1

JEBRON INFO MAANDELIJKS DIGITAAL INFOBLAD

mei 2016

2

Inhoud

3 OVER PETER, EDDY, ZUHAL, LIESBETH EN DE ANDEREN. HOE DE GEESTEN VAN MENSEN WORDEN VERGIFTIGD. 9 CHARLES DUCAL: GESTOORD IN HUN RUST – EEN GEDICHT. 10 VANUIT DE VERTE (VERVOLG) 11 WESTEN HEEFT EROM GEVRAAGD' EN 4 ANDERE (ON)ZINNIGE UITSPRAKEN OVER TERRORISME. 13 AARTSBISSCHOP JOZEF DE KESEL: "WE MOETEN BLIJVEN ZINGEN, OOK AL IS HET EEN TOONTJE LAGER" 16 HET ZAL VOOR LATER ZIJN 18 WANNEER WOORDEN WAPENS WORDEN 21 'DECENNIALANG IS MEER POLITIEKE ENERGIE GESTOPT IN BHV DAN IN HET SAMENHOUDEN VAN EEN DIVERSE SAMENLEVING' 23 ENGAGEMENT MET OF ZONDER GOD - ATHEÏST ONDER MISSIONARISSEN'

24 AGENDA MEI - JUNI 2016

Van de zon leren om te warmen Van de wolken leren om te zweven Van de wind leren om impulsen te geven Van de vogels leren om hoogte te winnen Van de bomen leren om standvastig te zijn Van de bloemen leren om te schitteren Van de stenen leren om te blijven Van de struiken leren om in het voorjaar te vernieuwen Van de bladeren leren om in de herfst los te laten Van de storm hartstocht leren Van de regen leren te vervloeien Van de aarde leren ontvankelijk te zijn Van de maan leren te veranderen Van de sterren leren één onder velen te zijn Van de jaargetijden leren dat het leven telkens opnieuw begint (Ute Lautendorf)

Ik schrijf omdat ik mens ben. Ik kan niet zo denken of doen dat ik geen mens ben of meer dan een mens zou zijn. Ik ben een mens als alle andere mensen. Als alle anderen ben ik bewogen door de drift te peilen naar mijn oorzaken, te zoeken naar mijn betekenis, en ik houd niet op mijn noodlot te ondervragen. Het is een normale zaak van menselijke solidariteit, mededeling te doen van wat ik mag hebben ontdekt, gevonden, geraden. Elk kunstwerk is die mededeling. (…)

Herman Teirlinck

3

OVER PETER, EDDY, ZUHAL, LIESBETH EN DE ANDEREN. HOE DE GEESTEN VAN MENSEN WORDEN VERGIFTIGD.

1. Een Vlaamse soap als fictieve metafoor.

De bekendste Vlaamse soap luistert naar de naam ‘Thuis’.

De begintune van deze soap eindigt met de nogal misleidende woorden, die ook in deze

soap niet aan de vaak schrijnende realiteit beantwoordt: “nergens beter dan thuis”. Naast de

schitterende acteerprestaties van de ‘spelers’ is het wellicht die schrijnende realiteit – uit

het leven gegrepen - die het succes van deze soap verklaart.

Het kan menig lezer verbazen, maar ik geef het openlijk toe dat ik een koele minnaar ben

van deze vaak taboe doorbrekende soap. De schrijvers stellen dikwijls thema’s aan de orde,

waardoor kijkers die zelden of nooit naar Canvas kijken toch geconfronteerd worden met

vernieuwende inzichten.

Maar dit gezegd zijnde, wil ik hier een dramatische gebeurtenis oproepen die zich enkele

weken geleden in Thuis heeft voorgedaan: de dood van Lucas, een bijna twee jaar oud

jongetje en het zoontje van Peter en Femke. Het kind is om het leven gekomen in een

verkeersongeluk dat veroorzaakt werd – zoals bleek uit het politieonderzoek – door de

sabotage van het remsysteem.

Wie heeft die remleidingen doorgeknipt? Onmiddellijk viel de verdenking op een zekere

Peggy, die in een bui van neerslachtigheid geprobeerd had aan haar leven een einde te

maken en in haar aan de waanzin grenzende hopeloosheid de enkele maanden oude Lucas

mee te nemen in de dood. Peggy, die de auto niet had gesaboteerd, werd gearresteerd en

niemand geloofde nog in haar onschuld, noch haar eigen moeder, noch haar lief.

Om een lang verhaal kort te maken: Peter, de vader van de kleine Lucas die ook advocaat is,

en Eddy, de stiefvader van Femke, waren al maanden bezig met een haatcampagne tegen

Peggy, die in hun ogen niet waard was nog te leven. Vooral de ‘intelligente’ advocaat Peter

heeft in deze groeiende haat bij de eerder rudimentaire Eddy een cruciale rol gespeeld.

Eddy, die niet wist dat Peggy haar camionet aan Femke had verkocht, heeft de remleidingen

doorgeknipt, in de hoop dat Peggy een ernstig accident zou tegenkomen. Zijn roekeloze

daad, ingegeven door blinde haat, leidde echter tot de dood van zijn kleinkind, met alle

dramatische gevolgen van dien.

Enkele afleveringen na dit gruwelijke voorval bekent Peter aan zijn vriend en collega

advocaat Tom, dat hij zich mee schuldig voelt aan de dood van zijn eigen kind. Peter beseft

pas dan – te laat de put gevuld als het kalf verdronken is - hoe hij de geest van de wat

simpele meeloper Eddy totaal heeft vergiftigd, waardoor deze zijn eigen toekomst (hij wordt

4

beschuldigd van moord en komt in de gevangenis terecht) en die van zijn familie volledig

bijna volledig onmogelijk heeft gemaakt.

Het is mij niet te doen om deze soap op zich. Ik gebruik de thematiek van de vergiftiging van

de individuele geest van één mens en de dramatische gevolgen daarvan als metafoor voor

een proces van collectieve vergiftiging van de geesten in onze samenleving, bijvoorbeeld als

het gaat over vluchtelingen in het algemeen en moslims in het bijzonder of over het

besparingsbeleid van de huidige regering(en).

2. Bij wijze van voorbeeld: Zuhal Demir en anderen.

Deze mooi ogende dame is van Turks-Koerdische origine. Haar vader is als arbeidsmigrant

samen met zijn gezin hier in Vlaanderen terecht gekomen. Ik mag uitgaan van de

veronderstelling dat hij deze keuze heeft gemaakt in de hoop hier voor zichzelf en voor zijn

kinderen een beter leven op te kunnen bouwen, en niet om hier minder kansen te hebben

dan in zijn land van herkomst. Zuhal Demir zelf is een gedreven parlementslid voor de NV-A

en ze profileert zich door haar vaak harde rechtse standpunten. Vorig jaar kwam ze in het

nieuws door een erg sexy fotoshoot voor P-Magazine, en wel in het parlement. Ze lijkt er

fier op te zijn dat politieke commentatoren haar wel eens in de lijn plaatsen van de ‘iron

lady’ Margaret Thatcher.

2.1. Vluchtelingen ….terecht of onterecht. (1)

De ouders van Zuhal Demir hebben dus vele jaren geleden Turkije verlaten. Of ze hun het

land ook zijn ontvlucht om te ontkomen aan de onderdrukking door het Turkse regime die

gericht is tegen de grote Koerdische minderheid), weet ik niet. Ik kan mij voorstellen dat het

gezin Demir terecht Turkije heeft verlaten (of deels ook ontvlucht) en dat ze even terecht

hier in onze samenleving een plaats hebben gekregen. Het maakt weinig verschil uit of het

hier om politiek asiel gaat of om arbeidsmigratie.

Wat ik nu niet begrijp is dat een dochter van een vluchtelingen- of een migrantengezin een

dergelijke harde houding aanneemt tegenover vluchtelingen die terecht het oorlogsland

Syrië ontvluchten en even terecht hier een veilig leven proberen uit te bouwen voor zichzelf

en vooral voor hun kinderen.

Dé vraag is nu: waarom is het ene ‘terecht’ minder terecht dan het ‘andere terecht’?

Ik denk dat Zuhal Demir ervan overtuigd is dat haar ouders terecht (de onderdrukkende

staat) Turkije zijn ontvlucht of gewoon hebben verlaten om voor zichzelf en voor hun

kinderen een beter leven na te streven.

Het enig mogelijke antwoord waarom zij vindt dat de huidige vluchtelingen onterecht naar

hier komen, is hun aantal.

Het aantal wordt hier tot een ethisch criterium gemaakt om te stellen dat sommige mensen

in het verleden terecht naar België zijn gekomen en/of asiel hebben gekregen, en dat andere

mensen vandaag onterecht naar hier komen, alleen maar omdat ze met velen zijn.

