Januari 2007
56
Platform voor het ontwerPen, fabriceren, bouwen en gebruiken van Prefab betonProducten januari 2007 #4 langste steiger van europa in rotterdam Primeur voor knooppunt oudenrijn modieslab snelweg naar de toekomst “Schade komt van onderen” fundering essentieel
Transcript of Januari 2007
P l a t f o r m v o o r h e t o n t w e r P e n , f a b r i c e r e n , b o u w e n e n g e b r u i k e n v a n P r e f a b b e t o n P r o d u c t e n
j a n u a r i 2 0 0 7#4
langste steiger van europa in rotterdam
Primeur voor knooppunt oudenrijnmodieslab snelweg naar de toekomst
“Schade komt van onderen”fundering essentieel
BAS b.v. Instituut voor Betontechnologie, Advies en Schade-expertise
Procescontrole
Onderzoek in situ
Betonschade
Mobiele laboratoria
Verificatieonderzoek Materiaalkundig en chemisch onderzoek Partijkeuring
Onderzoek Schade-analyse Hersteladvies
Civiele projecten Betonfabrieken en –centrales Detachering
KwaliteitsbegeleidingMetingen en proefnemingen Kalibraties
Zelfverdichtend beton StaalvezelbetonHoge Sterkte Beton
Correspondentie BAS b.v.Postbus 5054, 5800 GB Venray
Laboratorium Keizersveld 38, 5803 AN Venray tel: +31 (0)478-587926 Fax: +31 (0)478-511141
E-mail: [email protected] www.basbv.com
Onderzoek en Ontwikkeling
Concrete Solutions
b:ton januari 2007
�
voorwoord:
het is een misverstand te denken dat alleen in de b&u-sector zoveel moois plaatsvindt, bijvoorbeeld
op het gebied van prefab beton en betonproducten. ook in de gww-sector zijn net zoveel creatieve
oplossingen, slimme technieken en innovaties te bewonderen. deze uitgave van b:ton, die voor het groot-
ste gedeelte in het teken van ontwikkelingen in de gww staat, laat zien dat prefab beton daar evenzeer
aanwezig is als het gaat om vooruitstrevendheid.
anders is het niet te verklaren dat de kolommen verschillende verrassende projecten beschrijven.
Slimme u-bakken voor een havenpier, omdat daarmee nóg sneller kan worden gebouwd. een modu-
lair wegsysteem voor snel, gemakkelijk en veilig onderhoud aan de weg. extra slanke viaducten die de
architectonische wensen combineren met grote overspanningen. technieken voor tunnelbouw, waarbij
de prefab tunnel onder de bestaande weg wordt getrokken. flinterdunne damwanden, machinaal en dus
arbeidsvriendelijk bestraten, zo kan ik nog wel even doorgaan. ik denk dat ik mijn punt heb gemaakt: ook
de gww-sector is het podium van doordacht en vernieuwend bouwen. deze uitgave biedt slechts een
doorkijkje; de dagelijkse praktijk levert het onomstotelijke bewijs.
dat gww en b&u in vernieuwing vaak parallel optrekken, toont de voorpagina waar de bestrating en
gevel met hetzelfde betonproduct zijn gerealiseerd. een voorbeeld van productontwikkeling naar de wens
van opdrachtgever en architect. Zo ook de prefab betonnen ornamenten om het historische stadsgezicht
in ere te herstellen. eerherstel ook van oude waterlopen, dankzij prefab betonnen elementen. kortom: wij
raken niet uitgepraat over prefab beton. en prefab beton raakt ook zelf niet uitgesproken. blijft zijn verhaal
vertellen. de ‘continuing story’ van modern bouwen.
bart van melickvoorzitter bfbn
b:ton januari 2007
�
inhoud:0�: voorwoord
09: column
10: historische zandsteen ‘look’ voor stadsgezicht
18: eerherstel brunssummer dorpsbeek
26: alles in beton 29: beton leeft
6Zeggenschap loont, ook bij
bouw parkeergarage voorhout
12een prefab streepje over de a2
16een dijk van een oplossing
b:ton januari 2007
�
�0: winkelcentrum Stadshagen in Zwolle
�6: Perfecte akoestiek in de kandelaar
�8: Spoor zit verkeer niet in de weg
�1: bestrating bij dag en nacht
�2: onbelemmerde doorgang voor verkeer
�6: opvallend ontwerp voor prefab bruggen over Zuidtangent
�7: Publicaties
�8: machinaal straten moet als het kan ... en het kan!
�1: kort nieuws
��: colofon
22 langste steiger van europa in rotterdam
logistiek en techniek
verdienen ook eretitel
�2 Primeur voor knooppunt oudenrijn
modieslab snelweg naar
de toekomst
�� Schade komt van onderen
fundering essentieel voor
elementenverhardingen
b:ton januari 2007
6
De voordelen van een bouwteam zijn alom bekend. Vroegtijdig de koppen bij elkaar
steken, kennis over en weer uitwisselen en elkaar inspireren met ideeën en opbou-
wende kritiek. Maar wat als de opdrachtgever geen professional in de bouw is, maar
een enthousiaste vrouw die graag invloed wil houden op datgene wat de bouwpar-
tijen met haar centen doen? De zeggenschap die Thea Hoogervorst in ‘haar’ bouw-
proces voorstond, bleek lonend. De parkeergarage is binnen budget en tijdpad en in
de vereiste hoge kwaliteit gerealiseerd. door Paul engelS.
Zeggenschap loont, ook
bij bouw parkeergarage
voorhout
b:ton januari 2007
7
Sport en fitnesscentrum thea hoogervorst in voorhout is met ruim �000
leden één van de grootste sportcentra van nederland. het complex heeft ook
een sterke regionale functie, waardoor er veel leden van buitenaf komen. met
de auto. vandaar de nadrukkelijke wens dat men de auto veilig in de buurt van
het complex kan parkeren en niet een paar blokken verderop. eigenlijk bestond
die wens al sinds de realisatie van de nieuwbouw in 2001. toen opende thea
hoogervorst een modern complex op een goed bereikbare plek in voorhout,
met fantastisch uitzicht op het groene landschap. een droom werd verwezen-
lijkt, nadat zij al eerder dromen in vervulling zag gaan in de vorm van eerdere
sportscholen. de eigenaresse/directeur legt uit: “ik ben ooit begonnen met �0
dames in een sportzaaltje en ben daarna verhuisd naar een oude fabriekshal
van �00 m2, die ik zelf heb laten verbouwen. maar ook die ruimte bleek al snel
te klein. er volgde daarom de nieuwbouw in 2001. Snel daarna is de huisves-
ting al weer uitgebreid door grotere kleedkamers en extra ruimte voor spin-
ning en fysiotherapie. een parkeergarage bleef hoog op de agenda staan. ik
heb in die tijd overwogen om een aangrenzend stuk grond te kopen en er een
ondergrondse parkeergarage te bouwen met bedrijfsruimte of kantoren
erbovenop. dat bleek te duur. de beste optie bleek een drielaagse parkeer–
garage voor zo’n 180 auto’s, pal voor de deur op eigen terrein.”
Snelle bouw in prefab: begin oktober 2006 kon de nieuwe garage in
gebruik worden genomen. in prefab beton werd de drielaagse parkeergarage
in korte tijd opgebouwd. architect johan veldhoven van veldhoven vormge-
ving bouwmanagement vof uit lisse wilde beslist een garage in prefab beton
uitvoeren vanwege de bouwsnelheid. “het sportcentrum bleef open en dan
wil je de overlast tot een minimum beperken. we wilden graag bouwen tijdens
de zomervakantie, want dan is het gebruik minder.” de bouw lag in handen
van van damme bouw uit nieuw vennep. directeur wiggert ten haken: “wij
realiseren veel parkeervoorzieningen, waaronder alle autoshowrooms met
parkeerdak voor de keten het motorhuis. op grond van deze expertise - want
parkeergarages en parkeerdekken bouwen is absoluut een specialistisch vak
- werden wij uitgenodigd. Spanbeton uit koudekerk a/d rijn heeft in onze
opdracht al het prefab betonwerk berekend, gefabriceerd en gemonteerd.”
binnen een week stond de garage er. architect johan veldhoven heeft de
plattegrond van de bestaande parkeerruimte optimaal benut voor het
kolommenstramien. met balken en dubbel t-liggers zijn twee parkeerdekken
gecreëerd; één parkeerlaag ligt op maaiveldniveau met een bestrating van
betonstraatstenen. “belangrijk was dat de fundering maatconform is en de
stekeinden precies goed staan. want dan past een prefab systeem het beste
en hoeft de slijptol er niet aan te pas te komen. de voorbereiding was uiterst
zorgvuldig, zodat de prefab betonelementen naadloos pasten,” blikt ten
haken terug.
Logisch nadenken: de snelle, hoogwaardige bouw heeft echter niet alleen
te maken met het bouwsysteem. het heeft ook alles te maken met de samen-
werking in het bouwteam. temeer daar thea hoogervorst wist wat ze wilde
en wilde bouwen op haar manier. “ik ga zelf aan het passen en meten, zoek
alternatieven en wil zaken goed tot hun recht laten komen. dan blijkt dat je een
gunstige invloed hebt op het bouwproces. gewoon door alert te zijn, zaken
slim aan te pakken en de kosten in de hand te houden. je hebt ook het idee
dat je als vrouw met handige oplossingen kunt komen. dat heeft niets met
bouwkennis te maken, maar wel met betrokkenheid en logisch nadenken. ik
heb écht het gevoel gehad nuttig te zijn geweest.”
“ik heb mij altijd bemoeid - in de positieve zin van het woord - met de bouw-
activiteiten. meestal heb je bij een projectontwikkelaar of door derden inge-
schakelde bouwers nauwelijks vat op je eigen bouwproces. terwijl het toch je
eigen gebouw is. van je oprecht verdiende geld iets realiseren en dan anderen
daarover laten beslissen? nee dus. er moet ruimte zijn voor zeggenschap.” haar
persoonlijke aansturing van het bouwproces werd door architect en bouwers
volop gewaardeerd. Zij kreeg van hen alle ruimte. juist ook omdat het klikte
tussen alle partijen. thea hoogervorst besluit: “dit is de vierde bouwer met wie
ik aan tafel zit en in feite pas de eerste waarbij ik het gevoel heb bij het plan te
worden betrokken en écht mee te mogen beslissen. dit zegt toch wat over de
werkwijze van architect en bouwer. het zegt tevens iets over het resultaat dat
je kunt bereiken door elkaar de kans te geven elk een volwaardige inbreng te
leveren. Zeggenschap loont. op die manier bevalt mij bouwen prima.”
ONZE PRODUCTEN LATEN ALTIJD EEN DIEPE INDRUK ACHTER!
Of het nu gaat om een trilblok, drukmachine of ringvibrator: de innovatieve producten van Dieseko laten
altijd een diepe indruk achter. Zo kunt u
met onze PVE trilblokken onder de meest
uiteenlopende omstandigheden optimaal
presteren. U kunt er een damwand mee in
de grond trillen, maar ook funderingen mee
uit de grond trekken. Onze ringvibratoren
maken dat u nóg effi ciënter stalen buizen
kunt trillen: met een kortere makelaar trilt u
langere buizen. Onze drukmachines maken
indruk omdat ze in staat zijn om trillingsvrij
damwanden te drukken/trekken.
Bent u al onder de indruk? Neem
eens contact op!
Lelystraat 49 3364 AH Sliedrecht Tel. (31)-(0)184-410333 E-mail [email protected] www.dieseko.com
DIESEKO’S PILING & VIBRO-EQUIPMENT
Een nieuwe naam - dezelfde topkwaliteit
www.hendriks-groep.nlPostbus 52 3900 AB Veenendaal T 0318 566 555Hendriks precon bv maakt deel uit van de Hendriks groep bv
Dé specialisten voor
prefab en infra stalen
bekistingen gaan
samen met Hendriks
staalbouw verder
onder de naam
Hendriks precon.
Wand- en tunnel-
bekistingen en
plaatbewerking blijven
werken onder de
naam Hendriks stalen
bekistingtechniek.
Hendriks precon - het nieuwe adres voor vertrouwde topkwaliteit in prefab en infra stalen bekistingen en staalconstructies.Hendriks precon - het nieuwe adres voor vertrouwde topkwaliteit in prefab en infra stalen bekistingen en staalconstructies.
b:ton januari 2007
9
column:
iets wat al veel langer gebeurt in de woning- en utiliteitsbouw: kant-en-klare onderdelen worden op de bouw afge-
leverd en in enkele dagen in elkaar gezet. naast een verwachte hogere kwaliteit vanwege fabrieksproductie, is tijd-
winst daar vaak de dominante factor om te kiezen voor prefab bouwen.
ook in de wegenbouw begint men deze voordelen te waarderen. nu de tijd om te (her)bouwen steeds korter wordt,
de hinder bij onderhoud minimaal moet zijn en het allemaal ‘slimmer en beter’ moet gaan, komt prefab bouwen in
beeld. crow heeft als kennisplatform voor infrastructuur, verkeer, vervoer en openbare ruimte de perspectieven in
beeld gebracht.
de eerste grootschalige proefprojecten zijn voortgekomen uit het innovatieprogramma ‘wegen naar de toekomst’
van rijkswaterstaat. vervolgprojecten zijn uitgevoerd met onder andere modieSlab: een innovatief wegdek
bestaande uit prefab betonplaten met meerdere functies die snel geplaatst kunnen worden. ter hoogte van het
knooppunt oudenrijn op de a12 is onlangs een wegvak van 100 meter aangelegd. kleinschalige toepassingen zijn
er ook, zoals het gebruik van prefab betonelementen bij rotondes, maar ook verkeersplateaus en elementen voor
halteplaatsen, geheel conform de richtlijnen van crow op dat gebied.
de hogere productie- en investeringkosten ten opzichte van traditioneel in het werk aangebrachte verhardingen
leiden nog tot commentaar. ook de omvang van de projecten en de kans op vervolgwerk zijn tot op heden beperkt,
waardoor investeringen minder snel worden terugverdiend. dit is echter het kip- en eiverhaal. voordat prefabbouw
zich kan bewijzen in de praktijk, zal het toch eerst aangelegd moeten worden. na de opgedane ervaringen, wordt
die vraag in de woning- en utiliteitsbouw ook niet meer gesteld. neemt men bovendien de levenscycluskosten in be-
schouwing, samen met snellere bouwtijden en geringere onderhoudsacties, dan wordt de prefab optie interessant.
mogelijk dat op de achtergrond de angst van wegenbouwaannemers speelt dat bij prefab iedere ondernemer met
een kraan en een vrachtwagen ook wegen kan gaan aanleggen. de ervaring van de hedendaagse aannemer op het
gebied van planning, logistiek en transport bij de aanleg van wegen geeft hem mijns inziens echter een behoorlijke
voorsprong.
voor de ideevorming omtrent prefab bouwen, wijs ik u graag op een tweetal recente crow-uitgaven. het korte en
bondige infoblad ‘Perspectieven voor prefab lijninfrastructuur’ gaat in op de achtergronden en de mogelijkheden
van prefab lijninfrastructuur en belicht enkele veelbelovende voorbeelden. het uitgebreide crow-rapport 0�-0�
‘innovatieve prefab toepassingen in de lijninfrastructuur’ gaat dieper in op de achtergronden en mogelijke toe-
passing van prefab in de lijninfrastructuur. te bestellen via www.crow.nl/shop.
