Jaarverslag Vrijwilligerswerk 2012

2012

>Resultaten in natuur en landschap

>Vrijwilligersgroepen 2012 op de kaart

>Diensten beter toegesneden op vrijwilligers

jaa

rver

sla

g vr

ijwill

iger

swer

k

2 vrijwilligerswerk in zuid-holland • jaarverslag 2012

Door

Landschapsbeheer Zuid- Holland maakt deel uit van het samenwerkings-verband Landschaps beheer. Het samenwerkingsverband, bestaande uit provinciale stichtingen Landschaps beheer en Landschapsbeheer Neder-land, stimuleert en coördi-neert de actieve zorg voor het Nederlandse cultuurlandschap.

>Landschapsbeheer Zuid-Holland

�> � �Samen�verzet�je�een�hele�hoop��foto martijn root

foto onder midden: adri de groot/ vogeldagboek.nl

foto links- en rechtsonder: landschapsbeheer zuid-holland

duin- en bollenstreek, haaglanden, leiden, wijk en wouden, de venen, ade-gebiedMarleen van der Lee (0182) 68 36 56 regiomedewerker

gouwe wiericke, gouda, zuidplas, krimpenerwaard Erwin Pronk (0182) 68 36 73 regiomedewerker

alblasserwaard, vijfheerenlanden Gijsbert Pellikaan (0182) 68 36 52 regiomedewerker

delfland, voorne-putten, rotterdam Mirjam Eikelenboom (0182) 68 36 50 regiomedewerker goeree-overflakkee, hoeksche waard, ijsselmonde, eiland van dordtArjan Gijlstra (0182) 68 36 71 regiomedewerker

>Contactpersonen in de regio

>Overige medewerkersFelix Schrandt (0182) 68 36 66 directeurBas Looise (0182) 68 36 60 medewerker financiënNelleke van Bergen (0182) 68 36 62 medewerker algemene zakenDorien Wiltjer (0182) 68 36 63 communicatieadviseur

afdeling relatiesJohan Bezemer (0182) 68 36 61 afdelingscoördinatorPieter Balkenende (0182) 68 36 54 coördinator

afdeling ontwikkelingMaurice Kruk (0182) 68 36 53 afdelingscoördinatorDebby Gerritsen (0182) 68 36 58 coördinator afdeling uitvoering:Marcel Schildwacht (0182) 68 36 72 afdelingscoördinatorAletta van der Zijden (0182) 68 36 55 coördinatorNick Kroese (0182) 68 36 67 projectmedewerkerCocky Koene (0182) 68 36 66 secretaresseJoanneke Anker (0182) 68 36 74 secretaresseCora Hillebrand (0182) 68 36 66 secretaresse

Alle medewerkers hebben een eigen emailadres. Dit is als volgt opgebouwd: voor- en achternaam (tussen de afzonderlijke woorden een punt) @zh.landschapsbeheer.nl. Bijvoorbeeld [email protected].

> eindredactie Landschapsbeheer Zuid-Holland

> tekstredactie De Lynx, Wageningen

> grafisch ontwerp Michelangela, Utrecht

> druk ZuidamUithof, Utrecht

> oplage 4500 ex.

> fotografie Landschapsbeheer Zuid-Holland, e.a.

>Colofon

landschapsbeheer zuid-holland

Ieplaan 35

2742 ZG Waddinxveen

Telefoon (0182) 683 666

[email protected]

www.landschapsbeheerzuidholland.nl

Rabobank 322495806, KvK 41150748

3jaarverslag 2012 • vrijwilligerswerk in zuid-holland

Door

>Voorwoord

De kracht van bescheidenheid Opvallend, zo bescheiden als vrijwilligers vaak zijn over hun acti-viteiten. Het is blijkbaar niet nodig om er een show van te maken of erkenning van anderen te krijgen voor hun inspanningen. Veel belangrijker is dat weer een bijdrage is geleverd aan het mooi en waardevol houden van de natuur in onze provincie, onze leefomge-ving. Of dat er gezellig en lekker buiten is gewerkt met gelijkgestem-den. De motivatie is persoonlijk, maar het resultaat van het werk zorgt ervoor dat het landschap mooi en beleefbaar blijft voor mens, dier en plant. Daarmee krijgt de opbrengst van alle inspanningen een maatschappelijke waarde. Een mooier landschap door een hel-pende hand en bescherming van bedreigde soorten, vanuit hechte groepen vrijwilligers.

De ondersteuning en waardering die wij namens Provincie Zuid-Hol-land en ook de Nationale Postcode Loterij mogen geven en uitspre-ken, heeft tot doel het vrijwilligerswerk vlot en soepel te laten verlo-pen. Met raad en daad staan wij de vrijwilligers bij om het werk goed, leuk en veilig voor elkaar te krijgen. Met kennis, cursussen en uitleen van gereedschap dragen wij ons steentje bij aan de werkzaamhe-den van de vrijwilligers. De kosten die wij maken zijn bescheiden ten opzichte van de enorme bijdrage die de vrijwilligers leveren. Toch leven we in een tijd dat iedere eurocent moet worden omgedraaid. Het door de Provincie beschikbaar gestelde budget staat permanent onder druk. Maar ook als organisatie blijven we bescheiden. Het zijn tenslotte de vrijwilligers die enorme prestaties leveren.

Het is belangrijk om al die vrijwilligersactiviteiten en vooral de resul-taten daarvan bij elkaar te brengen en te beschrijven. Dat maakt indruk en daar mogen we samen trots op zijn. In ons landelijke verband brengen we de inspanningen van alle landschapsvrijwil-ligers bij elkaar. Daardoor weten we dat er op jaarbasis in Neder-land 62.000 mensen met hart en ziel actief zijn. En met resultaten waar we stil van worden. Trots maar bescheiden gaan we verder. Vol goede moed en in de overtuiging dat ons landschap alleen waarde-vol kan blijven voor volgende generaties door een actieve bijdrage van bewoners en gebruikers.

Felix Schrandt Directeur

>Inhoud

> Resultaten landschapsonderhoud

> Resultaten weidevogelbescherming

> Resultaten soortenbescherming

> Diensten beter toegesneden op vrijwilligers

> Vrijwilligersgroepen 2012 op de kaart

> Weer veel vrijwilligers opgeleid en bijgeschoold

> Vrijwilligers in het zonnetje gezet

> Publieksevenement trekt mensen naar buiten

4

6

8

10

12

14

16

18

vrijwilligerswerk in zuid-holland • jaarverslag 2012

Tijdens het seizoen 2011-2012 is door vrijwilligers weer een enorme hoeveelheid werk verzet in het landschapsonderhoud. Meer dan 22.000 uren werk door alleen al de landschapsgroepen. Er meldden zich afgelopen jaar zes nieuwe landschaps-groepen die zich door Landschaps-beheer Zuid-Holland laten onder-steunen. Helaas vielen er ook groepen af waaronder de pluktuinvereniging Cronesteijn in Leiden, omdat de gemeente geen toekomst meer ziet in de pluktuin. Een groeiend aantal vrijwilligers is eenmalig of gedurende korte tijd actief, bijvoorbeeld op werkdagen zoals de Natuurwerkdag en maatschappelijke stages.