5

Het aantal tot ethisch criterium maken is een zeer gevaarlijke onderneming en zet de deur

open om ook ‘chance’ tot ethisch criterium te maken. Als je asiel aanvraagt op een ogenblijk

dat weinig mensen die vraag stellen, dan heb je geluk/chance. Ben je met velen, da heb je

geen geluk/chance en wordt je geweigerd en teruggestuurd.

Noch het aantal, noch chance mogen functioneren als ethische norm. Mensen zijn

oorlogsvluchtelingen of ze zijn het niet. Als ze het zijn, dan hebben ze recht om naar hier te

komen en mogen rekenen op herkenning als politiek vluchteling.

Hoe wordt hierdoor de geest van veel mensen vergiftigd? Als zelfs iemand, die zelf dochter is

van allochtone migranten (of vluchtelingen) dit in de publieke ruimte zegt, dan zal het wel

waar zijn zeker. En wie zou haar durven tegenspreken?

2.2. Vluchtelingen ….. ons land is vol of niet (2)

Het land is vol! Dat is de nieuwe slogan of mantra.

Maar is dat wel waar?

Neen, het is niet waar, het is zelfs een grove leugen: ons land is niet vol.

Libanon, dat is misschien wel vol met een paar miljoen vooral Syrische oorlogsvluchtelingen.

En Jordanië: idem dito.

En een bepaalde regio in Turkije: idem dito.

Maar hier: niets vol.

Europa in het algemeen en België in het bijzonder vangen nauwelijks een fractie op van de

miljoenen mensen op de vlucht. Het zijn ménsen die vluchten: kinderen, vrouwen, mannen,

jongeren en ouderen. Mensen zoals jij en ik die hunkeren naar écht leven in vrijheid, vrede,

veiligheid.

Toen ik tijdens het schooljaar 1968-69 in Congo verbleef, stroomden er tienduizenden

Angolese mensen Congo binnen. Ze waren de burgeroorlog ontvlucht. Onder impuls van

pater Roger Ampe (afkomstig uit Handzame in West-Vlaanderen en samen met zijn drie

broers missionaris) werd een heel hulpprogramma op touw gezet om die vluchtelingen op te

vangen. Roger Ampe werkte in de buurt van Songololo (Bas-Congo). Op een bepaald

moment gaven de mensen van die streek, die allemaal doorarme sloebers waren, onderdak

en levenskansen aan evenveel mensen als zijn waren. Niemand zei dat hun streek vol was.

Ze hadden niets, maar ze deelden alles en daardoor werd niets tot iets, werd weinig tot veel.

Want zeven was voldoende, vijf en twee, zeven was voldoende voor vijfduizend, als

tenminste allen worden toegelaten tot de kring:

vijf broden en twee vissen

dat maakt samen zeven

genoeg om van te leven

en menswording niet te missen

want hoe zouden wij

kinderen kunnen missen,

ze herinneren ons aan die zeven

en roepen ons tot leven

6

Hoe durven wij deze vergiftiging van de geesten laten woekeren in onze samenleving, waarin

overvloed is en waar zondermeer gedeeld kan worden. We kunnen kritisch staan tegenover

het christendemocratisch gedachtegoed van Angela Merkel, maar inzake haar standpunt

over de vluchtelingenproblematiek kan ik alleen maar grote bewondering opbrengen voor

haar gevleugelde woorden: “wir schaffen das”. Maar in de ogen van heel wat politici (zoals

Bart De Wever en andere rechtse heren en dames) is Angela Merkel kop van jut en wordt zij

verantwoordelijk geacht voor alle problemen. We vergeten dan gemakshalve dat deze

tegendraadse visie van Merkel geworteld is én in haar verleden als Oost-Duitse, én in haar

geloof in de fundamentele keuzes van de christelijke bijbelse traditie waarin de zorg om ‘de

weduwe, de wees en de vluchteling centraal staat. Merkel alleen steekt dan ook met kop en

schouder uit boven de hele Europese politieke klasse die uit vrees voor electoraal verlies mee

heult met de wolven in het bos van het vooral rechts populistisch discours. Merkel is op dit

vlak kampioen van de ontgiftiging.

2.3. Vakbonden en de rest van het middenveld…..

Ik las onlangs een interview met Zuhal Demir.

Daarin zei ze ongeveer het volgende: “Als ik zou geleefd hebben in de tijd van Priester

Daens, dan was ik een frontvrouw van de vakbond geweest.”

Toch een merkwaardige uitspraak van iemand die er vandaag een persoonlijke nationale

sport van maakt om de vakbonden te ‘bashen’.

Zijn in haar ogen de vakbonden vandaag niet meer nodig en dus overbodig, omdat de

werknemers nu eindelijk mogen leven in het neoliberale paradijs?

Of is het deze neoliberale ideologie die haar belet te zien wat er echt te zien is? Dat

bijvoorbeeld meer dan 15% van de mensen op of onder de armoedegrens leven?

Of is ze weldegelijk een echte adept van Margaret Thatcher die ooit zei: there is no such

thing as society, there are only individuals and families.

Hiermee zei Thatcher eigenlijk: om macht te kunnen uitoefenen over de geesten van de

mensen, moet je ze losmaken uit hun sociale verbanden zodat ze volledig geïndividualiseerd

worden. Dat laatste maakt deze mensen tot machteloze individuen die gemakkelijk kunnen

worden gemanipuleerd en die bereid zijn hun persoonlijk leven uit handen te geven en

afhankelijk te maken van allerlei machten.

Vakbonden en mutualiteiten bieden hiertegen weerwerk en beklemtonen de sociale

verbondenheid van mensen en groepen. Deze verbondenheid tilt mensen boven hun

individuele kwetsbaarheid uit en maakt ze sterk en weerbaar, ook om neen te zeggen tegen

alles wat hun rechten beknot. Zo vormen ze samen een hart tegen hard en een hart boven

hard. Deze verbondenheid doorbreekt ook de verleiding die uitgaat van TINA: There Is No

Alternative.

Ook deze woorden gaan terug op Margaret Thatcher, die het erin dramde: er was in haar

ogen geen alternatief voor haar rechts-conservatieve en extreem kapitalistische politiek van

afbraak van de staat en van de sociale zekerheid. Probeert de huidige politiek van een

7

wereldwijd neoliberalisme, dat ook de huidige regeringen in België en Vlaanderen niet

vreemd is, ons ook niet te doen geloven dat er geen alternatief is. TINA is dus in en deze de

diabolos (de door elkaar werper, de op-het-verkeerde-been-zetter uit de evangeliën) die

erin slaagt om velen, vooral ook heel eenvoudige mensen, deze neoliberale retoriek te

geloven en maatregelen goed te keuren die hun gerechtvaardigd menselijk belang

ondergraven.

Ook hier zullen we samen werk moeten maken om weerwerk te bieden tegen de

systematische vergiftiging van de geesten: via vormingswerk, bewustmakingsprogramma’s,

bijbelse leerhuizen, enz…..

2.4. Moslimbashing.

Er valt nog veel meer te zeggen, zeker na de terreuraanslagen in Brussel. Sindsdien is het

proces van ‘Moslimbashing’, dat al jaren aan de gang is, in een, gevaarlijke stroomversnelling

terecht gekomen.

De vraag naar de oorzaken van het terrorisme mag zelfs niet meer worden gesteld. Jean-

Marie De Decker zegt dat het maar eens moet gedaan zijn met een ‘vergoelijkingsstrategie’.

Geert Bourgeois heeft het over ‘ik wil mij geen schuldgevoelens laten opdringen’ (Beide

uitspraken in Knack van 30 maart 2016). Alsof de vraag stellen naar oorzaken ook maar iets

probeert te vergoelijken of een poging zou zijn om mensen schuldgevoelens op te dringen.

Maar dit is een ander verhaal, waarover de voorbije dagen al heel wat zinvolle inkt is

gevloeid, ook in datzelfde nummer van Knack en op de website van de digitale krant

‘dewereldmorgen’.

3. Epiloog

Een paar weken geleden bezochten Annemie en ik in het Caermersklooster in Gent de zeer

leerrijke en bloeiende tentoonstelling over het leven van de jezuïet Pieter Jan De Smet,

afkomstig uit Dendermonde.

Pater De Smet heeft in zijn tijd alles in het werk gesteld om het lot van de inheemse

bevolking te verbeteren door op te komen voor hun grondrechten. Ook al was hij een zeer

conservatieve dogmatische theoloog (maar dat kunnen we hem vandaag niet kwalijk

nemen), toch ontpopte hij zich tot een bevrijdingstheoloog avant la lettre, die de

problematiek van de ‘indianen’ structureel wilde aanpakken. Zijn pastoraal en politiek leven

is geëindigd in een feitelijke mislukking: de indianen verloren hun levensgronden door het

oprukkende vroege nietsontziende kapitalisme dat letterlijk gedreven werd door de

goudkoorts.

