Criminal justice across borders

Jaarverslag Eurojust 2018

Het orgaan voor justitiële samenwerking van de Europese Unie

2

Inhoudsopgave

Voorwoord .... 5

Databijlage .... 39

Praktische ondersteuning van onderzoeken naar ernstige grensoverschrijdende criminaliteit .... 8

Justitiële reactie op de veranderende dreiging van terrorisme in Europa .... 18

CybercriminaliteitEen direct justitieel antwoord op directe criminaliteit .... 22

De Europese grenzen beschermen Samenwerken met landen van herkomst, doorvoer en bestemming .... 25

Optimaal gebruikmaken van de justitiële samenwerkingsinstrumenten van de EU .... 28

Samenwerkingsovereenkomsten van EurojustEen ‘onestopshop’ voor internationale justitiële contactpersonen .... 30

Bestuur en uitvoering van de begroting in 2018Nakomen van de verplichting om het recht grensoverschrijdend te laten dienen voor een veiliger Europa .... 33

Het veiligheidsgat dichtenWerken aan de behoefte voor digitale strafrechtspleging .... 35

Uitdagingen en kansen in 2019 .... 36

Gebeurtenissen bij Eurojust in 2018 .... 6

3

Acroniemen en afkortingen

HvJ-EU Hof van Justitie van de Europese UnieCJM Justitiële Monitor inzake CybercriminaliteitCMS Case ManagementsysteemEAB Europees aanhoudingsbevelEC3 Europees Centrum voor CybercriminaliteitECTC Europees Centrum voor TerrorismebestrijdingEOB Europees onderzoeksbevelEJCN Europees Justitieel Netwerk voor CybercriminaliteitEJN Europees Justitieel NetwerkEJR Eurojust VerordeningEOM Europees Openbaar MinisterieFTF’s Buitenlandse terroristische strijdersIPC3 Coördinatiecentrum voor criminaliteit op het gebied van

intellectueel eigendomJHA Justitie en Binnenlandse ZakenGOT Gemeenschappelijk onderzoeksteamRHV Wederzijdse rechtshulpMOCG Mobiele georganiseerde criminele groepNPS NieuwepsychoactievestoffenOCG Georganiseerde criminele groepPIF BeschermingvandefinanciëlebelangenvandeEuropeseUnieSIRIUS ScientificInformationRetrievalIntegratedUtilisationSystemTHB Mensenhandel/mensensmokkel

De statistieken over de behandelde zaken van Eurojust in dit verslag zijn verkregen op basis van informatie afkomstig uit het Eurojust-Case Management Systeem. De aantallen dateren van 18 januari 2019 en weerspiegelen de gegevens zoals die op dat moment beschikbaar waren. Vanwege de veranderende aard van de zaken kunnen zich discrepanties voordoen ten opzichte van eerder gepubliceerde aantallen.

DepublicatieseninfografiekenvanEurojustzijnbeschikbaaroponzewebsite.

4

Het College en personeel van Eurojust, maart 2019

5

Voorzitters van Eurojust (links naar rechts): Klaus Meyer-Cabri,vicevoorzitter; Ladislav Hamran, voorzitter; Filippo Spiezia,vicevoorzitter

Voorwoord

Dit jaarverslag laat duidelijk zien wat de landen in Europa kunnen bereiken als ze samenwerken. In de loop van 2018 hebben aanklagers in het hele conti-nent een echte, tastbare bijdrage geleverd aan een veiliger Europa door op internationaal niveau hun krachten te bundelen. Op de volgende pagina’s la-ten wij u zien hoe Eurojust hen op praktische wijze heeft ondersteund bij zaken op het gebied van ern-stige georganiseerde criminaliteit en terrorisme.

In dit jaarverslag vindt u talrijke voorbeelden van de meer dan 6 500 zaken die wij het afgelopen jaar hebben behandeld, alsmede de concrete resultaten hiervan. Wij zijn er trots op dat het aantal behandelde zaken met 19 % is gestegen ten opzichte van het jaar ervoor: dit is de grootste stijging in de geschiedenis van Eurojust. Bij 235 van onze zaken was een gemeenschappelijk onderzoeks-team betrokken, waaronder bij de baanbrekende opera-tie Pollino. Dit is het grootste Europese onderzoek in de strijd tegen de maffia tot nu toe. Het onderzoek is in 2014 van start gegaan. Naar aanleiding van een gezamenlijke actiedag op 5 december 2018, die in realtime werd geor-ganiseerd vanuit ons kantoor, werden er 84 verdachten aangehouden en werd er € 2 miljoen in beslag genomen.