Prefab in de wegenbouw
ir. ad van leest
projectmanager crow
infrastructuur en
openbare ruimte
b:ton januari 2007
10
Historische
zandsteen ‘look’ voor stadsgezicht
b:ton januari 2007
11
Nieuwbouw met eeuwenoude uitstraling. In het centrum van Utrecht heeft een pand met een win-
kel en appartementen een prefab betonnen gevel gekregen die het gebouw de juiste historische look
geeft. Daardoor is het oude stadsgezicht intact gebleven. door mathilde van hulZen.
de utrechtse binnenstad is het resultaat van eeuwenlange (bouw)activiteiten.
door bewoners en bezoekers wordt de historische en monumentale omgeving
hoog gewaardeerd. de grachten met laaggelegen werven vormen een trek-
pleister, en ook de vele binnentuinen, hofjes, kerken en monumenten dragen
bij aan de karakteristieke sfeer. utrecht is na amsterdam de tweede monumen-
tenstad van nederland.
maar soms wordt die bijzondere sfeer verstoord. Zo werd een monumentaal
studentenpand aan de witte vrouwenstraat in 1999 door brand vrijwel geheel
verwoest. de brand sloeg daarmee ook een gat in het historische stadsgezicht
aan deze straat. bij de nieuwbouwplannen voor een woon- en winkelgebouw
van drie verdiepingen werd daarom extra aandacht besteed aan de gevel.
het pand met een restaurant of lunchroom op de begane grond en twintig
studentenkamers daarboven, moest qua uiterlijk weer passen bij de omringende
bebouwing.
tricon betonsystemen benaderde daarom anderhalf jaar geleden heesakkers
beton uit heeswijk-dinther om een passend gevelbeeld voor het nieuwe pand
te ontwikkelen. het gevelaanzicht in prefab beton moest worden voorzien van
alle gebruikelijke kenmerken van de traditionele bouwwijze in zandsteen: ge-
profileerde sokkels, kolommen, gevelelementen in een ‘gefrijnde’ uitstraling,
ornamenten en geprofileerde dakranden. dit alles in een zandsteen ‘look’. nog
een vereiste kwam voort uit de enorme verkeersdrukte op de witte vrouwen-
straat, die direct naar het centrum leidt. hoe sneller de gevelelementen konden
worden gemonteerd, hoe minder overlast voor het verkeer.
Ornamenten: in opdracht van de prefab betonfabrikant ging vervolgens
de heer Smits van adviesbureau kaskon uit Zoetermeer aan de slag met het
gevelontwerp. na diverse brainstormsessies en veelvuldig overleg met de
gemeente en opdrachtgever kon kaskon de benodigde elementtekeningen
op tafel leggen. daarbij moest rekening worden gehouden met de diverse
constructieve bevestigingspunten, een uitgekiende montagevolgorde en
diverse bemonsteringen. de benodigde ornamenten werden met een speciaal
�d softwareprogramma getekend.vervolgens ging men bij de prefab beton-
fabrikant aan de slag met de mallen. vooral het aanbrengen van de noodzakelijke
‘gefrijnde’ structuur van de sokkels en gevelelementen met geïntegreerde
kolommen kostte veel zorg en daarmee tijd. ook de benodigde geprofileerde
dakranden werden in eigen beheer vervaardigd. de ornamenten werden eerst
in hout gemaakt. hiervan werd vervolgens een rubberen afgietsel gemaakt,
dat diende als uiteindelijke mal.
als sluitstuk werden de elementen ter plaatse gemonteerd en voorzien van een
transparante, semi-permanente antigraffiti coating. de witte vrouwenstraat
moest daarvoor twee dagen worden gesloten voor autoverkeer. de gloed-
nieuwe, prefab ‘zandsteen’ gevel geeft nu weer een passende invulling aan het
herstel en de renovatie van het historische stadsgezicht.
b:ton januari 2007
12
Bij Breukelen is over rijksweg A2 een viaduct gerealiseerd. Een slank viaduct met een dekhoogte van
slechts 1,30 meter met drie overspanningen van elk 46 m. De prefab betonnen kokerliggers zijn daar-
mee slanker dan ooit. Het vooroordeel dat slanke viaducten alleen in gestort beton kunnen worden
gebouwd, is definitief doorbroken. Prefab beton innoveert zich een weg naar de toekomst en biedt
architecten en opdrachtgevers kansen voor modieuze slankheid. door Paul engelS.
b:ton januari 2007
1�
viaducten in nederland mogen niet meer robuust en pompeus ogen. fijne lijnen in het landschap. architectuur die
het contrast tussen maten opzoekt. een dunne streep over de weg. een fraai ontworpen kunstwerk dat de passerende
automobilist even doet beseffen hoe knap er kan worden ontworpen en gebouwd. achter dit besef bevindt zich de
innovatiekracht van de prefab betonindustrie. in dit geval van Spanbeton uit koudekerk a/d rijn dat dit systeem voor
slanke en kostenbesparende viaducten heeft ontwikkeld.
negen van de tien architecten willen vandaag de dag een slank viaduct. dat was het eerste uitgangspunt om toe te
werken naar slanke prefab liggers. tegelijkertijd wil de opdrachtgever de automobilist vrij baan geven en niet via
wegverleggingen en bouwhinder al teveel oponthoud bezorgen. daarom wordt meer en meer gekozen voor een mini-
mum aan steunpunten. bij voorkeur hooguit eentje in de middenberm. Prefab liggers zijn dan hét bouwsysteem dat
daarbij past. met lengten van meer dan 60 meter kunnen gigantische overspanningen worden gerealiseerd. grote
halen, snel thuis. in dit geval: razendsnel monteren van prefab liggers en snel de weg weer open.
Volwaardig alternatief: echter, hoe groter de overspanning, hoe zwaarder en hoger de ligger. dit lijkt haaks te
staan op de wens voor slankheid. bij het thans ontwikkelde systeem is de hoogte echter 10 tot 1�% teruggebracht.
visueel is dat van groot belang. “Sales manager infra/wegen ir. kees Quartel legt uit: “het viaduct oogt met z’n
1,�0 meter hoogte van de kokerliggers van �6 meter duidelijk slanker, iets wat architecten en opdrachtgevers aanspre-
ekt. voorheen viel men om reden van slankheid terug op in het werk gestorte oplossingen, maar dan had je wel me-
teen alle uitvoeringstechnische beslommeringen en ondersteuningsconstructies die daarbij horen. dit is nu niet meer
nodig, omdat dit systeem een volwaardig slank alternatief is.”
de geringe hoogte klinkt ook direct door in de aarden opritten. Z’n 20 cm
minder hoogte betekent ook minder hoge en lange aarden opritten. dat scheelt
vele kubieke meters grondwerk en vierkante meters ruimtebeslag. daarin zit
een stuk kostenbesparing. dit zit vooralsnog niet in de liggers zelf - omdat
je over geavanceerde liggers praat - maar in de slimme voorspantechnieken.
de liggers worden kop aan kop tot één constructief geheel gesmeed. “dit
een prefab streepje over de a2
Nanengat 13356 AA, Papendrecht Postbus 88 3350 AB, Papendrecht
tel (078) 644 26 44fax (078) 644 26 30 E-mail: [email protected]
BRUGGEN TUNNELS VIADUKTEN REMMINGWERKEN GEMALEN KADEMUREN STEIGERS DAMWANDCONSTRUCTIES BOUWKUIPEN TRILLINGVRIJ DRUKKENVAN STALEN DAMWAND
VERHUUR STALENDAMWAND
VERHUUR TRILBLOKKEN
B R U G G E N
T U N N E L S
V I A D U K T E N
R E M M I N G W E R K E N
S PA N W A N D E N
K A D E M U R E N
S T E I G E R S
D A M W A N D C O N S T R U C T I E S
B O U W K U I P E N
T R I L L I N G V R I J D R U K K E NVA N S TA L E N D A M W A N D
V E R H U U R S TA L E N D A M W A N D
V E R H U U R T R I L B L O K K E N
b:ton januari 2007
1�
betekent dat je minimaal twee liggersegmenten nodig hebt om tot die constructieve eenheid te komen. maar dan heb
je ook meteen maximaal zo’n 100 meter overbrugging te pakken. met drie liggers reik je tot maximaal 1�0 meter en
kun je de breedste snelwegen met gemak overspannen. Zonder een veelheid aan steunpunten. eén middensteunpunt is
meestal voldoende, dat ook nog eens iets lichter kan worden geconstrueerd omdat je met slankere, dus lichtere liggers
werkt.”
Stevige zekerheid: het viaduct bij breukelen is het eerste in nederland met dit systeem. de overspanning van
1�8 meter bestaat uit drie sectoren van �8 meter, waarbij vijf liggers van 1,�0 meter breedte naast elkaar zijn gelegd.
de kokerbalken hebben een betonkwaliteit c70/8�. kees Quartel verwacht dat er nog verdere optimalisatie in het
systeem zit, mogelijk in betonkwaliteit en voorspantechniek, waardoor het in de toekomst nog dunner moet kunnen.
flinterdun zelfs. “maar wel met voldoende stijfheid. de slankheid moet parallel lopen aan de constructieve zekerheid.
nu al is er winst op het gebied van slankheid, besparingen op de aarden opritten, een minimum aan steunpunten en
een betere verkeersdoorstroming tijdens de bouw. we moeten alleen opdrachtgevers en aannemers overtuigen van die
voordelen. want het is natuurlijk in design&build contracten heel verleidelijk om zo goedkoop en doeltreffend mogelijk
een viaductsysteem te kiezen. maar dan mis je toch die potentiële voordelen.”
Verdere projectgegevens
opdrachtgever: rijkswaterstaat utrecht
aannemers: combinatie van hattum & blankevoort/gmb woerden
combinatie afbouw a2 noord
adviesbureau: dva engineering giessen
voorspanning: dSi Zaltbommel
b:ton januari 2007
16
een dijk van een oplossingHet ei moet nog worden gelegd. Wordt menige dijkversterking in de toekomst traditiegetrouw met
stalen damwanden aangepakt of is er tevens een rol weggelegd voor betonnen damwanden? Zeker
is dat met de proefneming bij de Nederlekdijk, het bijhorend onderzoek en de nog uit te brengen
rapportage de kansen voor de inzet van ultradunne en extra sterke betonnen damwanden groter zijn
dan ooit. door Paul engelS.
Hogesterkte vezelversterkte damwand: een hogesterkte vezelversterkte damwand is dunner dan de ‘normale’ betonnen damwand. deze heeft een dikte
van 120 mm. de hogesterkte damwand heeft een dikte van 60 mm in de flenzen en �0 mm voor de lijven. het materiaal hogesterkte beton is een c98/120 mengsel
versterkt met staalvezels. door de vezels is ook de treksterkte hoger dan voor beton zonder vezels. om de momentcapaciteit van de damwanden te vergroten,
worden ze met strengen voorgespannen.
b:ton januari 2007
17
Projectleider Yvo de Zwart van het hoogheemraadschap van Schieland en de
krimpenerwaard wil niet teveel voor de muziek uitlopen en aangeven of de
proef met betonnen damwanden tot daadwerkelijke toepassing gaat leiden,
maar heeft persoonlijk veel geloof in het alternatief. Zeker als de markt blijft
investeren in deze prefab betoninnovatie. “de voordelen zijn evident: de be-
tonnen damwand roest niet, heeft een veel langere levensduur dan de stalen
variant en kan bij een brede inzet prijstechnisch interessant zijn, temeer daar
de staalprijzen sterk zijn gestegen. en dan druk ik mij nog voorzichtig uit. wij
hopen natuurlijk dat betonnen damwanden, gelet op investering en levens-
duur, goedkoper uitpakken, want we praten wel over gemeenschapsgeld waar-
mee wij werken om de dijken in ons land te versterken.”
mede op basis van de proef bij Schuwacht, gemeente lekkerkerk, ziet
de Zwart beslist toekomst voor deze innovatie, waarvoor de opdrachtgever
de benodigde praktijkruimte heeft geboden. daar zijn voorjaar 2006 over een
lengte van �0 meter tien betonnen en tien stalen damwanden ingebracht. met
verschillende technieken, zoals heien, trillen en trillen + naheien. “nog niet ge-
drukt, maar die optie houden wij open. het inbrengen van de betonnen dam-
wanden is goed gegaan. eén exemplaar is aan de bovenzijde licht beschadigd
omdat het heiblok te zwaar bleek. de proef werd genomen om te kijken of de
techniek kansrijk is, om te bezien wat er aan de techniek verbeterd kan worden
en om concurrentie op het materiaal te bevorderen. in dit geval heeft Spanbe-
ton uit koudekerk a/d rijn de dunne, hogesterkte betonnen damwanden ge-
leverd. het bedrijf is daarin koploper. maar wij kunnen en willen als overheids-
organisatie graag concurrentie in de markt. dit neemt niet weg dat je praat
over een kennisvoorsprong. Zowel bij ons hoogheemraadschap als bij de fabri-
kant, die ook nog eens een fabricagevoorsprong bezit.”