De indianen kwamen terecht in ‘reservaten’, en de blanken die van buiten het Amerikaanse

continent kwamen, vooral uit Europa, waren ervoor verantwoordelijk dat deze

oorspronkelijke bewoners hun vrijheid verloren en in die reservaten als in open

gevangenissen werden opgesloten.

8

Om de vergiftiging tegen te gaan het volgende. Toen we buitenkwamen, zei Annemie vanuit

haar subtiele vrouwelijke intuïtie: “Wat zou er gebeuren wanneer de vluchtelingen die hier

vandaag toekomen (en deze vluchtelingen zijn te vergelijken met de vele Europeanen die ten

tijde van Pater De Smet de honger van Europa waren ontvlucht), ons als autochtone

bewoners allemaal in reservaten zouden opsluiten?

De ‘vreemde’ Europeanen hebben dat vanuit een volkomen misplaatst superioriteitsgevoel,

gebaseerd op de macht van het geld, wel gedaan in Amerika.

De hedendaagse vluchtelingen zijn echter voor het overgrote deel arme mensen en hebben

dus eigenlijk niets in de pap te brokken, ook wanneer het over hun eigen toekomst gaat.

4. Pinksteren

In het weekend van 14-15 mei vieren we Pinksteren.

Het feest van de doorbraak van de Geest van Bevrijding die in het leven van Jezus Messias

aan het licht is gekomen.

Deze Geest kan ons bevrijden van de on-geesten (diabolos) die in onze samenleving het

luidst roepen en schreeuwen om mensen op het verkeerde been te zetten.

Ik denk dat we die Messiaanse Geest meer dan ooit nodig hebben.

Onderstaand citaat van Maarten Luther King getuigt van die bevrijdende Pinkstergeest:

Darkness cannot drive out darkness;

only light can do that.

Hate cannot drive out hate;

only love can do that.

Hate multiplies hate,violence multiplies

violence,

and toughness multiplies toughness

in a descending spiral of destruction....

The chain reaction of evil –

hate begetting hate,

wars producing more wars –

must be broken,

or we shall be plunged

into the dark abyss of annihilation.

Duisternis kan geen duisternis verdrijven;

alleen het licht kan dat doen.

Haat kan geen haat verdrijven;

alleen liefde kan dat doen.

Haat vermenigvuldigt haat.

Geweld vermenigvuldigt geweld,

en taaiheid vermenigvuldigt taaiheid.

In een neerwaartse spiraal van

vernietiging....

De kettingreactie van het kwaad –

haat, die haat opwekt,

oorlogen die meer oorlogen produceren –

die kettingreactie moet gebroken worden,

anders worden we ondergedompeld

in de donkere afgrond van vernietiging.

Paul De Witte

9

CHARLES DUCAL: GESTOORD IN HUN RUST – EEN GEDICHT.

Hoe konden zij dit begrijpen?

Aan land gegaan toen zij huizen zagen

en afleidden dat daar mensen woonden

aan wie men een brood kon vragen,

water, een bed, een bussel stro desnoods,

Die wilden luisteren naar hun verhalen

met geduldige oren en een warm oog.

Maar welke god had deze wezens geschapen

die van hun angst de bewijzen vroegen,

hun wanhoop afwezen op grond van artikel zoveel?

Die de boot weer de storm injoegen?

Hoe konden zij weten dat dit het deel

van de wereld was dat zich zat had gegeten

aan de tafels die zij waren ontvlucht?

Hoe konden zij hopen het brood te zien breken?

De huizen stonden verzadigd,

met volle vuilnisvaten, gestoord in hun rust.

En eisten dankbaarheid voor elke kruimel

van hun beschaving,

zich van geen schuld bewust.

10

VANUIT DE VERTE (VERVOLG)

Het is alsof het dit jaar minder Pasen is geweest. ‘Brussalem’ was belangrijker dan Jerusalem,

en Molenbeek gewichtiger dan de Kedronbeek. Ik had zelfs de indruk dat het koor in onze

kerk minder animo bezat om moedig alleluia te zingen. En het is niet enkel een indruk:

terreur en de dreiging die er van uitgaat hangen dag en nacht in onze luchten. Het slaat op

onze adem. Ik kan niet zomaar vrolijk zijn...

De vragen die al eeuwenoud zijn over gemengd samenleven, over onze houding tegenover

andere religies, over de sluiting of opening van de grenzen, over racisme en vluchtelingen,

zitten diep. We roepen wel ‘on n¹a pas peur’, maar de schrik zit er goed in... Elke dag kijk ik

naar het journaal, het is altijd hetzelfde lange verhaal, en het wordt er niet eenvoudiger op?

En Afrika bestaat al lang niet meer, en AustralIë evenmin.

Alles is Brussalem. Alleen ‘het centrum van de wereld’ telt. En wij maar ruziën over

bevoegdheden en co. Om dieper ongenoegen te verbergen. Daarom zei ik al dat Pasen

precies niet goed dóórdringt dit jaar...

Om voor mezelf met enige smaak te overleven, lees ik voor de vierde keer in het boek van

Nico Ter Linden - Kostgangers (2001). Het is het beste wat ik over racisme ooit gelezen heb.

De dominee gaat ervan uit dat wij ‘van nature’ allemaal racisten zijn: de ander is nooit

vanzelf een broeder.

Dat is punt één. We kunnen dus ofwel intolerant worden ofwel tolerant en dat tot dogma

verheffen. Om zo onze ‘met de geboorte meegegeven’ boosheid te camoufleren. Nico

wantrouwt ze allebei, die dogma’s. Omdat ons aangeboren racisme overeind blijft, ondanks

die heilige en stijf bevochten credo’s.

De logica gebiedt ons dan op verdere kwesties verder door te denken: hoe komen we los van

onze ‘ingeborendheid’? En: wat betekent ons land (en onze eigendom) en wat betekenen

onze grenzen? Op zoek dus naar de definitie van de mens! Op zoek meteen ook naar de

definitie van eigen land en eigen natie en eigen cultuur. En nu we toch bezig zijn: op zoek

naar de macht en de onmacht van godsdiensten. Uiteindelijk wordt alles herleid tot de éne

vraag: hoe wordt de mens een broederlijk wezen? Behoeder van de ander?

Ik zei hoger dat Nico Ter Linden daarover goeie dingen schrijft. Ik heb niet gezegd dat het

makkelijke lectuur is...

Daarvoor moet je morgen de Ronde van Vlaanderen volgen.

Frans De Maeseneer

11

'WESTEN HEEFT EROM GEVRAAGD' EN 4 ANDERE (ON)ZINNIGE

UITSPRAKEN OVER TERRORISME.

Op de televisie en op sociale media, maar ook op kantoor of thuis aan tafel leiden de

aanslagen in Parijs tot felle debatten over schuld, oorzaak en de rol van het geloof. Hoe

valide zijn de argumenten die keer op keer langskomen na een aanslag van islamitische

terroristen?

We leggen een aantal argumenten voor aan filosoof Hans Achterhuis, die zich in boeken als

Met alle geweld (2008) en Erfenis zonder testament (2015) diepgaand heeft beziggehouden

met geweld, politiek en religie.

Argument 1: 'Geloof heeft niets met de aanslagen te maken.'

Dit argument is volgens Hans Achterhuis populair bij gelovigen én bij buitenstaanders. Die

zeggen dan: 'Dit is vast niet de echte islam, want religie is in wezen vreedzaam'. Daar is

Achterhuis het niet mee eens.

'Het monotheïsme - dus dus islam, jodendom én christendom - biedt wel degelijk een

rechtvaardiging van geweld. Natuurlijk interpreteren maar weinig moslims de Koran zoals de

IS doet, maar je kunt niet volhouden dat de IS de Koran niet snapt. Ze hebben gewoon een

andere opvatting. Vergelijk het maar met de christelijke kruisvaarders, die vinden we toch

ook niet minder christelijk dan de monniken die vreedzaam in hun klooster zaten?

'Je hoort ook wel dat atheïsten als Stalin in de vorige eeuw de meeste slachtoffers maakten.

Maar het communisme heeft volgens mij juist de structuur van de monotheïstische religies

overgenomen het idee dat er een absolute waarheid is.'

Argument 2: 'Het Westen heeft erom gevraagd.'

'Het Westen heeft niet om deze aanslagen gevraagd. Maar het heeft wel een situatie

geschapen die het geweld mogelijk maakt. Na de inval in Libië kon je erop wachten dat

religieuze groeperingen en wapens elkaar zouden vinden. Dat is jammer genoeg ook

gebeurd, met chaos en ontwrichting tot gevolg.