Hoewel de ontwikkeling van sommige zaken jaren duurt, moeten aanklagers in andere gevallen juist snel optreden. Dan kunnen zij vertrouwen op de unieke oproepdiensten van Eurojust, bijvoorbeeld voor de snelle tenuitvoerlegging van een Europees aanhoudingsbevel, het bevriezen van een bankrekening of het vergaren van bewijsmateriaal. Alleen al vorig jaar hebben we meer dan 700 Europese aanhoudingsbevelen en meer dan 1 000 Europese onderzoeksbevelen gefaciliteerd.

Ondanks deze operationele successen hadden we het afgelopen jaar ook te maken met uitdagingen. Het was niet altijd eenvoudig om de groeiende vraag om steun van de lidstaten te rijmen met de budgettaire beper-kingen van Eurojust. Er is daarom veel gewerkt aan de hervorming van onze organisatie, door middelen niet langer toe te wijzen aan strategische activiteiten, maar aan operationele werkzaamheden. Omdat niets erop wijst dat het aantal zaken binnenkort minder hard zal groeien, moet ook de komende periode aan-dacht worden besteed aan onze begrotingssituatie.

In dit jaarverslag worden ook een aantal andere on-derwerpen behandeld die belangrijk zijn voor de toekomst. Bij meer dan 1 300 zaken die we vorig jaar behandelden, was een staat van buiten de EU betrokken: een stijging van 22 % ten opzichte van het jaar ervoor. Wij blijven onze samenwerking met

landen buiten de Europese Unie uitbreiden, omdat dit in veel zaken de sleutel tot succes is gebleken.

Tegelijkertijd blijven wij zoeken naar manieren om de al bestaande samenwerking alsmede de diensten die wij verlenen aan de lidstaten, te verbeteren. In deze steeds verder digitaliserende wereld zijn veel aankla-gers nog altijd gedwongen om met systemen te werken die niet zijn ontworpen om informatie uit te wisselen met hun collega’s in het buitenland of met Eurojust. In december 2018 hebben de Europese ministers van Justitie het door Eurojust gepresenteerde initiatief voor digitale strafrechtspleging, dat de snelle, betrouwbare en veilige uitwisseling van informatie en bewijsmate-riaal mogelijk maakt, met open armen ontvangen.

Om de strijd tegen terrorisme te versterken, stel-len wij voor om een justitieel register voor ter-rorismebestrijding te introduceren, waarmee wij sneller verbanden tussen lopende onderzoe-ken in verschillende lidstaten kunnen leggen.

De uitvoering van de Eurojust Verordening en onze samenwerking met het toekomstige Europees Open-baar Ministerie spelen in 2019 ook een belangrijke rol. Ten slotte zullen we onze huisstijl binnenkort moder-niseren, om deze af te stemmen op de look-and-feel van ons nieuwe kantoor in Den Haag. Vanaf 15 april 2019 zullen wij ons presenteren met de opmaak die in dit jaarverslag is gebruikt. Dit is slechts een van de manieren waarop Eurojust zich voorbereidt op de toekomst, waarin wij de leidende partner van de EU blijven bij het voor de rechter brengen van criminelen.

Ladislav HAMRAN, voorzitter van Eurojust

6

7-8 maart – Gezamenlijke confe-rentie over cybercriminaliteit.