Gegarandeerde levensduur: behalve het hoogheemraadschap en de
prefab betonfabrikant zijn rijkswaterstaat Zuid-holland, provincie Zuid-
holland, arcadis, geodelft, gebr. de koning en dieseko bij het project be-
trokken. alle betrokkenen overleggen de komende maanden over de uitkomst
van het onderzoek en komen met aanbevelingen. er vindt ook corrosieonder-
zoek door tno plaats. de Zwart: “wij rekenen met � mm corrosie op een lev-
ensduur van 100 jaar. literatuurgegevens wijzen op meer corrosie, praktijkge-
gevens laten minder corrosie zien. het hangt natuurlijk ook van de grondsoort
af. wij zitten veelal in waterrijke veengebieden. hoe je het ook wendt of keert,
stalen damwanden moet je extra dikte geven om de beoogde levensduur te
halen. en dan praat je over een behoorlijke hoeveelheid op 18 miljoen kilo staal.
met beton hoeft dat niet. de levensduur van 100 jaar is geen probleem. levens-
duur is een belangrijk aspect waarop wij de veiligheid van dijken baseren.”
een heel scala aan maatregelen wordt ingezet om de nederlandse dijken te ver-
sterken. een relatief eenvoudige vorm is het ophogen en verbreden van de dijk
met grond. een stap ingrijpender is werken met grondsuppletie samen met
een constructie binnen- en buitendijks, bijvoorbeeld met dunne damwandpro-
fielen. volgende stap in de reeks is het werken met lange, in het Pleistocene
zand verankerde damwanden. dan zijn er ook nog extra zware constructies als
diepwanden, l- en u-vormige bakken en keerwanden. “wij kiezen de oplossing
die bij de lokale vraag past. maar dat grote delen van de dijkversterkingen met
damwanden worden aangepakt, staat buiten kijf. Staal of beton? een combina-
tie ligt voor de hand. Zeker als de betonnen damwanden trillingsarm kunnen
worden ingebracht. een betonnen plak is stijf en brengt de trillingen direct over
naar de punt. je wilt zo min mogelijk trillings- en geluidshinder op maaiveld en
zeker geen schade aan dijkwoningen. in de proefnemingen zijn daarom ver-
schillende inbrengtechnieken en tril- en heiblokken uitgeprobeerd. en je praat
over een ultradunne betonnen damwand van slechts � cm dik. dat is niet eens
zo veel dikker dan zijn stalen broertje.”
op het moment dat er een bepaalde formule wordt gevonden voor product
en verwerking, dan kan dit wel eens een succesvolle formule worden, zo schat
de projectleider in. “hoe eerder, hoe beter, want er wacht in 2007 alleen al
� km dijktracé tussen Schoonhoven en bergambacht dat met damwanden
moet worden versterkt. Zoiets zou meteen zoden aan de dijk zetten voor deze
innovatie, om in dezelfde termen te blijven.”
b:ton januari 2007
18
eerherstel brunssummer dorpsbeek
b:ton januari 2007
19
wethouder eric geurts van openbare werken sprak bij de opening van de
‘beek’ medio oktober 2006 dat de ziel van brunssum is teruggekeerd. op
de oude markt - in het limburgs “ouwe mèrt” - is historie verweven met
moderne tijden. oud en nieuw zorgen voor nieuw leven. te beginnen met een
forse opknapbeurt van riolering, wegen en bestrating. in de mijngeschiedenis
fungeerde de plek als druk centrum, maar in de loop der jaren is die functie
verloren gegaan en was de allure van het dorpsplein verdwenen. opknapbeurt,
nieuwbouwprojecten, restauratie van de aangrenzende kloostertuin, het
gebied moest grootscheeps op de schop. mede met gelden van het
investeringsfonds Stedelijke vernieuwing. dat gaf ook ruimte om iets
extra’s te doen en de restauratie van de oude dorpsbeek op de agenda te
zetten.
de afdeling civiele techniek van de gemeente brunssum keek in eerste in-
stantie naar het uitdiepen van de oorspronkelijke beek. Piet bartels en chris
van venrooij van deze afdeling leggen uit: “dan moet je � meter diep graven
en stuit je meteen op de vele kabels en leidingen. het bracht onze afdeling op
het idee van een kunstmatige beek. in eerste instantie dachten wij aan u-vor-
mige bakken. Samen met bam infra wegen regio Zuid-oost uit Sittard, dat
de uitvoering in handen had, werd een beroep gedaan op romein beton uit
dodewaard. we hadden het idee hoe het eruit moest komen te zien, maar de
oplossing en engineering bleek het beste gewaarborgd met de expertise van
de prefab betonfabrikant.”
Twee vliegen: deze bedacht een soort keerwanden met aan de achterzijde
een voet ten behoeve van de stabiliteit en aan de voorzijde een u-vormige wa-
terbak. in één prefab betonelement geconstrueerd. groot voordeel van deze
oplossing was het geringe ruimtebeslag, omdat men de beek langs het steile
talud van de heuvelachtige pleinrand kon leggen. twee vliegen in één klap.
het betekende wél een behoorlijk uitdaging om de prefab betonelementen te
vervaardigen. ten eerste hadden ze een complexe vorm, ten tweede ging het
om een gebogen traject en was de maatvoering telkens verschillend, ten derde
kwamen er drie nissen in de achterwand voor beplanting en verlichting en ten
vierde moest de zichtzijde een schoon beton uiterlijk krijgen van een verticaal
steenverband.
in totaal gaat het om een lengte van ruim 100 meter. aan het begin van het
traject wordt het water met een wilde cascade ingelaten. het water loopt
speels door de beek naar een vijver aan het eind, waar het wordt opgevangen
en via een retourleiding achter de wand weer wordt teruggepompt. tevens is
Overal in Nederland komt het water weer terug. Of het nu de gedempte grachten zijn die weer worden
uitgediept en in werking gesteld, rivierarmen die in de stad worden geleid, kunstmatige waterlopen
of cascades, levend water hoort vandaag de dag bij het stedelijk karakter. Zo is in Brunssum de oude
dorpsbeek, die precies 80 jaar geleden werd overkluist en ‘weggeduikerd’, in kunstmatige vorm her-
bouwd met prefab betonelementen. door Paul engelS.
Hijsen en verbinden...M E T P H I L I P P, A L M E E R D A N 3 0 J A A R
Van der Blij levert sinds jaar en dag de kwaliteitsproducten van Philipp. Diverse hijsankersystemen die wereldwijd wordentoegepast voor kolommen, liggers, balken en wanden.
Kortom, Philipp is dé beste oplossing voor het hijsen, trans-porteren, bevestigen en verbinden van uiteenlopende beton-producten. Het Philipp doorkoppelsysteem beschikt over hetKOMO-keurmerk.
De speciale documentatie van het complete Philipp-programma is op aanvraag verkrijgbaar. Bel ons op 0412 – 64 61 68, of stuur een e-mail [email protected]
1 doorkoppelsysteem 2 DGP hijsankersysteem 3 hijslussen, schroefhulzen4 sandwichankersysteem 5 schroefankersysteem 6 verbindingslussen en -rails
w w w . v a n d e r b l i j . n l 0 4 1 2 - 6 4 6 1 68
1
3 4
5 6
21
DVA engineering B.V.DESIGN • VERIFICATION • ASSISTANCE
DVA engineering is een dynamische, ontwikkelende onder-
neming welke beschikt over ervaren en deskundige
adviseurs/ingenieurs in meerdere disciplines.
Het activiteitenpakket van DVA engineering strekt zich
uit van advisering in de initiatieffase van een project
tot en met het bedrijfsgereed afleveren van producten.
Een vraag trachten wij met passend maatwerk te beant-
woorden. De kracht van DVA engineering zit besloten in
de verkregen jarenlange expertise van haar werknemers.
Een breed scala aan vakgebieden uit de civieltechnische
wereld zijn verenigd in DVA engineering. Met onze flexi-
bele organisatiestructuur en korte communicatielijnen
maken wij het samenwerken weer tot een genoegen.
DVA engineering B.V.
Bedrijvenstraat 10
4283 JH Giessen
T 0183 – 449658
F 0183 – 449661
I www.dva-engineering.nl informeer naar de advertentiemogelijkheden voor [email protected] bel 0168 381 900
advertentie gemist in b:ton?
Uw
b:ton januari 2007
21
een grote bergingskelder in prefab beton aangelegd van zo’n 180 m�. deze
heeft tot doel het hemelwater van het plein op te vangen en te gebruiken voor
voldoende waterniveau in de beek. op deze manier hoeft geen kostbaar drink-
water te worden gebruikt en kan meteen het overvloedige regenwater hierin
een plek krijgen. modern stedelijk waterbeheer in combinatie met kwaliteit in
de woonomgeving.
Woest en veilig: de voegen tussen de circa 60 prefab betonelementen zijn
voorzien van speciale rubber compressieprofielen. in de waterbak zijn grind en
keien gelegd voor een natuurlijke, woeste stroming. de waterdiepte is beperkt
in verband met de veiligheid voor kinderen. alles tussen jong en oud heeft
nu plezier van het vernieuwde dorpsplein. ook de omwonenden hebben een
aangename woonomgeving gekregen. de inrichting is gecompleteerd met
een kunstwerk dat de brikkebekker uitbeeldt, de medewerker in de baksteen-
industrie die voorheen rond deze plek was gevestigd. uitvoerder huub nellen
van bam infra wegen spreekt van een ingewikkelde klus, die je niet elke dag
meemaakt, maar die dankzij de goede samenwerking van alle partijen tot een
prachtig resultaat heeft geleid. welke waterloop volgt? droge prefab beton-
bouw blijkt namelijk perfect voor natte oplossingen...
b:ton januari 2007
2222
frank hout is hoofduitvoerder van ballast nedam infra Zuid-west, dat samen
met geka bouw in de 7e Petroleumhaven in het rotterdamse europoortgebied
de zogeheten �e vingerpier voor het havenbedrijf rotterdam bouwt. onder
directie van ingenieursbureau gemeentewerken rotterdam. tankopslag-
bedrijf koninklijke vopak wordt gebruiker van deze steiger, waar tegelijker-
tijd zeeschepen en binnenvaartschepen hun olieproducten kunnen laden en
lossen. een steiger die inclusief de stalen loopbruggen naar de meerpalen op
de kop maar liefst 6�0 meter lengte telt. “eigenlijk was de keuze voor veel pre-
fab beton voor de hand liggend,” stelt de hoofduitvoerder. “dat heeft vooral
met kostenoverwegingen en planning te maken. Zou je in gestort beton wil-
len bouwen, dan moet je op het water ingewikkelde hulpconstructies maken.
bovendien moet je je afvragen hoe je de betonmortel daar krijgt. Prefab
betonelementen konden wij via het water aanvoeren en ter plekke inhijsen.”
frank hout heeft meer steigers gebouwd en elke keer ziet hij dat er bij zijn
projecten steeds een stapje verder wordt gegaan in prefabricage. ruwweg is bij
de �e vingerpier ruim 70% prefab beton en zo’n �0% in het werk gestort beton,
met name voor de dekken van het tussen- en eindplatform en voor de vele con-
structieve knopen. “maar ik zal er zeker niet gek van opkijken als bij een volgen-
de steiger nog meer in prefab wordt gerealiseerd. want met je boerenverstand
kun je aanvoelen dat een grote voorgespannen betonligger zeker interessant
kan zijn, waar je nu met een gigantische hoeveelheid wapening probeert een
natte knoop te maken of een druklaag op een prefab betonnen platform op
600 meter van de wal te storten. Zie maar dat je de truckmixers er achteruitrij-
dend krijgt, terwijl je delen van de steiger nog aan het bouwen bent.”
Per schip: het wil overigens niet zeggen dat de prefab betonbouw bij dit werk
allemaal standaard en super eenvoudig is. ten eerste was er de eis van vopak
dat alle stalen buispalen en het prefab beton over het water moest worden aan-
gevoerd. continuïteit en veiligheid van de bedrijfsactiviteiten waren daarvoor
Langste steiger van Europa in Rotterdam
logistiek en techniek verdienen ook eretitel
Voor Frank Hout is de bouw van de langste steiger van Europa vooral een kwestie van logistiek.
Bouwen boven het water en dan de funderingspalen loodrecht krijgen, de prefab betonelementen van
36 ton binnen 2 cm maattolerantie op zijn plaats hijsen en op 600 meter van de wal betonmortel voor
druklagen brengen. “De moeilijkheid van dit project is de logistiek. Hoe krijg je alles precies op tijd op
z’n plek. Daarmee vergeleken is de feitelijke bouwmethode eenvoudig. Als Lego bouwen: stapelen en
gaan. Dankzij de keuze voor overwegend prefab beton.” door Paul engelS.
b:ton januari 2007
2�2�
de belangrijkste redenen. vandaar dat de prefab elementen zowel van haitsma
beton uit kootstertille als van waco lingen beton uit bergen op Zoom per
schip werden aangevoerd. de eerstgenoemde prefab betonfabrikant leverde
al het prefab betonwerk voor de bovenbouw, de laatstgenoemde voor de on-
derbouw van de steiger, het dragende gedeelte waarop alle transportleidin-
gen komen te liggen. de onderbouw steunt op twee buispalen die diep in de
havenbodem staan. op de prefab betonnen onderslagbalken van de onder-
bouw staat één rij kolommen die de bovenbouw c.q het feitelijke dek dragen.
dit dek is ontwikkeld als multipurpose dek voor verkeersklasse ��. het eind-
platform (zeevaartplatform) is opgebouwd uit t-liggers met een druklaag, het
middenplatform (binnenvaartplatform) uit een combinatie van t-liggers en
l-vormige bakken met een druklaag, in feite een halve variant van de u-vor-
mige bakken die voor de het bovendek van de toegangsbruggen zijn gebruikt.
juist deze u-vormige bakken bewijzen dat het behalve logistiek ook technisch
om een hoogstandje gaat, in elk geval qua doordachte engineering waarvoor
de prefab betonfabrikant verantwoordelijk was. dat de bouw vervolgens
een kwestie van stapelen is, doet niets af aan de slimheid en snelheid van dit
project. het oorspronkelijke ontwerp voor de toerit van de steiger voorzag in
twee randliggers en vier tussenliggers. daar is één u-vormige betonnen bak
van gemaakt. in plaats van zes betonelementen hoefde er maar één te worden
geplaatst. omdat direct in de bak een druklaag voor de wapening was aange-
bracht, was er ook nog eens minimaal vlechtwerk noodzakelijk op de bouw.
al met al leverde dat een flinke tijdwinst op, zo heeft frank hout ervaren. “en
omdat we toch een zware kraan voor de zware onderslagbalken beschikbaar
hadden, konden wij deze u-bakken probleemloos plaatsen.”
Samenspel: ook op andere punten is de techniek wel degelijk bepalend
in het bouwproces geweest. “neem de funderingspalen. het is onvoorstel-
baar hoe groot de golf- en winddruk is, ook al staan de �0 m lange palen vele
Langste steiger van Europa in Rotterdam
logistiek en techniek verdienen ook eretitel
Scholz Benelux BVP Postbus 356, 6700 AJ Wageningen A Nude 54d, NL-6702 DN Wageningen T NL Tel: +31 (0)317 617 044 BE Tel: +32 (0)9 329 93 57 I www.scholz-benelux.com
beyond colours
OOG VOOR KLEURPIGMENTEN
Bayferrox®-poederpigmenten, Bayferrox®-microgranulaat, C-compact pigmenten.Vloeibare pigmenten en cementzwart, door een onafhankelijk instituut getest voor zowel gewapend als ongewapend beton.Chroomoxidgroen, Heucodur®-pigmenten,Titaandioxide.Gekwalificeerde adviezen voor pigmenttoepassingen, doseertechniek.
Kleurpigmenten voor uw project.
Normteq - Spinelstraat 45 - 7554 TW Hengelo
T. 074-2505737 - [email protected] - www.normteq.nl
ingestort anker:ankerplaat 120x80x20 +persmof Ø30x60
VERBINTENIS
NormTEQ heeft met het Heli systeem een zeer unieke techniek ontwikkeld die
is toegepast voor een innovatieve verankering van prefab betonelementen,
zoals balkons, galerijplaten, gevelbeplating, luifels etc. Het grootste
voordeel van het Heli systeem is dat architecten hierdoor meer
ontwerpvrijheid hebben en allerhande prefab elementen aan hun
gebouw kunnen toevoegen. Ze kunnen zelfs exoten in
vormgeving bedenken, die nog steeds eenvoudig gemonteerd
kunnen worden. In een stadium dat de bouwer uitkomt.
