Jaarverslag RLLK 2012
211
-
Upload
lagekempen -
Category
Documents
-
view
309 -
download
0
description
Jaarverslag van het Regionaal Landschap Lage Kempen voor het jaar 2012
Transcript of Jaarverslag RLLK 2012
2
Regionaal Landschap Lage Kempen vzw
Grote Baan 176
3530 Houthalen-Helchteren
Tel: 011/78 52 59 – Fax: 011/83 21 02
E-mail: [email protected]
www.RLLK.be
3
Inhoudstafel
1. Inleiding ........................................................................................................... 5 2. Organisatie en structuur ................................................................................... 8
2.1. Werkingsgebied ............................................................................................................................ 8
2.1.1. Beschrijving van het werkingsgebied .................................................................................. 8
2.1.2. Overzicht gemeenten ....................................................................................................... 10
2.1.3. Situering ......................................................................................................................... 10
2.2. Bestuursorganen .......................................................................................................................... 11
2.2.1. Algemene vergadering ..................................................................................................... 11
2.2.2. Leden ............................................................................................................................. 15
2.2.3. Raad van bestuur ............................................................................................................. 21
2.2.4. Staatsblad ....................................................................................................................... 21
2.2.5. Dagelijks bestuur ............................................................................................................. 21
2.3. Statuten ...................................................................................................................................... 21
2.4. Personeel .................................................................................................................................... 22
2.4.1. Organigram ..................................................................................................................... 22
2.4.2. Gevolgde studiedagen en opleidingen door personeel ......................................................... 22
2.4.3. Stagiairs ......................................................................................................................... 23
2.5. Professionalisering van de organisatie ........................................................................................... 23
2.6. Overleg en samenwerking met partners .......................................................................................... 26
2.7. Communicatie .............................................................................................................................. 27
2.7.1. Landschapskranten .......................................................................................................... 27
2.7.2. Bereikte Pers ................................................................................................................... 38
2.7.3. Herkenbaarheid van het RLLK ............................................................................................ 42 3. Activiteiten en projecten ................................................................................. 46
3.1. Natuurbehoud, Kleine Landschapselementen, Landschapszorg en Streekeigen Karakter ...................... 46
3.1.1. Overzicht bereikte resultaten van alle terreinacties in 2012 .................................................. 46
3.1.2. Link met Speciale Beschermingszones (SBZ) en Instandhoudingsdoelstellingen (IHD’s) ......... 48
3.1.3. SOLABIO Soorten en Landschappen als Drager van Biodiversiteit ........................................... 53
3.1.4. Natuurverbindingen als levende verbindingen ....................................................................60
3.1.5. Energiek landschap .......................................................................................................... 64
3.1.6. Samen werken rond bestrijden van invasieve plantensoorten ............................................... 71
3.1.7. Parken in De Wijers .......................................................................................................... 74
3.1.8. Biodiversiteitsakkers ....................................................................................................... 82
3.1.9. Project Bosland en De Wijers ............................................................................................. 85
3.1.10. Achterstallig Landschapsbeheer / Parkrangers .................................................................... 92
3.1.11. Kleine landschapselementen langs trage wegen ............................................................... 116
3.1.12. Project eetbaar speelbos ................................................................................................. 117
3.1.13. Projecten met steun van de Vlaamse overheid - Agentschap voor Onroerend Erfgoed ........... 118
3.1.14. Ooievaar project zwarte beek .......................................................................................... 133
3.1.15. VLM bedrijfsplanner ....................................................................................................... 135
3.2. Recreatief medegebruik en Natuurrecreatie .................................................................................. 140
3.2.1. Wandelpeters en -meters ............................................................................................... 140
3.2.2. Wandelplatform Limburg ................................................................................................ 141
3.2.3. Grenzeloos Wandelen ..................................................................................................... 143
3.2.4. Wandeltellers : meten is weten ....................................................................................... 146
3.2.5. Wandelgebied Hoksent-Molhem ..................................................................................... 147
3.2.6. Wandelgebied Koersel-Kapelleke .................................................................................... 147
4
3.3. Natuur- en milieu educatie en sensibilisatie : vorming en educatie ................................................. 149
3.3.1. Ervaar en Koester de stilte .............................................................................................. 149
3.3.2. LIFE 3 WatEr .................................................................................................................. 150
3.3.3. Over bloempjes en bijtjes ............................................................................................... 153
3.3.4. Natuur voor Jong en Oud ................................................................................................. 156
3.3.5. De Laatste getuigen: historische ecologie in Limburg ........................................................ 160
3.3.6. Cursus Zomersnoei hoogstamfruitbomen Hengelhoef ....................................................... 160
3.3.7. Informatieve werfborden ................................................................................................ 161 4. Verplichte activiteiten ................................................................................... 162
4.1. Landschapskrant ........................................................................................................................ 162
4.2. Vormingsactiviteiten .................................................................................................................. 162
4.3. Publieksactiviteiten .................................................................................................................... 164
4.3.1. Goud voor zorg - Kelchterhoef ......................................................................................... 164
4.3.2. Opening boskapel Hengelhoef ........................................................................................ 165
4.3.3. Averbode Drevendag ...................................................................................................... 166
4.3.4. Opening Imkerij Hengelhoef ........................................................................................... 167
4.3.5. Nacht van de Vleermuis .................................................................................................. 168
4.3.6. Vlinderinstuif Bosland .................................................................................................... 168
4.3.7. Dag Van De Wijers .......................................................................................................... 169
4.3.8. Week van het Bos - lancering box/ bosbewonersroute. ....................................................... 171
4.3.9. Imkercongres Herkenrode - infostand projecten ............................................................... 172
4.3.10. Planning educatieve en publieksactiviteiten 2013 ............................................................. 173 5. Relatie doelstellingen - activiteiten .............................................................. 175 6. Criteria erkenningsbesluit en opvolging evaluatie werkingsjaar 2011 .......... 176
6.1. Criteria m.b.t. het erkenningsbesluit ............................................................................................ 176
6.2. Bijkomende criteria opgelegd vanuit de MINA-raad ........................................................................ 177
6.1. Respons op de aanbevelingen ..................................................................................................... 178
6.2. Besparingsinspanningen en opvolging budgettair beleid door rvb ................................................... 178
6.3. Aandachtspunten 2013 ................................................................................................................ 178 7. Financieel verslag ......................................................................................... 180
7.1. Overzicht ................................................................................................................................... 180
7.2. Balans per 31/12/2012 ................................................................................................................ 182
7.3. Resultatenrekening 2012 en Begroting 2013 ................................................................................. 184
7.4. Verslag van de Bedrijfsrevisor ...................................................................................................... 187 8. BIJLAGEN ...................................................................................................... 190
8.1. LIJST MET HANDTEKENINGEN VAN EDUCATIEVE ACTIVTEITEN ............................................................. 191
8.2. VERSLAGEN RADEN VAN BESTUUR ................................................................................................. 200
5
1. INLEIDING
In 2012 ..
bewoog er veel op vlak van hoger bestuur. Het werd duidelijk dat door de Interne Staatshervorming onze
kaarten in de toekomst dichter de provincies zullen liggen. We hebben alle vertrouwen in de provincie
Limburg maar toch kijkt het RL Lage Kempen bezorgd naar de toekomst en specifiek naar het behoud van de
middelen, het behoud van de vzw structuur, de afstemming tussen de Regionale Landschappen in Vlaanderen
en de verankering in het Vlaams beleid. Het is tegelijkertijd een goed moment om deze overgang te
gebruiken om een sterk beleidskader uit te werken volgens het ‘3-trapsmodel’ waarin Regionale
Landschappen gebiedsdekkend zorgen voor de algemene opwaardering van de kwaliteit van het landschap in
heel het buitengebied in Vlaanderen. In de 2e trap is plaats voor een aantal regionale parken of
landschapsparken die, op basis van hun buitengewone landschapskwaliteit, hiervoor extra kansen krijgen.
Als 3e trap en op basis van hun natuurwaarden en de internationale normen volgend kunnen Nationale
Parken bestaan.
In 2012 werd er hard en veel gewerkt op terrein. Talloze acties van natuur- en landschapsherstel bij
particulieren, landbouwers en gemeenten werden uitgevoerd, maar ook geregistreerd en gemeten. We geven
immers maar al te graag heldere en concrete overzichten van onze werking. Met al deze projecten werd o.a.
18 ha inrichtend maaibeheer gerealiseerd; 5,16 ha poelen en vennen hersteld en aangelegd; 18,5 ha nieuwe
biodiversiteitsakkers aangelegd; 5 ha nieuw bos aangeplant; 1,4 ha open plekken gecreëerd in bos; 81 km
houtkant hersteld en exotenvrij gemaakt; 14,2 ha hakhoutbeheer in bos hersteld; 1,6 km dreef aangeplant of
hersteld; 12,17 ha heide hersteld; 4,8 km nieuwe dreef aangeplant of hersteld en 246 historische bomen
verzorgd.
Natuur-mensen-cultuur
Regionaal Landschap Lage Kempen investeert in een levend landschap
Een landschap waar er ruimte is voor natuur én mensen
Een landschap waar cultuur en natuur samenkomen
Een landschap waar tradities en nieuwe gebruiken elkaar aanvullen
Houthalen, 28 februari 2013
6
7
ORGANISATIESTRUCTUUR
8
2. ORGANISATIE EN STRUCTUUR
2.1. WERKINGSGEBIED
2.1.1. BESCHRIJVING VAN HET WERKINGSGEBIED
Het Regionaal Landschap Lage Kempen vzw (RLLK), is een regionaal landschap van 81.298,61 ha groot. Het is
hiermee één van de grootste regionale landschappen.
De Lage Kempen is een aantrekkelijke, diverse en groene streek. Hoewel de streek zich duidelijk
onderscheidt van andere streken in Vlaanderen, is de diversiteit groot. De Lage Kempen vormen een uniek
landschap dat voornamelijk ontstaan is onder invloed van menselijke activiteiten. De arme zandgrond maakte
dat landbouw tot voor enkele decennia niet eenvoudig was en de mensen moesten grote inspanningen
leveren om brood op de plank te krijgen. Dit maakte dat het landschap sterk werd ‘gebruikt’. Dit menselijke
ingrijpen in combinatie met de fysisch-geografische factoren, heeft geleid tot een aantal diverse
landschapstypes zoals naald- en loofbos (mijnbouw, houtkweek), wijersystemen (viskweek), heide
(schaapskuddes, ontginning voor brandstof en mest), beekvalleien met hooilanden en hakhoutbosjes
(landbouw).
Het RLLK heeft in haar gebied aan aantal ‘Grote Landschappelijke Eenheden (GLE)’. Dit zijn regio’s die door
de provincie Limburg afgebakend werden op basis van hun natuurlijke structuur en landschapstypes.
In de regio Lage Kempen vormen vier GLE’s het kerngebied en drie GLE’s maken de verbinding naar
respectievelijk ‘Regionaal Landschap Kempen en Maasland’ en ‘Regionaal Landschap Haspengouw en
Voeren’.
In het kerngebied van het RLLK onderscheiden we
‘De Wijers’ met talloze vijvers, rietkragen en natte broekbossen
De Vallei van de Zwarte Beek met aan de bron heide en landduinen, benedenstrooms broekbossen en natte
weilanden en getuigenheuvels aan de monding
De Vallei van de Dommel en Warmbeek: bossenpartijen afgewisseld met, vaak nog kleinschalige,
landbouwzones, kronkelende kleine beekjes, cultuurhistorische elementen zoals grafheuvels,
kasteel(hoeves)
Het Bos- en duingebied Lage Kempen (stuifzand en bosgebied): uitgestrekte dennenbossen, vennen en
vijvers, stuifzandduinen, afgravingen van zandgroeves. In dit gebied kennen we het gebied Bosland en het
gebied de Merode.
9
Op de grenzen van het werkingsgebied liggen:
- Het grenspark Kempen~Broek: een natte en moerassige vlakte, ontstaan door het samenvloeien van een
aantal beken met hoger gelegen uitstekende zandruggen.
- Het Nationaal Park Hoge Kempen is het enige Nationaal Park in Vlaanderen.
- De Demervallei is een historisch broekgebied met binnenpolders die lager gelegen zijn dan de ingedijkte
rivier.
- Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete
Bosland
Demervallei
Dommel en
Warmbeekvallei
Grenspark Kempen~Broek
Nationaal Park Hoge Kempen
De Wijers
Vallei van de Zwarte Beek Merode
RL Kleine &
Grote Nete
10
2.1.2. OVERZICHT GEMEENTEN
Het werkingsgebied ligt volledig binnen de provincie Limburg en beslaat 15 gemeenten: Beringen, Bocholt,
Halen, Ham, Hamont-Achel, Hechtel-Eksel, Heusden-Zolder, Houthalen-Helchteren, Leopoldsburg, Lommel,
Lummen, Neerpelt, Overpelt, Tessenderlo en Zonhoven. Er zijn in 2012 geen wijzigingen aan het
werkingsgebied gebeurd.
oppervlakte in
ha
Beringen 7.871,79
Bocholt 5.939,01
Halen 3.671,77
Ham 3.284,29
Hamont-Achel 4.374,96
Hechtel-Eksel 7.661,65
Heusden-Zolder 5.333,71
Houthalen-Helchteren 7.797,42
Leopoldsburg 2.241,85
Lommel 10.250,82
Lummen 5.385,29
Neerpelt 4.291,71
Overpelt 4.075,60
Tessenderlo 5.160,59
Zonhoven 3.958,15
Totaal 81.298,61
2.1.3. SITUERING
RLLK gesitueerd ten opzichte van Vlaanderen en Limburg
11
2.2. BESTUURSORGANEN
2.2.1. ALGEMENE VERGADERING
De algemene vergadering kwam in 2012 éénmaal bijeen op 14 februari 2012 in Halen - Zelem in de
gerenoveerde pastorie (Leader project). In dit project realiseerde RLLK het herstel van de pastorietuin en de
educatieve inrichting daarvan naar kinderen, binnen in het gebouw realiseerde RLLK diverse elementen van
streekidentiteit. Deze vergadering werd goed bijgewoond door 42 stemgerechtigden leden aanwezig of bij
volmacht vertegenwoordigd. Zij keurden de financiële verslagen, de begroting en de werkingsverslagen
goed.
12
13
14
15
2.2.2. LEDEN
Er zijn in 2012 59 stemgerechtigde leden. In de loop van 2012 houden twee organisaties op te bestaan, zij
worden niet meer opgenomen in de ledenlijst van 2013: Werkgroep Ecologie Lummen en VAP Kelchterhoef.
Er zijn 21 adviserende leden, die elke algemene vergadering worden uitgenodigd:
16
17
In 2013 kwam de algemene vergadering geldig bijeen op 18 februari 2013 in Houthalen. Zij keurde het
financiële verslag, de begroting en het werkingsverslag goed.
18
19
20
21
2.2.3. RAAD VAN BESTUUR
De raad van bestuur bestaat uit volgende 9 stemgerechtigde leden. Er waren geen wissels in het bestuur, de
lijst blijft hetzelfde:
-> Vanuit groep politiek 4 zetels
Frank Smeets (provincie CD&V), Leen Gielen (Neerpelt CD&V), Willy Melotte (Zonhoven, open VLD), Fons
Verwimp (Tessenderlo Spa)
-> Vanuit groep natuur 3 zetels
Jos Ramaekers (Natuurpunt Limburg), Hans Van den Bossche (Natuurpunt Beringen), Karel Borgs
(Limburgs Landschap)
-> Vanuit groep ‘derden’ (toerisme, landbouw, WBE) 2 zetels
Christel Maenen (Toerisme Limburg), Liesbeth Fransen (Boerenbond)
Als adviserende leden werden Neel Gorssen vanuit Wildbeheer, Jasper Goffin vanuit ANB, Myriam Van Den
Broeck van het Agentschap Onroerend Erfgoed en Ilse Ideler als directeur toegevoegd.
De raad kwam in 2012 vier keer bijeen op 14/2/2012, 23/3/12, 14/6/2012 en 29/11/2012
2.2.4. STAATSBLAD
Er waren in 2012 geen publicaties in het Belgisch Staatsblad.
2.2.5. DAGELIJKS BESTUUR
Het dagelijks bestuur wordt, zoals bepaald door de raad van bestuur, waargenomen door de directeur Ilse
Ideler. Zij neemt de dagelijkse werking waar, koppelt waar nodig terug met de bestuurders en belegt de
vergaderingen van de raad van bestuur.
2.3. STATUTEN
In 2012 werden geen wijzigingen aangebracht in de statuten.
22
2.4. PERSONEEL
2.4.1. ORGANIGRAM
2012
Ilse Ideler voltijds directeur
Bart Paesen voltijds
coördinator natuur en landschap,
projectleider project Natuurverbindingen
An Bloemen
voltijds met 1/5e
ouderschapsverlof
medewerkster communicatie en educatie
projectleidster project Stilte
Peter Roosen voltijds Coordinator landschapswerken terrein
Joep Fourneau voltijds
medewerker biodiversiteit,
hefboomcoördinator Solabio,
coördinator project Energetisch landschap
Gerti Hubrechts 34u /week
administratief medewerkster
coördinator wandelpeters en –meters
Marian Gerard voltijds projectleider Solabio -> tijdskrediet vanaf 4/12
Ilse Plessers halftijds landschapsanimator
Huig Deneef voltijds ruimtelijke planner De Wijers -> uit dienst 8/12
Valérie Persoons voltijds met 1/5e educatief verlof medewerkster natuur en landschap Bosland/de Wijers
Marylène Vrolix voltijds
medewerkster educatie en recreatie Bosland/de
Wijers
Joke Roebben halftijds Landschapsanimator
Kevin Vanoppen studentencontract ondersteuning onderzoek houtkanten
extern
Davy Noelmans Voltijds bedrijfsplanner VLM
2.4.2. GEVOLGDE STUDIEDAGEN EN OPLEIDINGEN DOOR PERSONEEL
24/01/2012: Intelligent Energy Info Day - Brussel
24/01/2012: Causerie betrouwbaarheid/validering (natuur)waarnemingen
02/02/2012: Likona-contactdag
09/02/2012: workshop monitoring wandelaars, Alden Biezen
07/03/2012: Symposium Solabio - Herkenrode Hasselt
19/03/2012: team RLLK opleiding beeldschermwerk Provikmo
12/04/2012: Communicatie bij natuurherstelprojecten – abdij Averbode
18/04/2012: infosessie Fluxis - Genk CNL
26/04/2012 en 3/5/2012: Opleiding videojournalistiek Katholieke hogeschool Mechelen
28/04/2012: Passion Robinson - province de Namur, Domaine de Chevetogne
05/05/2012: Discussiewandeling HPG Heesakkerheide - gemeente Overpelt
12/06/2012: Symposium Educatiestudie De Wijers – Bokrijk
23
25/06/2012: Floriade- Venlo
29/06/2012: Investeren in Noord-Limburgse Natuur: vzw Groenwerk: Den Brand - Hechtel Eksel
24/07/2012: PCS wandelvoordracht ziekten en plagen bij bomen - Bokrijk
16/08/2012:Masterclass landschapsfondsen van VLM - Leuven
30/08/2012: Hidrodoe- Herentals
05/09/2012: stakeholdervergadering MIP-project - Hasselt
07/09/2012: Stilte en bezinningsplekken in beeld- interregproject - Herkenrode
24 /09/2012: Greenexpo, Gent
09/10/2012: ECP Workshop van VITO - Mol
22/10/2012: Europarc Conference 2012
09/11/2012: Informatienamiddag Toegankelijkheid, durf buiten de paadjes te kleuren (Week van het Bos)
29/11/2012: Erfgoed en Games – Faro
29/11/2012:Plan C Community Day - Brussel
19/11/2012: bedrijfsbezoek in Ulft Nederland: Caesar /John Deere.
Oktober-november 2012: 8-delige cursus stressmanagement
2.4.3. STAGIAIRS
1 stagiair zette in 2012 zijn beste beentje voor bij het Regionaal Landschap Lage Kempen:
- Kevin Vanoppen student Provinciale Hogeschool Limburg (PHL) (Groenmanagement)
Voor de begeleiding van studenten wordt heel wat tijd vrijgemaakt. In voorbereiding van de stage en de
thesis wordt samen gezocht naar een onderwerp dat relevant is voor de verdere werking van het RLLK. Zo
‘rendeert’ de tijd en energie die in de studenten gestoken wordt ook voor de verdere werking. Stagiairs
betekenen vaak een verrijking van de organisatie door hun grote inzet en leergierigheid. Anderzijds leren de
studenten het werkveld kennen doordat zij gedurende een aantal weken meedraaien en arbeid leveren voor
het RLLK.
2.5. PROFESSIONALISERING VAN DE ORGANISATIE
In 2012 werd de professionalisering van het RLLK verder gezet.
A. Interne communicatie
Het RLLK hecht zeer veel belang aan onderlinge samenwerking (één plus één is drie). Driewekelijks worden
er teamvergaderingen gehouden, waarin elk personeelslid over haar of zijn afgelopen en komende taken
vertelt. Verder is er wekelijks overleg door de cel ‘landschap en natuur’, waarbij de lopende planning
besproken wordt en binnenkomende nieuwe vragen worden onderzocht.
Zo worden in vroeg stadium mogelijke ‘kruisverbanden’ en aanknopingspunten ontdekt. Bilateraal overleg
zorgt er verder voor dat er efficiënt wordt samengewerkt en projecten extra dimensies krijgen door koppeling
met andere projecten. De teamleden zitten opzettelijk ‘door elkaar’ in het kantoorgebouw, zo ontstaan er
geen besloten circuits en wordt er heel wat binnen- en buiten gelopen bij elkaar. Via een gekoppelde open
agenda heeft iedereen ook steeds een helder zicht op de bezigheden van de andere teamleden.
B. Opvolging functioneren
24
De directeur volgt dagelijks het functioneren van de personeelsleden op. Op zeer regelmatige basis worden
via bilaterale gesprekken de projecten en het functioneren van het personeelslid besproken. Jaarlijks worden
er ook functioneringsgesprekken gevoerd met het personeel. Hiervoor werden in onderling overleg
taakomschrijvingen vastgelegd. Verder zijn er een aantal algemene aandachtspunten die voor alle
medewerkers terugkomen. Het personeelslid en de directeur maken elk apart een beoordeling op over het
functioneren. In het gesprek worden items waarop de inschatting uiteenloopt of die aandacht vragen
uitgebreid besproken. Het verloop van het gesprek en de gemaakte afspraken worden vastgelegd in een
verslag dat door beiden wordt ondertekend.
C. Deskundigheidsbevordering
Het RLLK stimuleert een voortdurende deskundigheidsbevordering bij haar personeel. Het personeel wordt
aangespoord en uitgenodigd om externe vorming, bijscholing en leerrijke studiedagen of seminaries te
volgen. In 2012 werden er zoals in bovenstaande lijst wordt aangetoond heel wat vormingsmomenten
gevolgd. In de begroting wordt hiervoor ook jaarlijks een budget voorzien. Elk personeelslid heeft ook een
jaarlijks budget om vaktijdschriften en vakliteratuur te bestellen. Een papieren bibliotheek en een digitale
bibliotheek zijn ontsloten via zoekwoorden.
D. Informatica en digitalisering
Alle medewerkers die met landschapsplannen bezig zijn werken met een GIS-systeem (Geographic
Information System). Via een protocol wordt de werkwijze van gebruik van dit GIS systeem beschreven, een
voorbeeld van dit opvolgingsschema staat hieronder. Het doel is dat alle landschapsplannen op dezelfde
manier gemaakt worden. Iedereen moet de plannen kunnen consulteren. Deze landschapsplannen moeten er
allemaal hetzelfde uitzien. Alle oude projecten worden bijgehouden en zijn consulteerbaar.
E. PAF
RLLK beschikt over een eigen intern projectbeheersysteem, dat gekoppeld is aan de boekhouding. In 2012
bewees het systeem, dat in 2009 opgestart werd zijn nut. Het maakt een optimaal financieel en projectmatig
beheer van grote en kleinere projecten mogelijk. Het systeem heet ‘PAF’, wat staat voor Planning – Acties –
Financiën. Het systeem bestaat uit diverse gekoppelde databanken waarin gedetailleerde info wordt
bijgehouden over alle projecten.
Er is een actiedatabank, waarin alle uitgevoerde en uit te voeren acties op terrein staan. Dit actieboek is
gekoppeld aan het GIS systeem. In GIS worden alle werkzaamheden gestandaardiseerd grafisch ingevoerd en
aan elkaar gekoppeld.
Er is een projectenboek, dat alle acties koppelt aan projecten en de subsidiebijzonderheden van elk project.
Hierin staan ook eigenaargegevens, contacten, data van vergaderingen etc.
Er is een normenboek, dat beschrijft de onderdelen, handelingen en kostprijs van verschillende
werkzaamheden op het veld.
Er is een financieel boek, dat gevoed wordt met de boekhoudkundige, analytisch ingeboekte data.
Door de koppeling van de databanken, kan een medewerker door het uittekenen van een project onmiddellijk
en automatisch een prijsraming opmaken. Nadat de werken zijn uitgevoerd en facturen zijn binnengekomen,
kan de medewerker via een eenvoudige koppeling de link maken tussen de facturen en de acties en hiermee
ook de declaratie naar de subsidiegevers uitvoeren. Hiermee wordt voorkomen dat facturen worden vergeten
bij declaraties of dat ze –per ongeluk- in twee verschillende projecten worden gedeclareerd.
F. Aanbesteding, financiën en boekhouding
Voor bestellingen, facturatie en betalingen werd een protocol uitgewerkt dat strikt gevolgd wordt door alle
personeelsleden en dat de regels van openbare aanbesteding uit de Wet op de Overheidsopdrachten volgt.
Een werkgroep overheidsopdrachten begeleidt de aanbesteding. Bestellingen worden steeds door de
25
directeur ondertekend. Voor de betaling van facturen is de handtekening van de besteller vereist, die zo kan
controleren of het geleverde goed voldeed, naast die van de directeur of een bestuurder.
Voor élke bestelling van goederen wordt een marktraadpleging bij minstens drie leveranciers gehouden, ook
voor kleine bedragen. Voor bedragen hoger dan 5.500 € (excl. BTW) worden volgens de geldende regels
steeds minimum drie offerteaanvragen met bestekken uitgestuurd en worden gunningverslagen opgemaakt.
Het verslag wordt opgemaakt door de werkgroep overheidsopdrachten en ondertekend door de directeur.
Deze verslagen worden genummerd en gekoppeld aan de facturen en zijn steeds ter inzage op kantoor en
worden desgevraagd aan de subsidiërende instantie overgemaakt. Voor bedragen hoger dan 67.000 € (excl.
BTW) wordt een openbare aanbesteding of openbare offerteraadpleging georganiseerd, met publicatie in de
daarvoor aangewezen bladen.
De boekhouding wordt uitbesteed aan een professioneel boekhoudkantoor en voldoet aan de wettelijke
normen. Er wordt gewerkt met een analytische boekhouding zodat de kosten en inkomsten van elk
deelproject kunnen worden gevolgd. Maandelijks wordt een opvolgingsverslag opgemaakt, na input van de
boekhouding. Driemaandelijks wordt dit voorgelegd op de raad van bestuur. De boekhouding wordt
gecontroleerd door een externe revisor die zal rapporteren op de raad van bestuur
Om de financiële situatie goed op te volgen wordt gewerkt met een financieel plan dat een goede prognose
geeft van de liquiditeiten, wat nodig is gezien de prefinanciering die het RLLK voor projecten vaak moet
doen. Voor de meeste projecten zijn regelingen gemaakt m.b.t. prefinanciering. Een extern bedrijfsrevisor
controleert de boekhouding.
G. Financiële controles
In 2012 werd het RLLK uitgebreid gecontroleerd vanuit het Europese project Solabio en vanuit de LSM
projecten Parkrangers en Regionale Natuurparken. Een externe bureau (Deloitte) onderzocht de
boekhouding, facturatie, aanbesteding, declaraties en tijdsbesteding van de medewerkers. De controles
verliepen steeds zeer goed en gaven geen aanleiding tot belangrijke opmerkingen.
H. Huisvesting
Het RLLK is nog steeds gehuisvest in Houthalen-Helchteren op de Grote Baan 176. Het gebouw is centraal
gelegen in haar werkingsgebied en ligt herkenbaar langs de bekende Limburgse ‘Noord-Zuid’ verbinding. Het
is daardoor vlot bereikbaar vanuit alle invalshoeken. Het gebouw is gelegen op 10 minuten wandelen van het
dorpscentrum van Houthalen waar verschillende buslijnen stoppen.
De tuin van het huis is een waardevolle ecologische demonstratietuin geworden waarvoor ze ooit ontworpen
was. Er werden diverse waarnemingen gedaan die steeds worden ingegeven in ‘waarnemingen.be’.
I. Ecologische voetafdruk RLLK
In 2012 werd het gedrag en de werking voortdurend gescreend
op het verminderen van onze ecologische voetafdruk.
Volgende zaken worden reeds gedaan in functie van een
lagere ecologische voetafdruk:
De inrichting van het kantoor en het onderhoud gebeurden
met ecologische producten. Ook voor kantinebenodigdheden
worden biologische producten en fairtrade producten gekocht
(koffie, melk, thee, suiker). Afval wordt gesorteerd en
groenafval wordt gecomposteerd in eigen tuin. In 2012
ontvingen we de ‘fairtrade award’ van de Fairtrade@Work
Campagne, een initiatief van Stichting Max Havelaar.
26
Er wordt enkel gerecycleerd papier gebruikt voor kopies en print. Standaard wordt rector verso gewerkt. De
landschapskrant wordt eveneens op milieuvriendelijk papier gedrukt.
Voor de teamleden staat een handige plooifiets ter beschikking waardoor korte verplaatsingen met de fiets
kunnen gebeuren. Deze fiets kan ook in een auto worden meegenomen om verplaatsingen op terrein mee te
vergemakkelijken.
Voor verplaatsingen met de eigen fiets was ook in 2012 een extra fietsvergoeding verkrijgbaar, als
stimulerende maatregel om personeel aan te moedigen met de fiets naar het werk te komen.
Diverse teamleden doen aan carpooling en rijden samen naar het werk.
Een bedrijfswagen – type kleine vrachtwagen – wordt gemeenschappelijk door het personeel gebruikt.
De lichten en computer(schermen)worden uitgedaan tijdens pauzes. Lampen worden stelselmatig vervangen
door energievriendelijkere LED spaarlampen.
2.6. OVERLEG EN SAMENWERKING MET PARTNERS
Het RLLK overlegde gedurende het hele jaar continu met haar partners, zowel terrein gebonden als thema
gebonden. Structureel regelmatig overleg was er met: de provincie Limburg (afdeling Milieu en Natuur), DO-
tanks Natuur en Biomassa uit het Klimaat project Limburg Klimaat Neutraal 2020, Het Provinciaal Natuur
Centrum (PNC), Limnet (Limburgs Natuur- en Milieueducatie netwerk), VLM (Vlaamse Landmaatschappij
Limburg), ANB (Agentschap voor Natuur en Bos Limburg), VORL (Vlaams Overleg Regionale Landschappen),
de drie Limburgse Regionale Landschappen, ARO (Agentschap Ruimtelijke en Erfgoed), Limburgs Landschap
en Natuurpunt.
RLLK neemt actief deel aan het Vlaams Overleg Regionale Landschappen (VORL). Ilse Ideler beheert de
gemeenschappelijke rekening van de feitelijke vereniging. Regelmatig vergaderen de coördinatoren van de
Vlaamse regionale landschappen, onder voorzitterschap van Dirk Cuvelier van RLWH. Doel: bespreken
gemeenschappelijke problemen, belangen en doelstellingen; uitwisselen van ideeën… Tussen de regionale
landschappen onderling is er ook frequent informeel overleg.
Op 9 en 10/01/2012 organiseerde het Vlaams Overleg Regionaal Landschappen een tweedaags conclaaf voor
de coördinatoren in Antwerpen. Hoofdthema van dit conclaaf was de toekomst van de regionale
landschappen i.k.v. de interne staatshervorming en het uitwerken van een ruimtelijk kader waarbinnen
regionale landschappen passen.
Andere vergaderingen van het VORL gingen in 2012 door op 21/03, 09/05, 13/06, 13/08, 12/09 en 17/12. Het
VORL formuleerde in 2012 verschillende adviezen en nodigde diverse partners uit voor overleg, waaronder:
- Naturawal (Wallonië) en Nationale Landschappen (Nederland) (VORL 21/03/2012)
- Bosgroepen: overleg op VORL 09/05/2012 en ter opvolging verschillende overlegmomenten i.v.m.
afstemming standpunten interne staatshervorming en mogelijke gezamenlijke life+ projectaanvraag.
- Overleg met Agentschap Onroerend Erfgoed i.k.v. sam rond de erfgoedbalans (VORL 13/06/2012)
- Overleg met Ward Verhaeghe (ANB) i.v.m. rol regionale landschappen i.k.v. realisatie
Instandhoudingdoelstellingen (VORL 17/12/2012).
- Overleg met Landelijk Vlaanderen m.b.t. samenwerking met de regionale landschappen
Het VORL was als lid van Civilscape (d.i. het netwerk van Europese ngo’s ter ondersteuning van de Europese
Landschapsconventie) vertegenwoordigd op de Algemene Vergadering en is via Pauwel Bogaert ook lid van
de Raad van Bestuur van Civilscape.
27
Tenslotte organiseerde Regionaal Landschap Meetjesland op 24/08/2012 een persmoment “aanleg 2000ste
poel” in naam van alle Regionale Landschappen. Minister voor leefmilieu Joke Schauvliege nam naar
aanleiding hiervan zelf plaats in de kraan voor uitvoering van de graafwerken.
2.7. COMMUNICATIE
De communicatie die het RLLK gebruikt wordt gezien als middel om onze doelstellingen te bereiken.
Verschillende kanalen worden opgezocht om onze boodschap steeds zo fris en begrijpbaar mogelijk over te
brengen. Hieronder worden kort diverse items uit de communicatiestrategie besproken.
2.7.1. LANDSCHAPSKRANTEN
- Datum: mei en september 2012
- Financiering: Algemene middelen
- Doelgroepen: alle doelgroepen van het RLLK en inwoners van het Regionaal Landschap Lage Kempen
- Doelstelling: draagvlakverbreding, mensen laten kennismaken & zorg dragen voor hun landschap
- Communicatie: eerste editie: huis-aan-huis bedeeld bij alle gezinnen in de Lage Kempen, tweede editie ruim
verspreid via verschillende kanalen.
- Ecotoets: 100% gerecycl papier, Limburgse drukkerij, zodat vervuiling door transport beperkt blijft.
In 2012 koos het RLLK voor een nieuwe aanpak wat betreft de landschapskrant. Er werd afgestapt van het
krantenformaat en gekozen voor een handiger, beter leesbaar magazineformaat. Marktstudies hebben immers al
uitgewezen dat een magazine makkelijker door het publiek wordt gelezen. De landschapskrant heet vanaf nu ook
‘Landschapsnieuws’ Aangezien de ontwerp, druk- en verzendingskosten voor dergelijk formaat echter hoger zijn, werd
gekozen voor een nieuwe manier van verspreiding binnen de gemeenten van het RLLK.
De eerste editie, die uitkwam in mei 2012 werd nog bedeeld in alle brievenbussen van het Regionaal Landschap.
Mensen konden in deze editie een invulstrook vinden, die men kon terugsturen om aan te geven of men het
landschapsnieuws per post of digitaal wil blijven ontvangen. 200 mensen krijgen vanaf nu de krant per post
toegestuurd. 1924 mensen krijgen het landschapsnieuws digitaal.
In dit eerste landschapsnieuws gaven we een overzicht van de werken die het afgelopen jaar gebeurden in elke
gemeente van het werkingsgebied, naast enkele leuke weetjes, korte nieuwtjes uit de regio.
De tweede editie, die uitkwam in september 2012, was een speciale editie naar aanleiding van de Dag van de Wijers op
30 september. Het was tegelijk de eerste editie die volgens de nieuwe manier verspreid werd. Het landschapsnieuws
wordt per post huis-aan-huis bedeeld in de gemeenten die in het magazine aan bod komen. In dit geval waren dit de 7
Wijergemeenten: Hasselt, Genk, Diepenbeek, Lummen, Zonhoven, houthalen-Helchteren, Heusden-Zolder. Daarnaast
wordt het landschapsnieuws per post verstuurd naar de abonnees. De magazines worden ook nog ruim verspreid in de
gemeenten van de Lage Kempen via: gemeentehuis, bibliotheek,Horeca, verblijfstoerisme, politiekantoor,
Ziekenkaskantoor, OCMW, culturele centra, VVV’s… zo blijven we een ruime verspreiding garanderen.
- De volgende edities zullen telkens volgens deze manier verspreid worden: huis-aan-huis in enkele gemeenten
van ons werkingsgebied die in het magazine aan bod komen, per post aan abonnees en bijkomend een ruime
verspreiding via de verschillende vermelde kanalen.
Planning 2013
- Er zal ook in 2013 twee maal een landschapsnieuws verschijnen: een eerste maal in het late voorjaar, met aandacht
voor de opening van het park Kelchterhoef en Hengelhoef, verschijnen en eentje in het najaar van 2013.
28
Landschapskrant mei 2012
29
30
31
32
Landschapskrant september 2012
33
34
35
36
Websites
- Datum: doorlopend
- Trekker: RLLK
- Partners en Samenwerking: Eigen initiatief en organisatie van het RLLK.
- Financiering: Algemene middelen (MINA)
- Doelgroepen: alle doelgroepen van het RLLK (WBE’s, natuurverenigingen, landbouwers, toeristische
organisaties, gemeenten, provincie, recreanten) en inwoners van het Regionaal Landschap Lage Kempen
- Doelstelling: draagvlak creëren voor natuur- en landschapszorg, bieden van een informatief en
communicatief platform.
- Communicatie: via zoekpagina’s, pers
- Nazorg: regelmatige updates van de websites
- Ecotoets: nvt
RLLK creëerde naast haar eigen website www.RLLK.be, ook de websites www.duizendjarigeeik.be en
www.knoteiken.be alsook www.landschapssterren.be. De website www.wandeleninLimburg.be wordt met
RLKM en RLH gedeeld. De website www.plantvanhier.be wordt met RLH gedeeld.
De websites hebben in de eerste plaats als doel meer draagvlak te creëren voor natuur- en
landschapsontwikkeling. Daarnaast willen ze een interactief en informatief platform bieden voor onze
doelgroepen en bezoekers. Op de websites willen we de bezoekers laten kennismaken met de eigenheid van
de Lage Kempen en de thema’s waarrond het RLLK werkt. Aan de hand van deze website kunnen we zowel
onze eigen doelgroepen bereiken, als geïnteresseerden en bezoekers ver buiten de grenzen van onze
doelgroepen of de Lage Kempen.
De website van het RLLK blijft sinds zijn lancering in 2006 veel bezoekers aantrekken. De website wordt dan
ook regelmatig geüpdatet met onder meer:
- nieuwe educatieve activiteiten of evenementen in de kalender
- nieuwe oproepen in verband met projecten (bijvoorbeeld zoektocht naar verhalen, boomdichters,
getuigenissen…)
- nieuwe wedstrijden met leuke prijzen uit de Lage Kempen, zoals een wandeldoos
- online raadpleegbare handleidingen, hulpmiddelen
- leuke foto’s of filmpjes van voorbije activiteiten
- documentaire of instructiefilms rond natuur en landschap
Ook op Facebook heef het RLLK haar eigen pagina: www.facebook.com/lagekempen. Hierop worden de
laatste nieuwtjes uit het regionaal landschap gepost, evenals foto’s en filmpjes van werkzaamheden,
activiteiten en wetenswaardigheden. Vandaag zijn er al 426 mensen fan van onze facebookpagina.
In 2011 werden al de eerste stappen gezet naar het ontwerpen van een nieuwe website. We botsen immers
steeds vaker tegen de technische beperkingen aan van onze huidige website. Aan deze nieuwe website ging
een gebruikersonderzoek van de huidige website vooraf, om de noden en wensen van onze gebruikers zo
goed mogelijk in te schatten en een nog betere website-ervaring te kunnen aanbieden op onze nieuwe
website.
In de nieuwe website zullen de sociale media meer geïntegreerd zijn en zal de bezoeker zelf zijn content
kunnen samenstellen via Google Maps. Oorspronkelijk was gepland de website te lanceren in 2012, maar door
andere prioriteiten (Dag van de Wijers etc) werd de lancering van de website uitgesteld naar begin 2013.
37
Statistieken
De website www.rllk.be van het RLLK telde in 2012:
12.711 bezochte pagina’s per maand (gemiddeld, in 2011 was dit 10.538)
9.337 unieke bezoekers per maand (gemiddeld, in 2011 was dit 6.934)
1.924 inschrijvingen voor de nieuwsbrief (totaal sinds start, 166 nieuw in 2012)
81 bestellingen in de webwinkel (GERTI)
De populairste pagina’s zijn De Wijers, webwinkel en FAQ
De meeste mensen kwamen naar www.Rllk.be via www.google.be (38,74%), tikten de url rechtstreeks in
(16,67%) of via www.wandeleninlimburg.be (7,83%)
De website www.duizendjarigeeik.be van het RLLK telde in 2012:
1.890 bezochte pagina’s per maand (gemiddeld, in 2011 1.815)
1.472 unieke bezoekers per maand (gemiddeld, in 2011 1.447)
De populairste pagina’s zijn de Eikenweetjes, identiteitskaart van de Duizendjarige Eik, Geschiedenis van de
eik en spelletjes
62,78% van de bezoekers tikt zelf rechtstreeks de url in. De rest komt voornamelijk via Google (34,43%).
Het bezoekersaantal van deze website blijft op ongeveer hetzelfde peil als in 2011.
De website www.landschapssterren.Be van het RLLK telde in 2012:
7.281 bezochte pagina’s per maand (gemiddeld, in 2011 6.310)
5.077, unieke bezoekers per maand (gemiddeld, in 2011 4.422)
De populairste pagina’s zijn de Sahara, In den brand en de Mijnterril in Beringen
Het merendeel van de bezoekers tikt de url rechtstreeks in (52,73 %).
Wandelen in Limburg
De drie regionale landschappen in Limburg verzorgen te samen een informatieve website:
www.wandeleninlimburg.be. Zo kan de wandelaar vandaag op de website www.wandeleninlimburg.be zelf op
zoek gaan naar de voor hem meest geschikte wandeling: op type landschap, op gemeente, op
kindvriendelijkheid en zo meer. Ook Toerisme Limburg neemt de website mee op in haar communicatie over
38
wandelen. In de nabije toekomst worden de mogelijkheden om de website uit te breiden en te verbeteren
bekeken in het wandelplatform, met de drie regionale landschappen en toerisme Limburg.
bezochte pagina’s per maand
3.515 unieke bezoekers per maand (gemiddeld, in 2011 2.783)
87.053 bezochte pagina’s per maand (gemiddeld, in 2011 79.945)
56.3 % van de bezoekers tikt zelf rechtstreeks de url in. De rest komt voornamelijk via Google.
Planning 2013
In 2013 zal de nieuwe website van het RLLK online gaan. De andere websites blijven bestaan. Er wordt voor de
website wandeleninlimburg gekeken naar eventuele uitbreidingsmogelijkheden in samenwerking met de drie
regionale landschappen en Toerisme Limburg.
Persrelaties
Het Regionaal Landschap onderhoudt persoonlijke contacten met de pers. Het RLLK heeft ervoor gekozen om via één
centrale contactpersoon de pers tegemoet te treden, met name de communicatiemedewerker. Zij fungeert als eerste
aanspreekpunt voor alle contacten met de pers. Zo kan de pers het RLLK makkelijk bereiken en ontstaat er een
persoonlijke relatie, die de contacten enkel ten goede komt. De centrale contactpersoon kan uiteraard wel andere
mensen binnen het RLLK aanwijzen om de pers te woord te staan.
De centrale contactpersoon kan uiteraard wel andere mensen binnen het RLLK aanwijzen om de pers te woord te staan.
Afhankelijk van het onderwerp (nieuwswaarde, fotowaarde, belangrijkheid…) organiseert het RLLK, samen met de
eventuele partners een persmoment om de pers te woord te staan. Als het een minder groots nieuwsitem is, volstaat
een persbericht. Het afgelopen jaar kwam de acties van het RLLK 142 (GERTI) keer in de pers.
2.7.2. BEREIKTE PERS
Het Regionaal Landschap onderhoudt met zorg de contacten met de pers. Het RLLK heeft ervoor gekozen om
via één centrale contactpersoon de pers tegemoet te treden, met name de communicatiemedewerker. Zij
fungeert als eerste aanspreekpunt voor alle contacten met de pers. Zo kan de pers het RLLK makkelijk
bereiken en ontstaat er een persoonlijke relatie, die de contacten enkel ten goede komt. De centrale
contactpersoon wijst uiteraard wel andere mensen binnen het RLLK aan om de pers te woord te staan over
specifieke acties.
Afhankelijk van het onderwerp (nieuwswaarde, fotowaarde, belangrijkheid…) organiseert het RLLK, samen
met de eventuele partners een persmoment om de pers te woord te staan. Als het een minder groots
nieuwsitem is, volstaat een uitgestuurd persbericht. Het afgelopen jaar kwamen de acties en projecten van
het RLLK 148 keer in de pers.
Overzicht persartikels en uitzendingen Regionaal Landschap Lage Kempen vzw 2012
DATUM TITEL PUBLICATIE
1/01/2012 Superzandbak Bosland Spoorzoeker
1/01/2012 Versterk de biodiversiteit in uw tuin Autochtoon plantgoed info Stad Bilzen
4/01/2012 Vruchtenroute langs oude fruitbomen Parkrangers HBVL
4/01/2012 Plant van hier - label voor streekeigen planten Autochtoon plantgoed Velt
9/01/2012 Wat gebeurt er op domein Bovy Parken in de wijers Infoblad Heusden-Zolder
17/01/2012 parken Bovy, Hengelhoef en Kelchterhoef opgeknapt Parken in de wijers HBVL
20/01/2012 KAV houdt olympische spelen voor een Wandelen HBVL
39
betere zorg - Houthalen
20/01/2012 Limburgse vrouwen gaan voor goud voor zorg - Houthalen Wandelen
www. Limburg-actueel.be
24/01/2012 Boomgaard aan Sint-Jansbergklooster typeert Zelem Zalig zelem HBVL
27/01/2012 minder wateroverlast en meer akkervogels bedrijfsplanner HBVL
27/01/2012 Halense landbouwers houden vogelpopulatie mee in stand bedrijfsplanner het Nieuwsblad
9/02/2012 Speelbos aan kettingbrug - Hamont-Achel Parkrangers HBVL
9/02/2012 Krokodil gesignaleerd in speelbos Parkrangers het Nieuwsblad
10/02/2012 infozuil gaat rondreizen in SH Lille leader ontsluiting internetgazet.be
13/02/2012 Middeleeuwse pastoorswal hersteld leader ontsluiting HBVL
15/02/2012 Infozuil reist langs verborgen erfgoed in St Huibrechts Lille leader ontsluiting Neerpeltenaar
22/02/2012 st huibrchts lille - Erfgoed in de kijker leader ontsluiting De Standaard
22/02/2012 Parels uit het verleden krijgen aandacht leader ontsluiting het Nieuwsblad
23/02/2012 Inwoners krijgen uitleg over werken in vijvergebied De wijers De Wijers HBVL
1/03/2012 gezocht: vogel- en vlinderspotters voor biodiversiteitsakkers biodiversiteitsakkers Limburgs Landschap
1/03/2012 Europees geld geeft Roerdomp meer kansen aan vijvers Midden-Limburg De Wijers HBVL
2/03/2012 Werken aan duizenden vijvers De Wijers het Laatste Nieuws
8/03/2012 Limburgse gemeentes investeren in planten en dieren solabio het Laatste Nieuws .be
9/03/2012 8,7 miljoen voor bedreigde beestjes solabio HBVL
9/03/2012 Poelen in Limburg nieuws op radio 2 om 17:30 bedrijfsplanner radio 2
10/03/2012 "Willen de ooievaar naar hier lokken" bedrijfsplanner HBVL
13/03/2012 Landbouwers leggen parel van poelen aan bedrijfsplanner het Nieuwsblad
13/03/2012 Landbouwers leggen snoer van poelen aan bedrijfsplanner De Standaard
14/03/2012 Werken aan vijvers De Wijers De Weekkrant
15/03/2012 Hengelhoef: opstap met veldwachter en opening boskapel Parken in de wijers Limburgs Landschap
15/03/2012 Gezellige huiskamer en vlindertuin - Lommel jong en oud HBVL - Dag van de zorg krant
15/03/2012 Domein Bovy Parken in de wijers Pluspunt (CD&V)
20/03/2012 Wakker op de akker met de reastauratie van de pastorie van Zelem Zalig zelem TVL
1/04/2012 WBE De Grote Beek, een medespeler bij het RLLK Algemeen De Vlaamse Jager
5/04/2012 Subsidies voor landschapsherstel Landschapsanimator Gemeentelijk infoblad Overpelt (Kiosk)
10/04/2012 Scouts planten zelf speelbos aan Parkrangers HBVL
12/04/2012 Scouts plant zelf 250 bomen in speelbos Parkrangers het Nieuwsblad
14/04/2012 Boskapel Hengelhoef opnieuw opgeknapt Parken in de Wijers Nieuwsblad.be
14/04/2012 Boskapel Hengelhoef opnieuw opgeknapt Parken in de wijers Het Laatste Nieuws
15/04/2012 De Boskapel is ingezegend Parken in de Wijers internetgazet
15/04/2012 Feestelijke inzegening boskapel Hengelhoef Parken in de Wijers HBVL
15/04/2012 Fotowedstrijd 2012 "Water in de Wijers" Dag van de Wijers Natuur.Limburg
15/04/2012 biodiversiteitsacties 'vlinders en bijen' biodiversiteitsakkers Gemeentelijk infoblad Beringen
23/04/2012 Geboortedreef met zeshonderd boompjes aan abdij van Averbode Merode HBVL
24/04/2012 vijftigtal wandeltellers meten suuces van wandelpalen wandelen HBVL
25/04/2012 Drevenfeest De Merode De Merode TVL
25/04/2012 Houthalen: Boskapel verrijst jaar na brand Parken in de Wijers Passe-partout
1/05/2012 Infozuil langs erfgoed in Sint-Huibrechts-Lille leader ontsluiting gemeentelijk infoblad
40
Neerpelt
1/05/2012 Beheerswerken brengen Kelchterhoef beter in beeld Parken in de Wijers
Gemeentelijk infoblad Houthalen
12/03/2012 Oude fruitsoorten krijgen tweede leven in holle wegen Landschapsanimator het Nieuwsblad
1/05/2012 Vlinders op het spoor Vlinders Gemeentelijk infoblad
1/05/2012 Beheerswerekn brengen kelchterhoef beter in beeld Dag van de Wijers
Gemeentelijk infoblad Houthalen
12/05/2012 Twee vijvers in Kiewit krijgen opnieuw water De Wijers HBVL
1/06/2012 Agenda: Dag van De Wijers Dag van de Wijers Milieu & Natuur
1/06/2012 Limburg, een provincie met 'streken' Parken in de wijers Milieu & Natuur
4/06/2012 Interview met joepFourneau over de bufferzone Schoonhees solabio Radio 2 - limburg Nieuws
5/06/2012 Natuurbuffer tussen chemiebedrijven solabio HBVL
6/06/2012 Groen lint rond industriezone solabio De Standaard
6/06/2012 Groen lint rond industriezone Schoonbeek solabio Het Nieuwsblad
11/06/2012 dag van de Wijers Dag van de Wijers gemeentelijk infoblad heusden-Zolder
11/06/2012 Europses primeur bij opwaardering vijvergebied De Wijers De Wijers TVL
15/06/2012 Natuur en Bos koopt Den Grooten Hof Bosland Het Nieuwsblad
15/06/2012 Grooten Hof wordt poort Bosland Bosland HBVL
16/06/2012 Frank Smeets: "limburg vol streken" Dag van de Wijers Hyperspectraal
16/06/2012 dag van de Wijers I 30 september 2012 Dag van de Wijers Lila Magazine jg 40 2012 nr 2
16/06/2012 Frank Smeets: "limburg vol streken" Dag van de Wijers HBVL (Genk)
16/06/2012 Boskapel hangelhoef feestelijk ingezegend Parken in de Wijers Lila Magazine jg 40 2012 nr 2
17/06/2012 Hangmatten in Bosland Bosland TVL
18/06/2012 Vijf pijlers voor masterplan Bosland Bosland Het Nieuwsblad
18/06/2012 Bosland wordt avonturenpark en labo voor wetenschappers Bosland
19/06/2012 Lummen- fotowedstrijd "De Wijers" Dag van de Wijers HBVL
19/06/2012 Natuurspeeltuin breidt zich uit Parken in de Wijers De Standaard
19/06/2012 Natuurspeeltuin uitgebreid Parken in de Wijers Het Nieuwsblad
22/06/2012 Meer biodiversiteit op sommige akkers biodiversiteitsakkers Internetgazet
23/06/2012 Jagers helpen bij onderhoud van wildakkers biodiversiteitsakkers HBVL
25/06/2012 Vlinder fladderen weer o, Meysterbergen Jong en oud HBVL
26/06/2012 Akkervogels krijgen duwtje in de rug biodiversiteitsakkers Het Nieuwsblad
28/06/2012 Akkervogels krijgen duwtje in de rug biodiversiteitsakkers Nieuwsblad.be
1/07/2012 Viskweek, wandeltoerisme en waterveiligheid in één gebied De Wijers Buiten Kans
7/07/2012 Tsjing tsjing: Wandeling met Peter Roosen Parken in de wijers TVL
9/07/2012 Met gratis hangmat naar Bosland Bosland HBVL
10/07/2012 Vang een uil in een hangmat Bosland internetgazet
24/07/2012 Domein duizendjarige eik breidt uit autochtoon plantgoed HBVL
30/07/2012
Live webcam op kunstnesten voor huiszwaluwen aan de watertoren van MPI Sint-Ferdinant
1/08/2012 Biodiversiteitsakkers biodiversiteitsakkers De Vlaamse Jager
8/08/2012 Zeldzame soorten krijgen kansen biodiversiteitsakkers Passe-partout
14/08/2012 Vandaag gezien: nieuwe imkerij ontmoetingscentrum Hengelhoef Parken in de wijers internetgazet
17/08/2012 Tsjing tsjing: Bart Paesen in Domein Bovy Parken in de wijers TVL
25/08/2012 Vernieuwde imkerij geopend Parken in de wijers HBVL
1/09/2012 Met je gezin naar de Wijers Dag van de Wijers Gezinsbond Limburg
5/09/2012 Noord-Limburg strijdt tegen exotische woekerplanten exoten bestrijding HBVL
41
6/09/2012 Jong en oud voor natuur in Lommel Natuur jong en oud De Nieuwe Limburger
6/09/2012 Jong en oud voor natuur in Lommel Natuur jong en oud HBVL
7/09/2012 Bosland - Hangmat uitlenen Bosland www.toerismelommel.be
10/09/2012 Buurtspeeltuintjes 'op z'n Boslands' Bosland www.internetgazet.be
11/09/2012 Dag van De Wijers: De Bosberg en Hengelhoef Dag van de Wijers
Uit in Houthalen-Helchteren
11/09/2012 Dag van De Wijers Dag van de Wijers Zondermeer Zonhoven
11/09/2012 Dag van De Wijers Dag van de Wijers Heusden-Zolder
11/09/2012 Wijerdag Dag van de Wijers Domein Kiewit
11/09/2012 Inspiratiedag voor Heusden-Zolderse horeca Dag van de Wijers ondernemen.heusden-zolder.be
12/09/2012 80.000 euro voor de herinrichting van vijf speelplekken in Bosland Bosland HBVL
14/09/2012 Zondag vlinderstuif, met veel activiteiten Natuur jong en oud www.internetgazet.be
15/09/2012 50 duotickets dinner in the sky Dag van de Wijers HBVL
15/09/2012 Vlinderstuif brengt drie generaties samen Natuur jong en oud het Nieuwsblad
15/09/2012 Thema Diepenbeeks nieuws: Dag van de Wijers Dag van de Wijers www.radiovrd.be
15/09/2012 Jong een oud redden vlinders op Meysterbergen Natuur jong en oud HBVL
19/09/2012 Uniek gebied De Wijers in de kijker Dag van de Wijers De Weekkrant
22/09/2012 Biodiversiteitsproject 'Natuur op de boerderij' afgerond Landschapsanimator HBVL
26/09/2012 Dag van de Wijers Dag van de Wijers De Weekkrant
26/09/2012 Watersnipdag Solabio De Weekkrant
28/09/2012 Dineren in de lucht met uitzicht op de Wijers Dag van de Wijers HBVL
28/09/2012 Zondag eerste 'Dag van de Wijers' Dag van de Wijers www.internetgazet.be
29/09/2012 1000 vijvers te zien op Dag van de Wijers Dag van de Wijers HBVL
30/09/2012 Dag van De Wijers Dag van de Wijers Uit In Genk
30/09/2012 De uitstraling van Herkenrode Dag van de Wijers De Zondag
30/09/2012 Was het Dinner in The sky of De Wijers from the sky? Dag van de Wijers www.bolderberg.be
30/09/2012 Dag van de Wijers Dag van de Wijers TVL
30/09/2012 Dag van de Wijers meteen een meevaller Dag van de Wijers www.heusden-zolder.eu
30/09/2012 Het Kanaal over met een vlot Dag van de Wijers www.heusden-zolder.eu
1/10/2012 Diner op 45 meter hoogte tijdens Dag van de Wijers Dag van de Wijers HBVL
1/10/2012 De Wijers, waar je water kan beleven Dag van de Wijers Milieu & Natuur
1/10/2012 Dag van de Wijers Dag van de Wijers Natuur.Limburg
1/10/2012 Help de natuur en geef "planten van hier" een plaatsje in je tuin autochtoon plantgoed Neerpeltenaar
2/10/2012 Dag van de Wijers' in de Maten een groot succes Dag van de Wijers HBVL.be
4/10/2012 Groene bufferzone tussen Nolimpark en tuinwijk Overpelt-Fabriek Natuurverbindingen www.limburg-actueel.be
4/10/2012 Dag van de Wijers zet vijvers in de kijker Dag van de Wijers www.nieuwsblad.be
4/10/2012 Zondag eerste 'Dag van de Wijers' Dag van de Wijers www.heusden-zolder.eu
6/10/2012 In beeld: Dag van de Wijers Dag van de Wijers HBVL
11/10/2012 Nieuw wandelgebied biedt blik op historische sites
14/10/2012 Iedereen welkom in Bosland Bosland De Zondag
17/10/2012 Kinderen leren over bosbewoners Bosland Bosland het Nieuwsblad
22/10/2012 Help de natuur van hier en zet een Plant van Hier in je tuin autochtoon plantgoed Heusden-Zolder Lees
27/10/2012 Bosland telt wandelaars Bosland HBVL
1/11/2012 Autochtone bomen en struiken autochtoon plantgoed B-Magazine
1/11/2012 Wat gebeurt er aan de vijvers van Genendijk? parkrangers Infoblad Tessenderlo
1/11/2012 Wat gebeurt er aan de vijvers van Genendijk? parkrangers Infoblad Ham
42
1/11/2012 Officiële opening bosbewonersroute brengt 2000 mensen op de been Bosland Infoblad Hechtel-Eksel
15/11/2012 Bosland telt wandelaars Bosland het Nieuwsblad
16/11/2012 Turfputten worden vijvers parkrangers De Standaard
1/12/2012 Bomen kappen. Goed voor de natuur? energieke houtkanten De Belleman
1/12/2012 Bestrijding van invasieve soorten in Noord-Limburg, een praktijkvoorbeeld exoten bestrijding Milieu & Natuur
1/12/2012 Plant van hier autochtoon plantgoed Kiosk Overpelt
1/12/2012 Bosland telt wandelaars Bosland Infoblad Hechtel-Eksel
13/12/2012 De eerste Wijergidsen zijn afgestudeerd De Wijers www.heusden-zolder.be
13/12/2012 Eerste 25 Wijergidsen afgestudeerd De Wijers www.internetgazet.be
19/12/2012 Eerste 25 Wijergidsen studeren af De Wijers De Weekkrant
27/12/2012 Daar is de klimboom Jong en oud www.internetgazet.be
27/12/2012 Eerste 25 Wijergidsen afgestudeerd De Wijers www.heusden-zolder.be
2.7.3. HERKENBAARHEID VAN HET RLLK
Het RLLK waakt over een uniforme huisstijl. Zo gebruiken we steeds hetzelfde lettertype in onze uitgaven en
hebben we twee hoofdkleuren die de herkenbaarheid van de publicaties van het RLLK moeten verhogen:
magenta en groen. De kleuren komen ook terug in ons vlinder-logo. Zowel de kleuren als het logo stralen
frisheid en vernieuwing uit en richten zich, niet enkel op het ‘natuur’ aspect. In ons logo zit ook onze baseline
vervat: Natuur-mensen-cultuur. Uitgebreid wordt dit:
Regionaal Landschap Lage Kempen investeert in een levend landschap
Een landschap waar er ruimte is voor natuur én mensen
Een landschap waar cultuur en natuur samenkomen
Een landschap waar tradities en nieuwe gebruiken elkaar aanvullen
Dit doen we door samen met verschillende partners kansen te benutten en te creëren. We verbinden
inwoners en bezoekers met het landschap uit de Lage Kempen. We laten hen het landschap beleven en
waarderen, zodat ze er mee zorg voor dragen.