De conferentie was georganiseerd samen met het Programmabureau Computermisdrijven

van de Raad van Europa en was gericht op het strafrechtbeleid met betrekking

tot cybercriminaliteit en het vergaren van elektronisch bewijsmateriaal

25-26 april – Vergadering van het Europees Justitieel Netwerk voor Cybercriminaliteit inzake initiatieven voor elektronisch bewijsmateriaal, gegevensbewaring en de juridische aspecten

van het gebruiken van encryptie in strafrechtelijke onderzoeken

6-7 juni – 14e jaarlijkse vergaderingvan nationale deskundigen over

gemeenschappelijke onderzoeksteams, waarbij het verbeteren van het gebruik

van GOT’s met snellere, eenvoudigere en effectievere processen centraal stonn

effectievere processen centraal stond

27-29 juni – 50e plenaire vergadering van het Europees Justitieel Netwerk, in Sofia, Bulgarije

4 juni – Eurojust en Europol onderte-kenen een memorandum van over-

eenstemming over de financiering van gemeenschappelijke onderzoeksteams

30-31 mei – Vergadering binnen Eurojust overmigrantensmokkel met als doel de uitwisseling van ervaringen

met en ‘best practices’ voor het ontmantelen van georganiseerde criminele groepen die betrokken zijn bij migrantensmokkel

21-22 juni – Jaarlijkse vergadering van Eurojust overterrorismebestrijding, waarbij de justitiële reactie op

personen die terugkeren naar Europa vanuit gevechtszones in Irak en Syrië, alsmede de ondersteuning van slacht-

offers van terroristische aanslagen, centraal stonden

JANUARI FEBRUARI MAART APRIL MEI JUNI

Gebeurtenissen bij Eurojust in

2018

7

JULI AUGUSTUS SEPTEMBER OKTOBER NOVEMBER DECEMBER

3 juli – Bezoek van een hooggeplaatste delegatie uit Libië om de samenwerking bij het bestrijden van georganiseerde grensoverschrijdende criminaliteit te versterken en de frequentere betrokkenheid van Libië bij zaken van Eurojust te bevorderen

10 juli – Bezoek van vicesecretaris-generaal van de VN Vladimir Voronkov (Bureau voor terrorismebestrijding) om de mogelijkheden voor samenwerking op het gebied van terrorismebestrijdingsactiviteiten, het ontwrichten van terreurnetwerken en het voorkomen van radicalisering te bespreken

18 augustus – Eerste verbindingsmagistraat

voor Oekraïne Myroslava Krasnoborova

werd bij Eurojust benoemd tot verbindingsmagistraat

voor Oekraïne

19-20 september – Deskundigenvergadering over het Europees onderzoeksbevel voor het vaststellen van praktische en juridische problemen bij het toepassen van het EOB, het uitwisselen van ervaringen en ‘best practices’, alsmede het bespreken van de wijze waarop Eurojust nationale autoriteiten verder kan ondersteunen

19 oktober – 13e vergadering van het Consultatieve Forum Topaanklagers uit heel Europa bespraken de uitdagingen van

grensoverschrijdend terrorisme en migrantensmokkel, snellere

en eenvoudigere toegang tot elektronisch bewijsmateriaal en de

effectieve uitvoering van het EOB

14-15 november – 25e vergadering van het Europese Genocidenetwerk

Meer dan 120 deskundigen en hooggeplaatste afgevaardigden van EU-lidstaten en internationale

organisaties wisselden waardevolle kennis en ervaringen uit over het onderzoeken en vervolgen van genocide,

misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden

12 november – Eerste verbindingsmagistraat voor Noord-Macedonië Lenche Ristoska werd bij Eurojust benoemd tot verbindingsmagistraat voor Noord-Macedonië

8-9 november – 5e plenaire vergadering van het Europees Justitieel Netwerk voor Cybercriminaliteit Deskundigen op het gebied van cybercriminaliteit uit heel Europa bespraken actuele en nieuwe uitdagingen op het gebied van cybercriminali-

teit, alsmede manieren om de grensoverschrijdende samenwerking te verbeteren

14-15 november – Europese-Amerikaanse vergadering over bewijsmateriaal van slagvelden Aanklagers, politiefunctionarissen, militairen en terrorismebestrijdingsdeskundigen van beide kanten van de Atlantische Oceaan bespraken hoe informatie die op het slagveld is vergaard als toelaatbaar bewijsmateriaal kan worden gebruikt in civiele rechtbanken voor het vervolgen van terreurdadenen leden van terreurorganisaties

Vandaag hebben we een duidelijke boodschap afgegeven aan georganiseerde criminele groepen in heel Europa. Ze zijn niet de enigen die over de grenzen heen kunnen werken: de Europese gerechtelijke- en rechtshandhavingsautoriteiten kunnen dit ook.Door samen te werken en gebruik te maken van de unieke hulpmiddelen waarover wij in de EU beschikken, zoals de mogelijkheid om een gemeenschappelijk onderzoeksteam in te stellen en met de praktische ondersteuning van EU-agentschappen zoals Eurojust en Europol, zijn wij in staat om dit soort ernstige, georganiseerde criminaliteit op te sporen, te onderzoeken en te vervolgen.