'Bovendien voert het Westen in het Midden-Oosten natuurlijk wel een oorlog. Wat de

terroristen nu doen, is de oorlog verplaatsen naar civiele doelen in Europa: een terras, een

theater. Dat is vaker vertoond, en de strategie heeft helaas ook vaak gewerkt. Nadat een

Joodse guerrillagroep in 1946 een hotel met onschuldige toeristen had opgeblazen, trokken

de Britten zich terug uit wat nu Israël is. Ook de Zuid-Amerikaanse guerrillabewegingen die

vorige eeuw vaak nog op steun van Europese intellectuelen konden rekenen, maakten

bewust burgerslachtoffers.

'Wat mij betreft, is het wel iets heel anders of je bij een bombardement per ongeluk

onschuldige cafégasten doodt of dat je doelbewust uitgaande jongeren onder vuur neemt.'

12

Argument 3: 'Aanslagen buiten Europa krijgen minder aandacht en dat is hypocriet.'

'Hypocriet is een groot woord. Je hebt hier familie en vrienden, je komt weleens in Parijs, je

kent er mensen die op dat terras hadden kunnen zitten. Het is logisch dat we ons drukker

maken om een aanslag die dichter bij huis plaatsvindt.

'Toch is dat niet het hele verhaal. Dit weekeinde eindigde het NOS-journaal met een hele rij

aanslagen, waaronder die van 9/11, maar daar zat de zeer recente aanslag in Beiroet niet bij,

terwijl daar ook meer dan veertig doden en tweehonderd gewonden waren. Toen dacht ik:

ja hallo, hoe kun je de meest recente aanslag 'vergeten'? Zoiets wordt door moslims geloof

ik terecht ervaren als hypocriet.'

Argument 4: 'We mogen niet langer naïef zijn, we moeten keihard optreden.'

'Als je die beelden uit Parijs ziet, denk je inderdaad al snel: uitroeien die jihadisten. Toch kan

een keiharde aanpak ook naïef zijn, bijvoorbeeld als die het religieuze aspect van dit conflict

over het hoofd ziet. Deze jongens wíllen martelaar worden, dus hoe meer je er uitschakelt,

des te meer komen erbij, met dat effect moet je rekening houden. In dat opzicht lijkt me het

gooien van bommen op IS-gebied juist weinig doordacht en de keiharde aanpak van

Europese jihadi's ook.

'De softe Nederlandse aanpak, die radicalisering voorkomt door met die jongens in de

gevarenzone verbinding te houden, klinkt dan juist realistischer.

'Overigens maakten de Romeinen dezelfde fout tegenover de christchristenen: ze beseften

niet dat hun strategie van vervolging en uitroeiing de verbreiding van het geloof alleen maar

stimuleerde.'

Argument 5: 'De terrorist is zielig, zijn gedrag komt voort uit discriminatie.'

'Moslimterroristen zijn geen zielenpoten. En zelfs áls hun achtergrond meespeelt in hun

radicalisering, is dat geen afdoende verklaring voor hun gedrag, anders zouden veel meer

jongeren uit de banlieue terrorist worden.

'Dat neemt niet weg dat je moet proberen te begrijpen wat die jongens beweegt. Dat ligt

vaak gevoelig. Toen de Joodse filosofe Hannah Arendt probeerde Hitlers rechterhand Adolf

Eichmann te begrijpen, werd iedereen wowoedend. Toch vond ook Arendt dat Eichmann de

doodstraf verdiende. Ze wilde het brein achter de Holocaust begrijpen, juist om mensen als

hij beter te kunnen bestrijden.' (Leonie Breebaart/ Trouw)

13

AARTSBISSCHOP JOZEF DE KESEL:

"We moeten blijven zingen , ook al is het een toontje lager"

Interview in de Campuskrant van de KHLeuven maart 2016

“De Kerk is voor sommigen aangeschoten wild, en de aartsbisschop staat dan vaak in de

vuurlinie. Ik wens hem veel weerbaarheid”, zo luidt de boodschap van rector Torfs aan Jozef

De Kesel, sinds 4 januari de aartsbisschop van ons land en de nieuwe grootkanselier van

onze universiteit. Tijd voor een kennismaking met een strijdvaardig man: “Net nu mag de

Kerk niet terugplooien op zichzelf. Je bent christen in je binnenste, maar ook in de

buitenwereld. Dat moet je durven tonen.”

De aartsbisschop holt dezer dagen van ontmoeting

naar ontmoeting, maar trekt graag tijd uit voor ons.

Hij ontvangt ons in de kantoren van de kerkelijke

rechtbank – de andere vleugel van het statige

bisschoppelijk paleis wordt verbouwd, vandaar. “Ik

moet ook zelf nog een beetje mijn weg zoeken, maar

ik ben terechtgekomen in een omgeving die ik toch

al vrij goed kende. Als bisschop van Brugge kwam ik

maandelijks naar hier, voor overleg met de

bisschoppen en de aartsbisschop. En in de jaren

daarvoor had ik ook geregeld te maken met

‘Mechelen’, als hulpbisschop bevoegd voor het

Brussels hoofdstedelijk gewest. Het is dus een beetje

thuiskomen, maar anderzijds betekent het natuurlijk

ook verhuizen: daar moet je als priester enig talent

voor hebben.”

Moeilijk werk

Hoe kijkt u terug op uw aanstelling tot aartsbisschop?

“Toen monseigneur Léonard zijn vertrek aankondigde, was ik er eigenlijk vrij zeker van dat ik

het niét zou worden. In Brugge was ik aangetreden in een erg moeilijke periode, en er was

14

nog veel werk te doen. Dat verliep goed, en ik vermoedde dat er van mij verwacht zou

worden dat ik dat werk zou voortzetten. Maar toen kreeg ik een telefoontje van de nuntius,

zowat de ambassadeur van het Vaticaan. Of ik ermee kon leven dat mijn naam deel zou

uitmaken van het lijstje van drie kandidaten dat aan de paus bij zo’n vacature voorgelegd

wordt. Een aantal dagen later vernam ik dan de intussen bekende beslissing. Nee, wie de

andere twee waren, weet ik niet.”

“Geeft zo’n benoeming je voldoening? Ja, natuurlijk wel, omdat ze toch waardering uitdrukt.

Anderzijds weet ik ook wel dat het moeilijk werk is. Je wordt meteen in het diepe gegooid,

op een moment dat de Kerk haar weg zoekt in een seculariserende of geseculariseerde

wereld. Dat plaatst je in een andere positie dan pakweg vijftig jaar geleden, toen de Kerk nog

centraal in de maatschappij stond en eigenlijk overál mee te maken had. De uitdrukking

‘buiten de Kerk’ had weinig zin. De aartsbisschop bevond zich daardoor in een heel andere

positie dan nu. Vijftig jaar geleden zou jij hier niet gezeten hebben voor een interview. Dat

was toen not done. Nu wel, en je bent welkom.”

Vindt u die veranderde positie jammer?

“Dat is niet het juiste woord. Elke tijd heeft zijn mogelijkheden, en zijn problemen. Je mag

geen enkele periode idealiseren of ongenuanceerd afwijzen, niet het verleden, maar ook

niet het heden. Je moet je verzoenen met je tijd, en niet nostalgisch naar het verleden

terugkijken, of gefrustreerd zitten hongeren naar de toekomst. En uiteraard moet je kritisch

staan tegenover het heden.”

“Het bekleden van een gezagspositie is wel lastiger geworden, niet iedereen is zomaar je

copain. We leven in een tijd waarin je vanzelfsprekendheden moet laten varen. Iemand in

een gezagspositie moet daar rekening mee houden.”

“Ook op het vlak van engagement zijn het andere tijden. Ik was student op het einde van de

jaren 60, en ik kan me niet van de indruk ontdoen dat er toen meer betrokkenheid was bij de

maatschappij. Er is meer individualisme gekomen: we beleven een globalisering van de

onverschilligheid. Daar moet je je kritisch over durven uitlaten.”

Geen triomfalisme

Wat beschouwt u als uw belangrijkste taken? Waar wil u met de Kerk naartoe?

"Toen mijn voorganger Léonard zijn vertrek aankondigde, was ik er eigenlijk vrij zeker van

dat ik het niét zou worden."

“Even voor de duidelijkheid: het is niet aan mij om daarover te beslissen. Ik ben niet de baas

van de Belgische Kerk, en evenmin van de bisschoppen. De plaatselijke kerken, dus de

bisdommen, staan hiërarchisch onder de paus, niet onder de aartsbisschop. Ze zijn in hun

15

werking redelijk onafhankelijk. Wel heb ik een rol in de collegiale band tussen de

bisschoppen. Die cohesie wil ik versterken. Dat zou ook bijdragen tot een duidelijkere stem

van de Kerk, op Vlaams niveau, of op Belgisch – de Kerk is nog altijd unitair, wat ik een

rijkdom vind.”