Trots op onze streek
We zetten de streekidentiteit en typische elementen van de Lage Kempen in de kijker. We verbinden het
landschap met de lokale geschiedenis. We zetten iedereen aan een steentje bij te dragen aan de ‘Lage
Kempen van morgen’. Zo kunnen we er allemaal, zowel mens als dier, van blijven genieten.
Beleven en genieten
We laten wandelaars en fietsers onbekende plekjes ontdekken langs nieuwe en oude trage wegen. De
opbrengst van onze wandelkaarten investeren we opnieuw in de natuur!
Ontdekken en waarderen
Onbekend is onbemind... dus laten we jong en oud via allerlei methoden en kanalen kennis maken met ons
landschap en natuur. Bovendien krijgen alle Lage Kempenaren gratis onze landschapskrant in de bus…
Nieuwe kansen voor natuur- en landschap
We herstellen cultuur- en natuurlandschappen en geven zo nieuwe kansen aan planten en dieren. We
ondersteunen zoveel mogelijk eigenaars in het natuurlijk (her)inrichten van hun gronden.
43
Doelstelling van de communicatie van het RLLK is in ieder geval niet het verhogen van de naamsbekendheid
van de organisatie ‘Regionaal Landschap Lage Kempen’. Voor ons bestaat de hoofddoelstelling van onze
communicatie erin dat mensen de natuur en het landschap van de Lage Kempen leren kennen en het gaan
koesteren en beleven, zodat ze er ook meer zorg voor willen dragen. Het is dan ook belangrijk dat het
Regionaal Landschap met een uniforme huisstijl en visie naar buiten komt, zodat mensen snel het basisidee
van het Regionaal Landschap herkennen en kunnen bevatten. Dat doet het RLLK op verschillende manieren.
De afgelopen jaren hebben we aantal promotie-items ontwikkeld, zoals 3 roll-up banners (doe-ontdek-
beleef) die het RLLK verduidelijken op een infostand, ringmappen, symposiummapjes, vlag en werfborden
voor de werkzaamheden op het terrein. In 2012 werden de bestaande communicatiemiddelen gebruikt en
verder bestendigd. Er kwamen ook foldertjes voor bezoekers van de parken of omwoners. Aan de voorkant
van het kantoor van het RLLK, gelegen aan de noord-zuidverbinding in Limburg, werd een grote paalbanier
geplaatst. Deze kan gebruikt worden bij grote evenementen. Ook werd er geïnvesteerd in duidelijk zichtbare
beachvlaggen in de huisstijl van het RLLK om de zichtbaarheid van parking, startplaats en infostand tijdens
evenementen te verhogen.
De banner aan kantoor van RLLK. Werfbord
Werfborden. In 2012 werden in enkele drukbezochte parkgebieden ingrijpende terreinwerkzaamheden
uitgevoerd. Er werden onder andere flink wat bomen gekapt of opnieuw in hakhout gezet. Acties die vaak op
heel wat weerstand stuiten van omwonenden. We hebben daarom sterk geïnvesteerd in een duidelijke en
sterk aanwezig communicatie op het terrein. Met de opvallende werfborden die gemakkelijk door de
werkmannen geplaatst kunnen worden, werd in detail verteld waarom een actie gebeurde en wat het
verwachte resultaat was. Bij de centrale ingang van elk park stond ook een overzichtsbord met plannen en
timing van alle acties. Er kwamen als resultaat van deze communicatie zeer weinig opmerkingen en geen
enkele klacht. Voorbijgangers apprecieerden de goede communicatie.
Bij alle werkzaamheden van het RLLK wordt nu zo’n werfbord geplaatst. Op het werfbord is een kliklijst
voorzien aan beide zijden. Hierin plaatst de projectleider, op een makkelijk aanpasbaar A3 formaat,
informatie over de werf, die optimaal is aangepast aan de plaats waar het bord zich bevindt. De borden zijn
daardoor makkelijk aanpasbaar, makkelijk verplaatsbaar en de passant is steeds up to date over de
werkzaamheden in zijn of haar buurt.
Huis aan huisbedeling en meeneembare foldertjes
44
In het kader van de werkzaamheden aan houtkanten merkten we dat er heel wat misverstanden en
onduidelijkheden leven. Om op een goede manier te communiceren wat en waarom houtkanten opnieuw in
beheer worden genomen, werd een plooifolder gemaakt die door de ploegbazen ter plekke wordt gebust in
de brievenbussen van de omwonenden of wordt afgegeven aan voorbijgangers die zich vragen stellen.
45
WERKING
46
3. ACTIVITEITEN EN PROJECTEN
3.1. NATUURBEHOUD, KLEINE LANDSCHAPSELEMENTEN, LANDSCHAPSZORG EN STREEKEIGEN KARAKTER
3.1.1. OVERZICHT BEREIKTE RESULTATEN VAN ALLE TERREINACTIES IN 2012
RLLK probeert zorgvuldig alle acties die zij uitvoert op terrein te monitoren. Via GIS worden acties op
perceelsniveau ingetekend. Op deze wijze kunnen er nadien ook berekeningen gemaakt worden. In
onderstaand overzicht zijn alle acties opgenomen die in 2012 op terrein zijn uitgevoerd binnen volgende
projecten. De acties van de bedrijfsplanner, hoewel mede opgevolgd en gestimuleerd door RLLK, zijn niet
opgenomen.
- Natuurverbindingen (Provincie GLE)
- Parkrangers (LSM achterstallig landschapsbeheer)
- Solabio (Interreg)
- Onroerend Erfgoed (Vlaams Agentschap RE)
- Parken in de Wijers (PDPO)
- Beste bestrijdingsmethode exoten (LEADER)
- Biodiversiteitsakkers (provincie)
Inrichtend maaien 18,44 ha
Aanleg biodiversiteitsakkers 18,59 ha
Herstel poel/ven 5,16 ha
Creatie open plekken in bos 1,44 ha
Creatie bosranden 0,25 ha
Bos aanplant 5 ha (13.200 stuks)
Heideherstel 12,17 ha
Exotenbestrijding (bos) 62,01 ha
Hakhoutbeheer bos 14,23 ha
Herstel/exotenvrij maken houtkant 81,48 km
Dreefherstel 1,6 km
Veiligheidssnoei 1 km
Herstel/aanleg recreatief pad 26 km
Boomverzorging historische bomen 246 stuks
Plaatsen recreatieve infrastructuur 81 items
Vellen gevaarlijke bomen 13 stuks
Aanplant hoogstambomen 20 stuks
47
Overzicht acties 2012 uitgedrukt in hectaren
Overzicht acties 2012 uitgedrukt in kilometers
Overzicht acties 2012 uitgedrukt in aantal stuks
48
3.1.2. LINK MET SPECIALE BESCHERMINGSZONES (SBZ) EN INSTANDHOUDINGSDOELSTELLINGEN (IHD’S)
Visie RLLK
De visie van RLLK is dat een RL een belangrijke taak heeft / kan hebben in het mee realiseren van het Natura
2000 netwerk. Deze analyse werd door RLLK reeds beschreven in haar ‘definitieve erkenningaanvraag’ in
2008!
We bekijken ten eerste de mogelijke rol van Regionale landschappen in IHD (algemeen), ten tweede maken
we de analyse van de Natura 2000 gebieden in ons werkinggebied, en ten derde kijken we hoe wij in de Lage
Kempen een gebiedsgerichte werking rond behoud van soorten zien en realiseren.
1. Waar liggen de Natura 2000 gebieden in RLLK ?
Europees beschermde gebieden: Natura 2000
Natura 2000 staat voor een Europees netwerk van beschermde gebieden. Het netwerk is de hoeksteen van het
Europese natuurbeleid. Door middel van Natura 2000 wil Europa de biodiversiteit in haar lidstaten behouden
en beschermen. Hiertoe werden speciale beschermingszones aangeduid. De gebieden die deel uitmaken van
dit netwerk worden door twee complementaire Europese richtlijnen bepaald: de Vogelrichtlijn en de
Habitatrichtlijn.
In het kader van de Vogelrichtlijn zijn volgende gebieden in de regio Lage Kempen beschermd:
o Bokrijk en omgeving: 781 ha in Zonhoven (Hasselt en Genk).
o Hechtel-Eksel en Bocholt (en Peer): 9.659 ha.
o Militair domein en vallei van de Zwarte Beek. 8.864 ha in Beringen, Hechtel-Eksel, Heusden-Zolder,
Houthalen-Helchteren, Leopoldsburg en Lommel (en Peer).
o Vijvercomplex van Midden-Limburg. 2.539 ha in Heusden-Zolder, Zonhoven (en Hasselt).
o Hamonterheide, Hageven en Buitenheide (en Stamprooierbroek en Mariahof): 15.301 ha in Bocholt,
Hamont-Achel, Lommel, Neerpelt (en Bree, Dilsen, Kinrooi en Maaseik).
o Demervallei. 5.670 ha in Halen, Lummen (en Hasselt, Herk-de-Stad, Scherpenheuvel-Zichem).
In het kader van de Habitatrichtlijn zijn volgende gebieden in de regio Lage Kempen beschermd:
o Vallei- en brongebied van de Zwarte Beek, Bollisserbeek & Dommel met heide en vengebieden: 8.306 ha.
o Mangelbeek en heide- en vengebieden tussen Houthalen en Gruitrode: 3.768 ha.
o Valleien van de Laambeek, Zonderikbeek, Slangebeek en Roosterbeek met vijvergebieden en heiden:
3.627 ha.
o Hageven met Dommelvallei, Beverbeekse heide, Warmbeek en Wateringen: 1.980 ha
o Abeek met aanliggende moerasgebieden: 2.523 ha
49
Beschermde gebieden vogel- en habitatrichtlijn
2. Rol Regionale Landschappen in IHD/SBZ
Om soorten te houden in SBZ moeten, in ons versnipperd landschap, ook de randen en de verbindingen
kwalitatief zijn. Elk gebied vraagt daarom ook maatwerk. In elk gebied zal het realiseren van SBZ een werk
zijn dat niet door één partner kan worden gedragen en gerealiseerd. Het zal werk zijn van vele handen en
schouders. In onderstaand voorbeeld laten we zien hoe de focus van een RL en de partners in elk gebied
anders liggen.
RLLK ligt duidelijk in een voorbeeld van het tweede gebied. Onze focus ligt enerzijds sterk op niet door het
Vlaamse gewest of een natuurvereniging beheerde SBZ gebieden en anderzijds op de randen en de
verbindingen tussen de natuurkernen.
50
In het Vlaams beleid wordt participatie en samenwerking tussen vele partners ook als duidelijk standpunt
naar voren geschoven.
De ‘nota van het VORL’, werkt deze visie nog meer uit. Deze nota was het initiatief van RLLK en is initieel
opgemaakt door het RLLK. De rvb van RLLK heeft deze visie onderschreven op 16/12/2010 en dit nog eens
herhaald in 2012..
3. Analyse Natura 2000 gebieden in de Lage Kempen
In de Lage Kempen heeft 70% van de Natura 2000 gebieden een planologische bestemming die voldoende
kansen biedt voor de realisatie van de doelstellingen van het Natura 2000 netwerk. Voor de overige 30% is
een duurzaam natuurbeheer planologisch gezien minder evident.
Wanneer we kijken naar de werkelijke situatie op het terrein, blijkt de toepassing van natuurgericht beheer
momenteel slechts in 40% van de Habitatrichtlijngebieden en in 28% van de Vogelrichtlijngebieden
gegarandeerd. Dit wil zeggen dat de gebieden liggen in reservaat of militair gebied met een
beheerovereenkomst of in domeinbos. Dit betekent dat het natuurgericht beheer in 72% van de Natura2000-
gebieden in RLLK niet zeker is.
Voor grote delen van Natura 2000 is een duurzaam natuurgericht beheer dus actueel nog onvoldoende
verzekerd, niettegenstaande velen een groene planologische bestemming hebben. Reden hiervoor is dat
belangrijke stukken van ons Natura 2000 gebied in particulier bezit zijn, waarbij in de praktijk weinig of geen
aandacht besteed wordt aan de Europese doelstellingen, tenzij in het kader van het vergunningenbeleid.
Het is duidelijk dat er voor het RLLK een grote opdracht ligt in het creëren van draagvlak voor de Natura 2000
gebieden bij het grote publiek en de betrokken particulieren in het bijzonder! Ook zullen er grote
inspanningen geleverd moeten worden om particulieren daadwerkelijk bij te staan via communicatie,
training, concrete ondersteuning en het opzetten van samenwerkingsverbanden.
RLLK
habitatrichtlijngebied vogelrichtlijngebied
in reservaat en militair domein met overeenkomst ANB 38% 25%
in domeinbos 2% 3%
geen duurzaam natuurgericht beheer 59% 72%
Tabel natuurgericht beheer in Natura 2000 gebieden binnen RLLK
51
0
10
20
30
40
50
60
70
80
ha
bita
tric
htlijn
gb
ied
vo
ge
lric
htlijn
ge
bie
dRLLK
reservaten,
militair domein
met
overeenkomst
ANBdomeinbos
geen duurzaam
gericht
natuurbeheer
Verzekerd natuurbeheer in Natura 2000 gebieden binnen RLLK
Relatief belang regio Lage Kempen voor afbakening Natura 2000 gebieden ten opzichte van Vlaanderen
opp.
Vlaand.
% maatregel
tov Vlaanderen
opp. Lage
Kempen
%
maatregel
tov opp. LK
aandeel Lage
Kempen in het
geheel van de
maatregel
Grondoppervlakte 1.371.000 100,00% 81.300 100,00% 5,93%
Habitatrichtlijngebied 101.500 7,40% 16.695 20,54% 16,45%
Vogelrichtlijngebied 97.380 7,10% 21.143 26,01% 21,71%
Zoals reeds omstandig aangetoond in onze definitieve erkenningaanvraag ligt maar liefst 16,45 %
Habitatrichtlijngebied en 21,71 % Vogelrichtlijngebied van de totaal in Vlaanderen afbakenende zone in De
regio Lage Kempen (= 5,93% van opp. Vlaanderen).
Combineren we de twee bovenstaande berekeningen, dan mogen we concluderen dat van het
Vogelrichtlijngebied in Vlaanderen, dat géén verzekerd natuurbeheer kent, 15,6 % in de Lage Kempen ligt,
dit gaat over in totaal 15.191 ha. (= 97.380 ha * 21,71% * 72%).
Voor Habitatrichtlijngebied in Vlaanderen, dat géén verzekerd natuurbeheer kent, 9,7 % in de Lage Kempen
ligt, dit gaat over in totaal 9.845 ha. (= 101.500 ha * 16,45% * 59%).
De inspanningen die RLLK voor het Natura 2000 Netwerk kan doen is dan ook relatief gezien zeer groot.
52
4. Huidige werking RLLK ten opzichte van Natura 2000 gebieden en IHD’s
Het RLLK volgt een driesporenbeleid wat betreft de Natura 2000 gebieden.
1. Enerzijds geeft het via individuele projecten ad hoc een concrete invulling aan de IHD’s.
2. Anderzijds versterkt het via structureel overleg de randen en verbindingen tussen Natura 2000 gebieden.
3. Een derde peiler zijn structurele projecten binnen N2000. Een belangrijk voorbeeld daarvan is het project
Energiek Landschap. Dit kan op termijn ook een invulling geven van de IHD’s binnen Natura 2000
gebieden. Op vlak van sensibilisatie heeft het Life+ project 3 WatEr expliciet Natura 2000 in haar
doelstellingen.
1. Bij de aanvraag voor advies van individuele projecten wordt eerst bekeken in welke ruimtelijke
context het gebied zich bevindt. Indien de projectafbakening zich geheel of gedeeltelijk binnen
Natura 2000 bevindt zal er eerst overleg gepleegd worden met ANB. Dit maakt dat het uitgewerkte
voorstel zo veel mogelijk is afgestemd met de verschillende IHD’s. Doordat dit proces niet enkel
wordt gedaan voor de gebieden waar de IHD’s reeds zijn bepaald, maar ook voor deze waar ze in
opmaak zijn of nog moeten opgemaakt worden kan er reeds rekening gehouden worden met
toekomstige IHD’s.
2. Het project Levende natuurverbindingen geeft een invulling aan de provinciale natuurverbindingen in
ons werkingsgebied. Dikwijls vormen deze verbindingen een belangrijke link tussen Natura 2000
gebieden. De afgelopen jaren is er veel werk besteed aan de provinciale natuurverbinding 1. Deze
verbinding maakt een connectie tussen de heideterreinen op de rand van het Kempisch plateau en
de heideterreinen in de Antwerpse Kempen en Nederland en is de belangrijkste en grootste binnen
ons werkingsgebied. Het RL zette een overleg met verschillende actoren in het tussengebied op en
onderzocht mogelijke inrichtingen die de verbinding zouden versterken. Tijdens dit proces werden
steeds verschillende personen binnen ANB betrokken. In 2012 werden deze resultaten aangevuld en
verstevigd m.b.v. een studie uitgeschreven ifv Bosland door ANB. Het RL helpt hier mee een
invulling te geven aan het bestek en heeft zich geëngageerd om tijdens de studie het studiebureau
rijkelijk te voorzien van info en personeelstijd.
3. Goed beheerde kle’s zijn noodzakelijk binnen enkele Natura 2000 gebieden om de
instandhoudingsdoelstellingen te realiseren. Maar beheren kost geld. Dit geld is dikwijls niet
aanwezig, beperkt in tijd of administratief zeer zwaar vast te krijgen. In het buitenland zijn
verschillende voorbeelden waarbij kle’s economisch rendabel kunnen beheerd worden. Met dit
project willen we een gelijkaardig project opzetten. Hierbij krijgen deze KLE’s een nieuwe
economische rol als producent van biomassa. Het RL is een econologisch model aan het bouwen
waarbij het mogelijk is een kle’s economische rendabel te exploiteren binnen duidelijk ecologische
randvoorwaarden en doelstellingen.
RLLK draagt ook bij aan het maatschappelijk draagvlak voor Natura 2000. In het Life+ project 3WatEr
worden 2 specifieke acties op dat vlak ondernomen:
- Een educatieplan rond Natuur- en Milieueducatie in het Natura 2000 Life+ gebied en de regio
daarrond pleit voor het opnemen van het thema Natura 2000 in het aanbod van de aanbieders. Ook
de rol van landeigenaren in het beheer van de gebieden wordt mee opgenomen als een educatief
waardevol thema.
- In de bijscholing en opleiding van vrijwilligers tot Wijergidsen, is het Natura 2000 thema en opnieuw
de rol van landeigenaren een insteek die aan alle gidsen wordt meegegeven.
53
3.1.3. SOLABIO SOORTEN EN LANDSCHAPPEN ALS DRAGER VAN BIODIVERSITEIT
Datum: van 01/10/08 tot 1/06/12
Trekker: RLLK is de officiële trekker van dit project bij Interreg.
Partners en samenwerking: de provincie Limburg en de 3 Limburgse regionale landschappen namen het
initiatief om dit Interreg-project aan te vragen met als thema biodiversiteit en voortbouwend op het vorige
project ‘Gemeenten adopteren Limburgse soorten’. In totaal stapten 27 partners uit 5 Vlaamse en 3
Nederlandse provincies mee in dit project.
Financiering: Europa financiert 50% van de kosten. De provincie Limburg voorziet de overige 50% voor de
Limburgse regionale landschappen, behalve de cofinanciering van de terreinacties. De gemeenten
Tessenderlo en Ham voorzien voor RLLK de cofinanciering van de 2 terreinacties. De cofinanciering van de
communicatieve acties van RLLK wordt door RLLK zelf gedragen. Alle partners dragen bij in de cofinanciering
van de overkoepelende kosten. Hiermee worden projectoverkoepelende kosten gedragen (vb. loon
projectcoördinator en hefboomcoördinatoren). De provincie Limburg voorziet deze bijdrage voor de
Limburgse regionale landschappen.
Doelgroepen:
- Hefboomwerking: alle partners binnen SOLABIO alsook partners buiten SOLABIO die banden hebben met
de thema’s.
- Voor de eigen acties van RLLK in dit project, zie hieronder bij de afzonderlijke deelacties
Doelstelling:
- Algemeen: maatregelen om de achteruitgang van biodiversiteit een halt toe te roepen (Countdown
2010).
- Hefboomwerking: het betrekken van allerhande partners in de acties hiervoor (lokale besturen,
particulieren, landbouwers, bedrijven, enz.). Al doende van elkaar leren: de verschillende partners in het
project hebben elk hun eigen werkwijze om acties in dit kader uit te voeren. Door gaandeweg kennis en
ervaringen uit te wisselen stimuleren we het ‘van elkaar leren’ en zoeken we naar ‘best practices’
(hefboomwerking).
- RLLK eigen acties: zie afzonderlijke deelacties hieronder
Communicatie:
- Hefboomwerking: website, bundels, artikelen
- Eigen acties RLLK: zie hieronder bij aparte deelacties
Nazorg en opvolging:
- Hefboomwerking: NVT
- Eigen acties RLLK: zie hieronder bij aparte deelacties
Omschrijving: SOLABIO (Soorten en landschappen als drager voor biodiversiteit) is een Interreg IV-project,
met een totaal budget van € 8 690 708. Om de biodiversiteit in de grensregio Vlaanderen-Nederland te doen
toenemen slaan 27 partners uit 5 Vlaamse en 3 Nederlandse provincies de handen in elkaar. De provincie
Limburg is initiatiefnemer en RLLK is trekker van dit project. RLLK is bijgevolg voor Interreg het centrale
aanspreekpunt.
De krachtlijnen van dit project zijn duidelijk:
Biodiversiteit kent geen grenzen
De grensregio Vlaanderen-Nederland kreunt onder de alsmaar groeiende behoefte aan meer ruimte voor
industrie, wonen, landbouw en verkeer. Waardevolle landschappen dreigen te verdwijnen en de rijkdom aan
54
biodiversiteit wordt ernstig aangetast. Europa, en dus ook Vlaanderen en Nederland, hebben zich
voorgenomen om tegen 2010 het verlies van biodiversiteit te stoppen. Vaak zijn zowel in Vlaanderen als in
Nederland dezelfde dier- en plantensoorten bedreigd. Bossen, weilanden of rivieren houden nu eenmaal niet
op aan de landgrenzen. Daarom kan de strijd voor het behoud van de biodiversiteit niet stoppen aan de
grenzen van gemeenten, provincies of landen. Inspanningen om de biodiversiteit te behouden hebben maar
nut als ze over alle grenzen heen worden genomen.
Natuur is niet los te koppelen van economie en cultuur
Natuur en milieu zijn een onlosmakelijk onderdeel van de economische en socioculturele ontwikkeling van
een regio. Het project kiest dan ook uitdrukkelijk voor een integrale aanpak via drie grote pijlers: economie,
natuur en mens. Het streefdoel is alle lokale partners maximaal te betrekken om de
biodiversiteitsdoelstellingen te halen. Ook die belanghebbenden die doorgaans minder betrokken zijn bij het
natuurbehoud. De bescherming van planten- en diersoorten kan namelijk niet enkel rusten op de schouders
van natuurverenigingen en milieudiensten. Via vier hefbomen (zie hieronder) ijvert SOLABIO voor een aanpak
die de krachten bundelt van zoveel mogelijk actoren uit alle sectoren: van natuurverenigingen over
landbouwers en privé eigenaars tot verkeersdeskundigen en industriëlen. Samen met deze actoren wordt
gestreefd naar de realisatie van zo veel mogelijk concrete acties op het terrein.
Een bruisende leerschool
Het project wil echter meer zijn dan een naarstige duizendpoot ten behoeve van de biodiversiteit. Het is van
even groot belang dat de verschillende werkwijzen tegen elkaar worden afgewogen. Welke aanpak levert de
beste resultaten op?
Overheden en natuurverenigingen namen de voorbije jaren verscheidene initiatieven om doelgroepen te
betrekken bij het herstel van de biodiversiteit. Ook alle betrokken partners van SOLABIO hebben hier ervaring
mee. Uit ondervinding blijkt echter dat de gebruikte methoden en instrumenten, zoals bijvoorbeeld
subsidiekanalen, niet voor alle biodiversiteitsdoeleinden even effectief zijn of vaak onvoldoende gekend.
Ook over de grenzen heen is er onvoldoende afstemming over de standpunten en ingezette instrumenten.
SOLABIO zal de partners begeleiden in het doorlichten van hun acties en methoden. Het wordt een
grootscheeps leerproces waarbij de ‘best practices’ tussen de partners worden uitgewisseld. De kennis en
ervaring moeten leiden tot concrete voorstellen om het soortenbeleid in de grensregio te optimaliseren.
Vier ‘hefbomen’ moeten de biodiversiteit opkrikken. Elk van die hefbomen is gericht op welbepaalde soorten
of landschappen en is bemand door samenwerkingsverbanden tussen doelgroepen die praktijkervaring
hebben.
De hefboom ‘MIAS: Menselijke Infrastructuur en Industrie als springplank voor soorten’ zoekt naar win-
winresultaten voor zowel natuur en milieu als voor industrie met doelgroepen die doorgaans minder
betrokken zijn bij het natuurgebeuren.
De hefboom ‘BoerENnatuur: Agrarische landschappen, thuishaven van vele soorten’ zoekt naar toenadering
tussen landbouw en natuur.
De hefboom ‘SADR: Soorten aan de rand van…’ wil met lokale belangengroepen zoeken naar win-
winmogelijkheden in gebieden aan de rand van natuurgebieden of op de overgang tussen gemeenten,
provincies of landen. Randzones zijn een kluwen van verschillende functies, eigendomssituaties en
administratieve of wettelijke bepalingen. In deze zones is de afstemming op en het leren van elkaar van
essentieel belang. Deze hefboom richt zich specifiek op het beheer en het herstel van bossen, bosranden,
heide en schraalland. RLLK trekt deze hefboom.
De hefboom ‘BEEKDALEN: bron van diversiteit’ focust op de blauwe slagaders waarlangs watergebonden
soorten zich door ons landschap verplaatsen.
Elke hefboom gaat op zoek naar nieuwe actoren, particulieren of bedrijven, en maakt hen warm voor het
werken aan biodiversiteit. Dat zal gebeuren via voorbeeldprojecten, terreinbezoeken en vormingsmomenten.
55
Een horizontale hefboom bekommert zich om de organisatie van het SOLABIO-project en waakt over de
projectstructuur en –aanpak, de gezamenlijke monitoring- en evaluatieluiken en de volledige communicatie
en public relations.
Hefboomwerking: RLLK is coördinator van de hefboom soorten aan de rand (SADR).
RLLK was verantwoordelijk voor de coördinatie van de hefboom SADR. RLLK bepaalde de rode draad van de
eindpublicatie voor deze hefboom en leverde de nodige input (teksten/foto’s) aan de eindredacteur aan. De
eindpublicatie ‘SADR’ is een van de 7 boekjes in de SOLABIO eindpublicatie-box.
Op 7/3/2012 vond in Herkenrode het eindevenement van het SOLABIO-project plaats. Tijdens dit druk
bijgewoonde evenement werd een uitgebreid overzicht gegeven van alle gerealiseerde acties, de geleerde
lessen en ontwikkelde producten.
RLLK maakte een handleiding houtkantenbeheer op. Deze handleiding was gebaseerd op de eerder gemaakte
handleiding knoteiken, maar geeft een bredere kijk op het beheer van houtkanten, waar knotbomen een
onderdeel van zijn. In deze houtkantenhandleiding werden eveneens geleerde lessen uit de hefboom SADR
geïntegreerd. De praktische handleiding is bedoeld voor mensen die aan de slag willen met het beheer van
houtkanten, professioneel of vrijwillig. Er werden 500 exemplaren gedrukt en de publicatie is te downloaden
van de website van RLLK. In 2013 zullen i.s.m. het Centrum voor Duurzaam Groen opleidingen/workshops
rond dit thema georganiseerd worden om de handleiding nog beter bekend te maken bij de verschillende
doelgroepen (landbouwers, gemeenten, particulieren, …).
Communicatie
Hefboomwerking:
Eindpublicaties SOLABIO: Als verantwoordelijke voor de hefboom ‘soorten aan de rand (SADR)’ coördineerde
RLLK het inhoudelijke aspect van de opmaak van de eindpublicatie SADR. RLLK werkte de rode draad van deze
publicatie uit, verzamelde de nodige informatie bij de partners en koppelde op regelmatige basis terug met
de redacteur.
Film over SOLABIO: In het kader van SOLABIO werd een film gemaakt, een compilatie van alle projectacties,
trefmomenten en terreinbezoeken waar filmmateriaal van voorhanden was. Deze film werd onder andere op
het eindevenement getoond.
Eindevenement SOLABIO: Op 7/03/2012 vond het afsluitend evenement va SOLABIO plaats op de abdijsite van
Herkenrode. 136 deelnemers – zowel projectpartners als organisaties uit het netwerk van de partners namen
deel aan dit evenement. De indrukwekkende lijst aan uitgevoerde acties, de resultaten van de
hefboomwerking, de eindconclusies en aanbevelingen kwamen aan bod. Alle deelnemers kregen de
eindpublicaties in ontvangst.
Voor het eindevenement werden uitnodigingen opgemaakt en verstuurd naar alle SOLABIO-partners en hun
netwerk.
Handleiding houtkanten: binnen de hefboom ‘Soorten aan de rand’ bleek dat er nood was aan een praktische
handleiding houtkantenbeheer. Vragen als hoe bepaal ik welk achterstallig beheer moet uitgevoerd worden,
of het nog wel zin heeft, hoe de kansen op succes te maximaliseren, of ik het zelf kan doen, enz. worden
beantwoord in deze handleiding. De handleiding is in beperkte oplage gedrukt, maar kan via de website van
RLLK gedownload worden.
56
foto eindevenement SOLABIO: deelnemers krijgen een beeld van de acties via een SOLABIO-markt
foto eindevenement SOLABIO: de SOLABIO-coördinatoren met de eindpublicaties
57
Foto: cover handleiding houtkanten
Eigen acties RLLK: zie hieronder bij aparte deelacties
Eigen acties RLLK in het kader van Solabio Natuurbehoud en kleine landschapselementen
Tessenderlo – Project inrichting bufferzone Schoonhees
Datum: begin 2010 – maart 2012
Trekker: RLLK
Partners en samenwerking: gemeente Tessenderlo, ANB, VLM, bedrijven in industriegebied Schoonhees
(Tessenderlo Chemie, Chevron Phillips), LRM, lokale landbouwer, LISRO
Financiering: 50% van de projectkosten wordt gefinancierd door Interreg (SOLABIO). De overige 50% door de
gemeente Tessenderlo.
Doelgroepen: lokale landbouwers, gebruikers van het fietsroutenetwerk, bezoekers van de bedrijven,
bedrijven die zich willen vestigen in de te ontwikkelen industriezone
Doelstelling: de ecologische inrichting van de 11 ha grote bufferzone langsheen het industrieterrein
Schoonhees, afgestemd met de provinciale natuurverbinding die deze zone eveneens vormt. Communiceren
58
over dit samenwerkingsproject (bedrijven en biodiversiteit) naar bezoekers van de bedrijven en passanten
via het fietsroutenetwerk.
Omschrijving:
De 11 ha grote bufferzone langsheen het industriegebied Schoonhees in Tessenderlo krijgt een ecologische
inrichting. Dit gebied heeft afwisselend hoge (droge) en lage (natte) zones waardoor er heel wat
verschillende biotopen gecreëerd kunnen worden. Bovendien vormt deze zone een provinciale
natuurverbinding, waarmee de afstemming gebeurt.
Het naastgelegen fietsroutenetwerk biedt ideale kansen om te communiceren over bedrijven en
biodiversiteit. Bovendien zal de inrichting van de bufferzone het zicht op het industrieterrein voor passanten
en bezoekers van het industrieterrein verfraaien.
Zowel het inrichtingsplan als het onderhoudsplan worden opgemaakt in overleg met lokale landbouwers.
Getracht wordt om ook na de inrichting een deel van het onderhoud van de bufferzone door deze landbouwers
te laten gebeuren, waar mogelijk via beheersovereenkomsten.
Ecotoets:
Verwacht wordt dat de maatregelen een sterke positieve invloed zullen hebben op de lokale biodiversiteit.
Waar in het gebied tot enkele jaren geleden maïs werd geteeld, zal het afwisselende landschap met KLE voor
verscheidene soorten zowel een leefgebied als een belangrijke corridor vormen (cf. natuurverbinding). Het
accentueren van een kwelzone door blijkt eveneens een ecologisch interessante zone te creëren gezien de
diverse plantensoorten die er verschijnen. Het gebied is bovendien voldoende groot en ideaal georiënteerd
om een grote stapsteen te vormen tussen de nabijgelegen waardevolle natuurgebieden.
In 2012 werden nog enkele terreinwerken uitgevoerd die nog niet uitgevoerd konden worden in 2011. De
eigendomswissel van een deel van de bufferzone in 2010 zorgde immers voor enige vertraging in de
uitvoering van de werken. Dankzij een goede communicatie met de betrokken bedrijven en LRM kon de
uitvoering en de timing van de uitvoering goed afgestemd worden met andere door de bedrijven geplande
initiatieven (aanleg van een buffer- en infiltratiebekken, ophoging van het aanpalende industrieterrein).
Volgende terreinacties werden in 2012 uitgevoerd:
- deel 2 van lokale graafwerken om lage zones te accentueren
- plaatsen van ontbrekende delen van rasters om (na-) begrazing mogelijk te maken
- inzaai van een granen-bloemenakker
- inzaai van weilanden met Italiaans raaigras
RLLK gaf eveneens advies bij de opmaak van de plannen voor de aanleg van een infiltratiebekken in de
bufferzone door één van de bedrijven.
Het permanente infobord werd opgemaakt en geplaatst op het terrein, langs een van de toegangswegen naar
het nieuwe industrieterrein.
Communicatie:
Het permanente infobord informeert passanten over het project en de unieke samenwerking.
Nazorg en opvolging:
Het beheer- en onderhoudsplan van de bufferzone werd door RLLK opgemaakt in samenspraak met een
lokale landbouwer, de VLM bedrijfsplanner (de link beheerovereenkomsten), de gemeente en de bedrijven.
Dit onderhoudsplan geeft richting voor het beheer en de ontwikkeling van het gebied de komende jaren.
Planning 2013
Het project is afgelopen. RLLK heeft met de opmaak van het onderhoudsplan, dat als bijlage zit bij de
overeenkomst tussen de gemeente (als verantwoordelijke voor het onderhoud) en LiSRO (als uitvoerder van
het onderhoud) al het voorbereidende werk gedaan om een verder goed beheer van het gebied te verzekeren.
59
RLLK zal echter nog gecontacteerd worden in de komende jaren wanneer er vanuit de gemeente, de bedrijven
of LRM werken worden voorzien die een invloed kunnen hebben op de inrichting van de bufferzone. RLLK zal
dan advies verlenen om de ecologische waarde van het ingerichte gebied te garanderen.
Foto: het permanente infobord aan de toegangsweg naar het achterliggende industriegebied
Foto: zicht op de aanleg van het infiltratiebekken waarbij rekening gehouden werd met ecologische aspecten
zoals schuine, golvende oevers, verschillende dieptes, enz.
Foto: ingezaaide bloemen-granenakker in de bufferzone
60
3.1.4. NATUURVERBINDINGEN ALS LEVENDE VERBINDINGEN
- Datum: 2009-2013
- Trekker: RLLK
- Partners: provincie Limburg, alle betrokken eigenaars en beheerders zoals ANB, Natuurpunt, gemeenten,
particulieren
- Middelen: Loon en werking: 90% provincie Limburg, 10% algemene middelen MINA.
Investeringsmiddelen op terrein: minimaal 30% eigenaar 70% provincie Limburg.
- Bereikte doelgroepen: Gemeentebesturen, particulieren, bedrijven, landbouwers
- Doel: Draagvlak creëren voor en daardoor realiseren van zo veel mogelijk terreingebonden acties binnen
de provinciale en gemeentelijke natuurverbindingsgebieden.
- Communicatie: Dit project heeft een stuurgroep met daarin vertegenwoordigers van Provincie Limburg
(departementen natuur, landbouw en water), ANB, INBO en LIKONA. Met lokale actoren worden bij de
verschillende deelprojecten informatievergaderingen georganiseerd. Deze structuur is in 2012 verder
gezet. Werfborden bij werken.
- Nazorg: bij elke realisatie worden nazorgplannen opgemaakt die integraal deel uitmaken van het project
en waarvoor door de eigenaar zich engageert
- Ecotoets en relatie tot IHD- Natura 2000: de realisaties dragen bij tot verbetering van de kwaliteit van de
provinciale natuurverbindingen en zorgt voor een beter netwerk tussen de verschillende IHD gebieden.
Ligging en kenmerken
De provinciale en gemeentelijke natuurverbindingen vormen verbindingen tussen belangrijke natuurkernen.
In tegenstelling tot de natuurkernen zijn in de provinciale of gemeentelijke natuurverbindingen meestal
geen terreinbeherende organisaties actief. De meeste gebieden zijn in eigendom en beheer van particulieren
en gemeentebesturen. Kleine landschapselementen vormen op vele plaatsen de basis van de
natuurverbinding. Het is dus cruciaal om de private en lokale eigenaars van deze gebieden mee te krijgen en
in te schakelen in het realiseren van de natuurverbindingen.
De structurele ondersteuning van verschillende natuurverbindingen is in 2012 verder gezet en versterkt.
In de meeste natuurverbindingen zijn kleine landschapselementen (KLE) de drager van de natuurverbinding.
Maar het beheer van KLE’s is nu nog een kostelijke aangelegenheid. Daarom is er vanuit het GLE project
Natuurverbindingen het idee ontstaan om de producten uit de KLE’s energetisch te gaan vermarkten en zo de
kostprijs voor onderhoud te verminderen of in de toekomst zelfs rendabel te krijgen. Het slagen van deze
opzet zou een structurele ondersteuning van alle natuurverbindingen betekenen. Dit kon echter niet
gerealiseerd worden met enkel middelen vanuit GLE. Daarom is er in 2011 en 2012 veel tijd gestoken in het
aanvragen van Europese projecten. Er zijn middelen gevraagd via de fondsen van INTERREG en LIFE. De
gevraagde fondsen aan het INTERREG TWECOM project zijn goedgekeurd en dat betekent dat we nu een
structurele werking kunnen gaan opzetten naar KLE’s in het RL.
Daarbuiten hebben verschillende eigenaars met percelen binnen natuurverbindingen zich spontaan
aangeboden om iets te doen rondom natuur. Voor iedere van deze projecten werd een landschapsadvies
opgemaakt en een aantal van deze plannen werden al uitgevoerd. In totaal hebben we de afgelopen jaren via
particulieren advies kunnen uitbrengen over 36.67 ha. Omdat het verschillende jaren kan duren van eerste
contact tot uitvoering en opvolging zijn alle project van de afgelopen jaren hierna opgesomd. De
belangrijkste realisaties in 2012 worden hierna in detail beschreven.
NV 75 = 6,58 ha: Rotemse molen, Halen, zie verslag 2011
NV 57 = 0.66 ha: Chris Grieten te Tessenderlo, zie Autochtoon verslag 2011
NV 46 = 1 ha: Luc Vanderheyden te Neerpelt, Zie verslag 2010
NV 32 = 2,28 ha; Dorien Coreman; advies, zie verslag 2010
61
NV 61 = 2,12 ha; Wim Revis te Heusden-Zolder; zie verslag 2010
NV 61 = 7.2ha; ‘t Kanaaltje, Houthalen-Helchteren; zie verslag 2011
NV 79 (in rand)= 0,8ha; Ino Lamers, Neerpelt, zie verslag 2011
NV 79 (in rand) = 8,8ha; Emmers, Neerpelt, zie verslag 2011
NV 32 = 4,6ha; Sandy, Heusden-Zolder, zie verslag 2011
NV 46 = 0.28ha, Van Gompel, Neerpelt, zie verslag 2011
NV 57= 2.35ha, Vijvers Genedijk Ham/Tessenderlo, zie 2012 3.1.10
Natuurverbinding nummer 1
In 2009 is een structureel overleg opgestart met de verschillende betrokken diensten van de stad Lommel,
SIBELCO en ANB. Dit heeft geresulteerd in een aantal deelprojecten. Volgende deelprojecten zijn 2012
opgestart of verder gezet.
Natuur voor jong en oud
Meysterbergen vormt een belangrijke stapsteen. Met het project “Natuur voor jong en oud” zie 3.3.4. willen
we zowel de natuurkwaliteit als de waardering voor dit gebied verhogen.
Beeldvorming landschap
De stad Lommel heeft voor de groeninrichting van geheel Kristalpark een studiebureau aangesteld. Het RL
heeft dit studiebureau al haar gegevens bezorgd en is afgevaardigd in de begeleidingsgroep.
Kristalpark
PNVG 1; Harvest TIM bakeries
Partners: Harvest TIM bakeries, gemeente lommel
Doelgroepen: Gemeentebestuur, Eigenaars industriegronden.
Doelstelling: Inrichten van een heidetuin ifv de natuurverbinding in de voortuin van het bedrijf
Financiering: GLE Verbindingen 70%, Particulier 30%
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
Voorbeeld van invulling van stapsteen op industriegebied. Mogelijk uitbreiding habitat Kommavlinder,
heivlinder, hooibeestje. Onderdeel van Provinciale natuurverbinding 1
Omschrijving
In 2010 is er een industriële bakkerij gebouwd op het industriegebied Kristalpark aangrenzend aan
Meysterbergen. Een van restpopulatie kommavlinder bevind zich in deze zone.
62
In het voorjaar van 2010 is er een overleg geweest met de directeur die op dat moment het nieuwe bedrijf aan
het bouwen was. Hij wou graag meewerken en wilde zelfs zo ver gaan dat heidebiotopen de algemene
inkleding van zijn bedrijventerrein zou vormen. In overleg met de stad Lommel en de industrieel is een
voorstel tot heidetuin uitgewerkt en aangeplant. Doordat de werkzaamheden niet waren opgenomen vanaf
het begin van de ontwikkeling van de site was bij het grondverzet zware grond bovenaan gelegd om zo een
optimale bodem voor de nieuwe aanplant te verkrijgen. Om de heidetuin enige kans op slagen te geven
moest deze grond vervangen worden door “gele” zand. Deze werkzaamheden en de aanleg van de beplanting
is volledig zelf gefinancierd door de industrieel. In de openbare aangrenzende berm was de aanplant niet
aangeslagen (buiten duindoorn). Om tot een totaalconcept en een duidelijk voorbeeld van integratie te
komen is met subsidies van de Provincie Limburg de aangrenzende berm geplagd en ingezaaid met heide. In
2012 is er samen met de eigenaar een evaluatie van de vegetatie door Ilse Plessers uitgevoerd. De vegetatie
was goed ontwikkeld, maar struikheide was nog zeer klein en hierdoor niet goed zichtbaar. In samenwerking
met de eigenaar en de onderhoudsfirma is een voorstel tot aanpassing van de tuin voorgesteld. Maar juist
voor de uitvoering van de werkzaamheden is de firma failliet gegaan. Wij wachten op een eventuele nieuwe
eigenaar om de aanpassingen door te voeren. Dit project staat voorlopig ‘on hold’.
Communicatie: Werfbord
Nazorg: Het bedrijf dat het groenonderhoud van de site doet zal instaan voor het onderhoud. Bij evaluatie in
voorjaar van 2012 was de vegetatie nog niet gemaaid en nog niet hoger dan 20 cm. Door het failliet gaan van
de firma zal er opnieuw contact moeten gezocht worden met de nieuwe eigenaars voor afspraken.
Bufferzone Nolim
Bij de inventarisatie van de natuurkwaliteiten in de omgeving van de PNVG1 kwam er een alternatieve route
naar boven. Voor dit gebied is een visie uitgewerkt er is er reeds gestart met de uitvoering van fase 1. 3.1.10
voor meer uitleg.
Uitgebreid bosbeheersplan Ford Lommel.
Op aanraden van het RL heeft Ford voor zijn testbaan in Lommel een uitgebreid bosbeheersplan laten
opmaken. Door dit bosbeheersplan kunnen de bestaande schrale graslanden sterk uitbreiden en kunnen er
veel meer bosranden aangelegd worden. Dit zal de natuurkwaliteit in de omgeving sterk verhogen. Voor
verschillende insectgroepen kan dit gebied als een stapsteen fungeren .Het RL heeft via de
begeleidingscommissie de inhoud van het plan mee kunnen bepalen. Dit plan is in 2013 goedgekeurd.
Beheersovereenkomsten Kiefhoek.
De bovenloop van de grote Nete ligt tussen het militair domein van Leopoldsburg en het domeinbos pijnven.
Deze recreatiezone op het gewestplan is een belangrijke structurele barrière binnen de PNVG1. Een grote
eigenaar in dit gebied is bereid gevonden met ons project mee te werken. Zie 3.1.15
Natuurverbinding 37.
De bufferzone van Tessenderlo is in de loop van 2012 verfijnd. Zie 3.1.3.
Natuurverbinding 57 - Ham
Datum 28/11/2011 - 12/12/2013
Doelstelling
Opmaak bouwvergunning voor kappen van populier en vijvers langs vijvers om lichtinval te bevorderen en
bladval te verminderen.
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
Door aanpalende percelen mee te betrekken in een project wordt de ecologische winst groter.
Omschrijving
De gemeentelijke vijvers van Ham en Tessenderlo gelegen te Genendijk werden in het najaar van 2012 open
63
gekapt en de oevers werden aangeschuind. Grenzend aan deze vijvers zijn particuliere vijvers gelegen met
aan de rand kaprijpe populieren en fijnsparren. De eigenaar van de vijvers werd gecontacteerd met de vraag
of zij deze populieren en sparren wil laten kappen om zo lichtinval te vergroten en bladval te verminderen. De
kubering van de bomen en bouwvergunning werd uitgevoerd door RLLK. De bouwvergunning werd
goedgekeurd. De eigenaar stapt mee in de houtverkoop van de Limburgse Bosgroepen die voor deze bomen
in juni 2013 georganiseerd wordt.
64
3.1.5. ENERGIEK LANDSCHAP
Datum: 2011 – 2015
Trekker: RLLK
Partners en samenwerking: Partners en samenwerking: provincie Limburg, ANB, OVAM, bosgroepen,
landbouworganisaties (Innovatiesteunpunt, Boerenbond, Agrobeheercentrum, Agrodiensten, Agro-
aanneming), DUBO Limburg, Infrax, UHasselt
Financiering: GLE-middelen provincie Limburg 90%, algemene middelen 10%
Doelgroepen: gemeenten, eigenaars van houtkanten (landbouwers, particulieren), potentiële gebruikers
van biomassa uit landschapselementen zoals scholen, landbouwbedrijven…
Doelstelling: Opstarten van een duurzaam biodivers “energiek” landschap als toekomstige economische
motor van ons landschap
Ecotoets en relatie tot IHD- Natura 2000: Dit project focust niet op specifieke Natura 2000 gebieden of IHD-
soorten en –habitats, maar zal een positieve invloed hebben wanneer het KLE-netwerk in het buitengebied
via dit initiatief versterkt en verbeterd zal worden. Bij het opmaken van het streekplan (zie verder) wordt
rekening gehouden met IHD.
In 2011 startte RLLK het initiatief ‘energetisch landschap’ op. Met dit initiatief wil RLLK lokale vermarkting
van biomassa uit landschapselementen op een verantwoorde en economisch rendabele manier mogelijk
maken. Deze biomassa krijgt een toepassing in lokale energie- of warmteproductie. Ondertussen is dit
concept nog aangepast en verfijnd. De biomassa kan naast houtsnippers voor in energie- en
warmteproductie ook andere producten leveren. Brandhout, weidepalen, enz. zijn hier voorbeelden van. Het
principe hierachter is dat de kwaliteit van het product dat uit de biomassa gemaakt wordt, zo lang mogelijk
hoog gehouden moet worden, m.a.w. een mooie dikke eiken stam verhaksel je niet tot snippers als je er
andere, meer hoogwaardige producten uit kan halen.
In dit initiatief wil RLLK samen met tal van partners in het buitengebied de ganse keten opzetten van
planning van oogst tot gebruik van de producten. De basis van waaruit vertrokken wordt is het landschap met
haar 5 functies (5 F): food (voedsel), fiber (grondstof), fuel (brandstof), flower (biodiversiteit) en feel
good (beleving). Willen we een economisch rendabele oogst uit landschapselementen opzetten, dan moet
rekening gehouden worden met deze 5 functies van het landschap.
Schematische weergave van de 5 functies van het landschap.
65
Streekplan
In het globale model vormt een streekplan de basis (referentie) voor de uitvoering van de werken op het
terrein. Dit streekplan moet een leidraad zijn voor de opmaak van zeer concrete beheersplannen naderhand.
Het geeft aan waar we met onze streek en haar landschapselementen naartoe willen. De opmaak van een
eerste versie van dit streekplan zou voor veel potentiële partners een concreet beeld geven van het lange-
termijn doel van het project. Daarbuiten zou het ook kunnen gebruikt worden bij het opstellen van een
businessplan. Belangrijk bij deze opmaak is dat de verschillende actoren het ook onderschrijven en er aan
kunnen meewerken.
In de loop van 2012 is gewerkt aan een ‘econologisch’ model dat de basis achter het streekplan moet vormen.
Cruciaal in dit model is dat het zowel vanuit economisch als ecologisch standpunt richting geeft aan keuzes.
Met andere woorden dat het model werkt met gegevens die zowel een economische berekening (hoeveelheid
hout of energie) als een ecologische kwaliteitsbewaking (type houtkant) toelaten, vandaar de keuze van de
naam ‘econologisch model’. In eerste instantie werd gestart met de inventarisatie van houtkanten in Bocholt
op de “traditionele manier” Dit wil zeggen met behulp van een Tansley-schaal. Al snel bleek dat deze
inventarisatiemethode die in tal van ecologische studies gebruikt wordt niet de gewenste gegevens levert.
Deze methode laat immers niet toe op afdoende wijze de aanwezige hoeveelheid biomassa te berekenen,
noch een voldoende beeld te krijgen van de structuur van de houtkant. Via literatuuronderzoek kwamen we
tot de conclusie dat we berekeningsmethodes uit de bosbouw beter bruikbare gegevens zouden moeten
opleveren. Echter, in bossen vertonen bomen een heel ander groeimodel dan in houtkanten, een
verfijning/aanpassing van de methodiek en zeker van de berekeningsformules is dus nodig. Samen met
studenten werd vervolgens geëxperimenteerd om de opmeetmethodiek te verfijnen voor houtkanten. Het
opmeten van alle bomen met een diameter groter dan 10cm en het tellen van alle stoven onder de 10cm bleek
het beste resultaat te geven. Vervolgens is bekeken of we hiermee konden rekenen. Op basis van deze
gegevens konden we een berekening maken van de aanwezige biomassa, wat belangrijk is voor het
economisch luik van het model. We konden met deze gegevens echter ook een goede weergave van de
structuur van de houtkant weergeven. De aantallen bomen per diameterklasse geeft immers een goed
structuurbeeld. Bijgevolg konden we met deze gegevens een soort van ecologische potentiekaart opmaken.
In 2013 zal verder bekeken worden hoe we dit uitgewerkte model op een dynamische manier kunnen
koppelen aan een echt streekplan. De typering van doeltypen van houtkanten is hierin cruciaal. In 2013
willen we een eerste streekplan presenteren. Daarbuiten zal het ook kunnen gebruikt worden bij het
opstellen van een businessplan (economisch aspect).
Concreet werden in 2012 volgende acties ondernomen:
Projectaanvragen voor Europese middelen
In september 2011 diende RLLK een LIFE+ aanvraag (Towards an eco-energetic landscape – local profits from
green infrastructure for people and planet) in samen met de provincie Limburg en het Regionaal Landschap
Kempen en Maasland. Deze aanvraag werd helaas niet goedgekeurd, ondanks het feit dat we verschillende
keren de kans kregen om bijkomende informatie te verschaffen en wijzigingen aan te brengen op suggestie
van het LIFE secretariaat.
RLLK nam daarom het initiatief voor een projectaanvraag bij Interreg IVB NWE rond ditzelfde thema. RLLK
zocht partners in binnen- en buitenland. Dat resulteerde in de subsidieaanvraag voor het project TWECOM
(Towards Eco-Energetic Communities). Deze aanvraag werd in september 2012 goedgekeurd. Volgende
partners nemen deel aan het project, dat in januari 2013 officieel van start gaat en loopt tot december 2015:
- Regionaal Landschap Lage Kempen: lead partner
- Provincie Limburg (België)
- Boerenbond Projecten (België)
- INAGRO (België)
- Organic Research Center (Verenigd Koninkrijk)
66
- TVEnergy (Verenigd Koninkrijk)
- University of Marburg (Duitsland)
- Zuidelijke Land- en Tuinbouworganisatie ZLTO (Nederland)
Het project heeft als doel om de tot nu ongebruikte biomassa uit landschapselementen op een ecologisch en
cultureel verantwoorde manier lokaal te vermarkten voor energie-en warmteproductie of andere
toepassingen. Hiervoor zullen enkele pilots gerealiseerd worden, waaronder 1 in Limburg. Afstemming met
beleid en wetgeving, de ontwikkeling van een web gebaseerde applicatie en uitvoerige communicatie zijn
andere belangrijke aandachtspunten in het project. Het totale projectbudget bedraagt 2.700.072 €.
Het TWECOM project heeft als globaal doel om aan te tonen dat een ecologisch en cultuurhistorisch
verantwoorde lokale oogst van houtige biomassa uit landschapselementen economisch rendabel kan zijn. De
acties in het project zijn onderverdeeld in 3 werkpakketten (work packages): 1. van oogst tot gebruik: het
logistieke aspect; 2. onderzoek van bestaande kennis op allerhande vlakken (ecologisch, technisch, beleid,
…) en 3. planningsinstrument (DIPLA). De focus ligt zeer sterk op het samen ontwikkelen van producten.
Tijdens de voorbereidingen van het project vonden 2 partner meetings plaats (Houthalen en Leuven), 3
ontmoetingen met het Joint Technical Secretariat in Lille (Fr), bezocht RLLK de Universiteit van Marburg
(16/2/2012) voor onderhandelingen.
Na het nieuws over voorwaardelijke goedkeuring van de Interreg aanvraag en de niet-goedkeuring van de
LIFE+ aanvraag werd halfweg 2012 beslist een nieuwe LIFE + aanvraag (CEPLE – CO2 neutral Energy Production
with unused biomass from Landscape Elements) voor te bereiden samen met de provincie Limburg. Deze
nieuwe aanvraag is gebaseerd op de vorige niet goedgekeurde aanvraag, maar is beknopter, beter uitgewerkt
en de acties vormen een aanvulling op de acties die in het Interreg IVB NWE project TWECOM werden
goedgekeurd. In de loop van 2013 zal blijken of deze aanvraag al dan niet goedgekeurd wordt.
Overleg met betrokken instanties
Het valoriseren van biomassa uit landschapselementen is een activiteit die raakvlakken met tal van
beleidsdomeinen heeft en waarbij tal van stakeholders betrokken moeten worden. Het is daarom van erg
groot belang al deze partijen tijdig in het proces te betrekken en hun medewerking en engagement te vragen.
Concreet werd overleg gehouden met volgende instanties en resultaten:
1. Landbouw
Met landbouworganisaties (Boerenbond, Agro-aanneming, LiSRO, Agrobeheercentrum) werd een structureel
overleg opgezet. Gemiddeld elke 2 maand werd bijeengekomen om de gang van zaken te bespreken, terug te
koppelen en afspraken te maken. Binnen deze projectgroep wordt ook de gang van zaken van de Limburgse
pilot binnen TWECOM opgevolgd.
2. OVAM
De OVAM is een belangrijke partner in dit verhaal aangezien de status van de biomassa (is het afval of een
product) consequenties heeft voor de gebruikstoepassing (vb. verbranding). Met OVAM werd al 2 maal
overleg gehouden om hun standpunt te bespreken. Dit overleg resulteerde in een nota waarin OVAM verklaart
dat de biomassa geoogst in het kader van het initiatief energieke houtkanten niet als afval beschouwd wordt.
Als voorwaarden wordt wel gesteld dat dit dient te gebeuren volgens het streekplan dat met OVAM
teruggekoppeld dient te worden en gebruik moet maken van het DIPLA-systeem. De data uit DIPLA dienen
beschikbaar te zijn voor de inventaris biomassa van OVAM. In de verdere uitwerking van het streekplan en
DIPLA zal OVAM betrokken worden in 2013.
3. ANB
Het ANB is eveneens een kernpartner in dit verhaal, in het bijzonder voor het ecologische aspect van het
streekplan (zie GLE natuurverbindingen). Het streekplan zal voor bepaalde regio’s aangeven waar we naartoe
willen met de KLE, gebaseerd op en in overeenstemming met de ecologische doelstellingen voor (deel-)
gebieden in de regio (vb. weidevogelgebied, verbinding tussen bosgebieden, …). Het streekplan maakt dan
67
ook koppelingen met habitat- en vogelrichtlijngebieden, IHD, en andere ecologische doelstellingen. De
vertaling van ecologische doelstellingen naar richtlijnen voor houtkanten zal onder andere met ANB in detail
besproken worden.
