JGZ- richtlijn “Astma bij Kinderen (0-19 jaar)”C.I. Lanting, N. Heerdink-Obenhuijsen, M.M. Wagenaar-Fischer, J.M. Breuning-Boers, D.B. Toll, A.D. Mohangoo, H.B.M. van Gameren*

December 2011 Ontwikkeld door TNO

12-04-23JGZ-richtlijn "Astma bij Kinderen (0-19 jaar)"

Inhoud van de presentatie

•Inleiding

•Inhoud van de richtlijn: Voorlichting, signalering, ondersteuning en begeleiding, verwijzen

•Veranderingen ten opzichte van de huidige praktijk

•Registratie

•Randvoorwaarden

Inleiding

• Astma meest voorkomende chronische aandoening bij kinderen

12-04-23JGZ-richtlijn "Astma bij Kinderen (0-19 jaar)"

Zuigelingen Tot 4 jaar Basisschoolleeftijd Adolescenten

Piepen op de borst 21% 10% 9%

≥4 episodes piepen op de borst per jaar 7% 3%

Kortademigheid 4 – 12%

Astma 4 – 7% 5%

Inhallatieallergie 10% 33%

Oorzaken en gevolgen

•Kinderen met 1 ouder met astma hebben een 2 tot 4 maal zo grote kans op het ontwikkelen van astma. Bij 2 ouders is het risico hoger (3 – 12 maal)

•Afzonderlijke omgevings- en leefstijlfactoren kunnen een rol spelen bij het ontstaan. Maar relaties zijn zwak, behalve voor roken.

•Niet of onderbehandelde symptomen hebben belangrijke gevolgen voor het dagelijks leven:

o Gemiddeld 2-5 dagen extra schoolverzuimo Moe, beperkt in lichamelijke activiteiteno Mortaliteit 4 per jaar

12-04-23JGZ-richtlijn "Astma bij Kinderen (0-19 jaar)"

Achtergrond, doel en afbakening

•Wat zijn de mogelijkheden voor preventie in de JGZ?

•De richtlijn beoogt een leidraad te zijn bij contacten met kinderen, jongeren en hun ouders.

•Primair ontwikkeld voor beroepsbeoefenaren in de JGZ (artsen, verpleegkundigen en doktersassistenten), soms ondersteund door een astmaverpleegkundige .

•Voor aanpalende beroepsgroepen kan de richtlijn een aanvulling op eigen richtlijnen en protocollen zijn.

•Prenatale zorg valt buiten het kader.

12-04-23JGZ-richtlijn "Astma bij Kinderen (0-19 jaar)"

Inhoud van de richtlijn

•Achtergrond (hoofdstukken 1 t/m 4)

•Primaire preventie: voorkomen van astma (hoofdstuk 5)

•Secundaire preventie: signalering van astma en verwijzing (hoofdstuk 6)

•Tertiaire preventie: begeleiding van kinderen met astma (hoofdstuk 7)

•Conclusies, aanbevelingen, beschouwing (hoofdstukken 8, 9, 10)

•Bijlagen: aanvullend onderzoek in de 1e en 2e lijn; principes van medicamenteuze behandeling; preventie van roken.

•Adressenlijst

12-04-23JGZ-richtlijn "Astma bij Kinderen (0-19 jaar)"

Preventieve voorlichting en advies

•Reguliere contactmomenten:o (Mee)roken voorkomeno Borstvoeding bevorderen

•Bij hoogrisicogezinnen: algemene adviezen nadrukkelijker en bij ieder contactmoment geven.

Hoogrisicogezin = 1 of beide biologische ouder met astma. Alleen bij twijfel vragen naar broer(s), zus(sen), grootouders.

12-04-23JGZ-richtlijn "Astma bij Kinderen (0-19 jaar)"

Preventieve voorlichting en advies

•Vaccinaties volgens RVP

•Allergeenwerende matrashoezen alleen bij bewezen overgevoeligheid

•Niet aanraden, niet afraden: Hypoallergene kunstvoeding, kinderdagverblijf

•Afraden: Hypoallergeen dieet door moeder, kunstvoeding op basis van soja, probiotica

12-04-23JGZ-richtlijn "Astma bij Kinderen (0-19 jaar)"

Signalering

•Stap 1: Symptomen van astma navragen (piepen op de borst, benauwdheid = hoofdsymptomen van astma)

•Stap 2: o Ernst, duur en patroon luchtwegklachteno Aanwijzingen voor allergie?o Verhoogde gevoeligheid aspecifieke prikkels?

Bij kinderen zonder astma en zonder astmamedicatie altijd navragen: piepen op de borst, benauwdheid!

12-04-23JGZ-richtlijn "Astma bij Kinderen (0-19 jaar)"

Verwijzen

•Naar de huisarts, in samenspraak met ouders en kinderen.

12-04-23JGZ-richtlijn "Astma bij Kinderen (0-19 jaar)"

Leeftijd Astma is meer waarschijnlijk bij:

0-6 jaar • Recidiverend piepen op de borst (4 of meer keer in afgelopen jaar), al dan niet bij of vlak na luchtweginfecties, al dan niet met hoesten.

• Astma wordt meer waarschijnlijk bij:o Constitutioneel eczeemo Astma bij ouder(s)

>6 jaar • Periodieke benauwdheid (2 of meer keer in afgelopen jaar) of expiratoir piepen (2 of meer keer in afgelopen jaar), al dan niet na inspanning.

Ondersteuning en begeleiding bij astma

•Signaleren van:o Sociaal-medische problematieko Problemen bij behandeling

•Interventie op maat:o Voorlichting over astma, hoe klachten vermindereno Advisering op school of kinderopvango Begeleiding bij opgroeien en opvoedeno Verwijzen voor extra zorg (astmaverpleegkundige,

behandelend huisarts of kinderarts, diëtist bij overgewicht)

12-04-23JGZ-richtlijn "Astma bij Kinderen (0-19 jaar)"

Veranderingen t.o.v. de huidige werkwijze

•Bij elk contact, bij kinderen zonder astma en zonder astma medicatie, vragen naar piepen en benauwdheid (=hoofdsymptomen astma)

•Grotere rol bij begeleiding van kinderen met gediagnosticeerde astma

12-04-23JGZ-richtlijn "Astma bij Kinderen (0-19 jaar)"

Registratie

• In digitaal dossier

Er wordt aanbevolen een apart tabblad voor astma te maken.

12-04-23JGZ-richtlijn "Astma bij Kinderen (0-19 jaar)"

Randvoorwaarden

•Aanbevelingen:o Programma ‘Rookvrij opgroeien’o Motiverende gespreksvoering, i.v.m. adviezen over stoppen

met rokeno Per organisatie een sociale kaart maken

•Per kind gemiddeld 2 minuten extra tijd nodig

•Instructie richtlijn

12-04-23JGZ-richtlijn "Astma bij Kinderen (0-19 jaar)"

Vragen en discussiepunten

12-04-23JGZ-richtlijn "Astma bij Kinderen (0-19 jaar)"

Contactinformatie

centrumjeugdgezondheid@ncj.nl

12-04-23JGZ-richtlijn "Astma bij Kinderen (0-19 jaar)"

12-04-23JGZ-richtlijn "Astma bij Kinderen (0-19 jaar)"