“Mijn rechtstreekse taak is die van bisschop van Mechelen-Brussel, op zich al behoorlijk

complex. Ik werk samen met drie hulpbisschoppen, een voor Vlaams-Brabant, een voor

Waals-Brabant en een voor Brussel.”

“Verder besef ik heel goed dat de Kerk leeft in een geseculariseerde en multiculturele

wereld. We vertegenwoordigen niet meer het geheel van de bevolking, al gaat het zeker ook

niet om een minderheid. We zijn een groep in de samenleving. Je terugplooien op jezelf,

alleen binnen je vier muren je geloof uiten, vind ik verkeerd. Je bent christen in je binnenste,

maar ook in de buitenwereld. Dat moet je dus durven tonen, je ervoor engageren, ervoor

uitkomen. De Kerk moet een duidelijk profiel hebben.”

“Dat is des te belangrijker wanneer de Kerk kleiner wordt. Ze mag zich niet te fel alleen

focussen op haar interne werking en problemen. Die zijn er, ze zijn belangrijk, maar er is veel

meer. Als de Kerk zich alleen op zichzelf zou richten, ontstaat het gevaar voor sectarische

trekjes, en die zijn uiteraard nooit gezond.”

“De Kerk moet durven meeleven met de grote uitdagingen van de tijd, om zo haar geloof-

waardigheid te verdienen. Natuurlijk is er voor het triomfalisme van vroeger geen plaats

meer. We zijn gekneusd, en we moeten een toontje lager durven zingen, maar we moeten

wel blijven zingen …”

"De ontmoeting met de islam, op sommige momenten misschien lastig, zal zich volgens mij

in goede zin ontwikkelen."

Zal de secularisering nog verder gaan?

“De mens is een zoeker, is zelfs een wandelende vraag. De zoektocht naar zin is van alle

tijden, en zal dat ook blijven. Het christendom is een van de grote, historische antwoorden

op die vraag. Dat antwoord is nooit definitief, maar de vraag zelf zal nooit verdwijnen. Dat

mag ook niet, en we moeten ons durven inspannen om dat tegen te gaan. Dat is geen

defensieve reflex, alleen een waarschuwing tegen het gelaten aanvaarden van de leegte.

Door een antwoord op de grote vragen te formuleren, voorkom je die leegte juist. Uiteraard

zal niet iedereen zich in dat antwoord vinden, maar je garandeert alleszins de diversiteit, die

voor mij een verrijking is.”

“Die diversiteit heb ik in mijn Brusselse jaren heel erg leren waarderen. Het verbaasde me

hoe groot de inbreng van christenen van vreemde origine kan zijn. Zij hebben een andere

kijk op een aantal dingen, en dat werkt verfrissend. Nog een stapje verder: de ontmoeting

16

met de islam, op sommige momenten misschien lastig, zal zich volgens mij ook in goede zin

ontwikkelen. Daar heb ik vertrouwen in. Op een bepaalde manier hebben zij trouwens

hetzelfde probleem: ook de islam wordt geconfronteerd met de secularisering en zal naar

een aangepaste houding toe moeten groeien, net als het christendom.”

“Het katholicisme is per definitie universeel. De christelijke houding tegenover diversiteit en

multiculturaliteit staat daarom haaks op overdreven nationalisme. Er is niks fout met een

gezond nationaal gevoel, maar het mag geen extremisme worden, geen wij-tegen-de-rest.

Extremisme is nooit gezond, niet politiek, niet cultureel, niet religieus. Ik heb er geen moeite

mee dat iemand zijn geloof intensief beleeft en dat tot uiting brengt. Maar het mag geen

integrisme worden, geen poging om de anderen je wil en je geloof op te leggen.”

Het zal voor later zijn

Een impressie van Rik Devillé bij de begrafenis van JAKOB DEBRUYNE (27 februari 2016)

Jakob Debruyne woonde en werkte in Vorst. Sinds 2012 was hij als priester werkzaam in de

pastorale eenheid Bethlehem aldaar. Het verwonderde mij dat men al die mensen met wie

hij zijn laatste jaren leefde en werkte, nu gebood een kleine 200 km richting Abdij van

Tongerlo te rijden. Hij was namelijk Norbertijn. Dus graag die autorit.

Een bomvolle Abdijkerk. Gelukkig vond ik nog een plaats op een oude bank achteraan tegen

een zijmuur. Klokslag 11 zette de stoet van monniken en prelaat zich al zingend in beweging

richting hoogkoor. Wellicht stond de kist al vooraan. Dat vermoed ik toch want zien kon ik

het niet. Of het lichaam van Jakob werkelijk aanwezig was weet ik nog steeds niet. Want een

offergang werd door 2 monniken vervangen. Zij liepen rij per rij af en boden een gedachtenis

prentje aan. Wat zij combineerden met het presenteren van een mandje met geld. Ik heb

beleefd geweigerd er iets uit te nemen.

Ik dacht misschien kan ik tijdens de communie nog even de zoom van Jakobs kist aanraken.

Maar ook dat lukte niet. Want een andere monnik kwam de communie achteraan in de kerk

brengen. Ik weet wel, de meeste mensen waren gepensioneerd. Maar ons zo in de watten

leggen hoeft echt niet.

Ondertussen had ik het koud gekregen. Niet zozeer door de binnentemperatuur die

ongeveer gelijk scheen te zijn met de buitentemperatuur. Het was eerder de starre liturgie

waar de prior en co zich doorheen sleepten. Dat maakte het koud in mij. Ik had nog gehoopt

dat de homilie iets van Jakob zou uitstralen. Niets van gehoord. In de verte kon je horen dat

17

het wellicht over Jakob ging. Ik ving iets op over verkennen, turbulentie, een kritische reflex

gelinkt aan de naweeën van 68. Wat de abt wel belangrijk vond was dat hij nog precies wist

op welke datum Jakob de kloosternaam Idesbald kreeg. Naam die ik nooit heb gehoord.

Maar dat hij het Bijbelcollectief stichtte samen met Remi Verwimp, vele mensen

geïnspireerd heeft via WTM, jaren en dagen en nachten lang... Niets daarvan. Wat hij

betekend heeft voor CVS, dat hij sinds zijn afstuderen lid was van een basisgroep in Leuven.

Niets daarvan. Zijn verbondenheid met de mensen die hij liefhad en met wie hij lief en leed

deelde. Niets daarvan. Zij werden niet eens aangesproken. Ik dwaal tijdens de

onpersoonlijke voorbeden af.

Ik vlucht in bilocatie. Ik zie me naast Jakob zitten in een chique auto samen op de

achterbank richting Salzburg. We namen voor Vlaanderen daar deel aan een Europese

Netwerk bijeenkomst van christenen aan de basis: Kirche in Aufbruch. Ik zie ons staan op

een autoparking, halverwege. Onze chauffeur was een pastoor uit een Pajottelands klein

dorpje. Zijn auto was groter dan zijn kerk. Hij verveelde zich blijkbaar en had daarom

aangeboden Jakob en mij, gratis heen en terug naar Salzburg te voeren. Een plek waarvan

later bleek dat die pastoor daar elk jaar met zijn nieuwe misdienaars kwam. Dat wij op die

autostrade parking in de kou stonden kwam enkel omdat Jakob absoluut wilde roken en dat

dit van onze chauffeur niet in de auto mocht. Later is die pastoor vroegtijdig en geruisloos op

non-actief gezet. Dat had niets te maken met de turbulente invloed die Jakob, dankzij zijn

zgn. 'naweeën van mei 68' had ten toon gespreid. Nee, die pastoor kon gewoon van zijn

misdienaars niet afblijven. Maar in Oostenrijk bleek hem dat iets gemakkelijker gemaakt te

worden dan in zijn dorp. Ik heb het Jakob nooit durven vertellen waarom wij zo'n gratis

aanbod kregen. Ik ook dacht toen nog 'Wat is dat toch een lieve pastoor.'

Ik werd uit mijn dagdromen gewekt toen de schaal met geld voor me stond. Ik kreeg een

bidprentje. Ja, eindelijk, dat gezicht. Helemaal Jakob. Maar al wat onder de nek kwam leek

mij gefotoshopt. Nooit heb ik hem in een habijt, - of was het symbolisch als lijkwade bedoeld

- gezien? En dan dat gegeven, - zwart op wit - dat zijn eerste naam Idesbald was? Nooit van

gehoord, meneer. Hadden zijn vader en moeder niet de naam Jakob gekozen? Wie durft het

aan dat op de dag van je begrafenis, de naam die je ouders je gaven, de naam die in liefde

uit hun lijf is gevloeid en uit hun buik is gebaard, op de tweede plaats wordt gezet? Dat

kunnen toch enkel mensen doen die denken dat ze uit zichzelf geboren zijn?