Verder zal met ANB ook bekeken worden hoe een aantal knelpunten, onduidelijkheden en hiaten op het
gebied van Vlaamse wet- en regelgeving aangepakt kunnen worden. Bv. een aanvraag tot
stedenbouwkundige vergunning die gevraagd wordt voor het kappen van dikke bomen, zelfs als dit
Amerikaanse Vogelkers is. Een eerste overleg met de beleidsverantwoordelijken in Limburg vond plaats in
2012. In 2013 zal dit verder uitgewerkt worden.
4. DuBo Limburg/Infrax
RLLK maakt in dit initiatief ook de link met duurzaam bouwen. Verwarmen op lokaal en duurzaam geoogste
houtsnippers past perfect in dit kader. Met DuBO Limburg werden mogelijkheden tot samenwerking bekeken.
De link wordt gemaakt met het project klimaatwijken voor de Limburgse gemeenten. Gezamenlijke
overlegmomenten met onder andere het ESCO-team van Infrax en een presentatie van het energieke
houtkantenverhaal op de studiedag DuBo XL zijn voorbeelden van deze opstartende samenwerking.
5. Limburgse bosgroepen
De Limburgse bosgroepen hebben een project lopen waarbij zij nagaan of onrendabel geoogst hout een
rendabele toepassing kan krijgen in het opwekken van warmte of energie. Via regelmatige contacten en
samenwerking rond enkele concrete acties blijven we op de hoogte van elkaars bevindingen.
6. Natuurverenigingen
Natuurverenigingen hebben jarenlang geijverd voor het in stand houden van KLE. Dankzij hun inspanningen
zijn er vandaag nog op heel wat plaatsen relicten van het eens zo uitgebreide netwerk te zien.
Natuurverenigingen zijn dan ook een erg belangrijke partner in dit verhaal. Het initiatief om opnieuw
producten te gaan oogsten op een economisch rendabele manier is niet zo vanzelfsprekend voor iedereen en
roept alleszins heel wat vragen en bedenkingen op. RLLK probeert hieraan tegenmoet te komen door het
verhaal op heel wat plaatsen te brengen, mensen de kans geven kritische vragen te stellen en beelden en
ervaringen uit regio’s waar het al gebeurt te delen. Ook in 2013 zal hier nog heel wat aandacht aan besteed
worden.
Verder zijn natuurverenigingen ook de ideale partner om vertalingen te maken in het kader van het
streekplan: aan welke randvoorwaarden moeten houtkanten voldoen om de ecologische doelstellingen van
de regio te versterken of alleszins niet nadelig te beïnvloeden. Ook hiervoor zullen natuurverenigingen in
2013 uitgebreid gecontacteerd worden.
7. Andere: klankbordgroep biomassa
Ook via een aantal andere kanalen probeert RLLK draagvlak te creëren voor dit verhaal en mogelijke partners
te ontmoeten. RLLK neemt daarom actief deel aan de klankbordgroep/do-tank biomassa van de provincie
Limburg.
Voorbereidingen pilot Bocholt
RLLK koos Bocholt uit als regio om dit concept van valorisatie van biomassa uit landschapselementen te
ontwikkelen. De redenen dat voor Bocholt gekozen werd zijn:
- Bocholt heeft als gemeente heel wat kilometer houtkant in eigendom (> 75 km), wat maakt dat we over
een relatief grote hoeveelheid biomassa van 1 eigenaar kunnen beschikken.
- Het overgrote deel van de houtkanten in Bocholt is relatief recent en heeft geen sterke cultuurhistorische
achtergrond. Dit komt omdat grote delen van Bocholt relatief laat zijn ontgonnen. In die tijd werden geen
traditionele kampen met houtwallen meer aangelegd. Heel wat van de houtkanten zijn spontane opslag
langs ontginningswegen.
- Er lijken kansen te zijn voor het verwarmen van gebouwen op houtsnippers (gemeentelijke gebouwen,
scholencampus Biotechnicum-PVL)
Ter voorbereiding werden volgende concrete acties uitgevoerd:
68
Exotenbestrijding in alle openbare houtkanten. Het onder controle krijgen van exoten als Amerikaanse
vogelkers is essentieel alvorens te starten met oogsten. Anders zal de oogst de uitbreiding van deze exoten
alleen maar fors stimuleren. Exotenbestrijding is dan ook een erg belangrijke voorbereidende stap voor het
oogsten. Voor overzicht waar invasieve soorten bestreden zijn in 2012, zie onder projecten Leader exoten
3.1.6 en LSM Park Rangers 3.1.10.
Opmeting van houtkanten zodat duidelijk wordt hoeveel biomassa er staat, wat geoogst kan worden rekening
houdend met het doeltype houtkant enz. Door extrapolatie kon vervolgens berekend worden wat de jaarlijkse
hoeveelheid oogstbaar hout is in de Bocholtse houtkanten.
Uitwerking van een businessplan op niveau van een biomassamarkt (BMM). De biomassa uit de
landschapselementen zal geoogst/vermarkt worden vanuit een centrale coöperatie (CVBA): biomassamarkt
(BMM). Een eerste ruw businessplan werd in 2011 opgemaakt. In 2012 werd dit businessplan verder verfijnd
en uitgewerkt, met ondersteuning vanuit het Innovatiecentrum van de UHasselt: verkoop van warmte versus
verkoop van snippers; verkoop van andere producten dan snippers, enz. In 2013 zal dit plan nog meer
uitgewerkt worden voor het pilootproject dat in het kader van TWECOM gerealiseerd zal worden.
Overleg met de gemeente Bocholt
Aangezien de gemeente Bocholt door RLLK uitgekozen werd om een eerste pilot uit te werken (zie hoger)
werd geregeld overleg gehouden met leden van het schepencollege en de administratie. De gemeente wil
haar schouders mee onder het project zetten en ziet de grote meerwaarde ervan in voor o.a. landbouwers. Het
project wordt dan ook met grote belangstelling en betrokkenheid gevolgd.
Bezoek Oostenrijkse Biomassehöfen
Van 15 tot en met 18 april 2012 bezochten enkele medewerkers van RLLK samen met mensen van LiSRO, Agro-
aanneming, de provincie Limburg (PNC) en Regionaal Landschap Kempen en Maasland enkele Oostenrijkse
Biomassehöfen. Deze zijn het resultaat van een Intelligent Energy Europe (IEE) project van enkele jaren
geleden. Biomassehöfen of Biomass Trade Centers vermarkten lokale biomassa uit de omgeving en geven ze
een toepassing in lokale energie- of warmteproductie. Dit inspirerende bezoek gaf heel wat input voor de
uitwerking van ons concept van ‘energetisch landschap’ en biomassamarkten (BMM).
Tijdens dit meerdaags bezoek werden filmopnames gemaakt door een amateur-filmer. De beelden samen
met de interviews brengen het verhaal van de verschillende biomassehöfen in de regio, hun motivatie, de
oprichting, de structuur enz. Er werd een korte en een lange versie van de film gemaakt. Deze film wordt
regelmatig gebruikt naar doelgroepen toe, vooral bij een eerste kennismaking met het verhaal.
Communicatie
RLLK ontwikkelde een folder over houtkantenbeheer voor het ruime publiek. Er is nood aan dergelijk
communicatiemateriaal omdat mensen het hakhoutgebruik niet meer kennen. Kappen van bomen – ook al
gaat het om hakhoutbeheer – wordt gezien als vernieling van de natuur. Deze folder vertelt over het hoe en
waarom van hakhoutbeheer op een eenvoudige manier. Deze folder wordt vaak gebruikt om buurtmensen te
informeren wanneer gestart gaat worden met werken door RLLK.
Tijdens het bezoek aan de Oostenrijkse biomassehöfen was een filmmaker mee. Met het materiaal werd een
informatieve film gemaakt (een korte en een langere versie) die initiatiefnemers en participanten aan het
woord laat over het hoe en waarom van deze coöperaties rond biomassa. RLLK gebruikt de film geregeld in
presentaties over het project energetisch landschap.
Uit de trefmomenten van de hefboom ‘Soorten aan de rand (SADR)’, maar ook uit eigen ervaring in de
projecten van RLLK kwam sterk naar voor dat er behoefte was aan een handleiding rond houtkantenbeheer.
RLLK heeft deze handleiding opgemaakt, gebaseerd op de eerder ontwikkelde handleiding ‘knoteiken’. De
69
handleiding geeft antwoorden op de vragen ‘in welke staat bevindt mijn houtkant zich? Is er achterstallig
beheer nodig? Kan ik het zelf uitvoeren? Waar moet ik rekening mee houden?’… De handleiding is gedrukt
op 500 exemplaren en kan gedownload worden van de website van RLLK.
Nazorg en opvolging
Het ganse nazorg- en opvolgingsproces van het project energetisch landschap zal vervat zitten in het DIPLA
(digitaal platform landschap). Zowel de ecologische monitoring (hoe verwachten we dat soorten zullen
reageren op de inrichting en cyclisch gebruik van landschapselementen) als de economische opvolging
(hoeveel verwachten we te kunnen oogsten) en effecten op andere landschapsfuncties kunnen via DIPLA
gebeuren. Bovendien kan op termijn het gebruik en inrichting van landschapselementen bijgestuurd worden
wanneer blijkt dat niet aan de verwachtingen wordt voldaan.
Planning 2013
TWECOM (Towards eco-energetic communities)
Op 1/01/2013 start het TWECOM project. Aangezien RLLK lead partner is zal heel wat tijd gestoken worden in
het opzetten van het project management (partner overeenkomsten opmaken, de stuurgroep installeren,
eerste partnerbijeenkomst organiseren, financiële voorbereidingen treffen, …).
RLLK is lead partner en eindverantwoordelijke van dit project. RLLK zal het project management op zich
nemen gedurende het ganse project. Zowel het project management als het financieel management wordt
door RLLK opgenomen.
Daarnaast wordt vanaf januari 2013 al volop begonnen worden aan de inhoudelijke acties binnen het project.
RLLK is betrokken in volgende acties: pilot case biomassavalorisatie uit landschapselementen
In het project is de realisatie van 2 pilots voorzien (1 in België en 1 in UK) waar het ganse proces van planning
over oogst, stockage, verwerking en gebruik van de biomassa uit het landschap wordt uitgewerkt. De
Belgische case zal in Limburg uitgewerkt worden, mogelijk in Bocholt en omgeving. Hierbij wordt nauw
samengewerkt met de Boerenbond Projecten partners (Innovatiesteunpunt, Agro-aanneming, LiSRO,
Agrobeheercentrum, Boerenbond Limburg). Het is de bedoeling om een biomassamarkt (BMM) op te starten,
een lokale coöperatie die biomassa uit het landschap aankoopt, verwerkt en verkoopt. Deze biomassa kan
onder de vorm van verschillende producten aangeboden worden, waarbij steeds getracht wordt een zo
hoogwaardig mogelijk product aan te bieden (cascade-principe). Mogelijke producten zijn weidepalen,
brandhout, houtsnippers… De mogelijkheid wordt ook bekeken om naast houtsnippers warmte te verkopen.
Bij het realiseren van de pilot zijn volgende onderdelen essentieel:
- DIPLA: het digitaal platform landschap zal een sleutelrol spelen in het integreren van ecologische,
cultuurhistorische en andere randvoorwaarden bij de oogst van biomassa uit het landschap. De
uitwerking van dit platform zal gezamenlijk gebeuren met de partners in TWECOM
- oprichting van een coöperatie die de geoogste biomassa aankoopt, verwerkt, stockeert en verkoopt. Wie
er in de coöperatie zit en onder welke hoedanigheid zal in samenspraak met de betrokken partijen
bepaald worden. Dit proces zal begeleid worden door een gespecialiseerd bureau. Kerntaken van de
coöperatie zijn: leveringsgarantie en kwaliteitsgarantie
- business plan op niveau van de coöperatie: een business plan op maat van de coöperatie is nodig om de
leefbaarheid te kunnen garanderen. Ook dit zal verder verfijnd worden met de betrokken partijen tijdens
het proces van oprichting van de coöperatie.
- logistieke keten van oogst, verwerking, stockage en transport staat helemaal op punt
- draagvlak voor het verhaal van nieuwe oogst uit houtkanten
Op al deze vlakken zal RLLK in 2013 dan ook acties ondernemen. Binnen het Europese partnerschap van het
TWECOM-project zal de ervarings- en kennisuitwisseling bijdragen aan het optimaliseren van la deze
processen.
70
foto: bezoek Oostenrijkse biomassehöfen
Foto: folder houtkantenbeheer informeert buurtbewoners vooraleer er achterstallig hakhoutbeheer wordt
uitgevoerd.
71
3.1.6. SAMEN WERKEN ROND BESTRIJDEN VAN INVASIEVE PLANTENSOORTEN
Periode: 1 januari 2012 – 31 december 2014
Trekkende organisatie: RLLK
Partners en samenwerking: Watering de Dommelvallei, LISRO, Regionaal Landschap Kempen en Maasland,
stad Peer, gemeente Bocholt, stad Hamont-Achel, gemeente Neerpelt, gemeente Hechtel-Eksel, gemeente
Meeuwen-Gruitrode
Doelgroepen: Gemeenten, particulieren, landbouwers, terreinbeherende organisaties.
Doelstelling: Duurzame bestrijding van invasieve uitheemse plantensoorten, met focus op Amerikaanse
vogelkers, Japanse duizendknoop, reuzenbalsemien, reuzenberenklauw door intense samenwerking tussen
partners.
Financiering: 65% Leader, 35% partners
Ecotoets:
Het project versterkt de ecologische en landschappelijke waarde van waterlopen en houtkanten. Streekeigen
plantensoorten krijgen meer kansen.
Relatie tot IHD-Natura 2000:
De bestrijdingswerkzaamheden worden uitgevoerd in Vogelrichtlijngebieden:
3.10: Bocholt, Hechtel-Eksel, Meeuwen-Gruitrode, Neerpelt en Peer
3.14: Hamonterheide, Hageven, Buitenheide, Stamprooierbroek en Mariahof
En in Habitatrichtlijngebieden:
BE2200029: Vallei- en brongebied van de Zwarte Beek, Bolliserbeek en Dommel met heide en vengebieden
BE2200030: Mangelbeek en heide- en vengebieden tussen Houthalen en Gruitrode.
BE2200032: Hageven met Dommelvallei, Beverbeekse Heide, Warmbeek en Wateringen
BE2200033: Abeekvallei met aangrenzende moerasgebieden
Houtkanten met een gezonde streekeigen soortensamenstelling zijn een belangrijk biotoop voor tal van
vogel- en habitatrichtlijnsoorten. Zowel voor vogels als voor zoogdieren en amfibieën.
Binnen het Vogelrichtlijngebied 3.10 zijn houtkanten, hagen, plassen, beken en hun oevers beschermde
habitats. Ook binnen Vogelrichtlijngebied 3.14 zijn houtwallen een beschermd habitat. Binnen
vogelrichtlijngebied 3.14 is herstel van houtkanten een belangrijke biotoopverbetering voor de Grauwe
klauwier.
Beschrijving van het project:
Het project werd goedgekeurd op het Leadercomité van 1/6/2012.
RLLK staan in dit project in voor het opmaken van werkbare inrichtings- en onderhoudsplannen voor
individuele houtkanten, inventarisatie van de uit te voeren werken, digitalisering en automatisering planning
en onderhoud, aanleveren en begeleiden ecologisch en historische input, inhoud opleiding, monitoring
effectiviteit bestrijding, communicatie naar omwonenden en bezoekers uitwerken.
De Watering de Dommelvallei staat in dit project in voor de planning, uitvoering en controle op bestrijding
van exoten in de natte sfeer (in eerste instantie de reuzenbalsemien en de reuzenberenklauw).
In dit project zorgt Lisro voor contact met landbouwers, landbouwers begeleiden bij de uitvoeren van de
werken, gehele opvolging van de werken, participeren in de inventarisatie van de kle’s, organisatie agrarisch
aannemingswerk, organisatie opleidingen aan landbouwers.
De vooropgestelde doelstelling wensen we te bereiken door het opzetten van diverse acties in nauwe
samenwerking tussen de promotoren, de partners en de actoren in het buitengebied.
1. Opzetten van een regionaal overleg- en uitwisselingsplatform
Om invasieve soorten zo efficiënt mogelijk te bestrijden is afstemming tussen verschillende organisaties
zeer gewenst. Op die manier kunnen grotere gebieden maximaal gescreend en behandeld worden. Een eerste
overleg is geweest op 22 januari 2013. Volgende organisaties waren aanwezig: ANB, Limburgse bosgroepen,
natuurverenigingen (NP, Lila, Isis), provincie Limburg, VLM, VMM, betrokken gemeenten.
72
2. Bestrijdingswerkzaamheden
In het kader van dit project wordt in een aantal focusgebieden intensief aan invasieve exotenbestrijding
gedaan. De gebieden worden in overleg en met afstemming met de partners gekozen. Vleksgewijze worden
zo de invasieve exoten grondig bestreden, gebiedsdekkendheid wordt nagestreefd.
In elke gemeente vond een eerste overleg plaats waarbij het volledige project nog eens toegelicht werd en
tevens een voorstel van prioritaire zones naar voren geschoven werd.
6/9/12: Peer
17/9/12: Neerpelt
18/9/12: Hechtel-Eksel
1/10/12: Hamont-Achel
8/10/12: Meeuwen-Gruitrode
In al de gemeenten werd de inventarisatie van de houtkanten voltooid. In eerste instantie werden de
houtkanten langs openbare wegen geïnventariseerd. Van de Amerikaanse vogelkers en Japanse
duizendknoop werd de bedekkingsgraad en de omtrekklasse genoteerd. Gelijktijdig werd op terrein een
inschatting gemaakt van de eigendomssituatie (gemeente of privé). Vervolgens werd de eigendomssituatie
terug gekoppeld met de gemeente. Het bestek (algemene offerteaanvraag met bekendmaking) voor ‘een
exotenteam en exotencoördinatie’ werd gepubliceerd in het bulletin der aanbestedingen op 30/10/2012. Op
13 november 2012 werd een vrijblijvende infovergadering georganiseerd voor kandidaat-contractanten waar
het bestek en de resultaten van de inventarisatie toegelicht werden. 13 bedrijven/organisaties kwamen het
bestek afhalen. 3 bedrijven/organisaties hebben een offerte ingediend voor 30 november 2012, 11u. De
opdracht werd gegund aan de firma ‘Agro-aanneming’.
In de gemeentelijke houtkanten in Bocholt werd al op intense wijze aan exotenbestrijding gedaan,
voornamelijk Amerikaanse Vogelkers. De werken werden uitgevoerd door sociaal economiebedrijf De
Winning. In totaal werd in 15 km houtkanten de Amerikaanse vogelkers intensief bestreden.
3. Bewaken en versterken door inspectie en nazorg
Afhankelijk van de invasieve soort zal er jaarlijks of maandelijks geïnspecteerd moeten worden op nieuwe
haarden of opschot van ontkiemde exoten. Voor het regulier beheer na bestrijding zullen zoveel mogelijk
beheerovereenkomsten met de VLM worden afgesloten. De koppeling met het project rond energetisch
gebruik van snippers uit geoogste houtklanten geeft ook een garantie op later regulier beheer.
4. Gemeenschappelijke communicatie
Binnen het project wordt een gemeenschappelijke communicatie opgezet naar omwonenden en
belangengroepen. Heldere en duidelijk communicatie zal duidelijk maken waarom en hoe bestrijding
gebeurt.
- Op 31 augustus 2012 verscheen een artikel in het gemeentelijk infoblad van Peer.
- 5/9/2012: Infomoment voor de doelgroepen waarbij het volledige project toegelicht werd voor imkers,
landbouwers, wildbeheereenheden, bosgroepen, ANB en natuurverenigingen. Dit infomoment werd door
een 20 tal mensen bijgewoond.
- 5/9/2012: Infoavond voor de inwoners van de stad Peer, gekoppeld aan een persmoment met
gedeputeerde Frank Smeets. Een 15-tal mensen namen deel aan deze infoavond.
- In het magazine Milieu en Natuur van de provincie Limburg (jaargang 14, nr.4 – 2012) verscheen een
artikel over het project.
- Op 23/10/2012 werd een presentatie gegeven over het project tijdens het Platform Openbaar Groen
(POG), georganiseerd door de provincie Limburg.
5. Expertise opbouw en opleiding
Gebruikte technieken en nieuwe trends worden stelselmatig opgevolgd en geëvalueerd. In de loop van het
project worden er diverse kleinere en groter informanten en leermomenten ingelast waar kennis wordt
gedeeld met de partners.
73
Op 3/12/2012 kwam Leen Heemers het project AlterIas (Alternatieve Invasive Alien Species) toelichten
tijdens een vergadering van de stuurgroep.
6. Onderzoek aangepaste machines
De bestrijding van invasieve exoten is een arbeidsintensieve opdracht. Via aanpassingen aan de bestaande
machines, is het waarschijnlijk mogelijk om een efficiëntiewinst te boeken. Er zal onderzocht worden welke
machines nu al gebruikt worden en waar er nog verbeteringen mogelijk zijn.
LiSRO heeft een demomoment bijgewoond van oogstmachines voor houtkanten en heeft bij verschillende
fabrikanten informatie opgevraagd rond deze types van machines.
7. Reguliere verderzetting van onderhoud/beheer houtkanten en exotenbestrijding
Uiteraard is de doelstelling van het project om de genomen maatregelen te bestendigen en de reguliere
nazorg ervan te organiseren. Voor de houtkanten en beekranden worden er hiervoor linken gelegd naar de
Beheerovereenkomsten met de VLM. Ook het opzetten van Agrobeheergroepen om landbouwers te clusteren
rond het beheer van een bepaald gebied wordt gestimuleerd.
Communicatie:
Werfborden, artikels in infobladen, infofolders, persmomenten, demodagen, studiedag.
Nazorg en opvolging:
Met de partners worden duidelijke afspraken gemaakt betreffende de nazorg van bestrijding.
Landbouwers blijven betrokken bij het beheer en inrichting van het landschap.
Beheerovereenkomsten kunnen afgesloten worden na de projectperiode.
Koppeling aan het project rond de energetische valorisatie van houtkanten.
Planning 2013:
Stuurgroepvergaderingen:
De data werden reeds vastgelegd:
5/3/2013
4/6/2013
10/9/2013
3/12/2013
Overlegplatform Invasieve Soorten Noord-Limburg: 22/01/2013 en 17/09/2013
Deelname aan de stuurgroep opmaak van een Vademecum Invasieve Uitheemse Planten (organisatie ANB)
Artikels gemeentelijke infobladen en andere
Start bestrijdingswerkzaamheden in mei/juni 2013 in alle gemeenten (excl. Bocholt waar de bestrijding al
gestart is in 2012).
Nazorg houtkanten Bocholt + andere gemeenten
Controle bestrijdingswerken
Bijkomende inventarisaties
Organisatie opleiding landbouwers
Opmaak handleiding voor landbouwers/particulieren
74
3.1.7. PARKEN IN DE WIJERS
- Datum: doorlopend 2011-2013
- Trekker : Regionaal Landschap Lage Kempen
- Partners en Samenwerking: gemeenten Houthalen-Helchteren en Heusden-Zolder, Limburgs Landschap,
C&S uitbaters domein Bovy. Voor elk park is er een aparte stuurgroep. Kelchterhoef: RLLK + gemeente +
ANB. Bovy: RLLK + gemeente + uitbaters. Hengelhoef: RLLK + Limburgs Landschap.
- Financiering: PDPO 65%, LSM, gemeenten en Limburgs Landschap (LiLa)
- Doelgroepen: brede publiek, wandelaars
- Doelstelling: Opwaardering van toeristische Parken in de Wijers (Kelchterhoef, Hengelhoef en Bovy) op
ecologisch en recreatief vlak met aandacht voor beleving van de omgeving en waardering van
erfgoedelementen, om hierdoor naast een ecologische verbetering ook een betere toeristische
ontsluiting en uitstraling te bekomen. De identiteit van de parken wordt versterkt; zowel individueel als
in groep. Uitgangspunten:
- De parken in De Wijers zijn elk uniek, eigen karakteristieken, troeven en profilering.
- Ze hebben elk elementen die typisch zijn voor De Wijers
- Alle parken kunnen hun troeven nog meer uitwerken
- De ontwikkeling van de parken dient de streekidentiteit van De Wijers te versterken.
- De ontwikkelingen worden afgestemd op het Masterplan van De Wijers
- Keuze voor een duurzame streekontwikkeling
- De parken komen gezamenlijk naar buiten wat zorgt voor een bredere uitstraling
- De parken (beheerders) beschouwen elkaar als partners onder gezamenlijke koepel van De Wijers
- Communicatie: via werfborden, foldertjes in horeca en ‘trekbakje’, persmomenten, infomomenten,
artikels in gemeentelijke infoblaadjes en websites
- Nazorg en opvolging: Kelchterhoef: de gemeente draagt de bossen over aan ANB, een nazorgplan werd
opgemaakt. Bovy: een plan voor HPG is in opmaak, een (voorlopig) nazorgplan werd reeds opgemaakt.
Hengelhoef: valt onder natuurbeheerplan LiLa.
- Ecotoets: de natuurlijke basisstructuur van de parken wordt hersteld, vooral in Bovy waar door veel
achterstallig onderhoud en verwaarlozing de kleine landschapselementen onder druk staan. Alle acties
worden afgetoetst op hun ecologische impact met ANB.
A. KELCHTERHOEF
Algemeen kader: Kelchterhoef heeft van alles wat, geen duidelijke profilering of bekendheid. Wel gekende
afzonderlijke delen, maar ruimtelijk & functioneel niet samenhangend. Verspreide en versnipperde projecten
en voorzieningen. Er ontbreekt een beeldbepalende attractie.
Toekomst: Kelchterhoef als een gezinsvriendelijk en toegankelijk wandelpark voor het brede publiek. Instap-
/kruispunt voor zachte recreatievormen en natuurbeleving.
In het domeinpark ligt een duidelijke wandel‘as’ (ruggengraat) die de hoeves als dragers van het park
verbindt. Elke hoeve heeft zijn eigen functie/uitstraling en doelgroep. Invulling Mieneke en Expohallen nog
niet uitgeklaard. Oude kastanjedreef krijgt centrale rol, maar is ook kwetsbaar. Heldere passende (kunstige)
signalisatie naar deelgebieden. Startpunten en linken naar opstap routenetwerken (fietsen, mountainbiken,
ruiteren, wandelen) zijn duidelijker. Kunst in het park (banken) geeft eigentijdse toets. Aandacht naar
verkeersstromen en parkings (capaciteit). Afschermen Laemerbosch huisjes met groenscherm.
Werkwijze: Vanuit een inktvlekkenmodel wordt er gewerkt rond Hoeve Mieneke, Hoeve Jan, Abdijhoeve,
Vijver en Kastanjedreef. Een beeldkwaliteitsplan inventariseert de visuele aandachtspunten (borden, palen,
rasters, banken, vuilbakken, verkeersremmers etc.), stelt een streefbeeld op en de aanpak hiervan.
75
Thema’s:
- Zichtassen, zichtbaarheid, duidelijkheid bewegwijzering
- Afscherming wat ongewenst is
- Ontmoeting met kunst in het park
- Logisch wandelverhaal (boulevard)
- Verrassende picknickplekken
- Avontuurlijk natuurlijk (Accentuering kastanjedreef / Aantal oude bomen in de kijker / Vijver abdijhoeve
aantrekkelijk met nieuwe brug(gen), vlonder, waterhouding / Natuurlijke speeltuin hoeve Jan /
Eyecatchers picknickplaatsen…)
- Interactieve beleefroute met educatief gidsfiguur, voor doelgroep gezinnen met kinderen tot 12 jaar.
Acties 2012
Kelchterhoef beeldkwaliteit
Datum 1/01/2011 -31/08/2013
Doelgroepen: Dagrecreanten, gebruikers van het fietsroutenetwerk en ruiterroute
Doelstelling: Verhoging beeldkwaliteit park Kelchterhoef
Omschrijving
Een algemeen beeldkwaliteitplan werd in 2011-2012 opgesteld voor park Kelchterhoef. Het
beeldkwaliteitplan stelt een streefbeeld voor van uniforme, aantrekkelijke en onderhoudsvriendelijke
parkinrichting en pakt dit vervolgens aan (opruimen, herstellen, vernieuwen, vervangen).In 2012 werden de
zitbanken in het park geüniformiseerd. Voorbereidingen voor de uniformisering van de vuilbakken werden
getroffen (realisatie 2013). Bij Hoeve Jan en de vijver bij de abdijhoeve werden perches geplaatst om
bezoekers te geleiden.
Om de versnippering tegen te gaan en het voor bezoekers duidelijker te maken waar de diverse delen liggen,
komen in 2013 in het park heldere en aantrekkelijke wegwijzers. Bepaalde onderdelen krijgen nog een extra
‘poort’ om de aandacht te trekken. Alle poorten en houten elementen zijn FSC gelabeld.
Nazorg: De nazorg wordt opgenomen door de parkarbeiders. De instructies worden uitgelegd in een
beheerplan voor Kelchterhoef dat in 2013 opgesteld wordt.
Kelchterhoef educatief figuur
Datum 1/01/2012 -31/08/2013
Doelgroepen: gezinnen met kinderen tot 12 jaar
Doelstelling: Norbert de Eik gidst gezinnen met kinderen langsheen interactieve installaties op de groene
wandelroute in Kelchterhoef.
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD: Er wordt gekozen voor FSC Robinia-hout voor de installaties.
Omschrijving
RLLK besteedt in 2012 een opdracht uit tot ontwerpen, uitwerken en realiseren van een interactieve
belevingsvolle wandelroute met bijhourende educatieve gidsfiguur en interactieve informatiedragers. De
opdracht wordt gegund aan Robinia. Landschapsbepalende elementen en aanwezige soorten vormen de basis
voor de ontwikkeling van het verhaal, de gidsfiguur en de informatiedragers.
Verloop
- bestek en aanbesteding voorjaar 2012
- ontwikkeling concept najaar 2012
- realisatie en plaatsing voorjaar 2013
Communicatie: Via werfborden, foldertje in de horeca (2013), persmomenten, infomomenten, artikels in
gemeentelijke infoblaadjes en websites
Nazorg: De nazorg wordt opgenomen door de parkarbeiders. De instructies worden uitgelegd in een
76
beheerplan voor Kelchterhoef dat in 2013 opgesteld wordt.
Kelchterhoef houten constructies voor extra beleving parkvijver, bomen en ander parkgroen
Datum 1/01/2011 - 31/12/2012
Partners: gemeente Houthalen - , Agentschap Natuur en Bos
Doelgroepen: Recreanten
Doelstelling: Het verhogen van de parkbeleving
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD: Er wordt gekozen voor FSC Robinia-hout voor de installaties.
Omschrijving
Om de bijzondere kastanjedreef van Kelchterhoef in de kijker te stellen werd een boomtrapje geïnstalleerd
rond één van de bomen. Het trapje nodigt mensen uit om dichter bij de boom te komen.Voor kinderen (en
hun ouders) werden avontuurlijke natuurlijke elementen aangebracht om de centrale wandelroute nog
attractiever te maken. Houten stapstenen laten kinderen door de wei bij Hoeve Mieneke huppelen. Een leuke
boombank bij de hoeve nodigt uit tot zitten of liggen met uitzicht op de vijver.Over de kleinere en ondiepe
vijver van hoeve Mieneke werd een slingerend knuppelpad van 100 meter en een vlonder met zitgelegenheid
aangelegd. Ook het eerder moeilijke toegankelijk moerasbos werd ontsloten door een knuppelpad dat het
drassige gedeelte overbrugt.
Over de grote vijver achter de Abdijhoeve werd in het smalste gedeelte van de ‘achtvormige’ vijver een brug
gelegd zodat mensen langs deze weg terug naar de hoeve kunnen wandelen. Op deze plaats heeft vroeger
ook een brug gelegen. Er werd gekozen om een droge veilige boogbrug te combineren met een meer
avontuurlijke hangbrug voor de kids. Op diezelfde vijver werden 2 visvlonders geïnstalleerd die de
toegankelijkheid tot de visvijver voor vissers moeten vergroten.
Communicatie Via werfborden, artikels op websites
Nazorg: De nazorg van de constructies wordt opgenomen in een nazorgplan dat opgesteld wordt in
samenwerking met de gemeente en ANB. De nazorg gebeurd door arbeiders van de gemeente.
Picknick-vlonderpad boom-droom-bank
77
Avontuurlijke brug ontmoet-de-eeuwenoude-kastanje-trap
Kelchterhoef speciale picknickplek
Datum 1/01/2011-31/08/2013
Partners: gemeente Houthalen , Agentschap Natuur en Bos
Doelgroepen: Picknickers
Doelstelling: Het verhogen van de parkbeleving
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD: Er werd gekozen voor FSC kastanjehout, de brandstoffen van de
aannemers zijn bio-afbreekbaar De machines dienden van lichte mechanisatie te zijn of rijplaten te voorzien
tegen verdichting van de bodem. De picknickplek wordt voorzien van rietkragen.
Omschrijving
Kelchterhoef wordt een echt picknickpark. Doorheen het park zullen verrassende picknickplaatsen te vinden
zijn. Met de horeca-uitbaters worden verschillende picknickmodules van bio-basic tot luxeversies
uitgewerkt. Naast een aantal ‘klassieke’ picknickbanken in het park, waarvan eentje op een vlonder, werd er
in 2012 naar kunstige en verrassende vormen gezocht. Voor het ontwerp hiervan werd een studieopdracht
uitgegeven. De realisatie is voorzien in 2013.
Communicatie: Artikels in gemeentelijke infoblaadjes en websites
Nazorg: De nazorg wordt opgenomen door de parkarbeiders. De instructies worden uitgelegd in een
beheerplan voor Kelchterhoef dat in 2013 opgesteld wordt.
B. BOVY
Algemeen kader: Dit park is langere tijd verwaarloosd. Verspreide en versnipperde voorzieningen,
bouwovertredingen. Er wordt gewerkt aan beeldkwaliteit. In het domeinpark liggen duidelijke zones die het
park invulling geven. Elke zone heeft zijn eigen functie/uitstraling en kan verschillende doelgroepen
aanspreken.
Lopend: Opmaak Plan Harmonisch Park- en Groenbeheer (HPG)
Thema’s: Investering natuurlijke structuren als drager van (toeristisch) aantrekkelijk park = basiskwaliteit
terug op niveau brengen + investeringen in beleving voor bezoekers
- Beeldkwaliteit
- Padenstructuur en centrale wandelas
- Openheid in park
- Water naar boven halen en beleving verhogen
- Interactieve beleefroute met educatief gidsfiguur, voor doelgroep gezinnen met kinderen tot 6 jaar.
78
Acties 2012
Domein Bovy aanpassing wandelroute
Datum 1/01/2012 -30/06/2013
Partners: gemeente Heusden - zolder
Doelgroepen: Wandelaars
Doelstelling: Verbetering & aanpassing wandelstructuur doorheen Domein Bovy
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD: Verminderen van het aantal wandelroutes zodat kwetsbare
natuurplekken in het park meer rust krijgen. Doelsoort Kleine ijsvogelvlinder.
Omschrijving
De parkomgeving wordt grondig aangepakt zodat het park weer een optimale landschappelijke kwaliteit
heeft. In het kader van dit project worden ook een aantal investeringen gedaan in de beleving van Bovy. De
diverse wandelpaden die nu doorheen het park lopen worden verminderd tot tweebelevingsvollere routes,
een korte en een langere. Deze routes worden nog beter afgestemd met de landschapswandeling,
uitgebracht op een wandelkaart door het Regionaal Landschap.
Communicatie: Aangepast wandelinfobord, aangepaste wandelkaart
Nazorg: Voor Domein Bovy staat de opmaak van een HPG-plan op het programma. Het beheer en de nazorg
zal hierin opgenomen worden.
Domein Bovy educatief figuur
Datum 1/01/2012 -30/06/2013
Doelgroepen: gezinnen met kinderen
Doelstelling: Martin de IJsvogel gidst gezinnen met kinderen langsheen interactieve installaties op de
blauwe wandelroute in Domein Bovy,
Omschrijving: RLLK besteedt in 2012 een opdracht uit tot ontwerpen, uitwerken en realiseren van een
interactieve belevingsvolle wandelroute met bijhourende educatieve gidsfiguur en interactieve
informatiedragers. De opdracht wordt gegund aan ZOOT. Landschapsbepalende elementen en aanwezige
soorten vormen de basis voor de ontwikkeling van het verhaal, de gidsfiguur en de informatiedragers.
bestek en aanbesteding voorjaar 2012
- ontwikkeling concept najaar 2012
- realisatie en plaatsing voorjaar 2013
Communicatie: Via werfborden, foldertje in de horeca (2013), persmomenten, infomomenten, artikels in
gemeentelijke infoblaadjes en websites
Nazorg: Voor Domein Bovy staat de opmaak van een HPG-plan op het programma. Het beheer en de nazorg
zal hierin opgenomen worden.
Domein Bovy kwaliteit omgeving
Datum 1/01/2011 -30/06/2013
Doelgroepen: Bezoekers van het domein
Doelstelling: Opwaardering KLE's en achterstallig onderhoud
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD: De natuurlijke basisstructuur van het park wordt hersteld
Omschrijving
Het park heeft gedurende enkele jaren van wisselende eigenaars en stilstand in beheer een flinke schade
opgelopen in het beheer van het park. Een slordige beeldkwaliteit en zichtbare verwaarlozing waren een
doorn in het oog van de bezoekers. De aanpak van deze achterstand vroeg dan ook heel wat inzet van
groenarbeiders. In 2012 werd een houtwal terug opgeplant, een bloemenwei ingezaaid, grachten geveegd en
takhout van dunningen geruimd.
Communicatie: Werfborden, infofolder, artikels in kranten en op websites
Nazorg: Voor Domein Bovy staat de opmaak van een HPG-plan op het programma. Het beheer en de nazorg
79
zal hierin opgenomen worden.
Domein Bovy moerasvijver
Datum 1/09/2011 -1/03/2012
Partners: gemeente Heusden - zolder
Doelgroepen: Bezoekers van het domein
Doelstelling: Verhoging omgevingskwaliteit Domein Bovy
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
Domein Bovy is dicht gelegen bij het Vogelrichtlijngbied ' Vijvercomplex van Midden Limburg'. De
moerasvijver krijgt een natuurlijkere structuur met toevoeging van rietkragen. In combinatie met het
aanbrengen van rietkragen in de visvijver is dit bijkomend voedselgebied positief voor soorten als
Porseleinhoen, Blauwborst, Dodaars, Ijsvogel en Woudaap
Omschrijving
Centraal in Domein Bovy ligt een grote moerasvijver. Deze vijver was erg onderhevig aan verlanding door
wilgenopslag. In 2011 werd er gestart met het herstellen van de moerasvijver. In 2012 werden deze werken
afgerond. De randzones van de moerasvijver werden, en zullen in de toekomst in cyclisch hakhoutbeheer
worden genomen zodat er een divers gevarieerd landschap ontstaat dat de meeste kans biedt aan fauna en
flora.
Communicatie: werfbord, foldertje in de horeca en ingang
Nazorg: Voor Domein Bovy staat de opmaak van een HPG-plan op het programma. Het beheer en de nazorg
zal hierin opgenomen worden.
Domein Bovy visvijver
Datum 1/02/2012 -1/03/2013
Doelgroepen: Brede publiek, wandelaars, vissers
Doelstelling: Verhogen natuurwaarde vijver
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
Domein Bovy is dicht gelegen bij het Vogelrichtlijngbied ' Vijvercomplex van Midden Limburg'. De vijver
krijgt een natuurlijkere structuur met toevoeging van rietkragen. In combinatie met het herstel van de
moerasvijver is dit bijkomend voedselgebied positief voor soorten als Porseleinhoen, Blauwborst, Dodaars,
IJsvogel en Woudaap
Omschrijving
De huidige visvijver die momenteel door hengelaars wordt gebruikt, heeft een zogenaamde ‘badkuipmodel’.
80
Dit model heeft weinig natuurwaarde. De vijver wordt hersteld zodat ze een natuurlijker profiel krijgt met
glooiende oevers en een ondiepe zone met riet. In 2012 werden gesprekken gevoerd met de vissers en een
bouwvergunning aangevraagd. De werken staan op het programma in het voorjaar van 2013. Ter
voorbereiding werd in het najaar van 2012 de vijver afgevist. De vissen hebben tijdelijk een ander
onderkomen in een nabijgelegen vijver. In het voorjaar van 2013 worden ze terug in de visvijver geplaatst.
Communicatie: Infovergadering, openbare bekendmaking bouwvergunning, werfbord, infofolder, artikels in
kranten en op websites
Nazorg: Voor Domein Bovy staat de opmaak van een HPG-plan op het programma. Het beheer en de nazorg
zal hierin opgenomen worden.
Herstel trap wandelgebied Bolderberg
Datum 1/01/2012 -31/12/2012
Partners: gemeente Heusden - zolder
Doelgroepen: wandelaars
Doelstelling: Aanleg van een nieuwe trap op stijl en moeilijk begaanbaar stuk van wandelroute in
Bolderberg,
Omschrijving
Erosie en misbruik door mountainbikers maakten een deel van de wandelroute op de Galgenberg in
Bolderberg zeer moeilijk toegankelijk. Door het parcours aan te passen, de toegang voor mountainbikers te
bemoeilijken en de aanleg van nieuwe houten treden op het steile stuk, wordt het wandelcomfort voor de
recreanten aanzienlijk verhoogd.
Communicatie: Gebruik van werfbord en via websites.
Nazorg: Nazorg wordt opgenomen door eigenaar van het domeinbos Galgenberg, zijnde ANB
81
C .HENGELHOEF
Algemeen kader: Hengelhoef is fijn om te wandelen. Het bezoekerscentrum is een aangenaam en gezellig
plekje waar de tijd even lijkt stil te staan. Je ontdekt hoe de omgeving en de heide vroeger werden beheerd,
maar je kan er ook snuisteren tussen vergeten groenten, oude schapenrassen bewonderen en aan/in een
boomgaard picknicken.
Bezoekersinfrastructuur is aanwezig (Bezoekerscentrum), maar wat zich waar bevindt in het park is
onduidelijk (start wandelen, BC, horeca…) Er is geïnvesteerd in beeldkwaliteit in het publieksgedeelte, dit
moet nog doorgetrokken worden. Belevingselementen kunnen de aantrekkelijkheid nog meer verhogen.
Thema’s
- Verhoging toegankelijkheid en alg. beeldkwaliteit (Borden ingang en borden sturing onderdelen park,
zichtas naar BC…)
- Optimaliseren recreatieve paden en verhogen belevingswaarde voor toeristen (Wandelwegen op diverse
plaatsen herstellen / Rustbanken / Afvalbakken aan visvijver-parking / Boomgaard /Zandduinen
vrijmaken en beleefbaar maken…)
- Bezoekerscentrum/museum ook buiten beleefbaar (Erf: wandelpaden – paden - rasters - aanplant /
Beleving: vlinder- en insectentuin, insectenhotel / Heideveldje en Plaggenhut / Aandacht voor te
bezichtigen kleinvee + educatie over erf-erfgoed)
Acties 2012
Deze acties worden uitgevoerd en gecoördineerd door Limburgs Landschap. RLLK volgt mee op, adviseert en
co-financiert een deel van de acties.
Aanpassing paden. Herstel boskapel. Verlichting toegangsdreef. Herstel imkerij. Educatieve inrichting
workshopruimte. Aanleg heidetuin. Herstel kleinveehokken. Herstel wandelpaden.
Planning 2013
- Kelchterhoef: Inrichting toegangspoorten en bewegwijzering. Herwerking wandelkaart en startbord.
Beleving: renovatie bakoven, educatief figuur, speciale picknickplaats
- Domein Bovy: Visvijver aanschuinen oevers, aanleg dijk en rietaanplant + plankenpad.
Belevingselementen: educatief figuur gidst kinderen door het park. Herwerking wandelkaart Bolderberg
- Hengelhoef (Lila): Vlinder- en insectentuin. Educatieve borden (Lila). Renovatie schapenstal en
schuilhokken (Lila). Feestelijke openingen
82
3.1.8. BIODIVERSITEITSAKKERS
- Datum: 1 juli 2011 – 1 oktober 2013
- Trekker: Regionaal Landschap Lage Kempen
- Partners en samenwerking: Lila, WBE Bocholt, WBE De Prinsenloop Neerpelt, WBE De Grote Beek
Beringen, gemeente Beringen, gemeente Bocholt, NP-afdeling Vrienden van het Schulensbroek, NP-
afdeling Bree, Freinetschool de Step Beringen, landbouwers, imkers
- Financiering: 80% via de provincie Limburg, 20% eigen bijdrage RLLK.
- Doelgroepen: WBE’s, landbouwers, imkers, natuurverenigingen, gemeenten, brede publiek
- Doelstelling: Verhogen van de biodiversiteit in het buitengebied. Verhogen van schuil- en
voedselgelegenheden voor (akker)vogels, kleine zoogdieren en insecten. Creëren en verbeteren van
verbindingselementen. Vergroten van het maatschappelijk draagvlak voor behoud van de biodiversiteit.
Uittesten van zaadmengsels om te kijken welke het meest geschikt zijn voor (Kempense) zandgronden.
- Communicatie:
- Aanmaak pagina website RLLK en Lila over biodiversiteitsakkers.
- Verplaatsbare educatieve infoborden bij de akkers.
- Artikel (digitaal en analoog) in gemeentelijk infoblad, ledenblad WBE, imkers, Lila, landschapskrant
RL.
- Toelichting landbouw- en/of milieuraad.
- Opmaak praktische handleiding "aanleg fauna-akker".
- Persmoment tijdens loop van het project (bij concrete terreinrealisatie)
- Nazorg en opvolging:
- Om de duurzaamheid van het project te verzekeren worden kandidaat landbouwers gezocht voor
beheerovereenkomsten van de VLM "akkervogels" of kleine landschapselementen". Na afloop van
het project worden de WBE's bijgestaan bij de keuze van zaadmengsel, aanplant autochtone bomen
en struiken en subsidieaanvragen bij het ANB.
- De praktische handleiding "aanleg van een fauna-akker” zal downloadbaar blijven vanaf de website
van RLLK en zal ook digitaal aan de deelnemende organisaties bezorgd worden.
Ecotoets:
Door het vervangen van monotone maïsakkers door gevarieerde akkers met oude landbouwgewassen en
kruiden verhoogt de biodiversiteit, zowel naar flora als naar fauna. Ook de aanplant met autochtone bomen
en struiken heeft een positief effect op de biodiversiteit. Dit willen we laten zien aan de WBE, landbouwers,
gemeenten en het brede publiek. Doordat de leden van deelnemende organisaties zelf het zaadmengsel
inzaaien en zelf de aanplant van bomen en struiken doen én ook nog eens zelf gaan inventariseren, krijgen ze
meer voeling met wat er op het terrein gebeurt en verandert. Dit wordt een stimulans om in de toekomst op
die manier verder te werken.
Relatie tot IHD-Natura 2000:
Een aantal biodiversiteitsakkers zijn gelegen in Vogelrichtlijngebieden:
3.10: Bocholt, Hechtel-Eksel, Meeuwen-Gruitrode, Neerpelt en Peer
3.11: Militair Domein en Vallei van de Zwarte Beek
3.14: Hamonterheide, Hageven, Buitenheide, Stamprooierbroek en Mariahof
3.16: Demervallei
Een aantal biodiversiteitsakkers zijn gelegen in Habitatrichtlijngebieden:
BE2200029: Vallei- en brongebied van de Zwarte Beek, Bolliserbeek en Dommel met heide en vengebieden
BE2200032: Hageven met Dommelvallei, Beverbeekse Heide, Warmbeek en Wateringen
BE2200033: Abeekvallei met aangrenzende moerasgebieden
BE2200034: Itterbeek met Brand, Jagersborg, Schootsheide en Berverven
83
Biodiversiteitsakkers kunnen voedselbron zijn en schuil- en nestmogelijkheden bieden voor tal van vogel-
en habitatrichtlijnsoorten. Zowel voor vogels als voor vleermuizen en amfibieën.
Belang voor vlinders: 52% van de soorten uit het zaadmengsel zijn goede nectar- en/of pollenplanten. Ook
bij de aanplant van houtkanten werd rekening gehouden met voldoende waard- of nectarplaten voor
vlinders. Vlinders vinden zowel voedsel als beschutting in de akkers en aangrenzende hagen en houtkanten.
Tijdens de loop van het project wordt aan de deelnemers gevraagd om vlinders in de biodiversiteitsakkers te
inventariseren. In het voorjaar van 2012 werd een cursus dagvlinders georganiseerd.
Locatie: 40 percelen verspreid over 12 gemeenten
Beschrijving van het project:
De hoofddoelstelling van het project is het vervangen van een aanzienlijke oppervlakte intensief beheerde
en monotone (maïs)akkers door gevarieerde akkers. Waar mogelijk worden ook hagen en/of houtkanten
aangeplant met bloeiende en besdragende autochtone bomen en struiken.
Na literatuuronderzoek en bevragingen van andere gebruikers van zaadmengsels werd gekomen tot 2
verschillende zaadmengsels. Een eerste mengsel bestaat uit 16 soorten waarvan 30% graangewassen, 15%
knolgewassen en 52% bijenplanten. Het zaadmengsel bevat volgende soorten in afnemende hoeveelheid:
zomertarwe, zomerrogge, boekweit, phacelia, koolraap, vlas, haver, dille, kropaar, bernagie, koolzaad,
zonnebloem, bladrammenas, gele mosterd en gele lupine.
Het tweede mengsel is specifiek voor akkervogels bedoeld en bestaat uit zomertarwe, zomerrogge en
boekweit. Er werd gekozen voor streekeigen en oude landbouwgewassen, zo weinig mogelijk exoten en zeker
geen exoten die sterk uitzaaien. De zaden zijn allemaal Belgische en niet-behandelde of ontsmette zaden.
Het zaadgoed werd gratis ter beschikking gesteld aan de deelnemers. Zij zorgden zelf voor de
grondbewerking en inzaai. Iedere deelnemende organisatie ontving een verplaatsbaar infobord om bij een
biodiversiteitsakker te plaatsen. In totaal werd er 17 ha aan biodiversiteitsakkers ingezaaid verspreid over 40
percelen, 20 eigenaars en 12 gemeenten. Er werd ook de mogelijkheid geboden om plantgoed te bestellen
voor een haag of houtkant die in verbinding staat met de biodiversiteitsakkers. 2100 autochtone bomen en
struiken werden geplant, goed voor 700 meter houtkant.
Aan de deelnemers werd gevraagd om de dagvlinders en akkervogels in de biodiversiteitsakkers te
inventariseren. Hiertoe werd een cursus dagvlinders georganiseerd op 29 mei door het RLLK. Na een korte
theorieles werd een bezoek gebracht aan de vallei van de Mangelbeek in Houthalen waar vlinders gevangen
en gedetermineerd werden. Voor de cursus akkervogels werd aangesloten bij een reeds lopende cursus van
de provincie Limburg. De lessen en excursie over de groep akkervogels werd gegeven op 7 en 9 juni.
Op 21 juni werd met een groep jagers en imkers uit de Lage Kempen een bezoek gebracht aan het Regionaal
Landschap De Voorkempen die reeds verschillende jaren werken rond fauna-akkers. In het Prinsenpark in
Retie konden we de resultaten zien van de inzaai met verschillende zaadmengsels. Een landbouwer, jager en
imkers uit de Voorkempen deelden hun ervaringen. Bijzondere aandacht ging ook naar de samenwerking
tussen landbouwers, jagers en imkers.
Om een inschatting te maken van de resultaten van de inzaai en opkomst van de biodiversiteitsakkers werd
aan de deelnemers gevraagd evaluatiefiches in te vullen (zomer- en winterevaluatie). Aan de hand hiervan
kan een inschatting gemaakt worden van het succes van de gebruikte zaadmengsels. Uit de
evaluatieformulieren bleek dat het gekozen zaadmengsel over het algemeen zeer goed scoort. Enkel op zeer
arme gronden en zeer natte gronden is de opkomst minder of de hoogte van het gewas lager. De soort
bladrammenas durfde nog wel eens te domineren in de akkerpercelen, ondanks toch maar 5% aanwezig in het
mengsel. Naar 2013 toe werd de samenstelling van het zaadmengsel lichtjes aangepast.
Er werd een praktische handleiding "hoe leg je een biodiversiteitsakker aan” opgemaakt. Deze handleiding
geeft concrete tips om een bloemrijk akkertje aan te leggen. Verder zijn er ideeën in te vinden over het
opstarten van samenwerkingsverbanden tussen imkers, wildbeheereenheden, landbouwers,
natuurverenigingen of gemeenten.
Communicatie:
84
Verplaatsbare educatieve infoborden bij de akkers.
Persmoment op 22 juni 2012 in een biodiversiteitsakkers aangelegd door de WBE de Prinsenloop in Neerpelt.
Artikel in gemeentelijk infoblad van Beringen en Bocholt, in ledenblad WBE De Vlaamse jager, ledenblad Lila.
Praktische handleiding "aanleg biodiversiteitsakker".
Nazorg en opvolging:
Om de duurzaamheid van het project te verzekeren worden kandidaat landbouwers gezocht voor
beheerovereenkomsten van de VLM "akkervogels" of kleine landschapselementen". Na afloop van het project
worden de WBE's bijgestaan bij de keuze van zaadmengsel, aanplant autochtone bomen en struiken en
subsidie-aanvragen bij het ANB.
Door de opmaak van een praktische handleiding worden ook anderen gestimuleerd om biodiversiteitsakkers
aan te leggen. De handleiding zal downloadbaar blijven vanaf de website van RLLK en werd reeds bezorgd aan
WBE, gemeenten, imkers, landbouwers en natuurverenigingen.
Door een evaluatie te doen van het gebruikte mengsel kan er indien nodig bijgestuurd worden in de toekomst.
Planning 2013:
Nieuwe oproep voor de aanleg van biodiversiteitsakkers.
Inzaaien van intensief beheerde akkers door gevarieerd mengsel met oude landbouwgewassen en kruiden.
Zoeken naar kandidaat landbouwers voor beheerovereenkomsten “akkervogels” en “kle”.
Cursus monitoring vlinders infobord
Biodiversiteitsakker in zomer en zelfde akker in winter
85
3.1.9. PROJECT BOSLAND EN DE WIJERS
Datum: 2010-2013
Trekker: initiatiefnemer RLLK + provincie
Partners en samenwerking: ANB, provincie, VLM, partners binnen Bosland, partners binnen De Wijers
Financiering: 100 % LSM – provincie Limburg
Doelgroepen: partners, breed publiek
Doel: In dit project willen we kansen creëren voor een duurzame ontwikkeling van de natuur- en
landschapskwaliteit in Bosland en De Wijers, beleving van de gebieden verhogen en meer draagvlak creëren
voor de projecten Bosland en De Wijers
Communicatie: wordt in de concrete deelacties mee opgenomen
Nazorg en opvolging: wordt in de concrete deelacties mee opgenomen
Ecotoets: de realisaties van deze acties dragen bij tot verbetering van de kwaliteit van de natuur en
vergroting van het draagvlak in de streek. Alle terreinacties worden met ANB overlegd.
1. Expliciteren en profileren van de streekidentiteit
Explicitering en profilering van de streekidentiteit is een belangrijke stimulans voor regionale ontwikkeling.
Het zet de sterke en typische elementen van de streek in de kijker. Het verenigt daarmee mensen uit de
streek. De trots en het gevoel van eigenwaarde versterken de binding met de regio en leggen daardoor mee
een goede basis voor duurzame regionale ontwikkeling. Het RLLK werkte voor verschillende gebieden samen
met partners om de streekidentiteit te verhogen.
De Wijers
Te samen met de partners in de Wijers, werkte RLLK mee aan het tot stand komen van een Masterplan voor de
Wijers. RLLK nam actief deel aan diverse workshops . Tevens organiseerde RLLK de eerste Dag van De Wijers
op 30 september 2012. Op méér dan 15 locaties werden ruim 50 activiteiten georganiseerd. Via de
landschapskrant (120.000 exemplaren), artikels in pers en de gemeentelijke informatiebladen, flyers en
affiches wordt promotie gemaakt. Met dit initiatief werden ongeveer 10.000 bereikt.
86
Dag van De Wijers – eerste lichting met ministers Lieten, Van Deurzen, gedelegeerd bestuurder VLM,
directeurs Natuurpunt en Limburgs Landschap, burgemeesters en schepenen…
Bosland
In Lommel werd in het gebied Meysterbergen in 2012 een project ‘Natuur voor Jong en Oud’ gerealiseerd. Dit
project is laureaat bij de Belgacom Foundation, met een prijs van 12.000 euro. Deelnemende partners
(kinderkribbe, provil, de bekelaar, Bosland) nemen cofinanciering op zich. Gerealiseerde onderdelen zijn:
heideherstel op de terreinen, inrichten van een educatieve vlindertuin voor de jongeren en
belevingselementen in de heidetuin voor de allerkleinsten. Ruim 120 leerlingen van Provil volgen het
educatieve pakket “vegers voor vlinders”, waarin de lokale geschiedenis aan bod komt. Tijdens enkele
intergenerationele ontmoetingsmomenten ontdekken jong en oud méér over het landschap en oude
gebruiken. De voorbereidingen voor een reminiscentiekoffer voor senioren vinden plaats in 2012. Tenslotte
wordt in de zomer voor de omwonenden een Vlaamse kermis georganiseerd met demonstraties van het oude
heidegebruik (schaapsbegrazing, heidehoning…) en informatie over de vlinders op de heide.
Te samen met de partners in Bosland, werkt RLLK, via de Task Force Masterplan Bosland, mee aan de
lancering van het Masterplan Bosland in juni 2012.
2. Samenwerking en afstemming tussen gemeenten, sectoren en actoren bevorderen
De medewerkers en projectmiddelen die vanuit LSM kunnen worden ingezet in de regio’s, dienen om het
proces van samenwerking te versnellen. De natuurparken moeten immers een brede waaier aan sectoren en
belangengroepen betrekken voor het realiseren van een ambitieus streefdoel. Een goede bundeling en
afstemming van deze krachten geeft het project een duurzame meerwaarde voor de ganse regio.
In 2012 wordt voor De Wijers via diverse werkgroepen en overlegmomenten input geleverd voor het
Masterplan De Wijers. Dit werd gelanceerd in mei 2012. RLLK werkt mee aan de afstemming tussen de diverse
studies (educatie, recreatie, toerisme).
87
LSM fungeert als hefboom voor het PDPO-project “Parken in De Wijers”. In de domeinen Kelchterhoef en
Bovy wordt, samen met de gemeentes en ANB, gekeken naar kansen op vlak van natuur- en
landschapsherstel en de kansen voor toegankelijkheid en beleving. De coördinatie van die acties gebeurt via
het LSM-project.
In Bosland worden verschillende structurele of tijdelijke thematisch en projectmatige werkgroepen
georganiseerd waarin projectonderdelen worden besproken en uitgewerkt. Voorbeelden hiervan zijn de
werkgroep toerisme, werkgroep recreatie (getrokken door RLLK) en werkgroep educatie (getrokken door
RLLK).
