VVBAD Studiedag Werken aan de meerwaarde van de documentatiedienstAntwerpen, 31 januari 2008 1

Zeekennis op maat

4 recepten voor een geslaagd informatiebuffet

Jan Haspeslagh

Bibliothecaris Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ)

jan.haspeslagh@vliz.be

VVBAD Studiedag Werken aan de meerwaarde van de documentatiedienstAntwerpen, 31 januari 2008 2

Overzicht

• Situering VLIZ

• Doelgroepen

• Services: focus op BTW• Meten is weten

• Conclusies

VVBAD Studiedag Werken aan de meerwaarde van de documentatiedienstAntwerpen, 31 januari 2008 3

• Sinds 1999

• vzw: ongebonden en neutraal

• Toelage: Vlaamse Gemeenschap (95%) Provincie West-Vlaanderen (5%) (+ projecten)

• Wetenschappelijk instituut, maar doet zelf geen onderzoekDoel: • Ondersteunen en bevorderen van zeewetenschappelijk onderzoek• Aanspreekpunt en visibiliteit verhogen

VVBAD Studiedag Werken aan de meerwaarde van de documentatiedienstAntwerpen, 31 januari 2008 4

VVBAD Studiedag Werken aan de meerwaarde van de documentatiedienstAntwerpen, 31 januari 2008 5

Werkterrein?

Alle kust- en getijgebonden systemen• open zee• stranden• duinen• kustpolders• slikken en schorren• estuaria

Alle gebieden waar Vlaamse onderzoekers actief zijn

•Multidisciplinaire mariene wetenschappen

VVBAD Studiedag Werken aan de meerwaarde van de documentatiedienstAntwerpen, 31 januari 2008 6

Zeebibliotheek

VVBAD Studiedag Werken aan de meerwaarde van de documentatiedienstAntwerpen, 31 januari 2008 7

Voor wie?

• de Vlaamse mariene wetenschapper, universiteiten en wetenschappelijke instellingen

• de wetenschappelijke beleidsorganen

• het onderwijs• geïnteresseerd publiek

VVBAD Studiedag Werken aan de meerwaarde van de documentatiedienstAntwerpen, 31 januari 2008 8

Algemeeninformatiebehoeften

• Enquete (2002): wat weten we over de zee?• Weinig of niets!• Weinig interesse!• Wanneer aangeboden wèl aandacht• “Vrijetijdskennis” ook pover, maar gewenst• Belang van oceanen voor ecologie, economie, gezondheid

onderschat

• 75% wereldbevolking leeft op <50km van zee: aandacht, nood aan informatie zal groeien

VVBAD Studiedag Werken aan de meerwaarde van de documentatiedienstAntwerpen, 31 januari 2008 9

Wetenschapperinformatiebehoeften

• Actueel, correct, volledig• Immediacy (tijd, toegang, simpel)• Archief, continuïteit• Integratie met andere informatiesets• Prioriteiten wetenschappelijk bepaald

• Platform voor communicatie, discussie, ‘marketing’

VVBAD Studiedag Werken aan de meerwaarde van de documentatiedienstAntwerpen, 31 januari 2008 10

Wetenschapsbeleidinformatiebehoeften

• Actueel, correct, (volledig)• Immediacy (tijd, toegang, simpel)• Ad hoc, weinig continuïteit• Samenvatting, rapportering, state-of-the-art• Prioriteiten politiek bepaald

• Platform voor documenteren beleidsvorming, -uitvoering

VVBAD Studiedag Werken aan de meerwaarde van de documentatiedienstAntwerpen, 31 januari 2008 11

Onderwijsinformatiebehoeften

• Actueel, correct• Aanpassing aan verschillende niveau’s• Prioriteiten bepaald door onderwijssector• Vormgeving zeer belangrijk (= extra!)• Platform voor productie, overleg, interacties

VVBAD Studiedag Werken aan de meerwaarde van de documentatiedienstAntwerpen, 31 januari 2008 12

Het grote publiekinformatiebehoeften

• Internationaal, amorf, veeleisend, volatiel• Snel en simpel, correct (?)• Ad hoc, weinig continuïteit, “waan van de dag”• “frolic”-based: de hapklare brok• Prioriteiten door ons bepaald

• Platform voor communic atie en marketing van zeekennis

VVBAD Studiedag Werken aan de meerwaarde van de documentatiedienstAntwerpen, 31 januari 2008 13

ServicesWetenschapper

IMISIntegrated Marine Information System

Als hart van een database- en websitesnetwerk

VVBAD Studiedag Werken aan de meerwaarde van de documentatiedienstAntwerpen, 31 januari 2008 14

Services wetenschapsbeleid

• Gebaseerd op IMIS en gelinkte databases• Informatie gegroepeerd binnen beleidscontexten, vb.

alternatieve energie (windmolens), zeespiegelstijging en kustverdediging, overbevissing, ...