Ik ervaar Jakob als een groot intelligent, een heerlijk redenaar, een amusante gast in

gezelschap. Hij was vooral een dromer van een nieuwe hemel en een nieuwe aarde. Velen

heeft hij aangestoken. Ik hoop maar dat ze in Vorst anders afscheid van hem nemen.

Toen ik voor het Ten Paradijs zingen de kerk uitliep en weer buiten de abdijkerk stond

scheen de zon. De kou was verdwenen. Ik zag nog even in een flits dat alle parkeerplaatsen

van de abdij vol stonden met blinkende auto's. De ene al chiquer dan de andere. Ik zocht te

vergeefs naar een auto waarin ik, jou Jakob, zou zien zitten zo gewoon als altijd, in je

slobbertrui en dat je me zou vragen, lachensklaar: "Rik, alleé man, hoe is't."

Het bijpraten zal voor later zijn.

18

WANNEER WOORDEN WAPENS WORDEN

Een interview met Jan Blommaert over “De taalstrijd tegen het dominante neoliberale

discours. (De Morgen, 9 maart 2016)

In “Let op je woorden” wil Jan Blommaert (54), professor taal, cultuur en globalisering aan de

Tilburg University, weerwerk bieden tegen wat hij het neoliberale 'dominante vertoog'

noemt. "Het internet hielp de voorbije twintig jaar het publieke debat exploderen", zegt hij.

"Veel mensen nemen nu online deel aan grote maatschappelijke debatten waar ze vroeger

van uitgesloten waren. Die massale deelname heeft een enorm democratisch potentieel.

"Alleen is dat internet jammer genoeg niet meer dan een echokamer van alle uitspraken en

meningen die onze samenleving domineren. Ze worden miljoenen keren herhaald, in

verschillende variaties, waardoor mensen echt beginnen te geloven dat ze de werkelijkheid

juist weergeven. In mijn boek onderzoek ik waar sommige uitspraken vandaan komen en

help ik lezers ze anders te

formuleren."

U wilt 'kritische mensen en sociale bewegingen wapenen tegen wat Bart De Wever omschrijft

als 'de centrumrechtse VLaamse grondstroom'. Staan ze in discussies dan vaak met hun

mond vol tanden?

Blommaert: "Ja. Zelfs mensen die zeer kritisch tegenover die rechtse grondstroom staan,

ervaren hoe moeilijk het is om weerwerk te bieden tegen de manier waarop sommige

woorden geïnterpreteerd worden. Zo wordt in het dominante discours het begrip

'economie' zo goed als uitsluitend gereduceerd tot bedrijven uit de privésector. In

werkelijkheid vormen die ondernemingen maar een klein deel van de hele economie, er is

onder andere ook nog de overheid en de non-profit. Maar veel mensen vinden in debatten

de juiste woorden niet om tegen die verenging in te gaan en volgen dan maar

noodgedwongen de stroom."

Woorden zijn voor u 'wapens in de sociale strijd'?

‘Neutrale' woorden bestaan niet. Daarom moet je eerst goed de achtergronden kennen van

de woorden die de tegenstrever hanteert. In het discours rond de vluchtelingencrisis wordt

vaak het onderscheid gemaakt tussen 'goede' en 'slechte' asielzoekers. Vluchtelingen die in

een asielcentrum in een vechtpartij betrokken raken, worden meteen bij de slechte

ingedeeld en moeten opkrassen.

19

"Op het eerste gezicht klinkt dat aannemelijk, waardoor veel mensen er ook makkelijk mee

instemmen. Maar ze weten niet dat verdragen zoals de Conventie van Genève of de

Universele Verklaring van de Rechten van de Mens het helemaal niet mogelijk maken dat die

vluchtelingen teruggestuurd worden. Want volgens al die conventies en andere

asielverdragen hebben ook de 'stouteriken' rechten. Een vluchteling die stout geweest is,

moet op exact dezelfde manier berecht worden als elke andere burger die zich misdragen

heeft.

'De realiteit is dus lichtjes anders dan wat de grondstroom ons wil doen geloven. Veel

mensen vinden nu dat vluchtelingen die in een asielcentrum een keer op de vuist gegaan

zijn, geen recht meer hebben op asiel. Vanuit die overtuiging gaan ze dan met anderen in

'discussie' over wie asiel verdient en wie niet. Vaak ontaardt dat in een moddergevecht. Een

partij zoals de N-VA voert al enkele jaren een sterk, moreel discours over het gedrag en de

ingesteldheid van vluchtelingen. Zijn ze goed? Zijn ze braaf? Werken ze hard?' Hun

werkelijke rechten zijn daardoor compleet ondergesneeuwd.

"Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken doet daar flink aan mee. De media

laten zich op sleeptouw nemen en zoomen in op zowat elk incident in een asielcentrum. Zo

wordt met woorden een apart beeld van de werkelijkheid getoond, dat ondertussen

uitgegroeid is tot een stevig wapen in de strijd rond de vluchtelingenproblematiek."

U leert uw Lezers alle finesses van 'framing. Is dat geen 'besmette' techniek?

In de sociolinguïstiek en de antropologie is framing volstrekt normaal. Nu wordt framing

bijna uitsluitend geïnterpreteerd als verdraaiing van de werkelijkheid, als een vorm van 'spin'

of manipulatie. Terwijl framing in zijn oorspronkelijke betekenis niets meer is dan het kader

dat betekenis geeft aan onze communicatie.

"Frames zijn normale sociale en culturele interpretatiepatronen die we activeren telkens als

we iets zeggen, horen, schrijven of lezen. We hanteren ze voor ongeveer elk onderwerp in

ons leven. Als we over onze auto spreken, gebruiken we een compleet ander frame dan

wanneer we het over onze kinderen hebben. 'Framevrije' communicatie bestaat niet: we

framen er allemaal lustig op los. Daar is niets mis mee, want als we dat niet zouden doen,

begrijpt niemand ons. Wat niet wil zeggen dat we voor alle uitspraken van anderen er

meteen ook hun frame (kader, denkkader) bij moeten accepteren. We mogen sommige

uitspraken gerust ‘reframen’.

Toen oud-premier Yves Leterme nog een hoge functie had bij de OESO, verkondigde hij op

een bepaald moment dat de lonen in België te hoog waren en dat het openbaar vervoer te

goedkoop was. Hij stelde dat ons land er op vooruit zou gaan als de mensen minder zouden

verdienen en meer zouden moeten betalen voor een basisbehoefte zoals transport. In mijn

wereld staat minder verdienen en meer uitgeven gelijk met verarming, in plaats van met

'vooruitgang'. Letermes uitspraak zal ik dus graag 'reframen'."

20

U vindt dat we aanslagen zoals die in Parijs niet langer als terrorisme maar als banditisme

zouden moeten benoemen?

'Het woordje 'terrorisme' is zware munitie: het is een nucleair wapen in het maatschappelijk

debat. Bij een recente schietpartij met zeven doden in de Amerikaanse staat Michigan was

de dader een blanke veertiger. In de berichtgeving dook nergens het woord 'terreur' op.

Begin december vorig jaar, was er een andere schietpartij in San Bernardino in de staat

Californië. Een man en een vrouw doodden op een bedrijfsfeestje veertien collega's. De

eerste uren werd er niet gesproken over terreur, tot bleek dat de daders moslims waren. Het

gaat hier, over twee identieke feiten, waar we telkens andere woorden voor gebruiken.

Waarom doen we dat?

"’Terrorist’ is zowat de meest negatieve politieke kwalificatie die iemand als vijand kan

krijgen. Maar wie voor de ene een 'terrorist' is, is voor de andere een 'vrijheidsstrijder’. Voor

het Zuid-Afrikaanse apartheidsregime was Nelson Mandela een terrorist. Later kreeg hij de

Nobelprijs voor de Vrede. Nog een andere Nobelprijswinnaar voor de Vrede is de Israëlische

premier Menachem Begin. In de jaren veertig was hij lid van een zionistische 'terroristische’

militie en gaf hij het bevel voor een dodelijke bomaanslag op een hotel. Ook Yasser Arafat

was jarenlang een terrorist, tot hij een vredesakkoord met Israël sloot én de Nobelprijs voor

de Vrede kreeg."

Maakt een figuur als Osarna bin Laden kans om ooit gerehabiliteerd te worden tot

vrijheidsstrijder?

"Voor een belangrijk deel van de wereld is Bin Laden een held en een bevrijder. Het gebruik

van het woord ‘terrorist’ drukt een relatie uit tussen degene die het gebruikt en degene die

het ondergaat In de ogen van een aantal groepen in de wereld bezondigen ook wij ons aan

terreur als we met onze vliegtuigen in Syrië en Irak onschuldige vrouwen, kinderen en

bejaarden bombarderen. We gebruiken woorden als 'terrorist' en 'geradicaliseerde' alsof het

absolute vaststaande feiten zijn, maar dat is niet zo.