4

>Resultaten landschapsonderhoud

> � Dankzij�inzet�van�vrijwilligers�blijven�knotbomen�een�parel�in�ons�landschap��foto boven landschapsbeheer zuid-holland, foto onder mirjam van donselaar

Het aantal door Landschapsbeheer Zuid-Holland ondersteunde vrijwilligers nam in 2012 toe tot in totaal ruim 4700 vrijwilli-gers. Deze toename is vooral te danken aan de stijging van het aantal landschapsvrij-willigers dat regelmatig actief is. In totaal werken nu bijna 1700 mensen met regel-maat aan het onderhoud van het landschap in de provincie Zuid-Holland, een ruime verdubbeling ten opzichte van 2007. Het

‘Dat doen we samen’ nog meer vorm en inhoud. Het gemiddelde aantal deelnemers per groep lijkt trendmatig te stijgen: van gemiddeld ruim 13 in 2007 naar 17 in 2012.Het aantal middelbare scholieren dat deel-nam aan een werkdag in het landschap steeg van 0 in 2007 naar 570 in 2012 (een toename van 135 ten opzichte van 2011). Bij de aantallen soortenvrijwilligers en basisscholieren was sprake van een lichte

aantal ondersteunde landschapsgroepen is ondanks enkele weggevallen groepen gro-ter dan ooit (109 groepen). Daarbij wordt meer samengewerkt met terreinbeheerders waaronder het Zuid-Hollands Landschap en Staatsbosbeheer. Landschapsbeheer Zuid-Holland verzorgt mede de werving van nieuwe vrijwilligers en ondersteunt de groepen met onder andere gereedschaps-uitleen en cursussen. Zo krijgt ons motto


afname. Daar staat tegenover een forse toename van het aantal deelnemers aan de landelijke Natuurwerkdag. In 2012 deden in Zuid-Holland ruim 1400 mensen mee.De veelgenoemde trend dat het vrijwilligers-bestand vergrijst, blijkt ook uit onze cijfers. Het percentage 50 plussers ligt momenteel op 52%, in 2007 was dat nog 30%. Overigens betekent dat dus nog altijd dat ongeveer de helft van de vrijwilligers jonger is dan 50 jaar.

Onderhoud landschapselementenDe resultaten in het landschapsonderhoud worden gemeten in punt-, vlak- en lijnele-menten, met als voorbeelden hoogstam-fruitbomen (te meten per stuk), geriefbosjes (per vierkante meter) en knotbomenrijen (in meters). Bij de groepen die punt-, en vlakele-menten beheren, is het aantal beheerde ele-menten vrij constant. Er lijkt wel een dalende trend te zijn in het aantal meter lijnelemen-ten dat per groep wordt beheerd, van gemid-deld bijna 500 meter in 2007 tot 170 in 2012. Het is niet duidelijk waardoor deze afname wordt veroorzaakt. Mogelijk komt dit door verminderde activiteit van een aantal groe-pen die in het verleden veel knotbomenrijen beheerden. <

Het Overbosch moet het van zijn vrienden hebben

door Wim van Wijk

Het Overbosch in Voorhout mag dan niet groot zijn, het is wel oud: 700 jaar. Sterker nog, samen met het Keukenhofbos is het ’t laatste overblijfsel van de Wildernissen van Holland, het uitgestrekte binnenduinrandgebied dat zich in de middeleeuwen uitstrekte van Alkmaar tot Leiden. De aanleg van een rotonde dreigde het bos de das om te doen, maar daar heeft de stichting Vrienden van het Overbosch een stokje voor gesto-ken. Een jaar na de oprichting telt de stichting al dertig vrienden die – met hulp van Landschapsbeheer Zuid-Holland – het bos inmiddels een flinke onderhoudsbeurt hebben gegeven.

“Het bos lag er verwaarloosd bij”, ver-telt Ineke Laroo, secretaris van de vorig jaar opgerichte stichting Vrienden van het Overbosch. “De gemeente onderhield het bos nauwelijks. Toen ook nog het plan werd ontvouwd dat 20 procent van het bos moest wijken voor de aanleg van een rotonde in de Rijnsburgerweg, was de maat vol voor een groot deel van de bevolking. Er is actie gevoerd om het bos te redden. Met succes. Als de rotonde er nog komt, dan gaat dat slechts ten koste van ten hoogste 3 procent van het bos.”

“Dan doen wij het wel”De actievoerders besloten een stichting op te richten en de gemeente Teylingen aan te bieden het onderhoud grotendeels over te nemen. “De wethouder reageerde enthou-siast en de wijkcoördinator raadde ons aan

om contact te zoeken met Landschaps-beheer Zuid-Holland, omdat die ervaring heeft in zulk soort zaken. Ik heb een mailtje gestuurd en kreeg meteen een reactie.”Met als gevolg dat de vrijwilligers tijdens de actie NL Doet in maart 2012, allerhande gereedschap te leen kregen, uiteenlopend van sloothaken tot snoeischaren. “Boven-dien kregen we Arbo-tips en was iedereen meteen verzekerd. Dus daar waren we heel blij mee.”Sinds het tekenen van de onderhoudsover-eenkomst zijn de vrienden driftig aan de slag gegaan. “We hebben jonge esdoorns en Japanse duizendknoop uitgetrokken, de overdaad aan brandnetels en bramen verwijderd en in plaats daarvan rododen-dron geplant. Verder hebben we bladeren en takken uit het water verwijderd, maar bovenal hebben we duizenden stinzenbollen geplant: krokussen, bosanemonen en oos-terse sterhyacinten. Dat doen we deze win-ter nog een keer, zodat zich komend voorjaar hopelijk een prachtig bloementapijt ontrolt”, aldus Ineke.

> � Aantallen�vrijwilligers�ondersteund�door�Landschapsbeheer�Zuid-Holland,�opgesplitst�naar�diverse�doelgroepen,�in�de�periode�2007-2012

2007 2008 2009 2010 2011 2012

5000

4500

4000

3500

3000

2500

2000

1500

1000

500

0

landschap soorten weidevogels natuurwerkdag basisscholen middelbare scholen totaal

> � Ineke�Laroo�(in�het�midden)� foto�joep derksen


Met gemengde gevoelens kijken we terug op seizoen 2012. Goed nieuws is dat het aantal weidevogelbescher-mers in Zuid-Holland licht toenam van 602 naar 620 vrijwilligers. Ook goed nieuws is dat na het broedsei-zoen veel grutto’s met jongen zijn waargenomen en het broedsucces van de grutto lijkt dan ook heel redelijk. Helaas is tegelijkertijd een afname te zien van het aantal gevonden nesten van de grutto, tureluur en kievit. Dit is in overeen-stemming met de landelijke trend. Het gemiddelde broedsucces van de weidevogels lijkt nog steeds onvol-doende te zijn.

> � Plas�dras�situaties�zijn�een�belangrijke�voedselplek�voor�weidevogels�< � Teruglopend�aantal�kieviten�mogelijk�door�laat�ingevallen�kou��foto’s adri de groot, vogeldagboek.nl

>Resultaten weidevogelbescherming

Broedsucces grutto goedDit seizoen zijn minder gruttonesten gevonden dan in 2011. Hoewel onnodig nestbezoek wordt vermeden (waardoor het aantal gevonden nesten minder wordt) moet de oorzaak helaas vooral worden gezocht in afnemende aantallen broed-paren. Dit komt overeen met de landelijke trend. Een lichtpuntje is wel dat er veel grutto’s met jongen zijn gesignaleerd. De gegevens over monitoring op maai-datumpercelen lijken deze waarneming te bevestigen.

Minder kieviten in 2012Kieviten voelen zich veel beter thuis op maïsland dan op grasland, waardoor het maaidatumbeheer nauwelijks invloed heeft op het aantal gevonden kievitsnesten. Het

is daarom des te zorgwekkender dat de kie-vit in 2012 weer veel minder vaak is gesig-naleerd dan in het jaar daarvoor. Het aantal gevonden kievitsnesten bleef steken op 4.698, tegen over 5.416 nesten in 2011. Ook de afname van het aantal kieviten is een landelijke trend.

