzonderlijkescholen ziet maar niet een overheid die is aangesproken op het recht op on-derwijs, met andere woordem dat het Hof niet ziet of vindt dat met het hogerberoep van het Calandlyceum diende tegen de Nederlandse Overheid. Tentijde van de rechtszaken was het bevoegd gezag van het Calandlyceum hetDagelijks Bestuur van Stadsdeel Osdorp, dus het college van Burgemeesteren Wethouders van de gemeente Amsterdam.De conclusie is dat het recht op regulier onderwijs niet via het juridisch sys-teem te bewerkstelligen is. De procedures duren lang en zijn kostbaar. Deresultaten zijn ontmoedigend en zo ouders al in het gelijk gesteld zoudenworden zijn de resultaten niet meer relevant voor de leerling in kwestie: dieheeft dan inmiddels al elders een plaats gevonden of genoegen moeten nemenmet een school die niet zijn of haar voorkeur had of is de schooltijd inmiddelsontgroeid.De ongelijke strijd wordt aangegaan door ouders die niet veel ervaring hebbenmet de strijd tegen scholen. Dat zijn ouders die nog moeten ondervinden datscholen niet per se het beste met hun kind voorhebben maar vooral kijkennaar het eigenbelang voor de school. Lezen van de aanmeldingszaken in ditboek kan tot geen andere conclusie leiden.Ouders die na jaren die ervaring wel hebben hebben, omdat hun kind inmid-dels te oud is om naar school te gaan geen belang meer.

184 HOOFDSTUK 13. VERZOEKSCHRIFT

Deel VI

Betrokken Organisaties

185

Hoofdstuk 14

Gemeente Amsterdam

Gemeenten zijn onder meer verantwoordelijk voor het handhaven van de leer-plichtwet en het bestrijden van voortijdig schoolverlaten1. Naar de mening

12001, Stb 636, Wet van 6 december 2001 tot wijziging van de Wet op het voortgezetonderwijs, de Wet educatie en beroepsonderwijs en de Wet op de expertisecentra in verbandmet de invoering van de verplichting voor het bevoegd gezag tot het melden van voortijdigeschoolverlaters die niet meer leerplichtig zijn, alsmede van de verantwoordelijkheid van degemeente voor het bestrijden van voortijdig schoolverlaten (regels inzake regionale meld-

187

188 HOOFDSTUK 14. GEMEENTE AMSTERDAM

van de gemeente Amsterdam vindt voortijdig schoolverlaten zijn oorzaak inverkeerde schoolkeuzes van leerlingen. Om die reden heeft de gemeente inoverleg met de scholen de Kernprocedure ingesteld. De Kernprocedure steltregels waardoor leerlingen direct op de juiste school worden geplaatst. DeKernprocedure wijkt bewust af van de landelijke regelgeving inzake toelatingtot het voortgezet onderwijs. Daardoor komen bepaalde categorien leerlingen- waaronder ‘Rugzak’-leerlingen - tussen wal en schip te vallen. De gemeenteAmsterdam weet dit maar kiest voor de Kernprocedure. In de volgende blad-zijden zal worden uitgelegd waarom en hoe de Kernprocedure afwijkt van dewettelijke regelgeving. Maar ook al wijkt de Kernprocedure af van de wettelijkeregelgeving, door de uitspraken van de Raad van State over de toelatingszakenvan Thiandi (2005) en van Sterre (2007) en door het benoemen van voorko-men van voortijdig schoolverlaten als speerpunt van het beleid van de regeringzijn leerlingen met een handicap weer even rechteloos in toelatingskwesties alszij waren voor de invoering van de leerlinggebonden financiering.

De Kernprocedure wordt opgesteld door de OSVO - het Overlegorgaan voorScholen in het Voortgezet Onderwijs. De Kernprocedure wordt goedgekeurddoor het LOF, het Lokaal Onderwijs Forum. In dit gremium hebben zittingvertegenwoordigers van de gemeente Amsterdam, waaronder de wethoudervan Onderwijs, portefeuillehouders van de stadsdelen met “onderwijs” in hunportefeuille en vertegenwoordigers van de Amsterdamse schoolbesturen. Hetvoorzitterschap van de OSVO werd ten tijde van de aanmeldingen van Sterrebekleed door Fred Habold, tevens directeur van de centrale directie van deEsprit scholen en als zodanig verantwoordelijk voor de afhandeling van deaanmelding van Sterre voor Praktijkschool De Poort. Bij de afhandeling vande aanmelding van Sterre voor De Poort zijn in het ACTB advies uiterstekritische kanttekeningen geplaatst bij de zorgvuldigheid van het afwegings-proces en van het volgen van de wettelijke procedures. Over de periode nahet ACTB advies oordeelde de Landelijke Klachten Commissie nadat oudersdaarover een klacht hadden ingediend, dat het bevoegd gezag van De Poortniet voortvarend had gehandeld. Toeval of niet, de weerzin bij de gemeenteAmsterdam tegen plaatsing van Sterre op een reguliere school voelt hetzelfdeals de weerzin bij De Poort.

Bij invoering van de ’Rugzak‘ in 2003 was er geen bekendheid met de nieuwewetgeving, althans deze bleek niet uit de Kernprocedure 2003/2004 waar inheel algemene bewoordingen werd gesproken over het bestaan van gehandi-capten en speciale scholen in verschillende clusters. Wellicht doordat de ou-

en coordinatiefunctie voortijdig schoolverlaten

14.1. TOELATEN VAN LEERLINGEN MET EEN ‘RUGZAK’ 189

ders van Sterre dit aan de orde stelden werd in de Kernprocedure 2004/2005op blz 2 de zinsnede opgenomen:

Komend jaar zal worden bekeken in hoeverre het nodig en gewenstis om voor rugzakleerlingen die in het regulier onderwijs willenstappen aparte afspraken in de kernprocedure op te nemen.

Op dat moment was de ‘Rugzak’ al een jaar ingevoerd en bleek dat er inde toelatingsprocedure voor alle Amsterdamse scholen nog steeds niet wasnagedacht over de veranderingen die door deze wet inzake het toelaten vanleerlingen met een handicap werden vereist. Pas in het jaar daarop, in deKernprocedure 2005-2006 blijkt het nadenken te hebben geleid tot de vol-gende aanpassing:

Ook leerlingen met een rugzak vallen onder de afspraken van dekernprocedure en dienen voor instappen in het regulier voortgezetonderwijs een basisschooladvies te hebben voor een van volgendeopleidingen in het regulier voortgezet onderwijs:

• praktijkonderwijs

• een van de leerwegen van het vmbo, met of zonder lwoo

• havo

• vwo

Indien deze leerlingen niet beschikken over een Cito-toetsuitslagals 2e gegeven dan kan hiervoor een andere toets worden gebruikt.Behandeling van een aanmelding dient dan naar bevinden te wor-den uitgevoerd.

Deze opvatting van de gemeente Amsterdam over toelaatbaarheid van’Rugzak’-leerlingen is niet in lijn met de wettelijke regeling voor toelatenvan leerlingen met een ’Rugzak’ maar zal de daaropvolgende jaren niet meerveranderen.

14.1 Toelaten van leerlingen met een ‘Rug-

zak’

De wettelijke bepalingen inzake toelaten worden gegeven in veel wetten en re-gelingen. Ze zijn complex. De Kernprocedure is ongenuaneerd en eenvoudig,maar gaat voorbij aan de leerrechten van sommige groepen leerlingen

190 HOOFDSTUK 14. GEMEENTE AMSTERDAM

In volgorde van belangrijkheid worden regels voor toelaten tot regulier voort-gezet onderwijs gesteld in de Wet op het Voortgezet Onderwijs, de Inrich-tingsbesluit WVO, de LGF-wet en de kamerstukken (27 728) horend bij deinvoering van de ‘Rugzak’.

Speciale regelingen bestaan er voor het toelaten tot vormen van onderwijsdie voor 1998 vielen onder het speciaal onderwijs, te weten het leerwegonder-steunend onderwijs (LWOO) en het Praktijkonderwijs (PRO). Voor toelatingtot het Praktijkonderwijs is er een Ministeriele regeling die toelating van leer-lingen met een verstandelijke handicap mogelijk maakt ongeacht IQ.

Wegens de grondwettelijke vrijheid voor het geven van onderwijs (artikel23) kunnen ook nog door de schoolbesturen regels gesteld worden ten aanzienvan toelaten.

Besluiten over over toelaten dienen te geschieden met inachtneming van dejurisprudentie die tot dan toe voorhanden is. Regelgeving van internationaleverdragen, zoals het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens (EVRM)gaan boven nationale wet- en regelgeving.

14.1.1 Wet op het Voortgezet Onderwijs

In 1998 vond een herstructurering plaats van het voortgezet onderwijs. Be-paalde vormen van speciaal onderwijs werden regulier gemaakt door ze onderde werking van de WVO te brengen en daarna aangeduid als Leerwegonder-steunend Onderwijs en Praktijkonderwijs.

Voor toelating van een leerling tot het voortgezet onderwijs werd in arti-kel 27 van de wet gesteld:

1. Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur kunnen voorelke soort van scholen of voor afdelingen van die scholen voor-waarden voor de toelating en voorschriften omtrent verwijderingen voorwaardelijke bevordering worden vastgesteld. De algemenemaatregel van bestuur bedoeld in de eerste volzin houdt in elkgeval voorschriften in met betrekking tot de voorwaarden voor detoelating tot de scholen, bedoeld in de artikelen 7, 8, 9 en 10a.Definitieve verwijdering van een leerling waarop de Leerplichtwet1969 van toepassing is, vindt niet plaats dan nadat het bevoegdgezag ervoor heeft zorggedragen dat een andere school, dan weleen instelling als bedoeld in artikel 1, onder c, van de Leerplicht-wet 1969 bereid is de leerling toe te laten.2. De toelating wordt niet afhankelijk gesteld van een andere dan

14.1. TOELATEN VAN LEERLINGEN MET EEN ‘RUGZAK’ 191

een bij of krachtens de wet geregelde bijdrage.

De in het eerste lid van dit artikel genoemde algemene maatregel van bestuuris het Inrichtingsbesluit WVO. De tekst van het tweede lid impliceert dat detoelating wel afhankelijk gesteld mag worden van andere voorwaarden dande voorwaarden in het Inrichtingsbesluit (zoals bijvoorbeeld de voorwaardenuit de kernprocedure). Die andere voorwaarden zijn, als het over toelatingvan ‘Rugzak’-geındiceerde leerlingen gaat, dan weer wel ondergeschikt aande wettelijke bepalingen van de leerlinggebonden financiering. Niet logischlijkt het dat als het Inrichtingsbesluit bijvoorbeeld zegt dat er in sommigegevallen geen geschiktheidsonderzoek ten grondslag mag worden gelegd aaneen besluit tot toelaten in andere voorwaarden, zoals in de Kernprocedure,in die bepaalde gevallen wel gewerkt wordt met geschiktheidsonderzoeken.

14.1.2 Inrichtingsbesluit WVO

Het uitgebalanceerde stelsel van bepalingen over toelaten tot het voortgezetomderwijs in het Inrichtingsbesluit is in de Kernprocedure vervangen dooreen “eenduidig basisschooladvies + minimum cito-score”. Waar het Inrich-tingsbesluit recht probeert te doen aan alle leerlingen binnen het stelsel, is hetde Kernprocedure alleen maar te doen om zoveel mogelijk diploma’s te ha-len. Gemeenten hebben immers met het ministerie contracten afgesloten omvoortijdig schoolverlaten terug te dringen. Als de gemeenten de targets halenkrijgen ze daarvoor veel geld. Voor ieder diploma minder dan is afgespro-ken tussen gemeente en Ministerie wordt de gemeente en/of de school gekort.

De uitgewerkte bepalingen inzake toelating staan in de artikelen 2 t/m 15 vanhet Inrichtingsbesluit WVO. Ten aanzien van het toelaten in het algemeenstelt artikel 2 onder andere:

Het bevoegd gezag beslist over de toelating van leerlingen

Dat is belangrijk om te weten. Immers niet bijvoorbeeld de minister of rech-ter beslist over toelaten. De Minister of de Onderwijsinspectie grijpen niet inals een school of haar bevoegd gezag zijn verplichtingen inzake beslissingenniet nakomt, zelfs niet indien ouders daar bij hen om vragen. Als ouderszich benadeeld voelen is de enige weg die zij kunnen bewandelen die vanbezwaar en beroep. Bezwaar kunnen zij maken bij het bestuursorgaan (hetbevoegd gezag), beroep kunnen zij instellen bij de rechtbank. Rechters ziener, indien daarom wordt gevraagd door bijvoorbeeld ouders, wel op toe dater beslist is, zij zien er desgevraagd ook op toe dat de beslissing volgens dejuiste procedures tot stand is gekomen en op de juiste manier aan ouders

192 HOOFDSTUK 14. GEMEENTE AMSTERDAM

is meegedeeld. Inhoudelijk wordt een besluit van een schoolbestuur door derechter niet getoetst. Van rechters mag alleen een marginale toetsing wordenverwacht2.Vervolgens stelt artikel 3 van het Inrichtingsbesluit gedetailleerde voorwaar-den voor toelaten van leerlingen. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussenleerlingen die een reguliere basisschool verlaten, voor leerlingen die van eenspeciale school komen en voor leerlingen die bij het verlaten van de basis-school de leeftijd van 14 jaar hebben bereikt.

Artikel 3. Toelating eerste leerjaar v.w.o., h.a.v.o., m.a.v.o.,v.b.o., uitgezonderd praktijkonderwijs

1 Tot het eerste leerjaar van een school, behalve voor zover hetbetreft een school voor praktijkonderwijs, kan als leerlingslechts worden toegelaten degene die:a. afkomstig is van een school voor basisonderwijs en bijwie naar het oordeel van de directeur van de school voorbasisonderwijs de grondslag voor het volgen van aansluitendvoortgezet onderwijs in voldoende mate is gelegd, ofb. afkomstig is van een school voor basisonderwijs of eenspeciale school voor basisonderwijs als bedoeld in de Wet ophet primair onderwijs en aan het einde van het schooljaarde leeftijd van 14 jaar heeft bereikt, ofc. afkomstig is van een school voor speciaal onderwijs, eenschool voor voortgezet speciaal onderwijs of een school ofinstelling voor speciaal en voortgezet speciaal onderwijs alsbedoeld in de Wet op de expertisecentra en bij wie naar

2Een voorbeeld van een besluit dat NIET door de marginale toetsing van de rechtbankkwam is het besluit op bezwaar van het Calandlyceum. Het daaropvolgende besluit opbezwaar werd wel door de rechtbank in stand gehouden omdat:

Ingevolge artikel 27, eerste lid, van het Inrichtingsbesluit WVO beslist hetbevoegd gezag over de toelating van leerlingen. Dit is een discretionaire be-voegdheid van verweerder. De wijze waarop verweerder van deze bevoegdheidgebruik maakt dient de rechtbank terughoudend te toetsen. De maatstaf bijdeze toetsing is niet de eigen beoordeling door de rechtbank over toelatingvan Sterre, maar de vraag of grond bestaat voor het oordeel dat verweerderniet kon weigeren Sterre op de school toe te laten. De rechtbank vindt voordit standpunt steun in de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak vande Raad van State van 16 november 2005 (LJN: AU6238).

Ook al worden verschillende elementen die leiden tot een besluit anders gewogen dande tegenpartij - hier de ouders - redelijk vinden, dan nog treedt de rechter niet in dezeafweging. De rechter gaat het afwegen wat het schoolbestuur heeft gedaan niet nog eensover doen.

14.1. TOELATEN VAN LEERLINGEN MET EEN ‘RUGZAK’ 193

het oordeel van de directeur van de desbetreffende schoolof instelling de grondslag voor het volgen van aansluitendvoortgezet onderwijs in voldoende mate is gelegd.

2 Bij beslissingen over de toelating op grond van het eerstelid betrekt het bevoegd gezag het onderwijskundig rapportdat ingevolge artikel 42 van de Wet op het primair onderwijsdan wel ingevolge artikel 43, tweede lid, van de Wet op deexpertisecentra is opgesteld.

3 De toelating tot het eerste leerjaar van een school kan nietvoorwaardelijk geschieden.

4 In gevallen waarin toepassing van het eerste of tweede lidniet mogelijk is, kan de inspectie afwijking van het eerste oftweede lid toestaan.

Voor toelating tot mavo, havo en vwo draagt artikel 4 van het besluitscholen op om, voorafgaand aan toelaten een geschiktheidsonderzoek uit tevoeren. De uitkomst van dit onderzoek is niet doorslaggevend want het dientvolgens de wetgever mede te worden betrokken bij de beslissing toe te laten.Dat betekent dat een school mag toelaten ook al is tijdens het onderzoekgeen geschiktheid vastgesteld. Het vijfde lid van artikel 4 stelt tenslottedat geen geschiktheidsonderzoek mag worden gedaan door scholen met eengemeenschappelijk eerste leerjaar met een school voor v.b.o.

Artikel 4. Aanvullende toelatingsvoorwaarden eerste leerjaar v.w.o.,h.a.v.o. en m.a.v.o.

1 Onverminderd het bepaalde in artikel 3 wordt de beslissingover de toelating van een kandidaat-leerling tot het eersteleerjaar van een school voor v.w.o., voor h.a.v.o. of voorm.a.v.o., mede gebaseerd op een onderzoek naar de geschikt-heid voor het volgen van het onderwijs aan de school waar-voor de toelating wordt gevraagd.

2 Het onderzoek naar de geschiktheid vindt plaats met behulpvan ten minste een van de hierna genoemde middelen, terkeuze van het bevoegd gezag:a. een toelatingsexamen, door de leraren van de school af-genomen, dat zich ten minste uitstrekt over de vakken Ne-derlandse taal en rekenen;b. een proefklasse;c. een onderzoek naar de kennis en het inzicht van de

194 HOOFDSTUK 14. GEMEENTE AMSTERDAM

kandidaat-leerling in ten minste het laatstelijk door hem ge-volgde schooljaar aan de basisschool, de speciale school voorbasisonderwijs, de school voor speciaal onderwijs, de schoolvoor voortgezet speciaal onderwijs of de school of instellingvoor speciaal en voortgezet speciaal onderwijs;d. een psychologisch onderzoek.

3 Een kandidaat-leerling wordt niet onderworpen aan een psy-chologisch onderzoek als bedoeld in het tweede lid, onderdeeld, dan met toestemming van hen die de ouderlijke macht ofde voogdij over hem uitoefenen. Dezen worden op hun ver-zoek in de gelegenheid gesteld van de resultaten van hetonderzoek kennis te nemen.

4 Het bevoegd gezag draagt er zorg voor dat het rapport vanhet in het tweede lid, onderdeel d, bedoelde psychologischonderzoek wordt bewaard op een plaats die uitsluitend toe-gankelijk is voor het bevoegd gezag en de met het onderzoekbelaste functionarissen. De ouders, voogden of verzorgersvan de kandidaat-leerling en de inspectie krijgen desgewenstinzage in dit psychologisch rapport. Het psychologisch rap-port wordt in de school bewaard tot ten minste drie jarenen ten hoogste vijf jaren na het tijdstip waarop de leerlingde school heeft verlaten en wordt in elk geval binnen tweemaanden na het verstrijken van laatstbedoelde termijn vanten hoogste vijf jaren vernietigd.

5 Het eerste en tweede lid zijn niet van toepassing op een inhet eerste lid genoemde school die een gemeenschappelijkeerste leerjaar heeft met een school voor v.b.o.

Wat nu zijn precies scholen als bedoeld in het vijfde lid van artikel 4?Hierover is tijdens de parlementaire behandeling voorafgaand aan de invoe-ring van de Wet op het Voortgezet Onderwijs het volgende gezegd:

Er zijn drie leerwegen: de theoretische leerweg, de gemengde leer-weg en de beroepsgerichte leerweg met een basisvariant en een ka-dervariant. De theoretische leerweg is voorbehouden aan scholenvoor en scholengemeenschappen met mavo, de beroepsgerichteleerweg aan scholen voor en scholengemeenschappen met vbo ende gemengde leerweg aan scholengemeenschappen met mavo envbo.(Tweede Kamer, 25 410 nr 3 blz 5)

14.1. TOELATEN VAN LEERLINGEN MET EEN ‘RUGZAK’ 195

Dit betekent dat alle scholengemeenschappen die een beroepsgerichte- ofeen gemengde leerweg bieden vallen onder de uitzonderingsbepaling3. Dezescholen mogen geen geschiktheidsonderzoek gebruiken voor hun beslissingover toelating.

14.1.3 ‘Rugzak’-wetgeving en de Memorie van Toelich-ting

De ’Rugzak’-wetgeving voegt een aantal speciale voorwaarden toe aan de alge-mene toelatingsvoorwaarden uit het Inrichtingsbesluit. In 2003 ging de Kern-procedure volledig voorbij aan het bestaan van de ‘Rugzak’, in 2004 schreefde Kernprocedure dat er zou worden nagedacht over de consequenties van de‘Rugzak’ voor de Kernprocedure en vanaf 2005 stelde de Kernprocedure datvoor ‘Rugzak’-leerlingen precies dezelfde regels gelden als voor niet-‘Rugzak’-leerlingen.

De bedoeling van de ‘Rugzak’-wetgeving of de ‘Leerlinggebonden Financie-ring (lgf)’ was om lgf-geındiceerde leerlingen een reele keuzevrijheid te biedentussen regulier en speciaal onderwijs.

Centraal uitgangspunt onder het nieuwe stelsel is de keuzevrijheidvan ouders tussen regulier en speciaal onderwijs. Dit wetsvoorstelregelt dat ouders van geındiceerde leerlingen kunnen kiezen tussenhet regulier onderwijs en gespecialiseerd onderwijs....De keuzevrijheid van de ouders is geen absolute. Er is geen sprakevan wat wel is genoemd een toelatingsrecht tot de reguliere school.De keuzevrijheid van ouders kan worden beperkt door de aard enzwaarte van de handicap en de feitelijke (on)mogelijkheden vande reguliere scholen om gehandicapte leerlingen op te nemen.(Memorie van Toelichting bij de wet, 27 728 nr 3 blz 9)

Behalve dat de ‘Rugzak’ voorzag in een bekostigingsmethodiek bevatte de wetvoorzieningen die los-uit-de-pols weigeringen van scholen poogden te voorko-men.

Om te voorkomen dat de toelating van gehandicapte leerlingenvoor de reguliere scholen een vrijblijvende aangelegenheid zou

3Op deze regel is een uitzondering die overigens niet in Amsterdam speelt. Er bleekbij categorale mavo’s de behoefte een gemengde leerweg te bieden. Dit is hen tijdelijktoegestaan in een Ministeriele regeling die later nog eenmalig is verlengd.

196 HOOFDSTUK 14. GEMEENTE AMSTERDAM

worden, is een aantal voorzieningen getroffen.(Memorie van Toelichting bij de wet, 27 728 nr 3 blz 9)

De ‘Rugzak‘-wetgeving laat onverlet dat leerlingen moeten voldoen aan dewettelijke bepalingen inzake toelaten:

Integratie van gehandicapte leerlingen binnen de schoolsoorten isalleen mogelijk voor zover deze leerlingen voldoen aan de wette-lijke toelatingsvoorwaarden, waaronder de geschiktheid voor hetvolgen van het onderwijs aan de school waarvoor toelating wordtgevraagd.(Memorie van Toelichting bij de wet, 27 728 nr 3 blz 10)

Die wettelijke toelatingsvoorwaarden staan in de Wet op het Voortgezet On-derwijs en het Inrichtingsbesluit WVO (en niet in de Kernprocedure) en gaanover leeftijd, nationaliteit en het beslistraject van de school op grond waarvanhet besluit om toe te laten mede dient te worden genomen. Een diploma-eis ,wat dat ook moge zijn, komt niet voor in het Inrichtingsbesluit. Het halenvan een diploma is ook geen bekostigingsvoorwaarde4.

De volgende vraag is natuurlijk of een leerling al dan niet geschikt isvoor het volgen van het onderwijs waarvoor toelating wordt gevraagd. Datis niet alleen een zaak van de leerling maar ook van de school. De schoolkrijgt in de ‘Rugzak’-wetgeving de opdracht om het onderwijs aan te passen,rekening houdend met ‘Rugzak’-leerlingen. De school moet dit bovendienverantwoorden:

Het onderwijs aan leerlingen die extra zorg behoeven, is gerichtop individuele begeleiding die is afgestemd op de behoeften vande leerling. Het onderhavige wetsvoorstel voegt daaraan toe deverplichting onderwijskundig beleid te formuleren, dat beleid vastte leggen in het schoolplan en informatie daarover op te nemenin de schoolgids.(Tweede Kamer, 27 728 nr 10 blz 4)

Die verplichting is voor het voortgezet onderwijs terecht gekomen in artikel24 en 24a van de WVO. Het is vervolgens dan ook aan de school die nietwil toelaten, om overtuigend en aan de hand van dat eigen schoolbeleid aante tonen dat de school toch niet in staat is onderwijs aan de lgf-leerlingte verzorgen: dit is de omkering van de bewijslast: niet de ouders moeten

4Bedenkelijk is wel dat het Ministerie in haar ijver het voortijdig schoolverlaten terugte dringen met gemeenten afspraken gaat maken om targets te halen. Indien gemeentendie targets halen kunnen ze daarvoor geld van het ministerie als beloning krijgen. Hierdoorkrijgt het-halen-van-een-diploma toch het karakter van een bekostigingsvoorwaarde

14.1. TOELATEN VAN LEERLINGEN MET EEN ‘RUGZAK’ 197

aantonen dat de leerling in staat is het onderwijs te volgen, maar de schoolmoet aantonen dat het niet kan:

Het regulier onderwijs heeft de omkering van de bewijslast gekre-gen....In het kader van de omkering van de bewijslast moet uiteengezetworden wat eraan gedaan wordt.(Tweede Kamer, vergaderjaar 2001/2002, 27 728, nr. 29 blz 27)

En dan het toelatingsbeleid. Mag een school een toelatingsbeleid hebbenwaarmee zo direct al lgf-leerlingen worden uitgesloten? Bijvoorbeeld zoietsals de kernprocedure die zegt dat leerlingen die naar het voortgezet onderwijsgaan een basisschooladvies moeten hebben voor een schoolsoort en zich uit-sluitend mogen aanmelden voor een school van die ene schoolsoort en daarbijook nog een minimum cito-score nodig hebben. Op voorhand worden daar-mee lgf-leerlingen die geen citotoets hebben gedaan uitgesloten voor iederevorm van regulier voortgezet onderwijs in Amsterdam. In de parlementairebehandeling van de wet is daarover door de staatssecretaris het volgendegezegd:

Bij elke aanmelding van een leerling dient een reguliere schoolweer de afweging te maken of op grond van aantoonbare school-en leerlingfactoren aan de betreffende leerling kwalitatief goedonderwijs geboden kan worden. Het zou dus zo kunnen zijn dat erbij een tweede aanmelding sprake is van een zodanige combinatievan factoren dat daarmee de draagkracht van de school wordtoverschreden. Omgekeerd is het denkbaar dat een school op basisvan de ervaringen met de opvang van een geındiceerde leerlingbeter in staat is meer leerlingen op te vangen.(Tweede Kamer, vergaderjaar 2001/2002, 27 728, nr 7 blz 18)

Beslissen over toelaten op grond van de Kernprocedure is geen afzonderlijkeafweging en mag dus niet!

