1

Vidiversproject: video bij docententraining over diversiteit

Naar cultureel sensitieve docenten in het hoger onderwijs:

Welke bijdrage kunnen videocasussen leveren in scholingsprogramma’s?

Janneke van der Hulst, Vrije UniversiteitAngelique van het Kaar, Erasmus Universiteit

Rotterdam

EHON-conferentie 20 juni 2011

2

Vidiversproject

Doel: video-methodieken tbv. scholing van docenten van

HBO en Universiteit

Vooronderzoek: interviews en literatuurstudie Videocasussen Videoreflectie Trainershandleiding Zie www.vidivers.nl

3

Programma workshop

Achtergrond

Korte opdracht om videocasus te ervaren

Blik op de website met het trainingsmateriaal

Ervaringen tijdens trainingen

Discussie over mogelijkheden van videocasussen in scholingsprogramma’s

4

Achtergrond: waarom docenten scholen over culturele diversiteit?

5

Professionalisering culturele diversiteit

Aanleiding Diversiteit onder studenten neemt toe- Lager studiesucces / hogere uitval- Studenten voorbereiden op academisch burgerschap

in multiculturele samenleving

Studiesucces allochtone studenten verhogen en diversiteit als meerwaarde benutten in het onderwijs door de ‘culturele sensitiviteit’ bij docenten te verhogen

(en uiteraard is docentprofessionalisering niet het enige ….)

6

Wat is er aan de hand?

1. Allochtone studenten hebben meer moeite met transitie naar hoger onderwijs(opleidingskapitaal, tijdsbesteding, studiekeuze, sense of belonging, migratie-ervaring)

2. Studiesucces van allochtone studenten is meer afhankelijk van de kwaliteit van de leeromgeving. Autochtone studenten kunnen sterker terugvallen op hun ‘eigen kapitaal’ (minder grote kloof te overbruggen).

(Wolff& Crul, 2003; Severiens, Wolff & Rezai, 2006; Severiens & Wolff, 2008)

7

Implicaties voor onderwijs

1. het onderwijs draait om het leren van studenten

2. persoonlijke aandacht voor student: ‘high level of expectations & high level of support’

3. ‘Teaching for excellence’ / ‘Pedagogy of excellence’ (niet focussen op tekorten)

4. het leren van studenten wordt intensief begeleid door docenten

5. het onderwijs wordt kleinschalig georganiseerd, met aandacht voor: Studievaardigheden Taalomgeving diversiteit in werkvormen diversiteit/cultuurthema’s

6. Vanaf begin van de studie stimuleren van de academische en sociale integratie

(Severiens, Wolff & Rezai, 2006)

8

Kenmerken van culturele sensitiviteit(literatuur en interviews docenten en studenten)Houding:

Inlevingsvermogen reflecterend vermogen zelfvertrouwen/proactiviteit waardering van diversiteit oog voor talent

Kennis: interculturele communicatie, (dynamische) cultuuropvatting, kennis over migratie/acculturatieprocessen, kennis van en over culturen sociaal-economische achtergronden

Vaardigheden: Het monitoren en managen van groepsprocessen Creëren van positieve docent-student en student-student relaties Stimuleren van motivatie, betrokkenheid en inzet van studenten Reflecteren op en aanpassen van eigen gedrag

9

Competent handelen in uiteenlopende kritische onderwijssituaties, zoals:

• informele contacten tussen docenten en studenten

• interactieve werkvormen en complexere opdrachten

• groepswerk: indeling groepen; groepsprocessen

• individuele gesprekken met studenten

• contacten tussen collega’s onderling

• omgaan met taalverschillen en –problemen

• bespreekbaar maken van diversiteitkwesties:

10

Doel docentprofessionalisering: versterken van culturele sensitiviteit Uitgangspunt: ‘Culturele sensitiviteit’ als inkleuring van de algemenedocentcompetenties

DUS:geen extra, specifieke ‘multiculturele docentcompetenties’MAAR:op een cultureel diverse onderwijscontext toegesneden invulling van algemene docentcompetenties

m.n. door • uitwisselen en verdiepen van ervaringen, • opdoen en gebruiken van relevante kennis• verbeteren van vaardigheden, uitbreiding handelingsrepertoire

Bijdrage uit project Vidivers: videocasussen en videoreflectie methodieken

11

Voordelen videogebruik in docententraining

• Bewustwording van de praktische betekenis van interculturele sensitiviteit

• Samenhang wordt zichtbaar tussen het handelen van de docent en de acties en de reacties van studenten

• Discussies worden gestimuleerd doordat men opvattingen, verwachtingen, stereotypen of vooroordelen verwoordt

• Situaties kunnen herhaaldelijk bekeken en daardoor diepgaander geanalyseerd worden (geen directe reactie vereist)

• Situaties kunnen meerdere malen bekeken worden vanuit verschillende perspectieven

• Kennis leren gebruiken als ‘lens’ bij het analyseren van de getoonde situaties t.b.v. meer diepgang

• Reflectieve vermogens ontwikkelen

12

Zes videocasussen

13

Korte opdracht om videocasus te ervaren

14

Opdracht bij casus 5: werkgroepsbijeenkomst

1. Introductie video 2. De gehele situatie bekijken via www.vidivers.nl 3. Introductie kijkopdracht ‘Mary en Naïm nader

bekeken’ Eerste fragment: Mary en Naïm (let op het non-

verbale gedrag van Naïm) Tweede fragment: Naïm en Mary Derde fragment: Naïm

4. Bekijken interviews met Mary, Naïm en Ineke via www.vidivers.nl

15

Blik op de website met het trainingsmateriaal

www.vidivers.nl

16

Ervaringen tijdens trainingen

17

Ervaringen uit de trainingen bij VU, EUR en Hogeschool Rotterdam

- Goede trigger om te reflecteren op aspecten van culturele sensitiviteit

- Bewustwording- Studentperspectief is belangrijke meerwaarde- Gebruiksgemak - Goede introductie van de casussen is belangrijk - Inschatting van voorkennis cursisten is belangrijk

18

Discussie over mogelijkheden van videocasussen

19

Discussie

Wat is de waarde van deze / dit soort videocasussen voor docentprofessionalisering? Zijn ze geschikt om docenten beter toe te rusten?

Welke plaats geven we multiculturele competenties binnen docentprofessionalisering: stellen we het aan de orde als apart onderwerp binnen een programma of nemen we ‘multiculturaliteit’ mee als facet bij het trainen van andere docentcompetenties?

Welke gebruiksmogelijkheden zie je voor je eigen instelling? Hoe zou je de videocasussen gebruiken in een training?

20

Al het trainingsmateriaal gratis te gebruiken voor het Hoger Onderwijs

Te vinden via: www.vidivers.nl

Contact: Janneke van der Hulst: j.vander.hulst@vu.nlAngelique van het Kaar: vanhetkaar@risbo.eur.nl