Uitkomst van beschermde nesten goedHet aantal actief beschermde nesten in 2012 was lager dan in 2011; 15,7% in 2012 tegen-over 19,7% in 2011 van het aantal gevonden nesten. Dit houdt wellicht verband met de natte en koude periode in het begin van het weidevogelseizoen, waardoor de agrarische

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

40

35

30

25

20

15

10

5

0

30%

25%

20%

15%

10%

5%

0%

kievit grutto scholekster tureluur slobeend

Totaal verlies Predatie Overige verliesoorzaken

Dichtheid van weidevogelnesten

Percentage verliesoorzaken van weidevogelnesten

> � Dichtheid�van�het�aantal�gevonden�weidevogelnesten�per�100�ha�

> � Percentage�verliesoorzaken�van�gevonden�weidevogel-nesten


werkzaamheden op een later tijdstip dan gebruikelijk plaatsvonden en er dus minder bescherming nodig was. De uitkomstre-sultaten waren goed: van alle beschermde nesten kwam 84% uit. Ook dit jaar waren de resultaten van bescherming op maïs- en akkerland goed. Bescherming bij bijvoor-

Groepen die te maken hadden met een hoge predatie door grondpredatoren (zoals een vos, hermelijn of wezel) beperk-ten het zoeken van nesten tot een mini-mum. Hierdoor werd predatie met als oorzaak het volgen van geursporen terug-gedrongen. <

Jan Andeweg telt hoe vaak grutto’s alarm slaan

door Wim van Wijk

De liefde voor vogels was niet over toen Jan Andeweg (66) in 2007 wegging bij Landschapsbe-heer Zuid-Holland. Ook nu hij is gepensioneerd, spant hij zich in om de weidevogels te bescher-men. Elk jaar coördineert hij in polder Noordeloos de zogeheten alarmtellingen. Natuurlijk telt hij zelf ook mee.

In twee polders in Zuid-Holland worden in het voorjaar alarmtellingen gehouden: bij Schipluiden in Midden Delfland en Noor-deloos in de Alblasserwaard. Bij zo’n telling wordt op één dagdeel, in de gehele polder, het gedrag van weidevogels genoteerd. Wanneer een weidevogel jongen heeft, zal hij bij ongewenst bezoek over het algemeen opvliegen en veel misbaar maken. Dit gedrag heet ‘alarmeren’. Op basis van het aantal alarmerende vogels kunnen de tellers het aantal weidevogels met jongen vaststellen. Twee keer in het seizoen worden deze tellin-gen gehouden: tussen 23 en 29 april om het aantal territoria te tellen, en tussen 21 en 27 mei. Dan proberen de vogelaars het aantal vogels met jongen vast te stellen. “Ook het afgelopen voorjaar is het weer gelukt om voldoende vrijwilligers op de been te bren-gen”, vertelt Andeweg. “Wel was het in mei krap aan en hebben we één telgebied een dag later geteld.” De tien vrijwilligers die zich

die 26ste april meldden, werden verdeeld in vijf groepjes van twee die elk een segment van de 600 hectare grote Polder Noordeloos voor hun rekening namen.

Gedrag en voorkeur“Altijd proberen we een groepje zo samen te stellen dat er één ervaren teller bij is, want het is wel handig als je weet waar je op moet letten. Je moet namelijk niet elke opvliegende weidevogel tellen. Er zijn er die op doorreis zijn en alleen even hebben gefoerageerd.” De ‘blijvers’ die van plan zijn in de polder een nest te maken of al een nest hebben, vertonen ander gedrag. “Een buitelende kievit is bezig zijn territorium af te bakenen”, legt Andeweg uit. Bovendien moeten de tellers niet alleen het luchtruim afturen, maar ook oog hebben voor wat zich voor hun voeten afspeelt. “We regis-treren ook hoe kruidenrijk de wei is om een verband te kunnen leggen tussen het soort grasland en het aantal vogels met jongen. Ofwel: hebben weidevogels een voorkeur voor een bepaald grasland?”

PredatorenZo ook houden de tellers in het oog hoe het met de belagers van de weidevogels is gesteld. “Zijn er ooievaars of reigers in de buurt? Ook kraaien en roofvogels hebben het op de eieren en jongen van kieviten en grutto’s gemunt. Dus registreren we ook hoeveel er daarvan zijn”. Een telling begint

met door de verrekijker spieden naar aan-wezige weidevogels. Daarna zet het tweetal zich in beweging. “Naast elkaar lopen we op een vaste route de weilanden door en noteren alle territoria van kieviten, grutto’s, scholeksters en tureluurs.” Met de uitkom-sten kan het Bruto Territoriaal Succes van de polder worden vastgesteld. Dit BTS is de uitkomst van een som waarbij het aantal (grutto)paren met jongen wordt gedeeld door het aantal broedterritoria en verme-nigvuldigd met 100. In de polder Noorde-loos was de BTS tussen 2007 en 2012 res-pectievelijk 39, 48, 31, 65, 22 en 62 procent (hoe hoger, hoe beter). “2012 was gelukkig weer beter”, besluit Andeweg. “Dat schrijf ik toe aan het natte voorjaar, waardoor de boeren later dan anders zijn gaan maaien. Meer jongen waren net groot genoeg om zich uit de voeten te kunnen maken.”

Het�volledige�overzicht�van�de�resultaten�Weidevogelbescherming�in�2012�vindt�u�op�onze�website.�Ga�naar�www.landschapsbe-heerzuidholland/nieuws/nieuwsberichten

> � Jan�Andeweg�kreeg�het�eerste�weidevogel-speldje�uitgereikt.�Lees�hierover�meer�op�pagina�16�en�17� �foto landschapsbeheer zuid-holland

beeld ploegen en eggen resulteerde hier in een uitkomstpercentage van 87% van de gevonden nesten.

Predatie blijft laag In Zuid-Holland was het aantal gepre-deerde nesten met 11,5% relatief laag.


> � Een�cuvet�is�een�makkelijk�hulpmiddel�bij�het�determineren�van�vissen�foto landschapsbehee zuid-holland

>Resultaten soortenbescherming

Diverse vrijwilligers zijn actief bezig met de bescherming van speciale planten- of diersoorten. Deze soortenbeschermers krijgen ondersteuning van specifieke soortenorganisaties, verenigd in Stichting Veldonderzoek Flora en Fauna (VOFF) en Vogelbescherming Nederland. Ook Landschapsbeheer Zuid-Holland helpt de soortenvrijwilligers. Het gaat om mensen die actief zijn met bescherming van bijvoorbeeld insecten (vlinders en libellen), vissen, amfibieën en reptielen (ringslang), vogels (zwarte stern, purperreiger, uilen en zwaluwen) en zoogdie-ren (vleermuizen).

Visatlas Zuid-HollandIn 2012 werd samen met Repielen Amfi-bieën Vissen Onderzoek Nederland (RAVON) en Bureau Waardenburg weer gewerkt aan het werven van vrijwilligers voor de Visatlas van Zuid-Holland, door middel van excursies en cursussen. Inmid-dels zijn er voldoende vrijwilligers om de atlas te kunnen realiseren. Het doel van de atlas is het in kaart brengen van de visstand

plaatsen van deze soort. Er werden meer dan 950 purperreigers geteld, verspreid over ruim 100 slaapplaatsen in Zuid Hol-land. Dit project brengt niet alleen de slaap-plaatsen in kaart, maar wil ook het belang ervan bij de grondeigenaren onder de aan-dacht brengen. Einddoel is het veiligstellen van de slaapplaatsen voor de toekomst.

Vlotjes voor de zwarte sternVoor de zwarte stern legden vrijwilligers in 2012 samen met de grondeigenaren weer vele vlotjes uit. Het broedsucces was vol-doende hoog om de populatie in stand te kunnen houden of zelfs licht te laten groeien. Het aantal broedparen steeg, van 336 in 2011 tot 374 in 2012. Ook hier werd samengewerkt met Bureau Waardenburg, dat jaarlijks de rapportage verzorgt. <

in Zuid-Holland. Dankzij de hulp van vrijwil-ligers kunnen de gebieden waarvan nog geen gegevens bekend zijn, alsnog worden ingevuld.

