JEUGDWERK MET MAATSCHAPPELIJK KWETSBARE KINDEREN EN JONGEREN

Een onderzoek bij werkingen, begeleiding en deelnemende jongeren

Jeugdwerk met maatschappelijk kwetsbare kinderen en jongeren

Presentatie: Situering & opzet onderzoek Belangrijkste conclusies Aanbevelingen (beleid en werkingen)

Situering (a) Reeks onderzoeken naar Vlaamse

jeugdwerk 2010: jeugdbewegingen 2013: werkingen voor maatschappelijk

kwetsbare kinderen en jongeren (WMKJ’s) Maatschappelijke kwetsbaarheid?

Lagere sociale klasse Kwetsbaar t.a.v. maatschappelijke instellingen Belangenverdediging Eigen oplossingsstrategieën

Situering (b) Variatie in WMKJ’s

Qua ontstaansgeschiedenis, methodieken en activiteitenaanbod

Qua doelpubliek = armoede, lage scholing & etnisch-culturele

minderheid Laagdrempelig, actieve rekrutering Professionele begeleiders

Levensdomeinen bijv. school, arbeidsmarkt Decentralisering WMKJ-beleid 1999 Weinig (kwantitatief) onderzoek → weinig zicht op werkingen; nood aan

empirische gegevens

Doelstellingen 1. Inzicht werkingen, begeleiding en

jongeren 2. Noden en behoeften werkingen 3. Sterktes, knelpunten & groeipaden 4. ‘Goede voorbeelden’

Opzet onderzoek Vergelijkbaarheid jeugdbewegingsonderzoek Specificiteit WMKJ’s

Werkingen: financiering, netwerk Begeleiders: beroepskrachten - vrijwilligers Jongeren: relatie begeleiding

Beschrijvende, + verklarende analyses Kenmerken werking/begeleiding → jongeren

bv. tevredenheid

Kwalitatief aftoetsen resultaten Focusgroepen

Dataverzameling 4 ≠ gesloten vragenlijsten Representatieve selectie 40 werkingen

1 coördinator: web Alle beroepskrachten/vrijwilligers: web Alle 14-16-jarige jongeren: papier

Gerealiseerde steekproef 40 coördinatoren 158 beroepskrachten (35 werkingen) 95 vrijwilligers (23 werkingen) 208 jongeren (32 werkingen)

Conclusies1. De WMKJ’s: een foto (profiel)2. Knelpunten3. 4 luiken: werking/begeleiding ->

tevredenheid jongeren

1. De WMKJ’s: een foto

1.1. Foto: samenstelling doelgroep

WMKJJeugdbewegin

gJongens 76% 41%Niet-Belgische afkomst 62% 12%Uit directe buurt/wijk werking 78% 22%Opleiding:

ASO 20% 64%TSO 22% 29%BSO 44% 6%BUSO/DBSO 12% 0%

Gezin: Laaggeschoold 70% 33%Minstens 1 ouder werkloos 53% 20%Moeilijk rondkomen 25% 6%Gescheiden ouders 29% 16%

Geloof:Moslim 42% 0%

1.2. Foto: samenstelling begeleiding

  Beroepskrachten Vrijwilligers

Mannen 54% 45%

Leeftijd 32 (23) 23 (18)

Niet-Belgisch 39% 65%

Buurt/wijk werking 27% 67%

Zelf lid geweest 22% 61%

Laaggeschoold gezin 61% 58%

Gezin moeite rondkomen 34% 23%

Moslim 20% 43%

1.3. Foto: motivatie jongeren (a) Aanzet: vrienden > eigen initiatief > ouders (↔ JB) Motivatie en tevredenheid: goed

Wekelijks bezoek (of vaker): 81% Tevredenheid: 8,4/10 Idee stoppen: 23% Echter:

Sporten > vrienden ontmoeten > werking Werking in top 3: 24%

WMKJ’s: specifieke plaats/betekenis?

1.3. Foto: motivatie jongeren (b) Redenen deelname:

‘Leuk’ (sfeer, activiteiten) Beter dan op straat ‘Mijn ding doen’ Vrienden … Zelfontplooiing

Bijleren, aan mezelf werken

↔ JB: Vrienden/sfeer/thuis, zelfontplooiing

1.3. Foto: motivatie jongeren (c) Toch meerwaardezoekers

‘zelfontplooiing’: opgelegd < uit jongere zelf Voordelen werking:

(+) Mezelf zijn, ontdekt waar ik goed in ben: expressie zelf

(-) Sterker in samenleving, beter op school: aanpassing samenleving

Onbewust? Toch voordelen: Jongeren meer tevreden naarmate

(+) instrumentele tevredenheid (bijleren, zelfontpl., inspraak)