"Er is bitter weinig verschil tussen de handelingen van Amedy Coulibaly in januari vorig jaar

in de Joodse supermarkt in Parijs en die van de Bende van Nijvel indertijd in de Delhaize-

supermarkten. Naar aanleiding van de overvallen van de Bende van Nijvel werd dertig jaar

geleden de cel Zwaar Banditisme opgericht. Er verschenen geen militairen op straat en onze

privacy werd niet opgeofferd. Nu zijn exact dezelfde feiten gepleegd. Alleen plakken onze

bewindslui er terrorisme in plaats van zwaar banditisme op met als gevolg dat heel onze

samenleving gemilitariseerd wordt. De effecten van het woord ‘terreur’ zijn zo ingrijpend,

dat we het wel in vraag moeten stellen.”

(De titel van het boek van Jan Blommaert is: LET OP JE WOORDEN. Politiek, taal en strijd. Uitgeverij EPO)

21

'DECENNIALANG IS MEER POLITIEKE ENERGIE GESTOPT IN BHV DAN IN HET SAMENHOUDEN VAN EEN DIVERSE SAMENLEVING'

Jan Lippens is freelance journalist – in Knack digitaal 24 maart 2016

De aanslagen in Brussel zijn van een onvoorstelbare gruwel. Onvergeeflijk, maar niet

onverklaarbaar of onbegrijpelijk, schrijft Jan Lippens. 'Er is ruim een kwarteeuw lang alleen

maar tijd verloren, zonder doordacht samenlevingsbeleid, en daar betalen we nu de prijs

voor.'

De geopolitieke analyses en verklaringen van de stoet experts waarmee de media hun

publiek overspoelen, snijden hout. Dat doen ongetwijfeld ook de micro-analyses en

verklaringen over Brussel, verdachten, daders en hun omgeving. En we moeten nu

inderdaad vooral rouwen, elkaar (al dan niet symbolisch) omarmen en alle mogelijke vormen

van diepmenselijke solidariteit tonen met slachtoffers en nabestaanden. Dat is nodig en het

helpt ongetwijfeld, maar het lost fundamenteel niets op.

Fundamentele oplossingen zullen onvermijdelijk van de politiek moeten komen:

internationaal, Europees, maar zeker ook nationaal en lokaal. En op die laatste niveaus

kunnen we het snelst beginnen. Niemand hoeft te twijfelen aan de oprechtheid van het

medeleven dat regeringsleden, partijvoorzitters en individuele politici vandaag uitspreken.

Het zijn inderdaad net mensen, om Joris Luyendijk te parafraseren. Maar het zijn in de eerste

plaats ook politici, die we hebben gekozen om beleid te voeren tot nut van 't algemeen. En

het klinkt misschien hard, maar dat hebben ze decennialang veel te weinig gedaan. De

gruwel in Brussel is minstens een deel van de prijs die de samenleving daarvoor betaalt.

Decennialang is meer politieke energie gestopt in de splitsing van BHV dan in het

samenhouden van een diverse samenleving

Geen steekvlampolitiek klinkt het vandaag in de Wetstraat. Maar het politieke discours komt

helaas nauwelijks verder met meer veiligheidsmaatregelen, meer repressie en meer

middelen voor veiligheids- en politiediensten om (potentiële) daders te vatten en netwerken

op te rollen. Ja, er moet inderdaad gelabeurd worden aan een gebalanceerd

veiligheidsbeleid, maar dan vooral een dat géén verregaande uitholling van persoonlijke

vrijheden en privacy impliceert. Maar ook dat is in dezen nog geen fundamenteel beleid. Dat

speelt zich op een ander niveau af.

Zwarte zondag

22

In 1991 hadden we 'zwarte zondag'. Het was de politieke doorbraak van de racistische partij

Vlaams Blok en haar beruchte zeventigpuntenplan. Dat blijft een kantelpunt. Die partij zette

het wij-zij-denken op scherp en duwde de polarisering tussen bevolkingsgroepen naar

ongekende diepten. Die 'zwarte zondag' had voor de politiek dé wake-upcall moeten zijn

over het uiteengroeien van de samenleving. Dat was het even, maar het ebde snel weg. Het

cordon sanitaire was zowat de enige (zinnige) repliek die men had: we houden ze uit het

beleid, maar daarmee heb je nog geen samenlevingsbeleid. Het xenofobe discours tastte wel

zowat de hele politiek aan.

Paula D'Hondt was op die 'zwarte zondag' een paar jaar aan de slag als Koninklijk

Commissaris voor het Migrantenbeleid. Zelf gruwde ze van die titel. Ze zag zichzelf veeleer

als Commissaris voor 'Samenlevingsbeleid'. Ze publiceerde alles samen drieduizend

bladzijden rapporten: het rapport dat niemand las, zoals het later werd genoemd. Tegenover

dat verkillende zeventigpuntenplan stond haar programma met 262 concrete punten,

plannen en voorstellen. Een basis voor samenlevingsbeleid. Er is weinig of niets, tenzij

fragmentarisch, van uitgevoerd. De democratische partijen en politici hebben zo jarenlang

ruim baan gegeven aan de 'handelaren in angst' (Geert Mak) die uiteindelijk ook in hun eigen

partijrangen opdoken. De wig werd zo steeds dieper in de samenleving gedreven.

Wie die teksten en voorstellen van D'Hondt vandaag doorbladert, gelooft zijn ogen niet.

Maatregelen en voorstellen voor huisvesting, onderwijs, jeugdbeleid, taal, vorming en

cultuur, nationaliteitsverwerving, inkomen en tewerkstelling, racisme en xenofobie, welzijns-

en gezondheidsbeleid, vluchtelingen en asielzoekers, illegalen. En ook over islam en de

instroom van buitenlandse imams.

Waarom is dat allemaal verstoft en versloft tot een bundel papier?

Splitsing BHV

Er is veel te weinig geïnvesteerd in die diverse bevolkingsgroepen: in hun huizen en wijken,

hun tewerkstelling, hun onderwijs, hun kinderen. En ja, ook zij, die bevolkingsgroepen,

hebben om allerlei redenen zelf ook te weinig geïnvesteerd in hun eigen integratie, in het

samenleven met wij.

De politieke verantwoordelijkheid van de vorige generatie politici voor deze wig in de

samenleving is hoe dan ook verpletterend. Er is ruim een kwarteeuw lang alleen maar tijd

verloren, zonder doordacht samenlevingsbeleid, en daar betalen we nu de prijs voor. Wat in

Brussel is gebeurd, is daar ook een gevolg van. Was het al die jaren politieke onmacht,

onbekwaamheid of onwil? Het valt te vrezen dat het een mix van alledrie was. Met een

boutade kun je zeggen dat decennialang meer politieke energie is gestopt in de splitsing van

BHV dan in het samenhouden van een onstuitbaar divers wordende samenleving. Dat

politieke deficit valt niet te becijferen, maar het is oneindig veel groter dan het jaarlijkse

begrotingsdeficit waar oeverloos over wordt gebakkeleid.

Nee, we zijn na deze 'zwarte dinsdag' helemaal niet wakker geworden in een ander land

zoals nu op sociale media rondzoemt. We zijn wakker geworden in krek hetzelfde land als

gisteren. In precies diezelfde gepolariseerde wij-zij-samenleving. De boodschap is dat wij én

23

zij er dringend een ander land zullen moeten van maken en dat de politiek niet nog eens een

kwarteeuw mag verkwanselen. We kunnen ons dat niet permitteren. Met harde taal over

verplichte inburgering, zwaar snoeien in de sociale en culturele sector, stoere praatjes over

vluchtelingen die ons zogenaamd overspoelen of het 'opkuisen' van een Brusselse

gemeente, zal ook deze generatie politici er niet komen.

De minuut stilte is voorbij. Misschien moeten premier en ministers-presidenten eens op de

koffie gaan bij Paula D'Hondt. Binnenkort wordt ze negentig en ze eet graag aardbeitaart.

ENGAGEMENT MET OF ZONDER GOD - ATHEÏST ONDER

MISSIONARISSEN'

De grote verhalen, hoe dikwijls horen we niet: 'ze zijn niet meer.' Men heeft het dan over de

christelijke heilsboodschap en de marxistische utopische heilsleer. In het begin gingen die

uitspraken dikwijls gepaard met opluchting en bevrijding. Naderhand klonk eerder nostalgie

en zelfs spijt door. Hoe dan ook, het gemis aan de grote verhalen zou de mensen vandaag als

een stuurloos schip op een woelige oceaan heen en weer slingeren.

De grote verhalen stonden tijdens hun bloeiperiode wel haaks tegenover elkaar. Geloof

versus atheïsme, liefdadigheid versus strijd voor rechtvaardigheid, een 'proper' kapitalisme

versus socialisme.