Purperreiger als logéCirca 60 vrijwilligers inventariseerden in het project ‘De purperreiger als logé’ van Land-schapsbeheer Zuid-Holland, Bureau Waar-denburg en Natuurmonumenten de slaap-


> � Zwarte�stern�broedt�op�vlotjes�bij�gebrek�aan�krabbenscheer� foto maurice kruk

Ieder voorjaar staat waterschap Hollandse Delta weer voor de uitdaging om, terwijl de waterplanten welig tieren, doorstroming in de sloten te waarbor-gen zonder de nesten van vogels te verstoren. Tijdens het broedseizoen levert dat soms conflictsituaties op, waarbij de keuze tussen doorstroming van polderwater en verstoring van nesten tot voor kort onoverkomelijk was. In opdracht van het waterschap zocht Landschapsbeheer Zuid-Holland in het project ‘Inventarisatie biotopen broedvogels’ naar een oplossing.

Inventarisatie in stappenLandschapsbeheer Zuid-Holland begon met de inventarisatie van sloten en ber-men die een geschikte biotoop voor broed-vogels zouden kunnen zijn. De inventari-satie leverde 148 locaties op waar vogels zoals de rietzanger of gele kwikstaart zou-den kunnen broeden, de zogenaamde risi-colocaties. Met deze informatie kan het waterschap tijdens het broedseizoen de risico-locatie inventariseren op mogelijke broedgevallen, voordat er gemaaid wordt.

Nesten niet onnodig verstoord, doorstroming sloten verbeterd

scan uitgevoerd wordt. Landschapsbeheer Zuid-Holland tekent de resultaten in op een kaartje en geeft hierbij een advies aan het waterschap.

Aanpassen beheerwerkzaamhedenRobbert Leijdekker van Hollandse Delta vertelt: “Wij als waterschap beslissen te allen tijde wat er gedaan wordt. Als er nes-ten gevonden zijn, bekijken we hoe we de beheerwerkzaamheden het beste kunnen uitvoeren. Dat kan zijn dat we de sloot wel schonen en het talud niet, of toch maaien, maar dan niet op de plekken waar de nesten liggen. De kaarten van Landschapsbeheer Zuid-Holland zijn zo duidelijk dat ook een aannemer ze goed kan lezen.” Wat Leijdek-ker betreft krijgt het project een vervolg. Ambtelijk wordt nog bezien of dat haalbaar is. In 2012 nam waterschap Hollandse Delta alle beheer adviezen over.

Voor deze tweede inventarisatie kunnen via Landschapsbeheer Zuid-Holland vrijwil-ligers worden ingeschakeld. Hiervoor is een korte en duidelijke procedure ontwikkeld. Als de terreinmedewerkers van het water-schap tijdens het broedseizoen signaleren dat calamiteitenbeheer nodig is en bijvoor-beeld een berm moet worden gemaaid, belt het waterschap met Landschapsbeheer Zuid-Holland. Die schakelt de hulp in van een ervaren vrijwilliger, die er op zijn beurt voor zorgt dat binnen vijf werkdagen een


>Diensten beter toegesneden op vrijwilligers

Landschapsbeheer Zuid-Holland heeft een breed dienstenpakket en daar maken verschillende services aan vrijwilligers een belangrijk deel van uit. Dankzij de inbreng van de klankbordgroep vrijwilligers sluit de dienstverlening van Landschapsbeheer Zuid-Holland beter aan bij de behoeften van de vrijwil-ligersgroepen. Een voorbeeld hiervan is het spandoek, dat in 2012 is gemaakt voor de landschapsvrijwilligersgroepen.

> � De�Delftse�Natuurwacht�maakt�enthousiast�gebruik�van�het�spandoek�� foto thea rengers

> � Het�spandoek�nodigt�passanten�uit�om�zelf�mee�te�doen� foto marijke van oostveen

Klankbordgroep vrijwilligersLandschapsbeheer Zuid-Holland streeft naar een zo goed mogelijke ondersteu-ning van de vrijwilligersgroepen. In 2012 is daarom, net als in 2011, van gedachten gewisseld met een vrijwilligersklankbord-groep. Deze groep is zo breed mogelijk samengesteld uit vrijwilligers die actief zijn op verschillende gebieden (landschap, wei-devogels, soorten). In 2012 was de website van Landschapsbeheer Zuid-Holland het belangrijkste onderwerp van gesprek. Er bleek behoefte te zijn aan algemene infor-matie over beheer van landschapselemen-ten en betere zichtbaarheid van de dienst-verlening voor vrijwilligers. Ook bleek dat Landschapsbeheer Zuid-Holland beter her-kenbaarder zou moeten zijn voor de vrijwil-ligers zelf. Om de zichtbaarheid van Land-schapsbeheer Zuid-Holland te verbeteren is de website aangepast en zijn de stickers op het leengereedschap vervangen. Hierdoor is voor iedereen zichtbaar dat gereedschaps-uitleen een service is van Landschapsbeheer Zuid-Holland.


> � Via�uitleen�voorziet��Landschapsbeheer�Zuid-Holland�jaarlijks�veel��vrijwilligersgroepen�van�gereedschap� foto landschapsbeheer zuid-holland

Werving nieuwe vrijwilligersLandschapsbeheer Zuid-Holland werkt aan de werving van nieuwe ‘groene’ vrijwil-ligers, onder andere door het verspreiden van foldermateriaal en via oproepen op de website. Ook helpen wij terreinbeheer-ders zoals het Zuid-Hollands Landschap en Staatsbosbeheer bij de werving van nieuwe vrijwilligers. Mensen die zich aanmelden als vrijwilliger worden geplaats bij een vrij-willigersgroep in de buurt, passend bij hun interesse. In 2012 meldden zich 80 nieuwe vrijwilligers aan.

GereedschapsuitleenVrijwilligers kunnen gereedschap lenen bij Landschapsbeheer Zuid-Holland. Dat is gratis voor vrijwilligersgroepen die beschikken over een Arbo-plan en de jaar-lijkse enquête insturen. Alle overige aan-vragers betalen c75 per uitleen. Een groot deel van alle uitlenen (circa 20%) vindt plaats op de Natuurwerkdag. Aangezien zowel het aantal deelnemers en locaties van de Natuurwerkdag als het aantal vrij-

WerkdagvoorbereidingsformulierIn 2011 ontwikkelden wij het werkdagvoor-bereidingsformulier. Een handig hulpmiddel voor veilig werken met aandacht voor het type werkzaamheden, elkaar en de werk-omstandigheden. In 2012 heeft op lande-lijke schaal met alle provinciale stichtingen Landschapsbeheer afstemming plaatsge-vonden over de Arbozaken. Het werkdag-voorbereidingsformulier dient als uitgangs-punt voor een landelijk formulier dat naar verwachting begin 2013 beschikbaar is. We willen het hiermee voor de vrijwilligers simpeler maken om veilig en met plezier te kunnen werken.

VerzekeringenHet is mogelijk om via Landschapsbeheer Zuid-Holland gebruik te maken van een secundaire ongevallen- en/of WA-verzeke-ring. Deze dienst is gratis voor vrijwilligers-groepen en alle locaties van de Natuurwerk-dag die een goedgekeurd Arbo-plan of werk-dagformulier hebben, en een ingevuld ver-zekeringsformulier opsturen. Ook de weide-vogelvrijwilligersgroepen zijn verzekerd via deze verzekering. Tijdens het seizoen 2011-2012 waren 48 groepen via Landschapsbe-heer Zuid-Holland verzekerd.

Zichtbaar aan het werkLandschapsbeheer Zuid-Holland heeft spandoeken laten maken voor de land-schapsvrijwilligersgroepen. Hierdoor kun-nen voorbijgangers zien waar aan het land-schap wordt gewerkt. Ook nodigt de tekst passanten uit om zelf mee te doen. Op verzoek van een aantal groepen leverden we maatwerk door het logo van de groep op het spandoek te drukken. De groepen ontvangen het spandoek gratis dankzij een bijdrage van de Nationale Postcode Loterij. Negentien vrijwilligersgroepen hebben het spandoek aangevraagd en ontvangen.