Dat is hét grote voordeel voor de bouwer. Met dit systeem
worden ruwbouw en montage losgekoppeld.
UNIEKE
6005458 NORMTEQ adv BTON 3.indd 1 9/27/06 12:39:08 PM
b:ton januari 2007
2�2�
in dit hechte samenspel is de �e vingerpier inmiddels qua betonbouw afgerond. thans wordt volop gewerkt aan de
remmingwerken die los van de steiger voor het aanmeren van de schepen dienen. ook de stalen loopbruggen naar
de steigerkop moeten nog worden aangebracht evenals het vele leidingwerk met de daarbij benodigde staalcon-
structie. frank hout: “het ontwerp van de pier met maar één kolom onder de bovenbouw vergemakkelijkt het in-
schuiven van de leidingen op de onderslagbalk. oudere steigers hebben vaak twee kolommen onder het bovendek
en dan moet je de leidingen er doorheen vlechten.” het betekende wel enorme zware onderslagbalken van 1,00 m
hoog en 1,�0 m breed. elementen van �6 ton die de bouwer uit het schip op zijn plek moest hijsen. boven het water.
met deining en al. en met weer dat dikwijls roet in het eten gooide. het plaatst de uitdrukking ‘als lego stapelen
en gaan’ in een bredere context. voeg daaraan toe de engineering van prefab beton, de behoorlijk grote variatie in
elementen, de uitdagende fabricage, het bijbehorende transport en het moge duidelijk zijn dat de langste steiger
van europa misschien ook wel het predikaat boeiendste steiger van europa verdient.
meters in het zand. je moet met schoorconstructies werken om
de palen op de juiste plek te houden. want uiteindelijk bouw je
de prefab constructie erop met een tolerantie van minder dan
2 cm. Pas als het bovendek erop ligt, haal je daaruit de stabiliteit
voor de gehele constructie.” ander voorbeeld is de manier
waarop de prefab betonnen onderbalk op de buispalen is
gemonteerd. door bij de fabricage stalen platen in de balken mee
te storten, konden ze in het werk op de stalen buispalen worden
gelast. het is uiteindelijk altijd een samenspel tussen ontwerp,
engineering, logistiek en uitvoering.”
b:ton januari 2007
26
Waarom prefab beton?
“mij werd ooit geleerd dat je prefab beton vooral inzet bij bouwwerken met
een behoorlijke repetitie van onderdelen. en producten zoals kanaalplaten
kun je nu eenmaal niet in het werk storten. dus als ontwerper heb je de mo-
gelijkheid om veel bouwmateriaal in de fabriek te laten maken. maar de laat-
ste tien tot vijftien jaar zijn er andere redenen bijgekomen om te kiezen voor
prefab beton. het gaat niet meer alleen om het vooraf vervaardigen van
betonelementen, maar ook om zo min mogelijk werk op de bouwplaats te
hoeven doen. dan ben je minder afhankelijk van weersomstandigheden en
vaklui. wij propageren dat de bouwtijd en de overlast op de bouwlocatie wordt
beperkt, dus dan ligt een keuze voor prefab beton voor de hand. dan kun je
tegelijkertijd heien en de benodigde betonelementen laten vervaardigen.
bijvoorbeeld voor de uitbreiding van het academische ziekenhuis in rotterdam,
daar wil je snel en zonder overlast bouwen. dat kan prima met prefab.”
Wat tekent Aronsohn in beton?
“bijna alles. in nederland staat geen gebouw dat niet deels of geheel uit
beton is gebouwd. maar beton is zeker geen standaard product. we ontwerpen
tenslotte geen standaard gebouwen. beton is een buitengewoon duurzaam
bouwmiddel met creatieve mogelijkheden. van die gunstige eigenschappen
maken we als ontwerpers volop gebruik. het klopt dat tegenwoordig in de
utiliteitsbouw ook staal wordt toegepast, maar beton is en blijft een essentieel
bouwmateriaal.”
Mooiste projecten in (prefab) beton?
“we zijn trots op het bijzondere, gloednieuwe gebouw voor het nederlands
instituut voor beeld en geluid in hilversum. van buitenaf zie je bijna niet
dat het grotendeels uit beton is opgetrokken, maar dankzij de beton-
nen raamwerken hebben we onder andere enorme festivalhallen kunnen
realiseren. met zeer grote kathedraalachtige overspanningen. en een
kelder met vijf verdiepingen onder de grond, dat zie je ook niet elke
dag. voor de moderne molen bij jeneverstokerij de nolet hebben wij de
betonnen prefab constructie bedacht. ook een bijzonder gebouw. wat
langer geleden is de realisatie van het pand voor interpolis in tilburg.
daar hebben we ook prefab beton toegepast, met dragende gevels.
en recentelijk is het complex woudestein van de erasmus universiteit
rotterdam uitgebreid, waarvoor we op grote schaal prefab beton hebben in-
gezet. de vloeren, kolommen en sandwich gevelpanelen, alles is van prefab
beton.”
alles in beton
b:ton januari 2007
27
Ir. George Henkens werkt al 17 jaar
voor Aronsohn raadgevende
ingenieurs B.V. en is een van de
directeuren. ”Beton is een
buitengewoon duurzaam
bouwmiddel met creatieve
mogelijkheden. Met prefab beton
bouw je bovendien sneller en
met minder overlast.”
door mathilde van hulZen.
Waar moet een ontwerper rekening mee houden?
“je moet je vanaf de eerste tekening voorbereiden. dat kost wat meer tijd en
dat moet je soms afdwingen bij de opdrachtgever. verder moet je er rekening
mee houden dat prefab betonelementen op de bouwplaats moeten worden
gekoppeld. de uitvoering daarvan moet goed mogelijk zijn en passen bij de
bouwsnelheid. bij veel nastelwerk of hogere toleranties is dat niet makkelijk.
Prefab moet je dus beslist ontwerpen. dat voorkomt problemen in de
uitvoeringsfase.”
Innovatief product?
“Zeker. een fabriek kan een hogere betonkwaliteit afleveren dan je kunt berei-
ken met in het werk gestort beton. allerlei innovaties zoals hoge sterkte beton
zijn aanvankelijk in de fabriek toegepast voor prefab producten en naderhand
buiten op de bouwplaats ingevoerd. daar heeft de hele branche dus plezier
van.als belangrijkste innovatie geldt dat betonfabrieken nu ook enkele stuks
betonelementen tegen concurrerende prijzen kunnen leveren. we krijgen
daardoor steeds vaker de vraag van aannemers of ze onderdelen die wij heb-
ben getekend als in het werk gestort beton toch prefab mogen laten maken.
inderdaad verrassend, maar blijkbaar loont dat. daarom laten we tegenwoor-
dig vaak de keuze aan de aannemer over.”
Achilleshiel?
“de verbindingen. als ontwerper moet je bewaken dat al die producten van
verschillende leveranciers op de juiste wijze aan elkaar worden gekoppeld. dat
is een zware verantwoordelijkheid. we zouden graag zien dat verschillende
producten zoals kolommen en vloeren uit dezelfde fabriek zouden komen,
zodat tijdens de productie meer rekening kan worden gehouden met de
benodigde verbindingen.
een ander gevaar is het toenemende gebruik van stalen constructies. er ligt
nog een heel terrein braak, als je bekijkt wat in nederland wordt gebouwd aan
stalen hallen waar je in belgië bijvoorbeeld voornamelijk beton ziet.
en wat nog achterloopt, dat zijn de funderingen. die worden vrijwel allemaal
nog in het werk gestort.”
Conclusie?
“in nederland worden hele mooie dingen gemaakt in prefab beton waar
architecten erg blij mee zijn. je kunt zo goed als alles krijgen in prefab
beton. als je in de ontwerpfase rekening houdt met de nadelen zoals zicht-
bare verbindingen en naden, dan kun je prima op een esthetisch verantwoord
gebouw uitkomen.”
alles in beton
Postbus 3477, 4800 DL Breda
Rudonk 11, 4824 AJ Breda
tel.: (076) 541 06 00
e-mail: [email protected]
www.cugla.nl
De productontwikkelaars van Cugla zijn slim. Dat blijkt met de ontwikkeling van Slim Beton!
Een robuuste en zelfverdichtende beton die tegen een stootje kan. Gebruiksvriendelijk te
produceren en eenvoudig te storten, ook bij complexe vormen. Gewoon slim beton dus.
Zien hoe het werkt? Bekijk onze site www.slimbeton.nl of bel (076) 541 06 00.
CUGLA ad-185x259.indd 1 22-09-2006 15:05:34
b:ton januari 2007
29
het nederlandse rioolstelsel meet ruim honderdduizend kilometer. genoeg
om tweemaal de aarde te omtrekken. Zo’n driekwart van dit stelsel is
opgebouwd uit betonnen rioleringssystemen. deze voeren jaarlijks 1,� miljard
kuub afvalwater en hemelwater af. tegenwoordig bestaat een steeds gro-
ter deel van ons rioleringstelsel uit een gescheiden stelsel voor afvalwater en
regenwater. daarbij wordt het regenwater direct naar beken en rivieren geleid.
nog beter is het om het regenwater te hergebruiken of te infiltreren in de bo-
dem. op deze manier worden rioolwaterzuiveringsinstallaties minder belast
en wordt de kwaliteit van het oppervlakte- en grondwater verbeterd. ook qua
afvoer- en bergingscapaciteit voor hemelwater spelen betonnen buizen een
steeds grotere rol. naast bergbezinkbassins kunnen rioolbuizen met grote dia-
meters wateroverlast helpen voorkomen.
betonnen buizen zijn in al deze maatschappelijke ontwikkelingen hét materiaal
dat daarvoor het meest geschikt is. dit blijkt uit een niPo-onderzoek onder
gemeenten. maar liefst driekwart van de gemeenten heeft aangegeven
bewust voor beton te kiezen vanwege de kwaliteit en eigenschappen van
beton. daarbij worden genoemd:
• beton is betrouwbaar en onverwoestbaar;
• beton is belastbaar en vervormt niet bij zware belasting;
• beton is een innovatief product;
• beton is milieuvriendelijk;
• beton is lichter dan men denkt.
deze vijf eigenschappen scoren dag in dag uit. Ze zorgen ervoor dat riolerings-
vraagstukken uitstekend kunnen worden opgelost met betonnen buizen.
om die oplossing ook voor toekomstige rioleringsvraagstukken inzichte-
lijk te maken, heeft de vPb de karakteristieken van beton in de campagne
‘beton leeft!’ uiteengezet, inclusief een handzame brochure. het is de eerste
stap naar uw hoogwaardige, succesvolle riolering. kwaliteit wint altijd. juist als
de opgave van morgen nóg uitdagender of complexer wordt. of als het maat-
schappelijk vraagstuk met afvalwater en regenwateropvang om nieuwe wegen
vraagt. dan is beton present. meer informatie: www.betonleeft.nl.
beton leeft!
De Vereniging van Producenten van Betonleidingsystemen (VPB) is gestart met een nieuwe campagne:
‘Beton Leeft’. Daarmee worden de uitstekende eigenschappen van betonnen rioleringssystemen onder
de aandacht gebracht.
b:ton januari 2007
�0
Bij de bouw van het winkelcentrum zijn prefab betonnen bordessen, trappen en breedplaat-
vloeren toegepast. In de kelder van het gebouw zijn prefab betonnen holle wanden ver-
werkt.
Gevelsteen: Betonnen gevelstenen met natuurstenen deklaag, in twee bijzondere formaten
van 60x7 en 40x5 cm, in zowel een groene als grijze variant en een geslepen en ongeslepen
uitvoering. In totaal acht typen waarmee het beoogde karakter van horizontale natuursteen-
stapeling kon worden vormgegeven.
Winkelcentrum Stadshagen in Zwolle
opdrachtgever: ing real estate, den haag
architect: vera Yanovshtchinsky architecten, den haag
constructeur: goudstikker - de vries, vestiging emmen
bouwer: van den belt bouw & ontwikkeling, twello
b:ton januari 2007
�1
winkelcentrum Stadshagen in Zwolle
Bestrating: Als bijpassende bestrating werden geslepen betonstraatstenen van 40x20x8 cm en 40 cm brede betonbanden ontwikkeld,
in een grijsgroene tint met hetzelfde natuurstenen materiaal in de deklaag. Zo is sprake van een perfecte harmonie tussen gebouw en
buitenruimte. Struyk Verwo Infra ontwikkelde zowel betonnen gevelstenen als bestratingsproducten.
b:ton januari 2007
�2
in een bekend gouden boekje pauzeren de hardwerkende
wegenbouwers bij knooppunt oudenrijn voor een koel ijsje.
de autosnelwegen a12 en a2 werden daar in 19�9 met elkaar
verbonden door een tweestrooks rotonde, het eerste verkeers-
knooppunt van nederland. bijna zestig jaar later werd de hui-
dige klaverturbine geopend. nu beleeft het oudste knooppunt
van nederland opnieuw een primeur: op een zuidelijke bypass
rijdt het verkeer sinds september 2006 over een wegdek van
modieSlab. deze snelweg voldoet aan de hoge eisen die in de
toekomst worden gesteld bij aanleg, gebruik en onderhoud van
wegen. dit zogenoemde derde generatie wegdek combineert
een slim concept en prefab technieken en kan naar verwachting
redelijk snel op grote schaal worden toegepast. modieSlab kan
met name in zettingsgevoelige gebieden veel sneller worden
aangelegd dan gebruikelijk, is stiller dan tweelaags Zoab en bo-
vendien duurzamer en milieuvriendelijker. voor opdrachtgever
rijkswaterstaat telt vooral de tijdswinst en daarmee de vermin-
derde belasting voor het verkeer bij aanleg en onderhoud.
Optimaal: modieSlab staat voor modulair, intelligent en
energiek. Slab is engels voor plaat. het concept werd ontwik-
keld voor de prijsvraag ‘wegen naar de toekomst’ die door het
ministerie van verkeer en waterstaat in 2000 werd uitgeschreven.
rijkswaterstaat wilde daarmee bedrijven uitnodigen om invul-
ling te geven aan de wensen voor toekomstige aanleg en onder-
houd van autosnelwegen. Zo stelde men zich bijvoorbeeld een
modulair wegdek voor, waarbij de verschillende lagen elk hun
eigen functie zouden krijgen. Zoals geluidsabsorptie en bekabe-
ling voor signalering. deze dekken zouden bovenop bestaande
wegen moeten worden aangebracht, met minimaal honderd
meter per uur moeten kunnen worden vervangen en bovendien
minstens zo geluidsabsorberend moeten zijn als dubbellaags
Zoab. om een optimale kwaliteit te kunnen waarborgen, moes-
ten de wegdekken ook geprefabriceerd worden.
het ontwerp van modieSlab viel in de prijzen: een praktijkproef
op de a�0 bij apeldoorn. onder veel belangstelling van de pers
werd in 2001 de oprit vanaf verzorgingsplaats ‘de Somp’ naar
Een klein stukje snelweg naar de toekomst ligt bij knooppunt Oudenrijn. Het verkeer
rijdt daar over ModieSlab. Dankzij een uitgekiende combinatie van een slim concept
en prefab technieken is dit wegdek geschikt voor supersnelle aanleg en onderhoud.