3. Natuur- & landschapsherstel stimuleren bij particulieren, landbouwers, gemeenten, bedrijven en
openbare besturen
Het creëren van kansen tot natuurverbindingen en het creëren van stapstenen in het omliggende landschap
is een belangrijke insteek vanuit deze LSM middelen. Particuliere eigenaars worden met op maat gemaakte
programma’s en door het onderzoek naar mogelijke subsidiekanalen, aangezet tot het verbeteren van de
natuurkwaliteit op hun percelen.
Binnen Bosland en De Wijers willen we draagvlak creëren voor onderhoud en herstel van kleine
landschapselementen, in het bijzonder voor vijvers, houtkanten en houtwallen, private bossen en bosranden,
heiderelicten, stuifduinen en schrale graslanden.
De Wijers
De acties die worden gerealiseerd in het kader van het PDPO-project “Parken in De Wijers” zorgen mede voor
de realisatie van de doelstellingen van het LSM-project. Voorbeelden in domein Bovy zijn: herstel
moerasvijver, omringend moerasbos, historische houtwal, inzaaien bloemenweide, oeverherstel visvijver...
Voorbeelden in domein Kelchterhoef zijn: oeverherstel vijvers, aanplant van nieuwe bomen. Voorbeeld in
domein Hengelhoef: openmaken landduin, herstel boomgaard, inrichting vlinder- en insectentuin.
Binnen het park Kelchterhoef werden extra middelen ingezet door de gemeente om de landschapskwaliteit
van het park verder te bevorderen. RLLK nam de coördinatie van de werken op zich. Voorbeelden zijn:
verwijderen vliegdennen en Amerikaanse volgekers, maaiwerken, verwijderen puin, paden aanvullen met
houtsnippers, beplantingen, monumentale boomverzorging,…
Bosland
Met diverse bedrijven in Bosland lopen contacten waarbij onderzocht wordt hoe deze bedrijven op hun
bedrijventerreinen maatregelen kunnen nemen ten voordele van de typische dier- en plantensoorten en hoe
zij plaatselijke relicten van heide, stuifduinen en schrale graslanden kunnen beheren en behouden. Via het
project “Natuur voor Jong en Oud” worden de partners Kinderkribbe Ter Duinen, Zorgcentrum De Bekelaar en
het Provinciaal Instituut Lommel betrokken bij natuur- en landschapsherstel op hun terreinen.
RLLK werkt in Bosland mee aan de voorbereiding van een grote ontsnipperingsstudie.
4. Reveleren en in verband brengen van lokale geschiedenis en ecologische functies
Om het huidige beheer van historische landschapselementen zo goed mogelijk te kunnen bepalen, is het
belangrijk de geschiedenis, het ontstaan en de vroegere functies te kennen: een gefundeerde historische
kennis is een noodzakelijke basis voor het huidige beheer.
88
In het kader van de opdracht van de provincie wordt een werkgroep historische ecologie opgestart. RLLK zal
de historische ecologische geschiedenis onderzoeken van De Wijers, Bosland (en Nationaal Park Hoge
Kempen).
De Wijers
RLLK organiseert samen met de projectpartners van Life+ 3watEr, een korte opleiding voor gidsen actief in
Heusden-Zolder, over Natura2000 ,Life+ en de ecologische herstelacties in het kader van 3water.
Bosland
RLLK bereidt samen met de gemeente Overpelt en ANB een nieuwe wandelkamer voor in het gebied Grooten
Hof – Hobos in Overpelt. Het gebied herbergt een rijke geschiedenis die in de wandeling verwerkt zal worden.
RLLK zetelt ook in de stuurgroep RUP ‘Boslandsites in Overpelt’ dat de ontwikkeling van Grooten Hof, Hobos,
De Winner en Napoleonstrand herbekijkt.
5. Inwoners, bezoekers en gebruikers van de regio educeren over streek- en natuur
De Wijers
In het gebied De Wijers worden op diverse locaties bepaalde aspecten van de Wijers educatief toegelicht
(historiek, heide, watersystemen, enz…). Daarnaast wordt in het gebied, gekoppeld aan de recreatieve
infrastructuur, ook op allerlei manieren over de Wijers gecommuniceerd (infoborden, VVV’s, enz…).
In 2012 werden de resultaten van de educatiestudie De Wijers gepresenteerd op een studiedag voor de
sector. 60 personen nemen deel. In het eindrapport (educatieplan voor De Wijers) wordt gezocht naar
synergie, afstemming en samenwerking tussen de verschillende educatie-aanbiedende actoren.
De vijfdaagse cursus ‘Word Wijergids’ werd een eerste maal georganiseerd in het najaar, voor 25 deelnemers.
Binnen de werkgroep educatie wordt verder gewerkt aan een aantal acties uit het educatieplan van De Wijers,
o.a. de uitwerking van een brochure over de educatieve toppers van De Wijers.
RLLK ondersteunde Limburgs Landschap voor wat betreft het educatief pakket Vegers voor Vlinders dat
aangeboden wordt aan de lagere scholen in Houthalen-Helchteren en Zonhoven.
LSM is de hefboom voor het LIFE+ project 3 watEr waar educatie centraal staat. Het Life+ project zorgt mede
voor de uitvoering van de doelstellingen van LSM-project.
In het voorjaar van 2012 organiseerde RLLK een cursus dagvlinders om mensen te leren dagvlinders in hun
akkers te inventariseren (zie project Biodiversiteitsakkers).
Bosland
RLLK startte in 2012 de werkgroep ‘educatie Bosland’ op. De eerste opdracht voor 2012 is het opstellen van
een globaal educatief plan voor Bosland. In 2012 werd, via interviews en desktopresearch een inventaris
gemaakt van het educatief aanbod en de aanbieders van educatie in Bosland. De analyse hiervan werd
besproken op de werkgroep.
Binnen het project ‘Natuur voor Jong en Oud’ kregen ruim 120 jongeren educatie over de streek en de natuur
via het pakket ‘Vegers voor Vlinders’. De omwonenden van Meysterbergen werden geïnformeerd over de
waarden van de heide in hun achtertuin en de zeldzame soorten die daarbij horen. Rusthuisbewoners en
jongeren wisselen ervaringen uit over het landschap vroeger en nu en een aantal oude gebruiken.
89
Als onderdeel van het Interregproject Grenzeloos Wandelen ontwikkelde RLLK een doe-boekje voor kinderen
over de zandloopkever en andere soorten in de Sahara (Lommel). LSM-middelen werden ingezet voor de co-
financiering.
6. Kwaliteitsvolle en gepaste toeristische & recreatieve vertaling maken van het landschap
De Wijers
In het kader van het project GLE De Wijers werd door het Regionaal Landschap Lage Kempen reeds een eerste
visie uitgewerkt en geïmplementeerd met betrekking tot de sturing van wandelrecreanten in de kwetsbare
gebieden. Deze visie zal moeten worden aangepast en afgestemd op nieuw kansen en knelpunten. Deze
knelpunten en kansen kunnen via diverse acties aangepakt worden.
Via de ingebruikname van wandeltellers in De Wijers wordt het gebruik van diverse wandelroutes in kaart
gebracht.
RLLK adviseert diverse organisaties in verband met verhogen van de kwaliteit van recreatie en toerisme.
Enkele voorbeelden hiervan zijn: advies aan gemeente Houthalen-Helchteren ivm lokale wandeling,
verbetering wandelroutes in Bolderberg, aansluiting met horeca wandeling Bokrijk-Kiewit (ism Toerisme
Limburg), advies rond lokale wandeling in Eversel, Heusden-Zolder.
Binnen het PDPO-project Parken in De Wijers werden tal van recreatieve uitrustingen in het landschap
geplaatst. Kelchterhoef: boomtrapje, boombank, vlonderpad met picknickplek, plankenpad door moerasbos,
visvlonders en een brug met hangbrug voor kinderen. Hengelhoef: zitbanken. Domein Bovy: hier werden
voorbereidingen getroffen voor een vlonderpad (realisatie 2013)
RLLK bereidt in 2012 de werken voor voor de ontwikkeling en realisatie van een educatief gidsfiguur met
interactieve beleefroute voor kinderen (2013) in domeinen Bovy en Kelchterhoef.
Bosland
Op recreatief vlak zijn er in Bosland nog verschillende knelpunten en kansen aanwezig die via diverse acties
aangepakt kunnen worden. Aspecten van afstemming en kwaliteitsverhoging van wandelen worden met de
partners besproken op de door RLLK in 2012 opgestarte werkgroep recreatie of in bilaterale contacten met de
lokale partners. Voorbeelden van acties zijn: stroomlijnen wandelgebieden en bewegwijzering in Lommel,
opwaardering wandelgebied Pijnven (Hechtel-Eksel), kinderbeleefroute in Sahara (Lommel), … Voor Pijnven
werd een nieuwe wandelkaart en bijhorend startbord voorzien.
Aanpassingen van bestaande toeristisch-recreatieve wandelgebieden gebeuren in het kader van het
Interregproject “Grenzeloos Wandelen”. LSM is de hefboom voor Grenzeloos Wandelen. Via Grenzeloos
Wandelen zijn bijkomende financiële middelen gevonden die ingezet worden voor de uitvoering van de
doelstellingen van LSM-project.
In oktober 2012 lanceerde RLLK de houten Boslandbox, een bundeling van 8 wandelkaarten in een houten box.
De registratie van telgegevens van wandelaars in Bosland werd gecontinueerd. Resultaten worden jaarlijks
besproken met de projectpartners. De data van 2012 konden door een software-probleem nog niet uitgelezen
worden.
90
PLANNING 2013
1. Expliciteren en profileren van de streekidentiteit
- In Lommel wordt het project “Natuur voor Jong en Oud” afgerond met de werken rondom het rusthuis.
- Op 12 mei en 30 juni 2013 zullen slotfeesten georganiseerd worden in Domein Bovy en Kelchterhoef-
Hengelhoef binnen het project PDPO Parken in De Wijers. De feesten zullen de bewoners laten
kennismaken met de resultaten van het project.
- Landmarks en andere herkenningspunten worden in 2013 op diverse locaties in De Wijers geplaatst,
volgens de nog uit te werken huisstijl (externe opdracht uitbesteed door VLM).
- Voorbereiding voor Dag van de Wijers 2014 worden opgestart.
2. Samenwerking en afstemming tussen gemeenten, sectoren en actoren bevorderen
- RLLK werkt mee aan het RUP ‘Boslandsites in Overpelt’.
- RLLK volgt de ontsnipperingsstudie Bosland mee op.
- RLLK participeert actief in diverse werkgroep in Bosland en De Wijers
3. Natuur- & landschapsherstel stimuleren bij particulieren, landbouwers, gemeenten, bedrijven en
openbare besturen
- In 2011 werd het PDPO-project ‘Parken in De Wijers’ goedgekeurd waardoor er extra wordt geïnvesteerd
in de landschapskwaliteit en belevingswaarde van de parken Bovy, Kelchterhoef en Hengelhoef. Dit
project loopt verder in 2013.
- De uitwerking van de laatste natuurherstelacties van het project “Natuur voor Jong en Oud” in en rond
Meysterbergen in Lommel
- Begin 2013 wordt een groenbuffer aangeplant langs de Noord-Zuid in Hechtel-Eksel
- In 2013 worden extra middelen door de gemeente Houthalen-Helchteren ingezet om het landschapspark
Kelchterhoef extra op te waarderen. De coördinatie van de werken gebeurt door RLLK
4. Reveleren en in verband brengen van lokale geschiedenis en ecologische functies
- De bestaande kennis omtrent het ontstaan, het gebruik en het beheer van de vijvers, houtkanten en
houtwallen (De Wijers) en het gebruik en het beheer van de heide, hooilanden, weteringen, houtkanten
en houtwallen (Bosland) als elementen uit de cultuurgeschiedenis worden gebundeld.
91
- RLLK bereidt samen met de gemeente Overpelt en ANB een nieuwe wandelkamer voor in het gebied
Grooten Hof – Hobos in Overpelt. Het gebied herbergt een rijke geschiedenis die in de wandeling
verwerkt zal worden.
- In Kelchterhoef wordt een bakoven gerenoveerd.
5. Inwoners, bezoekers en gebruikers van de regio educeren over streek- en natuur
- Binnen het project “Natuur voor Jong en Oud” krijgen de partners een educatief pakketje rond vlinders
mee, rusthuisbewoners reminisceren over de natuur en de streek vroeger.
- RLLK zorgt voor een brochure met de educatieve toppers in De Wijers.
- Er wordt een tweede keer een navorming over De Wijers georganiseerd, voor natuur- en toeristische
gidsen.
- Er wordt een educatief pakket ontwikkeld over De Wijers voor secundair onderwijs.
- In het kerngebied van de Wijers wordt een webcam geplaatst.
- RLLK organiseert een basisopleiding over Bosland voor natuur- en toeristische gidsen.
- In Bosland wordt het doe-boekje ‘Op stap met Zeno-zandloopkever’ gelanceerd via een grote wedstrijd.
6. Kwaliteitsvolle en gepaste toeristische & recreatieve vertaling maken van het landschap
- Het project Groen Speelweefsel, gericht op het inrichten van avontuurlijke natuurlijke speelterreinen in
buurtwijken van Hechtel-Eksel wordt gerealiseerd.
- Stroomlijnen beeldkwaliteit in gemeentelijk domein Kelchterhoef / Hengelhoef / Bovy
- Realisatie van een educatief gidsfiguur en interactieve beleefroute voor kinderen in Bovy en
Kelchterhoef.
- Realisatie van een speciale picknickplek in Kelchterhoef en vlonderpad in Domein Bovy
- Opening van Langeafstandswandelroute De Wijers.
- Startplaatsen van wandelgebieden in Bosland worden in 2013 aangepast aan het nieuwe
beeldkwaliteitsplan van Bosland (externe opdracht, uitbesteed door Intergemeentelijke Vereniging
Bosland).
92
3.1.10. ACHTERSTALLIG LANDSCHAPSBEHEER / PARKRANGERS
- Datum: 2009- 2013
- Trekker: RLLK
- Partners: Sociale economie, alle 15 gemeenten
- Financiering: LSM financiert voor 50% de loonkosten van het RLLK personeel, de andere 50% wordt
verhaald op de gemeenten. De werkuren van de arbeiders van de sociale economieploegen worden 100%
gesubsidieerd, de kosten voor materialen en plantgoed worden voor de volle 100% door de eigenaars-
gemeenten gedragen.
- Doelgroepen: doelpubliek sociale economie, gemeenten, brede publiek
- Doelstelling: : landschapselementen en natuurwaarden behouden, versterken en in de verf zetten
- Omschrijving: achterstallig landschapsbeheer verhoogt de belevingswaarde van de gebruiker in een
positieve zin en verhoogt de kansen voor typische soorten die aan deze KLE elementen verbonden zijn.
- Communicatie: via de landschapskrant, website, facebook, digitale nieuwsbrieven, pers, gemeentelijke
infobladen en werfborden op de werven
- Nazorg en opvolging: elk werk krijgt een op maat gemaakt nazorgplan mee, waarin de afspraken voor het
komende reguliere onderhoud worden afgesproken.
- Ecotoets: verbetering van het leefmilieu van soorten van houtkanten, heischrale graslanden met heide,
oude monumentale bomen, vijvers en vennen: meer info zie aparte deelacties
- Relatie tot IHD- Natura 2000: versterken van habitat van habitatrichtlijnsoorten grauwe klauwier
(hakhoutbeheer houtkanten) en de meeste vleermuissoorten (monumentale boomverzorging: zomer-,
winterkolonies); herstel van beschermd habitat in aangeduid vogelrichtlijngebied nl. ven – en
vijverherstel: meer info zie aparte deelacties
De combinatie van verschillende typische landschapselementen vormen het ‘gezicht’ van een streek en
maken een streek herkenbaar en uniek. Behoud van streekidentiteit is een zeer belangrijke en
onderscheidende troef in een steeds verdere ‘vervlakking’ van ons landschap in Vlaanderen, België, Europa
en zelfs wereldwijd. Limburg onderscheidt zich van Vlaanderen omwille van haar groene en ongeschonden
karakter. De beeldkwaliteit van onze prachtige landschappen vormt voor vele mensen Limburgs
herkenbaarste troef. Hier ervaar je nog de typische streekidentiteit die zich vertaalt in typische kleine
landschapselementen. Dit landschap – met vaak eeuwenoude cultuurhistorische wortels- is ons levende
erfgoed en verdient daarom deskundige zorg, net als ons andere erfgoed. Tegelijkertijd heeft ons landschap
ook een grote ecologische waarde, met unieke biotopen die, als zij verloren gaan, mede oorzaak zijn van het
verdwijnen van typische Kempische dier- en plantensoorten.
Het RLLK wil in het kader van dit LSM project Achterstallig Landschapsbeheer deze typische
landschapselementen en natuurwaarden behouden, versterken en in de verf zetten. Deze werkzaamheden
worden verricht door sociale economie bedrijven, landbouwers, boomverzorgers en aannemers . Op die
manier wordt ook bijgedragen aan de realisatie van een extra maatschappelijke doelstelling: meer
werkgelegenheid voor mensen uit de kansengroepen en diversificatie van de landbouw.
De werkzaamheden die zijn uitgevoerd betreffen
- acties die de ecologische kwaliteit en de beeldkwaliteit van het landschap ten goede komen,
- acties van eerste en/of éénmalige inrichting, zoals bijvoorbeeld achterstallig onderhoud en andere
landschapsverbeterende werkzaamheden die nu niet regulier worden opgenomen,
- nieuwe landschapswerkzaamheden die niet reeds worden uitgevoerd. De extra inzet van sociale
economie ploegen in het landschap mag m.a.w. niet leiden tot een verschuiving van bestaande
93
middelen. Voor elke actie dienen bestaande reguliere financieringsmogelijkheden onderzocht te
worden,
- acties waarvoor een door ons opgesteld nazorgplan is goedgekeurd.
Het RLLK zorgt voor de volledige begeleiding van alle acties gaande van overleg, opmaak plan en nazorgplan,
vergunningen indien van toepassing, planning en toezicht op de werken.
De projectmiddelen van LSM zijn ook ingezet als cofinanciering van andere projecten. Zo is het totaalbudget
dat naar uitvoering ten velde is gegaan met 37 % verhoogd.
- Communicatie: tijdens de werken werd een werfbord geplaatst. Bij sommige acties werden de
omwonenden via een infofolder op de hoogte gebracht van de werken. Een aantal werken zijn
aangekondigd in het gemeentelijk infoblad of op de website van de gemeente. Via de website en
facepagina van RLLK werden heel wat acties toegelicht.
- Nazorg en opvolging: elk werk krijgt een op maat gemaakt nazorgplan mee, waarin de afspraken voor het
komende reguliere onderhoud worden afgesproken.
Hieronder worden per gemeente alle acties, die uitgevoerd zijn in 2012, opgesomd.
- Beringen: herstel houtkanten-trage wegen door exotenbestrijding en achterstallig hakhoutbeheer in
Paal en Tervant; beschermen en behouden van oude fruitbomen in holle wegen in Paal,
landschapsherstel Kerk en omgeving Tervant, achterstallig onderhoud oude perenboom te Koersel,
monumentale boomverzorging Rode Weg Beringen Mijn
- Bocholt: herstel houtkanten door exotenbestrijding
- Halen: landschapswerken (achterstallig hakhoutbeheer) park Panhoven, restauratie muur pastorie Zelem
- Ham: maaibeheer vijvers Geneberg, ecologische inrichting voormalige turfputten Genendijk, herstel
trage weg Poststraat: monumentale boomverzorging
- Hamont-Achel: venherstel Witteberg, omvormen voormalig arboretum tot speelbos, venherstel +
omvormen maïsakker tot speelweide voor jeugdverenigingen Zonberg
- Hechtel-Eksel: /
- Heusden-Zolder: herstel domein Bovy (bijdrage in PDPO)
- Houthalen-Helchteren: landschapsherstel domein Kelchterhoef (bijdrage in PDPO)
- Leopoldsbrug: monumentale boomverzorging + aanplant omgeving kerk Leopoldsburg, inrichting
omgeving buurthuis Heppen
- Lommel: exotenbestrijding houtkanten Oude Maai, onderhoud + aanplant zaadboomgaard, beheerwerken
in Sahara ten voordele van gladde slang
- Lummen: achterstallig hakhoutbeheer houtkanten Holstraat-Bijgaertstraat + exotenbestrijding, nazorg
knoteiken, landschapswerken omgeving monument Annick Vanuytsel, herstel parkgedeelte beukenkapel
door monumentale boomverzorging + creëren zichtassen + exotenbestrijding
- Neerpelt: inrichting vispaaiplaats,
- Overpelt: bestrijding Jap. duizendknoop autochtone site Schansstraat, herstel wandelroute
Heesakkerpark-Dommelvallei, aanplant + inrichtingswerken bufferzone NOLIM als park
- Tessenderlo: ecologische inrichting voormalige turfputten Genendijk, vrijzetten plantgoed houtkanten
Schoonhees, bosherstel: exotenbestrijding bossen Gerhagen
- Zonhoven: /
Overzicht van geplande acties in 2013 per gemeente:
- Beringen: aanleg wandelgebied ’t Fonteintje, open maken Claveauweg Kolenspoor
- Bocholt: vervolg herstel houtkanten door exotenbestrijding (cofin. Leader exoten), herstel houtkanten
door kappen van populieren + aanplant
- Halen: herstel wandelpad kerkhof Zelem, omvorming oud kerkhof naar parkje
94
- Ham: herstel vijver 8 Genenberg Vijverstraat; herstel trage weg Kerkeneikenstraat, maaibeheer
Schansvijver
- Hamont-Achel: landschapsherstel Stokkenloop; herstel ven: verwijderen van boomopslag Paardenven
- Hechtel-Eksel: aanleg groenbuffer
- Heusden-Zolder: landschapsherstel Bovy (bijdrage PDPO)
- Houthalen-Helchteren: landschapsherstel Kelchterhoef: (bijdrage PDPO)
- Leopoldsbrug: volkstuinen aanleg
- Lommel: afgesloten
- Lummen: aanplant + exotenbestrijding holle weg, inrichting tuin beukenkapel; bijdrage ooievaarsproject
- Neerpelt: plaatsing tap Pastoorswal; werken Kolisbos; aanleg wandelpaden
- Overpelt: aanplant bufferzone NOLIM-park
- Tessenderlo: landschapswerken Genendijk
- Zonhoven: actie in onderzoek
- Opmaken nazorgplannen
1. BERINGEN
D04 houtkanten - trage wegen Paal : zie projecten Landschapsanimator 3.1.13 nummer 2012-04
Datum 1/02/2010 - 31/12/2013
BER_D05 oude fruitsoorten in houtkanten Paal
Datum 1/09/2011 - 1/07/2012
Partners: Nationale Boomgaardenstichting, gemeente beringen
Doelgroepen: gemeente, omwonenden, toeristen (wandelaars en fietsers)
Doelstelling: Beschermen en behouden van oude fruitsoorten in de holle wegen van Paal.
Financiering: LSM parkrangers 100%
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
Bezoekers wijzen op de cultuurhistorische waarde van oude lokale fruitsoorten waardoor deze meer
gewaardeerd worden. De gemeente deze locaties leren kennen waardoor ze meer beschermd en beheerd
worden. Vermeerderen van de fruitbomen en opnieuw aanplanten in de streek zorgt ervoor dat de genetische
diversiteit behouden blijft. Heel wat faunasoorten profiteren van de bloesems en vruchten.
Omschrijving
Ilse Plessers inventariseerde de appel-, peren- en pruimenbomen in de holle wegen van Paal. Samen met
Kristine Vander Mijnsbrugge (INBO) en Ilse Plessers (RLLK) werden holle wegen bezocht waar nog “wilde”
appels en peren voorkomen. Bedoeling was om na te gaan of het om de echte wilde soort appel (malus
sylvestris) en peer (pyrus pyraster) gaat. Na studie van de vruchten, bladbeharing en (soms ook de smaak
van de vruchten) kunnen we er vanuit gaan dat het hier in Paal op geen enkele locatie gaat om de wilde appel
(malus sylvestris). De appels, peer en pruim staan telkens in de houtkanten/holle wegen zelf en lijken ook
mee beheerd geweest te zijn. Of het nu gaat om verwilderde appels/peer of dat deze bewust zijn aangeplant
in de houtkant is niet duidelijk. Er zijn een aantal mogelijke theorieën
Theorie 1 de appels zijn verwilderd uit vroegere boomgaarden. Vandaag de dag zijn er geen oude
boomgaarden meer te zien. Studie van oude kaarten kan hier meer duidelijkheid brengen.
Theorie 2 de boeren hebben vroeger bewust fruit in de houtkanten geplant. Het kan hier gaan om oude
(misschien wel verdwenen) fruitrassen. Volgend jaar in september kunnen er appels verzameld worden en
aan de Nationale Boomgaardenstichting gevraagd worden om de rassen te determineren. Niet alle
exemplaren droegen dit jaar vruchten. Maes (2006) vermeld in zijn boek “Inheemse struiken en bomen in
Vlaanderen” dat het voorkomen van wilde appels in houtkanten, hagen en bosranden misschien verband
95
houdt met de traditie – tot in de 20ste eeuw – om cultuurappels en cultuurperen te enten op onderstammen
van wilde soorten, de zogenaamde wildelingen. Vermoedelijk werden exemplaren van wilde appels en wilde
peren bewust in stand gehouden in het wild of zelfs aangeplant in houtkanten en hagen om ze te benutten of
om er letterlijk de vruchten van te kunnen plukken.
Theorie 3 het zijn verwilderde cultuurappels die door weggegooide klokhuizen of door dieren zijn verspreid.
Deze theorie laatste lijkt het minst waarschijnlijk aangezien er in veel van de holle wegen appels staan en dat
ze telkens echt in de houtkant staan.
Theorie 4 Het gaat om cultuurappels die voeger door de jacht zijn aangeplant als voedselbron voor het
wild. Dit werd in de Ardennen vroeger wel gedaan (mededeling Paul Vanlaer, NBS).
Ecologische en cultuurhistorische waarde:
Deze oude fruitbomen hebben een belangrijke cultuurhistorische betekenis. Ze staan in een
houtkantenlandschap dat uniek is voor Vlaanderen. Het gaat om een grote populatie cultuurhistorisch
eikenhakhout van gemiddeld 200 jaar oud (soms misschien zelfs 300 jaar oud zoals in de Hekstraat). Al de
houtkanten in de holle wegen hebben dezelfde structuur, soortensamenstelling en vroeger beheer.
Opmerkelijk zijn ook de aanwezigheid van de vele autochtone hazelaars.
Beheer van deze locaties: In de eerste plaats moeten de aanwezige exoten bestreden worden (Amerikaanse
vogelkers, robinia, soms ook fijnspar en coniferen). Verder zouden de wilde appels/peer/pruim vrijgesteld
moeten worden zodat ze meer licht krijgen en ook meer vruchten kunnen produceren. Tegelijkertijd moeten
sommige exemplaren ook bijgesnoeid worden zodat de bomen en struiken terug een natuurlijk uiterlijk
krijgen. Vaak zijn ze nu sterk overschaduwd en zijn ze naar het licht toe gegroeid waardoor ze een afwijkende
groei en vorm gekregen hebben.
Vermeerderen van deze fruitbomen: Het is zeker de moeite waard om deze oude fruitbomen te bewaren en te
vermeerderen. Ze hebben een cultuurhistorische betekenis. In februari 2012 zijn er enten van deze bomen
genomen door de Nationale Boomgaardenstichting. De fruitbomen werden ook gesnoeid en vrijgesteld.
Bedoeling is een 150-tal stuks op te kweken die na 3 jaar terug aangeplant kunnen worden in houtkanten in
Beringen, maar ook elders in de Lage Kempen.
Communicatie
Integratie met het trage wegen-verhaal. Bij herdruk van de wandelkaart Paal worden de locaties van de
fruitbomen met icoontjes aangeduid.
Nazorg: Om de 5 à 10 jaar vrijstellen van de fruitbomen, gemeente neemt dit op.
BER_D07 landschapsherstel kerk en omgeving
Datum 1/01/2012 - 31/12/2012
Partners: Kerkfabriek St.-Jan de Doper, gemeente Beringen, Agentschap Natuur en Bos
Doelgroepen: Brede publiek deze grot met plantvak staat aan de parking van de kerk te Tervant.
Doelstelling: Opwaardering van mariagrot aan de kerk van Koersel en dit door vellen van Italiaanse
populieren uit veiligheidsoverwegingen, nieuwe aanplantingen, opfrissing van de grot zelf door verwijderen
van klimop. Plaatsing van zitbank.
Financiering LSM parkrangers 100
Omschrijving
Opwaardering van mariagrot aan de kerk van Koersel en dit door vellen van italiaanse populieren uit
veiligheidsoverwegingen, nieuwe aanplantingen van omliggend plantvak met azalea, taxus, sering,
bosaardbei, vrouwenmantel, opfrissing van de grot zelf door verwijderen van klimop en boomstronken.
Plaatsing van afboording om te verhinderen dat auto's parkeren onder de boomspiegel van een monumentale
beukenboom. Monumentale boomverzorging van de beukenboom door verwijderen van dood hout en
uitlichten van de kruin.
96
Verloop
Na overleg met kerkfabriek en stad Beringen is een raming opgemaakt van de besproken werken die moeten
uitgevoerd worden. Deze raming is via een deelovereenkomst goedgekeurd. Overleg met ANB ter plaatse voor
het vellen van Italiaanse populieren was noodzakelijk. Deze mochten uiteindelijk bij hoogdringendheid
geveld worden. De planning van de werken werd in onderling overleg opgemaakt en de start zou plaatsvinden
nadat een andere aannemer de wegeniswerken rondom de kerk had afgerond. Tijdens de werken zijn er
verschillende werfcontroles uitgevoerd. Uiteindelijk is er een opleveringsverslag
Communicatie: Tijdens de werken stond er een werfbord.
Nazorg: De nazorg wordt opgenomen door de Technische dienst van de Stad Beringen
BER_D09 herstel trage weg Tervant (werken)
Datum 1/01/2012 - 31/12/2013
Partners: gemeente beringen, Agentschap Natuur en Bos, particulieren
Doelgroepen: buurtbewoners, gebruikers van de trage weg wandelaars en fietsen, eigenaars percelen,
recreanten
Doelstellinghoutkantenherstel, landschapsherstel, verhogen van de biodiversiteit, herstel trage weg
Financiering LSM parkrangers 100
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
Het herstel van de houtkanten verhoogt de kansen van de typische soorten die gebonden zijn aan dit type
van KLE.
Omschrijving
De omgeving in Tervant is landschappelijk zeer waardevol met een aaneensluiting van houtkanten en
bospercelen. De stad heeft enkele percelen in eigendom langsheen het voetwegeltje dat de Sparrenstraat
met de Piloonstraat verbindt. Langsheen deze voetwegel/trage weg komt een houtkant voor die reeds lange
tijd niet meer is beheerd. Het onderhoud van de trage weg is een bevoegdheid van de stad. De stad heeft zich
nu geëngageerd om deze trage weg met zijn houtkant te herstellen. Voor deze trage weg is de stad verplicht
over een breedte van 2,4 m onderhoud te voorzien. Voor het onderhoud van bomen en struiken die hierop
aansluiten moet toestemming gevraagd worden aan de eigenaars/pachters. RLLK heeft alle eigenaars
aangeschreven met de vraag of ze willen meegaan in dit project. Slechts drie eigenaars hebben positief
gereageerd. Deze werken kunnen slechts uitgevoerd worden als alle eigenaars/pachters mee willen werken.
Momenteel zijn we nog niet zo ver. Overleg over de voortgang van dit project met de stad is momenteel
nodig.
Verloop
- overleg met stad
- nagaan eigendomsstructuur percelen langsheen/op trage weg
- brief naar eigenaars voor toestemming hakhoutbeheer
- onvoldoende toestemmingen van eigenaars + te weinig middelen voor uitvoeren hakhoutbeheer
Communicatie
brief eigenaars percelen trage weg
BER_D10 herstel houtkanten Tervant
Datum 1/07/2011 - 31/12/2012
Partners
VLM Limburg, gemeente beringen, Jos Zeeuws
Doelgroepen: gebruikers van de trage weg wandelaars en fietsen, buurtbewoners, landbouwers,
Doelstelling :houtkantenherstel, landschapsherstel, verhogen van de biodiversiteit, herstel trage weg
Financiering : LSM parkrangers 100
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
97
Het herstel van de houtkanten verhoogt de kansen van de typische soorten die gebonden zijn aan dit type
van KLE. Er wordt gewerkt met biobrandstof.
Omschrijving
In samenspraak met de stad Beringen zijn een aantal houtkanten terug in hakhoutbeheer gezet in Tervant.
Het gaat hier over houtkanten waarvan de stad eigenaar is nl. aan het voetbalveld (Kerkhofstraat) en
langsheen de Duistbosstraat, de Lijsterstraat en de trage weg die deze 2 laatstgenoemden verbindt. Vroeger
werd er hakhoutbeheer uitgevoerd in deze houtkanten. Na het kappen viel er terug meer licht op de bodem.
Hierdoor verjongden bomen en struiken gemakkelijker en konden kruidachtige planten zich uitbreiden.
Hakhoutbeheer hier is lange tijd niet meer uitgevoerd. Hierdoor worden de bomen ouder en groter en krijgen
struiken en zaailingen steeds minder kansen. Zo verdwijnt geleidelijk de structuur in deze houtkanten en
gaan deze steeds meer en meer lijken op bomenrijen. Soorten die gebonden zijn aan het cyclisch
hakhoutbeheer in houtkanten hebben het nu veel moeilijker. Door deze houtkanten terug in hakhoutbeheer
te zetten zal de biodiversiteit aanzienlijk toenemen en verhoogt het voedselaanbod voor vele diersoorten.
Bij de kapwerken werden inlandse bomen en struiken terug in hakhout gezet en de exoten zoals Amerikaanse
eik en Robinia gekapt. De stronken van deze exoten zijn uitgefreesd. Zo wordt ervoor gezorgd dat de nazorg
(exotenbestrijding) na de kapwerken veel goedkoper zal zijn omdat deze soorten niet meer kunnen
opschieten via de stronken. Na de kapwerken werden er autochtone bomen en planten zoals zomereik,
sporkehout, lijsterbes, brem, berk en ook iep aangeplant. Speciale aandacht is ook gegaan naar de iepen die
hier reeds voorkomen in enkele houtkanten.
Verder heeft de landbouwer van het aangrenzende akkerperceel voor deze houtkanten
beheerovereenkomsten afgesloten met de VLM. Hiervoor moesten de houtkanten exotenvrij zijn. Deze
landbouwer gaat het engagement aan om de houtkanten exotenvrij te houden en het plantgoed vrij te zetten
en in hakhout te zetten.
De stad moet is verplicht om onderhoud te voorzien van de buurtwegen (trage wegen). Bij de werken is ook
aandacht besteed aan het herstel van de trage weg nl. terug voldoende breed.
In eerste instantie werden de bomen in deze houtkant openbaar te koop aangeboden via de bosgroepen. Voor
dit lot was geen koper gevonden. Daarom zijn de werken uitgevoerd door een aannemer. Een deel van het
hout is opgekocht door de houtindustrie en een deel werd versnipperd en zal gebruikt worden als
energiehout. Doordat niet enkel kapwerken werden uitgevoerd maar ook stronken werden gefreesd en alle
takhout uit de houtkanten is verwijderd, dekt de houtopbrengst de aannemerskosten niet. De resultaten van
dit project zijn ook belangrijk voor de onderbouwing van het energieke houtkantenverhaal waarvoor RLLK een
Interreg project heeft aangevraagd. Naast het verhogen van de biodiversiteit door het cultuurhistorisch
beheer terug uit te voeren, kan dit beheer ook een economisch nut hebben.
- overleg met stad, VLM en aangrenzende landbouwer
- aanvraag stedenbouwkundige vergunning
- houtverkoop via bosgroep (geen kandidaten)
- plaatsen werfbord
- opvolging werken + oplevering
- aanplant autochtoon bosplantsoen
- nazorg bestrijding exoten Amerikaanse vogelkers, robinia, Amerikaanse eik
Communicatie
plaatsen van werfbord voor aanvang van de werken, terreinbezoek met buurtbewoners
Nazorg
Nazorg wordt uitgevoerd door landbouwer die beheerovereenkomsten voor deze houtkanten heeft
afgesloten met VLM.
BER_D12 achterstallig beheer perenboom : zie project Landschapsanimator 3.1.13 nummer 2012-02
BER_D14 Lindedreef Rode Weg: zie project Landschapsanimator 3.1.13 nummer 2012-03
98
2. BOCHOLT
BOC_D02 Kappen van populieren
Datum 1/01/2012 - 31/12/2013
Partners: gemeente Bocholt
Doelgroepen: omwonenden, recreanten
Doelstelling: Houtkantenherstel door verwijderen van exoten. Hierna worden in de houtkanten autochtone
bomen en struiken aangeplant.
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
Doordat dit project een onderdeel is van een groter geheel (TWECOM) zal via een streekplan rekening
gehouden worden met de landschappelijke, ecologische en economische waarden waaraan de houtkant zal
moeten voldoen, rekening houdend met de andere houtkanten de regio. Één houtkant wordt hersteld in het
kader van het geelgorsproject (adoptiesoort gemeente Bocholt).
Omschrijving
Als case-studie voor het project TWECOM worden er in een aantal gemeentelijke houtkanten populieren
gekapt. Nadien wordt er hier autochtoon bosplantsoen aangeplant. Welke soorten worden aangeplant, zal
bepaald worden door het streekplan dat opgemaakt wordt in dit TWECOM-project. Er wordt hier gekeken hoe
deze houtkanten zowel een ecologische (hoge biodiversiteit) als een economische rendabele functie (hout-
+ energieproductie) kunnen vervullen. Bij het kappen van de populieren moet ervoor gezorgd worden dat alle
takhout uit de houtkant verwijderd wordt ecologische meerwaarde (verschraling + meer licht dat kan invallen
op de grond). Het takhout wordt dan gebruikt als biomassa voor energieproductie.
Verloop
- overleg met gemeente en bosgroep
- stedenbouwkundige vergunningen + kapmachtiging moeten in orde zijn
- kubering houtkanten
- opmaken voorwaarden die opgelegd moeten worden bij de houtverkoop
- contact opnemen met aanpalende eigenaars/pachters houtstapelplaatsen
- houtverkoop via bosgroep
- te laag bod voor populieren via houtverkoop bosgroep
- werken via aannemer + takhout als energiehout voor TWECOM
Communicatie info aan omwonenden via werfbord en huis aan huis foldertje
Nazorg: nazorg (periodiek hakhoutbeheer) wordt opgenomen in TWECOM-project
Stand van zaken: aannemer gaat in febr 13 starten met de werken
BOC_Leader Noord exoten :Bestrijden van exoten om houtkanten zo exotenvrij maar ook kapklaar te maken:
zie project Leader EXOTEN 3.1.6
Datum 1/01/2012 - 31/12/2013
3. HALEN
HAL_D04 hakhoutbeheer Panhoven
Datum 1/01/2011 - 31/12/2012
Partners :Agentschap Natuur en Bos, gemeente halen
Doelgroepen: Deze site is toegankelijk voor het brede publiek.
Doelstelling: Opwaardering park van Panhoven door achterstallig onderhoud van houtkanten en
monumentale boomverzorging.
Financiering: LSM parkrangers 100%
99
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
Het herstel van de houtkanten verhoogt de kansen van de typische soorten die gebonden zijn aan dit type
van KLE. Er wordt gewerkt met met biobrandstof.
Omschrijving
Dit domein met daarin een beschermde pannenfabriek heeft nood aan een opwaardering betreffende de
omliggen houtkanten, weilanden en parkzone's. Verschillende werken dienen te gebeuren waaronder
- achterstallig hakhoutbeheer verspreid over 3 jaar en 3 fasen voor de aanwezige houtkanten
- herstellen van oude meidoornhaag door terugzetten op 1m en een tweede lijn erlangs te planten
- inzaaien van bloemenweide
- voorbereiden van graven van poel,overlegmomenten en de opmaakt van een bouwvergunning
- voorbereiden opwaarderingswerken visvijver (raming maken en feedback stad Halen)
Communicatie
Tijdens de werken stond er een werfbord.
Nazorg
De nazorg van deze site wordt opgenomen door de intergemeentelijk natuur- en landschapsploeg van de stad
Halen.
HALEN_D05 herstel muur pastorie Zelem fase 2
Datum 1/01/2011 - 31/12/2012
Partners: vzw de pastorie, gemeente halen
Doelgroepen: Deze site is toegankelijk voor het brede publiek.
Doelstelling: Deze werken zijn een onderdeel van de totale opwaardering van de oude pastorie te Zelem.
Deze oude muur bakent het volledige perceel af en moest dringend hersteld worden.
Financiering: LSM parkrangers 100%
Omschrijving
Deze werken zijn een onderdeel van de totale opwaardering van de oude pastorie te Zelem. Deze oude muur
bakent het volledige perceel af en moet dringend hersteld worden. De dekplaten op de muur moeten
vervangen worden. Een ijzeren poortje moet hersteld worden door een smid. De muur zelf moet opnieuw
ingevoegd worden en stenen die stuk zijn, worden vervangen.
Verloop
Een verkennend terreinbezoek met gemeente Halen, technische dienst gaf weer welke ingrepen noodzakelijk
zijn. Dit werd weergegeven in een verslag samen met een daarbijhorende raming. Deze raming werd via een
deelovereenkomst goedgekeurd door de gemeente. Tijdens de werken zijn er verschillende werfcontroles
geweest. Na de werken werd een opleveringsverslag opgemaakt.
Communicatie: Tijdens de werken stond er een werfbord.
Nazorg: De nazorg van deze muur wordt opgenomen door de technische dienst van de stad Halen
HALEN _D07 oud kerkhof Halen
Datum 1/06/2012 - 31/12/2013
Partners: gemeente halen, RLH
Doelgroepen: omwonenden, kerkhofbezoekers
Doelstelling: omvorming van oud kerkhof naar parkgebiedje
Financiering: LSM parkrangers 80%, LP_gemeente 20%
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD: meer groen in stedelijke omgeving
Omschrijving
Steeds minder en minder graven op het oud kerkhof in de stad Halen worden door de nabestaanden bezocht.
Daarom heeft de stad beslist om geleidelijk aan, mits toestemming, graven te verwijderen. De stad Halen wil
100
dit kerkhof omvormen naar een parkje als groen rustpunt met behoud van een aantal historisch belangrijke
en esthetisch mooie graven. Aan het RLLK is de vraag gesteld om hiervoor een plan op te stellen en de werken
uit te voeren via Parkrangers. De huidige padenstructuur in vorm van een kruis blijft behouden. Er wordt
voorgesteld om langs het hoofdpad grotere lindes aan te planten. Ook wordt er gezorgd dat er een visueel
scherm komt om de aangrenzende bedrijventerreinen aan het oog te onttrekken. Ook het hekwerk en de muur
aan de ingang van het kerkhof worden hersteld. "Barrieren" zijn typische cultuurhistorische elementen in
Haspengouw waarvan een aantal deelgemeenten van Halen deel uitmaken. Een deel van deze herstelkosten
worden mede gefinancieerd via een Leader Zuid project dat loopt bij het Regionaal Landschap Haspengouw
en Voeren.
Verloop
- overleg met milieudienst en technische dienst van stad Halen
- voor 1 nov. 2012 werden al een aantal graven verwijderd door technische dienst van de stad
- opmaak van een inrichtingsplan van het kerkhof
- terugkoppeling met de stad over plan
- aanplant via de winning (maart 2013)
Communicatie: werfbord tijdens de werken, aankondiging werken in infoblad van de stad
Nazorg: Het plan wordt zodanig opgemaakt dat de stad bij elke verwijdering van graven zelf de nodige
parkinrichting kan doen.
4. HAM
HAM_D01 genebergvijvers maaibeheer -
Datum 1/09/2011 - 31/12/2012
Partners: Agentschap Natuur en Bos, gemeente ham
Doelgroepen: deze site is toegankelijk voor het publiek. Er wordt echter niet over het gebied als
wandelgebied gecommuniceerd. Het zijn enkel omwonenden en natuurliefhebbers uit de omgeving die het
gebied bezoeken.
Doelstelling: Opstarten van maaibeheer in verschillende zones te Geneberg waar alle vijvers zijn
heraangelegd in het project SOLABIO.
Financiering: LSM parkrangers 100
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
Bij de inrichting van de vijvers werd sterk rekening gehouden met de kamsalamander, die op enkele 100-den
meters afstand nog voorkomt. Ook bij het beheer achteraf wordt uiteraard deze soort in rekening gehouden
Omschrijving
Na de ecoçlogische inrichting van de vijvers in Geneberg moet in de eerste jaren een intensiever maaibeheer
uitgevoerd worden omdat ruigtekruiden en jonge bomen het open terrein snel koloniseren. Wanneer de
grasmat zich gevormd heeft kan overgeschakeld worden op een regulier beheer. Verschillende zones
moesten op verschillende tijdstippen gemaaid worden. Deze maaiwerken zijn uitgevoerd met afvoer
Verloop
Een paar terreinbezoeken met de gemeente Ham diende te gebeuren om overzicht te krijgen op de omvang
van de werken. Dit werd verzameld in een verslag met een daarbijhorende raming. Deze raming werd via een
deelovereenkomst goedgekeurd bij de gemeente. De planning werd opgemaakt en teruggekoppeld met de
gemeente.
Communicatie: er staat op deze site een vast infobord
Nazorg: de nazorg van deze site wordt opgenomen door de intergemeentelijke natuur en landschapsploeg
van de gemeente Ham
101
HAM_D04 vijvers Genedijk
Datum 28/11/2011 - 27/11/2012
Partners: Agentschap Natuur en Bos, gemeente ham, particulier, gemeente tessenderlo
Doelgroepen: gemeenten, particulier, omwonenden
Doelstelling: Herstel landschap en ecologische inrichting vijvers Genendijk.
Financiering: LSM parkrangers 100
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD: Herstel landschap, kadering binnen natuurverbinding 57
Omschrijving
De vijvers van Genendijk zijn voormalige turfputten of veenputten. Het zijn overblijfselen van kleinschalige
turfwinning. Na de turfwinning hebben de vijvers dienst gedaan als viskweekvijvers. Populieren en
fijnsparren werden aangeplant. Na het beëindigen van deze activiteit werden de vijvers aangekocht door de
gemeenten Ham en Tessenderlo. De gemeentegrens ligt immers net in het midden van de vijvers. Het gebied
werd niet meer open gehouden en al gauw ontstond hier een grote wildernis. De werken omvatten het vellen
van een 20-tal kaprijpe populieren en het terugzetten van oude hakhoutstoven van zwarte els. De grotere
eiken die niet meer kunnen teruggezet worden, blijven behouden als toekomstbomen. Als gevolg van deze
kappingen kan er meer licht komen op de bestaande poelen, wat op zich dan weer beter is voor fauna en
flora. Ook zal er minder bladval zijn waardoor de vijver minder organisch materiaal moeten verteren. De
oevers worden aangeschuind zodat ook amfibieën zoals kikkers en salamanders gemakkelijker in en uit het
water kunnen. Exoten zoals Am. Eik en Am. Vogelkers zullen bestreden worden. Aanpalend zijn er vijvers in
privé-eigendom. De eigenaar is aangeschreven met de vraag om de kaprijpe populieren en fijnsparren op
privé-eigendom te kappen.
Verloop
Na een verkennend terreinbezoek met de partners wordt een verslag opgemaakt met de ingrepen die
noodzakelijk zijn. Via dit verslag en enkele bijkomende terreinbezoeken wordt een raming opgemaakt. Deze
raming wordt teruggekoppeld met zowel Tessenderlo als Ham. Bij goedkeuring van de raming in de
deelovereenkomst is een bestek opgemaakt om de aannemer te kunnen gunnen. Ondertussen is de
bouwvergunning opgemaakt en ingediend. Bij gunning van de aannemer en bij goedkeuring van de
vergunning is de planning opgemaakt. Tijdens de werken zijn verschillende werfcontroles uitgevoerd. Na de
werken is een opleveringsverslag ondertekend. Ook voor de aanpalende vijvers van privé-persoon is een
bouwvergunning ingediend door RLLK in overleg met eigenaar. Bij goedkeuring van deze bouwvergunning
kan de eigenaar zelf bekijken welke volgende stappen hij onderneemt.
Communicatie: Werfbord, Artikel in gemeentelijk infoblad, Flyer bij buurtbewoners, facebook RLLK
Nazorg: De gemeente Tessenderlo en Ham staan garant voor het nazorg van dit perceel door het inschakelen
van sociale economie waarmee zij al verschillende jaren zulke terreinen op hun eigendommen onderhouden.
Er werd gekozen voor een maaibeheer dat na enkele jaren geëvalueerd worden om na te gaan of de opslag
van netels en struiken onder controle gehouden kan worden. Tessenderlo gaat na of schapenbegrazing kan.
Een landbouwer heeft zich hiervoor aangemeld.
HAM_D06 herstel trage weg Poststraat
Datum 1/01/2012 - 31/12/2012
Partners: gemeente ham
Doelgroepen: Deze trage weg is open voor het brede publiek.
Doelstelling: monumentale boomverzorging van zomereiken langs een trage weg en dit uit veiligheids-
overweging naar de lokale wandelaar toe.
Financiering: LSM parkrangers 100
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
Relatie tot IHD oude loofbomen zijn zeer belangrijk voor vleermuizen. Zij kunnen fungeren als zomer en/of
winterverblijfplaats. Beheer van deze loofbomen zorgt ervoor dat zowel de veiligheid op publieke plaatsen
102
als het behoud van deze bomen gegarandeerd wordt.
Omschrijving
Monumentale boomverzorging van zomereiken langs een trage weg en dit uit veiligheidsoverweging naar de
lokale wandelaar toe. Deze boomverzorging houdt in uitlichten van de kruinen, verwijderen van dood hout,
vrijzetten van de gesteltakken.
Verloop
Een verkennend terreinbezoek met de gemeente Ham en een boomverzorger gaf weer welke ingrepen
noodzakelijk zijn. Dit werd weergegeven in een verslag samen met een daarbijhorende raming. Deze raming
werd via een deelovereenkomst goedgekeurd door de gemeente en een planning werd opgemaakt. Tijdens de
werken zijn er verschillende werfcontroles. Na de werken zal een opleveringsverslag opgemaakt worden.
Communicatie: Tijdens de werken stond er een werfbord.
Nazorg :De nazorg van deze bomen ligt in handen van de intergemeentelijke natuur- en landschapsploeg van
de gemeente Ham
5. HAMONT-ACHEL
HA_D01 Witteberg poel
Datum 1/01/2012 - 31/12/2012
Partners: gemeente Hamont-Achel, Agentschap Natuur en Bos
Doelgroepen: Deze bossen zijn toegankelijk voor het brede publiek. De vennen zijn gelegen langs de
openbare weg.
Doelstelling: Verhogen van natuurwaarden van een bestaand ven door herprofileren van oevers en
kapwerken.
Financiering: LSM parkrangers 100
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
Vrijgekomen hout is ter plaatse versnipperd en dient als alternatieve energiebron. Relatie tot IHD herstel van
een beschermd habitat in vogelrichtlijngebied nl. ven (vijvers en moerassen)
Omschrijving
Twee bestaande verlande vennen moeten opengemaakt worden en met mekaar verbonden worden. Deze
vennen zijn gelegen te Wittebert te Achel. Deze twee vennen zullen met een smalle strook in verbinding
gebracht worden. Ook zullen de oevers deels schuiner aangelegd worden. kapwerken moeten er voor zorgen
dat licht en warmte bij de vennen kan komen. Al deze werken staan in het teken van enerzijds een
beheersbaarder onderhoud achteraf en anderzijds het verhogen van de biodiversiteit.
Verloop
Een verkennend terreinbezoek moest uitmaken welke werken noodzakelijk zijn. Hiervan werd een raming
opgemaakt en in een deelovereenkomst gestoken. Ondertussen werd gestart met de opmaak van een
vergunning voor de graafwerken en het herprofileren van de oevers. Na goedkeuring van zowel
deelovereenkomst als bouwvergunninng werd de planning opgemaakt. Tijdens de uitvoering van de werken
zijn verschillende werfcontroles geweest.
Communicatie: Tijdens de werken is een werfbord geplaatst
Nazorg
Deze werken zijn een onderdeel van een goedgekeurd bosbeheersplan. Het onderhoud van deze twee vennen
wordt door de stad Hamont-Achel op zich genomen.
H-A_D06 Arboretum
Datum 1/01/2012 - 31/12/2012
Partners: Agentschap Natuur en Bos, gemeente Hamont-Achel
Doelgroepen: speelbos jeugdverenigingen, wandelaars + spelende kinderen in bos
103
Doelstelling: voormalig arboretum omvormen tot speelbos voor jeugd
Financiering: LSM parkrangers 100
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
Alle materiaal dat vrijgekomen is tijdens de kapwerken is ter plaatse verwerkt in takkenwallen,
evenwichtsbalken, enz.
Omschrijving
Dit voormalige arboretum is eigenlijk een speelbos geworden voor de lokale jeugdverenigingen. Mbv de
middelen van parkrangers is dit park onder handen genomen. Het betreft vooral kapwerken die nodig waren
om de veiligheid te kunnen garanderen in het park. Vellen van dode en gevaarlijk bomen, opruimen van
takhout en maken van speelse constucties zijn acties die zijn uitgevoerd. De gevelde boomstammen dienen
als evenwichtsbalken of als materiaal om hutten mee te maken. Takhout is op rillen gelegd zodanig dat
verschillende "kampen" gecreëerd worden. Achterstallig hakhoutbeheer is ook uitgevoerd om meer zicht te
krijgen in het bos en dit voor sociale controle.
Verloop
Eerste stap een overleg met de stad Hamont-Achel en ANB op terrein om de mogelijkheden te bespreken.
Afhankelijk van dit resultaat is een raming opgemaakt en teruggekoppeld met de gemeente en ANB. Na
overleg is een deelovereenkomst opgemaakt voor ondertekening. Na goedkeuring van de deelovereenkomst
is er een overleg op terrein geweest om de aanpak van de werken te bespreken en de planning vast te leggen.
Na de werken is een controle gebeurd met de opmaak van een opleveringsverslag.
Communicatie
Tijdens de werken werd een werfbord gezet. Dit project werd vermeld in de pers en de gemeenteberichten.
Nazorg: De intergemeentelijke natuur- en landschapsploeg van de stad Hamont-Achel staat in voor het
onderhoud (bosbeheersplan).
H-A_D07 Zonberg aanleg poel: zie project Landschapsanimator 3.1.13 nummer 2012-09
6. HEUSDEN-ZOLDER
Parkrangerproject wordt volledig gekoppeld aan het PDPO project Parken in De Wijers 3.1.7: onderdeel Bovy
7. HOUTHALEN-HELCHTEREN
Parkrangerproject wordt volledig gekoppeld aan het PDPO project Parken in De Wijers 3.1.7: onderdeel
Kelchterhoef
8. LEOPOLDSBURG
LEO_D07 Kerk en omgeving fase 2
Datum 1/01/2011 - 31/12/2012
Partners: Agentschap Natuur en Bos, Leopoldsburg
Doelgroepen: Deze houkanten liggen op openbare plaatsen en langs de weg.
Doelstelling: Monumentale boomverzorging en dunning van bomenbestand rondom de kerk van
Leopoldsburg. Aanplantingen van aangepast bosplantsoen om de gaten in de houtkanten op te vullen.
Financiering: LSM parkrangers 100%
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD: Gebruik van autochtoon plantgoed
Omschrijving
104
Rondom de kerk van Leopoldsburg staan verschillende houtkanten met daarin monumentale bomen. In
eerste instantie (fase 1) werden deze bomen vrijgezet door achterstallig hakhoutbeheer. In de tweede fase
hebben deze bomen een verzorgingssnoei gekregen en hebben we verder bomen in de houtkanten
teruggezet. De vrijgekomen gaten in deze houtkanten werden terug opgeplant met autochtoon bosplantsoen
met soorten zoals, spork, hazelaar, lijsterbes en zomereik.
Verloop
Na overleg met gemeente Leopoldsburg en Agentschap Natuur en Bos is er een verslag opgemaakt met
raming. Deze raming is teruggekoppeld met de gemeente via een deelovereenkomst. Na goedkeuring van de
overeenkomst werd de planning opgemaakt. Tijdens de werken zijn er werfcontroles uitgevoerd en na de
werken een oplevering.
Communicatie: Tijdens de werken is er een werfbord geplaatst.
Nazorg: De nazorg van deze site gebeurt door de intergemeentelijke natuur- en landschapsploeg van de
gemeente Leopoldsburg
LEO_D08 Inrichting omgeving buurthuis
Datum 1/01/2012 - 31/12/2012
Partners: Leopoldsburg
Doelgroepen: Deze site is toegankelijk voor het brede publiek.
Doelstelling: €Inrichtingswerken rondom het buurthuis van Heppen om een scheiding te krijgen tussen
sportgedeeldte en cultuurgedeelte adv houten rasters en takkenwallen.
Financiering: LSM parkrangers 100%
Omschrijving Inrichtingswerken in het parkje rondom het buurthuis van Heppen om een scheiding te krijgen
tussen sportgedeeldte en cultuurgedeelte adv houten rasters en takkenwallen.
Verloop
Na overleg met Leopoldsburg is er een verslag opgemaakt met raming. Deze raming is teruggekoppeld met
de gemeente via een deelovereenkomst. Na goedkeuring van de overeenkomst werd de planning opgemaakt.
Tijdens de werken zijn er werfcontroles uitgevoerd en na de werken een oplevering.
Communicatie: Tijdens de werken is er een werfbord geplaatst.
Nazorg: De nazorg van deze site gebeurt door de intergemeentelijke natuur- en landschapsploeg van de
gemeente Leopoldsburg
Leopoldsburg inrichting omgeving buurthuis Heppen
9. LOMMEL
LOM_D07_opplant zaadtuin
Datum 1/01/2012 - 31/12/2012
Partners: stad Lommel, Agentschap Natuur en Bos
105
Doelgroepen: gemeenten, boomkwekers, particulieren, passerende fietsers
Doelstelling: Inrichting en onderhoud van de zaadboomgaard bijplanten van oogstmateriaal (autochtoon
plantgoed) en maaien tussen plantgoed om plantgoed vrij te zetten.
Financiering: AU, Autochtoon 65%, LSM parkrangers 35%
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
Door de aanleg van een zaadboomgaard gebeurt de zaadproductie op grotere schaal. Verschillende soorten
staan in grote aantallen bij elkaar. Een situatie die ten velde niet voorkomt. Hierdoor kan de zaadoogst voor
een aantal soorten geconcentreerd worden op deze plaats. Hierdoor vindt het transport over kortere
afstanden plaats en wordt ook de CO2-uitstoot verminderd. De aanwezigheid van de planten in de
zaadboomgaard verhogen ook de biodiversiteit van het gebied.