Daarom is de Kernprocedure, die ook al geen rekening houdt met de genu-anceerde regelgeving in artikel 3 en 4 van het Inrichtingsbesluit WVO, ook instrijd met de uitgangspunten van de wet op de leerlinggebonden financieringen mag door scholen niet als toelatingscriterium voor lgf-leerlingen wordengehanteerd.

198 HOOFDSTUK 14. GEMEENTE AMSTERDAM

14.1.4 ACTB

De Kernprocedure houdt geen rekening met de belangen en rechten van ’Rugzak’-leerlingen. De ACTB speelt in het denken van de opstellers van de Kernpro-cedure dan ook totaal geen rol. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de reactie van FredHabold, destijds voorzitter van de OSVO (de opsteller van de Kernprocedure)en tevens woordvoerder van het bevoegd gezag van Praktijkschool De Poortbij een aanmelding van Sterre: hij was totaal niet voorbereid op de ACTBdie in de procedure kwam5.

De ‘Rugzak’-wetgeving was voorbereid met het ministerie, vertegenwoor-digers uit het onderwijs en ouders. Hierbij moet gedacht worden aan deBesturenraden ( Besturenraad, Vos/ABB, ed), vakbonden ( AoB, CNV ed),vertegenwoordigers van het speciaal onderwijs (nu zoiets als de WEC-raad),ouderverenigingen (FvO), nu failliet, CG-Raad, Stichting Downssyndroom,Stichting Inclusief Onderwijs, ed.) Er waren vertegenwoordigers wethoudersuit het basisonderwijs, maar grote afwezigen waren vertegenwoordigers uithet voortgezet onderwijs. Op de werkvloer werd van de voortgang kennis-genomen maar werd het toch gezien als een ver-van-mijn-bed-show. Datwerd anders toen de voorgenomen invoeringsdatum (1 augustus 2002) na-derde. Scholen en hun besturen beweerden dan wel altijd voor integratievan gehandicapten te zijn geweest maar gaven aan hiervoor op de voorge-nomen invoeringsdatum nog allerminst klaar voor te zijn. Fijntjes wezen zijerop dat, hoewel zij in het wetgevingstraject vertegenwoordigd waren geweestdoor hun koepelorganisaties, het uiteindelijk niet de koepelorganisaties of deMinister was die over toelating beslisten, maar de individuele schoolbesturenzelf. Mocht er al een geschil over toelating voor de rechter komen, dan washet ook aan de rechter niet toegestaan om de argumenten te wegen maarmocht de rechter slechts marginaal toetsen.

Om daadwerkelijk de keuzevrijheid voor gehandicapte leerlingen te ver-groten, zoals beoogd werd door de ‘Rugzak’-wet, was het wel noodzakelijkdat er jurisprudentie kwam op basis van argumenten en niet op basis vanmarginale toetsingen. Daarom werd tijdens de laatste behandeling in deTweede Kamer een amendement Smits c.s.6 aangenomen waarin het instel-len van een onafhankelijk AdviesCommissie voor Toelating en Begeleiding

5zie bijvoorbeeld de brief (twee jaar na invoering van de rugzak) van Fred Habold,voorzitter van de OSVO maar hier in zijn hoedanigheid als directeur van Esprit, nadatde ACTB een toelichting heeft gevraagd op het besluit om Sterre niet toe te laten totpraktijkschool De Poort: “... Voorts meent de secretaris de vrijheid te hebben om onsbestuur een aantal criteria voor te leggen die ons zouden moeten dienen als uitgangspuntbij beantwoording van haar schrijven...”

6Kamerstuk 27 728 nr 22

14.1. TOELATEN VAN LEERLINGEN MET EEN ‘RUGZAK’ 199

gevraagd werd die een afwijzing van een school zou moeten beoordelen in-geval ouders tegen zo’n afwijzing bezwaar hadden gemaakt. De school zouvolgens het amendement niet eerder mogen besluiten op bezwaar dan nadatdeze commissie advies zou hebben uitgebracht.De ACTB is opgenomen in de ‘Rugzak’-wet:

ARTIKEL XII ADVIESCOMMISSIE TOELATING EN BEGE-LEIDING

1 Ten behoeve van een goede invoering van leerlinggebondenfinanciering stelt Onze Minister van Onderwijs, Cultuur enWetenschappen voor de periode van 1 augustus 2002 tot 1augustus 2005 een Adviescommissie voor toelating en bege-leiding in.

2 De commissie, bedoeld in het eerste lid, adviseert met be-trekking tot een leerling die door de commissie voor de in-dicatiestelling toelaatbaar is verklaard tot een van de on-derwijssoorten in een cluster als bedoeld in artikel 2, vierdelid onder b of c, van de Wet op de expertisecentra dan weltoelaatbaar is tot het cluster, bedoeld in artikel 2, vierde lidonder d, van genoemde wet, op verzoek over de toelatingdan wel over de besteding van het leerlinggebonden budget.Het verzoek kan worden gedaan door de ouders van de leer-ling of het bevoegd gezag van de school, bedoeld in de Wetop het primair onderwijs, de Wet op de expertisecentra ofde Wet op het voortgezet onderwijs, waar de ouders wensendat de leerling wordt toegelaten dan wel waar de leerlingis toegelaten. Met betrekking tot de verplichte bestedingvan het leerlinggebonden budget, bedoeld in artikel 70a vande Wet op het primair onderwijs of artikel 77a van de Wetop het voortgezet onderwijs, kan het verzoek om advies ookworden gedaan door het regionaal expertisecentrum waartoede school, bedoeld in de Wet op de expertisecentra, waar deverplichte besteding van het leerlinggebonden budget wordtingezet, behoort.

3 De commissie, bedoeld in het eerste lid, adviseert in alle ge-vallen waarin de ouders bezwaar aantekenen tegen een be-sluit van het bevoegd gezag van de school over toelating vaneen leerling of besteding van het leerlinggebonden budget.

200 HOOFDSTUK 14. GEMEENTE AMSTERDAM

4 De commissie, bedoeld in het eerste lid, rapporteert jaar-lijks aan Onze Minister van Onderwijs, Cultuur en Weten-schappen over de aan haar gevraagde adviezen. Onze Mi-nister zendt deze rapportage aan beide kamers der Staten-Generaal.

5 Bij ministeriele regeling worden in elk geval regels gegevenmet betrekking tot de samenstelling van de commissie, be-doeld in het eerste lid.

6 De periode, bedoeld in het eerste lid, kan bij ministerieleregeling worden verlengd met een periode van ten hoogste 3jaar.

ARTIKEL XIII VERPLICHT ADVIES

Indien de ouders van een leerling als bedoeld in artikel XII, tweedelid, eerste volzin, hun bezwaren kenbaar maken tegen een beslis-sing van het bevoegd gezag om die leerling niet toe te laten danwel tegen de besteding van het leerlinggebonden budget, beslisthet bevoegd gezag niet eerder op het bezwaar dan nadat het ad-vies is uitgebracht door de commissie, bedoeld in artikel XII.

14.1.5 LWOO en PrO

Leerlingen die naar het Leerwegondersteunend- of Praktijkonderwijs gaanhoeven voor de Kernprocedure geen minimum cito-score te hebben. Het gevolgis dat deze leerlingen al in groep 7 van de basisschool buiten het cito-circuitworden gehouden. Leerlingen die geen cito-toets hebben gedaan maken eigen-lijk geen kans meer om op andere vormen van regulier voortgezet onderwijsterecht te komen. De selectie die de wetgever beoogde te laten plaatsvindenaan het eind van de basisvorming op de school voor voortgezet onderwijs,vindt door de Kernprocedure nu vier jaar eerder plaats op de basisschool.

Leerwegondersteunend onderwijs is onderwijs dat gegeven wordt aan leer-lingen waarvan wordt aangenomen dat zij zonder ondersteuning niet in staatzijn een diploma te halen. Praktijkonderwijs is onderwijs dat wordt gegevenaan leerlingen die niet geacht worden in staat te zijn een diploma te halen.Toegang tot deze twee typen (voormalig speciaal) onderwijs krijgen leerlingennadat zij daarvoor toelaatbaar zijn bevonden door een Regionale VerwijzingsCommissie (RVC) . De toelaatbaarheidsbeoordeling geschiedt op basis van

14.1. TOELATEN VAN LEERLINGEN MET EEN ‘RUGZAK’ 201

landelijke criteria7.De landelijke geldende toelatingsvoorwaarden voor praktijkscholen stellen

dat het IQ van de leerling hoger moet zijn dan 60 (65). Op basis van eenministeriele regeling mogen ook lgf-geındiceerde leerlingen worden toegelatenongeacht hun IQ:

In afwijking van een aanvraag voor praktijkonderwijs kan wor-den ingediend voor wie naar het oordeel van het bevoegd gezaghet zorg en onderwijsaanbod van het praktijkonderwijs het besteaansluit bij de behoefte van de leerling en die: beschikt overeen positieve indicatie van de CvI voor toelating tot het speciaalonderwijs of voortgezet speciaal onderwijs dan wel leerlinggebon-den financiering en die: naar het oordeel van het bevoegd gezag,ongeacht het IQ en de leerachterstand, zoals vermeld in artikel 4,derde lid, van het RVC-besluit, een zodanige problematiek heeftdat indicatiestelling voor het praktijkonderwijs geboden is.

14.1.6 Schoolbeleid

Scholen hebben door de Kernprocedure een aanmerkelijk verlichting van huntaken bij het toelaten van leerlingen en het inrichten van hun onderwijs. Ermogen geen dubbele inschrijvingen worden gedaan en de regels zorgen vooreen voor de school aangenaam homogene leerlingpopulatie.

Alle scholen hebben met elkaar afgesproken uitsluitend toe te laten op basisvan de Kernprocedure. Dat hebben heeft de gemeente Amsterdam gedaanom voortijdig schoolverlaten terug te dringen. Voor de gemeente Amsterdamis daar geld mee gemoeid:

Met het Voortijdig Schoolverlaters Convenant heeft Amsterdamzich gecommitteerd aan een reductie van minimaal 10% van hetaantal voortijdig schoolverlaters in het schooljaar 2004/2005 (15.000).Daartoe stelt het Rijk eenmalig een bijdrage van (maximaal)e3.000.000 ter beschikking. De rijksmiddelen zullen zowel wor-den ingezet op reparatie (bekostiging van de huisbezoeken) als oppreventie: verhoging van het aantal leerplichtconsulenten ten be-hoeve van (onaangekondigde) controle op alle ROC vestigingen,maar ook om samen met de ROCs een kwaliteitsslag te makenwaar het gaat om registratie en melding van verzuim en voortij-dige uitval.

7“RVC’s, regionaal zorgbudget en praktijkscholen met declaratiebekostiging” van 27mei 2003 (Stb.262)

202 HOOFDSTUK 14. GEMEENTE AMSTERDAM

In 2008 voerde het Ministerie de druk op voor scholen om de uitval terugte dringen en stelt een bonus van e2000 ter beschikking van scholen vooriedere leerling minder die zonder diploma de school verlaat.

De aanpak van schooluitval vraagt om een regionale aanpak.Kern van de afspraken met gemeenten en onderwijsinstellingenis om het aantal nieuwe voortijdig schooluitvallers in vier jaarmet 40% te laten afnemen. Per schooluitvaller minder ontvangtde school een bedrag van e2.000. Gemeenten en scholen kunnenkiezen uit een ‘menulijst met daarin verschillende maatregelen diezij op lokaal niveau kunnen inzetten om schooluitval van jongerente voorkomen.

Zo’n aanpak kan leiden tot de conclusie van scholen dat leerlingen toelatendie geen diploma kunnen halen door de overheid bestraft wordt met eeninhouding op de bekostiging. Niet langer zijn de wettelijke bepalingen inzaketoelaten maatgevend maar het maximaliseren van inkomsten voor de school.

14.1.7 Jurisprudentie

Het was de meeste scholen tijdens de aanmeldingen van Sterre uiteindelijkduidelijk dat de Kernprocedure niet gehanteerd mocht worden voor beslissin-gen over toelaten. Dat ouders dit opmerkten werd door de meeste scholenen de gemeente Amsterdam genegeerd. Deze duidelijkheid kregen de scholenuiteindelijk wel door de ACTB-adviezen. Zoveel mogelijk hebben de scholenproberen te voorkomen dat de Kernprocedure onderwerp zou worden van deuitspraak van de rechter. Dat kon niet anders dan in de besluiten op bezwaarafstand te nemen van de Kernprocedure.

In hun verweer voerden alle scholen aan - in navolging van de mening van deACTB - niet te mogen toelaten omdat het volgens hen duidelijk was dat ergeen diploma zou kunnen worden gehaald. Maar ook dit is een geschiktheids-eis die aan de beslissing tot toelating ten grondslag wordt gelegd. In de enigegelijksoortige zaak heeft de rechtbank Zwolle-Lelystad daar over gezegd:

Dat zij, zoals verweerster heeft gesteld, geen diploma zou kunnenbehalen is, wat daar ook van zij, niet van belang. Daarvoor isredengevend dat, anders dan verweerster in het bestreden besluitstelt, niet aannemelijk geworden dat een diploma-eis kan wordengesteld, nog daargelaten dat het diploma binnen een bepaald aan-tal jaren zou moeten worden gehaald. Immers de tekst van artikel

14.1. TOELATEN VAN LEERLINGEN MET EEN ‘RUGZAK’ 203

4, vijfde lid van het inrichtingsbesluit , zoals ook in de ACTB-adviezen en in de uitspraak van de voorzieningenrechter op 20november 2004 is overwogen, is daar duidelijk over: de diploma-eis geldt niet voor een school met een gemeenschappelijk eersteleerjaar met een school voor v.b.o. De stelling van verweersterter zitting, dat de tekst van het inrichtingsbesluit achterhaaldis en dat inmiddels wel een diploma-eis zou moeten gelden ookvoor scholen met een gemeenschappelijk eerste leerjaar met eenschool voor v.b.o. laat de voorzieningenrechter dan ook terzijde.Overigens is ook door de gemachtigde van verweerster ter zit-ting bevestigd dat in sommige gevallen, waartoe ook Thiandi zoukunnen behoren, vrijstelling kan worden verleend van het aantaljaren waarbinnen het diploma zou moeten worden gehaald.(ongepubliceerde uitspraak van de rechtbank Zwolle-Lelystad van19 mei 2005)

Het is complotdenken om achter het feit dat deze uitspraak niet gepu-bliceerd is op de www.rechtspraak.nl opzet te vermoeden. Zou de overheid,door deze uitspraak niet te publiceren, proberen te voorkomen dat bekend zouworden dat leerlingen naar een vo-school kunnen ook al zouden ze daar geendiploma kunnen halen? De rechtbank Amsterdam en de Raad van State zijnniet ingegaan op het beroep dat ouders op deze uitspraak deden. Maar er zijnmeer aanwijzingen dat de overheid het voorkomen van voortijdig schoolver-laten belangrijker vond en vindt dan het toelatingsrecht tot reguliere scholenvan leerlingen met een handicap, die, naar de gangbare opvattingen, minderof weinig kans maken een diploma te halen8.

14.1.8 Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens

De hier relevante bepaling over leerrecht staat in artikel 2 van het eersteprotocol van het EVRM. Het artikel stelt dat:

Artikel 2 . Recht op onderwijsNiemand mag het recht op onderwijs worden ontzegd. Bij de

uitoefening van alle functies die de Staat in verband met de op-voeding en het onderwijs op zich neemt, eerbiedigt de Staat hetrecht van ouders om zich van die opvoeding en van dat onderwijste verzekeren, die overeenstemmen met hun eigen godsdienstigeen filosofische overtuigingen .

8zie verschuiving van de opvattingen daarover van de minister, de ACTB en de recht-banken

204 HOOFDSTUK 14. GEMEENTE AMSTERDAM

Het lijkt alsof de Kernprocedure niemand het recht op onderwijs ontzegt.De Kernprocedure biedt immers zelfs een sluitende regeling is die voorzietin een school voor leerlingen die tijdens een eerste en tweede ronde niet zijngeplaatst. Maar door de aanmeldingen van Sterre is duidelijk geworden datde Kernprocedure er ook en juist voor zorgt dat sommige leerlingen op geenenkele school kunnen worden geplaatst. Dit is duidelijk niet in overeenstem-ming met het Europees Verdrag. De ouders van Sterre hebben hierover eenklacht ingediend bij het Europees Hof in Straatsburg.

Door ratificatie van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens(EVRM) is Nederland gebonden aan de bepalingen van de verdragstekst.Hierbij moet aan de verdragstekst een groter gewicht toegekend worden danaan de nationale wet- en regelgeving.

14.2 Het groeiend bewustzijn van de gemeente

Amsterdam

Het beleid in de Kernprocedure ten aanzien van onderwijs aan Rugzakleerlin-gen heeft in Amsterdam een ontwikkeling doorgemaakt. In 2003 was het voorde Kernprocedure duidelijk dat er voor leerlingen met een handicap alleenspeciaal onderwijs was. Een jaar later (2004) schreef de Kernprocedure dathet komend jaar zou worden bezien hoe Rugzakleerlingen in de Kernprocedurezouden passen. Weer een jaar later (2005) is men er uit in de Kernproce-dure: voor rugzakleerlingen gelden dezelfde regels als voor andere leerlingen.Tijdens de behandeling van de rechtzaken rond Sterre slikte de gemeente - inde hoedanigheid als bevoegd gezag van de openbare scholen - deze opvattingweer in: het was de schoolbesturen door de ACTB duidelijk gemaakt dat deKernprocedure niet kon worden toegepast door de gedaagde scholen. Artikel4 lid 5 van het Inrichtingsbesluit verbood een geschiktheidsonderzoek te be-trekken bij de beslissing tot toelaten. Na afloop van de rechtzaken was deopstelling van de gemeente Amsterdam weer gewoon als voorheen - wie doetons wat? - zoals voor de rechtzaken: de regels van Kernprocedure werdenweer onverminderd van toepassing verklaard.

14.2.1 Voortgezet Onderwijs: Zich nog van geen kwaadbewust

Tijdens het lgf-overleg tussen ministerie, onderwijs- en ouderorganisaties datwerd gevoerd tussen 2000 en 2002 was het voortgezet onderwijs de opvallende

14.2. HET GROEIEND BEWUSTZIJN VAN DE GEMEENTE AMSTERDAM205

afwezige. Niet verwonderlijk was dan ook dat in de Kernprocedure 2003/2004in het geheel geen rekening werd gehouden met de nieuwe lgf-wetgeving. Ofmisschien was het wel verwonderlijk want het was de aanvankelijke bedoelingdat de lgf al op 1 augustus 2002 zou ingaan. Door de val van het kabinetKok II en het daarop controversieel verklaren van het wetsontwerp was ereen jaar uitstel. Het wetsontwerp was al begin 2002 gepubliceerd in hetStaatsblad en de inhoud mag daarom goed bekend verondersteld bij goedgeleide organisaties die door de wet worden geraakt. Maar misschien was hetwel een collectief wegkijken van alles wat in “Zoetermeer” (later “Den Haag”)werd beslist omdat ervaring de scholen had geleerd dat het voor scholen geengevolgen had als zij wetten of regelingen negeerden.

In de Kernprocedure 2003/2004 komt het woord ’Rugzak’ of ’leerlingge-bonden’ niet voor. Wel komt het woord ’handicap’ voor op de een na laatstebladzijde van de Kernprocedure:

Het speciaal onderwijs (so en vso) en Regionale Expertise Centra( RECs)De scholen voor speciaal onderwijs zijn in de nieuwe wet inge-deeld in zogenoemde clusters, afhankelijk van de specifieke des-kundigheid die zij hebben over het onderwijs aan kinderen meteen bepaalde stoornis of beperking. De scholen zijn ingedeeld inde volgende clusters:Cluster 1: visueel gehandicapte leerlingenCluster 2: auditief gehandicapte leerlingenCluster 3: (meervoudig) gehandicapte leerlingen (ZMLK)Cluster 4: leerlingen met ernstige gedragsproblemen en/of psy-chiatrische stoornissen (ZMOK)De scholen in een cluster werken samen in een Regionaal Exper-tise Centrum (REC).

De nieuwe wet, zoals de Kernprocedure dat noemde, was de Wet op de Ex-pertisecentra van 1998.

.

14.2.2 Er is blijkbaar een Rugzakwetgeving

In de Kernprocedure 2005/2006, gepubliceerd in september 2004, komt hetwoord ’Rugzak’ inmiddels voor. Waarschijnlijk had het contact tussen oudersen DMO tot gevolg gehad dat tot de gemeente is doorgedrongen dat er inmid-dels een ’rugzak’-wetgeving van kracht is geworden. Wat dit voor gevolgenkon hebben voor de Kernprocedure was de opstellers nog niet duidelijk:

206 HOOFDSTUK 14. GEMEENTE AMSTERDAM

Komend jaar zal worden bekeken in hoeverre het nodig en gewenstis om voor rugzakleerlingen die in het regulier onderwijs willenstappen aparte afspraken in de kernprocedure op te nemen.

Na de uitspraak van de voorzieningenrechter over toelaten van Sterre tot detoelatingsprocedure van de Kernprocedure was het voor de gemeente Amster-dam duidelijk dat ze door konden gaan met hun Kernprocedure. Niet deKernprocedure was aan te klagen maar ouders konden voor de rechter alleenconfrontaties aangaan met scholen die de kernprocedure toepasten. Later zouook blijken hoe gemakkelijk scholen weg konden komen met een ten onrechteberoep op de Kernprocedure als afwijzingsgrond.

14.2.3 Wij passen de Kernprocedure niet aan voor Rug-zakleerlingen

De gemeente Amsterdam is er uit! In de in september 2005 gepubliceerdeKernprocedure 2006/2007 schrijft zij dat:

Ook leerlingen met een leerlinggebonden financiering, d.w.z. leer-lingen met een indicatie voor het speciaal onderwijs, die met eenbetreffend basisschooladvies willen overstappen naar een schoolvoor regulier voortgezet onderwijs, vallen onder de afspraken vande kernprocedure.

Het beleidsvoornemen om het voortijdig schoolverlaten terug te dringen schijntgered. De confrontaties moeten nog komen want de ouders van Sterre hebbeneen aantal aanmeldingen bij scholen lopen en zijn vast van plan deze tot derechter uit te vechten.

14.2.4 De Kernprocedure mag niet worden toegepast

Sterre werd, volgend op de uitspraak van de voorzieningenrechter over toe-laten tot de toelatingsprocedure van de Kernprocedure aangemeld bij negenscholen voor voortgezet onderwijs. Het was de bedoeling van ouders datzij Sterre bij alle openbare scholen hadden aangemeld. In hun aanmeldingwezen ouders de scholen erop dat zij Sterre buiten de Kernprocedure aan-meldden omdat de rechter dit als enig aangewezen manier zag en omdat deKernprocedure in strijd was met de landelijke wet- en regelgeving.

Desondanks waren de meeste afwijzingen toch gebaseerd op de Kernpro-cedure. Nadat ouders bezwaar hadden gemaakt tegen de afwijzingen kwamde ACTB in beeld. De ACTB meende de vrijheid te hebben om alleen adviesuit te brengen over de scholen met een gemeenschappelijk eerste leerjaar met

14.2. HET GROEIEND BEWUSTZIJN VAN DE GEMEENTE AMSTERDAM207

een school voor vbo, de scholen uit de uitzonderingsbepaling van artikel 4 lid5 van het Inrichtingsbesluit. In haar adviezen stelde de ACTB:

21. Op de toelating van Sterre tot het Calandlyceum is uitslui-tend artikel 3 van het Inrichtingsbesluit van toepassing. Hieruitvolgt dat de school geen aanvullende toelatingsvoorwaarden (zo-als in artikel 4 van het Inrichtingsbesluit) mag stellen.22. De ACTB constateert dat het bevoegd gezag in het toela-tingsbeleid algemene toelatingscriteria hanteert, op basis van dezogenaamde kernprocedure. De kernprocedure is een convenanttussen de gemeente Amsterdam en de scholen voor VoortgezetOnderwijs in Amsterdam, waarin de doorstroming van leerlingennaar het Voortgezet Onderwijs wordt geregeld. De kernprocedurekent twee elementen die richtinggevend zijn voor het vervolgon-derwijs: het basisschooladvies en de citoscore (of een vastgesteldleerachterstand + uitslag capaciteitenonderzoek). Het bevoegdgezag hanteert de elementen van de cito-score en het basisschool-advies uit de kernprocedure als toelatingscriteria (in haar toela-tingsbeleid) bij toelating tot v.m.b.o-b/k/t, h.a.v.o., atheneumen gymnasium. Deze toelatingscriteria zijn ook van toepassingop leerlingen die geındiceerd zijn.23. De ACTB is van oordeel dat het bevoegd gezag zich in ditgeval niet kan beroepen op de toelatingscriteria van de kernpro-cedure, omdat het (op grond van artikel 4 lid 5 van het Inrich-tingsbesluit) geen aanvullende toelatingscriteria mag stellen.

Twee scholen denken dat de race gelopen is en besluiten9 uit de losse pols opbezwaar, een school denkt dat besluiten op bezwaar niet meer urgent is enlaat niets meer van zich horen, ook niet na rappels. Ouders gaan tegen debesluiten van twee scholen in beroep. Een school houdt zelfs bij de rechtervol dat zij van mening is dat er door haar wel degelijk aanvullende toela-tingsvoorwaarden gesteld mogen worden. De rechter vernietigt de besluitenvan de twee scholen en draagt hen op binnen zes weken een nieuw besluitte nemen. (SG Reigersbos, de school die een besluit op bezwaar nemen nietwilde nemen, moest met een kort geding gedwongen worden alsnog te beslui-ten op bezwaar)

Nu zijn de scholen ervan doordrongen dat ze de kernprocedure niet mogentoepassen:

9zie de eerste besluiten op bezwaar van de OSB en van het Calandlyceum.