Uit de proef bij Oudenrijn moet blijken of dit in praktijk ook zo werkt.
door mathilde van hulZen.
ModieSlab:
snelweg naar de toekomst
b:ton januari 2007
��
ModieSlab:
snelweg naar de toekomst
b:ton januari 2007
��
Feiten proefvak bypass A12:
n lengte proefvak 100,8 meter;
n lengte betonplaat 7,2 meter;
n breedte betonplaat �,60 meter;
n dikte betonplaat �80 millimeter;
n gewicht per plaat 20.000 kilo.
Voordelen ModieSlab in ‘t kort
n hoge geluidsreductie (6-7 db(a) bij 100km/h);
n snelle afvoer van regenwater;
n geen spoorvorming door opbouw bovenlagen in beton;
n snel aan te leggen en te vervangen en direct berijdbaar;
n kan ook in de winter worden aangelegd,
waardoor het wegenbouwseizoen wordt verlengd;
n dit maakt ook in de winter noodreparaties mogelijk;
n heeft een constante hoge leveringskwaliteit dankzij de productie
onder beheerste fabrieksomstandigheden en het vooraf uitvoeren
van de kwaliteitscontrole.
Primeur voor knooppunt Oudenrijn: automobilisten rijden vanaf september 2006 bij verkeersknooppunt oudenrijn nabij utrecht over
een modieSlab wegdek. het gaat om een zuidelijke bypass van de a12. de ondergrond is ter plekke zeer slecht. modieSlab kan door het slaan
van funderingspalen veel sneller worden aangelegd dan traditionele verhardingen, omdat voorbelasting gedurende langere tijd niet nodig
is. de ‘weg naar de toekomst’ is al eerder succesvol getest op de a�0 bij apeldoorn. de proef op de nieuwe locatie moet deze veelbelovende
resultaten verder onderbouwen. als alles naar wens verloopt, kan rijkswaterstaat met modieSlab sneller wegen laten aanleggen en onder-
houden, zodat het verkeer minder hinder ondervindt van het werken aan de weg. die werkzaamheden zorgen momenteel voor veel files.
het wegdek op de a12 is aangelegd door een consortium bestaande uit prefab betonfabrikant betonson, arcadiS en heijmans. Samen zijn
ze verenigd in modieSlab v.o.f. de bfbn-fabrikant leverde en plaatste alle betonproducten, arcadiS was verantwoordelijk voor het ont-
werp en projectmanagement, heijmans zorgde voor de bouwplaatsinrichting en projectuitvoering. de contractwaarde van het proefproject
bedraagt € 1,� miljoen.
Primeurvoor knooppunt oudenrijn
b:ton januari 2007
��
de a�0 voorzien van modieSlab. ook testte de tu delft in 2002 op haar eigen
terrein een proefvak met de lintrack zwaarverkeer-simulator. bij deze proe-
ven voldeed het wegdek aan de gestelde eisen. vandaar dat nu op knooppunt
oudenrijn de eerste fullscale proef wordt gehouden onder verkeersintensieve
omstandigheden.
Minimale voeg: de fundering voor modieSlab bestaat uit betonnen heipa-
len. dat is bij knooppunt oudenrijn noodzakelijk, want de ondergrond is daar
erg slecht. na het heien krijgen de palen een betonnen opzetstuk, dat naar bo-
ven toe breed uitloopt.
de betonplaten voor het wegdek worden geprefabriceerd. in de betonplaten
zitten roestvrijstalen buizen, waarin een speciaal ankersysteem kan worden
gemonteerd. de platen zijn 7,2 meter lang en �,6 meter breed en bestaan
uit een dikke basislaag van gewapend beton met daarop open beton. ken-
merkend is het stroeve oppervlak en de grote slijtvastheid. de combinatie met
het grind maakt het wegdek optimaal geluidsabsorberend en waterdoorlatend.
na productie brengt een vrachtwagen de platen naar de bouwlocatie. drie
platen naast elkaar vormen een 10,8 meter breed wegdek. met het anker-
systeem worden de platen nauwkeurig op hoogte gebracht en aan de opzet-
stukken vastgemaakt. de overgebleven ruimte tussen betonplaat en opzetstuk
wordt volgegoten met betonmortel. de voegen tussen de platen zijn minimaal
en worden met bitumen afgekit. ouderwets kedeng-kedeng is er daarom niet
bij. in de platen kunnen leidingen worden aangebracht waarmee het wegdek
’s winters kan worden verwarmd. daarnaast lopen er afvoerkanalen onder de
open toplagen door, om ingereden vuil zo veel mogelijk mee te kunnen voeren
met neerslag.
Carry me: de overgangen tussen de platen worden gesteund met poeren, die
op hun beurt rusten op de heipalen. bij een zettingsvrije ondergrond zou de
weg ook zonder heipalen kunnen worden aangelegd. de poeren voorkomen in
dat geval dat de voegranden te veel bewegen door zwaar verkeer. en ze maken
een snelle vervanging mogelijk. daarvoor wordt een speciale carrier gebruikt.
deze machine neemt de nieuwe betonplaat van de vrachtwagen, rijdt naar de
te vervangen plaat, licht deze eruit en rijdt zoveel verder dat de nieuwe plaat
kan worden ingevoegd.
> > > ModieSlab: snelweg naar de toekomst
b:ton januari 2007
�6
De kerkzaal van het Verenigings-
gebouw De Kandelaar in
Amsterdam Zuid-Oost heeft een
dak dat naar alle kanten helt.
Dat vereiste precisiewerk in
maatvoering en montage.
Vijftien kerkgemeenschappen
kunnen daardoor genieten van een
optimale akoestiek.
door mathilde van hulZen.
opdrachtgever: woningbouwvereniging rochdale
ontwerp: bureau ria Smit architecten
hoofdaannemer: bouwbedrijf kakes
Vijftien kerkgemeenschappen: de kandelaar in amsterdam Zuid-oost
bestaat uit een woontoren van tien verdiepingen met 27 koopappartementen en
daar bovenop twee lagen met horecagelegenheden en kantoorruimten. het laag-
bouwgedeelte omvat twee lagen voor flexibele kantoorruimten en kinderdag-
verblijven. hierop is een laag met kerkzalen geprojecteerd, voor maar liefst vijftien
verschillende kerkgemeenschappen.
b:ton januari 2007
�7
verenigingsgebouw de kandelaar is vernoemd naar een samenwerkingsver-
band van vijf ghanese kerken in amsterdam Zuid-oost. Zij vinden sinds kort
onderdak in dit opvallende gebouw, samen met andere kerkgenootschappen.
de voorbij groep heeft het totale betonwerk gemaakt en leverde alle prefab
beton voor het project, onder regie van projectleider arjen eylers en uitvoerder
michel van der molen. voor wat betreft de hoogbouw ging het daarbij om
een routineklus, die ruimschoots in het beoogde tempo werd afgerond. het
begon allemaal met eigen boorpalen met een lengte van ruim 20 meter. alle
funderingsbalken zijn in het werk gestort. de begane grondvloeren bestaan uit
geïsoleerde kanaalplaatvloeren. de draagbalken en -kolommen van de eerste
twee lagen zijn ook in het werk gestort. de verdere opbouw van de woontoren
bestaat onder meer uit prefab wanden, gevels en traphuizen. alle vloeren zijn
breedplaatvloeren in gewapende uitvoering; een weloverwogen en bewuste
keuze. daardoor kunnen alle leidingen probleemloos in de druklaag worden
ingestort, ongeacht verloop, aantal en afmeting. bovendien kan een plaat-
dikte worden gekozen die economisch past bij de gegeven overspanningen.
dat beperkt het aantal onderslagjukken. in de ruwbouwfase met een cyclus
van zeven werkdagen per laag stonden telkens drie bouwlagen in de stempels.
geïsoleerde kanaalplaatvloeren en breedplaatvloeren komen van dycore.
Opvallende erkers: de laagbouw daarentegen telt een beperkt aandeel
prefab beton. de draagstructuur van de eerste twee lagen is opgebouwd uit
in het werk gestorte kolommen. daaroverheen kwamen stalen hoedliggers,
waardoor de bouwhoogte zo laag mogelijk bleef. de kanaalplaatvloeren, dik
260 mm, zijn opgelegd op de verbrede onderflens. opvallen doen de prefab
erkers die aan de in het werk gestorte gevels lijken geplakt. deze erkers zijn
door en door met ankerbouten aan de gevels bevestigd. de kikkerplaten en
moeren vallen aan de binnenzijde geheel in een sponninguitsparing. hierdoor
konden zij onzichtbaar worden weggewerkt. omdat deze prefab erkers aan alle
kanten asymmetrisch zijn, was de montage niet eenvoudig. Per erker zijn aan
de gevelelementen twee stalen consoles aangebracht, waar de prefab erkers
tijdelijk op konden rusten. de verdiepingsvloeren bestaan ook hier uit kanaal-
plaatvloeren met een dikte van 260 mm met daaroverheen een druklaag. hier-
door ontstaat een stijve schijf die bijdraagt aan de stabiliteit.
Uitdagend dak: de grootste uitdaging zit in het dak van de grote kerkzaal.
deze zaal kan worden opgedeeld in vier kleinere zalen. de vorm van het aan
alle kanten hellende dak is zo gekozen omwille van een optimale akoestiek.
dit geldt ook voor het plafond van de kerkzaal. de uitvoering in kanaalplaat-
vloeren is een wezenlijk onderdeel geweest bij deze keuze. in langsdoorsnede
is het dak een op- en neergaande zaagtand. de vier dakvlakken liggen onder
een hoek van 22º op- en respectievelijk aflopend. in dwarsdoorsnede lopen nok
en kilkeper onder een hoek van 1�º. voor een dakvlak haaks op de kerkzaal zijn
die hoeken 22º respectievelijk 9º. dit betekent dat geen enkel dakvlak gelijk is.
dat geldt ook voor de kanaalplaatvloeren.
de oplegging van de schuine platen is deels op beton en deels op staal. om
afschuiving te voorkomen moesten de kanaalplaten individueel worden
geborgd. de afschuifkracht van een totaal dakvlak is te groot om door de
staalconstructie of vers gestorte betonwand te worden opgenomen. tijdens
de montage is per elementoplegging een speciale stalen oplegplaat aangelast
ofwel ingeboord en verankerd. een zeer maatgevoelige en tijdrovende han-
deling, waarbij maximaal tien elementen per dag konden worden verwerkt.
om cumulatie van afschuifkrachten te voorkomen is tussen alle kanaalplaten
een naad aangehouden van 10 mm door een aparte strip op de oplegplaat te
lassen.
Montage uitvoerig getest: de kanaalplaat elementen moesten schuin
worden ingehesen. in overleg met het kraanbedrijf is daarvoor een hijs-
constructie bedacht van ongelijke stroppen die afzonderlijk geregeld konden
worden met een elektrische takel. vanwege de veiligheid zijn alle kanaalplaat-
elementen fabrieksmatig voorzien van extra zware hijslussen. die werden met
zelfverdichtend beton ingestort in de kanalen. de schuine dakvlakken leken door
de vele hijslussen en sparingen in de bouwfase op een klimwand, alleen niet zo
verticaal. maximale veiligheid stond wel steeds voorop en ook hier-
bij bewezen de hijslussen goede diensten. voor de beto vulling van de
naden en de opleggingen is in overleg met de betoncentrale een speciale
samenstelling geleverd. daarmee werd uitzakken van de specie zoveel
mogelijk voorkomen, mede dankzij een aparte voorziening aan de bovenzijde.
alle elementen zijn voorzien van hamerkopsparingen en kopsleufsparingen
ten behoeve van verankering door stekeinden aan de opleggingen. alle
montagehandelingen zijn vooraf uitvoerig getest op het opslagterrein van
de prefab vloerenfabrikant om verrassingen uit te sluiten. in goed overleg
met de werkvoorbereiding, uitvoering en alle overige belanghebbenden
is gekomen tot een verantwoorde oplossing van het montageprobleem.
het heeft even geduurd, maar het resultaat mag er zijn! een knap staaltje
precisiewerk, met de nodige inventiviteit van alle betrokkenen heeft tot een
optimaal resultaat geleid.
Perfecte akoestiek in de kandelaar
b:ton januari 2007
�8
vier sporen op een 6 meter hoog dijklichaam met vijftien onderdoorgangen,
twee nieuwe stations, een grote trogbrug, drie duikers en een keerwand. dat
is een deel van de forse bouwopgave voor de combinatie vlark, waarin van
hattum en blankevoort, koninklijke wegenbouw Stevin en holland Scherm
participeren. in opdracht van Prorail verzorgt de combinatie het ontwerp en
de realisatie van de onderbouw van het viersporig baanvak. in verband met het
aanwezige spoor, dat in gebruik blijft, wordt eerst een tweesporig baanlichaam
ten zuiden van het huidige baanvak aangelegd, wordt het nieuwe spoor daarop
in gebruik genomen en wordt het bestaande baanlichaam deels verwijderd
voor de aanleg van het resterende deel van het nieuwe baanlichaam.
Geen barrière: de keuze voor een verhoogd baanlichaam komt de veiligheid
ten goede. het was een beter alternatief dan de optie van een spoor op maai-
veld met twee drukke spoorovergangen. om deze spoorbaan echter niet als
barrière te laten fungeren, is bewust gekozen voor de aanleg op een dijk met
maar liefst 1� onderdoorgangen. op die manier kunnen de inwoners gemak-
kelijk en veilig van de ene kant naar de andere kant. het liefst ook tijdens de
bouw. jaap blokland, projectleider van vlark legt uit: “uitgangspunt voor de
opdrachtgever was om het verkeer minimaal te verstoren. dan heb je toch een
probleem met in situ constructies. die moet je verhoogd bouwen met zware
ondersteuningsconstructies en dan laten zakken. de zware ondersteuning is
bovendien lang niet altijd eenvoudig op de slappe ondergrond. we hebben
als optimalisatie in het ontwerp prefab betonnen liggers opgenomen. Prefab
Spoor zit verkeer
niet in de weg
In de voorbereiding was aanvankelijk uitgegaan van in situ dekken voor de 15 onderdoorgangen die
nodig zijn in de nieuwe spoordijk tussen Vleuten en Utrecht. Een spoordijk die ruimte biedt aan de
spoorverdubbeling op dit straks nóg drukker bereden traject. De methode werd voor het gros van
die kunstwerken vervangen door prefab betonnen liggers. Vooral om de wegen zo snel mogelijk na
het monteren open te kunnen stellen en de verkeerscirculatie rondom Vleuten/De Meern op gang te
houden. door Paul engelS.
b:ton januari 2007
�9
bespaart in veel gevallen tijd en geld en bleek hier een prima oplossing om
zodanig snel en slim te bouwen, dat er weinig langdurige afsluitingen nodig
zijn. terwijl het verkeer gewoon doorgaat, bouw je de landhoofden en de tus-
sensteunpunten. in de nachtelijke uren of luwteperioden hijs je de liggers er
snel en vakkundig op. geen omleidingroutes. we kunnen de bouwoverlast niet
helemaal vermijden, wél sterk verminderen.”