Arbo en verzekeringen

willigersgroepen groeit, hebben we dit jaar een flinke voorraad nieuw handgereed-schap aangeschaft in de vorm van onder andere snoei-, beugel- en jirrizagen en tak-kenscharen. Ook zijn we begonnen met het fotograferen van alle soorten gereed-schap. Het doel is om de foto’s op de web-site te plaatsen zodat het voor aanvragers duidelijk wordt hoe verschillende typen gereedschap (zoals sappie, rodax en berry) er uitzien.

Aanschaf materialenDiverse soortengroepen maakten gebruikt van de mogelijkheid subsidie aan te vragen voor de aanschaf van materiaal of gereedschap ten behoeve van soorten-bescherming. Opvallend waren de uit-eenlopende aanvragen: van schepnetten voor vissenonderzoek tot de aanschaf van hout voor het maken van nestkasten. In de gemeente Bodegraven-Reeuwijk werd met de subsidie en andere sponsormid-delen een oeverzwaluwenwand gereali-seerd. <


7

4

1

1211

13

9

8

765

9

5

82

91

34 6

74

6

11

1012

85

2

8

31

9

8

34

15

9

6

14 17 13

12

11109

45

6

81

2 3

2

7

1

2

4

6

3

5

3

2

17

15

13

16

18

12

18

14

17 18

16

25

14

26

23

17

1513

1819

20

2321

2022

19

16

14

2118

15

13

17

20

12

16

11

10

14

22

2120

19

10

16

1513

11

7

7

10

24

19221 0

15

2 0

19

19

1716

14

15

10

11

12

18

7

4

1

98

9

9

8

765

75

62

61

3 4

4

3

8 7

52

8

1

9

8

34

15

9

7

12

13

16 11

10

986

34

71

2

2

5

1

2

4

6

3

5

3

2

17

11

12

1 3

17

12

18

14

14

17

15

25

11

26

23

14

1210

1716

15

1917

1618

15

13

1210

2018

15

13

17

12

16

11

10

14

22

2120

19

10

16

1513

14

11

6

24

18

14

19

19

18

1615

13

14

10

11

17

goeree-overflakkee, hoeksche waard, ijsselmonde, eiland van dordt

1 De Dolphijn2 Weidevogelgroep Goedereede3 Natuur en Landschap Goeree-Overflakkee -

Landschapsonderhoudsgroep 4 Natuur en Landschap Goeree-Overflakkee - Soortenwerkgroep 5 Hoekschewaards Landschap (HWL) - Soortenwerkgroep6 HWL - Knotgroep ‘De Krasse Knarren’7 HWL - Knotgroep ‘Kuipersveer’8 HWL - Knotgroep ‘De Ritselaar’9 HWL - Knotgroep ‘De Oude Klem’

10 Landgoed Peerdegaerdt11 HWL - Knotgroep ‘De Knotvogels’12 HWL - Weidevogelgroep Hoeksche Waard13 Landschapsonderhoudsgroep Natuur- en Vogelwacht Dordrecht14 Soortenwerkgroep Natuur- en Vogelwacht Dordrecht15 Vereniging Behoud Biesbosch

16 IVN Dordrecht17 Natuur en Landschap Zwijndrechtse Waard18 De Carnisse Grienden19 Natuurvereniging Ridderkerk20 Huys ten Donck

gouwe wiericke, gouda, zuidplas, krimpenerwaard

1 Jeugd Natuurwacht Krimpen2 Knotgroep Krimpen3 Weidevogelgroep Nieuwerkerk a/d IJssel4 Werkgroep Afgezaagd5 Natuur- en Vogelwerkgroep Krimpenerwaard -

Soortenwerkgroep6 Natuur- en Vogelwerkgroep Krimpenerwaard - Weidevogelgroep7 Natuur- en Vogelwerkgroep Krimpenerwaard -

Landschapsonderhoudgroep8 Weidevogelgroep Lopikerwaard9 Knotgroep Lopikerwaard

>Vrijwilligersgroepen 2012 op de kaart

LBZH regio-indeling 2012

Duin- en Bollenstreek, Haaglanden, Leiden

Wijk en Wouden, De Venen, Ade-gebied

Gouwe Wiericke, Gouda, Zuidplas, Krimpenerwaard

Alblasserwaard, Vijfheerenlanden

Delfland, Voorne-Putten, Rotterdam

Goeree-Overflakkee, Hoeksche Waard, IJsselselmonde, Eiland van Dordt

Soort vrijwilligersgroep

Landschapsvrijwilligersgroep

Soortenwerkgroep

Weidevogelgroep

Ooltgensplaat

Numansdorp

Middelharnis

Ouddorp

HellevoetsluisSpijkernisse

Dordrecht

Giessendam Gorichem

Meerkerk

Ridderkerk

Maassluis Rotterdam

Zoetermeer

Alphen aan de Rijn

Leiden

Katwijk aan Zee

Delft

Den Haag

Gouda

Bergambacht

Vlaardingen


7

4

1

1211

13

9

8

765

9

5

82

91

34 6

74

6

11

1012

85

2

8

31

9

8

34

15

9

6

14 17 13

12

11109

45

6

81

2 3

2

7

1

2

4

6

3

5

3

2

17

15

13

16

18

12

18

14

17 18

16

25

14

26

23

17

1513

1819

20

2321

2022

19

16

14

2118

15

13

17

20

12

16

11

10

14

22

2120

19

10

16

1513

11

7

7

10

24

19221 0

15

2 0

19

19

1716

14

15

10

11

12

18

10 Werkgroep Haastrechtse Bos11 VTV Groenakker12 RAVON afd. Gouda13 Weidevogelgroep Moordrecht14 KNNV Gouda15 Orion16 Natuurgroep Waddinxveen17 Hoogstambrigade Bloemendaalseweg18 Uilenwerkgroep Reeuwijk en omgeving19 Heemtuin Goudse Hout20 IVN IJssel en Gouwe21 Weidevogelgroep Reeuwijk22 Stichting Houtakkers Boskoop23 Milieuraad Bodegraven24 Weidevogelgroep Driebruggen25 De Parmeij - Weidevogelgroep26 De Parmeij - Landschapsonderhoudgroep

alblasserwaard, vijfheerenlanden

1 Natuurgenot2 Natuurgroep SWEK Kinderdijk 3 Rotary Kinderdijk4 Knotgroep de Groene Long5 Knotgroep Nieuw-Lekkerland6 A Rocha - Groene Hart7 Natuur- en Vogelwacht Alblasserwaard - Soortenwerkgroepen8 Knotgroep Alblas9 Knotgroep De Kievit

10 Stichting Landschapsbeheer Alblasserwaard11 Knotgroep Giessen-Lek12 Weidevogelgroep De Alblasserwaard13 Werkgroep land van Remus14 Vrijwilligersgroep Liesveld15 De Punt16 Natuur- en Vogelwacht (NVW) De Vijfheerenlanden - Knotgroep 17 NVW De Vijfheerenlanden - Weidevogelgroep 18 NVW De Vijfheerenlanden - Soortenwerkgroepen 19 Bongerd Bronkhorst20 ZHL - Diefdijkgroep21 ZHL - Knotgroep

wijk en wouden, de venen, ade-gebied

1 Knotploeg Meer en Woud2 Weidevogelgroep Zoeterwoude3 Werkgroep landschapskwaliteit4 Weidevogelgroep Koudekerk Hazerswoude5 Beheergroep Bentwoud6 Landschapsvrijwilligersgroep Koudekerk Hazerswoude7 Landschapsvrijwilligersgroep IVN Alphen a/d Rijn8 Weidevogelgroep De Wetering9 Knotgroep Rijnland Noord