208 HOOFDSTUK 14. GEMEENTE AMSTERDAM

Ten aanzien van het onderdeel van uw bezwaar dat de afwijzingvan Sterre niet kan worden gebaseerd op de Kernprocedure van degemeente Amsterdam, heeft de Bestuurscommissie besloten U opdat punt in uw bezwaar tegemoet te komen en de Kernprocedurebuiten beschouwing te laten bij de beantwoording van de vraagof Sterre a1 dan niet kan worden toegelaten tot de OSB.(Tweede besluit op bezwaar OSB)

en

Het bezwaar van F. Ploeger en Y. Brouwers tegen het besluitvan 26 april 2005, voor zover gericht tegen het onderdeel van demotivering van het besluit dat betrekking heeft op de ten on-rechte gehanteerde aanvullende toelatingscriteria (zijnde o.a. ba-sisschooladvies en cito toets score) gegrond, en voor het overigeongegrond te verklaren;(Tweede besluit op bezwaar Calandlyceum)

Hoewel de scholen zeggen te hebben begrepen dat ze op grond van artikel 4 lid5 geen geschiktheidstoets ten grondslag mogen leggen aan hun besluit om toete laten lijkt het niet tot de scholen te willen doordringen dat dit niet alleenvoor Sterre geldt maar voor alle leerlingen. Voor de rechtbank geven ze toeten onrechte de Kernprocedure te hebben gehanteerd, in hun schoolgidsen enplannen blijven ze onverkort vasthouden aan de Kernprocedure. De Amster-damse overheid betoont zich een onbetrouwbare partner. Bovendien nemende scholen een door de ACTB gesuggereerde nieuwe geschiktheidstoets - hetvermoeden of er een diploma gehaald zou kunnen worden - met beide armenaan om Sterre alsnog te weigeren. De rechtbank laat het toetsgeweld in eenmarginale toetsing over zich heen komen en geeft de scholen gelijk.

14.2.5 De burgemeester

Behalve dat Job Cohen ten tijde van de aanmeldingen van Sterre burge-meester van Amsterdam was, was hij tevens lid van de Taskforce Handicapen Samenleving. Dit inmiddels opgeheven gremium had als taakformulering:

De Taskforce Handicap en Samenleving wil ervoor zorgen dat demaatschappij mensen met een handicap benadert als mensen dieiets kunnen.

In mei 2005 schrijven de ouders van Sterre Job Cohen aan en wijzen hemop de discrepantie tussen de landelijke wet- en regelgeving en de in zijnstad gehanteerde Kernprocedure met als resultaat dat rugzakleerlingen - in

14.2. HET GROEIEND BEWUSTZIJN VAN DE GEMEENTE AMSTERDAM209

Figuur 14.1: Burgemeester Job Cohen

tegenstelling tot waarvoor rugzakwetgeving zijn bedoeld - niet in het regulieronderwijs maar uitsluitend in het speciaal onderwijs terecht kunnen. Hetduurt tot eind augustus 2005 voor er een antwoord komt. Na zich te hebbenlaten voorlichten door zijn afdelingen en diensten komt Job Cohen tot deconclusie:

...Ik kan mij uw streven voorstellen om uw kind ’op een gewonemanier’ aan de Nederlandse samenleving te willen laten deelne-men. U stelt dat uw dochter alleen volwaardig deelneemt als zijgaat naar een school in het reguliere voortgezet onderwijs. Ikben er echter van overtuigd dat een volwaardige deelname aan desamenleving voor uw dochter meer nog inhoudt dat zij gebruikmaakt van de maximale mogelijkheden in het onderwijs. Voor uwdochter denk ik dat dit te vinden is in het speciaal onderwijs, watmijns insziens ook een volwaardig onderdeel van onze samenlevingis en waar voor uw dochter uitstekende onderwijsmogelijkhedente vinden zijn...

Na deze brief is het ouders niet helemaal duidelijk wat het bestaansrecht zoukunnen zijn van de Taskforce.

14.2.6 De wethouders

De wethouders van Onderwijs van de Centrale Stad (Amsterdam) hebbensteeds zitting in het Lokaal Onderwijs Forum en overleggen daar met het

210 HOOFDSTUK 14. GEMEENTE AMSTERDAM

OSVO, het Overlegorgaan voor Scholen in het Voortgezet Onderwijs10. Hetis dit orgaan dat jaarlijks de Kernprocedure opstelt. Tijdens de periode rondde aanmeldingen van Sterre zijn er drie wethouders onderwijs geweest. Metof namens alledrie de wethouders is schriftelijk contact over Sterre geweest.Alledrie de wethouders moeten volledig op de hoogte zijn (geweest) over demislukte aanmeldingen van Sterre. Beslissingen zijn niet buiten hen om doorhun diensten genomen. De drie (PvdA) wethouders kiezen blijkbaar vol-mondig, willens en wetens voor de Kernprocedure wetend dat daarmee detoegang tot regulier onderwijs wordt ontzegd aan leerlingen met een handi-cap die waarschijnlijk geen diploma kunnen halen. Ze geven daarmee ookgroen licht aan scholen om onbekommerd door te gaan met het hanterenvan de Kernprocedure als toelatingsinstrument. Zij kiezen daarmee VOORsegregatie van leerlingen met een handicap en TEGEN inclusie.

A. Aboutaleb geeft in zijn brief van 2004 aan dat rugzakleerlingen thuis-horen in het speciaal onderwijs. Leerlingen met een rugzakindicatie mogenniet meedoen aan de toelatingsprocedure van de Kernprocedure en omdat descholen onderling hebben afgesproken dat zij uitsluitend toelaten volgens deKernprocedure maakt een grote groep Rugzakleerlingen geen kans.

Tijdens het jaar dat H.Y. Buyne wethouder van onderwijs was, twee jaarnadat Sterre naar Londen vertrokken was, kwam een van haar diensten tot

10Het OSVO is in 2006 omgevormd tot een vereniging. Volgens het beleidsplan van hetOSVO was dit nodig omdat:

Vooral de onduidelijke verantwoordelijkheidsverdeling leidt tot onnodig inge-wikkelde overlegstructuren, rolverwarring en besluiteloosheid. De diversiteitvan aanpak van onderwerpen is heel groot. Maar het is noodzakelijk datde schoolbesturen zich voldoende kunnen herkennen in het OSVO-bestuur.De samenstelling van het bestuur zal ter discussie gesteld worden. Doel vandit strategisch beleidsplan is het (opnieuw) formuleren van de strategischekaders van waaruit en waarbinnen de Vereniging OSVO opereert.

De vereniging probeert daarmee een eind te maken aan onduidelijke overlegstructuren,zoals het stelt in haar beleidsplan:

Ook de verhouding met de gemeente, en met name met de DMO, verdientnadere precisering. Eerder in deze notitie is aangegeven op welke terreinengemeente en schoolbesturen afspraken hebben, en waar zij samen optrek-ken. Om te voorkomen dat we (opnieuw) verstrikt raken in ondoelmatigeoverlegstructuren, zal met de gemeente en andere overlegpartners gesprokenmoeten worden over functie- en verantwoordelijkheidsverdeling. Dit moetleiden tot heldere werkafspraken, duidelijker prioriteiten en transparanterecommunicatie en besluitvorming.

14.2. HET GROEIEND BEWUSTZIJN VAN DE GEMEENTE AMSTERDAM211

de ontdekking dat Sterre, hoewel ingeschreven in het gemeentelijk bevol-kingsregister, niet stond ingeschreven op een school in Amsterdam. Ouderswerden verzocht om aan te geven waar Sterre dan wel stond ingeschreven.Omdat de ouders en Sterre inmiddels in Londen woonden en daarom depost in Amsterdam door hen niet dagelijks werd gelezen lag er na enkelemaanden een escalerende reeks brieven die in steeds dreigender bewoordin-gen waarschuwden met inzetten van de leerplichtambtenaar. Na de dienstengewezen te hebben op de voorgeschiedenis en nadat hierop geen antwoordwerd ontvangen schreven ouders de wethouder aan. Onder excuses met detoezegging dat dergelijke post voorkomen zou worden, kon niet nagelatenworden toch nog op te merken dat:

Na de lange geschiedenis die u en de gemeente Amsterdam inmid-dels met elkaar hebben, kan ik als wethouder Onderwijs helaasgeen nieuwe inzichten toevoegen aan dit verhaal. Wij zijn als ge-meente nog immer van mening, dat er voor Sterre goed SpeciaalOnderwijs in Amsterdam beschikbaar is....Het aanbod van de Esprit Scholengroep om uw dochter op hetpraktijkonderwijs te plaatsen, is destijds door u als ouders van dehand gewezen. Door die beslissing werd het welhaast onmogelijkom in Amsterdam nog een passende school voor uw dochter tevinden.

De wethouder heeft het hier over praktijkschool De Poort. Het moet dewethouder bekend zijn dat het aanbod van de Esprit Scholengroep door deLandelijke Klachten Commissie in haar advies als een niet reeel aanbod werdafgedaan.

Ouders klagen er bij de wethouder (nu L. Asscher) over dat de gemeenteAmsterdam inmiddels bezig is de toegang tot het mbo middels een Kernpro-cedure II dicht te timmeren voor rugzakleerlingen. De wettelijke mogelijk-heid die voor (leerlingen als) Sterre wordt geboden in te stromen in het mbowordt door de Kernprocedure II ongedaan gemaakt. Ook wethouder Asscherschrijft in zijn brief (2008) weer:

Als gemeente zijn wij nog immer van mening, dat er voor Sterregoed Speciaal Onderwijs in Amsterdam beschikbaar is. Het aan-bod van de Esprit Scholengroep om uw dochter op het praktijk-onderwijs te plaatsen, is destijds door u als ouders van de handgewezen. Door die beslissing werd het welhaast onmogelijk, om inAmsterdam nog een passende school voor uw dochter te vinden.

212 HOOFDSTUK 14. GEMEENTE AMSTERDAM

Het verzoek om een verklaring over te leggen dat Sterre dagonderwijs inLonden volgt komt er ook weer in augustus 2008, ondanks de toezeggingenvan de vorige wethouder.

14.2.7 De leerplichtambtenaren

Leerplichtambtenaren blijken niet in staat geweest om voor Sterre een toe-gang tot een school te forceren. Deels omdat er geen continuıteit in de functievan leerplichtambtenaar was (veel verplaatsingen) en deels omdat de leer-plichtambtenaren - in ieder geval ten tijde van de aanmeldingen van Sterre- niet op de hoogte waren van de lgf. Het is ouders niet gelukt om metde leerplichtambtenaar tot een inhoudelijke behandeling van de dreigende“thuiszit”-situatie te komen.

14.2.8 Handhaving leerplicht

Sterre verliet in 2005 de basisschool in Almere. Hoewel zij daar vier jaarnaar de basisschool is gegaan heeft zij nooit ingeschreven gestaan in het be-volkingsregister van Almere. In die tijd hadden wij twee huizen. Sterre heefthaar hele leven uitsluitend ingeschreven gestaan in het bevolkingsregistervan Amsterdam. Dat Sterre in Nederland op geen enkele school ingeschre-ven stond werd niet eerder dan in 2007 ’ontdekt’. In september 2007 stuurdede Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling van de gemeente Amsterdam eenbrief aan ouders waarin zij gesommeerd werden een schoolverklaring te over-leggen van de school waar Sterre op dat moment dagonderijs volgde. Wrangdaarbij is dat Sterre op dat moment 16 jaar was en op dat moment op grondvan de gewijzigde leerplichtwet 1969 niet meer leerplichtig was. In de gewij-zigde leerplichtwet werd weliswaar een kwalificatieplicht geıntroduceerd voorleerlingen die nog geen 18 jaar waren, maar leerlingen (als Sterre) die ooitingeschreven hadden gestaan op een WEC-school waren uitgezonderd van diekwalificatieplicht.

14.2.9 Tot slot

De Rugzakwetgeving beoogt meer leerlingen met een handicap naar het re-guliere onderwijs te laten gaan. De meeste scholen voor voortgezet onderwijszien daar niets in. Het vraag een grote flexibiliteit en inspanning van scholenen er staat nauwelijks extra bekostiging tegenover.

Terugdringen van voortijdig schoolverlaten beoogt meer leerlingen eendiploma te laten halen. Dat zou kunnen, de methode Amsterdam, door leer-lingen alleen op een school te laten instromen die past bij het niveau van de

14.2. HET GROEIEND BEWUSTZIJN VAN DE GEMEENTE AMSTERDAM213

leerling. Scholen hebben daarvoor een grote voorkeur: het maakt het aan-nameproces makkelijker en de lessen hoeven niet aangepast te worden aanleerlingen die anders zijn. Bovendien krijgen scholen op grond van een con-venant met het Ministerie een grotere som geld uit naarmate meer resultaatwordt geboekt in het voorkomen van voortijdig schoolverlaten.In Nederland en dus in Amsterdam waait er deze tijd de wind om de scholenzelf te laten bepalen hoe het onderwijs gegeven wordt. Ook het oplossen vandillema’s wordt aan scholen overgelaten. Het kan onder zulke omstandighe-den niet anders dan dat gekozen wordt voor het geld, gemak en niet voorleerlingen met een handicap. Dat is precies wat gebeurd is. De Kernpro-cedure filtert de leerlingen die extra aandacht vragen en de voortijd school-verlaten doelstellingen in gevaar brengen uit. Die moeten maar naar hetspeciaal onderwijs of worden opgevangen in het Leerwegondersteunend ofpraktijkonderwijs.

De gemeente Amsterdam kiest daarmee voor het recht van de sterkste.De gemeente Amsterdam komt niet op voor zorgleerlingen maar volgt kri-tiekloos de gemakzuchtige scholen. Daar waar de gemeente zelf bevoegdgezag is van scholen, laat zij ook na bescherming te bieden aan de zwakke-ren in de samenleving maar volgt kritiekloos de onderbuikgevoelens van hetonderwijzend personeel.

De gemeenteraad die moet toezien op het goed functioneren van het stads-bestuur, verdrinkt in beleidsnota’s over onbelangrijke details van scholen,maar krijgt het uitsluiten van leerlingen niet op de agenda. Daarbij is ereen consensus dat het toelaten van leerlingen met een handicap op regulierescholen de vaart uit het onderwijs haalt en daarmee de doelstelling van terug-dringen van voortijdig schoolverlaten in gevaar brengt. Een initiatief tot hetoprichten van de Onderwijs Consumenten Organisatie heeft ertoe geleid dater een nieuwe organisatie is opgericht en dat deze vervolgens tot spreekbuisvan de gemeente is gemaakt.

Het signaal dat de aanpassing van de leerplichtwet 1969 afgeeft stuurtde gemeente ook in de richting die leerlingen met een handicap ontmoedigtof het voor hen onmogelijk maakt om naar school te gaan. Er was al eenmogelijkheid om voor leerlingen met een handicap ontheffing van de leerplichtaan te vragen. De aanpassing van de leerplichtwet in augustus 2007 betreftde invoering van een kwalificatieplicht voor leerlingen die voor hun 18e jaarnog geen startkwalificatie hebben gehaald. Leerlingen die ooit een speciale-school hebben bezocht worden in de nieuwe wet automatisch vrijgesteld vankwalificatieplicht.

Onder deze omstandigheden hebben zorgleerlingen niets van de overheidte verwachten. Er is een bestel gecreeerd waarin zelfs scholen die wel leer-lingen met een handicap zouden willen toelaten daarin worden ontmoedigd

214 HOOFDSTUK 14. GEMEENTE AMSTERDAM

of het hun onmogelijk wordt gemaakt. In de Kernprocedure is immers afge-sproken dat alle scholen uitsluitend volgens de regels van de Kernprocedurezullen toelaten. Daardoor zijn zorgleerlingen veroordeeld tot slecht speciaal,praktijk-, leerwegondersteunend of helemaal geen onderwijs . Dat is eenhaast 100 procent garantie op het uitblijven van een diploma en het veroor-deeld worden tot de onderkant of buitenkant van de samenleving.

In Amsterdam staan voor kinderen met een handicap alle seinen op rood.Ze mogen niet naar een gewone school. De gemeente laat niet na steedste wijzen op de mogelijkheid om ontheffing te vragen van de leerplicht ofdwingt ze naar speciale scholen te gaan. Dat speciaal onderwijs goed is voorleerlingen met een handicap wordt door geen enkel onderzoek onderschre-ven. Om de eindeloze herhaling van de discussies over speciaal onderwijs tevoorkomen heeft Nederland meerdere verklaringen11 ondertekend waarin zijverklaart dat alleen regulier onderwijs recht doet aan leerlingen met een han-dicap. Speciale scholen liggen voornamelijk met zichzelf overhoop: hebbengeen doelstellingen anders dan de gehandicapte buiten de reguliere samenle-ving te houden en worden al jarenlang door de onderwijsinspectie als zorgelijkbeoordeeld. Het beeld er niet bij te horen en niet te mogen meedoen wordtvoor de gehandicapte leerling voortdurend bevestigd. Het buitensluiten enmarginaliseren van gehandicapten wordt door speciale scholen de opstellingvan de overheid gelegitimeerd. Een speciale school bezoeken is een goedevoorspeller voor instroom in de WAJONG zonder vooruitzichten op werk ofeen goede toekomst. Mensen die een WAJONG uitkering hebben wordenvervolgens vaak gezien als profiteurs en keer op keer worden er repressievemaatregelen of voornemens aangekondigd om de uitkering te stoppen om degehandicapte tot werken te dwingen.

14.3 Toch nog even: Wat heeft Amsterdam

geleerd?

Na de niet-ontvankelijk verklaring van de klacht die wij hebben gedeponeerdbij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) hebben wij noggeprobeerd de gemeente Amsterdam aan te spreken op de beslissingen diezij in haar hoedanigheid als bevoegd gezag van openbare scholen heeft geno-

11zie bijvoorbeeldRaad van Ministers van de Europese UnieRaad van Europa: beleid tav revalidatie van gehandicaptenStandaardregels betreffende het bieden van gelijke kansen voor gehandicaptenSalamanca statement

14.3. TOCH NOG EVEN: WAT HEEFT AMSTERDAM GELEERD? 215

men. Dat hebben wij gedaan door een klacht te beleggen bij de GemeentelijkeOmbudsman en, toen deze zich niet bevoegd achtte door de het College vanBurgemeester en Wethouders aan te spreken. Paralel legden wij de klachtvoor aan de Commissie Gelijke Behandeling (CGB). De CGB neemt alleengevallen in behandeling waarbij een school een leerling heeft geweigerd na deuitbreiding van de Wet Gelijke Behandeling op grond van Handicap en Chro-nische Ziekte (WGBH/CZ) met het funderend onderwijs in augustus 2009.Het bleken allemaal doodlopende trajecten te zijn. Er moet nog heel veelgebeuren in Nederland voor dat de rechten van leerlingen met een handicapop regulier onderwijs ook echt worden erkend!

14.3.1 De Gemeenstelijke Ombudsman

De website van de Gemeentelijke Ombudsman omschrijft haar taak als:

U kunt bij de Gemeentelijke Ombudsman een klacht indienen over(diensten en bedrijven van) de gemeenten Amsterdam, Almere,Diemen, Landsmeer, Oostzaan, Waterland, Weesp, Zaanstad ende Stadsregio Amsterdam. U dient uw klacht wel eerst bij debetrokken gemeente in te dienen.

De klacht die wij op 15 februari 2009 aan de Gemeentelijke Ombudsmanvoorlegden was een herhaling van de klacht van 29 mei 2008.

Onze klacht bij u betrof het Calandlyceum dat, hoewel het inhaar besluit op bezwaar heeft verklaard de Kernprocedure niette mogen toepassen, deze Kernprocedure in haar schoolgids tochblijft hanteren.

Ruim een maand later ontvangen wij een reactie van de Gemeentelijke Om-budsman. Hierin stelt hij:

In 2008 hebt u zich tot mij gewend met een verzoek tot onderzoeknaar het stellen van aanvullende toelatingseisen aan uw dochterSterre door het Caland Lyceum. Deze aanvullende eisen uit deKernprocedure zijn in onderhavig geval in strijd met het Inrich-tingsbesluit Wet Voortgezet Onderijs. Op formele gronden hebik uw zaak destijds niet verder in behandeling genomen.

...

Ik zie aanleiding om de Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling,betrokken bij het opstellen van de Kernprocedure, schriftelijke

216 HOOFDSTUK 14. GEMEENTE AMSTERDAM

vragen te stellen over de aanvullende toelatingseisen aan leerlin-gen door Amsterdamse scholen met een gemeenschappelijk eersteleerjaar met een school voor vbo.

De ombudsman gaf ons ook nog in overweging een klacht in te dienenbij de geschillencommissie van de Kernprocedure. Hoewel het geschil over deKernprocedure uit en ten treure was uitgevochten voor de rechter was van hetindienen van een klacht - achteraf bezien - weinig te verwachten. Desondanksdienden wij een klacht in bij de geschillencommissie. Het indienen van deklacht was in ieder geval voor de Gemeentelijke Ombudsman reden om hetantwoord van de geschillencommissie af te wachten. Bij brief van 27 maart2009 berichtte hij:

Aangezien u de kwestie in breder verband dan alleen de weigeringvan uw dochter hebt voorgelegd, lijkt het mij zinvol de reactie vande geschillencommissie af te wachten. Ik heb DMO verzocht mijeen kopie van de uitspraak te doen toekomen en heb meegedeelddat ik ervan uitga dat de zaak voortvarend ter hand wordt geno-men.

Die uitspraak kwam op 4 juni 2009. En ja hoor, door de stukken niet, nietgoed of selectief te lezen stelt de geschillencommissie:

... De geschillencommissie kan u niet volgen in uw klacht dat deprocedure in strijd is met de geldende wetgeving en in het bij-zonder artikel 3 en 4 van het Inrichtingsbesluit. De in de Kern-procedure opgenomen toelatingseisen en voorwaarden in hoofd-stuk 2 van de Kernprocedure zijn niet anders dan een weergavevan de toelatingsvoorwaarden uit eerdergenoemd besluit. De wetheeft derhalve vastgelegd welke onderwijskundige gegevens bij deoverstap naar het voortgezet onderwijs nodig zijn. De wet heeftevengoed vastgelegd dat scholen die een gemeenschappelijk eer-ste leerjaar hebben voor het voorbereidend beroepsonderwijs deaanvullende toelatingsvoorwaarden uit artikel 4 eerste en tweedelid Inrichtingsbesluit niet mogen toepassen.

De Kernprocedure is naar oordeel van de geschillencommissie nietstrijdig met het voorgaande. Immers, in alle gevallen stelt de wetdat het bevoegd gezag op basis van een afgegeven basisschoolad-vies en de daarbij aangeboden onderwijskundige informatie be-slist over toelating, ofwel moet beoordelen of een leerling in staatis de betreffende opleiding succesvol af te ronden en daarmeeplaatsbaar is voor de betreffende opleiding.

14.3. TOCH NOG EVEN: WAT HEEFT AMSTERDAM GELEERD? 217

Dit onsamenhangend betoog is in contrast met het advies van de CommissieBezwaar en Beroep dat destijds op blz 6 e.v. stelde:

... De ACTB heeft echter tevens bepaald dat de door het Caland-lyceum gehanteerde aanvullende toelatingscriteria uit de kern-procedure (zijnde o.a. basisschooladvies en cito toets score), instrijd zijn met het bepaalde in het Inrichtingsbesluit WVO aan-gezien een school met een gemeenschappelijk eerste leerjaar meteen school voor v.b.o. op grond van artikel 4 lid 5 van het In-richtingsbesluit geen aanvullende toelatingscriteria mag stellen.De commissie onderschrijft -zoals hierboven reeds vermeld- dezeconclusie. Dit brengt met zich mee dat het onderdeel van de mo-tivering van het bestreden besluit dat betrekking heeft op dezecriteria, naar het oordeel van de commissie niet aan het bestredenbesluit ten grondslag kon worden gelegd. ...

Per brief van 5 juni 2009 gaven wij commentaar op het antwoord van degeschillencommissie:

Het was niet mijn bedoeling als klacht aan de klachtencommissievoor te leggen dat de Kernprocedure in strijd is met de wetgevingin het Inrichtingsbesluit, daar is immers al veel over gewisseld.Mijn klacht betrof het feit dat het bevoegd gezag van het Caland-lyceum in haar tweede besluit op bezwaar heeft besloten dat hetCalandlyceum inderdaad de Kernprocedure niet mag toepassenbij het toelaten van leerlingen maar dat het Calandlyceum (en deandere vo-scholen) desondanks door blijft gaan met het hanterenvan de Kernprocedure als slagboom.

Het duurt tot 12 november 2009 voor de Ombudsman met een reactie komt:

DMO stelt dat een onderzoek naar de geschiktheid van een kan-didaat voor het vbo op grond van artikel 4 lid 5 van het Inrich-tingsbesluit niet verplicht is. Op grond van de bevoegdheid vanhet schoolbestuur om te beslissen over de toelating mag het ech-ter onderzoeken of de leerling het diploma zal kunnen behalen.Als ombudsman is het niet aan mij om mij uit te spreken over dejuridische juistheid van dit standpunt. Ik sta voor de vraag of ikhet vermoeden heb dat de gemeente onbehoorlijk handelt. De re-actie van de dienst komt mij niet evident onbehoorlijk voor. Ditbrengt mee dat ik geen aanleiding zie nader onderzoek te doen.Ik zal uw dossier sluiten.

218 HOOFDSTUK 14. GEMEENTE AMSTERDAM

Na tegen zon wat ik noem gemakzuchtige afhandeling van mijn klacht be-zwaar te hebben gemaakt stelt de Ombudsman eind december 2009 nog eens:

Vaststaat dat de interpretatie van het inrichtingsbesluit tot uit-eenlopende standpunten leidt. Bij het beoordelen van een juri-dische vraag is de rol van een ombudsman beperkt. Ik sta voorde vraag of het standpunt van DMO apert onjuist of onredelijkis. Gelet op de verschillende zienswijzen over het inrichtingsbe-sluit, acht ik dit niet het geval. Ik zal uw dossier dan ook nietheropenen.

De rol van een ombudsman is dus beperkt. De ombudsman heeft in maart2009 de kern van onze klacht begrepen: de Kernprocedure is in strijd met hetInrichtingsbesluit, maar scholen trekken zich daar niets van aan. In decemberheeft de ombudsman het over uiteenlopende standpunten. Het traject metde Gemeentelijke Ombudsman heeft na bijna twee jaar niets opgeleverd dandat.