Zo werd medio december 2006 het laatste kunstwerk gemonteerd Zondag-
ochtend om 06.00 uur het verkeer eraf en aan het eind van de middag
liggen alle prefab betonnen liggers erin. “in één zondag. vanzelfsprekend
moet er dan nog het één en ander worden gebouwd, zoals het in het werk
gestorte dek en de hoge randbalken, omdat het om een spoorviaduct gaat. in
feite geldt deze werkwijze voor 1� onderdoorgangen. de grote overspanning
over rijksweg a2, kunstwerk nummer 1, wordt opgebouwd uit een gedeelte
prefab en een gedeelte trogbrug. bij dit complexe kunstwerk wordt ook met
stalen hulpbruggen van 70 meter lengte gewerkt. kunstwerk nummer �
wordt met trogliggers gebouwd. de overspanningen voor de 1� kunstwerken
variëren in lengte. Soms is één middensteunpunt tussen de landhoofden
toereikend, soms zijn twee steunpunten noodzakelijk.”
Aantrekkelijk openbaar vervoer: voor die enkelvoudige middensteun-
punten is gekozen voor enorme casingpalen van 1,60 m doorsnee. dit voorkomt
het aanbrengen van een woud aan palen op die plekken. “dit neemt niet weg
dat er ook heel veel prefab palen zijn toegepast. je praat over 7 km spoor-
traject met in totaal 20 kunstwerken, waaronder drie prefab betonnen duikers.
nu wij met die kunstwerken klaar zijn, werken wij nog aan de afbouw van de
perrons, terwijl de spoorbouwers binnenkort aan de slag gaan. Per 1 november
2007 moeten de treinen op dit nieuwe spoor rijden. daarna is het verwijderen
van de oude spoorbaan aan de orde en moet de spoorbaan aan de noordkant
worden uitgebouwd. nog even los van de 1� onderdoorgangen en � duikers,
praat je over de bouw van tijdelijke constructies, hulpbruggen over de a2,
de brug over de hof ter weydeweg, haltes, geluidsschermen en bovenlei-
dingfundaties. voorts over de ruwbouw van de definitieve haltes utrecht
leidsche rijn, utrecht terwijde en vleuten, over de bouw van definitieve
geluidsschermen en hekwerken en over het aanbrengen van ca 1 miljoen m�
zand.” een ingrijpend en omvangrijk bouwproject waar de omwonenden
ruim vijf jaar middenin zitten. het hoe en waarom wordt doorlopend met hen
gecommuniceerd. Zo houdt Prorail elke woensdagmiddag spreekuur. men
weet natuurlijk ook dat men straks plezier heeft van prima openbaar
vervoer. voor de deur heeft men toegang tot het nieuwe randstadspoor,
met directe verbindingen naar woerden, utrecht, geldermalsen,tiel,
breukelen, driebergen, ede en amersfoort vathorst. dan is die ene dag ver-
keersafsluiting als gevolg van de prefab bouw van de onderdoorgangen nog
wel het minst storend.
Projectbetrokkenen prefab beton
Prefab brugliggers: lodewikus voorgespannen beton, oosterhout
Prefab betonpalen: westo Prefab beton Systemen, coevorden en betonson, Son
Prefab duikers: waco lingen beton, bergen op Zoom
geeft beton een individueel karakter
NOEplastDoor gebruik te maken vanNOE structuurmattenkrijgt elk betonoppervlakeen individueel karakter.Of er nu gekozen wordtvoor een van de meer dan100 standaard structurenof dat de keuze valt op eenzelf ontwikkelde structuur,het beton komt in iedergeval tot leven.
plast
Meer weten?Neem contact op metonze productspecialist.
NO
E-B
ekis
tin
gte
chn
iek
b.v
.Po
stb
us
25
,4
24
0C
AA
rkel
Tel.
(01
83
)5
69
88
8, F
ax
(01
83
)5
63
31
7E-M
ail
info
@n
oe.n
l,w
ww
.no
e.n
l
Postbus 138 | 3300 AC Dordrecht | T. +31 (0)78 - 652 48 52 | www.gekabouw.nl
de vingerpier, rotterdam
In de 7e Petroleumhaven in het
Rotterdamse Europoortgebied
ligt de zogeheten 4e vingerpier
voor het Havenbedrijf Rotterdam.
Door de engineering van prefab
beton, de behoorlijk grote variatie
in elementen, de uitdagende
fabricage, het bijbehorende
transport moge het duidelijk zijn
dat de langste steiger van Europa
misschien ook wel het predikaat
boeiendste steiger van Europa
verdient. Geka Bouw heeft
meegebouwd aan dit project.
b:ton januari 2007
�1
omgevingsvormgever ruud-jan kokke van kokke designer uit oosterbeek
heeft er een ‘parkeerpark’ van gemaakt. als een soort streepjestapijt is de
bestrating van betonstraatstenen over het terrein uitgerold. echter niet op één
niveau, maar met hoogteverschillen. de hoofdroute is als een witte weg ver-
hoogd over het parkeerterrein aangelegd ten opzichte van de parkeerplekken.
de verdiepte parkeervakken - in contrasterend antraciet - geven als het ware
ondersteuning aan de weg. het streepjespatroon van de terreininrichting loopt
consequent in één richting door, hoe de parkeervakken of weg ook gesitueerd
zijn. het buitenterrein biedt op deze wijze een veel natuurlijker beeld dan een
parkeerplaats voor 280 auto’s. het is veel meer een voetgangersgebied gewor-
den tussen omgeving en gebouwen. niet alleen overdag, maar ook s’avonds
als de bestrating met groen licht wordt aangeschenen. de weg vormt namelijk
het verlengstuk van de ‘weg door het jonkerbos’; een mooie route door een
bosrijke, groene omgeving. het groene licht versterkt het groene karakter.
opdrachtgever was hans verhoeven van de Pompestichting nijmegen; de
uitvoering lag in handen van wegenbouwbedrijf gebr. van venrooy weurt en
de betonnen bestratingsmaterialen werden geleverd door façade beton en
nijmeegse betonindustrie de hamer.
Geen kille plak asfalt omdat er nu eenmaal auto’s moeten rijden en parkeren, met als gevolg dat het een
desolate vlakte wordt wanneer de auto’s weg zijn. De terreininrichting van de TBS-kliniek Pompestich-
ting in Nijmegen is anders aangepakt met een fraaie, doordachte bestrating.
bestrating bij
dag en nacht
Postbus 138 | 3300 AC Dordrecht | T. +31 (0)78 - 652 48 52 | www.gekabouw.nl
de vingerpier, rotterdam
In de 7e Petroleumhaven in het
Rotterdamse Europoortgebied
ligt de zogeheten 4e vingerpier
voor het Havenbedrijf Rotterdam.
Door de engineering van prefab
beton, de behoorlijk grote variatie
in elementen, de uitdagende
fabricage, het bijbehorende
transport moge het duidelijk zijn
dat de langste steiger van Europa
misschien ook wel het predikaat
boeiendste steiger van Europa
verdient. Geka Bouw heeft
meegebouwd aan dit project.
b:ton januari 2007
�2
onbelemmerde doorgang voor verkeer
Gelijkvloerse kruisingen maken door heel Nederland
plaats voor ongelijkvloerse. Waar traditionele bouw-
methoden langdurige en forse overlast voor het verkeer
veroorzaken, zorgen prefab betonnen trektunnels voor
een snel resultaat. Daarbij kunnen ook bijzondere vormen
en kleuren worden gebruikt. door mathilde van hulZen.
b:ton januari 2007
��
nederland is een dichtbevolkt land. dagelijks maken miljoenen auto-
mobilisten, fietsers en voetgangers gebruik van het wegennet. Steeds
vaker worden de verschillende verkeersstromen van elkaar gescheiden
om een vlotte en veilige doorstroming te realiseren. gelijkvloerse
kruisingen worden daartoe in toenemende mate vervangen door
ongelijkvloerse. voor al die kruisingen levert romein beton prefab
betonnen tunnels in vele vormen en afmetingen.
het grote voordeel van werken met prefab betonnen tunnelelementen
is de korte bouwtijd en daaraan gekoppeld de beperkte overlast voor
de omgeving. Prefab betonnen tunnels kunnen indien nodig in één
weekend worden geplaatst. bij de trektunnelmethode kan bovendien
de complete tunnel onder de weg of het spoor worden doorgetrokken
zonder daarbij het verkeer te hinderen. behalve het gesloten gedeelte
bestaan ook de toeritten uit prefab betonnen elementen. doordat
levering en montage door één bedrijf gebeurt, is de opdrachtgever
verzekerd van een volledig waterdichte tunnel. gerealiseerd in een
korte bouwtijd, door vakmensen met kennis en ervaring.
Kleur: Prefab betonnen tunnelelementen kunnen behalve in grijs ook
in een kleur worden geleverd. de elementen kunnen direct worden af-
gewerkt met een structuur. naderhand kan ook tegelwerk of gekleurde
coating op de wanden worden aangebracht. naast de standaard
uitvoering als rechthoekig profiel bestaat de mogelijkheid tunnels in
afwijkende vormen aan te bieden. rond, ovaal of een uitvoering met
sterk wijkende wanden, het is allemaal mogelijk. deze prefab tunnels
zijn niet alleen geschikt voor fietsers, voetgangers en vee, maar ook
voor auto’s. de tunnel wordt dan opgebouwd uit een u-vormig onder-
element en een portaal bovenelement. deze elementen worden met
voorspanstaven aan elkaar gekoppeld.
Onderdoor: voor de trektunneltechniek moet allereerst aan beide
zijden van de weg of het spoor de benodigde ruimte worden vrij
gemaakt. daarna wordt aan de ene zijde de tunnel opgesteld. de
prefab betonelementen worden met voorspankabels tot een construc-
tief geheel gespannen. aan de andere zijde van de weg of het spoor
wordt een trekinstallatie geplaatst. de trekinstallatie bestaat uit een
damwand, een drukraam en vijzels. trekstaven worden onder de weg of
het spoor geboord en aan de tunnel bevestigd. het aantal vijzels en trek-
stangen hangt af van de grondsoort en de afmetingen van de tunnel.
voor de tunnel wordt vervolgens een snijraam geplaatst. deze ver-
mindert de wrijving aan de kop van de tunnel en verhindert het instor-
ten van de grond voor de tunnel. de trekstangen worden aan de vijzels
bevestigd en vervolgens wordt de tunnel onder de weg of het spoor
getrokken. de vrijkomende grond wordt van binnenuit verwijderd.
tijdens het trekken van de tunnel wordt de ligging van de tunnel voort-
durend gecontroleerd, zodat mogelijke afwijkingen tijdig kunnen wor-
den ontdekt en gecorrigeerd.
b:ton januari 2007
��
in de drie grafieken is als referentie uitgegaan van een 80 mm dikke betonstraatsteen,
onder optimale omstandigheden aangebracht, volgens gemiddelde eisen aan de gradatie
van de fundering en met een normaal verdichte fundering (de groene lijn in de drie grafiek-
en). achtereenvolgens is de invloed van de steendikte, de eisen aan de gradatie en mate
van verdichting gevarieerd. als algemene conclusie kan worden gesteld dat de steendikte
minder van invloed is op de draagkracht/spoorvorming en daarmee op de levensduur van
de constructie dan de funderingskeuze en verdichting. investeren in de fundering loont.
De grootste invloed op de kwaliteit van een elementenverharding komt van onder:
van de fundering onder de elementenverharding. Deze is meer bepalend dan de
steen of stenenlaag. Daarom kan ondanks een perfecte betonstraatsteen toch een
verharding eenvoudig worden verprutst, zo waarschuwt dr. ir. M. Huurman, afdeling
weg- en spoor-wegconstructies TU Delft. door Paul engelS.
b:ton januari 2007
��
dr. ir. huurman is samensteller van beScon, een softwareprogramma voor het
constructief ontwerpen van verhardingen met kleine elementen, waaronder
betonstraatstenen. het is ontwikkeld voor het ontwerp van normale, gangbaar
belaste elementenverhardingen, zonder gebonden lagen. het programma is
getoetst aan gemeten spoorvorming. het ontwerpen van een verharding met
kleine elementen bestaat in beScon voor een groot deel uit het selecteren van
input uit de verschillende bibliotheken. daarnaast kan men desgewenst eigen
parameters invoeren. op basis van de input kan de ontwerper het ontstaan van
spoorvorming bij elementenverhardingen berekenen op basis van laagdikten
en toegepaste materialen. voldoet het ontwerp onvoldoende, dan kan het op
tijd worden aangepast. in veel gevallen ligt de sleutel daarvoor bij de fundering
c.q draagkracht. dat is de bottleneck.
“voldoende draagkracht wordt bereikt door enerzijds een goede keuze van
funderingsconstructie en -materialen en anderzijds door een goede uitvoering,
met name goede verdichting. met die sterke twee-eenheid is een hoop kwaliteit
in straatwerk te winnen,” stelt huurman. “het verdichten moet met ge-
equipeerd (zwaar) materieel plaatsvinden. als verdichting niet voldoende
in de aanlegfase plaatsvindt, doet het verkeer het later, maar wel met spoor-
vorming als resultaat.”
Sterke constructie: huurman legt uit dat een elementenverharding mede
dankzij de voegen een relatief sterke constructie is. feitelijk is het een vooraf
gescheurde betonplaat, waarbij de betonstraatsteen een stijfheidsmodulus
van �0.000 mPa bezit en de laag stenen een equivalente stijfheid van 1.000
tot �.000 mPa scoort, een factor 10 tot �0 slapper dan de individuele
betonstraatsteen. de voeg is daarom cruciaal om de beweging in de laag op te
vangen onder invloed van verkeerslasten, waarbij de fundering de laag echt
moet dragen. de dikte van de stenen is gelet op de draagkracht van een
verharding van secundair belang. wel is de dikte van invloed op de breuk-
kans bij kanteling en torsiekrachten door banden/verkeersbelastingen. treedt
spoorvorming op, dan krijgt het meest zichtbare product, in casu de stenen, de
schuld, terwijl de oorzaken moeten worden gezocht in ontwerp, fundering en
uitvoering. volgens huurman kan de kwaliteit van betonstraatsteenverhardingen
aanzienlijk omhoog als serieus wordt gekeken naar fundering en verdichting.
het softwareprogramma beScon is toegespitst op draagkracht en helpt om
die essentiële schakel in de keten te versterken.
het rekenprogramma beschouwt het mechanisch gedrag van de verharding en
vooronderstelt dat het ontwerp voldoet aan de meest essentiële basiseisen:
• de elementlaag is voldoende opgesloten door een goede kantopsluiting;
• vorstschade wordt voorkomen door voldoende drooglegging;
• elementbreuk wordt voorkomen door toepassing van voldoende
dikke elementen;
• handhaving van elementverband vindt plaats door een goede
relatie tussen voegwijdte, elementdikte en -omvang;
• geen element-op-element contact door een minimale voegwijdte
van circa 2,� mm.