Omschrijving
In november 2012 werden autochtone wilde lijsterbessen en zomereiken aangeplant in de zaadboomgaard. Al
de soorten die voorzien waren, zijn nu aanwezig in de zaadtuin. Dit komt neer op 578 jeneverbessen, 110
hazelaars, 231 sporkehout, 95 wilde lijsterbes en 50 zomereiken.Het onderhoud bestaat uit het 2 keer per jaar
klepelen van de volledige zaadtuin. De educatieve ruimte wordt meermaals per jaar gemaaid.
Verloop
In een eerste fase in 2011 werd de zaadboomgaard ingericht. In deze tweede fase werd autochtoon plantgoed
bij aangeplant en het onderhoud (maaibeheer) voorzien. Een overeenkomst voor de overdracht van de
zaadboomgaard naar de stad Lommel wordt opgemaakt.
Nazorg
De volledige nazorg van deze site komt uiteindelijk bij stad Lommel terecht. Er zal getracht worden via een
overeenkomst het onderhoud te laten uitvoeren door de oogster.
LOM_D08 Sahara gladde slang
Datum 1/01/2012 - 31/12/2012
Doelstelling: Vergroten van het leefgebied van Gladde slang in Lommel
Financiering: LSM parkrangers 100
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
De werken hielden een verbetering in voor doelsoort Gladde slang in het IHD-gebied 'Valleigebied van de
Kleine Nete met brongebieden, moerassen en heiden'
Omschrijving
De gladde slang kent in Lommel enkele zeer gefragmenteerde en deels geïsoleerde populaties. Door het
verwijderen van opslag van berken en dennen werd het leefgebied van de gladde slang vergroot in de
Sahara. Bovendien werden verschillende populaties op deze manier opnieuw met elkaar verbonden.
Communicatie: bilateraal overleg
Nazorg: De nazorg wordt verder opgenomen door Natuurpunt Noord-Limburg
LOM_zaadboomgaard herstel draad
Datum 1/01/2012 - 31/12/2012
Partners: stad Lommel, Agentschap Natuur en Bos
Doelgroepen: Gemeente, kwekers van plantgoed, fietspassanten
Doelstelling: Aanpassing omheining zaadboomgaard ter voorkoming vraat konijnen.
Financiering: LSM parkrangers 100
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
Voorkomen van vraatschade door plaatsen van vraatbestendig omheining vergroot de overlevingskans van de
aangeplante bomen en struiken.
Omschrijving
106
Na een melding van het INBO over vraatschade van konijnen aan de planten in de zaadboomgaard van
Lommel werd een controle uitgevoerd op de omheining. Er werden graafgaten vastgesteld onder de
toegangspoorten en aan de voorkant van de omheining. Vervolgens werden betonnen balken gegoten onder
de toegangspoorten en werden er anti-vraatdraad geplaatst over 100 meter langsheen de bestaande
Verloop
Na een melding van het INBO over vraatschade van konijnen aan de planten in de zaadboomgaard van
Lommel werd een controle uitgevoerd op de omheining. Er werden graafgaten vastgesteld onder de
toegangspoorten en aan de voorkant van de omheining. Vervolgens werden betonnen balken gegoten onder
de toegangspoorten en werden er anti-vraatdraad geplaatst over 100 meter langsheen de bestaande draad
10. LUMMEN
LUM_D06 Knoteiken nazicht + exoten
Datum 20/09/2011 - 31/12/2012
Partners: gemeente lummen, Agentschap Natuur en Bos
Doelgroepen: Alle knoteiken staan langs de openbare weg. Brede publiek.
Doelstelling: Natuur- en landschapsherstel door nazicht pas geknotte knoteiken. Deze knoteiken zijn een 4-
tal jaar geleden teruggezet.
Financiering: LSM parkrangers 100%
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
Oude knotbomen maken deel uit van het Lummense landschap. Het in ere houden van deze knoteiken komt
ook heel wat diersoorten ten goede nl. steenuilen, vleermuizen (habitatrichtlijnsoort), eikvaren, grote
insecten zoals het vliegende hert.
Omschrijving
Nazicht van knoteiken op 5 verschillende locaties in Lummen. Deze knoteiken zijn een 4-tal jaar geleden
geknot. Om de bomen voldoende overlevingskansen te geven mag pas na 4 jaar terug aan de knotboom
gewerkt worden. Doordat deze knoteiken zwaar zijn teruggezet, moesten sommige in twee fasen geknot
worden om zo de boom te sparen. De exoten in de omgeving worden ook verwijderd. Dit is vooral
Am.vogelkers
Verloop
Boomverzorger zorgt voor nazicht van knoteiken. Exoten in de omgeving van knoteiken worden tegelijk
bestreden. De planning werd opgemaakt ism de gemeente Lummen.
Nazorg
De gemeente lummen zorgt voor de nazorg van deze knoteiken via de intergemeentelijke natuur- en
landschapsploeg.
LUM_D07 Herstel houtkanten Holstraat -
Datum 1/06/2010 - 31/12/2013
Partners: Ondersteunend Centrum van Agentschap Natuur en Bos, VLM Limburg, gemeente lummen, 4
particulieren
Doelgroepen: recreanten (wandeling door Holstraat), omwonenden, landbouwers, gemeente, brede publiek
Doelstelling: herstel van holle weg/houtkanten
Financiering: LSM parkrangers 100%
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD verbeteren van de kleine landschapselementen verhoogt de
habitatmogelijkheden voor bijhorende fauna en flora; gebruik van biobrandstoffen. Realiseren van actiepunt
in GNOP Lummen herstel van één van de ecologisch meest interessante holle wegen in het buitengebied
107
(bosgebied niet inbegrepen).
Relatie tot IHD grauwe klauwier, (vogelrichtlijnsoort) broedde in het verleden in de vallei van de Zwarte
Beek. Door het terug afzetten van houtkanten wordt het voedselaanbod voor deze soort verhoogt. Zo komt er
meer licht op de bodem wat ten goede komt van heel wat warmteminnende insecten die een voorname
voedselbron zijn voor de grauwe klauwier. Insecten en ook de grauwe klauwier profiteren nog meer van deze
beheermaatregel als er een perceelsrand van 12 meter aangelegd naast de houtkant
Omschrijving
De Holstraat is één van de mooiste holle wegen van Lummen. Deze holle weg wordt in de inventaris van de
KLE's in de gemeente Lummen (LIM, 1997) aangeduid als één van de ecologisch meest waardevolle holle
wegen in het buitengebied van Lummen. Reden te meer om hier via parkrangers achterstallig beheer uit te
voeren en deze holle wegen te herstellen.
Vroeger werd er hakhoutbeheer uitgevoerd in deze houtkanten. Na het kappen viel er terug meer licht op e
bodem. Hierdoor verjongden bomen en struiken gemakkelijker en konden kruidachtige planten zich
uitbreiden. Een hogere bedekking van de planten, voorkomt dat de grond bij regen naar beneden stroomt.
Hakhoutbeheer hier is lange tijd niet meer uitgevoerd. Hierdoor worden de bomen ouder en groter waardoor
er steeds minder licht op de bodem valt. Zo komen er ook minder kruidachtigen en jonge zaailingen voor om
de grond vast te houden. Hierdoor neemt de erosie toe. Door in een eerste fase de exoten te verwijderen in
deze holle wegen, worden deze kapklaar gemaakt. Zo kan er in een tweede fase terug hakhoutbeheer
uitgevoerd worden. Bij de kapwerken worden een groot aantal bomen terug in hakhoutbeheer gezet en
exoten zoals robinia en Amerikaanse eik worden verwijderd. Hierna is het nodig dat de zaailingen van de
exoten terug worden bestreden.
Het cyclisch beheer van hakhout vergroot de biodiversiteit aanzienlijk en verhoogt het voedselaanbod voor
vele diersoorten. Deze biodiversiteit wordt verder verhoogd door de houtkanten langsheen de holle wegen
meer te beschermen tegen externe invloeden o.a. bemesting. Daarom hebben de aangrenzende landbouwers
in overleg met de VLM en het RLLK perceelsranden aangelegd langsheen de houtkanten.
In eerste instantie werden de bomen in deze houtkant openbaar te koop aangeboden via de bosgroepen.
Hierbij werd echter geen inschrijving verkregen. Door de noodzaak aan onderhoud van deze houtkant werd
vervolgens deze praktijkcase in het MIP-2 (Limburgs Groen voor een groene economie) opgestart met als
doel inzicht te krijgen in de kosten en opbrengsten bij het (achterstallig) beheer van een houtkant. Het hout
werd versnipperd en gebruikt als energiehout. Conclusie van deze casestudie is dat de opbrengst van de
houtsnippers de oogstkosten in dergelijke -moeilijk te oogsten houtkant-nog niet dekt.
Verloop
- overleg met eigenaars en gemeente noodzaak beheer + toestemming werken in holle weg
- aanvraag stedenbouwkundige vergunning en kapmachtiging
- verwijderen van exoten Amerikaanse vogelkers plaatsen van werfbord
- houtverkoop via bosgroep (geen kandidaten)
- zoeken andere mogelijkheden uitvoeren beheer MIP2 onderzoeksproject Limburgs Groen voor een Groene
economie
- offertevraag uitvoering kapwerken + toekennen opdracht (via MIP2)
- plaatsen werfbord + omleiding wandelroute
- opvolging werken + oplevering
- nazorg bestrijding exoten Amerikaanse vogelkers, robinia, Amerikaanse eik
- aanplant autochtoon bosplantsoen
- nazorg eigenaars
Communicatie: overleg met eigenaars van houtkanten; plaatsen van werfbord, landbouwers aanzetten tot
aanleg van perceelsranden; info op website - facebook
Nazorg: In samenspraak met landbouwers en gemeente wordt nazorgplan opgemaakt.
108
Lummen hakhoutbeheer Holstraat
LUM_D08 herstel toegang herdenkingsmonument Annick Vanuytsel
Datum 1/01/2011 - 31/12/2012
Partners: gemeente lummen
Doelgroepen: Dit herdenkingspunt ligt langs de openbare weg en is voor iedereen toegankelijk.
Doelstelling: Plaatsen van een rustpunt met zitbank daar waar monument van de vermoorde Annick Vanuytsel
staat.
Financiering: LSM parkrangers 100%
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD: Alle materiaal dat tijdens de kapwerken is vrijgekomen is ter plaatse
verwerkt.
Omschrijving: herstel/verbeteren toegang naar monument Annick Vanuystel langs kanaal door - openmaken
van pad door bos naar monument (van Kanaalstraat naar Vaartstraat) 10 m aan elke zijde open kappen
Robinia verwijderen, zomereik behouden hakhoutbeheer
- hakselen
- pad in snipperhout afboorden met Robinia
- plaatsen van overspanning over gracht
- plaatsen van zitbank.
Verloop
Na overleg met gemeente Lummen en nv Scheepvaart is er een verslag opgemaakt met raming. Deze raming
is teruggekoppeld met de gemeente via een deelovereenkomst. Na goedkeuring van de overeenkomst werd
de planning opgemaakt. Tijdens de werken zijn er werfcontroles uitgevoerd en na de
Communicatie: Tijdens de werken is er een werfbord geplaatst.
Nazorg: De nazorg wordt opgenomen door de intergemeentelijke natuur- en landschapsploeg van de
gemeente
LUM_D11 herstel parkgedeelte Kapel van de Beukenhof
Datum 1/01/2012 - 31/12/2013
Partners: Agentschap Natuur en Bos, gemeente lummen
Doelgroepen: Dit park is toegankelijk voor het brede publiek.
Doelstelling: Dit park is gelegen acher de kapel tegenover Beukenhof. Dit park is in verloedering geraakt en
heeft dringend onderhoud nodig wat betreft boomverzorging en dunning.
Financiering: LSM parkrangers 100
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD: Alle materiaal dat vrijgekomen is bij de werken werd ter plaatse
verwerkt. Relatie tot IHD oude loofbomen zijn zeer belangrijk voor vleermuizen. Zij kunnen fungeren als
zomer en/of winterverblijfplaats. Beheer van deze loofbomen zorgt ervoor dat zowel de veiligheid op
publieke plaatsen als het behoud van deze bomen gegarandeerd wordt.
Omschrijving
Een verkennend terreinbezoek met de gemeente Lummen en ANB gaf weer welke ingrepen noodzakelijk zijn.
109
Boomverzorging van de monumentale bomen die in het park staan is noodzakelijk. Hiermee bedoelen we
verwijderen van dood hout, uitlichten van de kruinen en vrijzetten van gesteltakken. Naast monumentale
boomverzorging wordt er ook een dunning gedaan. Dit is nodig om de monumentale bomen vrij te zetten en
zo meer toch hun recht te laten komen. Alle takhout wordt op rillen gelegd en zal met de bosfrees
ondergewerkt worden. Deze bosfrees zal ook op een langsliggend perceel freeswerken uitvoeren.
Verloop
Een verkennend terreinbezoek met de gemeente Lummen en ANB gaf weer welke ingrepen noodzakelijk
zijn. Dit werd weergegeven in een verslag samen met een daarbijhorende raming. Deze raming werd via een
deelovereenkomst goedgekeurd door de gemeente. ANB stelde vast dat de werken achterstallig onderhoud
zijn en dat er geen vergunning nodig is. Tijdens de werken zijn er verschillende werfcontroles. Na de werken
zal een opleveringsverslag opgemaakt worden.
Communicatie: Tijdens de werken wordt er een werfbord geplaatst.
Nazorg: De intergemeentelijke natuur- en landschapsploeg zal instaan voor het onderhoud van dit park
Lummen Beukenkapel monumentale boomverzorging
LUM_Houtkant Bijgaertstraat
Datum 1/10/2011 - 31/12/2012
Partners: Koen Guedens, VLM Limburg
Doelgroepen: landbouwer
Doelstelling: contract opstellen voor gemeente - landbouwer i.f.v. beheerovereenkomst VLM
houtkantenbeheer
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD verbeteren van de kleine landschapselementen verhoogt de
habitatmogelijkheden voor bijhorende fauna en flora.
Relatie tot IHD grauwe klauwier, (vogelrichtlijnsoort) broedde in het verleden in de vallei van de Zwarte
Beek. Door het terug afzetten van houtkanten wordt het voedselaanbod voor deze soort verhoogt. Zo komt er
meer licht op de bodem wat ten goede komt van heel wat warmteminnende insecten welke een voorname
110
voedselbron zijn voor de grauwe klauwier.
Omschrijving
In het kader van houtkanten-holle wegenherstel in Holstraat-Bijgaertstraat zijn hier in een eerste fase
exoten bestreden. Ook zijn hier de aanpalende eigenaars/pachters voor gecontacteerd zodat de gehele
houtkant aangepakt kon worden. Tijdens deze bevraging kwam de vraag van landbouwer Koen Guedens of hij
de houtkant grenzend aan zijn perceel (en in eigendom van de gemeente Lummen) mocht indienen voor het
aanvragen van de beheersovereenkomst houtkantenbeheer. Hiervoor is een gebruiksovereenkomst nodig
voor het beheren van de houtkant tussen de gemeente Lummen en de landbouwer. Het doel van deze
gebruiksovereenkomst is het behoud en de ontwikkeling van de aanwezige natuurwaarden in deze houtkant.
Dit contract is nodig zodat de landbouwer een beheersovereenkomst 'herstel, ontwikkeling en onderhoud van
een houtkant’ bij de VLM kan aanvragen. Dit contract is opgesteld door RLLK in overleg met de gemeente
Lummen, de VLM en de betrokken landbouwer. De landbouwer engageert zich verder om aansluitend op deze
gemeentelijke houtkant op zijn percelen nieuwe houtkanten aan te leggen.
Verloop
Deze actie is een gevolg van het bevragen van de landbouwers die percelen hebben grenzend aan de
Holstraat-Bijgaertstraat. Via overleg tussen gemeente Lummen, VLM en betrokken landbouwer is contract
opgesteld waardoor landbouwer beheerovereenkomst houtkantenbeheer bij VLM kan aanvragen. Contract
werd ook goedgekeurd door schepencollege.
Nazorg: Nazorg zal gebeuren door landbouwer (gedurende 5 jaar = opgenomen in contract).
11. NEERPELT
NEE_D06 planten van rietrhizomen
Datum 1/01/2012 - 31/12/2012
Partners: gemeente Neerpelt
Doelgroepen: Deze vispaaiplaats ligt langs het jaagpad van het kanaal te St.Huibrechts-Lille en is
toegankelijk voor het brede publiek.
Doelstelling: Aanbrengen van rietrhizomen in een pas aangelegde vispaaiplaats gelegen langs het kanaal te
St.Huibrechts-Lille in Neerpelt. Dit om in deze site versneld riet te laten groeien zodat de vissen beschutting
Financiering LSM parkrangers 100%
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD: verbeteren van de leefomgeving van vissen, creëren van
schuilgelegenheid voor vogels langsheen het water.
Omschrijving
Aanbrengen van rietrhizomen in een pas aangelegde vispaaiplaats gelegen langs het kanaal te
St.Huibrechts-Lille in Neerpelt. Dit om in deze site versneld riet te laten groeien zodat de vissen beschutting
Verloop
Een verkennend terreinbezoek met gemeente Neerpelt gaf weer welke ingrepen noodzakelijk zijn. Dit werd
weergegeven in een verslag samen met een daarbijhorende raming. Deze raming werd via een
deelovereenkomst goedgekeurd door de gemeente. Tijdens de werken zijn er verschillende werfcontroles. Na
de werken zal een opleveringsverslag opgemaakt worden.
Nazorg
De nazorg wordt opgenomen door de technische dienst van de gemeente Neerpelt.
12. OVERPELT
111
OVE_D03 herstel wandelroute
Datum 1/01/2012 - 30/03/2012
Doelgroepen: wandelaars
Doelstelling: Verbeteren wandelomgeving Heesakkerpark
Financiering: LSM parkrangers 100%
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD: Heideherstel, landschapsherstel
Omschrijving
De wandelwegen in en rond Heesakkerpark vertoonden enkele mankementen. Gaten in de weg werden
opgevuld en een hoop Am. Vogelkers, die een wandelpad helemaal versperden, werd gekapt en bestreden.
Daarenboven werd in het park zelf een heideveldje van berkenopslag ontdaan.
Nazorg: De nazorg wordt opgepakt door de gemeente Overpelt en ANB
OVE_D04 bestrijding Jap. Duizendknoop
Datum 1/01/2011 - 31/12/2012
Partners: gemeente Overpelt
Doelgroepen: Deze houtkant ligt langs de openbare weg.
Doelstelling: Bestrijding van Japanse duizendknoop in een houtkant waarin autochtoon plantgoed geoogst
wordt.
Financiering: LSM parkrangers 100
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD: Bestrijding van invasieve soorten is noodzakelijk om onze inheemse
flora terug kansen te bieden.
Omschrijving
In 2011 werd de Japanse duizendknoop in deze houtkant bestreden door middel van maaien, afdekken met
zwarte landbouwplastiek en overdekken met grond. Dit zonder resultaat. De duizendknoop groeide door en
naast de landbouwplastiek. Nieuwe bestrijdingsmethode van de bosgroepen wordt toegepast
- In het voorjaar besproeien met glyfosaat (maart-april)
- 3 weken laten uitdrogen, afmaaien en maaisel laten liggen
- 2de besproeiing in augustus met Garlon
- De plant sterft geleidelijk af en kan in de winter gemaaid worden.
Verloop
Methode van de bosgroepen wordt toegepast betreffend het bestrijden van japanse duizendknoop. 2012 was
een testjaar. Hiervan wordt een evaluatie gemaakt.
Communicatie: infobordje in de houtkant
Nazorg: De gemeente overpelt staat in voor de nazorg van deze autochtone oogstlocatie.
OVE_D06 inrichtingswerken NOLIM park fase
Datum 1/01/2012 - 1/06/2013
Partners: gemeente Overpelt, Agentschap Natuur en Bos, natuurpunt vzw
Doelgroepen: omwonenden, mensen van de wijk Overpelt Fabriek
Doelstelling omvorming van bufferzone naar parkgebied als stapsteen in droge natuurverbinding
Financiering: LSM parkrangers 95, GLE Verbindingen 5
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
Verbeteren van leefgebied van aantal indicatorsoorten die hier reeds voorkomen zoals levendbarende
hagedis, heivlinder en hooibeestje (vlinder). Hierdoor kan dit gebied fungeren als stapsteen in droge
natuurverbinding
Omschrijving
112
De zone waarin het project is uitgevoerd, vormt een buffer tussen het industriegebied Nolimpark (ten zuiden
van de buffer) en het woongebied wijk Overpelt fabriek (ten noorden van de buffer). Het meest westelijke
gedeelte ligt braak. Op meest oostelijke gedeelte ligt een voetbalveld dat in ongebruik geraakt is. Nog meer
oostelijk ligt een nog vrij ongeschonden stuifduinengebied dat begroeit is met bos nl. de gemeenteberg.
Door deze bufferzone ecologisch in te richten, kan het fungeren als stapsteen in de 'droge natuurverbinding'
tussen het militair domein van Leopoldsburg en het Hageven. Indicatorsoorten, die hier reeds voorkomen,
zijn de heivlinder, de levenbarende hagedis en het hooibeest. Door de inrichtingswerken wordt het
leefgebied van deze soorten verbeterd nl. bosrand, heischraal grasland, bloemenrijke vegetatie en droge
heide. Door het aanleggen van een visueel scherm (aanleg bosrand + dijken beplant met inheemse soorten
zoals zomereik, sporkehout, lijsterbes, brem, grove den) wordt de oppervlakte bosrand vergroot.
Door de infrastructuur van het voetbalveld te verwijderen en een gedeelte om te vormen naar een duin,
ontstaat er een gradiënt van schrale zandgrond (duin - laagte) naar de rijkere aangevulde grond van het
behouden gedeelte van het voetbalveld. Op de duin zullen zich op termijn schrale heidevegetaties
ontwikkelen. Een deel van de rijkere grond wordt ingezaaid met een bloemenmengsel (bloemenrijke
vegetatie). Op de westelijk gedeelte wordt een grote plek met Japanse duizendknoop verwijderd door deze
zone af te graven. Ook hier komt dan de zandgrond naar boven waarop zich buntgrasvegetaties kunnen
ontwikkelen. Niet alleen komen deze inrichtingswerken de natuur ten goede, ook wordt hierdoor deze
bufferzone ingericht als park. Door meer structuur aan te brengen wordt de belevingswaarde van dit gebied
veel groter. Door het visueel scherm wordt de industrie aan het oog onttrokken. Verder wordt een wandelpad
gemaaid doorheen het gebied. Ook zullen er banken geplaats worden. Het overgebleven grasveld (van
voetbalveld) wordt kort gehouden, zodat kinderen hier kunnen spelen. Ook het kapelletje is geverfd en
rondom de kapel wordt er aangeplant (o.a. heideplanten). Al deze maatregelen zijn onderdeel van de eerste
fase van de inrichting van dit parkgebied. De gemeente heeft zich geëngageerd dat dit project een tweede
fase zal kennen nl. opmaak van een harmonisch park- en groenbeheerplan met de uitvoering van dit plan. In
deze tweede fase zal deze projectzone verbonden worden met de gemeenteberg.
Verloop
overleg met gemeente
- uitwerking van inrichtingsplan
- voorstelling inrichtingsplan aan gemeentelijke diensten, burgemeester, ANB, natuurpunt en POM
- eerste werken aanplant bosplantsoen (visuele buffer)
- goedkeuring van schepencollege
- aanvragen + verkrijgen van stedenbouwkundige vergunning
- uitschrijven bestek + toekennen aannemer
- klipaanvraag werken + contacten met de nodige instanties.
- begeleiding werken (aanleg duin/laagten, dijken)
- oplevering werken
- beplanten van dijken
- opmaakt nazorgplan + bespreken nazorg parkgebied
Communicatie
Er heeft een buurtvergadering plaatsgehad. Hierop werd het project voorgesteld en kon men vragen stellen
en suggesties geven. Via de website van de gemeente werd men op de hoogte gehouden over de werken.
Tijdens de werken werd er ook een werfbord geplaatst.
Nazorg
Een nazorgplan wordt opgesteld en besproken met de burgemeester en de betrokken gemeentelijke
ambtenaren
113
Overpelt: Nolim bufferzone na aanleg duinen
13. TESSENDERLO
TES_D01 vijvers Genedijk
Datum 28/11/2011 - 27/11/2012
Partners: gemeente ham, Agentschap Natuur en Bos, gemeente Tessenderlo, particulier
Doelgroepen: gemeenten, particulier, omwonenden
Doelstelling: Herstel landschap en ecologische inrichting vijvers Genendijk.
Financiering: LSM parkrangers 100
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
Herstel landschap, kadering binnen natuurverbinding 57
Omschrijving
De vijvers van Genendijk zijn voormalige turfputten of veenputten. Het zijn overblijfselen van kleinschalige
turfwinning. Na de turfwinning hebben de vijvers dienst gedaan als viskweekvijvers. Populieren en
fijnsparren werden aangeplant. Na het beëindigen van deze activiteit werden de vijvers aangekocht door de
gemeenten Ham en Tessenderlo. De gemeentegrens ligt immers net in het midden van de vijvers. Het gebied
werd niet meer open gehouden en al gauw ontstond hier een grote wildernis. De werken omvatten het vellen
van een 20 tal kaprijpe populieren en het terugzetten van oude hakhoutstoven van zwarte els. De
monumentale eiken die niet meer kunnen teruggezet worden blijven behouden als toekomstbomen. Als
gevolg van deze kappingen + frezen van de stronken kan er meer licht komen op de bestaande poelen, wat op
zich dan weer beter is voor fauna en flora. Ook zal er minder bladval zijn waardoor de vijver minder organisch
materiaal moeten verteren. De oevers worden aangeschuind zodat ook amfibieën zoals kikkers en
salamanders gemakkelijker in en uit het water kunnen. Exoten zoals Am. Eik en Am. Vogelkers zullen
bestreden worden. De zone werd op het einde van de werken ingezaaid met Italiaans raaigras. Door de
graafwerken en het inzaaien zal deze zone in de toekomst makkelijker te beheren zijn o.a. maai- en/of
graasbeheer. Aanpalend zijn er vijvers in privé-eigendom. De eigenaar is aangeschreven met de vraag om de
kaprijpe populieren en fijnsparren op privé-eigendom te kappen.
Verloop
Na een verkennend terreinbezoek met de partners wordt een verslag opgemaakt met de ingrepen die
noodzakelijk zijn. Via dit verslag en enkele bijkomende terreinbezoeken wordt een raming opgemaakt. Deze
raming wordt teruggekoppeld met zowel Tessenderlo als Ham. Bij goedkeuring van de raming in de
deelovereenkomst is een bestek opgemaakt om de aannemer te kunnen gunnen. Ondertussen is de
114
bouwvergunning opgemaakt en ingediend. Bij gunning van de aannemer en bij goedkeuring van de
vergunning is de planning opgemaakt. Tijdens de werken zijn verschillende werfcontroles uitgevoerd. Na de
werken is een opleveringsverslag ondertekend.
Ook voor de aanpalende vijvers van privé-persoon is een bouwvergunning ingediend door RLLK in overleg
met eigenaar. Bij goedkeuring van deze bouwvergunning kan de eigenaar zelf bekijken welke volgende
stappen hij onderneemt.
Communicatie: Werfbord, Artikel in gemeentelijk infoblad, Flyer bij buurtbewoners, facebook RLLK
Nazorg: De gemeente Tessenderlo en Ham staan garant voor het nazorg van dit perceel door het inschakelen
van sociale economie waarmee zij al verschillende jaren zulke terreinen op hun eigendommen onderhouden.
Er werd gekozen voor een maaibeheer dat na enkele jaren geëvalueerd worden om na te gaan of de opslag
van netels en struiken onder controle gehouden kan worden. Tessenderlo gaat na of schapenbegrazing kan.
Een landbouwer heeft zich hiervoor aangemeld.
Ham- Tessenderlo: vijvers Genendijk voor werken Ham- Tessenderlo: vijvers Genendijk tijdens werken
Ham- Tessenderlo: vijvers Genendijk na werken
TES_D02 exotenbestrijding Gerhagen
Datum 1/05/2012 - 31/12/2012
Partners: Agentschap Natuur en Bos, gemeente Tessenderlo
Doelgroepen: gemeente, recreanten
Doelstelling: Bestrijding van de invasieve exoot Amerikaanse vogelkers ter bevordering van de groei van
115
onze inlandse bomen en struiken
Financiering: LSM parkrangers 100%
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
Na de bestrijding en nabehandeling van de Amerikaanse vogelkers krijgen de inlandse bomen en struiken
terug groeikansen. Onze plant- en diersoorten hebben een grotere voorkeur voor inlandse bomen en struiken
dan voor uitheemse soorten.
Omschrijving
Amerikaanse vogelkers werd bestreden worden in een afgebakend gebied in Gerhagen. In dit gedeelte van
het bos werd 10 à 15 jaar geleden de vogelkers en de Amerikaanse eik bestreden. Dit gebied werd door de
gemeente en de boswachter Rudy Vanuytsel aangeduid als prioritaire opnieuw te bestrijden. Er zal gewerkt
worden van zuid naar noord.
Verloop
Er wordt in 2 fasen gewerkt vanaf half mei tot eind juni wordt er een eerste behandeling uitgevoerd
Fase 1 uit te voeren voor 1 juli
Uittrekken en/of afmaaien van alle Amerikaanse vogelkers en Amerikaanse eik lager dan 1 m.
Hak- en spuitmethode voor de dikkere bomen.
Het afmaaien en afzagen gebeurt steeds op grondniveau.
De stompen dienen onmiddellijk na het afzagen of afmaaien ingesmeerd en/of gesproeid met een selectieve
onkruidverdelger (glyfosaat).
Voor deze eerste fase worden 25 ploegdagen voorzien.
Fase 2 uit te voeren tussen 1 augustus en 1 oktober
Eerste nabehandeling door bladbesproeiing van alle terug opgeschoten Amerikaanse vogelkers/eik met een
rugsproeier met een selectieve onkruidverdelger (glyfosaat).
Voor de 2de fase worden 15 ploegdagen voorzien.
Het takhout blijft ter plaatse liggen of wordt op hopen gezet, afhankelijk van de dichtheid van de ondergroei.
Communicatie: Werfbord.
Nazorg
Een tweede nabehandeling dient uitgevoerd te worden voor 1 juli van het navolgend jaar door
bladbesproeiing van alle terug opgeschoten Amerikaanse vogelkers/eik met een rugsproeier met een
selectieve onkruidverdelger (glyfosaat). Dit wordt niet meer gefinancierd door het parkrangersproject en
dient uitgevoerd te worden op kosten van de gemeente Tessenderlo.
Verdere nazorg Manueel rooien van zaailingen om de 3 of 6 jaar (in functie van het dunningsregime van het
bos).
TES_D03 maaien tss plantgoed Schoonhees
Datum 1/01/2011 - 31/12/2012
Partners: gemeente tessenderlo
Doelgroepen: Deze bufferzone ligt langs de openbare weg brede publiek. De bezoekers van de bedrijven
rijden doorheen de bufferzone het industriegebied in.
Doelstelling: Vrijzetten van jong plantgoed zodat deze beter kan uitgroeien en er minder uitval is.
Financiering: LSM parkrangers 100%
Omschrijving
Plantgoed dat werd aangeplant in de bufferzone Schoonhees dient de eerste jaren vrijgezet te worden zodat
het goed kan uitgroeien en er minder uitval is.
Nazorg
De nazorg zal opgenomen worden door de gemeente Tessenderlo en via beheersovereenkomsten met de
landbouwer die deze percelen mag gebruiken. Een nazorgplan werd opgemaakt en is onderdeel van de
overeenkomst tussen de gemeente en de landbouwer.
116
3.1.11. KLEINE LANDSCHAPSELEMENTEN LANGS TRAGE WEGEN
Aanplant houtkant en aanleg
Datum 1/03/2012 -15/06/2014
Partners: Natuurpunt Neerpelt, gemeente Neerpelt, werkgroep Trage Weg Neerpelt
Doelgroepen: natuurbeschermers, recreanten, gemeente
Doelstelling: Verhogen van de biodiversiteit in het buitengebied door aanplant van een houtkanten met
autochtone
bomen en struiken en inzaai van een biodiversiteitsakker.
Financiering: RLLK 90 %
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
Houtkanten vergroten de biodiversiteit, zowel naar flora als naar fauna.
Omschrijving
Op een perceel in eigendom van Natuurpunt Neerpelt wordt een houtkant van 100 meter aangelegd met
autochtone bomen en struiken geschikt voor een vochtige standplaats. Er wordt gezorgd voor een
afstemming met het project van het RLLK rond Energetisch Landschap aandacht voor aanplant van
cultuurhistorisch autochtone en streekeigen soortensamenwerking met landbouwers en gemeente voor het
beheerplan van houtkantenbeheer van de houtkanten zal in cyclisch hakhoutbeheer komen koppeling aan
energiehout project zodat de houtkanten later 'geoogst' kunnen worden, Verder wordt er ook een
biodiversiteitsakker aangelegd. Het gebruikte zaadmengsel bevat streekeigen en oude landbouwgewassen,
goede nectar- en stuifmeelplanten en planten die knollen opbrengen voor zoogdieren.
Nazorg: Onderhoud van de houtkant door hakhoutbeheer.
Inrichting bermen en verfraaiing Grote Heide
Datum 1/03/2012 - 15/06/2014
Partners Natuurpunt Neerpelt, gemeente Neerpelt, werkgroep Trage Weg Neerpelt
Doelgroepen: wandelaars, inwoners, gemeente
Doelstelling: Aanplant houtkant en aanleg biodiversiteitsakkers
Financiering: RLLK 90%
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
Houtkanten vergroten de biodiversiteit, zowel naar flora als naar fauna.
Omschrijving
Langs een aantal trage wegen in Neerpelt worden houtkanten aangeplant. Er wordt gezorgd voor een
afstemming met het project van het RLLK rond Energetisch Landschap aandacht voor aanplant van
cultuurhistorisch autochtone en streekeigen soortensamenwerking met landbouwers en gemeente voor het
beheerplan van houtkanten beheer van de houtkanten zal in cyclisch hakhoutbeheer komen koppeling aan
energiehout project zodat de houtkanten later 'geoogst' kunnen worden, Op plaatsen waar het breed genoeg
is worden biodiversiteitsakkers aangelegd. Het gebruikte zaadmengsel bevat streekeigen en oude
landbouwgewassen, goede nectar- en stuifmeelplanten en planten die knollen opbrengen als wintervoedsel.
De aanplanting en inzaai wordt uitgevoerd door vrijwilligers en het AGM-team.
117
3.1.12. PROJECT EETBAAR SPEELBOS
Datum 2012-2013
Partners: Gemeente Zonhoven
Doelgroepen: Inwoners, jeugdbewegingen, scholen
Doelstelling: Opmaak van een inrichtingsplan van een eetbaar speelbos met eetbare kruiden, bomen en
struiken.
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
Milieu verantwoord productgebruik. Er zal ook de nadruk gelegd worden op de biologische teelt en oogst van
het fruit en de planten die er staan. Afval met de inrichting van het geboortebos zal er rekening gehouden
worden met kringlooptuinieren en preventie van groenafval.
Omschrijving
De inrichting wordt zo voorzien dat er de ruimte en de mogelijkheid is om te spelen.
Er wordt rekening gehouden met de natuurlijke vegetatie in de omgeving. Zo zal er een interne en externe
bosrand gecreëerd worden en zal de aanwezige heidevegetatie mogelijkheid krijgen tot uitbreiding. Tevens
worden er infoborden en info-momenten georganiseerd over de vruchten van de bomen, struiken en kruiden.
Verder wordt er overleg georganiseerd met de jeugdverenigingen over de gewenste speelelementen. Ook de
scholen zullen geïnformeerd worden over het eetbare bos. Zij kunnen dit gebruiken als educatief materiaal.
Om de goede gang van zaken te behouden, zal er een gebruiksreglement opgemaakt worden. Zodat het
geproduceerde fruit niet gebruikt kan worden voor bijvoorbeeld verkoop.
Tevens werd advies gegeven over de inrichting van een speelbos in het bestaande halfopen dennenbos
grenzend aan het terrein waar het eetbare geboortebos aangelegd zal worden.
Communicatie: Infobord aan de ingang. Aankondiging in gemeentelijk infoblad + website. Organisatie van
workshops door de gemeente.
Nazorg: 2 x per jaar maaien pet afvoer. De wandelpaadjes en picknickplekken maandelijks maaien van mei tot
oktober. Snoeien van de fruitbomen indien nodig. De gemeente neemt het onderhoud op zich.
118
3.1.13. PROJECTEN MET STEUN VAN DE VLAAMSE OVERHEID - AGENTSCHAP VOOR ONROEREND ERFGOED
Overzichten
Met de steun van het Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE) heeft het RLLK een ‘landschapsanimator’ in
dienst. In 2012 werden Ilse Plessers en Joke Roebben hiervoor ingezet. Hun taak is het stimuleren van
eigenaars en besturen om zorg te dragen voor hun landschappelijk en natuurlijk erfgoed en voor het klein
bouwkundig erfgoed. In dit onderdeel worden verschillende projecten van historisch landschaps- en
natuurherstel besproken. Alle projecten gebeuren steeds in terugkoppeling en samenwerking met andere
teamleden. Waar opportuun werden ook financiële koppelingen gemaakt met andere projecten
(multiplicatoreffect op middelen van AOE) om nog meer landschapsherstel te kunnen uitvoeren.
Acties ondernomen in 2012:
2012-01 Beringen: herstel van 3 oude knotwilgen te Paal bij particulier
2012-02 Beringen: herstel van oude fruitboom te Koersel via stad Beringen
2012-03 Beringen: herstel, verzorging van oude lindedreef Rode Weg te Beringen Mijn via Stad
Beringen
2012-04 Beringen: herstel van houtkanten in holle wegen te Paal via Stad Beringen
2012-05 Houthalen Laambeek: achterstallig onderhoud van hooiland met houtkanten bij particulier
2012-06 Houthalen: achterstallig hakhoutbeheer bij particulier (camping binnenvaart)
2012-07 Hechtel–Eksel: achterstallig maaibeheer van hooiland bij particulier
2012-08 Lummen: Achterstallig hakhoutbeheer en maaibeheer bij Natuurpunt.
2012-09 Hamont-Achel: Zonberg openmaken van verland ven en aanplant houtkanten via stad
Hamont-Achel
2012-10 Hamont–Achel: herstel van een historische Ferraris houtwal + ven ism KULeuven en stad
Hamont-Achel
2012-11 Heusden-Zolder Bolderberg: heideherstel ism Limburgs Landschap vzw
2012-12 Bocholt: herstel van een houtkant door extra aanplant bij particulier
Ter verhoging van het inzetbaar budget (multiplicatoreffect) werden ook andere instrumentaria en
subsidiemogelijkheden aangevraagd en ingezet.
De middelen van RE werden eveneens gekoppeld aan het LSM project Parkrangers – Achterstallig
landschapsbeheer. Deze koppeling wordt bij elk e besproken actie vermeld bij het onderdeel
‘financieel’.
Cijfers:
Monumentale boomverzorging: 193 st
Aantal plantgoed geplant: 6.975 st
Aantal m² achterstallig hakhoutbeheer: 35.255 m² (3.5 ha)
Aantal m² achterstallig hooilandbeheer: 78.162 m² (7.8 ha)
Aantal m² ven / poelen hersteld: 11.400 m² (1.14 ha)
119
Adviezen en ondersteuning RE 2012
In 2012 zijn er 19 verschillende aanvragen binnengekomen die niet weerhouden werden voor ondersteuning
via AOE maar die wel een advies ontvingen over hoe ze hun probleem verder kunnen aanpakken of waar
andere ondersteuning te verkrijgen is of bij welke instantie ze verder terecht kunnen met hun specifieke
vraag of advies. Vaak ging een advies toch gepaard met een terreinbezoek ter plaatse om de vraag goed te
kunnen inschatten.
Door de landschapsanimatoren (mee)georganiseerde educatie in 2012
9 juni 2012: Snoeien van fruitbomen, zomersnoei, Hengelhoef, Houthalen – Helchteren.
16/10/12-11/12/12: opleiding Wijergidsen: historische ecologie, landschap lezen.
11/05/12: vegers voor vlinders: 2 halve dagen: 66 leerlingen.
4/09/12: vegers voor vlinders: 2 halve dagen: 52 leerlingen.
Infomomenten gevolgd door de landschapsanimatoren in 2012
12 juni 2012: ontmoeting imkers en landbouwers
3 juli 2012: ontmoeting imkers en natuurbeheerders, WBE en landbouwers
22 september 2012: imkercongres Herkenrode te Hasselt
24/07/2012: wandelvoordracht ziekten en plagen bij bomen (Bokrijk), georganiseerd door PCS
ADVIEZEN
Advies tuin + weiland Vanvinckenroye
Datum 15/11/2012 -20/11/2012
Doelstelling: Advies ecologische inrichting tuin + weiland
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
Uit diverse terreinbezoeken bij particulieren blijkt dat particulieren vaak weinig of geen kennis hebben van
inheemse bomen en struiken en het ecologisch belang hiervan. Informatieverstrekking op terrein en door
middel van brochures (Plant-Wijzer, Alter-Ias, …), blijft nuttig. Regionaal Landschap Lage Kempen kreeg de
vraag voor advies inzake streekeigen beplanting en aansluiting van tuin en weiland met de omgeving. De
percelen zijn gelegen in Hechtel. Ze zijn niet gelegen in Ankerplaats of Relictzone, niet in Speciale
beschermingszones of Natuurverbindingsgebied. 19 november werd een terreinbezoek gebracht aan de
percelen, Een verslag werd opgemaakt en een lijst met fruitrassen voor zandgrond, de Plant-Wijzer en fiches
voor aanplant en onderhoud hagen, heggen, houtkanten, fruitbomen werden bezorgd.
Advies streekeigen beplanting + tuin
120
Datum 5/04/2012
Doelstelling: Advies streekeigen beplanting tuin particulier.
Omschrijving
Regionaal Landschap Lage Kempen kreeg de vraag van Karolien Thijs voor advies inzake streekeigen
beplanting en aansluiting van hun tuin met de omgeving. De tuin is gelegen in Beverlo-Beringen. Het huis en
de tuin zijn niet gelegen in Ankerplaats of Relictzone. Een verslag werd opgemaakt en een lijst met
fruitrassen voor zandgrond, de Plant-Wijzer en fiches voor aanplant en onderhoud hagen, houtkanten,
fruitbomen werden bezorgd.
Advies tuin oude hoeve Bart Geerits
Datum 11/10/2012
Doelstelling: vraag voor advies voor inrichting tuin rond oude hoeve. Komt niet in aanmerking voor RE
ondersteuning. Doorsturing naar bedrijfsplanner van VLM provincie Limburg.
Advies en ondersteuning herstel vijvers Bob Cuyvers
Datum 1/04/2013
Doelstelling: Ondersteunen bij opmaak van kapmachtiging en bouwvergunning om vijvers natuurlijk in te
richten. Een verkennen terreinbezoek met ANB en eigenaars geeft duidelijkheid van de werken die moeten
gebeuren. Een deel van de werken zijn kapwerken en deze kunnen na het verkrijgen van een kapmachtiging
uitgevoerd worden. alle hout mag verwijderd worden als onderdeel van dijkherstel. In een tweede fase moet
er een bouwvergunning aangevraagd worden om de oevers van de vijver te kunnen herprofileren en voor het
plaatsen van een nieuwe aanvoer/ overloop. RLLK helpt mee bij de opmaak van de vergunningen.
Advies Luc Donne
Datum 26/51/2012
Doelstelling: advies voor aanleg van poel en achterstallig hakhoutbeheer, Luc Donne contacteerde ons na
oproep van RE projecten in gemeente beringen van stad Beringen. Deze kwam niet in aanmerking.
Mathijs Houben
Datum 3/06/2012
Doelstelling: Advies voor aanplant boomgaard, openmaken van trage weg, achtertallig hakhoutbeheer en
bestrijding am. vogelkers. Deze persoon kwam niet in aanmerking voor RE ondersteuning doorsturing naar
bedrijfsplanner VLM
Rinaldi Belinda
Datum 19/09/2012
Doelstelling: Advies opgemaakt voor kappen van Bos. Ligt binnen Relictzone en ankerplaats om in
aanmerking te komen voor RE ondersteuning maar doorgestuurd naar de bosgroepen Provincie Limburg.
Robert Ramaekers
Datum 20/02/2012
Doelstelling: advies opgemaakt voor aanplant en herstel van houtkanten. Kwam niet in aanmerking voor RE
ondersteuning. Doorgestuurd naar bedrijfsplanner VLM.
121
Advies Huyskens
Datum 4/10/2012
Doelstelling: vraag binnengekomen voor advies rond inheemse bomen en struiken voor inrichting van een
binnentuin. Komt niet in aanmerking voor RE ondersteuning. Doorgestuurd naar Centrum duurzaam groen.
Advies Houtkant Hasselt
Datum: 1/4/2012
Deze vraag werd doorgestuurd naar RLHaspengouw.
Advies hooilandbeheer domein 1000j eik
Datum: 19/7/2012
Er werd advies gegeven over het beheer van de drie percelen ruigte, hooiland en bloemenweide.
Tegelijkertijd werd ook het Beheerplan geëvalueerd.
Advies particulier kappen populieren Ham naast vijvercomplex
Datum: 04/2012
Er werd een bouwvergunning opgemaakt voor het kappen van 90 populieren.
Advies over opmaken van een gebruiksovereenkomst voor beheer van een houtkant.
Datum 2012.
Ondersteuning gemeente.
Advies ecologische inrichting tuin en weiland
Datum: 15/11/2012
Advies over inzake streekeigen beplanting en aansluiting tuin en weiland.
Advies Yüsel Parlak
Datum: 4/5/2012
Advies over aanleg boomgaard. Niet in anker- of relict -> boomgaardenstichting.
Advies Bouwen exoten waterteunisbloem
Datum: 1/12/12
Advies en doorverwijzing mbt verwijderen exoten.
Snoeiadvies bomen
Datum: 20/9/12
Vraag van gemeente Neerpelt over snoei hoogstambomen
Plantadvies plant van Hier
Datum: 4/10
Vraag naar beste beplanting tuin -> doorgestuurd VELT + tips Plant van Hier
Advies Maes Johnny
Datum: 8/2/2012
Advies voor planttips en bijenhall -> inzaai bloemenwei
122
OVERZICHT ACTIES GEBEURD 2012
2012-01 Achterstallig knotten 3 knotwilgen Gestelse Molen in Lummen
Datum 1/11/2012-31/12/2012
Partners: Emiel Meelbergs, Agentschap Natuur en Bos
Doelgroepen: deze monumentale bomen staan langs de straat : brede publiek.
Doelstelling : Herstellen van 3 oude knotwilgen. Zwaar achterstallig beheer.
Financiering: AOE 70%, Particulier 30%
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD: herstel typische landschapselementen. Knotbomen zijn belangrijk voor
vleermuizen en grote vliegende insecten.
Omschrijving
Herstellen van 3 oude knotwilgen tegenover de Gestelse Molen in Lummen. Deze knotwilgen waren dringend
aan verzorging toe. Wanneer dit niet gebeurde zouden ze openscheuren.
Communicatie: op het einde van de werken werd een bordje " dit landschap (her) leeft" geplaatst
Nazorg: eigenaar staat in voor de nazorg van de bomen. Deze moeten na een 6 tal jaar opnieuw gesnoeid
worden.
2012-02 Achterstallig beheer perenboom
Datum 1/11/2012 - 31/12/2012
Partners: gemeente beringen
Doelgroepen: gemeente, omwonenden, toeristen
Doelstelling: Achterstallig onderhoud oude perenboom te koersel
Financiering: AOE 70%, LSM parkrangers 30
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
Het verzorgen van oude fruitbomen draagt bij tot het behoud van de genetische diversiteit van oude
fruitrassen en de het behoud van de cultuurhistorische betekenissen van fruitbomen in het landschap. Dit
project ligt in Vogelrichtlijngebied Militair domein Vallei van de Zwarte Beek en Habitatrichtlijngebied Vallei
en brongebied van de Zwarte Beek.
Omschrijving
Op de hoek van de Fonteintjesstraat en de Hoge Bosweg staat een oude perenboom die momenteel aan het
wegkwijnen is. Het vrijstellen en snoeien van deze boom kadert in het behoud en onderhoud van oude
fruitsoorten die verspreid in het landschap in Beringen voorkomen.
Verloop
Kappen dubbelstammige robinia
123
3 kleine eikjes kappen
Van 1 eik (dikste eik) knoteik maken
Dood hout uit perenboom verwijderen + bijsnoeien
Communicatie: Werfbord.
Nazorg: Opvolgen groei en herstel perenboom door eigenaar.
2012-03 Monumentale Lindedreef Rode Dreef
Datum 1/01/2012 - 31/12/2013
Partners: Agentschap Natuur en Bos, gemeente beringen
Doelgroepen: Deze werken gebeuren tussen de rode dreef en het kolenspoor. Deze locaties zijn toegankelijk
voor het brede publiek.
Doelstelling: Verzorgen en vrijzetten van een oude 5 rijige lindedreef te Beringen Mijn.
Financiering : LSM parkrangers 30%, AOE 70%
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
Alle materiaal wordt ter plaatse versnipperd en verwijderd en dient voor alternatieve energie; Relatie tot IHD
dreven met oude loofbomen zijn zeer belangrijk voor vleermuizen. Alle vleermuizen zijn habitatrichtlijn-
soorten. Deze oude loofbomen in dreven kunnen fungeren als zomer- en/of winterverblijfplaats. En deze
liniaire elementen worden gebruikt als vliegroutes (o.a. als akoestisch bakens om te navigeren).
Boomverzorging in dreven zorgt voor een goed evenwicht tussen het garanderen van de veiligheid op
publieke plaatsen en het voorkomen dat bomen ziek worden waardoor ze om veiligheidsredenen verwijderd
moeten worden.
Omschrijving
Deze lindedreef krijgt een verzorgingssnoei. Dit houdt in dat kruistakken worden verwijderd, gesteltakken
vrijgezet worden en dood hout verwijderd wordt. Een 4-tal lindebomen moeten ontmanteld en verwijderd
worden daar deze niet meer veilig zijn. Na de boomverzorging van deze dreef wordt een langsliggend bos, dat
tussen de dreef en het kolenspoor staat, gekapt. Grove den wordt gekapt, Am. eik en Am. vogelkers worden
verwijderd en zomereik wordt in hakhout terug gezet. Enkele oudere zomereiken blijven staan. Uiteindelijk
zullen 1.600 stuks bosplantsoen aangeplant worden met soorten zoals sporkehout, bosroos, lijsterbes,
zomereik en hazelaar. Door deze kapwerken komen zowel de dreef als het kolenspoor meer tot hun recht en
kunnen de bomen van de lindedreef beter uitgroeien.
Verloop
Een verkennend terreinbezoek met de stad Beringen, ANB en een boomverzorger gaf weer welke ingrepen
noodzakelijk zijn. Dit werd weergegeven in een verslag samen met een daarbij horende raming. Deze raming
werd via een deelovereenkomst goedgekeurd door de gemeente. Bij de opmaak van de planning is met de
boomverzorger een opdrachtbevestiging ondertekend. Tijdens de werken zijn er verschillende werfcontroles.
Na de werken zal een opleveringsverslag opgemaakt worden.
Communicatie: Tijdens de werken staat er een werfbord.
Nazorg: De nazorg gebeurt door de intergemeentelijke natuur- en landschapsploeg. Deze werken zijn een
onderdeel van een goedgekeurd bosbeheersplan.
2012-04 Houtkanten - trage wegen Paal
Datum 1/02/2010 - 31/12/2013
Partners: particulieren, OCMW Beringen, Kerkfabriek St.-Jan de Doper, gemeente beringen, Agentschap
Natuur en Bos, VLM Limburg
Doelgroepen: landbouwers, eigenaars, omwonenden, wandelaars
Doelstelling: herstel van houtkanten langs trage weg, herstel houtkantenlandschap
Financiering LSM parkrangers 30%, AOE 70%
124
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
Het herstel van de houtkanten verhoogt de kansen van de typische soorten die gebonden zijn aan dit type
van KLE. Er wordt gewerkt met met biobrandstof.
Relatie tot IHD grauwe klauwier, (vogelrichtlijnsoort) broedde in het verleden in de vallei van de Zwarte
Beek. Door het terug afzetten van houtkanten wordt het voedselaanbod voor deze soort verhoogt. Zo komt er
meer licht op de bodem wat ten goede komt van heel wat warmteminnende insecten welke een voorname
voedselbron zijn voor de grauwe klauwier. Op een aantal plaatsen zijn ook grasstroken aangelegd tussen de
houtkant en de akker. Hierdoor zal de invloed van de bemesting van het akkerland op de houtkant veel
kleiner worden. Hiervan profiteren zowel insecten als ook de grauwe klauwier.
Omschrijving
Dit project kadert in het herstel van houtkanten langs trage wegen. In de eerste fase werden een aantal
houtkanten langs een trage weg afgezet + exoten werden hier bestreden. In een tweede fase werd het
projectgebied verder uitgebreid en er werd een beheervisie opgesteld voor de houtkanten gelegen in deze
projectzone. Deze houtkanten werden reeds lange tijd niet meer beheerd. Achterstallig hakhoutbeheer is hier
nodig. Daarom werd er aan alle eigenaars van de houtkanten binnen de aangeduide projectzone toestemming
gevraagd om dit beheer via parkrangers te mogen uit te voeren. Een eerste stap in dit beheer is het
verwijderen van exoten. Zo worden de houtkanten kapklaar gemaakt zodat het achterstallig hakhoutbeheer
en de nazorg (o.a. aanplant) efficienter kan worden uitgevoerd. De aanplant na de kapwerken gebeurt met
autochtoon plantgoed.
Door dit achterstallig onderhoud willen we de ecologische kwaliteit en de beeldkwaliteit van het landschap
verbeteren. Verder werd hiermee ook de trage weg hersteld. Deze wordt nu terug frequent gebruikt door de
buurtbewoners.
- organiseren van meerdere overleg- en infomomenten met eigenaars, landbouwers, VLM, RLLK en de
gemeentelijke diensten afstemming + toestemming deelname project exotenbestrijding + achterstallig
hakhoutbeheer + nazorg (exoten + aanplant) + beheerovereenkomsten (VLM)
- eerste fase exotenbestrijding + hakhoutbeheer van kleinere bomen en struiken (niet-
vergunningsplichtig)
- aanvraag stedenbouwkundige vergunning voor hakhoutbeheer + verwijderen van dikke exoten
(vergunningsplichtige bomen)
- in samenwerking met bosgroep organiseren van gezamelijke houtverkoop rondhout + kruinhout moet
verwijderd worden uit de houtkanten
- geen koper van het hout via houtverkoop
- tweede fase exotenbestrijdingbestrijding = nazorg houtkanten eerste fase + eerste bestrijding
houtkanten nieuw in projectgebied
- achterstallig hakhoutbeheer + kapwerken dikke exoten via aannemer
- aanplant in houtkanten
Communicatie
Bij elke fase wordt er een werfbord geplaatst dat info geeft over de werken. Omwonenden krijgen verklarend
briefje in de bus. Er wordt een tekst over de ingreep in gemeentelijk infoblad gepubliceerd.
Nazorg: Er wordt een nazorgplan opgemaakt.
125
Beringen Paal: voor kapwerken na kapwerken
2012- 05 Laambeek achterstallig hooiland met houtkanten
Datum 1/01/2012 - 31/12/2013
Partners: Jef Baeten, molenaar, Agentschap Natuur en Bos, Paul Timmers, gemeente Houthalen
Doelgroepen brede publiek. Dit herstelde hooiland ligt zowel langs de openbare weg als langs een bestaande
wandelroute.
Doelstelling: natuurwaarden verbeteren door het herstellen van een verland ven, door achterstallig
maaibeheer van hooiland en door achterstallig hakhoutbeheer
Financiering: AOE 70%, Particulier 30%
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
Dit gebied grenst aan Habitatrichtlijngebied Valleien van de Laambeek, Zonderikbeek, Slangebeek en
Roosterbeek met vijvergebieden en heide. De houtkanten worden teruggezet opdat er meer warmte
minnende insecten hun biotoop vinden. Er worden meer open verbindingen in het gebied gecreëerd.
Omschrijving
De eerste fase is gepland in het najaar van 2012. Er zal ism de particulier het hooiland inclusief ven hersteld
worden. Dit “verwilderde” perceel was vroeger een hooiland.
Monumentale boomverzorging uitlichten van de kruinen en verwijderen dood hout
Achterstallig maaibeheer maaien en afvoeren
Achterstallig hakhoutbeheer van stoven zwarte els
Openmaken verland ven en bijhorende afvoergeul
De bijdrage van de gemeente wordt gebruikt voor
Herstel van oude hakhoutstoven zwarte els langs de Laambeek
Monumentale boomverzorging uitlichten van de kruinen en verwijderen dood hout
Het herstellen van een oud voetgangersbrugje over de Laambeek.
Opruimen van zwerfvuil in Laambeek en aftakking ervan.
De tweede fase is gepland in het najaar van 2013. Hiervoor zal de ondersteuning van de gemeente samen met
ondersteuning van enkele particulieren en met ondersteuning van Ruimte en Erfgoed vooral dienen voor het
verdere herstel van de oude hakhoutstoven van zwarte els en de monumentale boomverzorging van de eiken
langs de Laambeek. Het herstel van enkele vennen, sluisjes en dijken staat ook op het programma.
Communicatie tijdens de werken wordt een werfbord geplaatst en na de werken een bordje met ' Dit
landschap (her)leeft'
Nazorg: nazorg wordt door de eigenaar genomen
126
2012-06 Camping Binnenvaart deel gemeente
Datum: 1/01/2012-31/12/2013
Partners: gemeente Houthalen, Agentschap Natuur en Bos
Doelgroepen: deze houtkanten liggen langs de straat voor het brede publiek.
Doelstelling: Achterstallig onderhoud van houtkanten langs de binnenvaartstraat
Financiering: AOE 70%, Gemeente 30%
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD: De houtkanten worden teruggezet opdat er meer warmte minnende
insecten hun biotoop vinden. Er worden meer open verbindingen in het gebied gecreëerd.
Omschrijving
Deze toegangsdreef naar camping Binnenvaart heeft aan beide kanten oude hakhoutstoven staat. Deze
stoven zijn dringend aan onderhoud nodig. Wanneer dit niet gebeurd zullen verschillende stoven
openscheuren en verdwijnen. Zowel links als rechts van de straat zullen deze stoven terug gezet worden tot
een gemiddelde van 15 cm boven het maaiveld. Op deze manier blijft er voldoende hout over om slapende
knoppen terug te laten uitlopen. Bosplantsoen zal worden bijgeplant om gaten op te vullen met soorten
zoals, zomereik, sporkehout, en lijsterbes. Am. vogelkers wordt met wortel uitgetrokken.
Verloop
Een verkennend terreinbezoek met ANB en de gemeente geeft de problematiek weer. Hieruit volgt een
raming die teruggekoppeld werd met de gemeente. ANB meld dat voor deze werken geen vergunning nodig is
daar het achterstallig onderhoud is. ANB staat er wel op dat de werken uitgevoerd worden volgens de regels
van de kunst. De overeenkomst met raming wordt goedgekeurd door de gemeente en de planning wordt
opgemaakt. De opdrachtbevestiging wordt ondertekend terug bezorgt aan de aannemer en de
aanvangsdatum van de werken wordt vastgelegd. Tijdens de werken vinden verschillende werfcontroles
plaats. Na afronding van de werken zal een opleveringsverslag opgemaakt worden.