Walter Lotens, moraalfilosoof, wereldreiziger en freelancer deed onderzoek naar het

domein waar mensen in de praktijk en van onderuit hun motivatie uit de grote verhalen

putten. De bevrijdingstheologie speelde daarbij een cruciale rol. In zijn boek 'Engagement

met of zonder God - atheïst onder missionarissen' (uitgeverij Garant) laat hij een aantal

protagonisten uit Europa en Latijns-Amerika aan het woord. Zij getuigen over hun inzet.

Daarnaast laten enkele intellectuelen van diverse pluimage hun licht schijnen op de praxis.

In een 'voormalig' leven missionaris van de missiecongregatie CICM (Scheut) maakte ikzelf

een heuse evolutie door van een conservatieve seminarieopleiding naar een praxis

gebaseerd op de bevrijdingstheologie en de marxistische maatschappijanalyse. Na vijftien

jaar pastorale praktijk in Guatemala moesten velen onder ons, veiligheidshalve, uitwijken

voor de militaire dictatuur.

Uit de getuigenissen in het boek duikt een waaier van paradoxen op.

Engagement vanuit het geloof, gelinkt aan de kerk, maar in vele gevallen ver verwijderd van

het machtsinstituut. 'Rome is ver van hier.' De 'kleine goedheid' van religieuzen die zich diep

24

in lokale gemeenschappen nestelden en deel van hen werden zonder de nood aan globale

structurele veranderingen uit het oog te verliezen. De marxistische maatschappijanalyse op

de voet volgen zonder daarom het historisch inherente atheïsme te omarmen. Ook het

hedendaagse fenomeen van een paus die opschudding verwekt, werd in het boek

aangestipt. De aandacht van Franciscus voor de armen staat paradoxaal tegenover de leer

en de macht van het Vaticaan. Zijn kritiek op het falen in de wereld klinkt evenwel niet

overtuigend, indien er ook geen kritiek op het ondemocratisch karakter van het kerkelijk

gebeuren aan toegevoegd wordt.

Aanbevolen lectuur!

Guido De Schrijver

AGENDA APRIL MEI 2016

Dinsdag 26 april om 19.30 uur: Vergadering van Vluchtelingenplatform regio Dender (in Jebron) Zaterdag 30 april om 18.30 uur: wekelijkse viering Voorgestelde lezingen: Hand. 15,1-2.22-29 Ps. 67 Apok. 21,10-14.22-23 Joh. 14,23-29 Deze viering wordt voorbereid en voorgegaan door groep 3. Zaterdag 7 mei om 18.30 uur: wekelijkse viering Voor deze viering kan, de liturgiegroep vrij kiezen: Ofwel de lezingen voor 5 mei Hemelvaart: Hand. 1,1-11 Ps. 47 Heb. 9,24-28;10,19-23 Luc. 24,46-53 Ofwel de lezingen van het gewone weekend: Hand. 7,55-60 Ps. 97 Apok. 22,12-14.16-17.20; Joh. 17,20-26 (moederdag) Deze viering wordt voorbereid en voorgegaan door groep 1. Dinsdag 10 mei van 19.30 tot 22 uur: Bijbels leerhuis (we lezen verder in het evangelie naar Matteüs. Woensdag 11 mei om15 uur: vergadering VODCA ten huize van Jef De Loof en Rita Zaterdag 14 mei om18.30 uur: wekelijkse viering – PINKSTEREN Voorgestelde lezingen: Hand. 2,1-11 Ps. 104 Rom. 8,8-17 Joh. 14,15-16.23b-26 Deze viering wordt voorbereid en voorgegaan door groep 2.

25

Zaterdag 21 mei om18.30 uur:: wekelijkse viering Voorgestelde lezingen: Spr. 8,22-31 Ps. 8 Rom. 5,1-5 Joh, 16,12-15 (Drievuldigheidszondag) Deze viering wordt voorbereid en voorgegaan door groep 3. Dinsdag 24 mei om 20 uur: OPEN RAAD VAN BESTUUR Zaterdag 28 mei om18.30 uur: wekelijkse viering Voorgestelde lezingen: Gen. 14,18-20 Ps. 101 1 Kor. 11, 23-26 Luc. 9,11b-17 Deze viering wordt voorbereid en voorgegaan door Ignace en Staf.groep 3. Zaterdag 4 juni om18.30 uur: wekelijkse viering Voorgestelde lezingen: 1 Kon.17,17-24 Ps. 30 Gal. 1,11-19 Luc. 7,11-17 Deze viering wordt voorbereid en voorgegaan door Stefaan. Dinsdag 7 juni om 20 uur Dagelijks Bestuur

In de slotviering gedenken we dankbaar, maar voor bepaalde momenten en gebeurtenissen ook met pijn in het hart, wat ons in het voorbije werkjaar te beurt is gevallen.

(geboorte, communie, huwelijk, overlijden, ...)

Deze viering wordt voorbereid door het Dagelijks Bestuur.

De viering zal doorgaan in het Huis van Clara om 10.30 uur

Na de viering kan je genieten van lekkere kaas met een glaasje wijn

in het jebronhuis

Gelieve tijdig in te schrijven

kostprijs 7.5€ volwassenen en 3.5€ kinderen

wie kan er zorgen voor een dessert of toetje voor bij de koffie?

26

Meer inlichtingen over het volledige programma kan je vinden in het volgende nummer van Jebron Info.

Thema: DE PRESENTATIE VAN HET BOEK: DE MESSIAS EN DE MACHT VAN ROME: Commentaar op het evangelie naar Johannes, Vught 2016.

Auteurs: Egbert Rooze en Paul de Witte

In het Jebron Info nummer van juni brengen we aanvullende commentaren op het boek.

Water en wegen in de woestijn Bijbelvierdaagse met het Johannesevangelie Fragmenten uit Johannes 7,1 – 10,21 ‘Woestijn’ is een Bijbelse metafoor. Deze beeldspraak zou ook op onze situatie betrekking kunnen hebben gezien de ecologische en neoliberale chaos waarin we verkeren. Die doet ons reikhalzen naar een andere maatschappij waarin iedereen aan zijn trekken komt. Hoe voeren we deze strijd? Hoe houden we stand in deze oncomfortabele en conflictueuze woestijntocht? Bij die vraag laten we ons inspireren door het Johannesevangelie. Dat doen we aan de hand van verhalen die Johannes tussen 2 joodse feesten situeert: het ‘Loofhuttenfeest’(Soekkot) en het ‘Vernieuwingsfeest’ (Chanoeka). Met het Loofhuttenfeest wordt de ‘overlevingstocht’ in de woestijn herdacht. Waar vond men beschutting en water? Hoe door de duisternis heen

27

het licht blijven zien? Hoe de eendracht bewaren en niet ten onder gaan in de dodelijke conflicten die in zulke hachelijke omstandigheden gemakkelijk ontstaan? Het waren de vragen die leefden binnen de messiaanse gemeenschap van Johannes. Hoe staande blijven in de woestijn van de omringende volken met hun goden? Wat met de drukkende overmacht van het Romeinse imperium? Hoe omgaan met onenigheid, confrontatie en conflict met andere Joden en met de hoofdstroom van de vroege christelijke traditie? Welke verhouding met het telkens weer opspelende zelotisme?... Dat is de problematiek die behandeld wordt in het verhaal van de ‘Blindgeborene’, van ‘de Goede Herder’ en van Jezus, het ‘levende water’. In grote mate heeft het ook te maken met onze situatie. Begeleiding: Bijbelcollectief van Christenen voor het Socialisme Data: maandag 8 tot donderdag 11 augustus 2016 Plaats: Oasecentrum (Don Bosco), H. Placestraat 44, in Groot-Bijgaarden Organisatie: Motief i.s.m. Christenen voor he Socialisme (CvS) Inschrijven: CvS, Belgradestraat 80, 2800 Mechelen. 015/41.64.84; christenen.v.h.socialisme@skynet.be

Deelnameprijs: Basisprijs: € 150. Wordt gemoduleerd volgens inkomen, lagere inkomens betalen minder, hogere meer.

Jebron-Info Wens je Jebron-Info te ontvangen, geef dan een seintje via mail. Jebron vzw ; Open Huis voor Vorming en Pastoraat Begijnhof 1 - 9300 Aalst Tel. 053/77.51.16 Open ma, di, do en vr van 08.00 tot 16.00 uur. Mailadres: jebron@telenet.be Website: www.jebron.be Stortingen en financiële steun zijn welkom op BE46 0680 6230 4036

Raad van Bestuur: Inge De Bruyn, Guido De Schrijver, Paul De Witte, Erik Van Assche, Fred Van den Branden Personeel: Vera Baeyens, Anne De Cremer, Hilde De Saedeleer, Linda Van Der Eecken Liturgieverantwoordelijke Paul De Witte