Bibliotheken met gegevens: het softwareprogramma vraagt om input-
gegevens uit bibliotheken met materiaalgegevens, die in het programma zijn
opgenomen. gerekend wordt met de variabelen ‘voegmaterialen’, ‘bestratings-
elementen’ (subbibliotheek betonstraatstenen), ‘funderingsmaterialen’,
‘Zanden’ en ‘typen natuurlijke ondergrond’. beScon bevat daarnaast twee
bibliotheken met verkeersgegevens. het betreft hier de bibliotheken ‘voer-
tuigen’ en ‘verkeerstypen’. voertuigen worden gekenmerkt door een unieke
naam met daaraan gekoppeld een voertuigbeschrijving, een aslastspectrum
en een contactspanningsverloop. verkeerstypen worden worden opgebouwd
uit voertuigen uit de voertuigenbibliotheek. voertuigen kunnen aan meer-
dere verkeerstypen worden gekoppeld. meer informatie over beScon 1.0,
dimensioneringsprogramma voor elementenverhardingen is te verkrijgen bij
de uitgever crow via www.crow.nl/shop.
“Schade komt van onderen”fundering essentieel voor elementenverhardingen
b:ton januari 2007
�6
de bruggen voor fietsers en voetgangers bij de haltes ‘graan voor visch’ en
‘Spaarne Ziekenhuis’ van de Zuidtangent zijn gereed. deze snelbus brengt
reizigers in slechts 1� minuten van hoofddorp naar haarlem over een speciaal
aangelegde busbaan. de vormgeving van de bruggen is afgeleid van hun gro-
tere broers. de kunstwerken zijn speciaal ontworpen en geprefabriceerd in de
fabriek. dat geldt ook voor de opvallende tussensteunpunten. het strakke ont-
werp smeedt de halte en de bijbehorende woonwijk tot één visueel geheel. bij-
zonder is dat de bestrating op de prefab betonnen bruggen is gelijmd met edi-
lon dex-rh. gekozen is voor een speelse afwisseling van licht- en donkergetinte
betonstraatstenen, zoals die ook op de haltes van de Zuidtangent is toegepast,
geleverd door Struyk verwo infra. door de gemêleerde bestrating wordt het
zonlicht diffuus op het onderliggende water gereflecteerd. dat biedt een speels
tegenwicht aan de strenge belijning. de bruggen werden ontworpen door vhP
architecten en landschapsarchitecten in samenwerking met ingenieursbureau
advin en waco lingen beton in opdracht van de gemeente haarlemmermeer.
onderaannemer was firma de gebroeders Schouls uit leiden.
opvallend ontwerpvoor prefab bruggen over Zuidtangent
b:ton januari 2007
�7
een nieuwe methodiek vereenvoudigt het bepalen van de knik- en kip-
stabiliteit van draagconstructies. dat blijkt uit het promotieonderzoek
van ir. willem jan raven, onder de titel ‘nieuwe blik op kip en knik’. hij
promoveerde onlangs op dit onderwerp aan de technische universiteit
delft. uit de studie blijkt dat de eenvoudige methodiek op rechte staven
van alle gangbare constructiematerialen kan worden toegepast en niet meer
vergt dan een eenvoudige zakrekenmachine. met opzet zijn de ontwikkelde
formules niet (te) ver uitgewerkt, zodat de constructeur het overzicht kan
behouden. met de gangbare, complexe formules kunnen alleen computer-
programma’s overweg.
van beslissende betekenis daarbij is de nieuw geïntroduceerde term n*: de
verhouding tussen de eindvervorming en het aandeel daarin van de 2de-orde
in de vervorming. wanneer de waarde n* in de buurt van 1 komt, kunnen er
vervormingen en spanningen optreden die de stabiliteit van de constructie
in gevaar brengen. dit stabiliteitsverlies kan bij een toenemende belasting
tot dicht bij de kritische waarde plotseling optreden. daarmee geeft de nieu-
we rekenmethode de constructeur een eenvoudig en praktisch hulpmiddel
in handen om gevaarlijke constructies te vermijden.
meer informatie: [email protected]
nieuwe rekenmethode voor kip en knik
publicaties:
b:ton januari 2007
�8
Machinaal straten
moet als het kan... en het kan!
b:ton januari 2007
�9
de fysieke belasting van de straatmaker wordt niet zozeer beïnvloed door het
gewicht van de steen of tegel, maar door de frequentie van het tillen en de hou-
ding waarin moet worden gewerkt. aan het handmatig te verwerken gewicht
zijn via de arbowetgeving al de nodige beperkingen gesteld, zoals
• handmatig tillen wordt zoveel als redelijkerwijs mogelijk is vermeden of
beperkt;
• het is niet toegestaan handmatig per persoon lasten van meerdan 2� kg
te verwerken (�0 kg met z’n tweeën);
• het is niet toegestaan straatstenen (klinkers) van meer dan � kg handmatig
te verwerken;
• het is niet toegestaan tegels zwaarder dan 9,� kg handmatig te verwerken.
nieuw is dat behalve op het gewicht nu ook wordt ingezet op de frequentie
van tillen en de houding van het werken. er is een zogeheten normsituatie
beschreven waarin altijd - dus ook wanneer de bestratingsmaterialen lichter
zijn dan � kg - machinaal moet worden bestraat.
Normsituatie: de normsituatie luidt: als een oppervlakte van meer dan
1�00 m2 aaneengesloten werk wordt bestraat met nieuwe straatstenen moet,
onafhankelijk van het gewicht van de straatsteen, in principe altijd machinaal
worden bestraat. hiervan mag alleen worden afgeweken als met redenen om-
kleed kan worden aangetoond dat dit in de betreffende situatie niet mogelijk
was. deze redenen kunnen alleen te maken hebben met bijzondere omstan-
digheden van het werk; niet met redenen die te maken hebben met het eigen
bedrijf. frans leerkes, landelijk projectleider gww van de arbeidsinspectie:
“de ambitie moet verder gaan. onder meer voor het herstraten. ook 1.�00 m2
is geen eindsituatie; er kan meer en we willen meer. wij zullen niet accepte-
ren dat bepaalde typen bestratingswerken worden uitgesloten van machinaal
straten. maar er is ruimte voor nuancering volgens het redelijkerwijs principe.
er wordt naar goede argumenten geluisterd waarom een werk handmatig
wordt uitgevoerd. maar het is geen vrijbrief om daarvoor niets te ontwikkelen.
uitzonderingen op machinaal straten zullen volstrekt eindig zijn.”
de arbeidsinspectie past de nieuwe beleidsregel sinds medio 2006 toe, als
onderdeel van een inspectieproject naar de werksituatie in de bestratings-
branche. wordt de beleidsregel op een werk niet gevolgd, dan zullen bedrijven
nog niet worden beboet. in dit stadium wordt volstaan met een waarschuwing.
Pas bij een volgend werk zal bij dezelfde constatering een boete worden
gegeven. ook de (gemeentelijke) opdrachtgever wordt door de arbeidsinspec-
tie benaderd. van de opdrachtgever zal worden geëist in het bestek de fysieke
belasting van de stratenmaker aan de orde te stellen. opdrachtgevers mogen
bijvoorbeeld niet meer voorschrijven dat handmatig moet worden bestraat.
Ondersteuning van fabrikanten: juist omdat er goede methoden
beschikbaar zijn, zijn de beleidsregel en normsituatie ingevoerd. talloze
bestratingsmachines en hulpapparatuur is op de markt. bovendien zorgen de
bfbn-fabrikanten van betonnen bestratingsmateriaal ervoor dat de pakketten
betonstraatstenen en betontegels kant en klaar worden geleverd, afgestemd
op de gehanteerde techniek, waarbij de klem of vacuümunit het pakket recht-
streeks vanaf de pallet kan pakken en kan leggen. er zijn zelfs pakketterings-
robots ontwikkeld om een specifiek pakket te formeren. voorts wordt veel
verwacht van machines die met hightech apparatuur (gPS, elektronica en
robotisering) niet met pakketten hoeven te werken maar de stenen en tegels
vanaf de gangbare toelevering per steen of per twee stenen pakken. daarnaast
zijn er machines die zelf hun pakket betonstraatstenen in keperverband forme-
ren. vele wegen die naar rome leiden. en stuk voor stuk een antwoord op de
gezonde toekomst van machinaal straten.
een volledig overzicht wordt binnenkort verschaft als het centrum voor innova-
tie van de bouwkolom (cib) de kennispositiestudie heeft afgerond. in opdracht
van de vmS worden technische kennis en marktkennis verzameld en op grond
daarvan een overzichtelijk marktperspectief geschetst. naar verwachting zal in
maart 2007 een rapport verschijnen dat de markt verder helpt bij de inzet van
mechanisatie. als voorproefje daarop enkele innovaties van de laatste tijd:
• robostreet komt met de Streetwise 1200, een onbemande bestratingsrobot
op basis van geavanceerde technieken als gPS-navigatie, camera’s, draad-
loze besturing en computertechnieken;
• de innovatie groep machinaal Straten (igmS) heeft de Stenenlegger
ontwikkeld waarbij één man de pakketten stenen formeert en de tweede
ze met een handzame zwenkarm met klem legt;
• met de nieuwe hunklinger klem van nimatech worden betontegels in
blokverband opgepakt en vervolgens door de klem in halfsteensverband
geschoven.
• van hanenberg materieel lanceert een handzaam motormachientje
waarmee grootformaat tegels moeiteloos worden opgepakt en gelegd.
het is een greep uit de talrijke innovaties van dit moment.
kijk op www.straategie.nl voor meer informatie over machinaal straten.
De Arbeidsinspectie heeft samen met de brancheorganisaties OBN en VMS een richtlijn ontwikkeld
voor het machinaal straten. Handmatig straten is voortaan taboe als machinaal straten een geschikt
alternatief is. Met de huidige methoden en ontwikkeling van nieuwe apparatuur - tot en met
onbemande bestratingsrobots - is het kunnen geen probleem. door Paul engelS.
voor betonconstructies en bekistingen
Voor iedere uitdaging de passende oplossing!Hakron staat voor betrouwbare en innovatieve producten, met veel praktische voordelen en arbeidsbesparende oplossingen. Daarin zit ‘m de kracht van Hakron. Goede voorbeelden hiervan zijn de speciale TSS-verbindingen en het Sandwichplaatanker-systeem.
TSS trap / bordesverbindingGeheel onzichtbare verbinding! Geen hoeklijnen of andere zichtbareondersteuningen. Reduceert geluidsoverdracht van het trappenhuis naarde rest van het gebouw door oplegging op neopreenplaten.
Meer weten?Voor de TSS trap / bordesverbindingen en Sandwichplaatverankeringenof andere projectmatige producten kunt u contact opnemen met deafdeling Techniek: telefoon 0341-27 80 07 of e-mail [email protected]
Hakron Nunspeet b.v.Voltweg 10, 8071 CZ NunspeetPostbus 46, 8070 AA NunspeetTelefoon +31 (0)341 27 80 00
Fax +31 (0)341 27 80 99E-mail [email protected] www.hakron.nl
SandwichplaatverankeringenSandwichplaatverankeringen zijn draagankers die het buitenblad van eenbetonnen sandwichelement verbinden met het dragende binnenblad.Hiertussen bevindt zich een isolatielaag en eventueel een luchtlaag. Manchetankers, plaatankers en haarspelden uit hoogwaardig roestvast staal. Eenvoudige verwerking, ook bij grote spouwafstandenen elementdiktes.KOMO-attest-met-certificaat nr. K26381/01.
Bezoek ons op de BouwBeurs, stand 38 hal 8.
Van 5 t/m 10 februari 2007. Kijk voor gratis kaarten op www.hakron.nl
De Reus Betonbouw B.V.
Chr. Huygensstraat 36d 3291 CN Strijen
T. 078 - 674 3250 E. [email protected]
www.dereusbetonbouw.nl
• Funderingen traditioneel• Geïsoleerde funderingen• Betonpoeren en kolommen• Liftputten, pompputten• Betonkelders• laadkuilen, parkeerkelders• Spuitcabines, smeerputten• Stellen van hoeklijnen, anker e.a• Betonvloeren• Monoliet vloeren• Combinatie vloeren• Holle wand systemen• Betonwanden• Werkvloeren• Betonstaal• Overige werkzaamheden
Vraag nu een demonstratie aan of kom eens kijken in onze showroom wat de mogelijkheden zijn.