14.3.2 Aanvraag bij het College van Burgemeester enWethouders

14.3.3 Commissie Gelijke Behandeling

Hoofdstuk 15

De ACTB

De Adviescommissie Toelating Begeleiding is in het leven geroepen om tevoorkomen dat door marginale toetsingen van rechtbanken de discussie overhet toelatingsrecht van lgf-leerlingen zou worden omzeild. Bij afwijzingenmoet er nu een advies van de ACTB zijn voor aleer de rechtbank een be-roepszaak daarover mag behandelen. Hoewel het advies niet bindend is blijktde rechtbank in de enkele gevallen dat het tot een rechtzaak is gekomen hetadvies van de ACTB te volgen. In het spanningsveld tussen aan de ene kantproberen zoveel mogelijk diploma’s te produceren en anderzijds zo veel mo-

219

220 HOOFDSTUK 15. DE ACTB

gelijk gehandicapte leerlingen in het regulier onderwijs op te nemen heeft deACTB na een aanvankelijke aarzeling voor de diploma’s gekozen. Toevalligof niet, de ACTB heeft daarmee gekozen voor de richting die de regering alsspeerpunt van het beleid heeft benoemd en die ten koste gaat van de rechtenvan leerlingen met een handicap.

De ‘Rugzak’-wetgeving is voorbereid in het lgf-overleg. Dit was een overlegdat tussen 2000 en 2002 plaatsvond en dat gevoerd werd met het ministerievan OCW, vertegenwoordigers van het onderwijsveld en vertegenwoordigersvan ouders. Het resultaat was een uitwerkingsnotitie waarmee de wet ende algemene maatregelen van bestuur werden opgesteld. Het resultaat wasook en natuurlijk een compromis dat zoveel mogelijk recht deed aan de ver-schillende standpunten van de vertegenwoordigers in het overleg en aan depolitieke verhoudingen. Pas op de laatste inhoudelijke vergadering van devaste commissie voor onderwijs van de Tweede Kamer werd duidelijk en nietin de laatste plaats door een rechtzaak over een weigering om Sterre toe telaten tot een basisschool die juist op dat moment diende, dat er nu wel eenwetsvoorstel lag dat de instemming had van de vertegenwoordigers van hetonderwijsveld, maar dat het onderwijsveld zelf allerminst zat te wachten opalweer een taakverzwaring of een verkapte bezuinigingsmaatregel. Dat scho-len niet loyaal zouden meewerken aan het uitvoeren van de ‘Rugzak’ was ietswat tot dan angstvallig buiten de discussie was gehouden. De aangedragencasus van Sterre en de Regenboog toonde dat in ieder geval deze school allesuit de kast wilde halen om toch maar te voorkomen dat een gehandicapteleerling zou worden toegelaten tot hun school. En de argumenten van dezeschool werden aangedragen door de Besturenraad, een invloedrijke deelnemeraan het lgf-overleg die in het gremium van het lgf-overleg volledig achter de‘Rugzak’ zegde te staan, maar die in een praktijkgeval een totaal tegenge-stelde opvatting bleek te hebben over gehandicapte leerlingen in het regulieronderwijs. Het ingediende amendement1 voor het instellen van een Advies-commissie Toelating en Begeleiding van PvdA Kamerlid Smits e.a. In eenmotie2 verzoekt Kamerlid Smits cs ook nog het instellen van onderwijscon-sulenten die, als discussies tussen ouders en scholen wat stroef zouden lopen,hen zouden moeten bijstaan om het gesprek weer te helpen vlottrekken.

De motie van de onderwijsconsulenten werd uitgevoerd ingaande 1 au-gustus 2002. Dit was de beoogde invoeringsdatum van de ‘Rugzak’, maardoor de val van kabinet Kok-II en het eropvolgend controversieel verklaren

1Kamerstuk 27 728 nr 22, later gewijzigd in nr 372Kamerstuk 27 728 nr 40

15.1. ACTB VOLGENS HAAR WEBSITE (JUNI 2008) 221

van het ‘Rugzak’-wetsvoortsel werd dit pas 1 augustus 2003 en kon ook pastoen de ACTB bij wet3 worden ingesteld. Uiteindelijk werd de ACTB op 28november 2004 geınstalleerd.

Het ministerie besloot de uitvoering van motie 27 728 nr 40 (onderwijscon-sulenten) en de instelling van de ACTB als volgt te organiseren: De ACTBzou de regie voeren over de onderwijsconsulenten. Beide organen kregen hunkantoor in Den Haag op een steenworp afstand van het ministerie van OCW.Hoewel onafhankelijk werden ACTB en Onderwijsconsulenten door het mi-nisterie betaald.

De ACTB is voor drie jaar ingesteld met een eenmalige verlenging van driejaar. De voorgenomen opheffing van de ACTB zal daarom op 1 augustus 2009zijn. De ACTB probeert zich de laatste tijd te profileren als een adviesorgaanvoor het beleidsterrein Passend Onderwijs . Omdat de ACTB in haar huidigevorm binnen afzienbare tijd gaat verdwijnen is het interessant om in dithoofdstuk integraal over te nemen wat de ACTB over zichzelf vermeld ophaar website (stand van juni 2008) omdat deze tekst met het verdwijnen vande ACTB uit beeld zal raken.

15.1 ACTB volgens haar website (juni 2008)

De Advies Commissie Toelating en Begeleiding (ACTB) is eenonafhankelijke adviescommissie, ingesteld voor leerlingen met eenhandicap of stoornis die geındiceerd zijn voor speciaal onderwijsof voor onderwijs aan een reguliere school met leerlinggebondenfinanciering (LGF), het zogenaamde ‘rugzakje’.

WIE IS DE ACTB?

Mw. mr. drs. M.G. Nicolaı (voorzitter)Dhr. Prof. Dr. J.M.A. HermannsDhr. Drs. J.D. RensenDhr. P.A. Stobbelaar (vice-voorzitter)Dhr. Prof. mr. P.J.J. ZoontjensSecretaris (m.i.v. 15-03-2006): Dhr. mr. J.A.N. Gadella (geenlid van de ACTB)

32002, Stb 631, artikel XII en XIII

222 HOOFDSTUK 15. DE ACTB

Wat is een onderwijsconsulent?Een onderwijsconsulent (of OC) is een deskundige die zich op ge-zag en in opdracht van de ACTB ter plaatse op de hoogte steltvan de omstandigheden doe tot een verzoek aan de ACTB heb-ben geleid en daarover aan de ACTB rapporteert alsmede in op-dracht van de ACTB een bemiddelende rol vervult bij plaatsings-problemen of probelemen bij de besteding van LGF van kinde-ren die door een Commissie voor de Indicatiestelling toelaatbaarverklaard tot een van de onderwijssoorten, bedoeld in artikel 2,tweede lid, van de Wet op de expertisecentra. Het netwerk vande onderwijsconsulenten is ondergebracht bij de ACTB.

Wat is een onderwijsconsulent+?Een onderwijsconsulent+ of OC+ is een onafhankelijke en onpar-tijdige deskundige die structurele problemen rondom individueleplaatsing van kinderen met een handicap (zowel in het regulier alsspeciaal onderwijs) en rondom besteding van de rugzakmiddelenop projectmatige wijze aanpakt.

Wanneer is de ACTB geınstalleerd?Volgens artikel XII lid 1 jo lid 6 van de Regeling LeerlinggebondenFinanciering, (Staatsblad 2002, 631) (hierna: LGF) stelt de Mi-nister van OCW ten behoeve van een goede invoering van LGFeen Adviescommissie voor toelating en begeleiding in (ACTB)voor de periode van 1 augustus 2002 tot 1 augustus 2005 metde mogelijkheid van verlenging door de Minister van OCW meten periode van ten hoogtse 3 jaar. De ACTB is op 28 novem-ber 2003 geinstalleerd door de Minister van OCW. De feitelijkewerkzaamheden van de ACTB zijn gestart op 1 januari 2004. DeACTB is een jaar later dan gepland genstalleerd en is derhalvewerkzaam tot 1 augustis 2009. OCW heeft op 10 oktober 2005een verlenging toegezegd tot 1 augustus 2009. De ACTB heeftde uitvoering van haar taken geregeld in een regelement. Bekijkhier: het Regelement ACTB. De ACTB heeft ook een klachten-regeling. Bekijk hier: de klachtenregeling ACTB.

15.1. ACTB VOLGENS HAAR WEBSITE (JUNI 2008) 223

Taken en bevoegdheden volgen uit artikelen XII en XIII LGF,de regeling ACTB en het regelement van orde van de ACTB.De doelstelling van de LGF is de bevordering van de emancipa-tie en integratie van leerlingen met een handicap in het reguliereonderwijs en de vergroting van de keuzevrijheid van ouders vangeındiceerde leerlingen (voor regulier of speciaal onderwijs). Zievoor meer info over de LGF: Wet en Regelgeving.

De ACTB is genstalleerd ten behoeve van een goede invoeringvan de LGF, door middel van:

1 (verplicht) juridisch advies

2 jaarlijks rapporteren aan de Minister van OCW en de Kamerover de werkzaamheden van de onderwijsconsulenten/ACTB

3 aansturing van de onderwijsconsulenten(+)

Bereikbaarheid ACTBDe ACTB wordt ondersteund door een secretaris en een bureauen is bereikbaar als volgt:Secretariaat ACTBPostbus 195212500 CM Den HaagE-mail: info@actb.nlTelefoon: 070-312 28 87Fax: 070-312 28 70

ADVIEZEN EN BEVOEGDHEDEN

Aan wie geeft de ACTB advies?

1 Ouders van (LGF)-geındiceerde leerplichtige leerlingen (on-der 20 jaar).

2 Bevoegd gezag van school voor regulier basis of voortgezetonderwijs.

3 Vertegenwoordiger van een regionaal Expertise Centrum (hierna:REC).

In welke gevallen?

224 HOOFDSTUK 15. DE ACTB

1 Bij afwijzing door het bevoegd gezag van een school voorregulier basis of voortgezet onderwijs van een verzoek omtoelating van een geındiceerde leerling.

2 Bij verwijdering van een geındiceerde leerling door het be-voegd gezag van een school voor regulier basis of voortgezetonderwijs als de reden van de verwijdering handicap gerela-teerd is.

3 Oneningheid tussen ouders en school voor regulier basis ofvoortgezet onderwijs over besteding van LGF-middelen (waar-onder opstellen handelingsplan en onenigheid ouders en REC/ambulantbegeleider over de (coordinatie van de) ambulante begelei-ding).

In welke gevallen kan de ACTB niet adviseren?

1 In het geval er (nog) geen (LGF) indicatie is.

2 Plaatsings-en bestedingsproblematiek (inclusief handelings-plan) in het speciaal onderwijs.

3 Indien het verzoek aan de ACTB ziet op toetsing van een be-schikking van een Commissie voor de Indicatiestelling (hierna:CvI), een Regionaal Verwijzingscommissie (hierna: RVC) ofeen Permanente Commissie Leerlingenzorg (hierna: PCL).

4 Indien de verzoeker geen belang heeft bij zijn/haar verzoekVoorbeeld van geen belang bij verzoek: als een verzoekermeerdere verzoeken om advies tegelijk indient bij de ACTB.Bijvoorbeeld een ouder dient ten aanzien van de afwijzingenvan de verzoeken om toelating van zijn kind bij vijf scholen,vijf verzoeken om advies in bij de ACTB. De ACTB zal ineen dergelijk geval altijd slechts een afwijzing van een ver-zoek om toelating behandelen.4

Ander voorbeeld: een ouder meldt een meervoudig gehan-dicapte leerling aan bij scholen voor vmbo-t, havo en athe-neum. In dit specifieke geval beschikte de ACTB over vol-doende onderzoeksmateriaal om te kunnen vaststellen datde leerling ook met inzet van LGF-middelen geen vmbo-t

4Hier reageert de ACTB op de situatie de onstond toen de ouders van Sterre gedwongenwaren om Sterre op alle openbare scholen voor voortgezet onderwijs in Amsterdam aan temelden.

15.1. ACTB VOLGENS HAAR WEBSITE (JUNI 2008) 225

(of hoger) diploma zou kunnen halen5.

5 Indien er geen sprake is van basis of voortgezet onderwijs,maar bijvoorbeeld hoger onderwijs.

Wanneer is een verzoek aan de ACTB verplicht?Het bevoegd gezag van een school voor regulier basis of voortgezetonderwijs is verplicht een advies te vragen aan de ACTB:

• Bij een besluit van het bevoegd gezag inhoudende de af-wijzing van een verzoek om toelating van een geındiceerdeleerling;

• Bij onenigheid over een handelingsplan of het niet totstand-komen van een besluit/handelingsplan of de besteding vanLGF.

Hierbij is het noodzakelijk dat de ouders bezwaar hebben ge-maakt tegen het besluit tot afwijzing, (de uitvoering en/of tot-standkoming van) het handelingsplan of het uitblijven van hetbesluit/handelingsplan of de besteding van LGF.

N.B.: de verplichting om advies geldt niet bij verwijdering

Wat is het nut van een ACTB advies?Het advies van de ACTB vergt veel van partijen. Zij dienen hunstandpunten schriftelijk te verwoorden en stukken aan te leveren.Over het algemeen loont het desondanks de moeite:

1 Het is regelmatig voorgekomen dat partijen “muurvaste” za-ken alsnog -onder begeleiding van een onderwijsconsulent-tot een oplossing kwamen nadat de ACTB door de ouder ofhet bevoegd gezag was ingeschakeld. Voorbeeld: Na inscha-keling van de ACTB trekt het bevoegd gezag de verwijderingin of gaat alsnog over tot het opstellen van het handelings-plan.

5Hier reageert de ACTB op de situatie die ontstond toen enkele van de scholen waar-voor Sterre werd aangemeld alleen onderwijs in vmbo-t en hoger gaven. Volgens de ACTBwas er bij het ontbreken van een diplomaperspectief geen belang voor Sterre bij die aan-meldingen. Zie hierover ook Wel of geen diploma

226 HOOFDSTUK 15. DE ACTB

2 Op basis van de adviezen van de ACTB is een gestage juris-prudentielijn ontwikkeld, die reguliere scholen inzicht geeftin de criteria die zij dienen toe te passen bij plaatsing van eengeındiceerde leerling. De rechters die tot nu toe hun oordeelover dergelijke zaken hebben gegeven achtten de criteria vande ACTB leidend voor de beoordeling van de zaken. Indienpartijen na de ACTB adviesprocedure naar de burgelijkeof bestuursrechter gingen voor hetzelfde probleem, paste derechter tot nu toe de toetsingscriteria van de ACTB toe. Hetis partijen om die reden aan te raden eerst een advies van deACTB af te wachten alvorens tot een juridische procedureover te gaan.

3 De adviezen van de ACTB worden grotendeels overgenomendoor reguliere scholen.

ACTB PROCEDURE EN TOETSINGSCRITERIA

Toetsingscriteria bij afwijzingDe ACTB onderzoekt voor een advies inzake afwijzingsbesluitonder meer:

1 of het bevoegd gezag van de reguliere school in voldoendemate heeft aangetoond dat hij niet in staat is aan de betref-fende geındiceerde leerling kwalitatief goed onderwijs te kun-nen bieden, dat op de individuele behoeften van de geındiceerdeleerling is afgestemd.

Hier doet de ACTB onderzoek aan de hand van vier vragen:

(a) wat is nodig om de leerling op de school te kunnen latenfunctioneren (afgestemd op zijn/haar behoeften)

(b) welke middelen staan de school ter beschikking (rug-zakje, PGB)

(c) wat is mogelijk op basis van deze middelen (voorzienin-gen)

(d) waarom is de school niet in staat -ondanks de inzet vande middelen-de leerling kwalitatief goed onderwijs tebieden, afgestemd op diens behoeften?

15.1. ACTB VOLGENS HAAR WEBSITE (JUNI 2008) 227

De school dient een onafhankelijke deskundige in te schaken,die onderzoekt welke voorzieningen de leerling tenminste no-dig heeft om op de desbetreffende school te functioneren.Voorts kan de school zich niet beperken tot bestudering vanhet dossier: de school dient zijn besluit mede te baseren opeigen observatieonderzoek van de leerling.

2 of het bevoegd gezag van de reguliere school (zorg)beleidheeft vastgesteld ten aanzien van geındiceerde leerlingen (inhet schoolplan en de schoolgids)

3 of het bevoegd gezag van de school een voldoende consis-tent en herkenbaar (toegankelijk en duidelijk) toelatingsbe-leid voert.

4 of het bevoegd gezag van de reguliere school de criteria vanhet Inrichtingsbesluit WVO heeft toegepast (bij toelating ophet voortgezet onderwijs). Bijvoorbeeld: bij toelating toteen school voor vmbo-g en t, havo en vwo dient de schoolde geschiktheid van de leerling voor deze typen onderwijs tetoetsen aan de hand van methoden genoemd in artikel 4 vanhet Inrichtingsbesluit (de vraag is of de leerling de opleidingkan afsluiten met een diploma?). Deze verplichting geldtniet als de school uitsluitend een vmbo-k en b biedt of alsde school ook hogere niveaus aanbiedt en een gemeenschap-pelijke eerste leerjaar heeft voor alle niveaus.

Toetsingscriteria bij handelingsplanDe ACTB onderzoekt voor een advies inzake een conflict over debesteding van het leerlinggebonden financiering/het handelings-plan onder meer (gebaseerd op de LGF):

1 de punten als genoemd bij toetsing van het afwijzingsbesluit;

2 of de voor de leerling noodzakelijke maatregelen zijn getrof-fen (zoals technische aanpassingen, onderwijskundige maat-regelen, organisatie of bijdrage van ambulante begeleiding)en of deze zijn opgenomen in het handelingsplan;

3 of voldoende kenbaar is hoe het rugzakje besteed gaat wor-den en of de ouders/verzorgers van de leerling voldoende bijhet opstellen van het handelingsplan zijn betrokken.

Toetsingscriteria bij verwijderingDe ACTB onderzoekt voor een advies inzake een conflict over deverwijdering van een geındiceerde leerling:

228 HOOFDSTUK 15. DE ACTB

1 de punten als genoemd bij toetsing van het afwijzingsbesluiten het handelingsplan;

2 of het bevoegd gezag van de school bij de verwijdering heeftgehandeld in overeenstemming met de bepalingen over ver-wijdering in het WPO of de WVO voor zover van toepassing.

PROCEDURE EN WERKWIJZE VAN DE ACTB

De werkwijze van de ACTB is opgenomen in het reglement vanorde van de ACTB van 11 januari 2006. Samengevat is de werk-wijze als volgt:

Verzoekers kunnen een verzoek om advies bij de ACTB indienen,bij voorkeur door middel van een door de ACTB opgesteld for-mulier (zie Procedure aanmelden).

Secretariaat ACTB Email: info@actb.nlPostbus 19521 Telefoon: 070-31228872500 CM Den Haag Fax: 070-3122870

Het verzoek om advies is gesteld in de Nederlandse taal, wordtgedateerd en ondertekend en bevat tenminste:

1 de naam en het adres van de verzoeker en van het kind

2 het soort advies dat wordt gevraagd (verplicht/vrijwillig ad-vies over toelating, verwijdering of besteding)

De verzoeker (die ouder/verzorger is) dient ter bescherming vanzijn of haar privacy (en die van het kind) gelijktijdig met het ver-zoek een ondertekend toestemmingsformulier in, waarmee hij/zijde ACTB toestemming geeft om de persoonsgegevens van zich-zelf/haarzelf of die van zijn/haar kind te verwerken (als bedoeldin artikel 41 lid 3 van het reglement van orde van de ACTB van1 januari 2006).

Indien de ACTB een melding krijgt van ouders dat zij bezwaarhebben gemaakt tegen een besluit van het bevoegd gezag en het

15.1. ACTB VOLGENS HAAR WEBSITE (JUNI 2008) 229

bevoegd gezag geen advies heeft gevraagd aan de ACTB, danschrijft de ACTB het bevoegd gezag aan met het verzoek eenverzoek om advies bij haar in te dienen.

Bij het verzoek dient een ouder de volgende stukken in:

• toestemmingsformulier (in het kader van privacywetgeving,zie onder 1);

• standpunt ten aanzien van het (voorgenomen) besluit vanhet bevoegd gezag;

• indicatiestelling van de leerling;

• rapporten van onafhankelijke deskundigen waaruit blijkt welkevoorzieningen de leerling nodig heeft om op de betreffendeschool te kunnen functioneren.

Bij het verzoek dient het bevoegd gezag de volgende stukken in:

• het schoolplan;

• de schoolgids;

• het toelatingsbeleid;

• het besluit tot afwijzing, het handelingsplan of besluit totverwijdering;

• het bezwaarschrift van de ouders;

• rapporten van onafhankelijke deskundigen waaruit blijkt watde leerling nodig heeft om op de desbetreffende school tekunnen functioneren;

• overige informatie (correspondentie, gespreksverslagen etc.).

De ACTB bepaalt op grond van de criteria of het verzoek ont-vankelijk is.Indien het verzoek ontvankelijk is, stelt de ACTB de wederpartijin de gelegenheid te reageren. Vervolgens krijgen beide partijennog een keer de mogelijkheid om over en weer op de standpuntenvan elkaar te reageren. De ACTB kan een onderwijsconsulentinschakelen om informatie in te winnen bij partijen. De onder-wijsconsulent rapporteert zijn/haar bevindingen aan de ACTB.De ACTB sluit (binnen zes weken na het verzoek, zie 1) de pro-cedure af met een advies. Het bevoegd gezag dient het advies in

230 HOOFDSTUK 15. DE ACTB

zijn besluitvorming te betrekken.

ADVIEZEN ACTB

Hierbij vind u een overzicht van de geanonimiseerde adviezen vande ACTB tot op heden.

”Voorzieningenrechter Rechtbank Amsterdam neemt advies vande ACTB over in toelatingszaak.””Voorzieningenrechter Zwolle acht inhoud van de ACTB-adviezenleidend voor beoordeling van de zaak.”

de ACTB-procedure kan mogelijk enkele weken extra vragen bijnog niet eerdere behandelde thema’s

15.2 Adviezen en rechtzaken

Er zijn in het bestaan van de ACTB weinig adviezen gegeven. De adviezendie gegeven werden betroffen voornamelijk vier leerlingen. Er is bij het aan-treden van de ACTB een advies gegeven over de weigering van een schoolvoor voortgezet onderwijs in Zutphen van een tweeling Lars en Niels. Hetadvies was dat de school op onjuiste gronden toelating had geweigerd en deACTB adviseerde de school een nieuw besluit te nemen. De ouders van detweeling hebben de toelating van Lars en Niels aangevochten voor de recht-bank en in hoger beroep bij het Hof in Arnhem. De ouders werden in hetongelijk gesteld en Lars en Niels werden niet toegelaten.

Er zijn twee adviezen gegeven voor een meisje (Thiandi), dat zich hadaangemeld bij twee openbare scholen voor voortgezet onderijs in Almere. Deouders van Thiandi waren ervan overtuigd - en de scholen hebben dat nietweersproken - dat Thiandi een diploma zou kunnen halen. Thiandi voldeedaan de wettelijke toelatingsvoorwaarden voor die scholen. De adviezen wa-ren dat beide scholen op onjuiste gronden hadden afgewezen en de ACTBadviseerde de scholen een nieuw besluit te nemen. Beide scholen vielen ove-rigens onder hetzelfde bevoegd gezag. Voor een school daarvan zijn oudersnaar de rechter gegaan. De rechtbank vernietigde het primaire besluit vandie school en gaf de school de opdracht een nieuw besluit te nemen. Hier-tegen tekende de school hoger beroep aan bij de Raad van State. De Raadvan State oordeelde dat de rechtbank terecht het primaire besluit van de

15.2. ADVIEZEN EN RECHTZAKEN 231

school had vernietigd, maar oordeelde tevens dat de school de leerling niethoefde toe te laten. Schrijnend in deze zaak was dat het bevoegd gezag vande scholen die alles uit de kast haalden om Thiandi te weigeren, tevens hetbevoegd gezag was van de @rchipel, de school die als eerste in Nederland depilot inclusief onderwijs had ingesteld met Thiandi en Sterre.

Voor Sterre heeft de ACTB zes adviezen gegeven. Een advies ging overeen school voor vmbo-t en havo, vier adviezen over scholen met een gemeen-schappelijk eerste leerjaar met een school voor vbo en een advies voor eenpraktijkschool.Voor de IVKO adviseerde de ACTB dat het primaire besluit op onjuiste gron-den was genomen en het besluit op bezwaar prematuur, zonder het adviesvan de ACTB te hebben afgewacht, was genomen. Ouders tekenden beroepaan tegen het besluit op bezwaar en werden in het gelijk gesteld. De rechterdroeg de IVKO op een nieuw besluit op bezwaar te nemen. Dit nieuwe be-sluit op bezwaar werd door de rechter in stand gehouden en Sterre werd niettoegelaten tot de IVKO.Voor vier openbare scholen met een gemeenschappelijk eerste leerjaar meteen school voor vbo werden door de ACTB vier adviezen6 gegeven. In dezeadviezen stelde de ACTB niet aan de beoordeling van de primaire besluitenom Sterre te weigeren te zijn toegekomen omdat het voor de ACTB duidelijkwas dat Sterre geen diploma in de door de scholen aangeboden schoolsoortenzou kunnen worden behaald. De ACTB stelde dat, hoewel Sterre aan dewettelijke toelatingsvoorwaarden voldeed, de wetgever de gevolgen van de lgfop de toelatingsvoorwaarden genoemd in het Inrichtingsbesluit WVO waar-schijnlijk niet goed had overzien, maar dat uit het feit dat het voortgezetonderwijs gericht is op het halen van een diploma kan worden afgeleid datleerlingen die geen diploma kunnen halen niet hoeven te worden toegelaten.Drie van die vier scholen handhaafden in een drieregelige brief hun primairebesluit, een school wilde helemaal niet besluiten op bezwaar en moest daartoedoor de rechter worden gedwongen. Tegen drie besluiten op bezwaar gingenouders in beroep. De rechter verklaarde het beroep van ouders gegrond endroeg de scholen op een nieuw besluit te nemen. Het tweede besluit op be-zwaar van de twee scholen en het eerste besluit op bezwaar van de schooldie daartoe via de rechter gedwongen moest worden, werd in een gevoegdebehandeling onder gelijke argumentering in stand gelaten. Arbitrair hebbenouders hoger beroep aangetekend tegen een uitspraak. De Raad van State

6vier adviezen over scholen met een gemeenschappelijk eerste leerjaar met een schoolvoor vbo. De scholen waren verschillend maar de conclusies waren eensluidend: het adviesvoor het Calandlyceum, het advies voor de OSB, het advies voor SG Reigersbos en hetadvies voor het Brederode college

232 HOOFDSTUK 15. DE ACTB

liet daarbij de weigering van de school om Sterre toe te laten in stand.