Communicatie
Tijdens de werken een werfbord met fiche, en verschillende foto's worden gepubliceerd op website en
facebook. Na de werken een bordje met 'dit landschap (her)leeft'.
Nazorg: deze houtkanten worden in het onderhoudsschema opgenomen van de Intergemeentelijke natuur en
landschapsploeg van de gemeente Houthalen - Helchteren.
2012-06 Camping Binnenvaart deel particulier
Datum: 1/12/2012-1/04/2013
Partners: Lode Nulmans campinguitbater, Agentschap Natuur en Bos
Doelgroepen: Deze werken brengen een verbetering voor het brede publiek, wandelaars, gebruikers van de
Plas te Houthalen, en campingbewoners
127
Doelstelling: herstellen van heide en herstellen van achterstallig hakhoutbeheer.
Financiering: AOE 70%, Particulier 30%
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD: herstel heide
Omschrijving
na de kapwerken aan de rand van de plas, het verwijderen van de vliegdennen om de heide meer kansen te
geven zich uit te breiden werden de bosranden gedund en werd er een zichtas gevormd door een deel van het
bos om te vormen naar hakhoutbeheer. Zo komt de plas meer in verbinding met de campingsite zelf. Als
tweede fase zullen er nog bosplantsoen bijgeplant worden en een 14tal zomereiken.
Verloop
Na de kapwerken aan de rand van de plas, het verwijderen van de vliegdennen om de heide meer kansen te
geven zich uit te breiden werden de bosranden gedund en werd er een zichtas gevormd door een deel van het
bos om te vormen naar hakhoutbeheer. Als tweede fase zullen er nog bosplantsoen bijgeplant worden en een
14tal zomereiken. Verschillende werfcontroles zullen plaatsvinden tijdens de werken. Wanneer deze werken
zijn gedaan zullen deze werken overlopen worden en zal het opleveringsverslag ondertekend worden.
Communicatie: bij de opstart van de werken werd een werfbord geplaatst. Na de werken zal een bordje
geplaatst worden ' dit landschap (her)leeft'.
Nazorg: Bij de opstart van de werken werd een advies opgesteld en teruggekoppeld met de eigenaar. Een
deel wat in het advies staat werd uitgevoerd. Het maken van een zichtas, dunningen, aanplant van bomen, en
achterstallig hakhoutbeheer
2012-07 hooiland Vanhoutven Irene
Datum 1/12/2012 - 31/12/2013
Partners: particulier, VLM Limburg, Agentschap Natuur en Bos
Doelgroepen: lokale wandelaar, omwonenden.
Doelstelling: open ruimte creëren voor weidevogels en historische permanent grasland herstellen door het
tegengaan van verbossing.
Financiering: AOE 70%, Particulier 30%
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
Alle groenresten die vrijkomen van de maaiwerken wordt ter plaatse gebruikt als groenbemesting op de
akker. Dit project ligt in Vogelrichtlijngebied Militair domein Vallei van de Zwarte Beek en
Habitatrichtlijngebied Vallei en brongebied van de Zwarte Beek. Dit project creëert open ecologisch
waardevolle verbindingen.
Omschrijving
Deze percelen liggen tegenover Pijnven. Het doel van deze werken is de percelen terug beheersbaar te
krijgen. Deze sterk verruigde percelen worden via de vlm in beheersovereenkomst gestoken en dit zowel voor
weidevogels als voor perceelsranden. Struiken moeten verwijderd worden en wanneer de
weersomstandigheden gunstig zijn kan gechopperd worden. op het einde van de werken zijn ook het graven
128
van enkele poelen voorzien.
Verloop
in eerste instantie is het de opdracht om het struikgewas te verwijderen en de verzamelen op 3 hopen.
Wanneer deze hopen, bij betere weersomstandigheden kunnen verwijderd worden zullen de plagwerken
starten. Het maaisel zal op de naastliggende maisakkers verwerkt worden als groenbemester.
Communicatie
Bij de opstart van de werken zal een werfbord geplaatst worden. tijdens de werken wordt fotoos genomen die
gedeeld worden op het net. Bij afronding van het project zal een bordje 'dit landschap (her)leeft' geplaatst
worden.
Nazorg: de nazorg van deze percelen wordt via deelovereenkomsten met de VLM geregeld.
2012-08 Lummen Achterstallig hakhout- en maaibeheer
Deze actie is een onderdeel van het project Plan Ooievaar – zie 3.1.14
Begindatum – einddatum: 2012-2013
Partners en samenwerking: RLLK initiatiefnemer: samenwerking met Provincie Limburg, gemeente Lummen,
ANB en natuurpunt.
Doelgroepen: brede publiek, de percelen waar de werken worden uitgevoerd liggen langs de openbare weg.
Financiering: Provincie Limburg, Onroerend Erfgoed en Natuurpunt
Ecotoets en relatie tot IHD- Natura 2000: Dit gebied ligt in Vogelrichtlijngebied Demervallei. Al deze werken
staan in het teken van verbetering van broedplaatsen voor weidevogels in de vallei.
Omschrijving: Deze twee natte percelen langs de zwarte beek te Meldert, Lummen zijn volledig verbost en
verruigt met wilgen, zwarte els, bramen, enz..; Door deze bomen te vellen creëren we terug open ruimte met
meer broedgelegenheid voor de weidevogels enerzijds en herstellen we oude hooilanden in hun
oorspronkelijke staat anderzijds. Via de middelen van Onroerend erfgoed zijn alle bomen geveld en
opgeruimd, de stronken gefreesd en zullen beide hooilanden terug ingezaaid worden.
Communicatie: tijdens de werken wordt gebruik gemaakt van werfborden.
Nazorg en opvolging: deze percelen liggen binnen het natuurgebied de zwarte beek en zijn eigendom van
natuurpunt waarvoor een goedgekeurd beheersplan is.
2012-09 Hamont-Achel Zonberg aanleg poel:
Datum 1/01/2011 -31/12/2012
Partners: Agentschap Natuur en Bos, gemeente Hamont-Achel
Doelgroepen: Deze site is toegankelijk voor het brede publiek.
Doelstelling: maïsakker omvormen tot speelweide voor jeugdverenigingen en dit op een ecologische manier,
passend in het historisch landschapskader+ venherstel
Financiering: LSM parkrangers 30 %,AOE 70%
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
Vogelrichtlijngebied Hamonterheide, Hageven en buitenheide. Aanplant van autochtoon plantgoed. De grond
die vrijkwam bij de graafwerken is ter plekke verwerkt; Herstel van een beschermd habitat in aangeduid
vogelrichtlijngebied nl. ven - vijvers.
Omschrijving
Deze voormalige maïsakker werd door de stad Hamont-Achel ingezaaid met Italiaans raaigras. De opzet hier
was een deel boscompensatie, het openmaken van een verloren gegaan ven en het perceel zodanig inrichten
zodat de langsliggende bivakplaats dit kan gebruiken als speelweide. De grond die vrijkwam bij het graven
van het ven werd gebruikt om een verhoging aan te leggen waardat verblijfstenten op uitgestald kunnen
worden; langs deze verhogingen werd een groenbuffer met bosplantsoen aangeplant.
Verloop
129
Na overleg met de stad Hamont-Achel en Onroerend erfgoed is er een verslag opgemaakt met raming. Deze
raming is teruggekoppeld met de stad Hamont-Achel via een deelovereenkomst. Na goedkeuring van de
werken door onroerend erfgoed enerzijds en stad Hamont-Achel anderzijds is het plantmateriaal besteld en
de planning opgemaakt, tijdens de werken zijn er werfcontroles uitgevoerd
Communicatie
Tijdens de werken werd een werfbord geplaatst. Bij de plantwerken heeft er een persmoment plaatsgevonden
Nazorg: De nazorg van dit perceel wordt opgenomen door de intergemeentelijke natuur en landschapsploeg
van de stad Hamont-Achel
Hamont-Achel: Venherstel Zonberg tijdens werken
2012-10 Herstel historische Ferraris Boswal
Datum:1 /01/2011 -31/12/2012
Partners:, KUL prof Erik Vanbeek, Agentschap Natuur en Bos, gemeente Hamont-Achel
Doelgroepen: Deze werken werden uitgevoerd op een site langs het fietsroutennetwerk. Het brede publiek
kan ervaren hoe het landschap er vroeger heeft uitgezien betreffende oude houtwallen.
Doelstelling: Uniek stukje landbouwlandschap met oude houtwallen in ere herstellen. Cultuurhistorisch
herstel.
Financiering: Particulier KUL 30%, AOE 70%
Ecotoets en eventuele realtie tot IHD: alle materiaal werd ter plaatse verwerkt. Autochtoon plantgoed werd
aangeplant. Vogelrichtlijngebied Hamonterheide, Hageven en buitenheide. Herstel historische
landschapsstructuren.
Omschrijving:
Herstellen van wallen met grachten
• Creëren van grillige bosranden (10m zones)
• Terug zetten in hakhoutstoven, verwijderen van dennen en nieuwe aanplantingen
• Ven in opp. vergroten en lichtjes uitdiepen
• Plaatsen van infoborden
• Achterstallig maaibeheer in permanente hooilanden
• Herstel van gagelstruweel
• Plaggen van bosranden (deels)
Deze historische boswal ligt langs een druk fietspad. Een deel van deze wal is nog intact en een deel niet. Het
laatste deel werd hersteld en opnieuw terug beplant. Deze oude boswal was voor een deel bij de ontginning
van de langsliggende gronden vernield. De wal op zich geflankeerd door twee grachtjes was verdwenen. Een
laatste deel van deze boswal lag verscholen langs een wandelpad in het bos. Deze wal werd meer
geaccentueerd in het bos zelf door aangepaste en specifieke kappingen van grove den rondom de wal. Op
130
termijn zal achter de boswal ook nog een bosrand gecreëerd worden door de KULeuven zelf. In het gebied
werden infobordjes geplaatst om de wandelaaars te laten stilstaan bij het bijzondere landschap in deze
streek.
Na overleg met Kuleuven en met ANB betreffende welke planten moeten aangeplant worden en of er al dan
niet een vergunning moest opgemaakt worden werd een overeenkomst opgemaakt. Na ondertekening door
opdrachtgever en uitvoerder van de overeenkomst is de planning opgemaakt. Tijdens de werken zijn
verschillende werfcontroles geweest om eventuele bijsturingen te doen. Op het einde zijn de werken
overlopen met de verschillende partners en zijn de opleveringsverslagen ondertekend. Tot slot werden er 3
nieuwe infoborden geplaatst.
Communicatie:
tijdens de werken werden werfborden geplaatst. Na de werken werden over de volledige site 3 nieuwe
infoborden geplaats ter vervanging van oude, achterhaalde (plastieke) borden.
Nazorg: Kuleuven staat in voor het onderhoud. De werken zijn een onderdeel van een goedgekeurd
bosbeheersplan.
2012-11 Heusden-Zolder heideherstel Bolderberg
Datum: 1/01/2011-31/12/2012
Partners: Limburgs Landschap, Agentschap Natuur en Bos
Doelgroepen: Brede publiek. De werken zijn uitgevoerd op een publiek toegankelijke locatie waar
verschillende wandelroutes lopen.
Doelstelling: heideherstel op verschillende locatie 's in Bolderberg voor Limburgs Landschap
Financiering: Particulier 30 %, AOE 70 %
Ecotoets en relatie tot IHD: Dit gebied ligt in Habitatrichtlijngebied Valleien van de Laambeek, Zonderikbeek,
Slangebeek en Roosterbeek met vijvergebieden en heide. Het project verbetert de kwaliteit van de heide.
Omschrijving:
Heideherstel door verwijderen van takhout en stronken zodat achteraf de heide makkelijk kan beheerd
worden zonder dat er obstakels achterblijven.
Eerste een overleg met de eigenaar betreffende de werken. Uit dit overleg wordt een raming opgemaakt en
teruggekoppeld zowel met eigenaar en ANB. Wanneer er een consensus is gekomen over hetgeen wat moet
uitgevoerd worden wordt een overeenkomst opgemaakt. Wanneer deze ondertekend is door beide partijen
wordt de planning opgemaakt. De eigenaar wordt tijdig verwittig wanneer de werken worden uitgevoerd
(wanneer het weer dit toelaat ). Tijdens de werken zijn er verschillende werfbezoeken gepland zodat tijdig
kan ingegrepen worden. Wanneer de werken gedaan zijn worden deze overlopen en zal na goedkeuring het
opleveringsverslag opgemaakt worden.
Communicatie: Tijdens de werken een werfbord en na de werken op de algemene communicatieborden van
Limburgs Landschap vzw.
Nazorg: Deze werken zijn een onderdeel van een goedgekeurd bosbeheersplan van Limburgs Landschap vzw
2012-12 Herstel houtkant bij particulier
Datum:1/01/2012-31/12/2012
Partners: Erik Vanmierlo
Doelgroepen: brede publiek: ligt langs de straat
Doelstelling: herstel van houtkanten
Financiering: AOE 70%, Particulier 30%
Ecotoets: verbetering kwaliteit kleine landschapselementen die zorgen voor dooradering landbouwlandschap
Omschrijving: herstellen van verdwenen houtkant door achterstallig hakhoutbeheer en bij aan planten van
plantgoed zoals zomereik, wilg, zwarte els, sporkehout, lijsterbes en hazelaar. Dit plantgoed wordt
131
uitgerasterd met een prikkeldraad zodat de paarden van het plantgoed blijven.
Eerste een overleg met de eigenaar betreffende de werken. Uit dit overleg wordt een raming opgemaakt en
teruggekoppeld. Wanneer er een concensus is gekomen over hetgeen wat moet uitgevoerd worden wordt een
overeenkomst opgemaakt. Wanneer deze ondertekend is door beide partijen wordt de planning opgemaakt.
De eigenaar wordt tijdig verwittig wanneer de werken worden uitgevoerd (wanneer het weer dit toelaat).
Tijdens de werken zijn er verschillende werfbezoeken gepland zodat tijdig kan ingegrepen worden. Wanneer
de werken gedaan zijn worden deze overlopen en zal na goedkeuring het opleveringsverslag
Communicatie: plaatsing van een werfbord bij aanvang van de werken en na de werken het plaatsen van een
bordje 'dit landschap (her)leeft'.
Nazorg: nazorplan bij overeenkomst bij ondertekening (onderhoudsfiches ) aan eigenaar overhandigd.
Projecten reeds gepland voor 2013
Bocholt: Bareelhof: achterstallig hakhoutbeheer en aanplantingen bij Particulier
Lummen: achterstallig hakhoutbeheer en hooilandherstel inclusief de vijvers en poelen via particulier
Hechtel – Eksel: achterstallig maaibeheer van hooiland bij particulier fase 2
Houthalen: herstel van oude loop Laambeek en achterstallig hakhoutbeheer via gemeente Houthalen
Houthalen: herstel van oude bakoven te Kelchterhoef via gemeente Houthalen
Houthalen: herstel van oude houtwallen, achterstallig hakhoutbeheer via gemeente Houthalen
Hamont- Achel: monumentale boomverzorging bij particulier
Hamont-Achel: monumentale boomverzorging bij particulier
Herstel tuin en omgeving personeelsgebouw Limburgs landschap vzw via Limburgs Landschap
Nieuwe aanvragen nog te behandelen 2013
Beringen: achterstallig hakhoutbeheer, monumentale boomverzorging bij particulier ism Natuurpunt
Houthalen: herstel van dijken en poelen bij particulier (Tenhaagdoornheide) ism ANB
Leopoldsburg: herstel van ven in bos bij particulier ism bosgroep Limburg.
Beringen: particulier vraagt voor aanleg hagen rondom gerestaureerde hoeve
Houthalen: Achterstallig hakhoutbheer langs Laambeek bij 2 particulieren.
Educatie 2013
8/06/2013: zomersnoei van fruitbomen te Hengelhoef ism boomgaardenstichting en Lila vzw
9/11/2013: wintersnoei van fruitbomen te Hengelhoef ism boomgaardenstichting en Lila vzw
September: opleiding over houtkantenbeheer.
Najaar 2013: historische ecologische geschiedenis van de Wijers, Lezing
Najaar 2013: historische ecologische geschiedenis van Bosland, Lezing
Toonmomenten 2013
21/04/2013: erfgoeddag: stop de tijd: slow mail te Tessenderlo
19/05/2013: opening park domein Bovy
30/06/2013: opening park domein Kelchterhoef en Hengelhoef
Landschapsbeheerplannen
Opstart: opmaak landschapsbeheerplannen binnen het werkingsgebied Lage Kempen, prospectie. We denken
hier vooral aan het park achter de Beukenkapel te Lummen, Pastorie van Koersel.
132
133
3.1.14. OOIEVAAR PROJECT ZWARTE BEEK
- Datum: 2012-2013
- Trekker: Bedrijfsplanner ism RLLK
- Partners: landbouwers uit de vallei van de Zwarte Beek, VLM, Natuurpunt
- Financiering: aanleg poelen met eigen middelen. Werken Natuurpunt en aanleg ooievaarsnesten:
provincie Limburg. Onroerend Erfgoed. 50% Onr Erfgoed, 10% parkrangers, 4% Natuurpunt, 36%
provincie
- Doelgroepen: landbouwers in de vallei van de Zwarte Beek, omwonenden
- Doelstelling: : landschapselementen en natuurwaarden behouden, versterken en in de verf zetten
- Omschrijving: Samenwerking bevorderen tsn natuurvereniging en landbouw door acties op het veld in de
Zwarte Beekvallei en rond de boerderij. Uitvoering: hooilandherstel en vijvers openmaken op 2 percelen
van NP in functie van open landschapsherstel voor weidevogels. Bij landbouwers-erven worden 4
ooievaarsnesten geplaatst op vraag van de boeren die ooievaars soms zien landen in hun weilanden.
Landbouwers gaan monitoren en ingeven op waarneming.be.
- Communicatie: pers, gemeentelijke infobladen en werfborden op de werven. Buurtwandeling in 2013.
- Nazorg en opvolging: landbouwers leren monitoren. Poelen worden in Beheerovereenkomst opgenomen.
- Ecotoets: alle materiaal dat vrijkomt bij het uitgraven van de poelen wordt er plaatse verspreid.
- Relatie tot IHD- Natura 2000: Dit gebied ligt niet in Natura 2000,n maar heeft een grote relevantie voor
weidevogels. Het verbindt de natuurreservaten ‘De Bocht van Laren’ en ‘Meldert’ van het reservaat Vallei
van de Zwarte Beek.
Weide; Koen Geudens, aanleg 2 poelen
Datum 1/09/2012 -1/05/2012
Partners: Koen Guedens, VLM Limburg
Doelgroepen: lokale wandelaar. De Poelen liggen verspreid over de verschillende weilanden.
Doelstelling: Aanleg 2 poelen ifv weidevogelproject Zwarte Beek
Financiering: Particulier-100 %
Omschrijving
Aanleg 3 niervormige poelen ter versterking van de weidevogelpopulatie in Bocht van Laren. Dit project wordt
gestuurd door de landschapsanimator en de bedrijfsplanner van de VLM. Het RLLK staat in voor de aanvraag
van de natuurtechnische werkzaamheden en de bouwvergunningen. De eigenaar heeft in het verleden reeds 3
poelen aangelegd.
Na een verkennend terreinbezoek met de bedrijfsplanner en de aannemer werd een raming opgemaakt per
poel. Deze raming heeft de bedrijfsplanner teruggekoppeld met de eigenaar. Bij goedkeuring werd de raming
ondertekend en is de opstart van de bouwvergunningen begonnen.
Bij goedkeuring van de bouwvergunning (deze procedure wordt opgevolgd door de bedrijfsplanner) wordt de
eigenaar en de aannemer verwittigd. Verder uitwerking is tussen eigenaar en aannemer. De bedrijfsplanner
volgt alles mee op.
Nazorg beheerovereenkomst van de VLM.
Weide; Gilbert Aerts, aanleg 2 poelen 2012-2013
Datum 1/09/2012 -31/12/2014
Partners: Gilbert Aerts, VLM Limburg
Doelgroepen: lokale wandelaar. De Poelen liggen verspreid over de verschillende weilanden.
Doelstelling: Aanleg 2 poelen ifv weidevogelproject Zwarte Beek
Financiering: Particulier-100 %
Omschrijving
134
Aanleg 2 niervormige poelen ter versterking van de weidevogelpopulatie in Bocht van Laren. Dit project wordt
gestuurd door de landschapsanimator en de bedrijfsplanner van de VLM. Het RLLK staat in voor de aanvraag
van de natuurtechnische werkzaamheden en de bouwvergunningen. De eigenaar voert de werkzaamheden
onder eigen beheer uit en krijgt geen subsidies vanuit rllk. De landbouwer bleek geen eigenaar te zijn van 1
van de 2 aangevraagde percelen. Het RL zal de bouwvergunning aanpassen en in de loop van 2013 opnieuw
indienen. (dit intussen gebeurd).
Nazorg: beheerovereenkomst VLM.
Weide; Paul Bervoets, aanleg 5 poelen 2011-2012
Datum 1/01/2011 -31/12/2012
Partners: Paul Bervoets,VLM Limburg
Doelstelling: Aanleg van niervormige poelen ter versterking van de weidevogelpopulatie in de Vallei van de
zwarte beek. Er wordt met een aantal boeren, binnen één groot gebied rond de Bocht van Laren, een 20-tal
poelen aangelegd ism de VLM.
Financiering: Particulier-100%
Omschrijving: Opmaak van de bouwvergunning voor de aanleg van 1 poel
Opmaak bouwvergunning door RLLK en laten ondertekenen door eigenaar.in samenwerking met de
bedrijfsplanner van de VLM. Ingediend op de gemeente. Procedure en start van de werken mee opgevolgd.
Nazorg: Beheerovereenkomst van de VLM
Weide; Toon van Mierlo, aanleg 7 poelen
Datum 1/09/2011 -1/05/2013
Partners: Toon vanmierlo, VLM Limburg
Doelgroepen: lokale wandelaar. De Poelen liggen verspreid over de verschillende weilanden.
Doelstelling: Aanleg 7 poelen ifv weidevogelproject Zwarte Beek
Financiering: Particulier-100%
Omschrijving
Aanleg van in totaal 7 niervormige poelen ter versterking van de weidevogelpopulatie in Bocht van Laren. Dit
project wordt gestuurd door de landschapsanimator en de bedrijfsplanner van de VLM. Het RLLK staat in voor
de aanvraag van de natuurtechnische werkzaamheden en de bouwvergunningen.
Na een verkennend terreinbezoek met de bedrijfsplanner en de aannemer werd een raming opgemaakt per
poel. Deze raming heeft de bedrijfsplanner teruggekoppeld met de eigenaar. Bij goedkeuring werd de raming
ondertekend en is de opstart van de bouwvergunningen begonnen.
Bij goedkeuring van de bouwvergunning (deze procedure wordt opgevolgd door de bedrijfsplanner) wordt de
eigenaar en de aannemer verwittigd. Verder uitwerking is tussen eigenaar en aannemer. De bedrijfsplanner
volgt alles mee op.
Nazorg: beheerovereenkomst VLM.
Weide; Willy Geudens, aanleg 2 poelen
Datum 1/09/2012 -1/05/2012
Partners: Willy Guedens, VLM Limburg
Doelgroepen: lokale wandelaar. De Poelen liggen verspreid over de verschillende weilanden.
Doelstelling: Aanleg 2 poelen ifv weidevogelproject Zwarte Beek
Financiering: Particulier-100%
Omschrijving
Aanleg 3 niervormige poelen ter versterking van de weidevogelpopulatie in Bocht van Laren. Dit project wordt
gestuurd door de landschapsanimator en de bedrijfsplanner van de VLM. Het RLLK staat in voor de aanvraag
van de natuurtechnische werkzaamheden en de bouwvergunningen. De eigenaar heeft in het verleden reeds 3
poelen aangelegd.
135
Na een verkennend terreinbezoek met de bedrijfsplanner en de aannemer werd een raming opgemaakt per
poel. Deze raming heeft de bedrijfsplanner teruggekoppeld met de eigenaar. Bij goedkeuring werd de raming
ondertekend en is de opstart van de bouwvergunningen begonnen.
Bij goedkeuring van de bouwvergunning (deze procedure wordt opgevolgd door de bedrijfsplanner) wordt de
eigenaar en de aannemer verwittigd. Verder uitwerking is tussen eigenaar en aannemer. De bedrijfsplanner
volgt alles mee op.
Nazorg: beheerovereenkomst VLM.
Weide; Willy Guedens; aanleg poelensnoer
Datum: 1/01/2011-> -31/12/2012
Partners: Willy Guedens, VLM Limburg
Doelstelling: Aanleg van niervormige poelen ter versterking van de weidevogelpopulatie in de Vallei van de
zwarte beek. Er wordt met een aantal boeren, binnen één groot gebied rond de Bocht van Laren, een 20-tal
poelen aangelegd ism de VLM.
Financiering: Particulier-ZWB 100
Omschrijving: Opmaak bouwvergunning voor de aanleg van 2 poelensnoeren en 1 alleenstaande poel. Een
poelensnoer van 5 en een van 6 poelen.
Opmaak bouwvergunning door RLLK en laten ondertekenen door eigenaar ism de bedrijfsplanner van de VLM.
Bouwergunning ingediend bij de gemeente. Procedure en de start van de werken mee opgevolgd.
Nazorg: onderhoud wordt via BO's van de VLM geregeld.
3.1.15. VLM BEDRIJFSPLANNER
De werking van de bedrijfsplanner kadert in de samenwerkingsovereenkomst tussen het Regionaal
Landschap Lage Kempen en de Vlaamse Landmaatschappij betreffende het stimuleren van de
gebiedsgerichte inzet van beheerovereenkomsten in het regionaal landschap. De doelstelling van deze
samenwerking is het stimuleren van het gebiedsgericht en projectmatig sluiten van beheerovereenkomsten
op landbouwbedrijven in Vlaanderen zodat de acties die het regionaal landschap ontwikkelt rond de natuur
en landschapsontwikkeling, versterkt of vervolledigd worden. De bedrijfsplanner overlegt intens met het
RLLK en stemt zijn werking af op de lopende en geplande projecten binnen RLLK. Jaarlijks worden tussen VLM
en RLLK concrete afspraken gemaakt rond gezamenlijke projecten en doelstellingen voor dat kalenderjaar.
Motivatie
De bedrijfsplanner adviseert de landbouwer inzake agrarisch natuurbeheer en de mogelijkheden om
beheerovereenkomsten toe te passen op zijn bedrijf. In de regio Lage Kempen zijn er veel mogelijkheden
voor de landbouwers. Er zijn verschillende gebieden voor weidevogels, akkervogels en botanisch beheer
afgebakend. De pakketten voor erosiebestrijding, weidevogel- en akkervogelbeheer doen het wel goed, de
maatregelen zijn beter aangepast aan een normale landbouw bedrijfsvoering.
Bij het beheer van de KLE bieden de beheerovereenkomsten een financiële tegemoetkoming voor de
onderhoudskosten van de KLE’s. De landbouwer worden ook ondersteunt met de administratie zoals
aanvragen voor vergunningen, contacten met ANB, beplantingsplannen en keuzes, ….
Stavaza bedrijfsplanner Lage Kempen:
Weidevogelbescherming in de landbouwgebieden van de Zwarte Beek vallei
136
De doelstelling van het project is om maximale kansen te geven aan weidevogels in het gebied. Op
verschillende wijzen wordt het landschap daarom aangepast. Akkers (maïs) worden omgezet naar
graslanden. Deze worden dan samen met de bestaande grasvegetaties later gemaaid (na 15 juni), om de het
broedsucces te verhogen. Ook de randen van percelen langs waterlopen worden ingezaaid met een gras-
kruidenmengsel en tevens ook gemaaid na 15 juni. Door deze niet te bemesten, is de inspoeling van nitraten
nihil naar de waterloop, maar ook krijgen kruiden een kans die op hun beurt insecten lokken, waarmee
opgroeiende weidevogelkuikens zich voeden. Met het creëren van poelen in het gebied, ontstaan er
verzamelplaatsen en foerageergebieden voor de weidevogels, zoals wulp, grutto, watersnip, scholekster.
Populierenrijen en -bosjes worden vervangen door lager autochtoon plantgoed om zo het landschap open te
maken.
Stand van zaken;
Momenteel staat de teller op 18 deelnemende landbouwers aan het project
Er werden in loop van 2012, 20 nieuwe poelen gegraven bij 3 landbouwers.
In 2013 worden er nog 12 bijkomstige poelen gegraven, ditmaal bij 5 landbouwers
Totaal komt dit dus neer op 32 nieuwe poelen
Bij sommige poelen werd er een nieuw concept uitgevoerd (zie onder)
Op één enkele perceel na werden alle akkers omgezet in grasland
Met deze erbij wordt er op 87 hectare grasland later gemaaid of minder beweid
9493 meter oftewel 11,4 hectare perceelrandenbeheer brengt het totaal van weidevogelvriendelijk
beheerde oppervlakte op 98,4 hectare, grotendeels in blok
Tel daar de percelen van Natuurpunt in het landbouwgebied erbij en dan is er een dekking van +/-
75% onder enige vorm van weidevogelbeheer.
Belangrijk is ook dat enkele natuurlijke barrières verdwenen, zodat het landschap meer zijn open
karakter behoudt.
Ter navolging van het succes, is er ook een nevenproject opgestart rondom de Holstraat (holle weg). Dit was
een weinig tot niet beheerde holle weg met aanwezigheid van gewone eikvaren. Het achterstallig beheer
werd aangepakt, exoten werden bestreden en er werd opnieuw aangeplant. Aan de grens met de akker,
werden er perceelsranden aangelegd, goed voor een lengte van 1,1 km of 1,3 ha aan oppervlakte.
Om het weidevogelproject nog meer slaagkans te geven is er in 2012 is er ook een biodiversiteitsproject
ingediend en goedgekeurd ‘Plan Ooievaar’.
Bij de inrichting van het gebied in kader van de beheersovereenkomst is er al rekening gehouden met het
bestaande beheer van de percelen van Natuurpunt. Maar voor een optimaal beheer voor weidevogels is een
verdere samenwerking noodzakelijk.
Maar nog belangrijker; Met dit project willen we de lokale landbouwers en vrijwilligers laten samenwerken
rondom een concreet project van weidevogels en dit ook samen communiceren naar de buitenwereld.
Dit willen doen door:
Biotoopverbetering op percelen van Natuurpunt.
Monitoring samen met de landbouwers op te starten.
Uitwisselingsmomenten tussen lokale landbouwers en vrijwilligers te organiseren.
Ooievaarsnesten te plaatsen op de erven van de landbouwers.
Een infoplatform te plaatsen langs een wandelroute met zicht op de vallei.
137
Beheerovereenkomsten in Natuurverbindingsgebieden
Er wordt een afstemming gedaan met het RLLK voor het inzetten van beheerovereenkomsten in
natuurverbindingsgebieden. Het gaat vooral om het inzetten van perceelsrandenbeheer. In 2012 werd er
sterk ingezet op deze gebieden, dat concludeerde tot een paar mooie projecten. Enkele voorbeelden;
Natte en droge verbinding Grote Nete, ‘Kiefhoek’ en Kerkhoven
Het prioritair werkingsgebied is het recreatiegebied tussen het militair domein en Pijnven. Dit is een
belangrijk foerageergebied voor de nachtzwaluw, heeft potentie voor kartelblad en is een biotoop voor de
heikikker.
Samen met het RLLK werd er een plan opgemaakt voor het openmaken van het gebied. Ruigten worden
teruggebracht tot grasland, bos-zoom-mantel vegetatie wordt betracht en perceelranden die beurtelings
worden gemaaid moeten de verbinding vormen tussen deze twee gebieden. Ook de aanwezige exoten worden
bestreden en vervangen door autochtoon plantgoed. Ook worden er 12 poelen aangelegd met constructie om
ze te kunnen af te laten en zo visvrij te houden, als voorplantingsgebied voor amfibieën en watergebonden
insecten.
138
Kiefhoek
BufferzoneTessenderlo Chemie, ‘Schoonhees’
Naast de werkzaamheden van het RLLK en Solabio, werd er gestreefd naar een duurzaam beheer van deze
buffer. De houtkanten worden in hakhoutbeheer gezet en beschermd en versterkt door perceelranden
ernaast. De eerste aanzet que beheerovereenkomsten is gegeven en wordt in de toekomst verder uitgebouwd
door het inzetten van extra beheerovereenkomsten.
139
Aantal nieuwe gestarte objecten (180)
Nieuwe gestarte oppervlakte per beheerdoelstelling
140
3.2. RECREATIEF MEDEGEBRUIK EN NATUURRECREATIE
3.2.1. WANDELPETERS EN -METERS
- Datum: doorlopend 2012-2013
- Trekker : initiatief en organisatie Regionaal Landschap Lage Kempen
- Partners en Samenwerking: Partners in de wandelgebieden: gemeenten, ANB, Natuurpunt en Limburgs
Landschap.
- Financiering: RLLK, algemene middelen
- Doelgroepen: brede publiek, wandelaars
- Doelstelling: onderhoud van de wandelpaden.
- Communicatie: Oproep voor nieuwe wandelpeters en -meters voor nieuwe en bestaande wandelgebieden
via de gemeentelijke infobladen of websites.
- Nazorg en opvolging: Na het opstarten van de wandelpeter en –meter werking in 2007, worden
regelmatig nieuwe wandelpeters en –meters voor bestaande en nieuwe wandelgebieden gezocht. Via
bijeenkomsten de wandelpeters en –meters blijven motiveren.
- Ecotoets: de wandelpaden worden onderhouden, maar ook proper gehouden (opruimen van
zwerfvuil).Door te werken met wandelpeters en –meters uit de gemeente waar het wandelgebied ligt en
hen te vragen om kleine herstellingen zelf te doen en eventueel zelf klein zwerfvuil op te ruimen, wordt
er uitgespaard op vervoer.
- Communicatie: Oproep nieuwe wandelpeters en –meters in de het gemeentelijk infoblad van Lommel
(verschenen december 2012) voor de wandelgebieden in Bosland.
Omschrijving: Wandelpeters en –meters blijven motiveren en vervangers zoeken voor de vrijwilligers die
afhaken. Meldingen van de wandelpeters en –meters doorgeven aan de betrokken partner zodat die de
gemelde problemen (afval, signalisatie, begaanbaarheid,..) kan aanpakken.
De afgelopen jaren hebben we als Regionaal Landschap samen met onze partners gezorgd voor honderden
km’s wandelplezier in de Lage Kempen. Stuk voor stuk kwaliteitsvolle wandelingen. Het spreekt voor zich dat
we de kwaliteit van de wandelingen willen behouden, zodat iedereen van het mooie landschap kan blijven
genieten. Omdat het RLLK niet over genoeg personeel beschikt om de routes regelmatig af te wandelen en
problemen door te geven, doen we hiervoor een beroep op vrijwillige wandelpeters- en meters. Zij staan in
voor het doorgeven van problemen op de wandelpaden (omgevallen bomen, foutieve signalisatie, …) aan het
RLLK. Het RLLK geeft de meldingen vervolgens door aan de beheerder van het wandelgebied.
Voor elk wandelgebied wordt één hoofdpeter/meter aangesteld als verantwoordelijke. Deze verzamelt alle
meldingen van de wandelpeters op het terrein en geeft ze tweewekelijks door aan het RLLK. Hij/zij maakt
tevens samen met de wandelpeters/meters een verdeling op per route. De ‘gewone’ wandelpeters/meters
staan voornamelijk in voor het regelmatig bewandelen van de wandelroutes. In onze verschillende
wandelgebieden hebben zich in totaal 81 wandelpeters en wandelmeters aangemeld. Sommige
wandelpeters of -meters bewandelen verschillende wandelgebieden. De wandelpeters/meters worden niet
vergoed, ze werken op vrijwillige basis. Wel zal het RLLK de onkosten vergoeden, materiaal bezorgen en
jaarlijks een contactdag voor de peters en meters organiseren.
Evaluatie meldingen:
Bij een evaluatie op 31 december 2012 van de meldingen door de wandelpeters en –meters stellen we vast
dat er vorig jaar 131 meldingen binnenkwamen:
141
44 meldingen over signalisatie
28 meldingen: alles ok
27 meldingen over zwerfvuil/sluikstorten
24 meldingen over wildgroei/begaanbaarheid
4 meldingen stormschade
4 meldingen over vandalisme/schade
De ‘signalisatie’, ‘zwerfvuil’ van de wandelpaden en ‘begaanbaarheid’ zijn duidelijk de meest voorkomende
problemen. Het probleem bij de signalisatie is niet alleen de plaatjes die niet duidelijk zichtbaar zijn, maar
ook de plaatjes en palen die soms worden beschadigd of meegenomen. Als er meldingen binnenkomen over
begaanbaarheid, dan heeft dat dikwijls te maken met te natte paden, wat vaak een seizoensgebonden
probleem is, en wildgroei van onkruid. De wandelpeters en –meters ruimen reeds veel zwerfvuil zelf op. Groot
probleem blijft echter het afval bij parkings en campings. Het groot aantal meldingen toont aan dat de inzet
van de wandelpeters en –meters echt wel noodzakelijk is om de wandelgebieden zuiver, veilig en aangenaam
te houden voor de vele wandelaars.
Bijeenkomsten:
Op dinsdag 22 mei 2012 kwamen de wandelpeters en wandelmeters van de Lage Kempen samen in het
Bosmuseum in Gerhagen (Tessenderlo).Na ontvangst met broodjes, genoten de wandelpeters en –meters
onder begeleiding van een stiltegids in dit uitzonderlijk stil gebied van de mooie natuur. Toerisme Limburg
deed tijdens deze bijeenkomst ook een oproep naar de wandelpeters en –meters om mee te werken aan een
enquête bij de wandelaars.
Op deze manier werden de vrijwilligers beloond voor hun vrijwillige inzet voor onze wandelgebieden.
2013:
Wij zullen in het voorjaar van 2013 opnieuw een bijeenkomst met alle wandelpeters en –meters organiseren
om hen in de bloemetjes te zetten voor hun inzet voor de wandelpaden en knelpunten en oplossingen
hiervoor te bespreken.
Oproep naar wandelpeters en –meters voor de nieuwe wandelgebieden Hoksent-Molhem en Pijnven. Ook
voor de bestaande wandelgebieden Kolis en Sint-Huibrechts-Lille moet een oproep gedaan worden om de
vrijwilligers die afgehaakt hebben te vervangen.
3.2.2. WANDELPLATFORM LIMBURG
- Datum: 2012
- Trekker: Toerisme Limburg
- Partners en Samenwerking: Toerisme Limburg, Regionaal Landschappen Kempen en Maasland,
Haspengouw en Voeren, Lage Kempen
- Financiering: Algemene middelen (MINA)
- Doelgroepen: partners
- Doelstelling: een stimulerende en faciliterende rol spelen bij de opwaardering van een selectie
wandelingen tot geschikte promotieproducten en bij de professionalisering van een
142
kwaliteitsmonitoring‐ systeem, met als doel dat dit in een geïnstitutionaliseerde vorm en op een
zelfstandige manier na het project Grenzeloos Wandelen verder gezet wordt
- Nazorg: Het is de bedoeling om van dit wandelplatform een permanent overleg- en adviesorgaan rond
wandelen te maken.
Samen met de twee andere regionale landschappen en Toerisme Limburg werd in 2011 het wandelplatform
van Limburg heropgericht. Dit platform heeft als doelstelling te stimuleren en faciliteren bij de
opwaardering van een aantal wandelgebieden tot geschikte promotieproducten en de professionalisering
van een kwaliteitsmonitoringsysteem. Dit uit zich concreet in een actieplan, dat bestaat uit volgende acties:
1. Realisatie van de projecten van Grenzeloos wandelen
Voor een aantal wandelgebieden was er een betere link met de bestaande horeca mogelijk. Samen
met Toerisme Limburg werd bekeken hoe die link gemaakt kon worden. Daarna werd overleg
gepleegd met de betrokken horeca. In 2012 werd er voor de bezoekers van Vossemeren een poort
geplaatst zodat zij vanop Vossemeren kunnen vertrekken voor een wandeltocht in de Sahara. Ook
werd een route verlegd om aansluiting te hebben met speeltuin-horeca de Kwaakvos.
2. Uitvoering van communicatieacties
Toerisme Limburg wil wandelen in de kijker zetten in haar communicatie. Er werd een gezamenlijke
Limburgse wandelbox gemaakt, waarin de ‘best of’ wandelingen van alle regionale landschappen in
Limburg werden verzameld.
3. Opmaak van een Limburgse Overzichtskaart wandelen
De drie RL’n in Limburg werkten samen om een wandel-overzichtskaart uit te geven. Deze wordt
gratis verspreid.
4. Opmaak van een masterplan Wandelen
In 2012 werd dit masterplan met toekomstvisie voor de Limburgse wandelgebieden verder
uitgewerkt. In dit masterplan wordt er samen met de drie regionale landschappen en Toerisme
Limburg besproken hoe wordt omgegaan met duurzaam onderhoud, een betere en eenvoudigere
kaartendistributiesysteem, kwaliteitsmonitoring, communicatieplan.
Wandelbox Limburg
143
3.2.3. GRENZELOOS WANDELEN
Datum: 1/6/2009-1/12/2012
Trekker: Samenwerkingsverband Regio Eindhoven
Partners en samenwerking: provinciale toeristische federaties van de 5 Vlaamse provincies, RLLK, RLKM,
RHV, VLM, Kempens Landschap, SES West-Brabant, RMB
Financiering: Interreg 50%, de acties van RLLK worden gecofinancierd door LSM
Doelgroepen: brede publiek
Doel: de wandelrecreatie in het grensgebied van Vlaanderen en Nederland op een structurele manier naar
een hoger niveau tillen
Communicatie: website voor het project is online sinds 2010, in de loop van het project worden brochures
ontwikkeld
Nazorg en opvolging: de acties van RLLK kaderen in de reguliere werking m.b.t. recreatie
Ecotoets: alle acties van RLLK hebben betrekking op wandelgebieden waar, bij de realisatie ervan, met alle
partners overleg is geweest over de ecologische draagkracht van het gebied.
Omschrijving:
Het project ‘Grenzeloos Wandelen’ heeft de ambitie om de wandelrecreatie in het grensgebied van
Vlaanderen en Nederland op een structurele manier naar een hoger niveau te tillen. Dit gebeurt door een
kwalitatieve uitbreiding en verbetering van het wandelaanbod en door optimalisering van het onthaal van de
wandelrecreant. Tevens worden methodieken opgezet en uitgewisseld inzake monitoring van
wandelnetwerken en –routes, inzake beheer en onderhoud van infrastructuur en inzake verhogen van de
belevingswaarde van wandelroutes.
De RLLK acties bestaan eruit om de kwaliteit en belevingswaarde van het wandelaanbod in Bosland te
verhogen door het verbeteren van de startpunten, het verhogen van het wandelcomfort en het uitbreiden van
belevingselementen.
1.Acties van RLLK ivm kwalitatief uitbreiden van wandelproduct
Verbeteren van startpunten in wandelgebieden
Datum 1/06/2009 -1/12/2012
Doelgroepen: Wandelaars
Doelstelling: Startplaatsen van 6 van de 8 wandelgebieden in Bosland zijn vernieuwd.
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
Bij de realisatie van wandelgebieden heeft RLLK steeds overleg met de partners over de ecologische
draagkracht van het gebied.
Omschrijving
RLLK heeft, in plaats van de voorziene 4, in 6 wandelgebieden in Bosland de startpunten vernieuwd.
Hiervoor werd een nieuwe topografische onderlaag en eigen Bosland-huisstijl voor de startborden
ontwikkeld. Concreet zijn in volgende wandelgebieden de startpunten vernieuwd In den Brand (Hechtel-
Eksel), Dommelvallei (Overpelt), Holven-’t Plat (Overpelt), Heuvelse Heide (Lommel), Kattenbos
(Lommel), Pijnven (Hechtel-Eksel). Enkel deze laatste werd gerealiseerd in 2012. De anderen in de jaren
Communicatie
Nieuwe startborden werden geplaatst.
Nazorg
Onderhoud van startborden gebeurt steeds door de eigenaars/beheerders van de wandelgebieden
Kinderbeleving in Pijnven (Hechtel-Eksel)
Datum 1/06/2009 -1/12/2012
144
Doelgroepen: Wandelaars, gezinnen met kinderen,
Doelstelling: Ontwikkeling en realisatie van kinderbelevingsroute in domeinbos Pijnven te Hechtel-Eksel
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
Bij de sanering van het wandelgebied wordt rekening gehouden met de ecologische draagkracht van het
gebied.
Omschrijving
In Pijnven werd een thematische kinderwandeling ingericht (‘bosbewonersroute’). 10 houten dieren
hebben zich langsheen de wandelroute verstopt. Wanneer de kinderen de dieren vinden wacht hen een
speelse opdracht waarbij ze hun eigen vaardigheden kunnen vergelijken met de kwaliteiten van het dier
in kwestie. De overige wandelroutes in Pijnven worden, in overleg met ANB, gesaneerd en de
bewegwijzering wordt
Communicatie: Via wandelkaarten, startbord, artikels op diverse websites en persartikels in kranten.
Opening en inhuldiging tijdens Week van het Bos op 14 oktober 2012,
Nazorg: Het onderhoud van de routes wordt opgenomen door de eigenaar van het bos, nl. ANB
Verbeteren wandelcomfort wandelgebied
Datum 1/06/2009 - 1/12/2012
Doelgroepen: wandelaars
Doelstelling: Een aantal knelpunten in het wandelgebied Blauwe Kei-De Maat worden aangepakt.
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
Wandelgebieden zijn steeds aangelegd in overleg met andere partners waarbij aandacht is besteed aan
de ecologische draagkracht van het gebied.
Omschrijving
Op verschillende plaatsen van de wandelroutes in Blauwe Kei werden verbeteringen aangebracht aan de
bewegwijzering. Op een aantal plaatsen worden de tracés van de routes herzien in functie van betere
toegankelijkheid. Een nieuwe trap op een steil stuk verhoogt de veiligheid en het comfort voor de
wandelaar.
Communicatie: Via vernieuwde wandelkaart en startborden (in 2013)
Nazorg: Onderhoud van wandelroutes wordt opgenomen door beheerders/eigenaars van de routes, Stad
Lommel, gemeente Mol of Natuurpunt Mol.
Rustpunten en beleving in Sahara, Lommel
Datum 1/06/2009 -1/12/2012
Doelgroepen: wandelaars en gezinnen met kinderen
Doelstelling: Wandelaars beleven de Sahara via bijzondere rustplekken.
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
De locaties voor de hangmatten werden gekozen in overleg met de boswachter van ANB.
Omschrijving
Langs de wandelroutes in de Sahara zijn 2 picknickbanken geplaatst die niet enkel een rust- en
145
picknickplek zijn, maar tevens voorzien zijn van twee interactieve speelborden. De fauna en flora van
Bosland zijn aanknopingspunten voor leuke doe-opdrachtjes en spelletjes voor de kinderen op het ene
bord en een Zeno Zandloopkeverspel op het andere. De picknickbanken staan op de rand van het
speelbos. Sinds de zomer van 2012 hebben wandelaars de gelegenheid om in de Souverein gratis
hangmatten uit te lenen om te dromen tussen de bomen in de Sahara. RLLK kocht 10 hangmatten aan met
bijhorend ophangsysteem en rugzakjes.
Communicatie: Via affiches, artikels in pers en op websites,
Nazorg: Dit gebeurt door de beheerder van het wandelgebied, zijnde de stad Lommel
Kinderthemawandeling Sahara Lommel
Datum 1/06/2009 - 1/12/2012
Doelgroepen: kinderen (en hun ouders)
Doelstelling: Kinderen maken door het boekje 'Op stap met Zeno Zandloopkever' spelenderwijs kennis
met de zandloopkever en zijn leefomgeving.
Omschrijving
Voor het wandelgebied Sahara werd een kinderboekje ontwikkeld. Het boekje ‘Op stap met Zeno
Zandloopkever’ laat kinderen spelenderwijs de leefomgeving van de groene zandloopkever in het
wandelgebied Sahara ontdekken. Onderweg worden allerhande opdrachten uitgevoerd. De 500 boekjes
worden in 2013 gratis verspreid aan de hand van een wedstrijd.
Communicatie: De 500 boekjes worden in 2013 gratis verspreid aan de hand van een wedstrijd.
Aankondiging in landschapskrant, nieuwsbrief Bosland, gemeentelijke infobladen, websites en
persartikels
146
2. Acties van RLLK ivm kennisontwikkeling en ervaringsuitwisseling:
Kennisontwikkeling en ervaringsuitwisseling
Datum 1/06/2009 - 1/12/2012
Doelgroepen: terreinbeheerders en gebruikers van wandelgebieden
Doelstelling: RLLK plaatste in het wandelgebied Bosland 6 automatische tellers (infrarooddetectie). Reeds
drie jaar op rij worden kwantitatieve gegevens verzameld in op diverse wandelroutes in Bosland.
Omschrijving
RLLK werkt mee aan het opzetten van onderzoeksmethodologie voor het monitoren van de wandelrecreanten.
RLLK participeert hierin mbt kennisuitwisseling en voorbereiding van een workshop ‘monitoring’ in 2012.
RLLK investeert in wandeltellers (Ecotwin met middellange afstand pyrolens en houten pyropost) die in 2010
in gebruik werden genomen. Zes hiervan registreren wandelaars in de respectievelijke wandelgebieden in
Bosland (waarvan één als rondreizend exemplaar). Reeds drie jaar op rij worden kwantitatieve gegevens
verzameld in op diverse wandelroutes in Bosland. De data worden teruggekoppeld naar de projectpartners in
Bosland en naar Toerisme Limburg.
RLL participeert in het wandelplatform in de provincie Limburg. Daar zijn afspraken gemaakt tussen de drie
Limburgse Regionale Landschappen en Toerisme Limburg over het continueren van kwantitatief en
kwalitatief onderzoek mbt het wandelen in Bosland.
Planning 2013 - Project is afgerond
3.2.4. WANDELTELLERS : METEN IS WETEN
Datum: 2012
Trekker : initiatief en organisatie Regionaal Landschap Lage Kempen
Partners en Samenwerking: Partners in de wandelgebieden, Natuurpunt en Limburgs Landschap.
Financiering: Natuur- en Landschapsfonds, LSM Bosland/Wijers / Interreg Grenzeloos wandelen
Doelgroepen: terreinbeheerders en gebruikers van wandelgebieden
Doelstelling: Realistisch zicht op aantallen wandelaars, om zodoende een goed zicht te krijgen op de
recreatieve impact en ecologische druk op (bepaalde delen van) wandelgebieden.
Communicatie: Afspraken met natuurverenigingen.
Nazorg en opvolging: De opvolging van de tellingen gebeurt door RLLK. De cijfergegevens worden ter
beschikking gesteld aan alle partners.
Ecotoets: door het hebben van exacte cijfers, zijn we in staat om ecologische vragen beter te onderbouwen.
Dit kan helpen in het juist plannen, herlokaliseren en inplanten van bestaande of toekomstige wandelpaden.
De wandeltellers (Ecotwin met middellange afstand pyrolens en houten pyropost) zijn permanent in gebruik,
in wisselende locaties: voor Bosland 6, voor De Wijers 4, voor de Zwarte Beek 1, diverse 4. Hiervoor is een
beheer- en planningssysteem opgezet.
De telgegevens van 2012 konden door een softwareprobleem voorlopig nog niet worden uitgelezen. RLLK
neemt in 2013 initiatief om samen met de andere Limburgse Regionale Landschappen een structurele
oplossing uit te werken.
In 2012 zijn vijf tellers ter beschikking gesteld aan natuurverenigingen voor het gebruik in het
werkingsgebied van het RLLK. Hiervoor werd een uitleenovereenkomst opgesteld. De uitgeleende tellers
bevinden zich in volgende wandelgebieden: ’t Vloot (Lummen), Grote Heide (Neerpelt), Hengelhoef
(Houthalen-Helchteren), domein Kiewit (Hasselt), Watersnip (Koersel-Beringen).
147
Planning 2013
- Continuering van het inzetten van de wandeltellers.
- RLLK participeert in het wandelplatform in de provincie Limburg. Daar zijn afspraken gemaakt tussen de drie
Limburgse Regionale Landschappen en Toerisme Limburg over het continueren van kwantitatief en
kwalitatief onderzoek mbt het wandelen in Limburg.
3.2.5. WANDELGEBIED HOKSENT-MOLHEM
Datum: 7 oktober 2012
Trekker: Stad Peer, Gemeente Hechtel-Eksel
Partners en Samenwerking: RLLK, Natuurpunt, ANB
Financiering: Stad Peer, Gemeente Hechtel-Eksel
Doelgroepen: recreanten en inwoners van de Lage Kempen
Doelstelling: draagvlakverbreding, mensen laten kennismaken en zorg dragen voor hun streekeigen
landschap
Communicatie: gemeentelijke infobladen, uitnodiging, facebook, website RLLK en gemeenten…
Nazorg: de nazorg voor het wandelgebied is in handen van de Stad Peer en gemeente Hechtel-Eksel. RLLK
start in 2013 wel een wandelpetersysteem voor Hoksent-Molhem op, in navolging van de wandelpeters van
de andere wandelgebieden van RLLK.
Ecotoets: sturing v an de wandelaars uit de gevoeligere zones
Op 7 oktober 2012 werd het nieuwe wandelgebied Hoksent-Molhem geopend. Het wandelgebied werd
ontwikkeld door de gemeente Hechtel-Eksel, Stad Peer, Agentschap voor Natuur en Bos, Natuurpunt en het
Regionaal Landschap Lage Kempen. Het RLLK heeft mee ingestaan voor het bepalen van de routestructuur, de
sturing van de wandelaars en het bepalen van de thema’s voor op de wandelkaart. RLLK heeft de wandelkaart
en startborden ontwikkeld en in samenwerking met de andere partners geplaatst. Tijdens de officiële
opening waren een 100-tal mensen aanwezig om het wandelgebied in te wandelen en achteraf een drankje te
nuttigen tijdens de receptie.
3.2.6. WANDELGEBIED KOERSEL-KAPELLEKE
Datum: 2012
Trekker: RLLK
Partners en Samenwerking: Stad Beringen, vzw Sport en Recreatie, ANB, Natuurpunt, Vlaams
Bezoekerscentrum de Watersnip
Financiering: Stad Beringen
Doelgroepen: recreanten en inwoners van de Vallei van de Zwarte Beek
Doelstelling: draagvlakverbreding, mensen laten kennismaken en zorg dragen voor hun streekeigen
landschap
Communicatie: gemeentelijk infoblad, uitnodiging, facebook, website RLLK en gemeenten…
Nazorg: de nazorg voor het wandelgebied is in handen van de Stad Beringen en het ANB. RLLK start in 2013
wel een wandelpetersysteem voor Koersel op. De officiële opening op op31/3/2013.
Ecotoets: sturing v an de wandelaars uit de gevoeligere zones
148
Het Koersels Kapelleke is al jaren, voor jong en oud, een begrip. De naam voor het nieuwe recreatie- en
wandelgebied was dus snel gekozen. De laatste jaren is er zwaar geïnvesteerd in de speeltuin aan de toren,
educatieve activiteiten in en rond het bezoekerscentrum “De Watersnip” en de natuurbeleving binnen het
domein. De wandelroutes op en buiten het domein waren steeds gescheiden. Hierdoor was er geen mooie
wandeling tussen de toren, speeltuin, bezoekerscentrum “De Watersnip” en natuurlijk het Kapelleke zelf.
Een automatische poort aan ‘De Watersnip’ maakt dat nu mogelijk. Mensen die na de sluitingstijd in het
domein “opgesloten” zitten, kunnen via een knop bij de poort toch nog naar buiten. Hierdoor is het gebied
optimaal opengesteld voor de wandelaar en is het domein nachts afgesloten voor ongewenst bezoek. Met
een kleine wandeling kan je nu alle attracties van het Koersels Kapelleke bezoeken. Deze route is ideaal voor
kinderen. Je kunt voortaan kiezen uit vijf bewegwijzerde wandelroutes. Tijdens het seizoen komen daar vanuit
“De Watersnip” nog het Boeboekspad en Prikkelpad bij. Een nieuwe wandelkaart met alle routes en veel extra
informatie, is vanaf nu te koop en op de wandeling staan infoborden.
Voor de realisatie van dit wandelgebied begeleidde RLLK alle partijen om tot een goede afstemming te
komen. Dit proces heeft twee jaar geduurd door allerlei omstandigheden.
De wandelpalen worden door RLLK in het kader van het project Parkrangers gezet. RLLK maakt ook de kaart ne
het startbord op.
149
3.3. NATUUR- EN MILIEU EDUCATIE EN SENSIBILISATIE : VORMING EN EDUCATIE
3.3.1. ERVAAR EN KOESTER DE STILTE
- Datum: 2012 (project loopt van 1/5/2010-1/5/2014)
- Trekker: Regionaal Landschap Lage Kempen vzw
- Partners en samenwerking: Regionaal Landschap Lage Kempen is coördinator van het project Ervaar en
Koester de stilte; maar werkt nauw en op constante basis met volgende partners: Werkgroep Ecologie
Tessenderlo, gemeente Tessenderlo, Provincie Limburg, Vlaamse Landmaatschappij, Agentschap voor
Natuur en Bos, Vormingplus Limburg, Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren, Regionaal Landschap
Kempen en Maasland. Regionaal Landschap Lage Kempen treedt voor dit GLE-project als administratieve
coördinator op voor de andere partners in het project, zijnde RLH en RLKM.
- Financiering: 90 % GLE Provincie Limburg, 10% algemene middelen RLLK,
- Doelgroepen: lokale en regionale inwoners, lokale verenigingen/actoren, stiltezoekers
- Doelstellingen: creëren van stilte-ervaringen en gemeenschapsvorming in het stiltegebied Gerhagen.
Grensoverschrijdende acties in de Merode.
- Ecotoets: Door de mensen via een bijzondere manier te laten kennismaken met de natuur, onder het
thema stilte, zal men meer respect krijgen voor de stilte en het landschap dat deze stilte doet beleven.
Omschrijving en verloop
Het stiltegebied Gerhagen kreeg als eerste stiltegebied in Vlaanderen het Vlaamse kwaliteitslabel
stiltegebieden en werd op 7 februari 2010 officieel geopend. De vorige jaren heeft RLLK het stiltegebied
Gerhagen ontwikkeld en op de kaart gezet. RLLK volgt in het Merodegebied, waartoe het stiltegebied
Gerhagen behoort, nog de werkgroepen en ontwikkelingen rond stilte op.
In 2011 werd door het VLM secretariaat van De Merode, samen met het RLLK, SPK (Strategisch project
Kempen), Vormingplus Kempen, Provincies Limburg, Antwerpen en Vlaams-Brabant, RLNH en de Abdij van
Averbode een kerngroep rond Stilte in de Merode opgericht. Doelstelling van deze kerngroep is het mee
voorbereiden van een stilteplatform, het inzetten van kennis en expertise over het thema stilte bij de
actualisatie van het integraal plan De Merode, onderzoeken van nieuwe kansen en mogelijkheden rond stilte,
kennisuitwisseling. De kerngroep zal enkele keren per jaar samen komen om deze doelstelling te bereiken.