10 Stichting Natuurspeeltuin Leiderdorp11 Soortenwerkgroep Koudekerk Hazerswoude12 Soortenwerkgroep IVN Alphen aan den Rijn13 Argonnepark Ter Aar

14 Weidevogelgroep IVN Nieuwkoop15 Landschapvrijwiligersgroep IVN Nieuwkoop16 Soortenwerkgroep IVN Nieuwkoop17 Knotgroep De Ronde Venen18 Weidevogelgroep Rijpwetering19 Hakhoutgroep ‘t Eerste Stuk20 Werkgroep Drechtoevers

duin- en bollenstreek, haaglanden, leiden

1 AVN groenwerkgroep2 Stichting Vrienden van Ockenrode3 Natuurlijk Milieu Houtwijk4 IVN Den Haag5 Haagse Vogelbescherming6 Werkgroep Dorrepaal7 Soortenwerkgroep Nootdorp Leidschendam8 Werkgroep Groenbeheer Nootdorp Leidschendam9 Weidevogelgroep Nootdorp Leidschendam

10 Beheervrijwilligersgroep Duivenvoordse polder11 Essenhakhoutgroep ‘t Nieuwe Bos12 Weidevogelgroep Santvoorde13 Landgoed Duivenvoorde14 Vrienden van de Horsten15 IVN Leiden - Soortenwerkgroep 16 IVN Leiden - Landschapsvrijwilligersgroep 17 Eendenkooi Warmond18 Stichting Vrienden van het Overbosch19 Boerhaavetuin20 Heemtuin Lisse21 Vrijwilligersgroep Landgoed Keukenhof22 Weidevogelgroep Noordwijk23 Werkgroep Bollenvogels

delfland, voorne-putten, rotterdam

1 KNNV afdeling Voorne - Soortenwerkgroep2 KNNV afdeling Voorne - Landschapsonderhoudsgroep 3 Knotgroep Voorne4 Stichting Natuur en Landschap Voorne-Putten5 Weidevogelgroep Voorne Putten6 Stichting Natuurlijk Grasweggebied7 Vrijwilligersgroep Het Aalkeetbuiten8 KNNV afdeling Delfland9 Werkgroep Delfland

10 Weidevogelgroep Schipluiden11 Knotgroep Midden-Delfland12 Werkgroep Wolf13 IVN Buergaard14 Stichting World Art Delft15 Vrijwilligersgroep Kralingse Bos16 Natuur- en Vogelwacht Rotta17 Natuur- en Milieubescherming Pijnacker18 Delftse Natuurwacht19 Scoutingkampeerterrein Bieslandse Bos20 Staatsbosbeheergroep Bieslandse Bos/ De Balij21 Vrienden van de Banken


basiscursus hoogstamfruitbomen snoeien

Afhangend hout, zuigers en waterlot – zomaar een paar termen waarmee de cursisten na het afronden van de cursus Hoogstamfruitbomen snoeien wel raad wisten. Na twee theorieavonden volgden twee praktijkdagen. Er werd vooral gericht gesnoeid op het behoud van de oorspronke-lijke vorm, het uitdunnen van te veel afhan-gend hout en oud vruchthout, en ten slotte het planten van nieuwe bomen en het ver-zorgen van de eerste vormsnoei. In 2012 namen in totaal 79 mensen deel aan drie cursussen in Barendrecht/ Strijen, Leerdam en Haastrecht.

basiscursus boerenerf en tuinHoe kan ik mijn erf of tuin in het landelijk gebied op een verantwoorde manier inrich-ten en onderhouden? Wat is uit cultuurhis-torisch oogpunt de beste plek om fruitbo-men aan te planten? En waar heeft ooit de

bleek en de moestuin gelegen? Dat waren enkele vragen die werden beantwoord tij-dens de basiscursus Boerenerf en tuin die werd georganiseerd in het Ade-gebied. Zes deelnemers meldden zich aan, waarvan het merendeel woont in een bebouwingslint waar Landschapsbeheer Zuid-Holland het project Bebouwingslinten in het Groene Hart uitvoert. De cursus werd afgesloten met een winterse snoeidag.

cursus gemotoriseerd gereedschapDe tijd staat niet stil en ook de ontwikkeling bij de vrijwilligersgroepen niet. Zo zijn steeds meer vrijwilligers met gemotoriseerd gereed-schap in de weer. Voor Landschapsbeheer Zuid-Holland reden om hiervoor speciale cur-sussen te organiseren. Het behalen van een certificaat om met een motorkettingzaag te kunnen werken is stap een, daarna is het belangrijk om die vaardigheid bij te houden. In 2012 is daarom ook weer een opfriscursus verzorgd. Na afloop gaven veel cursisten

terug dat zij blij waren deze opfriscursus te hebben gevolgd, omdat ze toch weer veel hadden geleerd. Een volledig overzicht van de cursussen gemotoriseerd gereedschap geeft tabel 1 op de volgende pagina..

basiscursus weidevogelbeschermingIn 2012 zijn twee basiscursussen Weidevo-gelbescherming gegeven, in Gouda en in Spijkenisse. De cursus werd gegeven aan nieuwe vrijwilligers en aan vrijwilligers en agrariërs die meer kennis van weidevogel-bescherming wilden opdoen. In totaal volg-den 31 personen de basiscursus. Tijdens de drie theorieavonden zijn de belangrijkste weidevogels besproken, zoals kievit, grutto, tureluur, scholekster en slobeend, hun nes-ten en jongen. De cursisten kregen tips hoe ze nesten kunnen vinden door gedrag van de weidevogels te herkennen en te interpre-teren. Natuurlijk kwam ook het agrarisch bedrijf met de verschillende bewerkingen aan de orde.

>Weer veel vrijwilligers opgeleid en bijgeschoold

Kennis en kunde over landschap en landschapsonderhoud is belangrijk voor het behoud van natuurrijk en streekeigen landschap. Door informatie te ontsluiten en kunde te delen weten meer mensen wat nodig is voor het beheer, herstel en ontwikkeling van ons landschap. Landschapsbeheer Zuid-Holland organiseerde in 2012 weer tal van cursussen en workshops over de meest uiteenlopende onderwerpen.

> � In�tegenstelling�tot�de�basiscursus�Visatlas�ging�de�excursie�zegenvissen�in�Rockanje�wel�door�foto landschapsbeheer zuid-holland

> � De�opfriscursus�Motorkettingzagen�is�net�zo��belangrijk�als�de�basiscursus�foto mirjam van donselaar


vervolgcursus weidevogelbeschermingDe vervolgcursus Weidevogelbescherming is voor vrijwilligers die al meerdere jaren aan weidevogelbescherming doen en behoefte hebben aan verdieping. De cursus bestaat uit twee avonden. De eerste avond gaf een gebiedscoördinator toelichting op de wijze waarop het agrarisch natuurbeheer in beheercontracten geregeld wordt. Samen-werking van partners in het gebied noemde hij belangrijk, net als de rol van de vrijwillige weidevogelbeschermer daarin. De tweede avond stond in het teken van registratie van verzamelde gegevens. Omdat op de locatie wifi aanwezig was, konden de cursisten via het weidevogelprogramma zelf aan de slag met het invoeren van gegevens. Aan de cur-sus namen 17 vrijwilligers deel.

cursus eerste hulp bijlandschapsonderhoud

Op zaterdag 6 oktober deden 20 vrijwil-ligers mee met de cursus Eerste hulp bij

landschapsonderhoud op het kantoor van Landschapsbeheer Zuid-Holland. Zij leer-den een verband aan te leggen, een bloe-ding te stoppen, een onderkoeld persoon te verwarmen en een houtsplinter uit iemands oog te verwijderen. De praktijkge-richte cursus werd als zeer nuttig ervaren. De deelnemers vonden zelf dat eigenlijk iedere vrijwilliger deze cursus zou moeten volgen.