De ACTB weigerde aanvankelijk adviezen te geven voor drie aanmeldin-gen van Sterre, maar kwam terug op de weigering advies te geven over eenschool. Voor twee categorale gymnasia bleef de ACTB bij haar standpuntom geen advies te geven. Die scholen hebben geen primair besluit genomenen ouders hebben tegen de fictieve weigeringen bezwaar gemaakt. De scholenhebben daarna ook niet meer besloten op bezwaar.

De ACTB heeft een advies gegeven over de primaire weigeringen (er warener drie) van een praktijkschool om Sterre toe te laten. De ACTB adviseerdedat de praktijkschool op onjuiste gronden had besloten om Sterre niet toe telaten en adviseerde de school een nieuw besluit te nemen. De praktijkschoolnam geen nieuw besluit en ouders dienden een klacht in bij de LandelijkeKlachten Commissie. De klachtencommissie oordeelde dat de praktijkschoolzich niet voortvarend had opgesteld maar dat niet kon worden vastgesteld ofde praktijkschool Sterre’s aanmelding bewust frustreerde.

De eerste vijf adviezen van de ACTB werden overgenomen door de recht-bank en later de Raad van State. Het had de ACTB - en later de rechtbankduidelijk moeten zijn - en ouders hebben dit ook als grief aangevoerd in hethoger beroep bij de Raad van State, dat er dan in Nederland in het geheelgeen onderwijs voor Sterre zou zijn. De Raad van State is op deze grief nietingegaan.

De uitspraken van de Raad van State over Thiandi en Sterre laten ziendat het in Nederland niet uitmaakt of een gehandicapte leerling wel of geendiploma kan halen: de school kan ten allen tijden de leerling ongestraft wei-geren ook al voldoen ze aan de wettelijke toelatingsvoorwaarden. Door dezeuitspraken is duidelijk geworden dat het geen zin heeft om een weigering vaneen leerling voor de rechter aan te vechten. Het heeft daarom ook nauwe-lijks zin meer om een advies aan te vragen bij de ACTB, niet in de laatsteplaats omdat de ACTB al vroeg oordeelt of het in het belang is van oudersof leerling om een advies uit te brengen.

In welke gevallen kan de ACTB niet adviseren?...4. Indien de verzoeker geen belang heeft bij zijn/haar verzoek

Voorbeeld van geen belang bij verzoek: als een verzoeker meer-dere verzoeken om advies tegelijk indient bij de ACTB. Bijvoor-

15.3. WEL OF GEEN DIPLOMA 233

beeld een ouder dient ten aanzien van de afwijzingen van de ver-zoeken om toelating van zijn kind bij vijf scholen, vijf verzoekenom advies in bij de ACTB. De ACTB zal in een dergelijk gevalaltijd slechts een afwijzing van een verzoek om toelating behan-delen.

Ander voorbeeld: een ouder meldt een meervoudig gehandicapteleerling aan bij scholen voor v,bo-t, havo en atheneum. In ditspecifieke geval beschikte de ACTB over voldoende onderzoeks-materiaal om te kunnen vaststellen dat de leerling ook met inzetvan LGF-middelen geen vmbo-t (of hoger) diploma zou kunnenhalen.(Website ACTB)

De Ouders van Thiandi en Sterre hebben beiden verzoekschriften inge-diend hij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM). Het ver-zoekschrift over de weigering van Thiandi is na korte tijd niet-ontvankelijkverklaard. Het verzoekschrift over Sterre is in oktober 2008 niet-ontvankelijkverklaard.

15.3 Wel of geen diploma

Nederland is in Lissabon met de andere landen uit de Europese Unie over-eengekomen maatregelen te nemen die ertoe moeten leiden dat het voortijdigschoolverlaten wordt teruggedrongen. Van voortijdig schoolverlaten is sprakeals leerlingen de school verlaten zonder een diploma te hebben gehaald. Demaatregelen die Nederland heeft genomen is dat zij van het terugdringen vanvoortijdig schoolverlaten het speerpunt van haar beleid heeft gemaakt. Metgemeenten heeft de overheid prestatiecontracten gesloten over het verminde-ren van vroegtijdig schoolverlaten. Bij goed presteren krijgen gemeenten geld.

Gemeenten denken dat voortijdig schoolverlaten kan worden teruggedron-gen door leerlingen direct op de juiste school te plaatsen. In Amsterdam heeftdit geleid tot het instellen van de Kernprocedure. De Kernprocedure voor-komt dat zwakke of achterstands leerlingen naar een reguliere school gaandoordat deze leerlingen, zelfs voor een vbo-school, volgens de regls van deKernprocedure een minimum cito-score moeten hebben. Wettelijk is het niettoegestaan voor scholen met een gemeenschappelijk eerste leerjaar met een

234 HOOFDSTUK 15. DE ACTB

school voor vbo7 een geschiktheidsonderzoek ten grondslag te leggen aan debeslissing om toe te laten8.

Het is duidelijk dat toelaten van kinderen met een handicap de streefcij-fers voor het terugdringen van voortijdig schoolverlaten in gevaar brengen.Die streefcijfers lopen geen gevaar als leerlingen met een handicap gewoonniet worden toegelaten tot een reguliere school.

Het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens9 stelt dat geen kindmag worden uitgesloten voor funderend onderwijs. In recentelijke jurispru-dentie is deze verdragsbepaling nader gepreciseerd tot “geen kind mag wordenuitgesloten voor regulier onderwijs” (zie: (blz 21 van Conclusions XVIII-2(THE NETHERLANDS KINGDOM IN EUROPE)). Het door Nederlandondertekende maar nog niet geratificeerde artikel 24 van het VN verdragvoor de rechten van personen met een handicap stelt dat verdragspartnersinclusief onderwijs moet garanderen.

De beleidsterreinen terugdringen van het voortijdig schoolverlaten en in-clusief onderwijs zijn zoals het nu is geımplementeerd in Nederland aan elkaartegengesteld. In de keuze die gemaakt moet worden kiest de Nederlandseoverheid voor terugdringen van voortijdig schoolverlaten en tegen inclusie.

15.3.1 Het diploma-dillemma voor de ACTB

De ACTB kreeg bij haar advisering ook te maken met dit spanningsveld. Zijverwoordt dit in haar jaarverslag 2004/2005 op blz 14:

De ACTB constateert dat scholen artikel 4 Inrichtingsbesluit in depraktijk vaak ruim interpreteren: scholen voor VMBO beroepsge-richte leerwegen (of een gemeenschappelijk eerste leerjaar) passende geschiktheidseis of andere aanvullende toelatingscriteria toe bijtoelating van een geındiceerde leerling10.

7kader- of basisgerichte vmbo8artikel 4 lid 5 Inrichtingsbesluit WVO9artikel 2 Eerste Protocol EVRM

10In vier zaken is de ACTB van oordeel dat het bevoegd gezag van de school zichin het afwijzingsbesluit ten onrechte baseert op aanvullende toelatingscriteria, zoals dekernprocedure (in aanvulling op de criteria van artikel 3 van het Inrichtingsbesluit WVO).Het bevoegd gezag van een school met een gemeenschappelijk eerste leerjaar voor VMBO(beroepsgerichte leerwegen) en de overige niveaus (VMBO-t en hoger) mag namelijk geenaanvullende toelatingscriteria stellen op grond van artikel 4 lid 5 van het Inrichtingsbesluit.

15.3. WEL OF GEEN DIPLOMA 235

De ACTB betwijfelt of het Inrichtingsbesluit in redelijkheid zietop de situatie van de toelating van kinderen ten aanzien van wieelke voorwaarde ontbreekt tot het verwezenlijken van de wette-lijk gestelde onderwijsdoelen door de school.11 Hierbij neemt zijin beschouwing dat uit de wetsgeschiedenis van de WVO blijktdat alle vormen van VMBOonderwijs in beginsel diplomagerichtonderwijs zijn.12

Door de latere inwerkingtreding van de LGF is het noodzakelijkde strekking van het Inrichtingsbesluit opnieuw te overdenken,zeker nu tot op heden noch in de wet, noch in de parlementairestukken of in mededelingen van de zijde van de overheid op de con-sequenties van de LGF op dit punt is ingegaan. De ACTB beveeltaan dat de artikelen 3 en 4 van het Inrichtingsbesluit WVO spe-cifiek wordt bezien op deze problematiek van het VMBO (en/ofscholen met een gemeenschappelijk eerste leerjaar).

De geschiktheidseisVolgens de Minister blijkt uit de huidige wet- en regelgeving datscholen leerlingen die niet voldoen aan de geschiktheidseis formeelniet mogen toelaten.13 De ACTB betwijfelt of een dergelijk for-meel en absoluut verbod duidelijk uit de huidige wetgeving blijkt.De ACTB neemt hierbij de volgende punten in beschouwing:

• beleidsvrijheid van het bevoegd gezag bij toelating van degeındiceerde leerling (op grond van de artikelen 7 tot en met10a en 27 WVO in samenhang met artikel 2 tot en met 10van het Inrichtingsbesluit WVO).

11De ACTB heeft dan ook in vier adviezen geoordeeld dat het bevoegd gezag van eenschool met een gemeenschappelijk eerste leerjaar voor VMBO-k en b en de overige niveaus(VMBO-t of hoger) in alle redelijkheid tot het besluit kan komen dat de leerling niettoelaatbaar kan worden geacht tot zijn onderwijsinstelling. In dit specifieke geval bleekduidelijk uit onderzoeksrapporten dat de leerling het onderwijs op de school niet kanvolgen (evenmin met inzet van LGF-middelen) en dat de school haar zodoende niet toteen diploma kan leiden op het niveau van de schooltypen die de school aanbiedt.

12Op basis van artikel 29 WVO dienen alle VO-scholen hun leerlingen de gelegenheid tothet afleggen van een eindexamen te bieden. Het onderwijs is gericht op het behalen vaneen diploma (zie memorie van toelichting Wijzigingswet WVO, 2e Kamer, vergaderjaar1996-1997, 25 410, nr. 3 en artikel 10b jo. artikel 29 WVO).

13Zie het antwoord van de Minister op de vragen van de leden Eijsink en Smits inzakede diploma-eis aanleunklas met kenmerk 2040513260 (d.d. 20 april 2005). Zie ook hetantwoord van de Minister op de vragen van het lid Aasted-Madsen Van Stiphout inzakeeen aanleunklas voor leerlingen met een verstandelijke beperking met kenmerk 2040513120(d.d. 15 april 2005).

236 HOOFDSTUK 15. DE ACTB

• de tekst van artikel 4 lid 2 Inrichtingsbesluit WVO, waarinstaat dat de geschiktheidseis mede bepalend is voor de toe-lating.

• de uitspraak van de voorzieningenrechter betreffende de af-wijzing van een meervoudig gehandicapte leerling, waaruitblijkt dat het, volgens de rechter, niet zonder meer onmoge-lijk wordt voor kinderen met een LGF-indicatie om VMBO(-t) te volgen, vanwege de specifieke tekst van artikel 4 lid 2 ende beleidsvrijheid van de scholen bij de toelatingsbeslissing.

De ACTB beveelt aan te bezien hoe het formele verbod zich ver-houdt tot de huidige formulering van artikel 4 van het Inrichtings-besluit en de beleidsvrijheid van de scholen bij toelating

Op deze bladzijde van het jaarverslag van de ACTB komt het dillemmaduidelijk naar voren. Het gaat in de Kamervragen over het Novaliscollege inEindhoven en de toelatingszaak van Sterre voor de IVKO. Net als de IVKOis het Novaliscollege een school met vmbo-t en hoger. Beide scholen moetendaarom een geschiktheidsonderzoek doen en dit meewegen bij de beslissingtot toelaten14. Het Novaliscollege verzocht de Minister toestemming voor hetmogen inrichten van een aanleunklasje voor leerlingen met een verstandelijkehandicap. Dit zijn leerlingen waarvan de verwachting is dat zij geen diplomazullen halen in de onderwijssoorten die het Novaliscollege bood. De ministerheeft in eerste instantie afwijzend beschikt op dit verzoek. Dat was de redenvoor de Kamervragen15.

In de uitspraak over het beroep dat ouders hadden aangetekend tegen heteerste besluit op bezwaar van de IVKO stelde de voorzieningenrechter naaraanleiding van de vrees van ouders dat, nu bleek dat een geschiktheidsonder-zoek zou moeten worden uitgevoerd:

Het wordt daarmee niet zonder meer onmogelijk voor kinderenmet een LGF indicatie om v.m.b.o. te volgen, zoals de ouders

14artikel 4 vijfde lid Inrichtingsbesluit WVO15Op 16 juni 2005 heeft de Minister alsnog positief beschikt (Kenmerk

PO/ZO/05/25526) op de aanvraag. Volgens de beschikking zouden de cluster-3 leerlingeningeschreven moeten worden op het MAVO. Het experiment kent een looptijd van vijfjaar en na drie jaar vindt een evaluatie plaats om te bezien of het experiment kan wordenvoortgezet. Het experiment is in 2010 met vijf jaar verlengd.

15.3. WEL OF GEEN DIPLOMA 237

hebben gesteld, gelet op de beleidsvrijheid van het bevoegd ge-zag en op de tekst van artikel 4 lid 2, waarin staat dat tenminsteeen van de daarin genoemde factoren mede bepalend zijn voor detoelating. Bovendien moeten bij een dergelijk onderzoek de extramogelijkheden dvan de LGF-wet worden betrokken

De minister probeerde het beleidsterrein voortijdig schoolverlaten te blij-ven steunen door initiatieven te ontmoedigen waar leerlingen tot scholenzouden worden toegelaten als er een kleine(re) kans was dat die leerlingeneen diploma zouden halen. De minister stelde in haar antwoord op de Ka-mervragen dat het wettelijk NIET mogelijk zou zijn om leerlingen zonder eendiplomaperspectief tot een school toe te laten. De rechter stelde daarentegenaan de hand van het Inrichtingsbesluit vast dat toelating van leerlingen -zelfs al zouden zij hoogstwaarschijnlijk geen diploma halen - NIET in strijdis met de regelgeving.

Het antwoord van de Minister was voor de vragenstellers onbevredigend.Maar doorvragen zou voor de vragenstellers ook op onbegrip stuiten van deandere leden van de Kamer. Het Novaliscollege kreeg uiteindelijk toch degoedkeuring voor haar initiatief, zij het met het zwaard van Damocles bovenhet hoofd van de tussentijdse evaluatie en het tijdelijke karakter van het ex-periment. Dat maakte dat de invoering van het aanleunklasje in alle stiltegeschiedde zonder de minister voor de voeten te lopen met haar speerpunt-beleid ten aanzien van voortijdig schoolverlaten.

De ACTB koos in haar volgende adviezen over Sterre voor de lijn van deMinister. De uitspraak van de voorzieningenrechter over het tweede besluitop bezwaar van de IVKO waarin de weigering van Sterre in stand werdgehouden, werd door de ACTB geınterpreteerd als zouden ouders en Sterregeen belang meer hebben bij een advies over een toelatingsgeschil met eenschool met vmbo-t en hoger. Om die reden weigerde de ACTB daarna adviesuit te brengen over de fictieve weigeringen van twee categorale gymnasia16.

De Lissabon-doelstellingen ten aanzien van voortijdig schoolverlaten kre-gen zo’n belangrijke plaats in de adviezen die de ACTB vervolgens gaf overtoelatingsgeschillen met vier scholen die wel een gemeenschappelijk eersteleerjaar met een school voor vbo hadden17 dat zij uit het vermoeden dat Sterregeen diploma zou kunnen halen afleidde dat scholen haar alleen daarom al

16Barlaeus en Vossius Gymnasium17Calandlyceum, OSB, SG Reigersbos en Bredero College

238 HOOFDSTUK 15. DE ACTB

niet hoefden toe te laten omdat, zo stelde de ACTB geheel in lijn met deMinister, het doel van onderwijs is het halen van een diploma. De juridi-sche onderbouwing voor een diploma-eis ontleende de ACTB aan een deKamerstukken18 behorende bij het invoertraject van de Wet op het Voortge-zet Onderwijs en de reden dat scholen Sterre om die reden mochten weigerenmeende de ACTB terug te vinden in de uitspraak van de Raad van Statevan 1999 (over Thiandi) en een uitspraak in 2005 (ook over Thiandi, refere-rend aan de uitspraak van 1999) waarin gesteld werd dat er bezwaren vanpedagogisch-didactische en organisatorische aard konden zijn die toelating inde weg zouden kunnen staan. Dat deze uitspraak werd gedaan in 1999, vierjaar voor de invoering van de ‘Rugzak’ en dat de Afdeling van de Raad vanState in deze uitspraak overwoog dat:

2.5.2. De Afdeling overweegt voorts, dat bij de herziening vande WBO en de ISOVSO weliswaar bepaalde soorten van scholenvoor speciaal onderwijs zijn opgeheven, maar dat zulks niet geldtvoor, onder meer, de scholen voor zintuiglijk gehandicapte kin-deren en meervoudig gehandicapte kinderen. De wetgever gaater klaarblijkelijk van uit, dat (vooralsnog) voor leerlingen metzodanig ernstige handicaps toelating tot het basisonderwijs nietzonder meer aangewezen is.

scheen de ACTB over het hoofd te hebben gezien of niet van belang te heb-ben geacht.

Het is bedenkelijk dat de ACTB de jurisprudentie van 1999 voortzette on-danks het feit dat er inmiddels andere wetgeving op dat gebied van krachtis geworden. Het is ook bedenkelijk dat de ACTB niet een recente uitspraakvan de rechtbank Zwolle/Lelystad heeft betrokken in haar overwegingen. Indeze uitspraak werd (op blz 8) afgerekend met het verweer van een schooldie beweerde dat het Inrichtingsbesluit achterhaald zou zijn en dat inmiddelseen diploma-eis zo gelden:

Dat zij, zoals verweerster heeft gesteld, geen diploma zou kunnenbehalen is, wat daar ook van zij, niet van belang. Daarvoor isredengevend dat, anders dan verweerster in het bestreden besluitstelt, niet aannemelijk geworden dat een diploma-eis kan wordengesteld, nog daargelaten dat het diploma binnen een bepaald aan-tal jaren zou moeten worden gehaald. Immers de tekst van artikel

18Kamerstukken 25 410

15.4. TOT SLOT 239

4, vijfde lid van het inrichtingsbesluit , zoals ook in de ACTB-adviezen en in de uitspraak van de voorzieningenrechter op 20november 2004 is overwogen, is daar duidelijk over: de diploma-eis geldt niet voor een school met een gemeenschappelijk eersteleerjaar met een school voor v.b.o. De stelling van verweersterter zitting, dat de tekst van het inrichtingsbesluit achterhaaldis en dat inmiddels wel een diploma-eis zou moeten gelden ookvoor scholen met een gemeenschappelijk eerste leerjaar met eenschool voor v.b.o. laat de voorzieningenrechter dan ook terzijde.Overigens is ook door de gemachtigde van verweerster ter zit-ting bevestigd dat in sommige gevallen, waartoe ook Thiandi zoukunnen behoren, vrijstelling kan worden verleend van het aantaljaren waarbinnen het diploma zou moeten worden gehaald.

Dat deze uitspraak niet gepubliceerd is op de website van www.rechtspraak.nlzou een toevalligheid kunnen zijn.

De veranderde mening van de ACTB over de diploma-eis heeft verre-gaande gevolgen gehad. De marginaal toetsende rechters namen de redene-ring van de ACTB over en inmiddels zijn daardoor de pedagogisch-didactischeen organisatorische bezwaren in de jurisprudentie terechtgekomen of geble-ven. Dit soort bezwaren zijn zo allesomvattend dat iedere school daarop vooriedere aanmelding een beroep kan doen. Door de onderlinge afspraken diede scholen met de gemeenten en met het Ministerie hebben gemaakt zijn zijzelfs gebonden om probleemleerlingen niet toe te laten omdat dit het halenvan de diploma-targets zou benadelen19.

15.4 Tot Slot

De ACTB was door de indieners van het amendement20 bedoeld om weige-ringen van scholen van een gehandicapte leerling te ontdoen van de emotio-nele elementen en om de rugzakwetgeving een kans te geven. De ‘Rugzak’-wetgeving is al een uiterste compromis waarmee partijen, in de wetenschap

19Het gevolg is dat er weer groei zit in het speciaal onderwijs. De toename van het aantallgf-leerlingen in het regulier onderwijs komt in belangrijke mate doordat van zittendeleerlingen ontdekt wordt dat zij aan de criteria voor het toekennen van een ‘Rugzak’voldoen.

20Kamerstuk 27 728 nr 37

240 HOOFDSTUK 15. DE ACTB

dat de ‘Rugzak’ er is in samenhang met de garanties van andere wet- enregelgeving, hebben ingestemd.

Onder de druk van het het willen halen van resultaat bij terugdringen vanvoortijdig schoolverlaten is dat uitgangspunt gaan schuiven. In vier adviezenvoor Sterre21 trekt de ACTB in twijfel of nog wel van de bestaande wet- enregelgeving mag worden uitgegaan en, ervan uitgaand dat dit niet zo is steltzij:

Blijkens de rapporten is Sterre niet in staat op het niveau van(een van) de schooltypen die de school aanbiedt, een diploma tehalen. Hoewel, zoals eerder gesteld, dit gegeven naar de lettervan het Inrichtingsbesluit niet kan leiden tot weigeren van toe-lating door het bevoegd gezag voor bepaalde schooltypen, moetbetwijfeld worden of het Inrichtingsbesluit in redelijkheid ziet opde situatie van de toelating van kinderen ten aanzien van wieelke voorwaarde ontbreekt tot het verwezenlijken van de wettelijkgestelde onderwijsdoelen door de school. Door de latere inwer-kingtreding van de LGF is het noodzakelijk de strekking van hetInrichtingsbesluit opnieuw te overdenken, zeker nu tot op hedennoch in de wet, de parlementaire stukken of mededelingen vande zijde van de overheid op de consequenties van de LGF op ditpunt is ingegaan.

Tijdens haar bewindsperiode versimpelde minister van der Hoeven de wet-en regelgeving door de basisvorming af te schaffen22. Basisvorming, doorveel scholen al zonder meer genegeerd, zorgt maar voor verhoogd risico datleerlingen na afloop van die basisvorming kunnen kiezen voor een richtingwaarin ze geen diploma kunnen halen. Een andere voornemen, het uit deouderlijke macht ontzetten van ouders die niet wilden meewerken aan een‘Rugzak’-indicatie zodat de school een leerlinggebonden budget zou krijgentoegekend, haalde het niet. Maar haar ideeen lijken de ACTB wel te hebbenbeınvloed. Immers op bladzijde 7 van haar jaarverslag 2006/2007 - de ACTBzet dit jaarverslag al niet meer op haar website - stelt de ACTB - geheel inlijn met de pragmatiek van Minister van der Hoeven dat de mening vanveeleisende ouders genegeerd moet worden in het belang van het kind :

Onderwijsconsulenten lopen in het advies- en bemiddelingswerkvaak tegen problemen van communicatieve aard aan. Zij ervarendaarbij dat scholen niet altijd voldoende ruimte bieden aan de

21De adviezen van 8 juli 2005 voor het Calandlyceum, SG Reigersbos, de OSB en voorhet Bredero College

222006, Stb 281

15.5. JAARVERSLAGEN 241

ervaringsdeskundigheid van ouders en dat de directie, het mana-gement en de leerkrachten op de werkvloer niet altijd eenduidigzijn in hun opvattingen of visie. Daar staat tegenover dat ouderszich vanuit een sterke betrokkenheid bij hun kind soms veeleisendopstellen.De onderwijsconsulenten krijgen bij hun werkzaamheden ook temaken met oudergerelateerde problemen, die een weerslag op hetkind (kunnen) hebben. Het gaat dan niet alleen om het kind,maar vooral om de ouder zelf, bijvoorbeeld bij psychiatrische pro-blematiek, echtscheidingsproblematiek of een-ouderschap. Voorde onderwijsconsulenten ligt er dan de moeilijke taak het kindweer centraal te stellen en zo nodig in het belang van het kindhandelend op te treden.

Het monopoly over wat goed is voor een kind met een handicap is weer terugbij de overheid.

15.5 Jaarverslagen

Tijdens haar zesjarig bestaan heeft de ACTB vijf jaarverslagen uitgegeven.De ACTB werd opgeheven per 1 augustus 2009.

jaarverslag 2003/2004jaarverslag 2004/2005jaarverslag 2005/2006jaarverslag 2006/2007jaarverslag 2007/2008jaarverslag 2008/2009

242 HOOFDSTUK 15. DE ACTB

Hoofdstuk 16

‘Den Haag’

In het voorgaande zijn de confrontaties over de aanmelding van Sterre met deAmsterdamse scholen gedetailleerd beschreven. Ze gebeurden tegen een ach-tergrond van landelijk schuivende, of juist niet schuivende standpunten overhet geven van onderwijs aan leerlingen met een handicap. Ouders - schrijversvan deze verhandeling - voelen zich niet de autoriteit om tien jaar historieover een aspect van het onderwijs uitputtend te behandelen. Nog daargelatendat zij in staat zijn om dit te kunnen doen vanuit de visie van de extreemverschillende sentimenten. Dat doen zij dan ook niet. In dit hoofdstuk wordt

243

244 HOOFDSTUK 16. ‘DEN HAAG’

alleen heel kort aangegeven hoe in hun visie de verschillende actoren in ’DenHaag’ omgingen met dit beleidsonderwerp.schoolbesturen

16.1 De overheid

Na de invoering van het Weer Samen Naar School (WSNS)-beleid, een be-leid dat zich richtte op de integratie van leerlingen met licht verstandelijkehandicaps, kwam de Rugzak in beeld. Het was Tineke Netelenbos, PvdAstaatssecretaris van Onderwijs in het kabinet Kok I (1994-1998) die de eerstestappen zette. Na de conclusie van de commissie Rispens werd in het beleidaangestuurd op de mogelijkheid voor leerlingen met een handicap om naareen reguliere school te gaan met een extra geoormerkte bekostiging. Tijdenshaar bewindsperiode ontstond in Almere de mogelijkheid om te gaan expe-rimenteren met het beleidsvoornemen. De snel groeiende gemeente Almerewas namelijk in 1996 toe aan het stichten van speciaal onderwijs. Op aan-dringen van staatssecretaris Netelenbos werd hiervan afgezien en werd eenexpertisecentrum ‘Gewoon Anders’ opgericht die als doel had scholen en ou-ders van gehandicapte kinderen te ondersteunen bij het krijgen van regulieronderwijs.