Meer en duin 54 P/Q | 2163 HC Lisse
T. 0252 - 41 83 80 | [email protected] | www.nimatech.nl
Alles over...Bestratingsklemmen & Vacuümtechniek
nimatech
b:ton januari 2007
�1
kort nieuws:
openbreken van infrastructuur is verleden tijddankzij de infra tube is het herhaaldelijk openbreken van de infrastructuur
niet meer nodig. door gebruik te maken van één buis waarin nagenoeg alle
denkbare voorzieningen zijn gebundeld, is sprake van een efficiënte oplossing
voor kabels en leidingen. bovendien is het systeem in de toekomst blijvend
bereikbaar voor onderhoud, zonder dat hiervoor (water)wegen, stadswijken
en/of winkelstraten telkens weer moeten worden opengebroken. de betonbuis
beschikt over een railsysteem, waarin een multifunctionele en uiterst flexi-
eerste dakpan met dubokeurde glazuron betondakpan heeft onlangs het dubokeur certificaat
gekregen van nibe research, het nederlands instituut voor bouwbi-
ologie en ecologie. het is voor de eerste keer dat een dakbedekking-
materiaal voor hellende daken dit keurmerk ontvangt. ook de natura
betondakpan scoort zeer hoog op de lijst van het nibe. het dubokeur
certificaat wordt uitgereikt aan producten die op een duurzame wijze
worden geproduceerd en verwerkt. het nibe stelt onder andere eisen
aan emissies, ergonomie, veiligheid, gebruik van grondstoffen en land,
afval en transport. de milieubelasting bij de productie van de glazu-
ron betondakpan ligt laag, bijvoorbeeld door het volledig hergebruik
van proceswater en de inzet van biologisch afbreekbare ontkistings-
olie. door de dakpannen in efficiënt gestookte verhardingskamers te
verharden in plaats van te bakken op hoge temperaturen, vermindert
de co2 uitstoot. daarnaast logen er nauwelijks stoffen uit bij het pro-
ductieproces en behoeft het pannendak nauwelijks onderhoud. aan
het eind van hun gegarandeerde dertig jarige levensduur kunnen de
dakpannen vervolgens prima worden gebruikt als betongranulaat voor
betonproducten of als ophoog/verhardingsmateriaal.
informatie: www.lafarge-dakproducten.nl
bele inrichting permanent of tijdelijk wordt aangebracht.
hiermee kan nagenoeg iedere klantenwens worden inge-
vuld. bovendien kan er extra ruimte worden gereserveerd,
waarmee geanticipeerd kan worden op toekomstige ont-
wikkelingen. de infra tube kan zowel worden toegepast
bij boortrajecten als bij sleuftechnieken.
meer informatie: www.betonson.nl
b:ton januari 2007
�2
kort nieuws:
Praktische oplossing tegen ongewenst onkruidlastig, dat onkruid op verkeersheuvels. Plaveien met asfalt en beton helpt tegen het ongewenste groen, maar maakt
kabels en leidingen vaak onbereikbaar. een praktische oplossing biedt voegstone, mede ontwikkeld door de provincie
noord-holland en daar op grote schaal succesvol toegepast. deze betonstraatsteen meet 210x10�x80 mm zonder
facet en is rondom voorzien van een � mm brede en �0 mm diepe sparing. tussen de stenen ontstaat daardoor een
voeg van 6 mm breed. deze voegen worden gevuld met
een kunsthars voegmortel, verkrijgbaar in vier soorten
(elk met hun eigen toepassing) en in drie kleuren. de
voegmortel is waterdoorlatend, vorst- en dooizout be-
stendig, eenvoudig en schoon te verwerken en makkelijk
te reinigen met een hogedrukreiniger of veegmachine.
bij het opbreken valt de voegmortel van de stenen, die
daardoor opnieuw kunnen worden gebruikt. de beton-
straatsteen is bovendien uitstekend toepasbaar rondom
bomen, waar waterinfiltratie en beluchting noodzakelijk
is en onkruid moet worden vermeden.
het standaard product wordt geleverd zonder deklaag
en wordt op kleur gebracht door toevoeging van metaal-
oxiden. een goede investering in de toekomst vormt de
productie volgens het newtone door-en-door procédé.
daarbij wordt ook het grind vervangen door kleurechte
en slijtvaste mineralen. door zijn strakke vorm en ge-
kleurde voeg vormt deze nieuwe steen een welkome
aanvulling op het bestaande gamma aan bestrating voor
de openbare ruimte.
informatie: www.dehamer.nl
op zaterdag 9 december opende minister karla Peijs zowel de valleilijn als snel openbaar busvervoer
voor de vallei regio en de ov Stedendriehoek, vier nieuwe nS-stations waarop regionale stationsbussen
aansluiten: apeldoorn de maten, apeldoorn osseveld, voorst-empe en twello. voor beide projecten is
het uniek dat (aardgas)bus en trein geïntegreerd zijn; de reiziger reist van deur tot deur. Speciaal voor
alle perrons van de valleilijn zijn unieke sierbetonnen zitstenen ontwikkeld. deze zijn ontworpen door
ton kooymans industrieel ontwerp uit eindhoven en gefabriceerd door Perin Sierbeton uit weert. het
ontwerp is een hint naar de zwerfstenen die gedurende de laatste ijstijd in de regio ede - barneveld zijn
terechtgekomen. de betonnen zitstenen combineren een opvallend design (knipoog zwerfstenen ijstijd),
moderne technologie (gebruik van led verlichting in beton) en functioneel gebruik (zitmogelijkheid voor
wachtende passagiers).
bus komt zo
b:ton januari 2007
��
Praktische oplossing tegen ongewenst onkruid
gevelsteen vetro voor schitterende kleureneen sterke combinatie van de vertrouwde gevelsteen en glas. dat is de nieuwe gevelsteen vetro. deze steen heeft een
deklaag van transparant glas dat met behulp van kleurpigmenten verrassende tintschakeringen laat zien. met deze
steen wordt gevelmetselwerk fraai en onderscheidend. gekozen is voor een deklaag van transparant glas. door de dek-
laag enigszins uit te spoelen ontstaat tevens een gestructureerd oppervlak. het glas kan worden gecombineerd met
verschillende kleurpigmenten. daardoor is op verzoek van architect en/of opdrachtgever maatwerk in kleur mogelijk.
Standaardkleuren zijn antraciet, mangaan, rood, wit en blauw. het innovatieve product is in drie formaten leverbaar:
210x100x8� mm (maasformaat), 210x100x�2 mm (waalformaat) en 190x90x90 mm (moduulformaat). kleur- en for-
maatimpressies zijn te vinden op www.mbi.nl onder productinformatie.
dien uw groenste project inaannemers, architecten, opdrachtgevers, dakdekkers en
ontwikkelaars kunnen nog meedingen naar één van de
vier kwartaalprijzen en de uiteindelijke hoofdprijs bij de
wedstrijd ‘het groenste project van nederland’. de hoofd-
prijs bestaat uit een mediapakket ter waarde van 2�.000
euro. daarnaast ontvangt elke inzender een door het nibe
ontwikkeld computerprogramma. bij de competitie staan
milieuvriendelijke en duurzame bouwmaterialen cen-
traal. ook esthetische aspecten en de manier waarop het
project is ingepast in de (natuurlijke) omgeving worden
in de vorige uitgave van b:ton is in het artikel over molen de nolet niet het
juiste overzicht van meewerkende partijen weergegeven. bij deze alsnog;
opdrachtgever: nolet vastgoed
architect: van mourik vermeulen architecten
aannemer: boele & van eesteren
hoofdconstructeur: aronsohn raadgevende ingenieurs
constructeur Prefab: aveco de bondt ingenieursbedrijf
uitvoerder Prefab: betonindustrie de veluwe
meegenomen. bij het project moet gebruik zijn gemaakt van de glazuron of
natura betondakpan. meedingen is zeer eenvoudig: alleen het invullen van een
korte vragenlijst volstaat. de vakkundige jury wordt aangevoerd door dr. ir.
michiel haas, directeur van het nibe. verdere juryleden zijn prof. lucien kroll
(architect) en prof. dr. ir. jos lichtenberg (hoogleraar bouwproductontwikke-
ling). na inschrijving bezoekt een onafhankelijke rapporteur namens de jury
het project. de jury bepaalt op basis van de door de rapporteur verkregen
informatie en na eigen onderzoek welke projecten in de prijzen vallen.
overigens kunt u ook een publieksstem uitbrengen via onderstaande website:
www.lafarge-dakproducten.nl
rect
ifica
tie
colofon:
bfbn
Postbus 19�
���0 ad woerden
tel: 0��8 �8��8�
fax: 0��8 �8���0
e-mail: [email protected]
internet: www.bfbn.nl
Secretariaat: bfbn, drs. j.m. van der wurf
Hoofdredactie: Paul engels
Redactie: volcano en bfbn
Redactiecommissie:mevr. h. de kruijf
ing. w. g. van der garde
ir. n. j. P. fassaert
drs. ing. b. j. w. m. van melick
j. hoeben
j. c. kroon
ir. a. P. Pielkenrood
Aan B:ton werkten mee:auteurs: Paul engels, mathilde van hulzen
Uitgever: volcano, Postbus 6000
�780 la moerdijk
tel: 0168 �81 900, fax: 0168 �80 �86
bladmanager: kostas Sfirtsis
traffic: marloes van hulten
Concept/vormgeving & productie: volcano, victor de Zeeuw, joost van es, Paul hendriks
Advertentie exploitatie: volcano, Postbus 6000
�780 la moerdijk
tel: 0168 �81 900, fax: 0168 �80 �86
Fotografie/illustraties: henk Snaterse
Stef verstraten
Picture Productions
marcel van kerckhoven, project nolet
aeroview, rotterdam
johan de boer, Prorail
Informatiedagen 3D CAD voor beton en 3D rekenenDemonstratie Tekla Structures voor (prefab)beton en wapening Demonstratie geïntegreerd 3D rekenen en tekenen
Agenda 2007:Dinsdag 30 januari Eindhoven 27 februari Heerenveen 13 maart Amersfoort 27 maart Hengelo 17 april Zoetermeer
InschrijfformulierNaam ____________________________________Bedrijfsnaam ____________________________________Plaats ____________________________________Tel/ fax ____________________________________E-mail ____________________________________
Graag wil ik mij hierbij aanmelden voor de informatiedag: 30 jan 27 feb 13 mrt 27 mrt 17 apr
Aantal personen: ________ CONSTRUSOFT BV Postbus 60 Stuur of fax dit formulier aan: 6900 AB Zevenaar Tel. +31 (0)316 340 192 Fax. +31 (0)316 342 454
W W W . C O N S T R U S O F T. C O M
BETON EN WAPENING VOLLEDIG 3D MODELLEREN
FOUTLOOS, SNEL, TOT IN DETAIL 3D INFORMATIE UITWISSELEN EN HERGEBRUIKEN
ENORME VOORDELEN TE BEHALEN
Bezoek één van onze informatiedagen in 2007 Schrijf u in via onderstaand inschrijfformulier of stuur een e-mail aan [email protected] o.v.v. aanmelding informatiedagen
B ton (halve A4).indd 1 5-12-2006 13:51:11
Economische ontwikkelingen houden niet op bij onze
landsgrenzen. De wereld is ons afzetgebied, al decennia
lang. Met name de laatste jaren raakt deze globalisering in
een stroomversnelling, waarbij vooral de explosieve groei en
booming economie van China sterk tot de verbeelding spreken.
Nieuwe, interessante afzetmarkten vormen voor ons normaal
gesproken een positief signaal. Toch zijn er ook doemscenario’s,
waarbij zowel Europa als Amerika worden overvleugeld door
deze sterke, opkomende economieën.
Verbeterde bedrijfsprocessen
Een vergelijking met de jaren tachtig lijkt op zijn plaats. Toen
waren het de Aziatische tijgers zoals Japan en Korea die
dominant op de wereldmarkt dreigden te worden. Wij behielden
echter onze positie via verbeteringen van onze bedrijfsprocessen.
Een belangrijk punt van aandacht, ook in de toekomst. Het is
vooral de techniek die hierin een grote rol speelt. Wij denken
aan I.C.T. en internet. Ook conventionele technieken zoals de
werktuigbouw en elektrotechniek dragen ertoe bij dat wij steeds
effi ciënter kunnen produceren. ‘Optimalisatie door innovatie’
was het credo van de jaren negentig. Een credo dat nog niets aan
actualiteit heeft ingeboet en ongetwijfeld steeds belangrijker zal
worden.
Investeren in technisch onderwijs
Overheid en bedrijfsleven zullen samen de innovatieve kwaliteiten
van onze technische sector moeten verstevigen. Wat dat betreft
voelen wij onszelf ook aangesproken. Wij moeten investeren
in noodzakelijke ontwikkelingen in deze sector. In algemeen
technisch onderwijs bijvoorbeeld, maar ook in specialistische
cursussen en trainingen. Hierbij denken wij niet alleen aan
geld, maar ook aan het imago van de techniek, dat best eens
opgepoetst mag worden.De structurele aanwezigheid van een
hoogwaardig kennis- en arbeidspotentieel is essentieel voor de
groei van onze economie. ‘Eigen kweek’ is in dit verband erg
belangrijk, omdat import uit het buitenland maar een tijdelijke
oplossing betekent.
Mens blijft belangrijkste schakel
Sinds 1985 detacheren wij middelbaar en hooggeschoolde
technici. Specialisten in het ontwerpen, voorbereiden en
begeleiden van technische constructies. Wij onderscheiden ons
door kwaliteit en door liefde voor de techniek en de technicus.
Want hoever de technische ontwikkelingen ook zullen gaan, de
mens blijft de belangrijkste schakel in elk innovatief proces. En
worden de kracht en duurzaamheid van een constructie niet
bepaald door de kwaliteit van deze schakel? Door het verbindende
menselijke element? Dosign onderkent dit en specialiseert zich
daarom in de toegevoegde waarde van gemotiveerde mensen.
Dosign Engineering heeft kantoren in Rotterdam, Amsterdam en
Tilburg. Kijk voor meer informatie op onze internetsite.
www.dosign.nl
Een continue investering in kennis en scholing
Onze visie op de techniek:
Dosign_visie_op_techniek_Btonmag1 1 15-09-2006 13:41:34
Een sterkstaaltje ...van DEMU
Wie schroefhulzen zegt, zegt eigenlijk automatisch
DEMU. Want als er één klinkende naam is op het
gebied van betonbevestigers, dan is het DEMU
wel. Jarenlange ervaring ... de productie in eigen
huis ... een breed assortiment ... met concurre-
rende prijzen ... en een prima service ... als het om
schroefhulzen gaat, is het dus niet zo gek dat in de
bouw steeds te horen is:
‘t is vast van DEMU.
Veel argumenten met één resultaat: HALFEN-DEHA biedt veiligheid, betrouwbaarheid en effi ciency voor u en uw collega’s.
De ringkoppeling kan in alle richtingen belast worden. Als vermeld is hijsen tot onder een hoek van 60° toegestaan.
≤°06
OnverwisselbaarAlle FRIMEDA ankers, uitsparin-gen en hijshaken zijn duidelijk zichtbaar met de be lastingsklasse gekenmerkt, zodat verwisselingen uitgesloten zijn.
Meester aller klassen.
Het veelzijdige FRIMEDA transportankersysteem.
M et het FRIMEDA transportankersysteem
biedt HALFEN-DEHA u een hoogwaardig, robuust en economisch systeem voor het transporteren en monteren van prefab betonelementen.
MultifunctioneelHet FRIMEDA transportanker-systeem is leverbaar in de be-lastingklassen 0,7t t/m 26,0 ton en is geschikt om axiaal, onder een hoek en ook loodrecht te hijsen.
Snel De ringkoppeling wordt eenvou-dig en snel aan het anker gekop-peld en kan direct belast worden.
EenvoudigVoor de bepaling van het juiste ankertype en belastingklasse stel-len wij gratis software beschik-baar. (te downloaden bij: www.halfen.nl)
De herbruikbare uitsparingen kenmerken zich door hoge duur-zaamheid en goede besten dig-heid tegen bekistingsolie.
Halfen b.v. · Postbus 3 · NL-7468 ZG Enter
Tel.: (0547) 38 30 30 · Fax: (0547) 38 30 35 · www.halfen.nl
DEMU Metaalindustrie B.V.
Atoomweg 1, Postbus 8486, 3503 RL Utrecht
Tel. (030) 241 24 21, Fax 241 44 69
E-mail; [email protected] Internet; www.demu.nl