basiscursus landschapsmentorIn 2011 werd voor het eerst de basiscursus Landschapsmentor gegeven. Om meer jon-gerenwerkdagen te kunnen organiseren en de werkdagen voor scholen betaalbaar te houden, is deze cursus ook in 2012 aange-boden. En met succes: 19 vrijwilligers volg-den de cursus en konden daarna als men-tor werkdagen begeleiden. Het enthouisi-asme en de betrokkenheid van de deelne-mers belooft mooie werkdagen voor het komend jaar.

verdiepingscursus landschap (voor mentoren)

Omdat de landschapsmentor naast ken-nis over veiligheid ook wat van het land-schap moet weten, is de verdiepingscursus Landschap georganiseerd. Deze kennis kan doorgegeven worden tijdens werkdagen. De cursus werd gegeven in ‘De Juffrouw’ in Hazerswoude-Dorp. 12 personen namen eraan deel. Een van de reacties na afloop: “De cursus is de moeite waard en verruimt de blik!”

basiscursus visatlaszuid-holland

De basiscursus Visatlas is bedoeld om soortenvrijwilligers kennis bij te brengen over herkenning en ecologie van zoet-watervissen. Zo kunnen zij zelfstandig inventarisatiewerk uitvoeren voor de Visatlas Zuid-Holland. Helaas gaven zich te weinig mensen op en ging de cursus niet door. <

> � Tabel�1 > � Een�kruiwagen�wordt�een�stoel�tijdens��eerste�hulp�bij�landschapsbeheer��foto landschapsbeheer zuid-holland

> � De�plantdiepte�is�belangrijk�bij�het�planten�van�een�fruitboom��foto landschapsbeheer zuid-holland

soort cursus locatie aantal deelnemers

basiscursus Motorkettingzaag Noordwijkerhout 8

basiscursus Motorkettingzaag Oostvoorne 8

basiscursus Bosmaaier Nieuwkoop 9

opfriscursus Motorkettingzaag Alblasserwaard 7


Landschapsbeheer Zuid-Holland organiseert jaarlijks een aantal evenementen voor vrijwilligers die zich inzetten voor natuur en landschap. Om te inspireren, informeren en te bedanken voor de voor ons landschap onmisbare, vrijwillige inzet.

Provinciale vrijwilligersdag Zaterdag 10 maart 2012 was een bijzon-dere dag. Voor het eerst organiseerde Landschapsbeheer Zuid-Holland haar jaar-lijkse vrijwilligerdag samen met het Zuid-Hollands Landschap en het Erfgoedhuis Zuid-Holland. Alle vrijwilligers die zijn ver-bonden aan een van de drie organisaties waren welkom. De dag werd gehouden in het Fort aan den Hoek van Holland en in het omliggende Vineta Duin dat in beheer

is bij het Zuid-Hollands Landschap. Dankzij de gezamenlijke organisatie werd een rijk en gevarieerd programma aangeboden aan de 200 deelnemers, bestaande uit diverse workshops, excursies en een buitenklus. De deelnemers waardeerden de dag met een dikke 8.

Weidevogeljaaravond De weidevogeljaaravond voor vrijwilligers en agrariërs die zich inzetten voor de wei-devogelbescherming werd gehouden op 29 februari 2012 en luidde het nieuwe wei-devogelseizoen in. Na een inleiding over de resultaten van de weidevogelbescherming in 2011 werd de aanwezigen de keuze gela-ten tussen het bijwonen van de lezing van Wim Tijssen over ‘Het intieme liefdesleven van de tureluur’ of deelnemen aan de work-shop ‘Gebiedsgerichte samenwerking’. De avond werd afgesloten met het uitreiken van de vergunningen voor de vrijwilligers en

het vrijwilligersjaarverslag. Ruim 100 perso-nen bezochten de avond in Reeuwijk.

Overleg contactpersonen van de wei-devogelgroepenIn 2012 kwamen de contactpersonen van de weidevogelgroepen twee keer bijeen. Tijdens de eerste bijeenkomst lag de nadruk op de samenwerking met de gebiedscoördinato-ren. Het is de taak van deze coördinatoren om in hun werkgebied vorm te geven aan het mozaïekbeheer. Mozaïekbeheer is het geheel van met elkaar samenhangende beheer-maatregelen dat moet bijdragen aan een betere overleving van de weidevogels en hun jongen. Communicatie tussen de gebieds-coördinatoren en de weidevogelgroepen is hierbij belangrijk. Het komt dan ook goed uit dat de contactpersoon sinds 2012 de gege-vens kan bekijken die de vrijwilligers invoeren in het weidevogelprogramma. Dat stelt hem of haar in staat het beheer nog beter af te

>Vrijwilligers in het zonnetje gezet

> � Duindoorn�verwijderen�in�het�Vinetaduin� foto floris scheplitz


stemmen op de actuele situatie. De tweede bijeenkomst was gewijd aan de resultaten van het seizoen 2012 en de verwachte ont-wikkelingen voor 2013 en daarna.

Dank voor de inzet van weidevogel-vrijwilligersIn oktober 2012 verzorgde Landschapsbe-heer Zuid-Holland voor alle weidevogelvrij-willigers in de provincie vier lezingen, voor-afgegaan door een buffet. Deze avonden, gefinancierd door de Nationale Postcode Loterij, waren bedoeld om de ruim 600 weidevogelvrijwilligers in Zuid-Holland te bedanken voor hun belangeloze inspan-ningen. Op vier verschillende dagen en op vier locaties zijn deze lezingen gegeven. In Schoonrewoerd vertelde Ron van ’t Veer over weidevogelgraslanden, in Reeuwijk schetste Jaap Mulder de gevaren van de vos voor de weidevogels, in Numansdorp spuide Wim Tijsen zijn kennis over de tureluur en in Schipluiden weidde Dick Melman uit over weidevogelkerngebieden. Meer dan 150 vrij-willigers bezochten de avonden. Allemaal kregen zij een attentie in de vorm van een weidevogelspeldje, samen met het verslag van de weidevogelresultaten 2012. Vrijwil-ligers die niet aanwezig konden zijn, ontvin-gen het speldje en het verslag per post.

MentorendagOp 13 december 2012 werd voor de land-schapsmentoren van Landschapsbeheer Zuid-Holland een eindejaarsbijeenkomst gehouden in het Fort aan den Hoek van Holland als dank voor hun assistentie op werkdagen in het landschap. Na een rond-leiding door het fort en de lunch kregen de mentoren een workshop Adventure edu-cation. De workshop maakte duidelijk hoe buitenwerk opgevat kan worden als avon-tuur, waardoor een werkdag nog spannen-der en leuker kan worden gemaakt. <

> � Boeiende�rondleiding�door�het�Fort�aan�den�Hoek�van�Holland��foto floris scheplitz

> � Mentoren�helpen�het�hele�jaar�door�mee�tijdens�werkdagen�(op�de�voorgrond�Ans�van�den�Broek�-�de�Groot�en�Bart�van�Konijnenburg)��foto landschapsbeheer zuid-holland


Iedereen trekt er weleens op uit om het landschap van Zuid-Holland te ontdekken. Het brede aanbod van publieksevenementen dat Landschapsbe-heer Zuid-Holland samen met vrijwilligers in 2012 organiseerde, laat zien dat er veel verschillende manieren zijn om van het landschap te genieten. Op ontdekkingstocht tijdens de Nacht van de Nacht of zelf de zaag in handen nemen om de molenbiotoop te herstellen tijdens de Natuurwerkdag. Zo was er voor ieder wat wils.

NL DoetNL Doet is een grootschalige vrijwilligersactie in Nederland, georganiseerd door het Oran-jefonds. NL Doet stimuleert iedereen om tij-dens het tweede weekend in maart de han-den uit de mouwen te steken. Vrijwilligers-groepen die meedoen, komen in aanmerking voor een onkostenvergoeding die kan oplo-pen tot 500 euro. Landschapsbeheer Zuid-Holland riep alle vrijwilligersgroepen op mee te doen aan deze landelijke actiedagen en verschillende groepen gaven daaraan gehoor. Bijvoorbeeld werkgroep Dorrepaal. Op het gelijknamige Buitengoed maakten vrijwilli-gers het laatste stuk van een wandelpad af.