Karin Adelmund was de opvolgster als PvdA-staatssecretaris van Onder-wijs in het kabinet Kok II (1998-2002). Zij zette het beleid van Netelen-bos voort en bevorderde dat meer ouderorganisaties deel gingen uitmakenvan het overleg dat tot de uiteindelijk Rugzakwetgeving zou moeten leiden.Naast de Gehandicaptenraad en de Federatie van Ouderverenigingen gingennu ook de Stichting Downsyndroom (SDS) , de Vereniging voor Integratievan Mongoloıde Kinderen (VIM) en de Stichting Inclusief Onderwijs (SIO)meedoen aan het wat toen genoemd werd lgf-overleg op het Ministerie. Hetlgf-overleg leidde tot een wetsvoorstel dat, nadat het de Tweede en EersteKamer was gepasseerd, in 2002 in het staatsblad verscheen. De voorgenomeninvoerdatum was februari 2002 voor de voorbereidingen zodat de scholen op1 augustus 2002 klaar zouden zijn om te voldoen aan de wettelijke verplich-tingen die zij kregen vanuit de Rugzakwetgeving. Op het laatste momentstaken scholen nog een spaak tussen de wielen en moest de voorgenomen in-voering van de Rugzakwetgeving op 1 augustus 2002 worden geparkeerd. Nade val van het kabinet Kok II wilde de Eerste Kamer het wetsvoorstel, kennisgenomen hebbend van de antisentimenten van de scholen, niet goedkeurenmaar klassificeerde het wetsvoorstel als controversieel .

De invoering van een deel van de Rugzakwetgeving geschiedde per 1 au-gustus 2003, ten tijde van het kabinet Balkenende I. De invoering van de

16.1. DE OVERHEID 245

Rugzakwetgeving beoogde ook een versteviging van het speciaal onderwijs,in die zin dat er bij de invoering van de wet Kerndoelen voor het speciaalonderwijs zouden moeten worden ingevoerd. Het artikel over de Kerndoelenin het speciaal onderwijs is tot op de dag van vandaag nog niet van krachtgeworden (2003, Stb 54).

Enig artikel

1. De Wet van 28 november 2002 tot wijziging van de Wet op deexpertisecentra, de Wet op het primair onderwijs en de Wet ophet voortgezet onderwijs in verband met de invoering van een leer-linggebonden financiering en de vorming van regionale expertise-centra (regeling leerlinggebonden financiering) (Stb. 631) treedtin werking met ingang van 1 augustus 2003, met uitzondering vanartikel I, de onderdelen G en H.

2. In afwijking van het eerste lid treedt de daar bedoelde wetvoor wat betreft artikel I, de onderdelen B, E, I, K, M, N, Q, Y,Z, AA en BB, artikel II, onderdeel K, artikel III, onderdeel E,artikel IV, artikel V, artikel VI, artikel VII, artikel VIII, artikelIX, artikel X, artikel XI, artikel XII, artikel XIV en artikel XV inwerking met ingang van de dag na de datum van uitgifte van hetStaatsblad waarin dit besluit wordt geplaatst.

(2003, Stb 54)

Maria van der Hoeven was in de CDA-kabinetten Balkenende I t/m III (van2002 tot 2006) Minister van Onderwijs en had primair en voortgezet on-derwijs in haar portefeuille. Tijdens haar bewindsperiode werden de ookLissabon-afspraken1 om te komen tot terugdringen van voortijdig schoolver-laten (VSV) omgezet in beleid. Gemeenten hadden de Regionale Meld enCoordinatiefunctie (RMC) en werden verantwoordelijk om met scholen af-spraken te maken over hoe kon worden bereikt dat meer leerlingen met eendiploma van school gingen. Maria van der Hoeven, zelf afkomstig uit hetonderwijs, was de minister van deregulering: zij wilde meer aan schoolbestu-ren overlaten en minder vanuit het ministerie voorschrijven. Die trend wasoverigens al ingezet onder de vorige PvdA bewindslieden met bijvoorbeeld deinwerkingtreding van de Wet op het Onderwijstoezicht (WOT, 2002). An-ders dan voor de WOT was het toezicht van de Onderwijsinspectie niet meer

1De Lissabonstrategie is een actie- en ontwikkelingsplan van en voor de Europese Unie(EU), dat in maart 2000 voor een periode van 10 jaar is aangenomen. Een andere benamingis het Lissabonakkoord.

246 HOOFDSTUK 16. ‘DEN HAAG’

repressief maar stimulerend . Niet langer werden scholen aangesproken omdatze iets verkeerd zouden doen maar werden de scholen aangemoedigd zelf aante geven hoe ze iets beter zouden kunnen doen. Onnodig te zeggen dat nietalle scholen deze vrijheid aankonden. Tegelijkertijd werd na de invoering vande Rugzak door scholen hun beleidsruimte verkend om leerlingen met eenhandicap te weigeren. Die beleidsruimte bleek er ruim te zijn en de beoogdekrimp in het speciaal onderwijs bleek niet op te treden, integendeel het spe-ciaal onderwijs groeide sterk. Dat er tegelijkertijd ook groei optrad in hetaantal leerlingen met een rugzak op reguliere scholen komt niet in de laatsteplaast doordat scholen ontdekten dat een aantal zittende leerlingen onderde indicatiecriteria van de Rugzak vielen en zo de school extra geld kondenopleveren. De groei in het aantal kinderen met een indicatie voor speciaalonderwijs maakte dat de minister de open einde regeling losliet en ging ver-vangen door een lumpsum. Niet langer kregen leerlingen met een indicatieautomatisch het vooraf vastgestelde budget, maar moesten scholen het gaandoen met een vooraf vastgestelde lumpsum, ongeacht het aantal zorgleerlin-gen dat zij hadden toegelaten. Dat voor Maria van der Hoeven de prioriteitenlagen bij de scholen en niet bij de leerlingen met een handicap blijkt uit hetafschaffen van de basisvorming (2006, Stb 281) waardoor het voor scholen,die zich overigens toch al niets van de wettelijke basisvorming aantrokken,makkelijker wordt hun leerlingen al direct te sorteren naar kunnen en blijktbijvoorbeeld uit het gedeeltelijk uit de ouderlijke macht ontzetten van oudersdie niet willen meewerken met het apart zetten van hun kind:

De Wijzigingswet maakt het mogelijk dat het bevoegd gezag ver-zoeken tot indicatiestelling van leerlingen voor cluster 4 kan in-dienen bij een commissie voor de indicatiestelling. Het aanvragenvan een indicatie door het bevoegd gezag is pas aan de orde wan-neer ouders de (ernst van de) problematiek niet (willen) inzienen daardoor het aanvragen van een indicatie voor hun kind wei-geren (zie ook Kamerstukken II 2006/07, 30 956, nr. 3, blz. 3 enKamerstukken II 2006/07, 30 956, nr. 7, blz. 911).(2008, Stb 89)

Het netelig beleidsterrein van de Rugzak, dat in de optiek van scholen hetterugdringen van voortijdig schoolverlaten in de weg stond2 werd doorgescho-ven in het beleidstraject “Passend Onderwijs”. Hiermee werd de aandacht

2De redenering deed opgeld dat scholen die hun energie moesten steken in de extra zorgvoor leerlingen met een handicap, die energie niet meer konden richten op het terugdrin-gen van voortijdig schoolverlaten. De minister wilde graag medewerking van scholen enwist dat de Rugzakwetgeving door scholen als lastenverzwaring en uiterst ongewenst werdgezien.

16.1. DE OVERHEID 247

voor het mislukken van de Leerlinggebonden Financiering (Rugzakje) gepar-keerd in een beleid dat pas na haar bewindsperiode zou moeten leiden totpassend onderwijs en werd de verantwoordelijkheid voor het vormgeven ende implementatie van de schouders van de overheid op het bordje van deschoolbesturen gelegd.

De verantwoordelijkheid voor primair onderwijs en voortgezet onderwijswerd in het kabinet Balkenende IV (2006-heden) weer toegewezen aan tweeverschillende staatssecretarissen. Marja van Bijsterveld (CDA) kreeg de por-tefeuille voortgezet onderwijs maar liet de discussie over leerlingen met eenhandicap in het regulier onderwijs graag over aan haar PvdA collega SharonDijksma. Voor een beoogde en/of beloofde invoering van Passend Onder-wijs in 2011 (was 2010) zou het wetgevingstraject dat gebaseerd zou moetenzijn op experimenten, in 2009 in gang gezet moeten worden. De oproepaan het veld om vanaf het schooljaar 2008/2009 met experimenten “passend-onderwijs” te beginnen leverde slechts twee tot drie initiatieven op. Invoe-ring van “Passend Onderwijs”, zeker na de Parlementaire Enquete over deOnderwijsvernieuwing (Dijsselbloem) wordt steeds meer als onwenselijk enonhaalbaar geduid3.

3De Evaluatie Commissie Passend Onderwijs (ECPO) bracht eind 2010 - minder daneen jaar voor de beoogde invoering - een verslag uit over de stand van zaken in 2009/2010

248 HOOFDSTUK 16. ‘DEN HAAG’

16.2 De Tweede Kamer

Van de vele onderwerpen die onderwijs betreffen is regulier onderwijs aankinderen met een handicap ” er een, maar zeker niet de belangrijkste. Hetonderwerp is controversieel. Ouders kunnen dan wel willen dat hun gehan-dicapte kind op een reguliere school wordt toegelaten, scholen zelf willen datniet. Scholen voorspellen een verslechtering van de kwaliteit van het onder-wijs als gehandicapte leerlingen in grote getalen zouden worden toegelaten.Daarmee stellen de scholen de ouders met niet-gehandicapte leerlingen eendoem-scenario voor waardoor het onderwerp als verkiezingsitem een voorspel-bare keuze oplevert: gehandicapten horen niet in het regulier onderwijs thuismaar op een speciale school. Gedurende de afgelopen tien jaar is de TweedeKamer ook vele malen ontbonden en hebben verkiezingen aardverschuivin-gen veroorzaakt. Partijen als Leefbaar Nederland, Lijst Pim Fortuijn, PVVen Rita Verdonk zorgden voor instabiliteit bij de zittende partijen: dan weergroot, dan weer klein. De instabiliteit van de zetelverdeling in de TweedeKamer had niet alleen het gevolg dat partijen op moesten passen met hetinnemen van expliciete standpunten: daarop zouden zij in verkiezingen ne-gatief kunnen worden afgerekend, het had ook gevolg voor de continuıteitvan de woordvoerders in de vaste commissie voor Onderwijs die er vaak doorlanger zittende collega’s op gewezen moesten worden dat zij de geschiedenisvan het beleidstraject nog niet helemaal helder hadden. De voorbereidingen

16.2. DE TWEEDE KAMER 249

die hebben geleid tot de Rugzakwetgeving - het lgf-overleg -werden op af-stand gevolgd door de Tweede Kamer. De precieze implementatie raakte devrijheid van onderwijs in artikel 23 van de Grondwet. Zo lang de behandelingdat knelpunt kon worden uitgesteld, gaf de Tweede Kamer steeds haar fiatom door te gaan. Toen na een aantal jaren voorbereiding langzaam duide-lijk begon te worden dat in het rugzakstelsel scholen alleen de gemakkelijkegehandicapte leerlingen met goed gevulde rugzakken zouden gaan toelaten,maar de moeilijke gevallen graag over zouden laten aan het speciaal onder-wijs, was het voor de Tweede Kamer te laat om op de rem te gaan staan. Devertegenwoordigers van scholen en ouders hadden een concept-wet geformu-leerd die door alle partijen - het eindeloze overleg zat - werd onderschreven.Wie was de Tweede Kamer dan wel om te zeggen dat ze problemen had methet wetsvoorstel?De wet werd ingevoerd en werd op sommige onderdelen een mislukking. Dewet bood - zo bleek na een paar rechtzaken - niet de bescherming aan gehan-dicapte leerlingen die het beoogd had te bieden. Het beroep dat gedaan werdop de open einde regeling bleek een te grote aanslag op de landsbegroting enmaakte een bijstelling van open-einde naar lumpsumbekostiging nodig.

De sporadische commissievergadering over “Passend Onderwijs” - de Rug-zak was al geen onderwerp meer - leidde al gauw bij de Kamerleden totongeınteresseerd vliegen afvangen op beleidsnotities en onderzoeken die doorhet Ministerie in overleg met het veld - overleg waaruit ouders inmiddelsnagenoeg waren verdwenen - werden aangeleverd. Na de beschamende con-clusie van de commissie Dijsselbloem over de onderwijsvernieuwingen werdnu steeds de vraag gesteld of een beleidsterrein wel Dijsselbloem-proof was.Dat was “Passend Onderwijs” niet, daar was men het wel over eens: er wasniet duidelijk welk doel gediend werd, er was geen draagvlak bij de onderwijs-gevenden en de wetenschappelijke onderbouwing werd met een korrel zoutgenomen. “Passend Onderwijs” verdroeg zich ook niet met de Grondwet-telijke vrijheid van onderwijs en het streven de regeldruk terug te brengen,dus het streven om er op toe te zien dat scholen “Passend Onderwijs” welvoldoende serieus namen.

250 HOOFDSTUK 16. ‘DEN HAAG’

Hoofdstuk 17

De Pers

“Integratie of inclusie” is een moeilijk onderwerp. Het is voor de lan-delijke pers moeilijk om in een kort nieuwsitem de essentie neer te zettenop zo’n manier dat het bij de lezer of kijker goed overkomt. Moeilijk is hetook omdat de ene lezer het als een schande ervaart dat Sterre op geen en-

251

252 HOOFDSTUK 17. DE PERS

kele school kan worden toegelaten terwijl de andere lezer zal vinden dat wijouders het ons zelf moeilijk maken omdat er voor Sterre toch goed speciaalonderwijs zou zijn of omdat Sterre veel beter af zou zijn in een kdc.

Kranten en televisie hebben regelmatig aandacht besteed aan de verwik-kelingen rond Sterre. Dat gebeurde bijvoorbeeld op een neutrale manier,op een wijze waarop geen oordeel van de lezer werd gevraagd (zie bijvoor-beeld de NRC-bijlage in sep 2003 over speciaal onderwijs) of een uitroepvan “Schande” ontlokkend item in de uitzending van NOVATv op 17 april2007. Naar aanleiding van een artikel in Het Parool “Sterre kan hier nietnaar school” (juni 2006) ontstaat er in die krant een polemiek die enkeleweken aanhoudt en waarin de extreme standpunten de revue passeren.

Bij het naderen of passeren van dagen dat “Leerlinggebonden Financie-ring” of “Passend Onderwijs” in de Tweede Kamer wordt behandeld is ersoms een opleving in de berichtgeving, vaak ook om dat lobbygroeperingenof ouders met een “onafhankelijk onderzoek” of een rechtzaak het nieuwsproberen te halen. Het nieuws weet dan vaak de kern van de zaak te missendoor opzienbarende regeringspropaganda (zoals bijvoorbeeld Passend Onder-wijs vanaf 2011) als nieuws te presenteren. De tijdschriften van besturenra-den, vakbonden en onderwijsorganisaties, niet erg begaan als zij zijn methet onderwerp van leerlingen met een handicap in het reguliere onderwijs,publiceren af en toe een nietszeggend artikeltje over de Rugzak of “PassendOnderwijs”.

Hoofdstuk 18

De onderwijswereld

Tot nog toe werd beleid voor onderwijs aan leerlingen met een handi-cap voornamelijk voorbereid door het ministerie en de koepelorganisaties vanhet onderwijsveld. Tijdens die beleidsvoorbereidingen wordt in een eindelozestroom van beleidsnota’s en onderzoeksrapporten gezocht naar een consensustussen de deelnemende partijen. Voor mensen die niet de hele dag met ditonderwerp bezig kunnen zijn omdat dagelijks moeten werken is de voortgangniet bij te houden. Ouders en de mensen die voor de klas staan deden daaromniet of nauwelijks mee met de discussie. Dat wil niet zeggen dat zij geen me-

253

254 HOOFDSTUK 18. DE ONDERWIJSWERELD

ning hebben. Die meningen worden pas gemobiliseerd op het moment dat erbelangrijke beslissingen in het beleidstraject worden genomen.

Leerkrachten zijn tegen. Frissen, in zijn publicatie bestuurlijk review OAB/ WSNS / LGF, Van maakbaarheid naar autonomie en varieteit, schrijftdaarover:

Tenslotte, zoals al eerder opgemerkt, stuit de integratiedoelstel-ling van LGF en WSNS op weerstanden in het regulier onderwijsen in het speciaal onderwijs. Men vindt elkaar in de overtuigingdat veel kinderen met specifieke zorgbehoeften niet goed passenin het regulier onderwijs.

Schoolbesturen, vertegenwoordigd door hun koepelorganisaties, hebben an-dere belangen dan leerkrachten. Schoolbesturen zijn voornamelijk gericht ophet behouden van hun autonomie. Hun strategie daarbij is zoveel mogelijkpolderen met de wetgever, daarbij regelmatig wijzend naar het onderwijsar-tikel in de Grondwet, en inzetten op de professionaliteit en expertise van descholen om alle onderwijsproblemen aan te pakken.Voor leerkrachten ligt dat anders. Zij moeten dagelijks de problemen oplossenvan grote klassen met leerlingen die grote verschillen vertonen in motivatieen intelligentie. Omgaan met verschillen vraagt het een en ander van leer-krachten. Er zijn wel enkele leerkrachten die voor gehandicapte leerlingenin het regulier onderwijs zijn, maar leerkrachten werken altijd in een team.Omdat de meerderheid in het team tegen is, moet de enkeling die er vooris zich wel bij dit standpunt neerleggen omdat die enkeling anders geen deelmeer uitmaakt van het team. Het heeft ook niet veel zin voor de enkelevoorstander energie te steken in rugzakleerlingen wetend dat die leerling hetjaar daarop, of in het voortgezet onderwijs het lesuur daarop al, les krijgtvan een leerkracht die niet veel opheeft met een gehandicapte leerling in zijnklas.

Het Salamanca-statement legt uit dat inclusie alleen dan kan ontstaanals er sterk leiderschap is. Sterk leiderschap past niet in de Nederlandse cul-tuur. Nederland is een polderland , een land waar gehandeld wordt rekeninghoudend met alle partijen.

Het polderen in Nederland is het recept om inclusief onderwijs te voor-komen. Inclusief onderwijs vraagt voortdurend vechten tegen de stroom inwant het lijkt zo logisch en efficient om leerlingen te selecteren en in homogeneklassen te plaatsen. Even nalaten hiervoor te vechten zorgt er onmiddelijkvoor dat het machtsvacuum wordt opgevuld door anderen die de touwtjesovernemen en teruggekeren wordt naar wat als normaal wordt gezien. Dis-sidenten worden overgeplaatst of gepasseerd bij promotie of blijken, indien

255

zij een andere werkplek zoeken vanwege hun eerdere pro-inclusie opstellingkansloos.

Hoewel schoolbesturen de leiding zouden moeten geven aan scholen is dewerkelijkheid andersom. Scholen maken het beleid op de werkvloer en alsdat beleid geen extra geld kost volgen schoolbesturende de scholen daarin.Scholen, schoolleiders en docenten hebben een verwrongen beeld van de sa-menleving. Dag in dag uit worden zij geconfronteerd met leerlingen. Leer-lingen hebben een enorme kennisachterstand ten opzichte van leerkrachten:juist daarom zijn zij leerling. Leerlingen moeten door schoolpersoneel ookin het gareel worden gehouden. Dat kan ook omdat leerlingen zich nog let-terlijk in de hoek of op de gang laten zetten. In het uiterste geval kan deleerling zelfs verwijderd worden. Met de ouders van de leerlingen is het alniet veel beter. Voorzover zij niet op school ontboden worden om zich teverantwoorden voor het gedrag of de wanprestaties van hun kind, wordenzij in 10-minutengesprekjes op de hoogte gebracht van de vorderingen of hetgebrek aan vorderingen van hun kind. Dat die ouders niets weten of snap-pen van de vakken waarover gesproken wordt of de schoolconstellatie waardie vakken gegeven worden is een gegeven dat docenten hoog en ouders laagin de hierarchie plaatst. De Grondwettelijke vrijheid van onderwijs draagtnog eens bij aan het gevoel van onaantastbaarheid en redder van de wereld.Besturen die confrontaties aangaan met schoolleiders maken zichzelf vleugel-lam: zij zouden dan ruzie maken met diegenen die hun beleid zouden moetenuitvoeren.

256 HOOFDSTUK 18. DE ONDERWIJSWERELD

Hoofdstuk 19

Ouders en hun kinderen

De diversiteit van omstandigheden van ouders en hun kinderen maakt datzij niet in staat zijn een vuist te maken. Dat is de belangrijkste reden waaromouders geen krachtige partij zijn.

Ouders hebben voornamelijk een belang: het eigenbelang . In de korte tijddat hun kinderen op school zitten moeten zij maximaal rendement halen uit

257

258 HOOFDSTUK 19. OUDERS EN HUN KINDEREN

het onderwijs en daarbij de vernederingen die zij van de scholen te verwerkenkrijgt op de koop toe nemen. Zij weten dat, als zij een confrontatie met eenschool aangaan, zij in theorie wel de vrijheid hebben naar een andere schoolte gaan, maar dat die confrontatie hen blijft volgen omdat de school waarmeeze ruzie hadden een eventuele nieuwe school zal bijpraten.

Het belang voor ouders en leerling is ook relatief kortdurend. Hoe eenschool in 2008 omgaat met beleidsplannen voor 2011 zal de ouders een zorgzijn: hun kind is dan al lang van school.

Ouders zijn terughoudend met het aangaan van conflicten met de school.Deels komt dat omdat ze niet willen geloven dat de school haar eigenbelangstelt boven het belang van het kind, maar het voelt ook niet goed een conflictte hebben met een school aan wie je voor een groot deel van de week je kindhebt toevertrouwd.

Ouders die een belang hebben bij de plaatsing van hun kind zijn doorgaansonbekend met de krachten die ze moeten bevechten en begaan in hun naıviteitalle fouten die hen in de strijd met scholen op achterstand zetten. Ouders diena jaren door de wol geverfd zijn hebben inmiddels geen belang meer omdathun kind de schoolleeftijd is ontgroeid of omdat hun kind inmiddels op eenandere, vaak niet gewilde, plaats terecht is gekomen.

Ouders van kinderen met een verstandelijke handicap weten dat hun kin-deren meer leren en meer kansen hebben in de maatschappij nadat ze op eenreguliere school hebben gezeten en niet op een speciale. Ouders van kinderenmet lichte gedragsproblemen daarentegen merken dat zij op reguliere scholenniet voldoende aandacht en begeleiding krijgen en komen in een circuit vanonopgeloste confrontaties met scholen terecht. Zij hebben veel liever scholendie begrip tonen voor de gedragsproblemen en zouden daarom liever naar eenspeciale school gaan. Het is daardoor moeilijk ouders van kinderen met eenhandicap op een lijn te krijgen. Wat het ene kind nodig heeft is vaak directeen barriere voor wat het andere kind nodig heeft: het ene kind heeft rusten een prikkelarme omgeving nodig, het andere kind drukte en een omgevingrijk aan prikkels. Dat is nauwelijks tegelijkertijd in dezelfde klas te bieden.

De verschillende behoeften voor de verschillende leerlingen vertalen zichin verschillende splinterbelangengroepen. Veel handicaps komen zo weinigvoor dat een belangenvereniging marginaal zou zijn of is. Andere handi-caps zijn duidelijk en vroeg te diagnosticeren en mobiliseren in een vroegstadium, vaak nog voor de geboorte, ouders om zich aan te sluiten bij eenbelangenvereniging (Downs syndroom).

Sommige handicaps zijn erfelijk of komen veel in een familie voor. Daar-door komt het voor dat ouders met dezelfde soort problemen kampen als hunkinderen en dat die ouders door die handicap niet in staat zijn goed voorzichzelf, laat staan voor hun kinderen op te komen.

259

Een belangrijk orgaan: de Federatie van Ouderverenigingen, spreekbuisvoor 90 procent van de kinderen met een verstandelijke handicap, is in 2007failliet gegaan. Overgebleven zijn kleine splinter belangenverenigingetjes dieniet de potentie hebben om goed op te komen voor hun achterban.

260 HOOFDSTUK 19. OUDERS EN HUN KINDEREN

Hoofdstuk 20

Europese Commissie

Het European Social Charter of Europees Sociaal Handvest garandeert so-ciale en economische mensenrechten. Het handvest is van kracht gewordenin 1961 en herzien in 1996.De European Committee of Social Rights (ECSR) (de Europese Commis-sie) is het orgaan dat verantwoordelijk is om toe te zien of de lidstaten hunverantwoordelijkheden ten aanzien van de implementatie van het handvestnakomen.

261

262 HOOFDSTUK 20. EUROPESE COMMISSIE

20.1 Periodiek onderzoek

De Europese Commissie zou in december 2008 een (eind)oordeel geven overonder andere de uitvoering van artikel 15 van het Europees Sociaal Handvest:

Article 15 The right of persons with disabilities to independence,social integration and participation in the life of the community

With a view to ensuring to persons with disabilities, irrespectiveof age and the nature and origin of their disabilities, the effectiveexercise of the right to independence, social integration and par-ticipation in the life of the community, the Parties undertake, inparticular:

1. to take the necessary measures to provide persons with disa-bilities with guidance, education and vocational training in theframework of general schemes wherever possible or, where this isnot possible, through specialised bodies, public or private;2. to promote their access to employment through all measurestending to encourage employers to hire and keep in employmentpersons with disabilities in the ordinary working environment andto adjust the working conditions to the needs of the disabled or,where this is not possible by reason of the disability, by arran-ging for or creating sheltered employment according to the levelof disability. In certain cases, such measures may require recourseto specialised placement and support services;3. to promote their full social integration and participation in thelife of the community in particular through measures, includingtechnical aids, aiming to overcome barriers to communication andmobility and enabling access to transport, housing, cultural acti-vities and leisure.

Nadat de Nederlandse regering om nadere informatie was gevraagd waarmeede Europese Commissie alsnog zou kunnen beoordelen of Nederland voldeedaan haar verplichtingen inzake inclusie, en de daarop ontvangen antwoordennaar de mening van de Europese Commissie nog steeds niet het vermoedemwegnamen dat Nederland NIET voldeed aan haar verplichtingen, stelde deCommissie in haar eindrapport dat de antwoorden van de Staat der Neder-landen onvoldoende waren:

20.2. RAPPORT 2007 263

However, it deferred its conclusion on education and training forpersons with disabilities (Article 151) because of lack of informa-tion.ConclusionPending receipt of the information requested, the Committee de-fers its conclusion.(Conclusions 2008, pag 13)

Op blz 19 en verder van de Conclusions 2008 loopt de Commissie de ant-woorden van de Nederlandse regering na ten aanzien van artikel 15.