Op 24 september 2012 organiseerde de kerngroep voor de eerste keer een stilteplatform. Hierop werden alle
betrokken actoren uit De Merode uitgenodigd om op een avond rond stilte te werken. De avond ging door in
de Abdij van Averbode en bestond uit enkele inspirerende voordrachten rond stilte, een intense stilte-
ervaring en een brainstormsessie over Stilte in de Merode.
Nazorg en opvolging
RLLK heeft een nazorgplan opgesteld met de gemeente Tessenderlo. De gemeente zal eventuele beschadigde
palen, belevingselementen… in het stiltegebied vervangen. RLLK blijft ook actief betrokken bij het
stiltebeleid in de gemeente Tessenderlo, het gebied De Merode en de provincie Limburg.
Planning 2013
In 2013 zal de werkgroep meewerken aan het project Slow Mail van Dirk Sturtewagen. In het hele
Merodegebied zullen verschillende schrijfworkshops gehouden worden: mensen mogen een brief schrijven
naar iemand naar keuze. De brieven worden vervolgens 18 jaar lang op een veilige plek bewaard en pas na die
tijd verstuurd naar de ontvanger. In Tessenderlo wordt de workshop gehouden op erfgoeddag op 21/4.
150
3.3.2. LIFE 3 WATER
Datum: 2009-2013
Trekker: Initiatiefnemers: RLLK – ELO, coördinatie ELO
Partners en samenwerking: OVML, ELO, ANB, Limburgs Landschap, stad Hasselt, gemeente Zonhoven
Financiering: totale kost en subsidies voor alle partners = 2.696.042 € . De acties die RLLK uitvoert zijn totaal
ten bedrage van 186.422 €. 50% via Europa, 50% via diverse cofinancieringen zoals LSM, Provincie, toerisme
Bereikte doelgroepen: particulier grondeigenaars, brede publiek
Doel: Ecologisch herstel van het kerngebied vijvercomplex Midden-Limburg in de Wijers door een intense
samenwerking tussen private en publieke eigenaars, rekening gehouden met alle aspecten van duurzame
ontwikkeling (economie, ecologie, educatie).
Communicatie: In de loop van het project wordt een website gemaakt, een infofolder, info- en werfborden,
een documentaire film.
Nazorg en opvolging: één van de grote aandachtspunten in het project is een nazorgtraject om verdere
opvolging te kunnen garanderen
Ecotoets : dit project betekent een zéér belangrijke ecologisch herstel van het gebied
In het project worden volgende doelstellingen gerealiseerd:
1. Herstel en bewaren van specifieke habitat types en soorten, van belang voor het Natura 2000 gebied van
‘Vijvergebied Midden-Limburg’. Het project richt zich meer in het bijzonder op volgende soorten en
types: Soorten: Roerdomp; Boomkikker. Habitats: Mineraalarme oligotrofe wateren van de Atlantische
zandvlakten met amfibische vegetatie: Lobelia, Littorellia en Isoëtes; oligotrofe wateren van het
Middeneuropese en peri-alpiene gebied met Littorella- of Isoëtesvegetatie of met eenjarige vegetatie
op drooggevallen oevers; Noordatlantische vochtige heide met Erica tetralix; Droge heide; Voedselrijke
ruigten
2. Het bewerkstelligen van een sterke en duurzame participatie van de private landeigenaars en een stevige
samenwerking tussen alle betrokkenen in het beheer van het gebied.
3. Een duurzame basis leggen voor lange termijn behoud van de soorten en habitattypes door extra
aandacht te geven aan de synergie tussen Economie, Ecologie en Educatie.
4. Het vergroten van de kennis en betrokkenheid van het lokale, regionale en grote publiek over de Natura
2000 gebieden
5. Het uitwerken en verder ontwikkelen van ‘goede voorbeelden’ om private landeigenaars te betrekken als
belangrijke en betrouwbare partners in het herstel, behoud en beheer van Natura 2000 gebieden.
RLLK stond mee aan de wieg van dit project en legde een goede basis voor de contacten tussen de diverse
partners. Zij werkte ook actief mee aan de uitwerking van concrete plannen van landschapsherstel en
organiseerde in februari 2012 een informatie-avond voor inwoners van het projectgebied.
Van het volledige project neemt RLLK volgende acties voor zijn rekening:
a) een studie rond educatie in het gebied
b) aanpassing wandelkaarten
c) verbetering van wandelinfrastructuur met knuppelpaden:
d) aanleg lange afstandswandeling
e) verhoging beleving via informatieborden, kijkwanden, landmarks
f) navorming voor natuur-en toeristische gidsen
g) educatief pakket voor secundair onderwijs
h) installatie webcamera
In 2012 vonden volgende werkzaamheden plaats:
151
a) Educatiestudie 3watEr/De Wijers
In gezamenlijk overleg met alle relevante actoren, werd een visie en uitvoeringsplan voor natuur- en
milieueducatie in het projectgebied ontwikkeld. De studie is gebaseerd op een analyse van bestaande
educatieve initiatieven gerelateerd aan de diverse educatieve noden en kansen en doet voorstellen voor
optimalisatie en harmonisatie van aanpak en inhouden. Het eindrapport biedt de educatieve aanbieders in
De Wijers een gemeenschappelijk kader voor de ontwikkeling van initiatieven op het vlak van natuur- en
milieueducatie in het 3watEr projectgebied en De Wijers.
De resultaten en het eindrapport werden aan de sector gepresenteerd op een studiedag op 12 juni 2012 in het
Kasteel van Bokrijk. 60 personen namen hieraan deel.
Verdere implementatie van de acties uit het eindrapport worden gecoördineerd vanuit de werkgroep educatie
De Wijers. Deze werkgroep wordt getrokken door RLLK.
b) Aanpassing wandelkaarten
In het kader van het 3watEr project is voorzien dat 3 wandelkaarten worden opgemaakt. Bokrijk-Kiewit werd
in 2010 reeds geactualiseerd. De andere twee zijn voorzien voor 2013.
c) Verbetering wandelinfrastructuur met knuppelpaden
In functie van verbetering van bestaande wandelroutes en opwaardering van de belevingswaarde in het Life+
projectgebied, werd de aanleg van een knuppelpad van +/- 160 meter in domein Kiewit (Hasselt) voorbereid.
In 2012 werden de werken gegund aan en de bouwvergunning aangevraagd en afgeleverd (november).
d) Aanleg lange afstandswandeling De Wijers
Deze actie behelst het creëren van bewegwijzerde verbindingen tussen de 7 bestaande wandelgebieden in De
Wijers. Hierdoor wordt een lange afstandswandeling van +/- 80 km gerealiseerd, met de mogelijkheid van
een drietal verkorten voor dagwandelaars, van 20 à 30 km. In 2012 zijn alle tussenliggende stukken
gecontroleerd en daar waar nodig werden bijkomende wandelpalen geplaatst. Voor een aantal knelpunten
werd een oplossing uitgewerkt (vb. verbinding door centrum Zonhoven).
e) Verhoging beleving via informatieborden, kijkwanden, landmarks
152
In 2012 werden een aantal locaties geselecteerd in het projectgebied waar informatieborden, kijkwanden en
landmarks zullen worden geplaatst. Bedoeling is om recreanten te sensibiliseren en te informeren over
specifieke aspecten van het project, natura 2000, specifieke soorten, cultuurhistorie, e.d. Via overleg met
sleutelfiguren werd bepaald welke boodschappen op de diverse informatiedragers worden gecommuniceerd.
f) Opleiding Wijergidsen voor natuur- en toeristische gidsen
In de werkgroep educatie De Wijers wordt het kader voor de cursus ‘Word Wijergids’ uitgewerkt. De cursus is
een bijscholing voor actieve natuur- en toeristische gidsen die regelmatig groepen begeleiden in De Wijers.
Niet enkel de natuur (beheer, bescherming, biodiversiteit, …) komt aan bod, maar ook het cultuurhistorische
verhaal van het landschap, de viskweek, de toeristische en natuureducatieve mogelijkheden van het gebied,
enz. RLLK zorgt in 2012 voor de organisatie en begeleiding van deze 5 daagse bijscholing. 25 gidsen volgden
de opleiding en ontvingen op 11 december hun getuigschrift.
g) Educatief pakket voor secundair onderwijs
Na overleg met diverse relevante sleutelfiguren, is het inhoudelijke en organisatorische concept voor het
educatief pakket helder. De cursus ‘Word Wijergids’ levert bijkomende input aan voor het educatief pakket.
Er wordt gekozen om een excursie voor secundair onderwijs uit te werken, langsheen de Wijers fietsroute.
Diverse locaties onderweg zijn aanknopingspunten voor de opdrachten die leerlingen ter plaatse uitvoeren.
Planning 2013:
- wandelkaarten: Platwijers (Zonhoven), Lange afstandswandeling De Wijers (met overzicht van
Natura2000 gebieden)
- realisatie op terrein van 160 meter knuppelpad in domein Kiewit Hasselt (februari)
- lange afstandswandeling: plaatsen van 15 overzichtsborden bij inloopplaatsen, volledige bewegwijzering
met nieuw ontwikkeld icoon en opening van de wandelroute (herfst 2013)
- ontwerp, layout en productie van 5 informatieborden,6 kijkwanden, 3 landmarks
- navorming voor natuur-en toeristische gidsen: cursus wordt wegens groot succes, herhaald in maart-
april 2013
- finaliseren educatief pakket voor secundair onderwijs
- installatie webcamera op Wijvenheide (Zonhoven)
153
3.3.3. OVER BLOEMPJES EN BIJTJES
Datum: start september 2010, verlenging aangevraagd en goedgekeurd tot oktober 2012
Trekker: RLLK
Partners en samenwerking: LIB vzw (Limburgse Imkers Bond)
Financiering: subsidie van de Vlaamse Overheid, project draagvlakverbreding natuur en landbouw. 75%
subsidie, 25% eigen inbreng
Doelgroepen: imkers, lokale natuurverenigingen, WBE’s, landbouwers
Doelstelling: de vooroordelen en misvattingen van natuurbeschermers over imkers, landbouwers, jagers en
vice versa milderen en opportuniteiten creëren voor samenwerking tussen deze partijen
Communicatie: RLLK maakte een uitnodiging op voor de eerste bijeenkomst imkers en natuur.
In de landschapskrant verscheen een artikel over bijen, de problemen waarmee bijen kampen en wat mensen
zelf kunnen doen om bijen te helpen.
Ecotoets: dit project beoogt een betere samenwerking tussen groepen actief in het buitengebied. In dit
project worden geen concrete acties op het terrein gerealiseerd.
Omschrijving: de ervaring leerde ons dat er heel wat vooroordelen en misverstanden bestaan tussen
natuurbeschermers en imkers. Bepaalde discussiepunten zoals exoten(-bestrijding) en concurrentie van
honingbijen voor solitaire bijen zijn hier voorbeelden van. Nochtans hebben beide partijen heel wat
gemeenschappelijke belangen en kan samenwerking voor beide een meerwaarde betekenen. RLLK diende
daarom een subsidievoorstel in bij de Vlaamse Overheid in het kader van draagvlakverbreding natuur en
landbouw. De bedoeling is om met een beperkte groep imkers, natuurbeschermers, landbouwers en jagers bij
elkaar op bezoek te gaan en zo elkaar te leren kennen.
In 2012 vonden 3 van de 4 ontmoetingsmomenten plaats. De eerste (natuur – imkers) vond in 2011 plaats.
De ontmoeting tussen landbouw en imkers vond plaats op 12/06/12. Inagro gaf een toelichting over het
spanningsveld tussen landbouw en imkerij, maar hun afhankelijkheid en mogelijke oplossingen voor de
problemen. Nadien werd een terreinbezoek gehouden in Bocholt waar enkele akkers ingezaaid met een
bloemen-granen-mengsel onder de loep werden genomen. Daar niemand van landbouw vertegenwoordigd
was, werd geen discussiemoment opgezet.
Het ontmoetingsmoment WBE – imkers vond plaats op 21/06/12 in Retie waar RLDV een uiteenzetting gaf
over hun ervaringen met samenwerking tussen imkers en WBE. Nadien werden enkele proefvelden bezocht
waar verschillende experimenten met bloemenmengsels aan de gang waren. Nadien volgde nog een kort
discussiemoment over hoe de samenwerking gestimuleerd kan worden.
Op 3/7/12 vond het laatste ontmoetingsmoment plaats waarbij alle doelgroepen werden uitgenodigd bij de
imker. Dit vond plaats aan de educatieve bijenstand in Herkenrode. Deelnemers kregen uitvoerige uitleg over
de honingbij en de imkerij, er werden een bijenkast geopend zodat de deelnemers van dichtbij een bijenvolk
konden zien.
RLLK nam in het kader van dit project deel aan het Vlaams Imkercongres op 22 en 23 september 2012 in
Herkenrode. Dit jaarlijks evenement trekt honderden imkers uit Vlaanderen en omstreken. In 2012 werd het
georganiseerd in Limburg door de Limburgse imkerafdelingen. Vanuit het project ‘over bloempjes en bijtjes’
werd een infostand bemand op de bijenmarkt. De speciale editie van de plantwijzer werd er bedeeld. De
filmpjes over het project konden er bekeken worden.
De volgende producten werden ontwikkeld voor dit project.
Speciale editie Plantwijzer: de bestaande Plant wijzer van het project ‘Plant van hier’ werd speciaal ter
gelegenheid van het Vlaams imkercongres herwerkt. De geleerde lessen vanuit het project ‘over bloempjes
en bijtjes’, meer bepaald de mogelijkheden tot samenwerking tussen imkers, landbouwers, WBE en
154
natuurorganisaties werden in de kijker gezet. Dit eindproduct is specifiek gericht naar de doelgroep imkers.
Deze Plantwijzers werden aan elke bezoeker van het Vlaams imkercongres op 22/9/12 overhandigd (750
deelnemers, imkers uit gans Vlaanderen en enkele uit Nederland). De overige 250 exemplaren werden
bezorgd aan Limburgse imkers via de Limburgse Imkerbond (LIB vzw).
Handleiding biodiversiteitsakkers: op vraag van voornamelijk WBE maar ook andere instanties maakte RLLK
een handleiding biodiversiteitsakkers op. Deze praktische handleiding geeft weer hoe je dergelijke akker kan
aanleggen, waar je rekening mee moet houden enz. Voor bijen (maar ook voor andere soorten) zijn deze
akkers erg waardevol. Naast de praktische tips werden de geleerde lessen uit het project ‘Over bloempjes en
bijtjes’ ook in deze handleiding opgenomen. Dit eindproduct is specifiek gericht naar WBE, gemeenten en
natuurorganisaties.
DVD ‘over bloempjes en bijtjes’: tijdens de trefmomenten werden beelden gemaakt en interviews afgenomen
bij de deelnemers. Dit beeldmateriaal werd verwerkt in een film over het project ‘Over bloempjes en bijtjes’
en is een eindproduct naar alle doelgroepen. De film omvat een algemeen inleidend deel en 6 korte
fragmenten per doelgroep (imkers, landbouwers, gemeenten, natuurorganisaties, burgers en WBE). Centraal
staat de vraag ‘wat kan ik doen om de bijen een hand toe te steken?’.
Website: op de website van RLLK kunnen de filmpjes over het project bekeken worden. Ook via de Facebook
pagina van RLLK kan dit.
Planning 2013
Het project loopt af eind 2012. Enkel de afsluitende stuurgroepvergadering is gepland begin 2013 in Brussel.
ontmoetingsmoment landbouw en imkers (links) en WBE en imkers (rechts)
ontmoetingsmoment ‘iedereen op bezoek bij de imker’ in Herkenrode op 03/07/12
155
infostand op het Vlaams imkercongres
speciale editie plantwijzer naar aanleiding van het project ‘Over bloempjes en bijtjes’
156
3.3.4. NATUUR VOOR JONG EN OUD
Datum: 2012-2013
Trekker: RLLK
Partners: Kinderkribbe Ter Duinen, Provinciaal Instituut Lommel, Zorgcentrum De Bekelaar, stad Lommel,
Bosland, Erfgoed Lommel
Financiering: partners Kinderkribbe, Provil en De Bekelaar (30%), Belgacom Foundation (60%), LSM
Bosland-De Wijers (10%)
Doelgroepen: peuters, jongeren en senioren, omwonenden
Doelstelling: Verhoging biodiversiteit . Versterken draagvlak voor landschap, natuur en biodiversiteit. Betere
kennis eigen landschapsgeschiedenis . Verbinding maken met Bosland
Omschrijving: Aan de hand van natuurherstelwerken en sensibilisatie/educatieacties wil dit project betere
leefomstandigheden ontwikkelen voor bedreigde vlindersoorten in Meysterbergen, Lommel.
Communicatie: via de landschapskrant, website, facebook, pers, gemeentelijk Infoblad Lommel, flyers en
affiches, communicatiemiddelen van de partners
Nazorg en opvolging: elk werk krijgt een op maat gemaakt nazorgplan mee dat overhandigd wordt aan de
eigenaars van de terreinen
In het natuurgebied Meysterbergen en zijn omgeving zitten een aantal bedreigde vlindersoorten die
aandacht verdienen. Het gaat om Heivlinder, Kleine parelmoervlinder en Kommavlinder. Door uitbreiding van
het nabijgelegen industriegebied komt het leefgebied van deze vlinders in het gedrang. Er dienen
maatregelen genomen te worden. De kapping van een bosrand (met ondergroei van heide) in 2010 was een
eerste stap van het actieplan.
De omliggende sociale instellingen (Kinderkribbe Ter Duinen, Provinciaal Instituut Lommel en Zorgcentrum
De Bekelaar) bezitten ook nog gronden waar de bedreigde vlindersoorten zich perfect kunnen nestelen, maar
door achterstallig beheer geen gebruik van kunnen maken. Dit project wil reeds gedeeltelijk natuur
herstellen op deze terreinen, maar wil ook de omwonenden te informeren en sensibiliseren over de vlinders
in hun achtertuin.
De samenwerking in dit project biedt unieke kansen om via persoonlijke getuigenissen van de oudere
bewoners te leren over de eigen landschapsgeschiedenis. Binnen deze samenwerking wordt een bijzondere
intergenerationele uitwisseling op poten gezet.
De educatieve acties in dit project hebben als doel:
- de deelnemers (kleuters, leerlingen, ouderen, buurtbewoners, personeelsleden, …) te betrekken op de
betekenis van het cultuurhistorische landschap en er zorg voor te leren dragen
- de belevingswaarde van de natuur te verhogen en daardoor ook het begrip voor en de kennis over die
natuur
- (specifiek voor het reminiscentieonderdeel) bijdragen aan een gevoel van welzijn en het versterken van
de eigenwaarde van de rusthuisbewoners. De buitenwereld in staat te stellen naar de ouderen te kijken
op een manier die recht doet aan zijn/haar belevingswereld.
Intergenerationele uitwisseling
Datum 1/01/2012 -1/11/2012
Doelgroepen: rusthuisbewoners, leerlingen van provil, kleuters van de kinderkribbe
Doelstelling: Drie generaties ontmoeten elkaar rond het thema heide.
Omschrijving
Op verschillende momenten in de loop van 2012 vinden ontmoetingen plaats tussen de bewoners van het
rusthuis, de kinderkribbe en de leerlingen van Provil.
157
In maart organiseerden we drie intergenerationele wandelingen doorheen Kattenbosserheide, onder
begeleiding van gidsen van erfgoed Lommel.
Eind augustus wordt een wandeling voor de bejaarden georganiseerd door de heidetuin van de kinderkribbe.
De activiteit wordt afgesloten met een optreden van de kinderen.
In september namen rusthuisbewoners deel aan de sessie 'Vegers voor Vlinders', waarbij samen met de
jongeren de oude gebruiken rond het maken van een borsteltje uit de wortels van pijpenstrootje worden
toegepast.
Intergenerationele ontmoeting en uitwisseling
Kinderkribbe natuurherstel heidetuin
Datum 1/01/2012 -30/06/2012
Doelgroepen: peuters en begeleiders
Doelstelling: Verhoging biodiversiteit, Versterken draagvlak voor landschap, natuur en biodiversiteit
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
De heidetuin wordt in zijn natuurlijke staat hersteld. Deze tuin ligt in een provinciaal
natuurverbindingsgebied dat een belangrijke link vormt tussen 2 IHD-gebieden (Valleigebied van de Kleine
Nete met brongebieden, moerassen en heiden & Vallei- en brongebied van de Zwarte Beek, Bolisserbeek en
Dommel met heide en vengebieden). De inrichting draagt ook bij tot het behoud van Heivlinder.
Omschrijving
De vliegdennen en berken in de heidetuin van de kinderkribbe werden verwijderd, eiken en mooie
vliegdennen lieten we staan. De dennen rondom de tuin werden behouden voor privacy. De oude heide werd
op plekken gemaaid en geplagd om te verjongen.
Op een open plek in de tuin werd een speels element ingericht waar de peuters en hun begeleiders kunnen
zitten bij mooi weer.
Communicatie: Via persmomenten, infomomenten, publieksactiviteit, website en facebook
Nazorg: Een nazorgplan wordt opgemaakt en overhandigd aan de eigenaars van de tuin
158
Provil educatief pakket Vegers voor Vlinders
Datum 1/01/2012 -1/11/2012
Doelgroepen: leerlingen 1e graad provil
Doelstelling: Deelnemers opnieuw meer betrekken op de betekenis van het cultuurhistorische landschap en
er zorg voor te leren dragen
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
Jongeren krijgen educatie over de bedreiging van Pijpenstrootje en de vergrassing van het heidebiotoop.
Omschrijving
Jongeren krijgen de kans om op een heel bijzondere wijze vlinders te beschermen en tegelijkertijd ontdekken
ze op welke manier vroeger en nu de heide beheerd werd/wordt. Dit educatief pakket laat leerlingen kennis
maken met de heivlinder, het heidelandschap in de Kempen, de oude streekambacht van het borstel maken
en het huidig natuurbeheer. Bovendien komt ook de Noord-Zuidproblematiek aan bod.
Tijdens de eerste sessie steken de leerlingen de handen uit de mouwen op de gemeentegronden achter de
school (Meysterbergen). Daar staat tussen de heide het pijpenstrootje dat door hen geoogst wordt. Met de
wortels van het pijpenstrootje maken ze tijdens de tweede sessie borsteltjes zoals dat hier in de streek ook in
het begin van de jaren ’40 gebeurde. Met houten plankjes, een stuk ijzerdraad, een tangetje en veel geduld,
steken ze een handborstel in elkaar. Daar zijn ze ongeveer een halve dag mee zoet. Al snel zien de jongeren
dat het vervaardigen van een dergelijke handgemaakte borstel heel wat tijd in beslag neemt. En als ze te
horen krijgen dat de borstelmaker er anno 1940 net genoeg geld mee verdiende om twee broden te kopen…
krijgen ze meteen meer respect voor handenarbeid en gaan ze nadenken over de goedkope ingevoerde
borstels die ze in de supermarkt vinden en bij de problematiek van kinderarbeid in lageloonlanden.
De jongeren ondervinden tevens dat kleine ingrepen in het landschap grote gevolgen kunnen hebben voor de
heivlinder. Het pijpenstrootje hebben ze zelf met hard labeur uitgegraven. Deze plant is vandaag stevig in
opmars en verdringt de heide. En de heivlinder heeft heide en open zandige plekken nodig op te overleven.
Door het pijpenstrootje een halt toe te roepen geven we de heide én de heivlinder terug meer kansen.
Provil educatieve vlindertuin
Datum 1/01/2012 -30/06/2012
Doelgroepen: jongeren, leerkrachten
Doelstelling: Verhoging biodiversiteit, Versterken draagvlak voor landschap, natuur en biodiversiteit
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
Heideplekken werden hersteld. Dit domein ligt in een provinciaal natuurverbindingsgebied dat een
belangrijke link vormt tussen 2 IHD-gebieden (Valleigebied van de Kleine Nete met brongebieden,
moerassen en heiden & Vallei- en brongebied van de Zwarte Beek, Bolisserbeek en Dommel met heide en
vengebieden). De inrichting draagt ook bij tot het behoud van Heivlinder.
Omschrijving: Langsheen de ZW-grenzen van het domein van Provil lagen stroken heide verscholen onder
dennenopslag. Door een bosdunning te doen, kreeg de onderlaag van heide de kans om terug uit te breiden.
De leerlingen van Provil staken mee de handen uit de mouwen om vliegdennetjes af te zetten.
Voor de borders van de school werd een advies geschreven om meer streekeigen beplanting aan te planten.
159
De beplanting versterkt het groene uitzicht van de school, en is ook interessant voor vlinders en andere
insecten. De tuin voor het leraarsgedeelte werd heraangeplant met planten die interessant zijn voor vlinders.
Communicatie: Via persmomenten, publieksactiviteit, facebook
Nazorg: Een nazorgplan wordt opgemaakt en overhandigd aan de beheerders van het terrein
Publieksevenement
Datum 16/09/2012 -16/09/2012
Doelgroepen: Buurtbewoners en inwoners van Bosland
Doelstelling: Sensibilisatie voor natuur in de achtertuin, kennis over eigen landschaps- en
natuurgeschiedenis verhogen.
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD: mensen worden gesensibiliseerd over zeldzame soorten in hun buurt
Omschrijving: Op 16 september vond het evenement 'Vlinderinstuif' van het project Natuur voor jong en oud
plaats op drie buurlocaties in Meysterbergen, Lommel.
Op deze manier konden niet enkel de betrokken generaties profiteren van de nieuwe inrichting, maar kregen
ook de buurtbewoners de kans om de resultaten van het project Natuur voor Jong en Oud te ontdekken. Het
thema was heide en vlinders. Op de drie locaties (Provil, Kinderkribbe Ter Duinen en De Bekelaar) konden de
bezoekers de vlinders van de heide bewonderen. Er waren verschillende activiteiten, waaronder een
schaapsdrijfdemonstratie, een traditionele Vlaamse Kermis, knutselworkshops voor kinderen,
voorleeshoekje, kindervlinderwandelingen en boeiende erfgoedwandelingen.
Communicatie: Persmoment, landschapskrant, Boslandkrant, website, facebook, flyer, posters
Planning 2013:
- Reminiscentiekoffer met thema’s heide, landschap en natuur, voor de senioren van het zorgcentrum
- Inrichting vlindertuin zorgcentrum De Bekelaar
- Educatief vlinderpakketje voor de drie sociale instellingen
160
3.3.5. DE LAATSTE GETUIGEN: HISTORISCHE ECOLOGIE IN LIMBURG
- Datum: 2010-2013
- Trekker: RLLK
- Partners en samenwerking: provincie, Likona, West-Vlaamse Intercommunale, VUB
- Financiering: eigen middelen via opdracht provincie
- Doelgroepen: natuurverenigingen, erfgoedverenigingen
- Doelstelling:
- oprichten werkgroep Historische ecologie binnen de Limburgse koepel voor Natuurstudie Likona
- afleveren historisch ecologische analyses van drie gebieden (GLE’s of Grote Landschappelijke
eenheden) met name Bosland, De Wijers en Nationaal Park Hoge Kempen
- bevragen oude getuigen over vroegere landgebruik
- Communicatie: artikels, folder, posters, aankondigingen in tijdschriften en op websites
- Nazorg en opvolging: De werking van de nieuwe werkgroep zal in de toekomst binnen de Likonakoepel
worden gedragen. De provincie ondersteunt het secretariaat, de werkgroep zelf wordt door vrijwilligers
getrokken.
Deze opdracht werd in 2012, na het stilliggen wegens het vertrek van het personeelslid in 2011 opnieuw
opgepakt, dit keer in onderaanneming. Een consortium van West-Vlaams historisch ecoloog en plantkundige
Arnout Zwaenepoel met professor Dries Thijs, vakgroep archeologie van de VUB kreeg de opdracht gegund. In
2013 worden de resultaten van het onderzoek en de activiteiten die hiermee gepaard gaan verwacht.
3.3.6. CURSUS ZOMERSNOEI HOOGSTAMFRUITBOMEN HENGELHOEF
- Datum: 2012-06-09
- Trekker: RLLK,
- Partners en samenwerking: Boomgaardenstichting en Limburgs Landschap
- Financiering: RLLK
- Doelgroepen: particulierne met hoogstamboomgaarden
- Doelstelling: kennis over beheer van hoogstamfruitbomen verhogen
- Communicatie: uitnodiging
Deze cursus werd gegeven door lesgever Kamiel Bollen van de nationale boombaarden stichting en dit in een
hoogstam boomgaard met 200 fruitbomen eigendom van Limburgs landschap vzw te Hengelhoef. Deze
zomersnoei geeft weer waar de cursisten op moeten letten wanneer ze gaan snoeien voor de vruchtzetting.
We denken hier aan het verwijderen van kruistakken, verwijderen van kankergezwellen, wat doen bij het
scheuren van de takken door teveel aan fruit, uitlichten van de kruinen enz. De lesgever lichte enkele
aspecten toe waarna de cursisten zelf deze konden uitvoeren op de bomen. Deze manier van lesgeven werd
geapprecieerd door de cursisten en vroegen daarom of het mogelijk was voor een vervolg op deze cursus. In
2013 staat daarom al twee datums genoteerd en dit op dezelfde locatie. Er waren 25 cursisten.
161
3.3.7. INFORMATIEVE WERFBORDEN
- Datum: 2012
- Trekker: RLLK
- Financiering: RLLK, gekoppeld aan diverse projecten
- Doelgroepen: ieder die in aanraking komt met de werken
- Doelstelling: informeren over en draagvlak krijgen voor landschapsherstel
- Ecotoets: de borden zijn herbruikbaar
RLLK investeerde de afgelopen jaren in zeer opvallende tijdelijke werfborden. Voor aanvang van de werken
en tijdens de werken blijven deze borden staan met uitleg over wat en waarom er iets gebeurt in het
landschap. Het bord bestaat uit een vast frame met een A3 kadertje waarin telkens de passende info op maat
wordt aangebracht.
Voorbeelden van A3 infobladen die in de kaders worden geplaatst
162
4. VERPLICHTE ACTIVITEITEN
4.1. LANDSCHAPSKRANT
Verplichting: minstens 2 maal per jaar een landschapskrant breed verspreiden
Er werden twee landschapskranten breed verspreid, zie 2.7.1.
4.2. VORMINGSACTIVITEITEN
Verplichting: minstens 3 vormingsactiviteiten organiseren of mee organiseren, waaraan telkens minstens 25
deelnemers participeren;
Hieraan werd voldaan, er werden 22 educatieve activiteiten georganiseerd of medegeorganiseerd. In totaal
werden er hiermee 893 mensen bereikt. Aan 15 activiteiten werd met 25 of meer deelnemers deelgenomen.
Chronologische lijst
datum omschrijving Zie jaarverslag samenwerking aantal bewijs
1 22/01/2012
Goud voor zorg evenement in
Kelchterhoef, gidsbeurt 4.3.1
ism KAV
13 lijst
2 26/01/2012 infomoment wijerdag 4.3.7
58 lijst
3 28/02/2012
infovergadering bolderberg (acties
Life+ & pdpo) 3.3.2
samen met
ELO
115 lijst
4 7/03/2012 Symposium Solabio 3.1.3
diverse
partners
136 lijst
5 29/03/2012 infomoment wijerdag 4.3.7
12 lijst
6 30/03/2012
intergenerationale act / natuur voor
jong en oud 3.3.4
65 verklaringen
7 24/4/2012
opleiding begeleiders 20 jaar life
(3watEr) 3.3.2
samen met
ELO
6 lijst
8
07/05,
8/5/2012
Vegers voor Vlinders op de heide (4
klassen) 3.3.4
ism Isis
66 lijst
9
10/05,
11/5/2012
Vegers voor Vlinders borstels maken
(4 klassen) 3.3.4
ism Isis
66 lijst
10
04/09,
05/09/2012
Vegers voor Vlinders op de heide (3
klassen) 3.3.4
ism Isis
52 mail school
11
06/09,
07/09/2012
Vegers voor Vlinders borstels
maken + intergenerationeel (3
klassen)
3.3.4
ism Isis
52 mail school
14 22/05/2012 Bijeenkomst wandelpeters 3.2.1
34 lijst
163
15 29/05/2012
opleiding inventarisatie dagvlinders
voor leden WBE 3.1.8
7 lijst
16 9/06/2012 zomersnoei hoogstam fruitbomen 3.3.6
samen met
lila
25 lijst
17 12/06/2012 imkers en landbouw 3.3.3
22 lijst
18 12/6/2012 studiedag NME in de Wijers 3.3.2
56 lijst
19 21/06/2012 imkers en WBE 3.3.3
26 lijst
20 03/07/2012 imkers en natuur, landbouw en WBE 3.3.3
31 lijst
21 5/9/2012
infomoment : bestrijding invasieve
soorten 3.1.6
26 lijst
22 16/10/2012
opleiding wijergids 16/10, 30/10,
6/11, 20/11, 11/12 3.3.2
diverse
partners
25 lijst
893
Verder werden een aantal personeelsleden gevraagd om op studiedagen en bijeenkomsten van anderen een
spreekbeurt, excursie of toelichting te verzorgen:
02/02/2012: Presentatie ‘Opmaak van gemeentelijke wegbermbeheerplannen’ tijdens het ‘Platform
Openbaar Groen’ georganiseerd door de provincie Limburg
08/02/2012: toelichting PDPO, gemeenteraad Houthalen-Helchteren
23/05/2012: toelichting PDPO, commissie vrijetijd Heusden-Zolder, Domein Bovy
07/06/2012 presentatie over de watersnip als adoptiesoort van Beringen op een infoavond voor de
inwoners van Stal-Beringen
13/09/2012: toespraak aan kunsten festival Sideways-Trage Wegen over De Wijers
25/09/2012: toelichting landschapsbeheer Kelchterhoef, provincie Limburg
23/10/2012: Presentatie ‘Samen werken rond de bestrijding van invasieve soorten in Noord-Limburg’
tijdens het’ Platform Openbaar Groen’ georganiseerd door de provincie Limburg.
- 14/12/2012: presentatie energieke houtkanten op het DUBO XL event in Heusden-Zolder
Artikels/bijdragen in tijdschriften
- artikel over energieke houtkanten in het tijdschrift van Werkgroep Isis (maart 2012)
- artikel over bestrijding van invasieve exoten in N-Limburg in het tijdschrift Milieu en Natuur van de
provincie Limburg. Jaargang 14, nr. 4 – 2012
164
4.3. PUBLIEKSACTIVITEITEN
Verplichting: Minstens 3 brede publieksactiviteiten met een brede maatschappelijke uitstraling organiseren
of mee organiseren, waaraan telkens minstens 100 deelnemers participeren.
Hieraan werd voldaan. Er werden 9 publieksactiviteiten georganiseerd of mee-georganiseerd voor een totaal
van 15.000 aanwezigen. Bij 7 activiteiten waren meer dan 100 deelnemers aanwezig.
BREDE PUBLIEKSACTIVITIETEN
Datum Activiteit Locatie Samenwerking
Aantal Bewijs
1 22/01/2012 Goud voor zorg evenement Kelchterhoef
samen met KAV
Limburg
150 foto's
2 15/04/2012
Opening boskapel
Hengelhoef Hengelhoef
samen met lila,
pdpo
70 foto's
3 22/04/2012 Drevendag Averbode Averbode samen met RLNH
1.500 foto's
4 19/08/2012 Opening imkerij Hengelhoef hengelhoef
samen met lila,
pdpo
80 foto's
5 25/08/2012 Nacht van de vleermuis
Domherenpark
Heusden-
Zolder samen met Lila
150 foto's
6 16/09/2012 Vlinderinstuif lommel Meysterbergen samen met ANB
500 foto's
7 30/09/2012 Dag van de Wijers De Wijers
op verschillende
locaties
10.000 foto's
8 14/10/2012
Week van het Bos -
lancering box/
bosbewonersroute Pijnven ism Bosland
1.800 foto's
9
22-
23/9/2012
Imkercongres - infostand
projecten Herkenrode
ism imkerbond
nationaal congres
750 foto's
15.000
4.3.1. GOUD VOOR ZORG - KELCHTERHOEF
Datum: 22 januari 2012
Trekker: KAV Limburg
Partners en Samenwerking: Regionaal Landschap Lage Kempen, CM, De bosberg
Financiering: Algemene middelen (MINA)
Doelgroepen: vrouwen en jonge gezinnen
Doelstelling: Voor de Goud voor zorg-actie van KAV moesten mensen zoveel mogelijk km’s verzamelen om
een aantal solidariteitseisen voor vrouwen kracht bij te zetten. Door een partnership aan te gaan met KAV kon
RLLK deze km’s laten sprokkelen in Kelchterhoef, waardoor de wandelaar tegelijk ook meer aandacht krijgen
voor hun eigen streek.
165
Communicatie: website, facebook, nieuwsbrieven, via KAV-afdelingen, flyers…
Ecotoets: Ecologisch en herbruikbaar festivalmateriaal
De KAV, Katholieke Arbeidersvrouwen, is een vereniging waarmee het RLLK, en de natuursector in het
algemeen, weinig contact mee heeft. Met de Goud voor zorg-actie van KAV; waarbij de KAV-vrouwen al
wandelend, fietsend of zwemmend kilometers moesten verzamelen om de actiepunten kracht bij te zetten,
leek het RLLK om twee doelen te verenigen. Ons doel is immers mensen terug hun eigen streek laten
waarderen. De doelgroep van KAV-vrouwen is zeker een doelgroep die het regionaal landschap nog niet
kennen. Door hen te laten wandelen in eigen streek, werd het een win-winsituatie voor beide partijen. Op 22
januari vond de Goud voor zorg Dag plaats in Kelchterhoef, Houthalen-Helchteren. De vrouwen (en hun
gezinnen) konden er komen wandelen, fietsen, zwemmen, maar er viel ook allerlei randanimatie te beleven.
RLLK zorgde voor een kinderzoektocht door Kelchterhoef en een geleide wandeling, met uitleg over de op
stapel staande en uitgevoerde werken, evenals de geschiedenis van het domein. Er kwamen zo’n 150 mensen
opdagen, ondanks het slechte weer.
4.3.2. OPENING BOSKAPEL HENGELHOEF
Datum: 15/04/2012
Trekker: Limburgs Landschap
Partners en Samenwerking: Regionaal Landschap Lage Kempen, LiLa
Financiering: PDPO
Doelgroepen: recreanten
Doelstelling: Opening en bekend maken historische Boskapel in Hengelhoef
Communicatie: brieven, facebook, nieuwsbrieven
Ecotoets: nvt
Op zondag 15 april nemen een een 70-tal personen deel aan de opening van de gerestaureerde boskapel in
Hengelhoef. Tijdens de wandeling naar de kapel neemt boswachter Vic de geïnteresseerden mee op pad om
onderweg te vertellen over de bijzondere natuurwaarden van het domein.
166
Aan de kapel licht Albert Baenens, bestuurder Limburgs Landschap, de geschiedenis van de boskapel toe, tot
en met de laatste brand en de recente restauratie.
Gedeputeerde Frank Smeets geeft uitleg over de relatie van dit gebied met De Wijers. Nadien wordt de kapel
ingezegend door de priester van Houthalen-Oost. De inzegening wordt opgeluisterd door het plaatselijke
koor. Kinderen van een lokale jeugdvereniging versieren de site met bloemen. Daarna worden ze verrast met
enkele oude volksspelen.
4.3.3. AVERBODE DREVENDAG
Datum: 2009-2012
Trekker: RLNH en RLLK
Partners en Samenwerking: Natuurpunt, Vlaamse Landmaatschappij, Gemeente Tessenderlo, Scherpenheuvel
-Zichem en Veerle-Laakdal
Financiering: Algemene middelen (MINA), Quickwin De Merode, Onroerend Erfgoed
Doelgroepen: inwoners De Merode, in het bijzonder Tessenderlo, Scherpenheuvel-Zichem, Veerle-Laakdal
Doelstelling: draagvlakverbreding, mensen laten kennismaken met hun streekeigen landschap
Communicatie: geboortekaartje in de brievenbus van de kindjes geboren in 2011, persoonlijke uitnodiging
voor eerste boomplanting, pop-upwand in gemeentehuis, gemeentelijke infobladen, pers
In 2009-2010 werd gestart met het overleg over de communicatie rond het herstel van de dreven in
Averbode. Er werd, samen met de betrokken partners, besloten om er een geboortedreef van te maken. Dit
plan werd in 2011 concreet verder uitgewerkt. Elk kindje dat in 2011 geboren werd in één van de drie
gemeenten (Scherpenheuvel-Zichem, Tessenderlo, Laakdal) kreeg een geboortekaartje thuisgestuurd
waarop het te weten kreeg dat er voor hem/haar een geboorteboom zal worden geplant in de geboortedreef.
Tijdens de grote drevendag op 22 april 2012 mochten de kindjes hun geboorteboom komen inhuldigen..
Om de werken in de dreef en het aspect ‘geboortedreef’ alvast bij het grote publiek bekend te maken, werd er
in 2011 een tentoonstelling ontwikkeld die in de drie gemeentehuizen is rondgegaan. Op 19 november 2011
werden de eerste bomen van de nieuwe dreven in Averbode feestelijk geplant. Nadat alle bomen werden
geplant vond de drevendag plaats op 22 april 2012. Deze werd door RLLK georganiseerd, samen met
Regionaal Landschap Noord-Hageland, Vlaamse Landmaatschappij en Natuurpunt. Tijdens de drevendag
werden alle kindjes die geboren zijn in 2011 uitgenodigd om hun boom in te huldigen. Elk kindje kreeg een
boomschijfje met zijn of haar naam, dat op een groot bord aan het begin van de dreef werd opgehangen. Ze
kregen suikerboontjes met het Merodelogo mee naar huis als aandenken. Tevens waren er verschillende
leuke activiteiten voor de allerkleinsten, zoals springkastelen, grime en enkele infostands. Er waren zo’n
1500 aanwezigen, uiteraard voornamelijk de kindjes van 2011 met hun familie.
167
4.3.4. OPENING IMKERIJ HENGELHOEF
- Datum: 19/8/2012
- Trekker: Limburgs Landschap
- Partners en Samenwerking: RLLK, imkers
- Financiering: PDPO
- Doelgroepen: recreanten
- Doelstelling: mensen met de wereld van imkers laten kennismaken, link tussen natuur- en
landschapsherstel en imkerij leggen
- Communicatie: foldertjes, uitnodigingen, websites, pers
- Ecotoets: lokale streekproducten
In het kader van het PDPO project Parken in De Wijers, herstelde Limburgs Landschap de imkerij van
Hengelhoef. RLLK cofinancierde een deel van deze acties en sprak het publiek toe op de opening. Op 19/8
werd het vernieuwd gebouw dat naast de imkerij ook een multifunctioneel workshopgedeelte heeft feestelijk
geopend. Naast een officieel gedeelte met toespraken waren er allerlei randactiviteiten zoals demonstratie
honingslingeren, honingproeven, geleide wandelingen… Op deze bloedhete dag kwamen een 70 tal mensen
langs.
168
4.3.5. NACHT VAN DE VLEERMUIS
Datum: 25 augustus 2012
Trekker: Limburgs Landschap en Regionaal Landschap Lage Kempen
Partners en Samenwerking: Lila, RLLK, Natuurpunt HZ
Financiering: Algemene middelen (MINA)
Doelgroepen: groot publiek
Doelstelling: mensen laten kennismaken met streekeigen natuur en landschap, ervoor zorgen dat ze het meer
gaan waarderen en er mee zorg voor dragen.
Ecotoets: Ecologisch en herbruikbaar festivalmateriaal
Dit jaar deed het Regionaal Landschap Lage Kempen, samen met Limburgs Landschap en Natuurpunt
Heusden-Zolder mee aan de Nacht van de Vleermuis op 25 augustus. In en rond het Domherenhuis in
Heusden-Zolder vonden verschillende activiteiten plaats om mensen een blik te gunnen in het leven van de
vleermuis. Voor de kinderen waren er knutselworkshops, een tekenwedstrijd, spannende verhalen en een
speciale kinderwandeling. Volwassenen konden kijken naar een vleermuizenfilm, vertrekken op één van de
vleermuizenwandelingen, kijken naar de insectenmuur of verpozen bij een bloody cocktail. 150 mensen
kwamen naar de Nacht van de Vleermuis.
4.3.6. VLINDERINSTUIF BOSLAND
Datum 16/09/2012 -16/09/2012
Doelgroepen: Buurtbewoners en inwoners van Bosland
Doelstelling: Sensibilisatie voor natuur in de achtertuin, kennis over eigen landschaps- en
natuurgeschiedenis verhogen.
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD: Omwonenden worden gesensibiliseerd over zeldzame soorten in hun
achtertuin, lokale streekproducten
Omschrijving
Op 16 september vond het evenement 'Vlinderinstuif' van het project Natuur voor jong en oud plaats op drie
buurlocaties in Meysterbergen, Lommel.
Op deze manier konden niet enkel de betrokken generaties profiteren van de nieuwe inrichting, maar kregen
ook de buurtbewoners de kans om de resultaten van het project Natuur voor Jong en Oud te ontdekken. Het
thema was heide en vlinders. Op de drie locaties (Provil, Kinderkribbe Ter Duinen en De Bekelaar) konden de
bezoekers de vlinders van de heide bewonderen. Er waren verschillende activiteiten, waaronder een
schaapsdrijfdemonstratie, een traditionele Vlaamse Kermis, knutselworkshops voor kinderen,
voorleeshoekje, kindervlinderwandelingen en boeiende erfgoedwandelingen. Een 500 tal mensen kwam
langs op de Vlinderinstuif.
Communicatie: Persmoment, landschapskrant, Boslandkrant, website, facebook, flyer, posters
169
4.3.7. DAG VAN DE WIJERS
Datum 30/9/2012
Trekker: Regionaal Landschap Lage Kempen
Partners en Samenwerking: projectpartners van De Wijers, diverse lokale verenigingen
Doelgroepen: inwoners van De Wijers, breed publiek
Doelstelling: mensen laten kennismaken met streekeigen natuur en landschap, ervoor zorgen dat ze het meer
gaan waarderen en er mee zorg voor dragen.
Financiering: Limburg Sterk Merk (natuurparken)
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD: Omwonenden worden gesensibiliseerd over het gebied en zijn
geschiedenis, lokale streekproducten, sensiblisering rond duurzame mobiliteit, verplaatsingen zoveel
mogelijk per fiets
Omschrijving
Communicatie: Persmoment, landschapskrant, website, facebook, flyers, posters, gemeentelijke infobladen
In 2012 organiseerde RLLK voor de eerste maal de Dag van De Wijers. De bedoeling is om alle inwoners van
dit unieke vijvergebied te laten kennismaken met het gebied waar ze zelf in wonen. Om zoveel mogelijk
lokale organisaties en verenigingen hierbij te betrekken werd eerst in januari een informatiesessie
georganiseerd. Ruim 60 organisaties namen hier aan deel. Hierdoor werd de Dag van De Wijers vooral een
dag van de lokale organisaties die allemaal hun beste beentje voor zetten om op 30/9 vernieuwende
activiteiten te organiseren die het publiek om een andere, verrassende en intense manier in contact brachten
met het typische streekkarakter van De Wijers. Dit resulteerde op 30 september uiteindelijk tot ruim 50
activiteiten die op 16 verschillende locaties werden aangeboden. Met dit initiatief werden ongeveer 10.000
deelnemers bereikt. Het programma werd uitgebreid geëvalueerd met alle deelnemende organisaties. Zowel
de deelnemende organisaties als de bezoekers waren over de ganse lijn positief.
Door de inwoners op 30 september naar en zelfs óp de vijvers te brengen, zorgde het Regionaal Landschap
Lage Kempen dat inwoners en bezoekers dit gebied ook in de toekomst een warm hart zullen toedragen en er
respect voor zullen hebben.
Aan Camping Heidestrand in Zonhoven organiseerde RLLK zelf eenmalig ‘De Wijers from the sky’: de hele dag
lang werden 300 wedstrijdwinnaars 45 meter de lucht in gehesen met de Dinner in the sky-tafel. Vanuit de
lucht heb je namelijk het mooiste zicht over de meer dan 1.000 vijvers van De Wijers. Bovenop het platform
kregen ze enkele streekbiertjes en hapjes, terwijl een gids hen vertelde over wat er zo uniek is aan deze
170
vijverstreek. De eerste luchtdoop was voorbehouden voor beleidsmakers uit De Wijers: o.a. ministers Lieten,
en Vandeurzen, diverse burgemeesters van de gemeenten, directeuren Natuurpunt en Limburgse Landschap,
gedelegeerd bestuurder VLM, ... bewonderden het gebied vanuit de lucht. Vanop de grond volgende de
gouverneur met goedkeurend oog alles op.
Enkele van de hoogtepunten in het programma waren:
- Bierbrouwen, karper roken, brood bakken, kinderworkshops, ‘walk on water’ en huifkartochten op
Domein Bovy
- Avontuurlijke wandeling met apenbrug en vlottentocht in Eversel/Ubbersel
- Spannende vertel- en andere doewandelingen, streekproevertjes en stap je fit in Kelchterhoef/
Bosberg
- Fotografiebeurs, Beleef-, doe- en proeftocht in Domein Kiewit
- Ritten met de menkar, prehistorische wandeling met prehistorisch boogschieten en speerwerpen aan
Camping Holsteenbron
- Hindernissenparcours per kayak, waterknutselen, bezoek viskwekerij in Camping Heidestrand
- Een blik achter de schermen van viskwekerij Vandeput in Zonhoven.
Overzicht van de locaties tijdens de Dag van de Wijers:
Abdijsite Herkenrode – Domein Kiewit in Hasselt
Domein Bovy – Bolderberg – Eversel in Heusden-Zolder
Camping Heidestrand – Camping Holsteenbron – Viskwekerij Vandeput in Zonhoven
Bezoekerscentrum Hengelhoef – Bosberg - Kelchterhoef in Houthalen-Helchteren
’t Vloot in Lummen
C-mine - Het Groene Huis - Slagmolen in Genk
Demerstrand in Diepenbeek
Diepenbeek Genk
171
Hasselt Bovy
Houthalen Lummen
Zonhoven
4.3.8. WEEK VAN HET BOS - LANCERING BOX/ BOSBEWONERSROUTE.
Datum: 14/10/2012
Trekker: Bosland
Partners en Samenwerking: projectpartners van Bosland, waaronder RLLK
Financiering: Intergemeentelijke Vereniging Bosland, RLLK
172
Doelgroepen: inwoners van Bosland, breed publiek
Doelstelling: kennismaking met de diversiteit van Bosland en lancering van de wandelbox Bosland
Ecotoets en eventuele relatie tot IHD: Omwonenden worden gesensibiliseerd over het gebied en zijn
geschiedenis, lokale streekproducten. Deelnemers worden gesensibiliseerd om zich naar de activiteit te
verplaatsen per fiets – de houten wandelbox bestaat gedeeltelijk uit FSC-hout
Omschrijving
Communicatie: nieuwsbrief Bosland, website Bosland en RLLK, persartikels, flyers, gemeentelijke infobladen
Het programma in Pijnven in het kader van de week van het Bos laat bezoekers kennis maken met de
diversiteit van Bosland en met biodiversiteit, via infostands, workshops, animatie, educatieve wandelingen.
Méér dan 1500 namen deel aan dit evenement.
Bezoekers konden genieten van de muzikale uitspattingen van de boomfanfare. Het zwevende gezelschap
bracht niet enkel volwassenen, maar ook kinderen in vervoering. Ook het boselfje Nymfa wist de kinderen te
boeien met haar fantasierijke voorstelling. Bo’s Bos bracht een speelse voorstelling voor de allerkleinsten.
Tussendoor kon oud en jong zich vergapen aan de twee kleurrijke insecten op stelten. En natuurlijk stonden
de boswachters paraat om vragen te beantwoorden van geïnteresseerde bezoekers.
Voor wie liever zelf aan de slag gaat, waren er leuke workshops. Zo konden kinderen de fotograaf in zichzelf
naar boven halen en muziek maken met de mannen van Trash Beatz, die muziek maakten door te trommelen
op pannen, potten en andere ongewone instrumenten. De sportievelingen konden zich uitleven tijdens de
inhuldiging van de Bosbewonersroute. Kinderen die het graag wat hoger op zochten, konden naar hartenlust
klimmen en via apenbruggen van de ene boom naar de andere klauteren. Wie dorst of honger had gekregen
van dit alles, kon de interne mens versterken in het boscafé, waar je tevens een uitgebreid assortiment aan
paddenstoelen kon bewonderen.
Regionaal Landschap Lage Kempen lanceerde de duurzame houten wandelbox Bosland. Het gaat om alle
wandelkaarten van de acht wandelgebieden die tot nog toe in Bosland werden ontwikkeld en de
ontdekkingskaart, een handige overzichtskaart van het hele gebied met tips voor leuke uitjes met
volwassenen en kinderen. Ter gelegenheid van de lancering verscheen in de Bosland nieuwsbrief een
kortingsbon van 3 euro die gretig gebruik werd.
4.3.9. IMKERCONGRES HERKENRODE - INFOSTAND PROJECTEN
Datum 22-23/9/2012
Doelgroepen: imkers, geïnteresseerden in de imkerij
Partners: ism imkerbond nationaal congres
173
Doelstelling:
Omschrijving: RLLK organiseerde een infostand met de link tussen landschapsprojecten, het label Plant van
Hier en de imkerij. Ter gelegenheid van dit imkercongres werd een speciale editie uitgegeven van de
publicatie Plant Van Hier waarin extra tips werden opgenomen voor imkers om met andere groepen samen te
werken. Alle imkers konden met een bon deze gids ophalen aan onze stand. Hierdoor werden vrijwel alle
imkers geïnformeerd over de werking en projecten van de Regionale Landschappen. Het leidde tot soms
pittige discussies maar net door met elkaar in gesprek te gaan kunnen de waters tussen de groepen minder
diep worden.
Communicatie: flyers, tijdschriften
Op de eerste dag waren een 500 tal aanwezigen, op de tweede dag een 250 geïnteresseerden.
4.3.10. PLANNING EDUCATIEVE EN PUBLIEKSACTIVITEITEN 2013
Planning educatieve activiteiten 2013
vj 2013
Methodiek van historische ecologie. Workshop/Lezing: de
methodiek van mondelinge geschiedenis Houthalen
vj 2013
Methodiek van historische ecologie. Workshop: lezen van oude
kaarten Houthalen
vj 2013
Discussieontmoeting met natuur beherende organisaties. Thema
houtkantenbeheer Bocholt
begin sept 2013
Discussieontmoetingen met natuur beherende organisaties .
Thema heidebeheer Houthalen
Opleiding Boslandgidsen Bosland
Opleiding houtkantenbeheer Lummen
maart april 2013 herhaling opleiding wijergidsen De Wijers
najaar 2013 Lezing: de historisch ecologische geschiedenis van De Wijers; De Wijers
najaar 2013 Lezing: de historisch ecologische geschiedenis van Bosland; Bosland
najaar 2013
Lezing: de historisch ecologische geschiedenis van De Hoge
Kempen; NPHK
9/11/2013 Wintersnoei hengelhoef Houthalen
november 2013 Terugkomdag gidsen De Wijers Bokrijk
174
Planning publieksactiviteiten 2013
1/04/2013 Opening wandelgebied Fonteintje Koersel
21/04/2013 Erfgoeddag: stop de tijd - slow mail Tessenderlo
12/05/2013 Opening Park Bovy Bovy
8/06/2013 Zomersnoei hengelhoef (9-12) ism Lila en NBS Houthalen
30/06/2013 Opening Park Kelchterhoef en Hengelhoef Kelchterhoef, Hengelhoef
Zomer Poelenproject Ooievaarproject Lummen Zwarte Beek Lummen
september 2013 Monumentendag nog niet bepaald
11 of 25 september publieks+persmoment life+ De wijers
einde 2013 opening langeafstandswandeling De Wijers De Wijers
175
5. RELATIE DOELSTELLINGEN - ACTIVITEITEN
Opdrachten Regionaal
Landschap:
Stre
ekei
gen
kara
kter
Nat
uurr
ecre
atie
Nat
uure
duc
atie
Rec
reat
ief
med
egeb
ruik
Nat
uurb
ehou
d
Aan
leg
, beh
eer
en h
erst
el K
LE’s
Dra
agvl
ak
nat
uurb
ehou
d
vers
terk
en
ACTIES ROND NATUURBEHOUD, KLE, LANDSCHAPSZORG EN STREEKEIGEN KARAKTER
3.1.3 Solabio X X X X X
3.1.4 Natuurverbindingen X X X X X
3.1.5 Energiek Landschap X X X X
3.1.6 Samen bestrijden invasieve soorten X X X X X
3.1.7 Parken in de Wijers X X X X X X X
3.1.8 Biodiversiteitsakkers X X X X X
3.1.9 Bosland & De Wijers X X X X X X X
3.1.10 Achterstal. Beheer Parkrangers X X X X X X
3.1.11 KLE langs trage wegen Neerpelt X X X X X X
3.1.12 Project eetbaar speelbos X X X X X X
3.1.13 Agentschap Onroerend Erfgoed X X X X X
3.1.14 Ooievaar project Zwarte Beek X X X X
3.1.15 VLM Bedrijfsplanner X X X X
ACTIES ROND RECREATIEF MEDEGEBRUIK EN NATUURRECREATIE
3.2.1 Wandelpeters en –meters X X X X
3.2.2 Wandelplatform Limburg X X
3.2.3 Grenzeloos wandelen X X X
3.2.4 Wandeltellers X X X
3.2.5 Wandelgebied Hoksent Molhem X X X X X
3.2.6 Wandelgebied Koersel Kapelleke X X X X X
ACTIES ROND NATUUR- EN MILIEUEDUCATIE EN SENSIBILISATIE
3.3.1 Ervaar & koester de Stilte X X X X X
3.3.2 Life 3 WatEr X X X X X X X
3.3.3 Over Bloempjes en bijtjes X X X X
3.3.4 Natuur voor Jong en Oud X X X X X
3.3.5 Laatste getuigen X X X X X
3.3.6 Zomersnoeicursus X X X X
3.3.7 Informatieve werfborden X X X X X
4.3.6 Vlinderinstuif Bosland X X X X X
4.3.7 Dag van De Wijers X X X X X
176
6. CRITERIA ERKENNINGSBESLUIT EN OPVOLGING EVALUATIE WERKINGSJAAR 2011
6.1. CRITERIA M.B.T. HET ERKENNINGSBESLUIT
1. Rechtspersoonlijkheid hebben; hieraan is voldaan, de organisatie is een vzw.
2. Geografische entiteit van minstens 30.000 ha, met typisch landschap, grote gaafheid, samenhang,
cultuurhistorische waarde, hoge actuele natuurwaarde en grote mogelijkheden voor natuurontwikkeling,
natuurgerichte recreatie en toerisme; dit criterium werd aangetoond bij de aanvragen voor erkenning.
3. Activiteiten ontplooid hebben in verband met de bevordering en promotie van het streekeigen karakter,
met natuurrecreatie en recreatief medegebruik, met natuureducatie, met natuurbehoud en
natuurbeheer, alsook met herstel, aanleg en ontwikkeling van kleine landschapselementen; hieraan
werd voldaan bij de aanvragen erkenning, ook in 2012 werden dergelijke activiteiten ontplooid, zoals
wordt aangetoond in dit verslag.