Filippo Spiezia,vicevoorzittervanEurojustenNationaalLidvoorItalië,opdeactiedagvoor”Operatie Pollino” op 5 december 2018

9

In2018bleefhetaantalzakenbijEurojust gestaag groeien naar meer dan 6 500

Praktische ondersteuning van onderzoeken naar ernstige grensoverschrijdende criminaliteit

In reactie op de bedreigingen van de binnenlandse veiligheid richt Europa zich voornamelijk op georganiseerde criminaliteit, terrorisme, cybercriminaliteit en migrantensmokkel. Deze strafbare feiten hebben een grote impact, zijn onderling verbonden en hebben een sterk grensoverschrijdend karakter.

Eurojust is een belangrijk onderdeel van de operationele reactie voor het bestrijden van deze bedreigingen. Voor elke zaak coördineert Eurojust de onderzoeken door informatie-uitwisseling te bevorderen, verbanden tussen lopende onderzoeken te leggen, strategieën voor rechtsvervolging te ontwikkelen en gezamenlijke acties uit te voeren. Er moeten vaak belangrijke problemen op het gebied van rechtsbevoegdheid worden opgelost: de justitiële autoriteiten moeten bepalen waar een verdachte het best kan worden berecht. Dit

+19 %

2015 2016 2017 2018

+15 %+17 %

1 862

2 311

2 435

2 461

2 910

2 698

3 337

3 317

Nieuwe zaken Lopende zaken uit voorgaande jaren

besluit is in grensoverschrijdende onderzoeken ontzettend belangrijk, omdat personen volgens een essentieel strafrechtelijk beginsel voor hetzelfde strafbare feit slechts één keer kunnen worden berecht.

` Er werden gedurende het jaar meer dan 3 300 nieuwe zaken aangebracht door aanklagers of onderzoeksrechters uit de hele Europese Unie, een stijging van 19 % ten opzichte van 2017.

` Daarnaast liepen er nog meer dan 3 200 zaken uit voorgaande jaren. Bij complexe onderzoeken is Eurojust langdurig betrok-ken en biedt het in verschillende fases van de zaak ondersteuning, vanaf het onder-zoek tot de behandeling door de rechter. Deze zaken kunnen meerdere jaren duren.

10

De Europese Unie is gebaseerd op het principe van de rechtsstaat. Politiefunctionaris-sen, onderzoeksrechters, aanklagers en rechters vormen de strafrechtketen en be-schikkenoverdeterritorialebevoegdheiddieinhetnationaalrechtisgedefinieerd.

Bij het bestrijden van grensoverschrijdende criminaliteit zijn onderzoeksrechters en aan-klagers vanaf het begin betrokken.

TENLASTELEGGING & BEOORDELING VAN DE TEN LASTE GELEGDE FEITEN

` Het opsporen van gerelateerde onderzoeken en bijdragen aan gemeenschappelijke strategieën in grensoverschrijdende zaken via de Nationale Leden en verbindingsmagistraten van Eurojust

` Ondersteuning van adviseurs voor justitiële samenwerking die gespecialiseerd zijn in de toepassing van Europe-se justitiële instrumenten

` Het bieden van veilige vergaderruimtes, gespecialiseerdeICT-systemenen simultaantolken

` Het spelen van een leidende rolbijhetinstellenenfinan-cieren van gemeenschap-pelijke onderzoeksteams

` Er wordt een in Europa uniek instrument, het coördinatiecentrum van Eurojust, gebruikt om in realtime informatie uit te wisselen tussen spelers op het gebied van justitie en rechtshandhaving die betrokken zijn bij complexe grensoverschrijdende zaken en voor het synchroniseren van operaties (aanhoudingen, doorzoekingen, inbeslagnemingen) in de verschillende betrokken staten