(+) bk: onderwijs- & arbeidsmarktgericht werken (-) enkel vrijetijdsaanbod

1.4. Foto: leefwereld jongeren Zelfbeeld: 16% ‘mislukkeling’

Probleemjongere: 31% Toekomst: 15% negatief

Echter: voldoende kansen samenleving: 53% Vrije tijd: meer

Risicogedrag: onderwijs Echter: belang diploma: 88%

Vooruit geraken door studeren en werken: 67%

1.5. Foto: de werkingen Verscheidenheid werkingen &

methodieken Gemeenschappelijk

Dagelijkse werking: 42% Vrijwilligers, + beroepskrachten: 72% Openheid:

Netwerk van contacten en samenwerkingen Tijd BK extern gerichte taken: 34%

Welzijn, bruggen,… Delen van infrastructuur: 61% Vindplaatsgericht werken: 69%

2. Knelpunten

2.1.1. Knelpunten: financiering (a)

Financiering: Veel energie: 47% Niet rondkomen: 33% Financieel tekort:

Nu dreiging: 38% Toekomstig gevaar: 43%

2.1.1. Knelpunten: financiering (b)

Financieringsbeleid: Geen

probleem/ NVT

Nu probleem

Toekomstig gevaar

Beleidsbeslissingen die budget beïnvloeden 22% 24% 54%

Versnippering van financieringsbronnen 38% 22% 41%

Keuze goedkoopste projectvoorstel 46% 11% 43%

2.1.1. Knelpunten: financiering (b’)

‘Tender’-systeem: opdracht, offerte Vermarkting, concurrentie Prijs, omkadering In theorie: aanvullend (kortlopend) In realiteit: afhankelijkheid

Cijfers (C): Lange termijn werking moeilijk: 69% Botst met nastreven kwaliteit: 52% Leidt tot meer kwaliteit: 14% Administratieve overlast: 66%

Grootste dreiging: 58%

2.1.2. Knelpunten: meetbaarheid(a)

BK: jeugdwerkbeleid overheid: Problemen: 34% Gevaar voor identiteit werking: 37% Onverenigbare doelstellingen?

2.1.2. Knelpunten: meetbaarheid(b)

BK: geen inhoudelijke verschillen Wel: focus cijfermatige output

Druk van streefcijfers: 40% Personeelstekort: 54% Tijdsgebrek begeleiding jongeren: 25% Teveel tijd administratie: 29%

FG: verhaal achter cijfers? Activiteiten, + welzijnswerk (praten, doorverwijzen) Niet ingecalculeerd → meerwaarde niet gegarandeerd Nefast voor aanbod

Indicatoren Verschillend, vaag, niet afgestemd Resultaten: aantonen, evaluatie

2.1.2. Knelpunten: meetbaarheid(c)

Wel: instrumentalisering Beleidsinstrument overlast (kleine

gemeenten) Investering overheid in directe repressie

WMKJ: indirect, structureel & lange termijn

! Plaats jongere Overheid: integratie jongere in maatschappij WMKJ:

Wisselwerking Jongeren sterker maken, vanuit eigen identiteit

2.2. Knelpunten: personeel (a)

C: weinig interne dreigingen, maar: Tekort beroepskrachten: 22% nu, 24%

toek. Verloop beroepskrachten: 19% nu, 17%

toek.

BK: vicieuze cirkel - personeel/jongeren: 54%

= reden om te stoppen: 61%

2.2. Knelpunten: personeel (b) Personeelstekort- en verloop Gevolgen: (+) jongeren/begeleider (-) tevredenheid jongeren

1. onderbreken traject 2. verschillen werkingsbeleid 3. verlies expertise

Oorzaak? 1. arbeidsvoorwaarden

Te grote werkdruk: 38% Te veel flexibiliteit: 41%

Loon onvoldoende: 47% Onzekerheid behoud job: 24%

2.2. Knelpunten: personeel (c) 2. doorgroeimogelijkheden

BK onvoldoende kansen doorgroei: 22% Hoogopgeleid

Demotiverend: geen tweedelijnswerk Kleine werkingen: sowieso weinig kader

3. ‘eenzaamheid’ jeugdwerker Ondersteuning, ontwikkeling, klankbord

4. imagoprobleem a. sérieux: jonge nieuwe gezichten b. resultaten: lang, minder tastbaar

Maatschappelijke relevantie - waardering externe actoren

2.2. Knelpunten: personeel (d)

Verloop gelinkt aan dreigingen Nadruk op cijfermatige output Gebrek aan ondersteuning Infrastructurele problemen:

Ontevreden met lokalen: 23% Onzekerheid behoud: 44% Onvoldoende maatregelen

inbraak/vandalisme: 23% Te krap voor aantal jongeren: 31%

2.3. Knelpunten: jongeren

Noden en behoeften Meer uitstappen: 56% Meer materiaal: 38% Knelpunt? → ‘Nee’ Consumptie-activiteiten Kostprijs

Heersende groep vs. nieuwkomers: 62% Etniciteit Negatieve percepties/vooroordelen:

overbruggen

3. Tevredenheid jongeren

3. Tevredenheid jongeren (a)

> beschrijvende analyses Verbanden data

Werking Beroepskrachten Vrijwilligers Jongeren

3. Tevredenheid jongeren (b)

Effecten van werkings- en begeleidingskenmerken op uitkomsten jongeren Meest proximaal Die sterkst variëren tussen de werkingen Namelijk:

Algemene tevredenheid (1-10) Socio-emotionele tevredenheid (thuisgevoel, plezier) Instrumentele tevredenheid (bijleren, zelfontplooiing)

! multivariate analyses: controle andere organisatiekenmerken achtergrondkenmerken jongeren

3.1. + ‘open’ werkingen

‘Open’ werkingen: tevredenheid hoger (+) Aantal samenwerkingen

Organisaties welzijn, onderwijs & arbeidsmarkt BK: welzijnsgericht werken >

groepsgericht/vrijetijdsaanbod (+) Vindplaatsgericht werken

3.2. + voldoende & prof. begeleiding

Tevredenheid lager: + jongeren/begeleider enkel vrijwilligers → ‘professionaliseren’

3.3. + aansluiting (a)

(+) aansluiting leefwereld! Identificatie begeleiding

(+) begeleiders als voorbeeld (-) hooggeschoolde beroepskrachten Socioculturele → relationele afstand

De jongere centraal stellen (+) doel werking: eigen plaats + stem jongere (/) maatschappelijke doelstellingen (bijv.

overlast)

3.3. + aansluiting (b)

Opmerkelijk: tevredenheid lager pos. organisatiecultuur

= uitdaging/innovatie, band collega’s/leidinggevenden

Behoeften/noden begeleiders centraal Grotere afstand jongeren: - vriend, noden Uitdaging: evenwicht

3.4. + jongeren: evenwicht m/v (a)

(+) jongens: (+) instrumentele tevredenheid (-) socio-emotionele tevredenheid Evenwicht: binnen groep/contact tussen

gescheiden groepen Echter: 76% jongens

1) Cultureel-religieuze factoren 2) Mannelijk aanbod: oorzaak of gevolg?

Makkelijk Vs. meisjes: specifieke noden Cijfers, tijds- en personeelsgebrek

Beoogde doelgroep is mannelijk

4. Aanbevelingen

4.1. Aanbevelingen: knelpunten (a)

1. ‘tender’-systeem: Aanvullend, onafhankelijk Concurrentie ↔ ‘openheid’

2. Subsidiecriteria a) Indicatoren: helder, gelijk, in

samenspraak b) Directe dialoog: verhaal achter cijfers

Uniform visitatiesysteem: jaarlijks bezoek, cijfers in context - erkenning welzijn

4.1. Aanbevelingen: knelpunten (b)

3. Begeleiding: a. Voldoende

Oorzaken personeelsverloop en -tekort: budget, + Arbeidsvoorwaarden Imagoprobleem Verticale doorgroeimogelijkheden

Grote werkingen: 2de lijn Basiswerk niet in gedrang

b. Professionalisering Vrijwilligers:

+ activiteiten, vertrouwen jongeren - pedagogische/welzijnsgerichte kennis

4. Infrastructuur: Onzekerheid behoud, ruimte, inbraak/vandalisme

4.2. Aanbevelingen: goede voorbeelden (a)

1. Stimuleer ‘open houding’: Personeel: welzijnsgericht werken Voorwaarde: erkenning bij evaluatie

2. Plaats de jongere centraal Werking vormen vanuit jongere zelf Vs. verwachtingen werkingen, overheid of

samenleving Evenwicht aandacht noden personeel -

jongeren

4.2. Aanbevelingen: goede voorbeelden (b) 3. Bewaak samenstelling werking

a. Vermijd exclusieve rekrutering Identificatie jongeren met begeleiding ‘Ervaringsdeskundigen’ ter plaatse opleiden

b. Bewaak diversiteit jongeren Dominante groepen vs. nieuwkomers Diversiteitsprojecten Maar: teveel diversiteit → herkenning

c. Aanbod voor meisjes Meer personeel (groter budget) Afzonderlijke meisjeswerkingen Structureel i.p.v. project → continuïteit

Dank aan: De werkingen, de begeleiding en de

jongeren Afdeling Jeugd & stuurgroep Minister Pascal Smet

Zijn er nog vragen?