4. Voorgedragen worden door de Bestendige Deputatie van de provincie; hieraan werd voldaan bij de
aanvraag definitieve erkenning
5. Algemene Vergadering moet omvatten: de provincie en/of gemeenten, de erkende milieu- en
natuurverenigingen en eventueel erkende landbouworganisaties, erkende verenigingen ter bevordering
van toerisme en recreatie en erkende wildbeheereenheden; hieraan werd voldaan. Van de 59 leden zijn
er 16 afkomstig uit de groep gemeenten en provincie, 20 uit de groep natuur, 11 uit de groep toerisme,
10 uit de wildbeheersector en 2 uit de landbouwsector.
6. Raad van Bestuur moet samengesteld zijn als volgt: minstens 1/3 vertegenwoordigers van provincies of
gemeenten, minstens 1/3 vertegenwoordigers van erkende natuurverenigingen en voor het overige
vertegenwoordigers van de resterende doelgroepen; hieraan werd voldaan. Van de 9 bestuurders zijn er
4 vertegenwoordigers van gemeenten en provincie (= minstens 1/3e), 3 vertegenwoordigers van de
groep natuur (= minstens 1/3e) en twee vertegenwoordigers van de groep ‘derden’. Een derde
vertegenwoordiger van de groep ‘derden’ werd als adviserend lid toegevoegd.
7. Jaarlijks moeten volgende activiteiten ontplooid worden: minstens 2 maal landschapskrant, 3
vormingsactiviteiten, 3 brede publieksactiviteiten; hieraan werd voldaan.
8. De boekhouding moet zodanig zijn dat de aanwending van de subsidie van de Vlaamse Gemeenschap
controleerbaar is. Hieraan werd voldaan. De boekhouding wordt intern voorbereid, volgens een
administratief protocol dat de wet op de overheidsopdrachten, de bestelling en betaling van goederen
regelt. De boekhouding wordt door een boekhoudkantoor ingebracht. Er wordt analytisch geboekt zodat
er een goede traceerbaarheid is van de kosten en inkomsten over de projecten. De rekening en balans
werden door een extern bedrijfsrevisor gecontroleerd. Als gevolg van projecten met Europese en
provinciale subsidies, werden de boekhouding en declaraties reeds enkele keren gecontroleerd met
positief gevolg.
177
6.2. BIJKOMENDE CRITERIA OPGELEGD VANUIT DE MINA-RAAD
Het Regionaal Landschap rapporteert in het jaarlijks in te dienen werkingsverslag herkenbaar en afzonderlijk
over :
1. De concrete projecten en activiteiten die zijn uitgevoerd als basistaakstelling en de extra taken die
buiten de basistaakstelling zijn uitgevoerd zowel binnen het kader van structurele opdrachten op
Vlaams, provinciaal of gemeentelijk niveau als allerlei éénmalige of tijdelijke projecten;
In dit verslag werd gebruik gemaakt van het door ANB aan ons bezorgde format. Zoals vorig jaar werd de
opsplitsing van de activiteiten vallend onder onze basistaakstelling en andere projecten niet in aparte
hoofdstukken gerapporteerd, vermits deze niet in de door ANB vooropgestelde format werd behouden.
Daarom zijn activiteiten van de ‘landschapsanimator’ en ‘bedrijfsplanner’ toegevoegd aan de activiteiten
in het kader van de basistaakstelling. Om toch duidelijkheid te scheppen wordt bij elke actie eerst een
korte samenvatting gegeven waarin o.a. vermeld staat met welke middelen werd gewerkt en wat de
concrete doelstelling was.
- Datum:
- Trekker: wanneer we ons als ‘trekker’ definiëren in de samenvatting in het jaarverslag,
betekent dit dat RLLK vrijwel zelf het initiatief tot de actie of het project nam en de
eventuele partners bijeenbracht. Ten tweede betekent dit dat RLLK de actie of het
project minstens coördineert en de eindverantwoordelijkheid draagt.
- Partners en samenwerking:
- Financiering:
- Doelgroepen:
- Doelstelling:
- Communicatie:
- Nazorg en opvolging:
- Ecotoets en eventuele relatie tot IHD
Hierbij moet gezegd worden dat we bij onze acties proberen een multiplicator effect te bekomen door
middelen in te zetten als hefboom geld en hiermee extra middelen te vinden. Voor wat betreft de inzet
van personeel heerst er bij RLLK het tegendeel van een eilandjesmentaliteit. Teamleden helpen en
ondersteunen elkaar, of springen elkaar bij bij grote drukte.
2. De concrete acties en initiatieven die zijn ondernomen op het gebied van sensibilisering en
informatieverspreiding voor het vergroten van het draagvlak voor natuur.
In dit verslag werd een hoofdstuk opgenomen over de algemene communicatie van het RLLK, zie punt
2.7. Verder werd bij elke beschreven actie opgesomd op welke wijze er voor deze actie informatie werd
verspreid of aan sensibilisatie werd gedaan, onder het titeltje ‘communicatie’ in de samenvatting.
3. De aandacht die zij besteedt aan de nazorg van uitgevoerde projecten en aan de impact op natuur van de
opgezette projecten.
Bij elke beschreven actie wordt onder het titeltje ‘nazorg’ opgesomd op welke wijze er voor deze actie
rond nazorg wordt gewerkt en onder het titeltje ‘ecotoets en eventuele relatie tot IHD’ hoe men de
positieve impact op de natuur zo hoog mogelijk houdt en de eventuele nadelige invloed zo veel mogelijk
vermijdt en wat de eventuele relatie is tot Europees beschermde natuur.
4. De samenwerking en het overleg met doelgroepen, partners en overheden.
178
Structureel, geregeld weerkerend overleg met partners wordt beschreven onder 2.6. Verder wordt bij
elke beschreven actie onder het titeltje ‘partners en samenwerking ‘opgesomd op welke wijze er voor
deze actie werd samengewerkt met diverse partners en onder het titeltje ‘doelgroepen’ wie men met
deze actie heeft bereikt.
5. De professionalisering van haar organisatie zowel op het vlak van personeelsbeleid als het
administratief en financieel beheer.
Dit wordt beschreven onder punt 2.5.
6.1. RESPONS OP DE AANBEVELINGEN
Opmerkingen in het kader van de evaluatie over 2011.
Vanuit ANB Limburg ontvingen we een gunstig advies over ons jaarverslag van 2011. Er werden geen
opmerkingen of aanbevelingen gedaan.
Het positieve eindverslag met advies van de MINAraad over de werking over 2011 werd ontvangen half
december 2012. Dit is uiteraard rijkelijk te laat om –moest dit het geval zijn- de werking over 2012 nog aan te
passen en zodoende de aanbevelingen maximaal te integreren. Er zijn geen specifieke aandachtspunten
geformuleerd naar het Regionaal Landschap Lage Kempen.
In 2012 worden de activiteiten van RL onder de loep genomen, specifiek met het oog op de mogelijke rol die
RL kunnen spelen bij de implementatie van de instandhoudingsdoelstellingen (IHD). RLLK zette in het
bijzonder in op projecten als aanleg van biodiversiteitsakkers, aanleg van poelen in functie van
weidevogelbeheer, heideherstel en kwaliteitsverbetering houtkanten. Zowel op het terrein als in het
jaarverslag wordt voldoende blijvende aandacht besteed aan monitoring, nazorg en evaluatie.
-> RLLK besteedt ook in punt 3.1.2. specifiek aandacht aan haar rol m.b.t. IHD en SBZ
6.2. BESPARINGSINSPANNINGEN EN OPVOLGING BUDGETTAIR BELEID DOOR RVB
RLLK begrootte voor 2013 opnieuw een bijkomende besparingsinspanning van 3%, naar aanleiding van een
prognose vanuit de administratie van ANB.
De besparingen worden door het RL opgevangen door een extra sterke inspanning om bijkomende middelen
voor haar acties en projecten te vinden. Anderzijds worden de uitgaven van reguliere overhead sterk in de
gaten gehouden. Er dient door de bijkomende inspanningen en extra projectbudgetten nog geen
vermindering van personeel te worden doorgevoerd. Eind 2013 staan mogelijks enkele jobs op de helling.
De raad van bestuur volgt op elke bestuursvergadering de stand van zaken nauw op middels tussentijdse
rekeningen en balansen. De boekhouding wordt immers maandelijks bijgewerkt zodat deze ook kort op de bal
kan worden gevolgd.
6.3. AANDACHTSPUNTEN 2013
In 2013 wordt er extra aandacht gegeven aan kansen voor vlinders. Vlinders zijn sowieso een belangrijke
aandachtsoort in de werking van RLLK. Heel wat acties worden en werden uitgevoerd in functie van
kommavlinder, heivlinder, kleine ijsvogelvlinder… Ook de aanleg van biodiversiteitsakkers kot
vlindersoorten ten goede.
Verder nemen we verdere samenwerking met de Limburgse Bosgroepen ten harte.
179
FINANCIEEL
180
7. FINANCIEEL VERSLAG
7.1. OVERZICHT
Legende: groen = inkomsten, roze = uitgaven, oranje = resultaat.
De evolutie van de inkomsten en bron van inkomsten in de periode 2005-2013: We zien een lichte stijging
van middelen en toenemende projectinkomsten tov de jaren daarvoor. De jaarlijkse resultaten nemen af. De
reserve dient als opgebouwde buffer. De personeelskosten bedragen nooit meer dan één derde van de totale
uitgaven. In 2013 wordt er aanzienlijk meer in terreininvesteringen geïnvesteerd. De reguliere overheadkost
schommelt tussen de 12 en 14%.
Blauw = personeel, geel = reguliere overhead, groen = werkingsmiddelen, roze = investeringen op terrein
181
De beschikbare middelen worden relatief het meest besteed in de terreininvesteringsmiddelen. Hoe meer
middelen, hoe meer investeringen op terrein, niet in personeel. De personeelskosten bedragen nooit meer
dan één derde van de totale uitgaven. De reguliere overhead bedraagt ongeveer 12-13 % van de
perosneelskosten.
De verdeling van de inkomsten naar bron laat zien dat de algemene middelen via Vlaamse overheid MINA
(8%), Ruimte en Erfgoed (8%), de provincie MINA (4%) en de gemeenten (5%) samen 27% bedroegen. De
andere inkomsten zijn allemaal projectgebonden en hier kwam het grootste aandeel of via provinciale
projecten (9%) en LSM middelen (23%) (Limburg Sterk Merk). Europees gelinkte programma’s zoals PDPO,
Leader, Interreg of Life+ zorgden voor 26% van de inkomsten.
182
7.2. BALANS PER 31/12/2012
Het balanstotaal per eind 2012 bedraagt 1.484.155 €. In tegenstelling tot vorig jaar is de post van
openstaande klanten slechts 155.606 €. De meeste openstaande vorderingen die in 2012 werden gedaan,
werden ook in 2012 betaald. De te innen opbrengsten over 2012 (gelden al uitgegeven maar nog niet
gevorderd in 2012) bedroegen 189.162 €. De over te dragen opbrengsten (gelden reeds ontvangen in 2012
maar nog niet uitgegeven) bedroegen 187.149 €.
Het te bestemmen resultaat bedraagt 12.990 €. De AV gaat akkoord om dit toe te voegen aan het sociaal
passief dat na winst toewijzing en met opname van de reserve van 2.200€ van het Natuur- en
Landschapsfonds, 340.913 € bedraagt.
183
184
7.3. RESULTATENREKENING 2012 EN BEGROTING 2013
De rekening op 31/12/2012 wordt afgesloten met 1.550.596 € inkomsten en 1.537.605 € uitgaven. Er werd
minder uitgegeven dan begroot, wat te wijten is aan het in vertraging zijn van een aantal uitvoeringsgerichte
projecten. Deze projecten ervaren enkel een uitstel in timing, er zijn geen knelpunten waardoor projecten
niet worden uitgevoerd. Vermits er minder kosten werden gedeclareerd, zijn ook de inkomsten minder dan
begroot. De begroting voor 2013 begroot in totaal 1.862.300 € inkomsten en kosten.
185
186
187
7.4. VERSLAG VAN DE BEDRIJFSREVISOR
Ira Nicolaij extern bedrijfsrevisor bracht haar verslag voor de raad van bestuur. Ze voerde een
controleopdracht uit over de balans en resultatenrekening. Ze bevestigt dat de balans en de
resultatenrekening afgesloten op 31/12/2012 een getrouw beeld vormen van het vermogen, de financiële
toestand en de resultaten van de vereniging. Ze merkt dat de vzw op nauwkeurige en heldere wijze haar
financiën beheert.
188
189
BIJLAGEN
190
8. BIJLAGEN
LIJST MET HANDTEKENINGEN VAN EDUCATIEVE ACTIVTEITEN
VERSLAGEN RADEN VAN BESTUUR
191
8.1. LIJST MET HANDTEKENINGEN VAN EDUCATIEVE ACTIVTEITEN
192
193
194
195
196
197
198
199
200
8.2. VERSLAGEN RADEN VAN BESTUUR
201
VERSLAG RVB 14/2/2012, 18u Pastorie Zelem, Halen Aanwezig: Leen Gielen (gemeente Neerpelt), Liesbeth Fransen (Boerenbond), Christel Maenen (Toerisme Limburg), Hans Van den Bossche (Natuurpunt Beringen), Frank Smeets (provincie Limburg), Jos Ramaekers (Natuurpunt Limburg), Ilse Ideler (RLLK), Ira Nicolai (extern bedrijfsrevisor). Verontschuldigd: Karel Borgs (Limburgs Landschap), Willy Melotte (gemeente Zonhoven), Fons Verwimp (gemeente Tessenderlo), Jasper Goffin (ANB), Myriam Van Den Broeck (Onroerend Erfgoed) 1. Vorig verslag : goedgekeurd 2. Financiën Rekening 31/12/2011: Er werden voor 1.422.928 € inkomsten gerealiseerd (82% tov van wat begroot was). Er werden voor 1.399.003 € kosten gemaakt (81% tov van wat begroot was). Er werd afgesloten met een positief resultaat van 23.925 €. Het percentage reguliere overhead tov de personeelskosten bedraagt 13%. De balans 31/12/2011 sluit af met een actief en passief van 1.699.099 €. Het vast actief bedraagt 38.523 €. De openstaande klanten en te innen opbrengsten bedragen 943.721 € ! Een groot deel hiervan betreft aangevraagde projectsubsidie die nog niet gestort is (Leader, PDPO, Interreg, provinciale projecten, LSM… + middelen voor partners uit het Interregproject Solabio. Er is voor 716.855 € beschikbaar in liquiditeiten, echter vooral op de Triodos-rekeningen in functie van het Solabioproject. De liquiditeiten voor RLLK zelf zijn aan het zakken, we financieren op dit moment heel wat projecten voor. Uit het sociaal passief mag 4.425 € worden uitgenomen omdat er minder personeel werkt in 2012. Voorstel voor AV is om 2.200 € van het resultaat toe te voegen aan ons Natuur- en Landschapsfonds en de rest (21.725 €) te bestemmen voor de algemene reserve. Begroting 2012. Er zijn voor 1.866.800 € inkomsten en uitgaven geboekt. Er zullen heel wat projecten op terrein moeten worden uitgevoerd aan een vrij hoog tempo. Deels is dit te wijten aan projecten met vrij hoge kosten (bv. brug, lange knuppelpaden, uitgave boekjes Solabio). De inkomsten die verwacht worden zijn ‘zekere’ inkomsten die samenhangen met goedgekeurde en lopende projecten. Verslag toegelicht door bedrijfsrevisor Ira Nicolai:
De revisor werkt steekproefsgewijs. Ze onderzocht de rekeningen, facturen, wijze van bijhouden boekhouding, openstaande facturen en vorderingen. Ze ondervond geen onregelmatigheden en besluit dat de rekening en balans een getrouw beeld geven. RLLK heeft een goede insteek gemaakt met haar projectopvolgsysteem. De info is zeer helder en traceerbaar. Dit systeem van interne opvolging sluit heel wat onbedoelde fouten uit en laat een snelle en effectieve opvolging toe. De revisor complimenteert de vzw voor haar financiële administratie. De vergelijking van RLLK tov andere vzw’s is moeilijk te maken. Vergelijkbaar met andere vzw’s is het grote bedrag aan openstaande ‘klanten’ (overheden). Deze vzw heeft een gezonde en klare administratie en kan dus goed plannen en opvolgen.
3. Toekomst en beleid Regionale landschappen De provincies hadden overleg met Marleen Evenepoel van ANB. Zowel ANB als de provincie waren niet echt vragende partij voor de overdracht. Ieder is te vinden voor het behoud van het ‘Vlaams kader’ dat door de provincie administratief wordt ‘afgehandeld’. De middelen worden via een ‘globale verevening’ geregeld en daar is nog geen akkoord over. We ontvingen het verslag van de Vlaamse MINAraad. Er werd gefocust op ‘IHD’ in de jaarverslagen. In de rapportage over 2011 zullen we met de algemene opmerkingen rekening houden. Naar RLLK werd er geen specifieke opmerking gemaakt. 4. Werkingsverslag 2011, planning 2012 Werkingsverslag en planning worden toegelicht op de AV. Nieuw format en verspreidingsbeleid Landschapskrant wordt goedgekeurd=
- Landschapskrant: Vanaf najaar 2012 twee keer/jaar als A4 boekje. Verspreiding via: 1. Verspreiding depots gemeenten: (CC / Gemeentehuis / Bibl / Artsen (1 leesex) / Toeris diensten) 2. Enkel huis-aan-huis bedeeld in gemeenten, als deze expliciet betrokken zijn het onderwerp (bv Wijerdag
enkel in gemeenten van De Wijers) 3. Via digitale abonnees en postabonnees Laatste landschapskrant in voorjaar 2012 wordt wel nog over de volledige Lage Kempen bedeeld. In deze
landschapskrant wordt de lezer gevraagd abonnee te worden en de krant per post of digitaal bezorgd te krijgen.
- Gemeentelijke infobladen: Worden vandaag te weinig gebruikt in communicatie RLLK. 2x per jaar zal RLLK een artikel aanleveren aan alle gemeentelijke infobladen met de vraag om dit te plaatsen in de volgende uitgave. ‘Over het landschap’, met info over natuur en landschap in elke gemeente. Er zal een algemene kadering zijn aangevuld met specifieke info over de gemeente in kwestie. Mogelijke onderwerpen: Kampen / Hout kappen / Diersoort in de kijker / Geadopteerde diersoort / Planten van hier / Natuur in je tuin / Wandelroute in de kijker /
202
Boom in de kijker / Nestkastjes/insectenhotel bouwen / Cultuurhistorische elementen / Oproep voor projecten landschapsanimator / Oud landschapsverhaal… Ook zal er andersom gekeken worden: als RLLK een specifiek project, evenement in een gemeente heeft: vragen of dit in het infoblad kan.
5. Personeel Functioneringsgesprekken zijn bijna allemaal gebeurd. Werknemers werken vrijwel allemaal zeer gemotiveerd en zonder grote knelpunten. Bij Peter Roosen is een begeleidingstraject ingesteld naar assertiviteit toe. 6. Varia Een mogelijk aanvraag voor het Natuur- en Landschapsfonds van Natuurpunt Limburg voor ondersteuning op een zoogdierenevenement wordt nog meer geconcretiseerd.
Volgende data 2012 → Do 29/3/12 19u Houthalen (Hans verontschuldigd) → Do 14/6/12 19u Houthalen → Do 29/11/12 18u op verplaatsing
203
VERSLAG RVB 29/3/2012 19u Aanwezig: Karel Borgs (Limburgs Landschap), Fons Verwimp (gemeente Tessenderlo), Christel Maenen (Toerisme Limburg), Frank Smeets (provincie Limburg), Jos Ramaekers (Natuurpunt Limburg), Ilse Ideler (RLLK) Verontschuldigd: Leen Gielen (gemeente Neerpelt), Liesbeth Fransen (Boerenbond), Willy Melotte (gemeente Zonhoven), Hans Van den Bossche (Natuurpunt Beringen), Jasper Goffin (ANB), Myriam Van Den Broeck (Onroerend Erfgoed) 1. Vorig verslag 14/2/2012 Aanpassen huishoudelijk reglement
2. Financiën Tussentijdse Rekening en balans worden besproken. Stavaza tot en met eind februari: er werden 469.912 € inkomsten geboekt en voor 229.574 € kosten gemaakt. Er was een tussentijds positief resultaat van 240.338 €. Balans eindigt met 1.514.933 € op passief en actief zijde. Er is voor een bedrag van 682.821 € aan openstaande subsidies. Er werd een tijdelijke straight loan aangegaan voor 50.000 € om het gebrek aan liquiditeiten te ondervangen. (2,97 % rente) 3. Toekomst en beleid Regionale landschappen Stand van zaken Witboek, overdracht RL’n. Opgestart overleg tsn ANB – provinciale diensten: doorbraak 64 waarin onderzoek naar administratieve procedures en gevolgen. Ook overleg binnen VVP op politiek en administratief niveau. De RVB bevestigt onze de visie op onze rol in IHD, door RLLK al op rvb van 16/12/2010 onderschreven. Nota werd enkel geactualiseerd: opnieuw goedkeuring. 4. Werking: overlopen projecten
Eco-Energetisch landschap & Natuurverbindingen:
Houtkanten langs holle weg in 1,5 km lange Holstraat Lummen aangepakt ism MIP project Groene energie voor groen Limburg (Vlaamse milieu investeringsprogramma: projecten voor bedrijven + overheid, in dit geval Bionerga + ANB + 4energy invest). Er werd gekapt en verhakseld. Kost 20.000 €. Bomen holstraat hadden geen waarde voor houtkoopmannen. Wordt nu geoogst door Vandervelden, snippers opgekocht door 4energy invest, prijs nog niet duidelijk. Nadien evaluatie van kosten, opbrengst, kubering, ton. MIP legt prijsverschil bij. Alle knelpunten die er in het beheer van een holle weg kunnen zijn waren er. We leren veel over efficiënt beheer en de samenwerking met de partners.
Life aanvraag is door selectiefase en de award fase geraakt. Nu is de revision fase lopend waarin de Commissie vragen ter verduidelijking heeft gesteld en een aantal aanpassingen aan het voorstel vraagt. Dit geeft nog altijd geen garantie voor de finale selectie. Pas dan wordt de finale selectie gemaakt, waarbij de finale lijst en een reservelijst worden opgesteld.
Interreg. Met partners uit Nl, UK en D wordt een project voorbereid. ‘Backup’ voor Life. We zijn bezig met de oefening welke middelen we kunnen inzetten (drie scenario’s: Life wel + Interreg wel, Life niet + Interreg wel, Life wel + Interreg niet).
IEE project ism Boerenbond: we nemen niet deel, op drie paarden wedden maakt het te ingewikkeld.
Natuurverbindingen. Bufferzone Tessenderlo is zover afgewerkt als wij konden. RLLK is met Parkrangers bezig met inrichting groenzone in Overpelt Nolimpark. en Kristalpark. Ism VLM poelensnoer en ruigtezones in de vallei van de Zwarte Beek.
204
Onroerend Erfgoed: In Leopoldsburg planten van meidoorn 3.000 st,750 m. In Bocholt aanplant houtkant 800 st, 200m. In Bolderberg hebben we voor lila heide hersteld dmv het inzetten van de bosfrees, ca 2 ha. In de komende maanden wordt er een specifieke oproep gedaan in Beringen, Overpelt en Bocholt.
Solabio: Eindsymposium was groot succes. Zeer veel uitgewisseld en van elkaar geleerd. Eindpublicatie is wachtend op het laatste boekje. Is dan in beperkte oplage verkrijgbaar. Financieel administratief worden de zaken nu afgewerkt. Marian vertrekt na de paasvakantie op wereldreis via tijdskrediet.
Bosland: RLLK heeft werkgroep recreatie opgestart. Is in samenwerking met stad Lommel bezig met opwaardering wandelroute Sahara: aanpassing routes en belevingselementen voor kinderen + specifieke kinderroute.
project Natuur voor jong en Oud: tuin kinderkribbe is ingericht. Plannen voor inrichting vlindertuin Provil concreet. Vlinderinstuif begin sept. wordt voorbereid.
De Wijers: Masterplan lancering op 24 mei. Is richtinggevend document met uitdagingen voor de Wijers. Volgende fase is een plan met strategische en operationele doelstellingen en acties. Er worden enkele bedenkingen geuit naar de rol van de VLM die meer motiverend-trekkend dan enkel coördinerend mag zijn. Herwerking logo en ontwerp van huisstijlelementen voor het gebied. 30 september: Dag Van De Wijers. Meer dan 50 verenigingen doen ‘iets’ in De Wijers, van natuurwandelingen tot vlottentocht op kanaal… Heusden-Zolder, Hasselt overlegt onderling. In Zonhoven tweede infovergadering.
Life+ 3WatEr: Voorbereidingen bezig voor elementen van streekidentiteit. Presentatie educatierapport voor de zomer. Knuppelpad in Kiewit is gegund. Ook in Kiewit wordt ism Stad Hasselt en Natuurpunt onderzocht hoe we meer vijver- en kinderbeleving kunnen inbrengen op de wandelroute.
Parken id Wijers: Gunning voor elementen in Kelchterhoef bijna gegund. Werken starten nog dit voorjaar. Educatieve figuurtjes in Bovy en Kelchterhoef gegund (Martin en Norbert). In Bovy worden de moerasdijken afgewerkt na pasen. Op de Ferraris houtwal werden de laatste aanplantingen gedaan met inlandse eik. Klein beetje uitval in het vroegere kabouterbos werd ingeboet, rest plantgoed deed het prima dankzij ingeploegde houtresten die het jonge plantgoed warm hielden. Budget en timing lopen prima.
LSM Parkrangers: Keihard gewerkt winterperiode:
Hamont-Achel: - Arboretum: speelbos meer open gemaakt, veiligheidssnoei + speelelementen aangebracht (stammen, …) - Domein de Bever: oeverherstel + creëren van plas-dras zones
Lommen: Sahara: meer open maken voor gladde slang: bosmaaien van vliegdennen, takken op hopen leggen. Ook hakselhout komt de soort ten goede.
Lummen: - nazicht knoteiken (snoei) - openmaken opslag + aanleg hakselhoutpad naar monumentje Annick Vanuytsel langs Albertkanaal
exotenbestrijding in Holstraat (voorbereiding kapwerken)
kapwerken in Holstraat (door Vandervelden): zijn afgerond; nog verhakselen + planten van bosplantsoen in Holstraat
Beringen: - vrijzetten van fruitbomen die aanwezig zijn in houtkanten (= bijna in elke houtkant in Beringen komt wel een fruitboom voor = uniek)
- landschapsherstel kerk en onmiddellijke omgeving kerk Tervant: verwijderen van drie gevaarlijke bomen, verzorging van beuk + snoeiwerken
Leopoldsburg: landschapsherstel onmiddellijke omgeving Kerk Leopoldsburg: dunnen + veiligheidssnoei + aanplant bosplantsoen + maken van takkenwallen
Overpelt: - aanplanten bosplantsoen in houtkanten: inrichting van bufferzone als parkgebied
Overpelt: herstel wandelroute Heesakkerpark/Dommelvallei: open maken wandelpad + gaten opvullen + in heideveld opslag verwijderen
Halen: Park Panhoven: hakhoutbeheer in houtkanten
+ werken in Bovy en Kelchterhoef die mede gefinancierd worden door LSM
Over bloempjes en bijtjes. Samenkomst natuur + imkers is geweest. Dit voorjaar imkers en WBE, imkers en landbouw.
Wandelen o Beleving: Sahara en Kiewit (zie boven) o Wandelplatform: Overleg met Toerisme Limburg rond afstemmen vermarkten routes, promotie,
kwaliteits’criteria’, kaartdistributie… Voor de zomer gezamenlijke nota. o Peters en meters. Bijeenkomst 22 mei in Tessenderlo
Erfgoedproject: voorbereiding van bestek bezig.
Biodiversiteitsakkers: We zaaien ism jagers, landbouwers, imkers, natuurverenigingen en gemeenten 18 ha biodiversiteitsakkers in. 900 kg zaadgoed werd hiervoor aangeleverd
Communicatie: o Website: vernieuwde website wordt afgewerkt. o Landschapskrant. In mei met als thema’s werken in alle gemeenten. Laatste in alle bussen, vraag om te
abonneren. Augustus dan een themakrant in De Wijers. o Eerste reeks artikelen voor de gemeentelijke infobladen wordt klaargestoomd. Brief gestuurd een de
bevoegde schepenen + kopie aan informatieambtenaren.
205
Nieuwe (mogelijke) projecten - Life Towards an eco-energetic landscape.
Interreg Towards eco-energetic communities
Leader exoten: aanmelding is weerhouden. Voor 1 mei project indienen.
EHBO: onderzoeken kansen voor een project rond Eerste Hulp bij Beheer en Onderhoud van het landschap ism de 2 andere RL’n. Op volgende rvb bespreken we de visienota. Voor gemeenten is dit project rond behoud van omgevingskwaliteit belangrijk, klaverblad financiering is zeker bespreekbaar. Landschap en natuur is het kapitaal van Limburg, we moeten dit op peil houden.
Ooievaars in de Zwarte Beek: indienen project op biodiversiteitsfonds ism Natuurpunt en landbouwers en gemeente Lummen. Ooievaarspalen, uitkijkpost over vallei en vijverherstel bij NP, (daarna: 350 meter snoer poelen en vijvers) + kennisuitwisseling tsn boeren en landbouw, bv dat zij ingeven op waarnemingen.be, positieve kentering in samenwerking. Chris dictus, afdeling lummen
? Ism Natuurpunt Houthalen projectje rond kerkuilen en vleermuizen op biodiversiteitsfonds.
? Ism ANB en gemeente Hechtel-Eksel rond monitoring nachtzwaluw op biodiversiteitsfonds. 5. Personeel Geen speciale meldingen. 6. Varia
Uitnodiging Drevenfeest in Tessenderlo, Merode
Volgende data 2012 → Do 14/6/12 19u Houthalen → Do 29/11/12 18u op verplaatsing
206
VERSLAG RAAD VAN BESTUUR 14 juni 2012 19u
Aanwezig: Karel Borgs (Limburgs Landschap), Liesbeth Fransen (Boerenbond), Christel Maenen (Toerisme Limburg), Hans Van den Bossche
(Natuurpunt Beringen), Frank Smeets (provincie Limburg), Jos Ramaekers (Natuurpunt Limburg)
Verontschuldigd: Neel Gorssen (Wildbeheer), Leen Gielen (gemeente Neerpelt), Myriam Van Den Broeck (agentschap Onroerend Erfgoed), Fons
Verwimp (gemeente Tessenderlo)
1. Vorig verslag 29/3/2012
Het nieuw huishoudelijk reglement wordt in zijn geheel nog nagestuurd.
2. Samenstelling RVB
Karel Borgs geeft aan dat hij, na het overlijden van zijn echtgenote, zijn prioriteiten herschikt en meer tijd wenst vrij te maken voor zijn (klein)kinderen. Dit betekent dat hij ook zijn mandaat in de rvb van RLLK zal opgeven. Dit ondanks de goede samenwerking die hij heeft ervaren. De rvb steunt Karel in zijn beslissing en begrijpt zijn beweegredenen zeer goed.
Vanuit Limburgs Landschap is Paul Peeters kandidaat voor de RVB. Gezien er in februari 2013 nieuwe bestuursverkiezingen zijn en Paul Peeters nog geen lid van de algemene vergadering is (en hij dus niet stemgerechtigd zou kunnen zijn) wordt aan Karel gevraagd zijn mandaat nog te behouden tot in februari 2013 (nog 2 vergaderingen in nov 2012 en feb 2013). Karel laat dit nog weten aan de RVB.
In feb. 2013 worden 9 nieuwe bestuurders verkozen. Extra aandacht nodig voor minstens 1/3e vrouwelijke bestuursleden. - 4 gemandateerde politieke bestuurders.
- 3 bestuurders uit natuursector. Tot nu toe werden er 2 Natuurpunters en 1 Lila’r verkozen. - 2 + 1 adviserende uit groep ‘derden’: landbouw, WBE en toerisme
3. Interne Staatshervorming
29/6 is er een belangrijke vergadering tussen de gedeputeerden en ANB (Evenepoel). Thema’s: Overdracht RL’n van Vlaanderen naar de provincies, Wel / niet behoud Vlaams kader / Samengaan Rl’n met bosgroepen / Behoud vzw structuur / Middelen.
RL’n overleggen samen via het VORL om diverse bezorgdheden zo duidelijk mogelijk naar de verschillende beleidsniveaus en sectoren te krijgen. Hiervoor tijdelijk externe ondersteuning Jan van den Berg van Strategische projectorganisatie Kempen. Bezorgdheden RL’n:
- Ivm Witboek: Rl’n worden als ‘neutraal’ gezien door doelgroepen. Voor vertrouwen en betrokkenheid van de doelgroepen is vzw structuur belangrijk. Bosgroepen zijn ledenorganisaties = fundamenteel verschillend. Rl’, vragen actief betrokken te worden.
- Ivm Vlaams Agentschap Steun Onroerend Erfgoed: Ministerieel besluit refereert naar Vlaamse erkenning. Rl’n hebben schrik dat bij overdracht naar prov. Deze ondersteuning zou wegvallen.…
Frank Smeets licht toe dat er reeds in overleg tsn de provincies en Vlaamse overheid bevestigd werd dat het ‘Vlaams kader’ moet blijven. Verder wenst men om onroerend erfgoed en ruimtelijke ordening te betrekken in de Rl’n. Ook zou Bourgeois de onroerend erfgoedwerking willen overdragen. De provincie vraagt om vanuit de Vlaamse overheid niet langszij te gaan met het ontwikkelen van ‘RL-achtige’ initiatieven. De Vlaamse overheid moet daarin ook keuzes maken. Bosgroepen en RL’n moeten aparte structuren blijven. Een winstpunt voor de RL’n zal een administratieve vereenvoudiging zijn.
Natuurpunt hecht ook veel waarde aan het behoud van de vzw structuur. De taak van de RL’n zit in het buitengebied waar een overlegmodel zoals het RL nodig en noodzakelijk is.
In Witboek: Rl’n -> prov. Blijven eigen structuur – los van overheid, zekere uniformiteit moet blijven, draagvlak IHD’s blijft rol, link landschapsdecreet …..
4. Financiën
Rekening tem april: 926.744 € inkomsten. 629.524€ uitgaven. Positief resultaat van 297.220 €.
Balans: actief en passief resultaat van 1.816.704 €. Beschikbare liquiditeiten voor RLLK zijn laag (145.000 €). Wel nog tegoeden vr Solabio op Triodos rekening. Nog ruim 1.000.000 € te goed van diverse vorderingen!
5. Werking lopende projecten
Eco-Energetisch landschap & Natuurverbindingen: - Bezoek Biomassahoven Oostenrijk. 5 verschillende biomassa-markten bezocht: bevraging motivatie,
organisatiestructuur, aanpak. Film is in opmaak. Uiteraard is dit verhaal niet uit te rollen over Vlaanderen, Oostenrijk is een echt bosbouwverhaal. Maar hun aanpak en structuur zijn erg inspirerend.
Houtkanten langs holle weg in 1,5 km lange Holstraat Lummen aangepakt ism MIP project Groene energie voor groen Limburg (Vlaamse milieu investeringsprogramma: projecten voor bedrijven + overheid, in dit geval Bionerga + ANB + 4energy invest). Er werd gekapt en verhakseld. Kostte 20.000 €. aan aannemer. Geoogst volume = 200 ton
207
verkocht aan 25 €/ton door 4energy invest, zonder rekening te houden met het vochtgehalte. MIP legde prijsverschil bij. Najaar evaluatie project.
Natuurverbindingen. Bufferzone Tessenderlo afgewerkt. Via Parkrangers inrichting groenzone in Overpelt Nolimpark en vijverherstel in Genedijk, tussen Ham en Tessenderlo.
Life Towards an eco-energetic landscape. niet goedgekeurd. 11 Vlaamse projecten ingediend, 3 goedgekeurd, 1 op de reservelijst. Wij volgen met miniem verschil op het reserveproject. We vragen gedetailleerde info op ivm bijschaven voor herindiening.
Interreg Towards eco-energetic communities verwacht: een ‘nee’ of een ‘ja mits’ na Interreg stuurgroep van 15/9. Afhankelijk van uitkomst hebben we dan 2 maanden tijd voor de aanpassingen. Eind november volgt de finale beslissing.
Leader samenwerken bestrijden exoten goedgekeurd. Startvergadering 19 juni. Coördinatie project Joep, inhoudelijke opvolging Ilse Plessers, ondersteuning student Kevin.
Solabio: afhandeling administratie. Er werden voor 3 declaraties uitbetalingen tegengehouden omwille van conflicten met partners (niet RLLK) rond regelgeving.
LSM De Wijers: “Uitdagingen voor De Wijers” werd gelanceerd op 24 mei. Is richtinggevend document met uitdagingen voor de Wijers.
Volgende fase is een plan met strategische en operationele doelstellingen en acties. Logo herwerkt. Huisstijlelementen worden uitgewerkt
voor het gebied.
o 30 september: Dag Van De Wijers. Meer dan 50 verenigingen doen ‘iets’ in De Wijers. Paar clusters: Herkenrode, Bovy ,
Kiewit, Kelchterhoef, Heidestrand.
o Educatiestudie afgerond. Wordt verder opgepakt in werkgroep educatie.
LSM Bosland: o Bosland box wordt afgerond o Masterplan voorgesteld 17/6 o Vlinderhappening 16/9 o Belgacom Project Natuur voor jong en Oud: tuin kinderkribbe is ingericht. Vegers voor vlinders vorming werd georganiseerd met
tieners en ouderen. Natuuruitstap met rusthuisbewoners en kinderen. Vlinderinstuif op 16 sept.
Onroerend Erfgoed: In de komende maanden wordt er een specifieke oproep gedaan in Beringen, Overpelt en Bocholt. Weinig reacties. We
zoeken nog projecten.
Life+ 3WatEr: Presentatie educatierapport 13/6. Knuppelpad in Kiewit sept.
Parken id Wijers: Budget en timing lopen goed. Controle OK. Bovy vijver hersteld. Monnik (stuw) geplaatst in moerasvijver.
Voorbereidingen visvijver vlonderpad bezig. Overeenkomst met de vissers gemaakt. Kelchterhoef: vlonderpaden, wandelpad hersteld,
beeldkwaliteit, vijverherstel zeer lastig (2 kranen weggezakt). Educatieve figuren najaar. Picknickvlonder, boomtrapje, boomvlonder brug
etc. zomer, begin najaar.
LSM Parkrangers:
o Bocholt kapklaar maken houtkanten
o Tessenderlo Gerhagen beeldkwaliteit bos
o PDPO Bovy en Kelchterhoef
o Leopoldsburg: volkstuin aanleg achter pastorie Heppen (nadien VELT)
o Hechtel-Eksel: Trage wegen verder hersteld: Dorperlooppad, kapel Hoksent
o Neerpelt: voorbereiding tap Pastoorswal
o Overpelt: Nolim geplant, graafwerken najaar (gunning graafwerken lopend)
o Lummen: voorbereiding beukenhofkapel: monumentale boomverzorging en opwaardering tuigen. Holstraat.
o Beringen: voorbereiding Koolmijnlaan oude spoor (onderdeel B-mine). Overleg 28/6. Via RLLK dreefherstel en parkherstel. Haagbeuk
op de planning Pastorie Koersel.
o Halen: in Panhoven bloemenwei ingezaaid, houtkanten hersteld
o Hamont-Achel: Zonberg aan de scouts: ven herstel. Ven bij KUL. Boswal hersteld. Beverbeekdijk en domein De Bever: vijverherstel:
eiland. Arboretum Kettingbrugbos: speelbos aangelegd. Paardenven (venherstel) en Stokkenloop (hooiland herstel)
o Houthalen Genaderse Watermolen in planning: hooiland, beek, ven en dijkherstel herstel bij (andere) particulieren en gemeente
o Ham: Genedijk (vijvers op grens Tessenderlo: 6 worden hersteld) en Geneberg (Solabio vijvers Joep: nog 1 erbij)
o Hengelhoef: aanleg vlindertuin
Over bloempjes en bijtjes. Samenkomst natuur + imkers en landbouw + imkers is geweest. 21/6 nog imkers en WBE 21/6 en 3 juli
afsluitende bijeenkomst. Imkercongres 22 september.
Wandelen
o Beleving: Sahara en Kiewit
o Herstel pad Blauwe Kei
o Nieuwe route Dommelvallei Peer-Hechtel-Eksel. Wordt dr Toerisme Limburg opgenomen in de promotie van het ‘Platteland’.
o Opname kaarten Hamont-Achel in onze reeks is besproken met schepen HA.
o Wandelplatform: Overleg met Toerisme Limburg rond afstemmen vermarkten routes, promotie, kwaliteits’criteria’,
kaartdistributie… Voor de zomer gezamenlijke nota.
Erfgoedproject: voorbereiding van bestek bezig.
Biodiversiteitsakkers: 19 eigenaars zaaiden samen 31 percelen in, verspreid over 12 gemeenten in Limburg. 4 ha werd ingezaaid met een mengsel van zomertarwe, zomerrogge en boekweit waar vooral akkervogels van zullen profiteren. De overige 13 ha is een bloemrijk kleurenpalet bestaande uit 30% graangewassen, 15% knolgewassen,
208
waar zoogdieren in de winter zich tegoed aan kunnen doen, en 52% kruidachtige planten die veel stuifmeel of nectar leveren voor de bijen. Eigenaren: jagers, landbouwers, imkers, natuurverenigingen en gemeenten
Communicatie:
o Website: vernieuwde website wordt afgewerkt.
o Landschapskrant nieuwe format. Is bedeeld mei met als thema’s werken in alle gemeenten. Vraag om te abonneren: een 200
tal expliciet. In augustus een themakrant in De Wijers over 30/9. Meer antwoorden op wedstrijd (800tal).
o Eerste reeks artikelen voor de gemeentelijke infobladen is gebeurd. We volgen nu op, nog geen overzicht.
6. Nieuwe (mogelijke) projecten
EHBO: Eerste Hulp bij Beheer en Onderhoud van het landschap ism de 2 andere RL’n.
Ooievaars in de Zwarte Beek: nog geen nieuws
Life+ nature met bosgroepen: mogelijk project rond IHD. RLLK ziet kansen rond Genaderse Watermolen
7. Personeelszaken
Student/stagiair: Kevin Vanoppen PHL deed stage en eindwerk voorjaar 2012. Kan in de maanden aug-sep + nov-dec max. 50 dagen studentenwerk doen rond energieke houtkanten (inventarisaties). Tussenin in najaar doet hij nog stage verder.
Bart Raemen is autistische vrijwilligers die via de VDAB vrijwilligerswerk doet, vrnlk administratie.
Dekking door verzekering van studenten en vrijwilligers wordt nagekeken.
Huig Deneef ruimtelijke planner VLM. In opzeg tot eind juni. Solliciteert 28/6 bij provincie Limburg voor vervolg project ruimtelijke planning in De Wijers. Als hij slaagt vraagt VLM hem nog in dienst te houden tot hij half juli of augustus naar de provincie kan overgaan. Als VLM middelen hiervoor voorziet kan dit.
8. Varia
Fietsroutenetwerk: missing links – verharden nieuwe wegen. Hierover moet meer overleg gebeuren. In Beringen gebeurd€ verharding Melkweg
zonder overleg. Onduidelijkheid rond verharding aan Genaderse molen.
Camping Pukkelpop wordt gepland op gronden in Vogelrichtlijngebied. Dit absoluut niet wenselijk. Het is echter niet de taak van een RL om
hiertegen een protest te trekken.
Volgende data 2012
→ Do 29/11/12 18u met diner
209
RAAD VAN BESTUUR 29 nov 2012 18u
Aanwezig: Leen Gielen (gemeente Neerpelt) (eerder vertrek), Christel Maenen (Toerisme Limburg), Willy Melotte (gemeente Zonhoven), Hans
Van den Bossche (Natuurpunt Beringen), Jos Ramaekers (Natuurpunt Limburg), Fons Verwimp (gemeente Tessenderlo) –(eerder vertrek), Ilse
Ideler (directeur RLLK), Ilse Plessers (projectmedewerkster RLLK)
Verontschuldigd: Karel Borgs (Limburgs Landschap), Liesbeth Fransen (Boerenbond), Frank Smeets (provincie Limburg), Jasper Goffin (ANB),
Myriam Van Den Broeck (Onroerend Erfgoed).
Jasper Goffin verlaat als adviserend lid vanuit ANB de RVB, opvolging wordt gezocht.
1. Vorig verslag 14/6/2012 In het huishoudelijk reglement wordt ook de beslissing van de rvb om de boekhouding jaarlijks door een externe
bedrijfsrevisor te laten controleren aangevuld.
2. Tussenkomst Sinterklaas & zwarte Piet Onverwacht hoog bezoek van de Sint en zijn knecht... Sint leest een brief voor uit naam van alle voorzitters of afgevaardigden van de natuurverenigingen lid van de AV van RLLK. In de brief drukken de natuurverenigingen hun bezorgdheid uit naar de toekomst en of de werking van de RL’n hierin nog het verschil kan maken voor kwaliteitsvolle natuur in het buitengebied. Ze vragen het RL om in 2013 een gezamenlijke ‘Denkdag’ te organiseren rond een vernieuw(en)de toekomstvisie die een antwoord biedt op de uitdagingen waar we in de natuursector voor staan.
3. Algemene vergadering 2013 – verkiezingen RVB
In feb 2013 zijn het bestuursverkiezingen. Kandidaten vanuit de AV kunnen worden voorgedragen voor de volgende functies:
4 bestuurders vanuit lokale besturen: 3 zetels voor gemeenten 1 voor provincie
3 bestuurders vanuit de natuursector
2 bestuurders vanuit de groep derden bestaande uit toerisme, landbouw en jacht. Traditioneel wordt de derde sector (tenzij een kandidaat 2 sectoren vertegenwoordigt) als adviserend uitgenodigd.
Begin januari, na de installatie van de nieuwe gemeentebesturen, worden alle leden aangeschreven met de vraag wie ze naar de AV willen
afvaardigen. Met de uitnodiging van de AV wordt de oproep tot kandidaatstelling gedaan. Het kiezen gebeurt gescheiden in de drie groepen.
Frank Smeets wil als huidig voorzitter de AV nog inleiden. Of de nieuwe gedeputeerde Ludwig Vandenhove voorzitter wil zijn, is nog niet duidelijk.
Het nieuwe bestuur komt daarna zo snel mogelijk bijeen en bepaalt zelf de vergaderdata die voor hen passend zijn.
4. Overdracht Regionale Landschappen naar de provincies
In overleg tussen ANB en de provincies op 17/9/2012 zijn volgende krijtlijnen besproken:
Vanuit ANB:
Middelen zullen bestaan uit een basisfinanciering en projectfinanciering op Vlaams niveau. De basisfinanciering -> naar de provincies in de ‘grote verevening’.
Subsidies worden meer resultaatsgericht.
Door efficiëntiewinst kunnen middelen vrijgemaakt worden.
RL’n hebben rol in IHD, met resultaatsgerichte fin gekoppeld aan meetbare resultaten.
Geen middelen voor een koepel.
Regelgeving moet vereenvoudigd worden.
Reflectie VVP (Smeets):
Provincie was geen vragende partij voor overdracht – Vlaamse regering startte dit denkproces ikv afslanking provincies met opmaak groenboek en witboek als resultaat
Eind juni werd er op het overleg tss ANB en VVP reeds beslist dat er geen fusie komt tss de RL’en en de Bosgroepen. Vzw structuur blijft (autonomie) met decretale verankering. Taak sluit aan bij streekgericht beleid vanuit provincies
BG behouden een Koepel. RL’n niet (geen middelen voor)
Opdracht: evengoed nog samen Vlaamse doelstellingen realiseren zoals bvb IHD
Kostenbesparing zal nodig zijn
Landelijk Vlaanderen ervaart RL’n als nuttig/goed instrument, maar kan zich er maar achterstellen indien ze een vertegenwoordiging heeft in de raden van bestuur.
Vanuit VORL, discussienota van 17 coördinatoren: overdracht dient verder te gaan dan een louter admini transfer. Is kans voor overheden om doordacht beleidskader uit te werken voor de toekomst van het buitengebied .
Stelling 1: Het Vlaamse landschap verdient over de ganse oppervlakte een kwaliteitsinput
Stelling 2: Via een drietrapsmodel kwaliteit in het Vlaamse landschap opwaarderen: Trap 1 = gebiedsdekkend regionale landschappen, trap 2 = “landschapsparken”, trap 3 = nationale parken
Stelling 3: Regionale Landschappen: eenheid in verscheidenheid: Vlaamse verankering, regionale diversiteit, koepel die afstemming en eenheid bewaart
210
Stelling 4: De lokale maatschappelijke inbedding van de vereniging en de daaruit volgende onafhankelijkheid moet bewaard blijven: vzw, positie tsn beleid en bevolking
Stelling 5: Meer complementariteit tussen alle instrumenten die ingezet worden voor landschapskwaliteit en plattelandsontwikkeling, waarbij elk instrument zijn eigenheid bewaart: meer integraal werken en
afstemming erfgoed, natuur, toerisme, landbouw…
Stelling 6: Zorg voor landschapskwaliteit als drager voor streekontwikkeling blijft de kerntaak van een regionaal landschap: brede taak
Stelling 7: Landschapszorg moet leiden tot meetbare resultaten
Stelling 8: Regionale Landschappen kunnen en willen een kernopdracht opnemen in het kader van instandhoudingsdoelstellingen (IHD)
Stelling 9: Een levend landschap heeft voortdurend innovatie nodig
> Daarvoor nodig: beleid met 3trapsmodel met RL’n als gebiedsdekkende basislaag. Verankering in diverse Vlaamse beleidsdomeinen. Koepel. Gegarandeerde basisfinanciering en resultaat gebonden projectmiddelen.
Timing: Vlaamse regering wil half 2013 modaliteiten rond hebben. 1/1/2014 overgang.
Discussie binnen RVB:
Over de vraag van Landelijk Vlaanderen ivm vertegenwoordiging in de rvb wenst men niet te evalueren naar een grotere rvb. Contacten en overleg op niveau van medewerkers van RL’n met particuliere eigenaars in functie van projecten is belangrijker. Landelijk Vlaanderen wordt aanzien als een belangenvereniging en hen opnemen zet de deur open naar tal van andere belangenverenigingen.
NP vindt dat er veel verschil is tsn de Vlaamse regionale landschappen. RL’n kunnen een heel belangrijke rol spelen in het buitengebied – met focus buiten de grote natuurkernen. NP Vlaanderen vraagt de RL’n om deze rol overal op te nemen. Deze vraag wordt gekoppeld aan de bezorgdheid over de toekomst en de wens om hier samen rond te werken, waarvan sprake in de ‘Sinterklaasactie’ bij de start van de vergadering.
5. Financiën:
Tussentijdse rekening 31 okt 2012: In totaal 1.478.889 € inkomsten. Is 79% tov de begroting. 2e en 3e schijven ANB en Onroerend Erfgoed mochten nog niet opgevraagd worden. Aantal projecten worden met vertraging uitgevoerd, dus ook minder inkomsten. Totale uitgaven = 1.278.350 €.
Tussentijdse balans per 31/10/2012: Op passief en actief in totaal 2.223.142 €. Nog 492.751 € te ontvangen van goedgekeurde subsidies. Liquiditeiten voldoende. Positief resultaat van 200.539 €.
6. Nieuwe projecten en in aanvraag
Goedgekeurd = TWECOM Towards Eco Energetic Communities Interreg 4b NWE. Met Vlaamse partners: provincie, Inagro, BoerenBondProjecten, Nederlandse ZLTO, Duitse Uni Marburg vakgroep sociale geografie, GB: Thames Valley Energy (agentschap vr hernieuwbare energy) en Organic Research Center. Totaal bedrag 2.700.000 €, onze insteek 683.000 € incl coördinatie.
Heringediend: Life dossier rond energie uit hout(kanten) is heringediend met de nodige aanpassingen. Sluit aan maar geen dubbele financiering met goedgekeurd Interreg project.
Ingediend: PDPO dossier wandelen in Limburg op kwalitatief hoger niveau ism RLKM, RLH en Toerisme Limburg: Voor RLLK 0,25 vte voor afstemming met 2 andere RL’n en Toerisme Limburg en productverbetering wandelrecreatie.
Goedgekeurd: Project Plan Ooievaar: Samenwerking bevorderen tsn natuurvereniging en landbouw door acties op het veld in de Zwarte Beekvallei en rond de boerderij. Uitvoering: hooilandherstel en vijvers openmaken op 2 percelen van NP in f’ van open landschapsherstel voor weidevogels. Bij landbouwers-erven worden 4 ooievaarsnesten geplaatst op vraag van de boeren die ooievaars soms zien landen in hun weilanden. Landbouwers gaan monitoren en ingeven op waarneming.be. Budget + 40.000 € (50% Onr&Erfgoed, 10% parkrangers Lummen, 4% NP, 36% prov). Hans wijst op risico dat het project als mislukking zou kunnen worden gepercipieerd als er geen ooievaars op de nesten komen.
Voor nieuw project EHBO landschap: afwachten op intentie van nieuwe deputatie.
7. Werking lopende projecten
Worden voorgesteld met ondersteuning van presentatie door Ilse Plessers:
Biodiversiteitsakkers. Ook voor Toerisme Limburg zijn dit waardevolle projecten indien de bloemengraanranden en -akkers zich langs fietspaden-wandelpaden bevinden of als afwisselende akkers in bosgebieden (ipv maïsvelden). Gemeente Beringen wil opnieuw deelnemen aan deze actie. De percelen moeten goed gekozen en bewerkt worden opdat het mengels goed resultaat geeft.
Bloemetjes en bijtjes. De nieuwe handleiding ‘Plant van hier” met aanvulling over dit project wordt online gezet (ipv vorige editie handleiding).
211
Leader Samenwerking bestrijding invasieve exoten. Belangrijk is om ook de resultaten van welke technieken goed/minder goed effect hebben te delen.
Project rond energetisch valoriseren landschapselementen:
Film over biomassahoven in Oostenrijk: zal via website te bekijken zijn (nu nog niet online)
We werken een mogelijke Pilot uit in Bocholt op campus PVL-Biotechnicum.
Bart werkt verder aan de ontwikkeling van het Digitaal Platform Landschap ‘DIPLA’ en streekplannen voor houtkanten
Stavaza LSM Parkrangers: verslag via aparte presentatie. Belang van project voor sociale tewerkstelling is zeer groot!
LSM Wijers/Bosland. Succesvolle dag vd Wijers geweest, 10.000 bezoekers. Lopend succesvolle Wijergidsenopleiding. Wordt herhaald 2013. Bosland inrichting natuurlijke speelzones Hechtel-Eksel, ondersteuning ontsnipperingsstudie Bosland.
Life 3 Water. Publicatie “educatie in de Wijers”. Lespakket sec onderwijs en webcam worden verschoven naar 2013. Voorbereiding Uitvoering infoborden, knuppelpad lopend.
Historische ecologie. Uitbesteding: 2 offertes binnen. Gunning aan samenwerkingsverband VUB (prof Dries Tys) –WV (Arnout Zwaenepoel, Eric Cosyns)I.
Natuur voor jong en oud: vlinderinstuif met veel deelnemers, reminiscentiekoffer wordt ontwikkeld rond natuur en landschap. Gronden bij Provil, rusthuis De Bekelaar en kinderkribbe zijn ingericht.
PDPO Parken in de Wijers. Nieuwe brug over abdijvijver Kelchterhoef + boomtrapje en boombank zijn gerealiseerd. Educatief figuur ‘Norbert den Eik’ in uitwerking. Afsluiting 30/6/2013. 14/7 Big Jump. Bovy: vijver visclub wordt afgevist, nieuwe dijk in aanleg. Educatieve figuur Martin de IJsvogel in 2013. Afronding 1/4/2013.
Landschapskrant: werd uitgegeven nav de Dag vd Wijers, heel veel goede reacties. Website in vertraging, nu prioriteit. Gemeentelijke infobladeren: bij 10 gemeenten loopt samenwerking rond landschapsnieuws vlot, bij 5 nog niets opgenomen = aandachtspunt!
Recreatie:
Wandelgebied Hoksent Molhem ingericht. Toerisme Limburg kreeg de vraag om dit gebied alsnog bij Bosland op te nemen.
Uitbreiding Bokrijk Kiewit langs Kwaakvos en plaatsing nieuw knuppelpad. Opmerking van Natuurpunt: er komen veel klachten over te nat parcours. Bestaande knuppelpaden zijn totaal versleten, zonder budget voor vernieuwing. Onderhandeling met stad Hasselt is bezig. RLLK erkent nood aan ondersteuning voor Natuurpunt.
LAW De Wijers wordt eind 2013 uitgebracht.
Wandelgebied Koersel wordt in 2013 gelanceerd. Prikkelpad aan bezoekerscentrum is groot succes.
Hobos-GrotenHof wordt nu aangepakt, verwacht klaar te zijn 2014.
Wandelgebieden Neerpelt + Hamont-Achel worden herbekeken, koppeling Groote Heide ?
Toerisme Limburg meldt vraag van Ham naar aansluiting wandelknooppuntnetwerk? 8. Aanvraag op N&Lfonds door Natuurpunt Neerpelt ism vzw Trage Weg en de gemeente Neerpelt. Betreft vraag naar middelen voor:
A) Inrichting aantal bermen langs (trage) wegen met struiken en bloemrijk granenmengsel.
B) Aanplant houtkant en bloemenwei op perceel Natuurpunt Tussenstraat.
C) Verfraaiing dreef aan Lochterdijk met bloemrijk granenmengsel.
Deze aanvraag is reeds eerder in 2012 binnengekomen. RLLK overlegde met Natuurpunt over inhoudelijke verbeterpunten: samenstelling zaadmengsels en boom- en struiksoorten en de koppeling van de aanplant aan het energetische houtkantenverhaal. Np was akkoord met onze voorstellen.
Totale kost is 2.480 €, 90% hiervan gefinancierd door Natuur- en Landschapsfonds is 2.232 €.
Dit bedrag wordt uitgekeerd na voorlegging van facturen en betalingsbewijs. Gezien de spreiding van de acties kan dit in schijven worden afgehandeld. Aanwezige bestuurders (Jos, Hans, Christel, Willy) zijn akkoord. Het voorstel werd nog per e-mail afgetoetst bij de niet (meer) aanwezige bestuurders en werd per e-mail bevestigd door Leen Gielen, Frank Smeets en Fons Verwimp.
9. Personeelszaken
Marylène Vrolix 4/5e vanaf 1/1/2013 tot 31/12/2013.
Basiel Roosen geboren 1/8/2012.
10. Varia
10 jaar RLLK op 18/12/2012: we doen geen grote acties, werken wel aan een bondig boekje met resultaten.
Volgende data 2013 → Algemene Vergadering eind februari met verkiezingen (er wordt gewacht op voorstel Frank Smeets). Daarna
vastleggen nieuwe data met nieuwe bestuurders.