` Ondersteuning bij het opstellen en tijdig afgeven van Europese aanhoudingsbevelen, bevelen tot inbeslagneming en verbeurdverklaringen, en Europese onderzoeksbevelen

` IngelijktijdigeprocedureskanEurojust nationale justitiële autoriteiten helpen om de reikwijdte van binnenlandse procedures af te bakenen ombevoegdheidsconflictenen dubbele vervolging te voorkomen

HANDELINGONDERZOEK

POLITIE

ONDERZOEKSRECHTERS

AANKLAGERS

EUROJUST wERkT haRd Om gREnSOvERSchRiJdEndE cRiminaliTEiT biJ ElkE STap van hET STRafREchTpROcES Op TE lOSSEn

11

Via Eurojust kunnen aanklagers en onderzoeksrechters de belemmeringen die worden veroorzaakt door nationale grenzen, wegnemen. Het orgaan voor justitiële samenwerking van de Europese Unie

dat in 2002 is opgericht en in Den Haag is gevestigd, werkt als een permanent centrum dat 365 dagen per jaar en 24 uur per dag criminaliteit bestrijdt. Eurojust heeft een unieke hybride structuur, waarin nationaleautoriteitensamenwerkenbinneneendoordeEUgefinancierdoperationeelagentschap:

` Elke EU-lidstaat wordt vertegenwoordigd door een Nationale Desk, die bestaat uit een team van aanklagers en/of onderzoeksrechters en wordt geleid door een Nationaal Lid. De Nationale Leden zijn de belangrijkste contactpunten voor hun collega’s van hun nationale Openbaar Minis-terie. Ze geven advies, vergemakkelijken het gebruik van de diensten van Eurojust en leggen de juiste contacten met aanklagers uit andere landen om ervoor te zorgen dat de grensoverschrij-dende samenwerking zo voorspoedig mogelijk verloopt.

` De administratie van Eurojust heeft adviseurs voor justitiële samenwerking in dienst die specialisti-sche kennis hebben van de werking van verschillende nationale rechtssystemen en de Europese jus-titiële instrumenten. De administratie is ook verantwoordelijk voor het Case Management Systeem, de veiligheid van het pand en het personeel en de praktische organisatie van coördinatievergaderin-gen en coördinatiecentra van waaruit aanklagers in realtime toezicht kunnen houden op acties.

` Zes niet-EU-lidstaten hebben verbindingsmagistraten gestationeerd bij Eurojust.

VERVOLGING & RECHTSZAAK

VEROORDELING

VRIJSPRAAK

ONTNEMING VAN ILLEGAAL

VERMOGEN

STRAFRECHT in het hart van onze veiligheidsketen

` Eurojust biedt ondersteuning tijdens rechtszaken, bijvoorbeeld door ervoor te zorgen dat informatie die in het ene land is vergaard via videoconferenties als bewijsmateriaal kan worden gebruikt tijdens een rechtszaak die in een ander land plaatsvindt

SCHADELOOSSTELLING VAN SLACHTOFFERS

RECHTERS

12

Georganiseerde criminele groepen houden zich bezig met verschillende criminele activiteiten, zoals drugshandel, mensenhandel/mensensmokkel, migrantensmokkel en terrorisme. De zaken die

FRAUDE

WITWASPRAKTIJKEN

DRUGSHANDEL

MOBIELEGEORGANISEERDECRIMINELEGROEPEN(MOCG'S)

MENSENHANDEL/MENSENSMOKKEL

CORRUPTIE

CYBERCRIMINALITEIT

TERRORISME

STRAFBAREFEITENTEGENDEFINANCIËLEBELANGENVANDEEU

MIGRANTENSMOKKEL

MILIEUCRIMINALITEIT

1 022 907

432612

451450

273268

150194

99120

107 84

91 68

86 71

12 / 24

79148

Eurojust behandelt zijn vraaggestuurd en hebben daarom betrekking op allerlei verschillende soorten criminaliteit.

Zaken per soort criminaliteit in 2018

Een onderzoek kan in verschillende categorieën vallen als dit betrekking heeft op verschillendesoortencriminaliteit.Raadpleegde databijlage voor meer informatie.