20.2 rapport 2007

In de tweede voortgangsrapportage over de uitvoering van het Sociaal Hand-vest door Nederland zegt de Europese Commissie:

EducationThe Committee recalls that, as stated in the Autism-Europe deci-sion (Autism-Europe v. France, Complaint No. 13/2002, decisionon the merits of 4 November 2003, paragraph 48), the underlyingvision of Article 15 is one of equal citizenship for persons withdisabilities and, fittingly, the primary rights are those of inde-pendence, social integration and participation in the life of thecommunity. Securing a right to education for children and otherswith disabilities plays an obviously important role in advancingthese citizenship rights. Under Article 15.1, the Committee there-fore considers necessary the existence of non-discrimination legis-lation as an important tool for the advancement of the inclusionof children with disabilities into general or mainstream educati-onal schemes. Such legislation should, as a minimum, require acompelling justification for special or segregated educational sys-tems and confer an effective remedy on those who are found tohave been unlawfully excluded or segregated or otherwise deniedan effective right to education. Legislation may consist ofgene-ral anti-discrimination legislation, specific legislation concerningeducation, or a combination of the two. The Committee also whe-ther any such legislation exists. It should be noted that, in theview of the Committee, Article 15 applies to all persons with disa-bilities regardless of the nature and origin of their disability andirrespective of their age. It thus also covers both children andadults who face particular disadvantages in education, such as

264 HOOFDSTUK 20. EUROPESE COMMISSIE

persons with mental disabilities. According to the report, child-ren with disabilities attend mainstream schools to the extent pos-sible. Accordingly, schools receive help to cater for pupils withspecial needs. During the 2003-2004 school year 20 % of pu-pils with a diagnosed disability were integrated into mainstreamprimary and secondary schools and the aim is to increase thepercentage. Children with disabilities who cannot attend main-stream education are educated in special education primary andsecondary schools, prevocational secondary education (VMBO)and practical training. Pupils are assessed by an independentcommittee, which determines their educational needs. Parentscan then opt for a special school or a mainstream school that isprepared to accept them and provide special support facilities.The introduction of the 2002 personal Budget (Special Needs)Act provides a personal budget to help parents make their choicebetween the two systems since the financial assistance is allocatedto the school.

De Europese Commissie echter heeft uit andere bron vernomen dat desituatie in Nederland ten aanzien van het recht op regulier onderwijs voorleerlingen met een handicap, minder rooskleurig is dan voorgespiegeld:

The Committee notes from another source1 that, at least withrespect to children with intellectual disabilities, mainstreamingthough possible remains a rather difficult option. In particular,as a consequence of the lack of adequate services, children with in-tellectual disabilities attend rather special than mainstream edu-cation (in 2003, 16 000 pupils were in special education against900 in mainstream). According to the same source, a number ofchildren are excluded from any education and children with au-tism are for example the largest group who do not attend school.The Committee asks for the Governments comments on this. Itnotes that the system remains largely non inclusive for childrenwith disabilities. It further recalls that education is a basic rightfor all children and should there be children denied of any educati-onal provision on the grounds of his/her disability, this would giverise to a finding of non conformity. In order to evaluate the effec-tiveness of mainstreaming it asks again that the next report to

1EUMAP (EU Monitoring and Advocacy Programme of the Open Society), Rightof People with intellectual disabilities: access to education and employment, SummaryReport The Netherlands, 2005.

20.3. ANTWOORDEN VAN DE NEDERLANDSE REGERING 265

provide information on attendance in mainstreaming compulsoryand upper secondary schooling, as well as whether the educati-onal offer in both mainstreaming and special education matcheswith demand. It also asks information on case law and complaintsbrought to the appropriate institutions concerning discriminationin access to education. The report does not indicate to whichextent general teacher training include courses in special needseducation. The Committee notes from another source that tea-chers receive only limited training for children with intellectualdisabilities and in-service training is optional. The Committeeasks what measures have been taken to remedy the situation

20.3 Antwoorden van de Nederlandse rege-

ring

Het Nederlandse antwoord op de vragen van de Europese Commissie werd op13 februari 2008 gepubliceerd. De geruststellende antwoorden van de regeringover de uitvoering van artikel 15 van het handvest zijn te lezen op blz 42 enverder van het 20ste rapport.

20.4 Conclusie van de Europese Commissie

. De Nederlandse regering wijst daarbij al op het traject Passend Onderwijszonder daarbij te vermelden dat hiermee GEEN inclusief onderwijs wordt be-doeld en dat, door de grote weerstanden van scholen tegen Passend Onderwijsde invoering ervan, juist omdat beloofd is dat de wetgeving de praktijk zalvolgen, allerminst zeker is.De Conclusie van de Europese Commissie werd gepubliceerd in november2008. De Commissie vindt de toelichting van de Nederlandse regering overhet recht van leerlingen met een verstandelijke hansdicap op regulier onder-wijs niet voldoende helder:

Anti-discrimination legislationIn its previous conclusion (Conclusions XVIII-2), the Committeehad highlighted that under Article 151, it considers necessary theexistence of non-discrimination legislation as an important toolfor the advancement of the inclusion of children with disabilitiesinto general or mainstream educational schemes. Such legisla-tion should, as a minimum, require a compelling justification for

266 HOOFDSTUK 20. EUROPESE COMMISSIE

special or segregated educational systems and confer an effectiveremedy on those who are found to have been unlawfully excludedor segregated or otherwise denied an effective right to education.Legislation may consist of general antidiscrimination legislation,specific legislation concerning education, or a combination of thetwo. The Committee had asked whether any such legislation exi-sted in the Netherlands. Since the current report does not clarifywhether the scope of either the 2003 Equal Treatment (Disabledand Chronically Ill People) Act or the 2003 Disability Act hasbeen expanded to also cover education, the Committee reiteratesits request.EducationThe Committee takes note of the figures provided in the reportwith regard to the number of full time jobs, including teachingposts, in primary and secondary mainstream and special educa-tion.In its previous report (19th Report on the Social Charter), theGovernment informed the Committee that children with disabi-lities attended mainstream schools to the extent possible. In thereport, it is highlighted that the total number of students in pri-mary mainstream education is 1,500,000 and this includes 18,000students with disabilities. It is also stated that the total numberof students in secondary mainstream education is 911,000 andthis includes 9,000 students with disabilities. It is further indica-ted that 63,000 students with special needs are in special primaryand secondary schools. Since the total number of persons withdisabilities in school age (primary and secondary) is not provided,it is not possible to establish whether progress has been made toincrease the number of students in mainstream education. TheCommittee requests the next report to provide the relevant figu-res.In its previous conclusion, the Committee noted from anothersource1 that, at least with respect to children with intellectualdisabilities, mainstreaming though possible remained a rather dif-ficult option, particularly due to lack of adequate services. Ac-cording to the same source, a number of children consequentlyappeared to be excluded from education and children with au-tism seemed to be the largest group not attending school.Commenting on these remarks, the report highlights that an eva-luation of the special needs system in primary and secondaryschools (2005) confirmed the existence of a number of problems

20.4. CONCLUSIE VAN DE EUROPESE COMMISSIE 267

as regards access to mainstream education for children with disa-bilities: parents often approach several mainstream schools beforetheir child is allocated a place.The report informs that to improve this situation, a programmewas launched in 2005 aimed at ensuring that children receive anappropriate education corresponding to their needs. An impor-tant element of this programme is the introduction of the principleof a duty of care according to which the school where a specialneeds pupil applies is required to find an appropriate place in theeducation system for that pupil. Cooperation and coordinationbetween the various educational establishments has to be ensuredto avoid the exclusion from education of any pupil. The reportpoints out that following an experimental phase, relevant statu-tory amendments should be introduced by 1 August 2011.The Committee asks the next report to inform it about the con-crete results of this programme, focusing in particular on:attendance (number of students with intellectual disabilities) inmainstreaming or special compulsory and upper secondary schoo-ling;whether the educational offer in both mainstreaming and specialeducation matches with the demand;any relevant case law or complaint brought to the appropriateinstitutions concerning discrimination in access to education.In its previous conclusion, the Committee had further asked thenext report to indicate what measures have been taken to includecourses in special needs education in the general teacher trainingcurriculum.The report recalls that in accordance with the Education Pro-fessions Act (Wet op de beroepen in het onderwijs, BIO) a tea-cher must fulfil certain minimum quality requirements, known asstandards of competence. Depending on circumstances (e.g. regi-onal situation or type of education), these minimum requirementsmay need to be supplemented with other skills. The Committeeasks whether such skills include special needs education.

en hangende de antwoorden die alsnog gevraagd worden van de Nederlandseregering stelt de Commissie dat:

Since such information continues to lack, the Committee reitera-tes its requests. Again, the Committee points out, that shouldthe next report not provide the requested information, nothing

268 HOOFDSTUK 20. EUROPESE COMMISSIE

will demonstrate that the situation is in conformity with Article152.

Deel VII

Documenten

269

Hoofdstuk 21

Regelgeving en Regelingen

21.1 Primair Onderwijs

Wet op het Primair Onderwijs

271

272 HOOFDSTUK 21. REGELGEVING EN REGELINGEN

21.2 Voortgezet Onderwijs

Wet op het Voortgezet OnderwijsInrichtingsbesluit WVOBekostigingsbesluit WVORegeling toelating tot Praktijkonderwijs en Leerwegondersteunend onderwijsRegeling toelating tot praktijkonderwijs ... in bijzondere gevallen

21.3 Voortijdig Schoolverlaten / RMC

Wijzigingswet RMCBesluit RMCMinisteriele Regeling RMC

21.4 Speciaal Onderwijs / Expertisecentra

Wet op de ExpertiseCentra5e faciliteringsregeling REC’s i.o. (niet meer geldend)Afstemming REC’s - SamenwerkingsverbandenRegeling Indicatiecriteria en aanmeldingsformulier

21.5 Leerlinggebonden Financiering

LGF-wet, 2002, Stb 631Invoeringsbesluit LGF, 2003, Stb 54kamerstukken (27 728)Regeling Indicatiecriteria en aanmeldingsformulierwebsite ACTB

21.6 Gelijke Behandeling

Wet Gelijke Behandeling op grond van handicap of chronische ziekte

21.7. INSPECTIE 273

21.7 Inspectie

Wet op het Onderwijstoezicht

21.8 School en Wet

sept 2009, J. Sperling - Het recht op onderwijs en toelating tot een school2010-09-03, Marte van Graafeiland - Toelaten, schorsen, weigeren

21.9 Amsterdam

concept convenant over terugdringen voortijdig schoolverlatenKernprocedure 2003-2004Kernprocedure 2004-2005Kernprocedure 2005-2006Kernprocedure 2005-2006 Ronde VenenKernprocedure 2006-2007Kernprocedure 2007-2008Kernprocedure 2008-2009Kernprocedure 2009-2010Kernprocedure 2010-2011Kernprocedure 2011-2012

21.10 Internationale verdragen en verklarin-

gen

Universele verklaring van de Rechten van de Mens, art 26Rechten van het Kind, art 28Raad van Ministers van de Europese UnieEuropean Social CharterRaad van Europa: beleid tav revalidatie van gehandicaptenStandaardregels betreffende het bieden van gelijke kansen voor gehandicap-tenSalamanca StatementVerdrag van de Europese Unie (Nice), art 14, 20 en 21Europees Verdrag van de Rechten van de Mens

274 HOOFDSTUK 21. REGELGEVING EN REGELINGEN

UN verdrag inzake de rechten voor mensen met een handicap

21.11 Algemeen

Leerplichtwet 1969 (voor de wijzigingen van 1 augustus 2007)

21.12 Europese Commissie

tweede voortgangsrapportage, dec 2007antwoorden Nederlandse Regering, feb 2008eindrapport, nov 2008

Hoofdstuk 22

Besluiten, Adviezen,Uitspraken en Jaarverslagen

22.1 basisschool de Regenboog

1999-10-18 aanmelding2000-01-13 primair besluit2000-01-24 bezwaar2000-04-05 besluit op bezwaar2001-01-17 Conclusie van antwoord2000-10-13 Dagvaarding

275

276HOOFDSTUK 22. BESLUITEN, ADVIEZEN, UITSPRAKEN EN JAARVERSLAGEN

2001-06-06 conclusie van dupliek2001-07-18 akte uitlating produkties2001-11-22 pleitnota Sterre2001-11-22 pleitnota Regenboog2001-06-22 besluit beeindiging participatie2002-01-09 uitspraak rechtbank Amsterdam

22.2 IVKO

2004-02-01 aanmelding2004-04-24 primair besluit2004-04-24 bezwaar2004-07-13 pre-advies onderwijsconsulent2004-09-03 besluit op bezwaar2004-10-08 dagvaarding2004-10-21 ACTB-advies2004-10-26 pleitnotities Sterre2004-10-26 pleitnotities IVKO2004-11-04 uitspraak2004-12-15 besluit op bezwaar2005-02-11 dagvaarding2005-02-24 pleitnotities2005-03-10 uitspraak

22.3 gemeente Amsterdam

2004-04-22 verzoek2004-06-21 verzoek2004-10-04 primair besluit2004-11-15 bezwaar2004-12-24 verzoek voorlopige voorziening2005-02-02 pleitnotities Sterre2005-02-11 pleitnoties Amsterdam2005-02-23 uitspraak2005-11-02 Besluit op bezwaar

2010-01-27 aanvraag

22.4. BARLAEUS GYMNASIUM 277

2010-04-13 primair besluit2010-04-15 bezwaar2010-07-06 besluit op bezwaar2010-07-06 beroep2011-04-18 uitspraak

22.4 Barlaeus Gymnasium

2005-03-01 aanmelding2005-05-09 fictieve weigering2005-05-09 bezwaar

22.5 Vossius Gymnasium

2005-03-01 aanmelding2005-03-03 primair besluit2005-05-02 rappel2005-05-12 bezwaar

22.6 Spinoza Lyceum

2005-03-01 aanmelding2005-04-10 afmelding

22.7 Calandlyceum

2005-03-01 aanmelding2005-04-26 primaire besluit2005-05-01 bezwaar2005-07-08 ACTB-advies2005-09-27 besluit op bezwaar2005-09-27 verzoekschrift2005-10-07 beroep2005-11-02 pleitnota Sterre

278HOOFDSTUK 22. BESLUITEN, ADVIEZEN, UITSPRAKEN EN JAARVERSLAGEN

2005-11-02 pleitnota Calandlyceum2005-11-15 uitspraak2005-12-20 besluit op bezwaar2006-01-06 beroep2006-05-09 pleitnotitie Sterre2006-05-09 pleitnotitie Calandlyceum2006-07-07 uitspraak2006-07-13 hoger beroep2006-09-01 verweer2006-10-02 eerste aanvulling beroep2007-02-14 tweede aanvulling beroep2007-05-16 uitspraak in hoger beroep2007-09-10 verzoekschrift EHRM2007-10-30 eerste aanvulling verzoekschrifyt2007-11-07 tweede aanvulling verzoekschrift2008-10-28 niet-ontvankelijk verklaring

22.8 OSB

2005-03-01 aanmelding2005-04-29 primair besluit2005-05-02 bezwaar2005-07-08 ACTB-advies2005-09-01 besluit op bezwaar2005-09-22 verzoekschrift2005-10-07 beroep2005-11-02 pleitnotities Sterre2005-11-02 pleitnotities OSB2005-11-15 uitspraak2005-12-20 besluit op bezwaar2006-01-04 beroep2006-02-26 pleitnotitie Sterre2006-05-09 pleitnotitie OSB2006-07-06 uitspraak

22.9. BREDERO COLLEGE 279

22.9 Bredero College

2005-03-01 aanmelding lokatie Buiksloterweg2005-03-01 aanmelding lokatie Meeuwenlaan2005-06-06 primaire afwijzing2005-06-17 bezwaar2005-07-08 ACTB-advies2005-09-24 besluit op bezwaar

22.10 SG Reigersbos

2005-03-01 aanmelding2005-06-02 bezwaar2005-06-09 primair besluit2005-06-13 bezwaar2008-07-08 ACTB-advies2005-11-22 rappel2005-11-22 verzoek rechtbank amsterdam2005-12-23 uitspraak2006-01-10 besluit op bezwaar2006-01-09 beroep2006-02-13 aanvulling beroep2006-02-15 aanvulling beroep2006-02-24 pleitnotitie Sterre2006-05-09 pleitnotitie SG Reigersbos2006-07-07 uitspraak

22.11 Praktijkschool De Poort

2005-03-01 aanmelding2005-03-22 primair besluit2005-03-23 bezwaar2005-04-06 intrekken primair besluit2005-06-05 primair besluit2005-06-14 bezwaar2005-06-27 primair besluit2005-11-10 ACTB-advies

280HOOFDSTUK 22. BESLUITEN, ADVIEZEN, UITSPRAKEN EN JAARVERSLAGEN

2006-04-05 advies LKC

22.12 Stichting Orion

2006-06-21 verzoek REC2006-06-26 verzoek ORION2006-08-03 primair besluit2006-09-14 verzoek voorlopige voorziening2006-09-19, besluit op bezwaar2006-10-04 uitspraak voorlopige voorziening2007-06-07 uitspraak

22.13 Lars, Niels en de Vereniging Christelijk

Voortgezet Onderwijs te Zutphen

2003-12-04 Beroep rechtbank Zutphen2004-06-01 Hoger beroep, Hof Arnhem

22.14 Thiandi, college van Burgemeester en

Wethouders Heemstede

1999-07-26 uitspraak Raad van State

22.15 Thiandi en de Bestuurscommissie Open-

baar Onderwijs Almere

2005-05-19 Rechtbank Zwolle-Lelystad2005-11-24 Hoger beroep Raad van State

22.16 ACTB Jaarverslagen

jaarverslag 2003/2004jaarverslag 2004/2005

22.16. ACTB JAARVERSLAGEN 281

jaarverslag 2005/2006jaarverslag 2006/2007jaarverslag 2007/2008jaarverslag 2008/2009

282HOOFDSTUK 22. BESLUITEN, ADVIEZEN, UITSPRAKEN EN JAARVERSLAGEN

Index

10-minutengesprekjes, 2492e gegeven, 1876th form college, 19, 29, 35, 90

2011, 17

A-levels, 35aangetekend, 94, 108, 120aanleunklasje, 34, 77aanloop, 41aanmelden

gewoon, 37aanmelding, 66, 94, 100, 103, 104, 108,

120, 130complexiteit, 37

aanmeldingsbrief, 67aanmeldingsprocedure, 87, 130aannamebeleid, 126aansporing, 119aansprakelijk, 177aanvraag voor een advies, 70aanvullende toelatingsvoorwaarden, 73,

135, 205aanvulling, 141, 142, 177Aboutaleb, Ahmed, 51, 187, 208achterban, 253achterhoofd, 28ACTB, 15, 27, 65, 82, 88, 89, 93, 95,

99, 101, 110, 121, 132, 196,200

advies, 123Bredero College, 123Calandlyceum, 123OSB, 123

adviesaanvraag, 122adviesbeleid, 121Jaarverslagen, 274standaardvragen, 122

ACTB-advies, 70, 73, 95, 129, 131,133, 152

activiteiten, 150adaptief onderwijs, 151Adelmund, Karin, 238administratie, 135advies, 88, 111, 139advies van de basisschool, 135adviesaanvraag, 70, 110, 153adviesaavraag, 131AdviesCommissie voor Toelating en

Begeleiding, 196Adviescommissie voor toelating en be-

geleiding, 197advocaat, 70, 72, 87advocaatskosten, 16, 72advocate, 125af te stemmen, 42Afdeling bestuursrechtspraak, 117, 139,

190affectie, 44afgehaakt, 100afgestemd, 39afhandeling, 89afwijzing, 67, 68, 95, 101, 110, 121,

131, 152schriftelijke en gemotiveerde, 121

afwijzingsgrond, 110, 122, 140algemene maatregel van bestuur, 116,

283

284 INDEX

139, 188Algemene Wet Bestuursrecht, 67, 94,

101, 136Almere, 32, 66, 210, 238Almere Buiten, 45ambtenaar, 134ambulante begeleiding, 31, 40, 66, 151amendement Smits cs, 196Amsterdam, 32, 58, 66, 79, 87, 94,

130Amsterdam Noord, 150Amsterdam Zuidoost, 108Amsterdam-Nieuwendam, 151Amsterdamse Scholengids, 150antwoorden, 100AoB, 196appellant, 134Archipel, 78, 121argumenten, 122Arnhem

Uitspraak Gerechtshof, 76Arnhem, Hof, 14artikel 23, 9, 28, 37artikel 8a, 40Artis, 66Asscher, L, 209assistente, 110athenaeum, 108auditieve handicaps, 40Autism-Europe, 257autisten, 13autonomie, 248aversie, 44avondschool, 151AWB, 95, 152, 154

Balkenendekabinet, 238

Barlaeus gymnasium, 100basis- of kadergerichte vmbo, 130

basisschool, 29, 44, 66, 80, 97, 111,123, 132, 135, 210

basisschooladvies, 59, 109, 136, 187,189

basisvorming, 35, 198bedreiging, 45Beemsterstraat, 149–152begeleiding, 117, 139

individuele, 194begeleiding van leerlingen, 41begrip, 94behoeften van de leerling, 194bekostiging

extra, 37om af te stemmen, 40standaard, 37

bekostigingsmethodiek, 193bekostigingsvoorwaarde, 194belangenafweging, 135, 142belangenvereniging, 252beleidsmakers, 9, 29beleidsnotities, 243beleidsruimte, 240beleidsvoorbereiding, 29beleidsvoorbereidingen, 29beleidsvoornemen, 204belemmering, 80beoordeling, 111beroep, 79, 89, 115, 126, 154

behandeling van, 136beroep aantekenen, 65beroepschrift, 113, 133, 136, 141, 142beroepsgerichte leerweg, 192beroepsmogelijkheid, 76beroepsonderwijs, 19, 35beschikbare middelen, 75beschikking, 30, 67beslissing, 140beslissing over de toelating, 73beslistraject, 194besloten op bezwaar, 33

INDEX 285

besluit, 96besluit op bezwaar, 65, 66, 72, 73, 76,

79, 89, 96, 112, 114, 126, 133,136, 150, 154

besluiten op bezwaar, 88besluitvorming, 81, 150, 152, 208bestaande expertise, 49besteding, 96Besturenraad, 196bestuurscommissie, 114, 206bestuurscommissies, 128bestuursorgaan, 54, 71bestuursrechter, 96, 124bevoegd gezag, 93, 139bevoegdheid, 139, 143bevolkingsregister, 210bewijslast, 114, 121

omkering van, 194bewindsperiode, 239bewustzijn, 43bezwaar, 69, 95, 96, 101, 110, 121,

131, 152bezwaargronden, 134bezwaarschrift, 95, 122bezwaren

organisatorische, 143pedagogisch-didactische, 143

Bijsterveld, Marja van, 241bijzondere school, 67BIO, 261boekenfonds, 150bonus, 200bovenbouw, 108brandweeroefening, 94Brederocollege, 111, 132, 149, 151, 152,

154bronvermelding, 21Brouwers, Yvonne, 78brugklas, 59, 108Buiksloterweg, 149–152buitenkansje, 32

buitenland, 14, 90BuPo, 142burgemeester, 206burgemeester van Amsterdam, 90Buyne, H.Y., 208

Calandlyceum, 111, 113, 115, 125, 128,129, 132, 141, 150, 153, 205

capaciteitsoverwegingen, 98categoraal gymnasium, 100categorale

mavo, 193CDA, 239CDRom, 130CG-Raad, 18, 196Chronisch Zieken en Gehandicapten-

raad, 28cito, 48cito-score, 69, 97, 135, 198cito-toets, 187Clarior, 176cluster, 186cluster 1, 39, 40cluster 2, 39, 40cluster 3, 39, 40cluster 4, 39, 40CNV, 196coordinator, 108coordineren, 41coordineren van de inzet, 41coordineren van de ondersteuning, 40cognitief, 79cognitieve doelen, 79cognitieve ontwikkeling, 79commentaar, 132commissie, 96commissie gelijke behandeling, 27Commissie van Indicatiestelling, 122Commissie voor Bezwaar- en Beroep-

schriften, 134, 136Commissie voor Indicatiestelling, 29,

286 INDEX

40, 111, 123, 130, 132, 140,197

commissie voor Indicatiestelling, 16commissie voor indicatiestelling, 66commissievergadering, 243commissievergaderingen, 27communicatie, 81communicatieve vaardigheden, 43complexiteit, 37complotdenken, 201compromissen, 14conclusies, 43concrete aanmelding, 57confrontaties, 252conrector, 95consensus, 211constructief, 104controversieel, 40, 44controversieel, 238, 242convenant, 138, 194criteria, 74, 111, 133

landelijke, 29curriculum, 35CvI, 29, 199CvI-rapport, 96

Dagelijks Bestuur, 108, 134Dagelijks Bestuur (DB) van stadsdeel

Osdorp, 130dagonderijs, 210dagvaarding, 72Daltonwerkwijze, 104DB, 108De Poort, 186, 209declaratiebekostiging, 199Den Haag, 237deregulering, 239deskundig, 90deskundigen, 37deskundigheid, 42, 43diagnostiek, 42

didactisch, 131didactische werkvormen, 79Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling,

51, 210differentieerde, 42Dijksma, Sharon, 241Dijsselbloem, 241

commissie, 243proof, 243

diploma, 18, 54, 77, 89, 111, 123, 129,132, 135, 137, 143, 150, 153,194, 198, 200

diploma-eis, 78, 126, 137, 194diplomaperspectief, 103directeur, 44directrice, 79direkteur, 149direkteurenoverleg, 57, 60discretionaire bevoegdheid, 117, 139,

143, 190discriminatie, 26discriminerend, 82discussie, 27DMO, 203, 208docenten, 79docententeam, 78doelgroep, 48doelstellingen, 42, 81doorstroming, 138, 205doorverwezen, 42draagkracht, 123, 143draagvlak, 43, 44, 121, 243dreigementen, 91Duivendrecht, 31, 44dupliek, 110