FamilievrijwilligerswerkMet ondersteuning van Movisie organi-seerde Landschapsbeheer Zuid-Holland op 25 november 2012 een werkdag in het landschap, speciaal gericht op families. Het

begrip familie werd ruim opgevat. Naast ouders met hun kinderen waren ook groot-ouders, ooms, tantes, neven en nichten van harte welkom. De werkdag werd opgezet samen met Groenservice Zuid-Holland in het Vlietland nabij Leidschendam. Via basis-scholen en posters op de werkplek werden kinderen in de basisschoolleeftijd uitge-nodigd om samen met hun familie deel te nemen. Zo’n 25 personen meldden zich aan. Helaas moest de werkdag worden afgelast wegens extreme weersomstandigheden. In 2013 wordt een nieuwe datum geprikt.

JongerenwerkdagenJong geleerd is oud gedaan. Daarom ver-zorgde Landschapsbeheer Zuid-Holland in 2012 weer werkdagen voor leerlingen van basis- en middelbare scholen. Samen met de plaatselijke vrijwilligersgroepen en ter-reinbeheerders zijn op verschillende loca-

>Publieksevenement trekt mensen naar buiten

ties onderhoudsklussen in natuur- en recre-atieterreinen uitgevoerd. 220 leerlingen van het basisonderwijs hielpen mee met het planten van bomen, hooien, onderhoud van een griend en van natuurvriendelijke oevers. 570 leerlingen van het middelbaar onderwijs droegen hun steentje bij in het kader van maatschappelijke stages.

NatuurwerkdagZaterdag 3 november was het weer zover: duizenden mensen trokken erop uit om de natuur en het landschap een opknapbeurt te geven. Onder de vlag van de Natuurwerk-dag werd hakhout afgezet, wilgen geknot, sloten geschoond, hekwerken gevlochten en zijn nog meer werkzaamheden verricht. In Zuid-Holland konden mensen aan de slag op 53 locaties. Ruim 1400 mensen deden dat. Een van de jongste deelnemers vatte de dag treffend samen: “Het was supergaaf!”

Dag van de Stilte28 oktober was in 2012 uitgeroepen tot de landelijke Dag van de Stilte. Op deze zon-dag ging in heel Europa de zomertijd over in wintertijd, een mooi moment om stil te

< � De�Westveense�molen�staat�na�twee�werkdagen�weer�in�het�zicht!��foto�mirjam van donselaar

> � Ondanks�de�regen�een�nieuw�record�aantal�deelnemers�in�2012�op�de�Natuurwerkdag��foto��mirjam van donselaar


staan bij de stilte. Samen met Groene Hart-gids Eric Kiffers organiseerde Landschaps-beheer Zuid-Holland een wandeling in buurtschap Weipoort. Bij het krieken van de dag startte de wandeling. Gewapend met fotocamera’s gingen de acht deelnemers op pad om de stilte te vangen in beeld.

Nacht van de NachtDe maanverlichte nacht van 27 oktober 2012 was niet ideaal om de nacht en het donkere landschap te beleven. De maan was zo fel; er was weinig echt donker te vinden. Maar de Groene Hart Gidsen gingen goed voorbereid op pad om de drie verschillende excursies zo spannend mogelijk te maken. Een holle boom met mos voelt ’s nachts toch anders aan dan overdag. In het donker zijn echte nachtbra-kers, zoals spinnen, vleermuizen en spoken juist actief. Al met al reden genoeg voor de veertig deelnemers om de wandelschoenen aan te trekken en laat naar bed te gaan.

WeidevogelkijkweekIn de Zuid-Hollandse polders gebeurt van alles op het gebied van weidevogels. Jaar-lijks zijn ongeveer 650 vrijwilligers actief

> � Leerlingen�van�het�Hellinium�uit�Hellevoetsluis�hielpen�maar�liefst�3�dagen�met�klussen�in�het�Grasweggebied��foto��landschapsbeheer zuid-holland

> � Vogels�spotten�op�verschillende�plekken�tijdens�de�Weidevogelkijkweek��foto��landschapsbeheer zuid-holland

om op graslanden en akkers de weidevo-gels te beschermen. Tijdens de Weidevo-gelkijkweek kon iedereen van 21 tot 29 april meegenieten van het ‘weidevogelen’. Op de mooiste locaties van Zuid-Holland stonden ervaren weidevogelaars klaar om de men-sen te instrueren en te helpen de vogels te vinden en herkennen. Dat was het geval op 20 plaatsen, die alle eenvoudig te vinden waren op de website van de Weidevogel-kijkweek. De locaties zijn goedbezocht en veel mensen kwamen zo meer te weten over het leven van de weidevogels én dat van de weidevogelaar.

BuurtwerkdagenTijdens de Buren- & Lintendag Hei- en Boei-copseweg werd op zaterdag 24 november op ruim 25 erven gewerkt aan het beheer van de erfbeplanting. Het project Groene bebouwingslinten heeft als doel de groene elementen in bebouwingslinten te her-stellen. Landschapsbeheer Zuid-Holland werkt hierin samen met de gemeente Zede-rik, stichting Blauwzaam, bewoners en de Natuur- en Vogelwacht De Vijfheerenlan-den. Bewoners plantten streekeigen bomen

en struiken, die de dag ervoor waren gele-verd. Een groep van de Lions Vianen heeft een rij knotwilgen afgezet. En op weer een ander erf plantte een groep leerlingen een haag aan in het kader van de maatschappe-lijke stage.

Ook in Noorden staken bewoners de han-den uit de mouwen. ‘Zet de Molen in Zicht’ is een initiatief van IVN Nieuwkoop en Landschapsbeheer Zuid-Holland uit het bebouwingslintenproject Noorden. De Westveense molen was door uitgegroeide hakhoutbosjes volledig aan het zicht ont-trokken. Samen met het IVN en de mole-naar zijn daarom twee werkdagen georga-niseerd om met omwonenden de bosjes af te zetten en de molen weer zichtbaar te maken. Voor de molenaar was dit extra belangrijk omdat de pas gerestaureerde molen voldoende en goede wind nodig heeft om de polder droog te malen. Op de werkdagen verschenen 25 vrijwilligers. Het IVN werkt inmiddels ook op terreinen van andere eigenaren om bosjes in de omgeving af te zetten, zodat de molen straks van alle kanten zichtbaar is. <

Gewoon doen!

vrijwilliger worden in het groen?

Wat is er nou mooier dan de natuur in gaan, na een week werken? En niet alleen om te genieten, maar ook om te werken aan het behoud van het typische Zuid-Hollandse landschap en de natuur. Met een leuke groep mensen, of juist heerlijk alleen. Af en toe, als het zo uitkomt, of juist elke zaterdag. Meld jij je ook aan als vrijwilliger via Landschapsbeheer Zuid-Holland?

Word nu vrijwilliger via Landschapsbeheer Zuid-Holland - of meld een nieuwe vrijwilliger aan - en ontvang een mooi kado!

Meld jezelf, vrienden, familie of kennissen aan via www.landschapsbeheerzuidholland.nl of bel naar 0182-683666. Een van onze regiomedewerkers vertelt je dan graag meer over de verschillende werkzaamheden en de vrijwilligersgroepen bij jou in de buurt. Het kado ontvang je na inschrijving bij een van de vrijwilligersgroepen. Uiteraard krijgt de nieuwe vrijwilliger deze ook!

advertentie def met kado.indd 1 07-02-13 14:53

Jaarverslag Vrijwilligerswerk 2012

Documents

Transcript of Jaarverslag Vrijwilligerswerk 2012