• Op vraag van beleid, maar ook eigen initiatief• Selectie, evaluatie, editing door wetenschapper(s)• Ontsluiting via en beschikbaar in bibliotheek

VVBAD Studiedag Werken aan de meerwaarde van de documentatiedienstAntwerpen, 31 januari 2008 15

ServicesOnderwijs

• Screening en aanpassing leerplannen• Lespaketten• Educatieve activiteiten en projecten (Planeet Zee)• Gerichte publicaties• Altijd gebaseerd op publicaties, beheerd door

bibliotheek

• Interactief

• http://www.vliz.be/Educatie

VVBAD Studiedag Werken aan de meerwaarde van de documentatiedienstAntwerpen, 31 januari 2008 16

Services grote publiek

• Website, website, website• Fysieke bibliotheek blijft fundamenteel• Hergebruik catalogus in alle andere producten• Onderdeel bredere VLIZ-informatiestrategie• Gepland, begrensd, geëvalueerd

• Geen hit(s)? Weg ermee!

VVBAD Studiedag Werken aan de meerwaarde van de documentatiedienstAntwerpen, 31 januari 2008 17

Indicatoren! Meten! Acties!

• Selectie te meten services, wat precies meten, periode, analyse

• Formuleren indicatoren (vb. aantal aanvragen kopies literatuur; aantal webcitations naar VLIZ-bib; aantal presentaties over zeeinformatie/jaar)

• Monitoring indicatoren (en andere parameters)• Evaluatie en opvolging: acties

VVBAD Studiedag Werken aan de meerwaarde van de documentatiedienstAntwerpen, 31 januari 2008 18

Indicatoren! Meten! Acties!

Voorbeeld 1: aantal geslaagde aanvragen voor literatuur per jaar

• Doel: evaluatie van mogelijks unieke service• Specifiek: ook uit andere collecties, geen titels uit Antilope, CCB, ...• Specifiek: grijze literatuur, ‘unieke’ titels, ...• Te meten: groei aanvragen in relatie tot collectie• Te meten: succesrate

Resultaat: - 2000-2005 jaarlijkse groei 20-25%, daarna groei in evenwicht met collectie (10%)

- constant slaagpercentage 90-95%Conclusie: - collectie na inloopperiode conform behoeftes

- hoge blijvende performantie, dus goede procedure- service als geheel succes: is nu indicator!

VVBAD Studiedag Werken aan de meerwaarde van de documentatiedienstAntwerpen, 31 januari 2008 19

Indicatoren! Meten! Acties!

Voorbeeld 2: ontwikkeling van onderwerpsgids voor catalogus

• Doel: nuttigheid voor grote publiek bepalen• Te meten: aantal hits op deze pagina en subpagina’s• Te meten: aantal zoektermen (Nederlands) ingetikt in niet-

gecontroleerde velden (overal op www.vliz.be)• Te meten: aantal navigaties weg van VLIZ na hit op voorgaande

Resultaat: - zeer weinig hits op onderwerpsgids- relatief veel termen in centraal zoekvak VLIZ-site- ook veel verlies van hits na voorgaande

Conclusie: - huidige vorm onderwerpsgids niet goed- wel nood aan niet gecontroleerde zoek- overschakeling naar Google & Google Scholar linking:

opnieuw te meten!

VVBAD Studiedag Werken aan de meerwaarde van de documentatiedienstAntwerpen, 31 januari 2008 20

Indicatoren! Meten! Acties!

Andere voorbeelden:• Aantal nieuwe niet-wetenschappelijke publicaties over zee en kust

per jaar• Aantal unieke verwijzingen naar VLIZ-informatie in media• Aantal downloads uit VLIZ-catalogus na zoekslag in Google/Google

Scholar versus rechtstreekse zoek via IMIS

• Aantal informatievragen naar ‘unieke’ titels vanuit andere bibliotheken

• Aantal vragen naar niet-textuele informatie-items• ...

VVBAD Studiedag Werken aan de meerwaarde van de documentatiedienstAntwerpen, 31 januari 2008 21

Conclusie(s)

• BTW (Bibliotheek met Toegevoegde Waarde) is essentieel

• Zeer dynamische organisatie nastreven• Structuur en services constant evalueren• Geen hit(s)? Weg ermee!

• Kwaliteit – altijd!

VVBAD Studiedag Werken aan de meerwaarde van de documentatiedienstAntwerpen, 31 januari 2008 22

DANK U!