ECHR, 175ECM, 108economie, 108economie, cultuur en maatschappij,

108

INDEX 287

eerbiedigt, 142eerste fase wetgeving, 67Eerste Kamer, 28, 238EHRM, 19eigenbelang, 37, 251eindconclusie, 78Eindhoven, 34, 77, 103eisers, 117, 138, 140email, 95emotioneel, 139Engeland, 19, 34, 121, 122Esprit

directeur van, 196Esprit Scholengroep, 209essentie, 245EU Monitoring and Advocacy Pro-

gramme of the Open Society,179, 258

EUMAP, 179, 258European Committee of Social Rights,

144European Social Charter, 255, 267Europees Hof voor de Rechten van de

Mens, 19, 29, 89, 147, 175Europees Sociaal Handvest, 177, 255,

256Europees Verdrag van de Rechten van

de Mens, 144, 188Europees Verdrag voor de Rechten van

de Mens, 19, 34, 201Europees Verdrag voor de rechten van

de MensEerste Protocol, 141

Europese Commissie, 179, 255Europese Unie

Raad van Ministers, 212evaluatierapport, 34, 42evaluatieverslag OB3-pilot, 33EVRM, 19excursies, 150experimenteren, 42, 238

expertise, 67, 248expertisecentrum, 32experts, 48extra geld, 16

faalt, 138failliet, 253Federatie van Ouderverenigingen, 28,

238, 253fictieve weigering, 54, 93, 95, 96, 99,

121filosofische, 142formatie, 41formele grief, 127France, 257Franke, Rob, 78Fred Habold, 186, 196Frissen, 49, 248frustrerend, 42fusie, 44FvO, 18, 196

geındiceerd, 75gebied, 41gedingstukken, 117gedragsproblemen, 28, 39, 40, 149, 252geen belang, 29geen zin, 26, 28, 140geformuleerd beleid, 69gegrond, 138gehandicapt, 139

aanzienlijk, 117cognitief, 117emotioneel, 117in Nederland, 25motorisch, 117sociaal, 117

gehandicapte leerlingen, 90gehandicaptenbeleid, 82Gehandicaptenraad, 238gehandicaptenvoorziening, 35

288 INDEX

gehoor- en spraak-taal stoornissien, 39gelijktijdig, 108gelijkwaardig, 110gelijkwaardige, 78gelijkwaardige deelname, 81gemeenschappelijk eerste leerjaar, 51,

77, 88, 110, 111, 123, 131, 135,137, 146, 152, 191

gemeente, 87gemeente Amsterdam, 82, 90, 129, 134,

138, 147, 185gemeentelijke ombudsman, 89, 146gemengde leerweg, 192geoormerkt, 30geprocedeerd, 87geschikt, 194geschiktheid, 73, 97, 132, 194geschiktheidseis, 69, 110, 130–132, 136–

138, 146, 147, 200geschiktheidsonderzoek, 51, 77, 88, 89,

149, 152, 191, 193, 202geschiktheidstoets, 206geschiktsonderzoek, 103gespreksmomenten, 78getuigschrift, 143gevoegde behandeling, 137geweigerd, 42Gewoon Anders, 32, 66, 117, 139, 238godsdienstige, 142goede wil, 20grief, 138griffierecht, 16, 140griffierechten, 114grondslag, 190, 191Grondwet, 14, 27, 188, 243gymnasium

Barlaeus, 93categoraal, 93leerlingen, 94openbare, 93Vossius, 93

GZ-psycholoog, 110, 117, 118, 139

handelingsplan, 109handicap

aard en zwaarte, 143ernst van de, 17verstandelijke, 94

handreikingen, 41havo, 187, 191Heliomare, 40helpen bij het zoeken, 40herbesteed, 31herindicatie, 78herroepen, 75herstructurering

voortgezet onderwijs, 188Het Parool, 246heterogeen, 108heterogeen lesgeven, 109Hijmans, 121Hilversum, 32Hoeven, van der, 17, 34, 103, 239Hof voor de Rechten van de Mens,

144hoger beroep, 16, 82, 89, 128, 141hooguit de helft, 44hoorzitting, 16, 70, 71, 114, 125, 134,

154huilende leraren, 14Huizen, 32

illusoir, 117, 127, 139impliciet, 95inclusie, 13, 208, 248, 256inclusief onderwijs, 27, 28, 71, 130,

248indicatie, 29indicatiecommissie, 139indicatiecriteria, 240indicatieverzoek, 17indiceren, 29

INDEX 289

indienen van een verzoek, 41individueel handelingsplan, 42ingewikkeld, 115, 126inhoudelijke afweging, 114iniatieven, gebrek aan, 17initiatief, 42inrichtingen, 42Inrichtingsbesluit, 97, 153Inrichtingsbesluit WVO, 57, 60, 69,

77, 78, 88, 89, 103, 116, 130–132, 139, 143, 146, 152, 153,188–190

artikel 4, 73artikel 4 lid 5, 73

inschrijvingen, 93, 99inspanningsverplicht, 39inspectie, 31, 49, 83, 191instabiliteit, 242instandhouden, 40integratiedoelstelling, 49, 248intellectueel, 94interactie, 79internationaal, 82Internationaal Verdrag van Burgerrech-

ten en Politieke Rechten, 142internationale verdragen, 26, 188internationalisering, 104interpretatie, 131invoerdatum, 40invoeringsdatum, 196inzicht, 191IQ, 48, 199isolement, 43isoleren, 26IVKO, 54, 57, 60, 65, 78, 87, 95, 111,

131, 141

jaarverslag, 77Job Cohen, 206, 207juridisch, 125, 131, 144juridische lading, 128

juridische onderbouwing, 176juridische procedures, 28jurisprudentie, 12, 27, 34, 126, 144,

176, 188, 196, 200juristenbureau, 176

kamers, 40Kamerstukken

20 728, 19325 410, 19227 728, 188

Kamervragen, 77kennis, 191kennisachterstand, 249kennismakingsgesprek, 120Kernprocedure, 48, 51, 57, 61, 87, 90,

94, 97, 100, 104, 108, 114, 118,130, 134, 136, 138, 140, 147,151, 154, 186, 195, 198, 200,204, 208

coordinator van de, 120toelatingsprocedure, 208

Kernprocedure II, 209kernteam, 151keuzevrijheid, 114, 143, 193, 196kiezer, 118kind van 24 maanden, 42kinderdagcentra, 32, 42kinderdagverblijven, 32klacht, 89klachtencommissie, 89, 101klachtenprocedure, 89, 98, 101klasgenoten, 79, 81, 110klassengroep, 44klassikaal, 139kleinschalig, 151koepelorganisaties, 196, 248Kok

kabinet, 238kort geding, 72, 124, 136kosten van het geding, 133

290 INDEX

kring, 108kunsteducatie, 104kunstzinnige vorming, 79kwalificatieplicht, 210kwaliteitsslag, 199

landelijk dekkend netwerk, 39, 40landelijk wet- en regelgeving, 94Landelijke Klachten Commissie, 89,

186, 209landelijke onderwijswetgeving, 134landelijke regelgeving, 90landelijke wet- en regelgeving, 132lastenverzwaring, 240leeftijd, 194leeftijdgenoten, 79leerachterstand, 199leerbaarheid, 78leerdoelen, 79, 127, 140leerkracht, 110leerkrachten, 134, 248leerling, 40leerlingenraad, 150leerlingenzorg, 150leerlinggebonden budget, 41, 89, 96,

140, 142besteding van, 197verplichte besteding, 197

leerlinggebonden financiering, 14, 30,51, 130, 131, 143

leerplichthandhaving , 210ontheffing, 212

leerplichtambtenaar, 16, 90, 209, 210leerplichtig, 34Leerplichtwet, 90, 185leerplichtwet, 34, 188, 211leerproces, 79leerrecht, 90leerroutes, 108leerstof, 131

leerwegbasisgerichte, 51beroepsgerichte, 192

basisvariant, 192kadervariant, 192

gemengde, 51, 192kadergerichte, 51theoretische, 192vmbo, 51

leerwegondersteunend onderwijs, 58,82, 188, 198

leiderschap, 248leidraden, 42Lelystad, 32lesbegeleiding, 150lesplaatsen, 43lesstof, 79levensovertuiging, 142LGF, 14, 154LGF-middelen, 123lgf-overleg, 42, 238LGF-wet, 188lichamelijk en verstandelijk gehandi-

capt, 39lichamelijke beperking, 33lichamelijke en verstandelijke handi-

caps, 40Lissabon, 11Lissabon-afspraken, 239lobbyen, 28Lokaal Onderwijs Forum, 186, 207Londen, 19, 33, 35, 122, 133, 144, 177,

209, 210lumpsum, 240lumpsumbekostiging, 243luxe-probleem, 14lwoo, 187

maatstaf, 143machtsvacuum, 248marginaal, 118

INDEX 291

marginaal toetsen, 196marginale toets, 26marginale toetsing, 190, 206mavo, 191, 192mbo, 209medeleerlingen, 121medezeggenschapsraad, 150mediatheek, 150Meervoudig Gehandicapt Cluster 3,

33meervoudig gehandicapte, 30meervoudige kamer, 115, 126, 137Meeuwenlaan, 149–152melding

van verzuim en voortijdige uitval,199

Memorie van Toelichting, 193mensenrechten, 144mensenrechtenverdrag, 177mentor, 108MG cluster 3, 29, 33mg cluster 3, 42middelbaar algemeen voortgezet on-

derwijs, 58middelbaar beroepsonderwijs, 20middenschool, 19minister, 27, 30, 49, 67, 77, 90, 189ministeriele regeling, 40, 188, 198ministerie, 200mislukking, 243misverstanden, 149mobiliseren, 37mogelijkheden, 75Montessori Scholen Amsterdam, 76morele, 142motivering, 75, 136, 138motorisch, 139MSA, 76muziekklas, 104Mytyl- en Tyltylschool, 44Mytylschool, 44

naıviteit, 252nalatenschap, 29Nationale Ombudsman, 89, 96, 98,

101, 121nationaliteit, 194natuur, gezondheid en techniek, 108nazorg, 151Nederland, 34Nederlandse taal, 191Nee, 37Netelenbos, 32Netelenbos, Tineke, 238NGT, 108niet bevoegd, 147niet gepubliceerd, 137niet geschikt, 33niet sluitend, 34niet toegelaten, 60niet voorbereid, 39niet zijn aangewezen, 42niet-ontvankelijk, 19, 29, 72, 89, 176,

180niveau, 81noodzakelijke voorzieningen, 75Noord Holland, 40Novalis College, 34, 77, 103, 201NOVATv, 246NRC-bijlage, 246

observatierapport, 110ODC, 44ombudsman, 147omgekeerde bewijslast, 73, 75onbekendheid, 28onbevoegd, 113onderbouw, 108, 150onderbouwing, 75, 82onderbuikgevoelens, 211ondergrens, 32ondergrensleerlingen, 32, 44ondersteunen, 30

292 INDEX

ondersteunen van de ouders, 41ondersteunen van ouders, 41ondersteunende speciaal onderwijs, 31ondersteuning, 69, 79ondertekend, 79onderwijs

activerend, 108dagdelen, 31funderend, 27geen, 42, 212inclusief, 27kunstzinnig, 60, 66leerwegondersteunend, 212middelbaar, 143ontbreken van, 29praktijk, 212recht op, 32, 42, 201speciaal, 212universitair, 35vrijheid van, 27

Onderwijs Consumenten Organisatie,90, 211

Onderwijs Stichting Zelfstandige Gym-nasia, 93, 100

onderwijsarrangementen, 42onderwijsassistentie, 109onderwijsconcept, 126onderwijsconsulent, 70onderwijsconsulenten, 104onderwijsinspectie, 34, 44, 66, 69, 189,

212onderwijsinstelling, 112onderwijskundig beleid, 194onderwijskundig concept, 122onderwijskundig rapport, 66, 73, 78,

111, 123, 130, 132, 191onderwijsleerproces, 78, 79onderwijsprogramma, 143Onderwijsvernieuwing, 241onderwijsvernieuwingen, 243onderwijswereld, 247

onderzoeksactiviteiten, 41onervaren leerkrachten, 109ongegrond, 118, 127, 136, 138, 140ongelijkheid, 75onhaalbaar, 48onhaalbaar niveau, 81onjuiste gronden, 66, 75, 76onmogelijk, 97, 139ontheffing, 34, 67ontvangstbevestiging, 54, 176ontvankelijkheid, 175ontwikkeling, 43ontwikkelingen, 82ontwikkelingsleeftijd, 42onwil, 9, 17onzekerheid, 109onzorgvuldig, 107, 128onzorgvuldigheden, 154opbouwjaar, 90open einde regeling, 240Open Schoolgemeenschap Bijlmer, 107opgesplitst, 40opvang, 42opvoeden, 150opvoeding, 142organisatorisch, 131orthodidactische benadering, 58orthopedagogische dagcentra, 43orthopedagogische hulp, 38orthopedagogische kinderdagverblijven,

42OSB, 107, 125, 128, 132, 136, 138,

141, 150, 153OSB-werkwijze, 108Osdorp, 90, 129, 134, 147, 181OSVO, 51, 61, 186, 208

beleidsplan, 208vereniging, 208voorzitter van, 196

OSVO-bestuur, 208ouderlijke macht, 74, 240

INDEX 293

ouderraad, 150ouders en hun kinderen, 251oudervereniging, 28ouderverenigingen, 18, 69, 196overheid, 28, 82, 144, 211, 238

invloed, 27Overlegorgaan voor Scholen in het Voort-

gezet Onderwijs, 61, 186, 208overlegpartners, 208overlegstructuren, 208

ondoelmatige, 208overschatting, 49overtuigingen, 142

filosofische, 201godsdienstige, 201

overweegt, 138

paniekreactie, 13parlement, 14, 28parlementaire behandeling, 131, 153Parlementaire Enquete, 241parlementaire geschiedenis, 143parlementaire stukken, 111, 153partijdig, 111Passend Onderwijs, 17, 26, 49, 241

pilot, 17pedagodisch, 131permanente commissie leerlingenzorg,

58pers, 245personeel

ondersteunend, 44onderwijzend, 44

personele wisselingen, 42, 43persoonsgebonden budget, 66persoonsgebonden nudget, 79PGB, 66pilot, 34, 42

inclusief onderwijs, 66pilotverslag, 43Pim Fortuijn, 242

plaatsingsadvies, 44plaatsingsadviezen, 43Plantage Middenlaan, 66platspuiten, 26pleitnota, 80pleitnotitie, 134Ploeger, Ferdi, 78polderen, 29, 248polderland, 248polemiek, 246politiek draagvlak, 27, 28portefeuille, 239, 241portefeuillehouder, 186Postbus51, 69praktijkonderwijs, 58, 187, 188, 198,

209praktijkscholen, 82precedent, 138prematuur, 72preventie, 199primaire besluit, 65, 69, 73, 79, 88,

110, 113, 119primaire taak, 109prioriteiten, 208problematisch, 34procedureel, 82procedurele fouten, 114proceskosten, 128proceskostenveroordeling, 140produkties, 133proefklasse, 73, 191professionaliteit, 248profielen, 108profiteurs, 212projectdeelnemers, 43projectgroepmedewerkers, 43psychologisch onderzoek, 74, 192psychologisch rapport, 111psycholoog, 111publikaties, 28PvdA, 208, 238

294 INDEX

PVV, 242

Raad van Europa, 212Raad van State, 14, 18, 32, 89, 97,

117, 123, 128, 132, 139, 141,143, 144, 190, 201

rappel, 205rapport, 110ratificatie, 202rationeel, 94realistisch, 139REC, 31, 66REC Noord Holland Cluster 3, 39REC Noord Holland Noord, 40REC Noord Holland Zuid, 40, 44recht op onderwijs, 18recht van de sterkste, 211rechtbank, 79, 107, 136, 138, 151Rechtbank Amsterdam, 89, 136, 137rechtbank Amsterdam, 128, 129, 138,

141, 143, 144, 201rechter, 26, 71, 77

gang naar, 27rechterlijke uitspraken, 135rechtsbescherming, 141rechtsmiddelen, 144, 175rechtssysteem, 29rechtszitting, 75rector, 134redelijke termijn, 95redelijkheid, 112, 123, 153redenen

van pedagogische en didactischeaard, 123

regeldruk, 243regelgeving, 34, 265regelingen, 265regering, 27, 28, 179, 256regeringspropaganda, 246Regionaal Expertise Centrum, 31regionaal expertise centrum, 40

taak, 40regionaal expertisecentrum, 37, 40, 41Regionaal Expertisecentrum Noord Hol-

land cluster 3, 40regionaal zorgbudget, 37, 199regionale expertisecentra, 29regionale functie, 104Regionale Meld en Coordinatiefunctie,

239Regionale Verwijzings Commissie, 198registratie

van verzuim en voortijdige uitval,199

regulier onderwijs, 26, 27, 29, 187regulier voortgezet onderwijs, 30reguliere basisschool, 31reguliere scholen, 26, 34, 42reguliere school, 27–29, 39, 40

voortgezet onderwijs, 26rekenen, 191repliek, 110, 132, 142reputatie, 120resultaatsverplichting, 40retoriek, 27rijksmiddelen, 199Rita Verdonk, 242RMC, 239ROC, 20, 199rookgordijnen, 128rugzak-leerling, 40rugzakcriteria, 16rugzakindicatie, 33rugzakje, 14, 30rugzakleerling, 59rugzakwetgeving, 26RVC, 198RVC-besluit, 199

Salamanca Statement, 212Salamanca statement, 248samen leren, 108

INDEX 295

samenspraak, 150samenspraak met ouders, 44samenwerken, 150samenwerkingsschool, 128Samenwerkingsverband, 130samenwerkingsverband, 27, 60, 66

28.2, 57samenwerkingsverbanden, 17, 40, 41schadevergoeding, 176Schakenbos, Hubert, 151schokkend, 44scholengemeenschap, 58schoolactiviteiten, 43schoolbegeleidingsdienst, 95schoolbeleid, 199schoolbesturen, 14schoolbestuur, 70, 95schoolgemeenschap, 146schoolgemeenschappen, 87schoolgids, 15, 26, 74, 75, 110, 112,

115, 122, 124, 138, 140, 147,154, 194

schoolkeuzeverkeerde, 186

schoolleiders, 249schoolleiding, 78schoolloopbaan, 27schoolperiode, 27schoolplan, 15, 74, 75, 112, 115, 124,

127, 140, 142, 194schoolprogramma, 68schooluitval

aanpak van, 200schooluitvaller, 200schoolvakantie, 72schoolvakanties, 70schoolvergaderingen, 45schoolverklaring, 210schriftelijke afwijzing, 119SDS, 238secondary school, 19, 29, 35, 144

secretaresse, 114sectoren, 108secundary school, 33segregatie, 208sektaristen, 28Seminarium voor Orthopedagogiek, 66SG Reigerbos, 138SG Reigersbos, 111, 115, 119, 122,

132, 136, 141, 153, 205SIO, 238Smits, JC, 196sociaal, 79sociaal emotionele, 151sociale trainingen, 150sociale vaardigheid, 151sociale werkvoorziening, 25soort onderwijs, 42spaak tussen de wielen, 238Spaans, 104speciaal onderwijs, 32, 42, 143, 212

voormalig, 198speciale scholen, 26, 28, 40speciale school, 16, 27, 30, 141speciale school voor basisonderwijs, 190specifieke deskundigheid, 43specifieke zorgbehoeften, 49Spinoza Lyceum, 103splinterbelangengroepen, 252spreekbuis, 211Staat, 142staatssecretaris, 27, 32, 176, 177, 238staatssecretaris van Onderwijs, 144stadsbestuur, 211stadsdeel, 108, 128stadsdeelvoorzitter, 90stadsdelen, 186stageairs, 134Standaardregels betreffende het bie-

den van gelijke kansen voorgehandicapten, 212

standpunt, 81

296 INDEX

startende school, 45startkwalificatie, 211Staten-Generaal, 198Stb 262, 199Stb 631, 96Stb 636, 185Sterre, 29, 32Stichting Downssyndroom, 196Stichting Downsyndroom, 238Stichting Inclusief Onderwijs, 196, 238Stichting Montessorischolen Amster-

dam, 66Stichting Open Schoolgemeenschap Bijl-

mer, 108Straatsburg, 19, 89, 176, 202strategie, 248strijd, 29sturing, 43stuurgroep, 43succes, 79symbiose, 31symbioseconstructie, 44, 45syndroom van Down, 34

taakformulering, 206taakopvatting, 96taakverzwaring, 45targets, 194Taskforce Handicap en Samenleving,

206tegen haar zin, 44tegenwerking, 45teleurstellend, 118televisie, 246ten koste van, 28ten onrechte, 138termijn, 67tevreden, 43theoretische leerweg, 192Thiandi, 97thuiszit-situatie, 210

thuiszitters, 27tijdrovend, 42tijdverspillen, 29toelaatbaar, 30toelaatbaarheidsbeoordeling, 198toelating, 28, 94, 143

beslissing over, 193voorwaardelijk, 191

toelatingsbeleid, 195toelatingsbesluit, 103toelatingscriteria, 26, 122, 136toelatingscriterium, 112, 195toelatingseisen, 109, 114, 118, 132, 135toelatingsexamen, 73, 147, 191toelatingsprocedure, 100, 120, 151, 187,

204toelatingsrecht, 113, 193, 201toelatingstest, 95toelatingsverzoek, 138toelatingsvoorwaarden, 27, 60, 61, 80,

94, 95, 97, 111, 132, 154aanvullende, 191wettelijke, 194

toelatingszaak, 87, 142toestemming, 74toetsen, 139toetsing

marginale, 206toezicht

repressief, 240stimulerend, 240

Tower Bridge, 33traditie, 120transparantere communicatie, 208Tweede Kamer, 13, 27, 28, 34, 238,

242, 246tweede kans, 76twijfel, 109Tyltylonderwijs, 42Tyltylscholen, 42Tyltylschool, 30–33, 42, 44, 45, 141

INDEX 297

uitgangspunten, 51uitspraak, 16, 77, 81, 82, 89, 94, 123,

132, 141, 176uitstroomadviezen, 43uitval, 200uitvoeringspraktijk, 34uitwerking, 134uitzending, 246uitzonderingsbepaling, 193, 205urgentie, 124

vakbonden, 196vangnet, 27, 29vaste commissie voor Onderwijs, 242vaste commissie voor onderwijs, 34vbo, 69, 146, 152, 192VBS, 83VBSschrift, 83veel aandacht, 28ver-van-mijn-bed-show, 196verantwoordelijkheid, 20, 150verantwoordelijkheidsverdeling, 208verbrede toelating, 30, 141verdediging, 137verdeel-en-heers, 13verdrag, 142verdragsbepaling, 144, 177verdragstekst, 202Verenigd Koninkrijk, 34Vereniging voor Integratie van Mon-

goloıde Kinderen, 238veroordeeld, 133verplicht, 34verplichte winkelnering, 67verplichtingen, 15, 89, 256verstandelijk gehandicapten, 13verstandelijke beperking, 33verstandelijke handicap, 48, 147vervolgonderwijs, 32, 150verwarrend, 42verweer, 134

verweerder, 116, 138–140verweerschrift, 142verweerster, 137verzand, 149verzelfstandigd, 108, 130verzoeken, 121verzoekschrift, 19, 29, 112, 144, 175,

176verzorgen, 44vierentwintig-maands-kindjes, 42VIM, 238visuele handicaps, 40visuele stoornissen, 39vleugellam, 29vmbo, 69, 94, 187vmbo-t, 79, 87, 132, 152voedingsgebied, 39, 40volcontinuerooster, 151volwassenheid, 120voogdij, 74voor beroep vatbare beslissing, 53voorbereidend beroepsonderwijs, 58,

143voorbereiding, 37, 42voorbereidingstijd, 42voorlichtingsmateriaal, 66voorlopige voorziening, 113, 124, 133vooronderzoek, 72voorschriften, 114voortgezet onderwijs, 29, 34, 39, 48,

58, 87, 94, 96, 130, 132, 138,187

aansluitend, 190voortgezet speciaal onderwijs, 40, 190voortijdig schoolverlaten, 11, 185, 189,

201, 210, 240convenant, 199meld- en cordinatiefunctie, 186

voorwaarden, 94, 97, 139voorzieningen, 15, 82, 89, 112, 140,

142, 154

298 INDEX

voorzieningen op de school, 74voorzieningenrechter, 54, 65, 73, 77,

79, 81, 87, 88, 94, 95, 97, 100,104, 107, 112, 114, 120, 124,130, 133, 136, 151

vormfout, 79vormvoorschriften, 72, 76Vos/ABB, 196Vossius gymnasium, 99vrijblijvend, 37, 140vrijblijvende aangelegenheid, 193vrijgesteld, 211vrijheid van onderwijs, 9, 28vrijstelling, 137vwo, 187, 191vwo-advies, 97

wachtlijst, 48WAJONG, 212wassen neus, 141website, 20, 44WEC-raad, 196Weer Samen Naar School, 238weerstanden, 49Wegbereiders, 42weigerachtig gedrag, 101weigeren, 18, 136weigering

fictieve, 121weigeringsbesluit, 134weigeringsgrond, 15werkafspraken, 208werkvloer, 196, 249werkweken, 150Wet Gelijke Behandeling, 19, 26Wet op de beroepen in het onderwijs,

261Wet op de Expertisecentra

artikel 28b, 40Wet op de expertisecentra, 190, 191,

197

Wet op het Onderwijstoezicht, 239Wet op het primair onderwijs, 41, 139,

191Wet op het Voortgezet Onderwijs, 58,

188artikel 10h, 58

Wet op het voortgezet onderwijs, 41,116, 139

wet- en regelgeving, 29wetgeschiedenis, 135wetgever, 14, 27, 143, 153, 248wetgeving, 29

Grondwet, 26LGF, 26Rugzak, 26

wetgevingstraject, 17, 196wethouder, 90, 186, 207wethouders, 90wetstekst, 97wetsvoorstel, 27, 40, 238wettelijke bepalingen, 66wettelijke taken, 40, 82wettelijke toelatingsbepalingen, 153wettelijke toelatingsvereisten, 129wettelijke toelatingsvoorwaarden, 123,

132, 153wettelijke verplichting, 140wettelijke verplichtingen, 37WGB cz/h, 20, 27wie doet ons wat?, 202Wijk aan Zee, 40wijzigingswet, 17wollig, 54woonplaats, 39woonvormen, 26woordrapporten, 108WOT, 239WSNS, 238, 248www.rechtspraak.nl, 137

zeer laag functionerend, 33, 48

INDEX 299

zeer zwak, 49zeer zwakke school, 66, 83zelfstandige beoordeling, 113zelfstandigheid, 79, 81, 150zetelverdeling, 242zinvol, 149zittingsdatum, 137ZMLK, 30zmlk-school, 141zoeken naar een school, 41zomervakantie, 70, 76zorg en welzijn, 108zorgbeleid, 115, 136zorgcoordinator, 68zorgleerlingen, 37, 68, 211zorglokatie, 152zorgstructuur, 37zoveel gedoe, 37zwakke groep, 27zwakzinnig, 110Zwolle-Lelystad, 137, 200

300 INDEX