Nieuwe zaken Lopende zaken uit voorgaande jaren

Operatie PollinoHetgrootstegecoördineerdeoptredentegende‘Ndrangheta-maffiainEuropatotnutoe

In2018speeldeEurojustineendoordeNederlandseDeskgeïnitieerdezaakeenessentiëlerolineenvande grootste onderzoeken naar georganiseerde criminaliteit in Europa tot nu toe. Tijdens deze operatie met de codenaam “Operatie Pollino”tradenjustitiële-enopsporingsautoriteiteninNederland,Italië,Duitsland,België,Luxemburg,hetVerenigdKoninkrijk,SpanjeenPortugalgecoördineerdenslagvaardigop tegen de “‘Ndrangheta”, een van de machtigste criminele netwerken ter wereld. Door de activiteiten perlandoptesplitsen,profiteerdehetmaffia-netwerkvanjuridischeverschillentussenrechtsgebiedenen kon zo aan de aandacht ontsnappen. Elk misdrijf kan namelijk een op zichzelf staande handeling lijken in plaats van deel van een internationale operatie, als het uitsluitend afzonderlijk wordt onderzocht.

De betrokken autoriteiten werkten stap voor stap intensief samen om hun kennis en creativiteit te bundelen en zo een gezamenlijke strategie te bepalen en de daadwerkelijke omvang en complexiteit van de criminele activiteit aan het licht te brengen.

De gesynchroniseerde gecoördineerde acties leidden tot de opsporing van bijna 4 000 kg cocaïne en grote hoeveelheden andere drugs, de inbeslagname van naar schatting € 2 miljoen aan criminele vermogensbestanddelen en 84 aanhoudingen(6inNederland,41inItalië,22inDuitsland,14inBelgië,2inLuxemburg,1inhetVerenigdKoninkrijk,1inSpanjeen1inZwitserland).Deuitwisselingvanbewijsmateriaal tussen de betrokken landen, waardoor de aanklagers sterke bewijsposities konden opbouwen, was essentieel voor de operatie.

5/12/2018 GEZAMENLIJKE ACTIEDAG De gelijktijdige actie door een paar honderd politiefunctionarissen wordt in realtime gevolgd door aanklagers en onderzoeksrechters vanuit het coördinatiecentrum bij Eurojust, waardoor nieuwe gegevens die tijdens de actiedag door de politie worden verzameld snel kunnen worden geanalyseerd en de strategie waar nodig kan worden aangepast.

De zaak is in 2014 begonnen, toen de Fiscale Inlichtingen-enOpsporingsdienst(FIOD)eenonderzoek naar mogelijk witwassen voorlegde aan Eurojust. De Nederlandse Desk bij Eurojust moedigde de andere betrokken landen vervolgens proactief aan om de zaak, die duidelijk verbanden metItaliëenDuitslandhad,tebestuderen.

2016ErwordteendoorEurojustgefinancierdgemeenschappelijk onderzoeksteam opgericht waarNederland,ItaliëenDuitslandbijbetrokkenzijn, om het onderzoek te coördineren. Europol verschaft een veelomvattende data-analyse.

De betrokken autoriteiten werken stap voor stap intensief samen om hun kennis en creativiteit te bundelen en zo een gezamenlijke strategie te bepalen en de daadwerkelijke omvang en complexiteit van de criminele activiteit aan het licht te brengen.

Tijdens het onderzoek worden in heel Europabijna4000kgcocaïneenaanzienlijkehoeveelheden andere drugs in beslag genomen.

Het verloop van Operatie Pollino

13

14

MAART 2018 – Ontmantelen van een grote georganiseerde criminele groep die betrokken was bij drugshandel in Finland en Nederland De drugs werden via Duitsland en Zweden verhandeld. Eurojust hielp bij de gelijktijdige uitvoering van Europese onderzoeksbevelen en Europese aanhoudingsbevelen en bood via een coördinatiecentrum hulp bij de ontwikkeling van gecoördineerde strategieën voor de gezamenlijke operaties van de Finse, Nederlandse, Duitse en Zweedse nationale autoriteiten. Als gevolg van de actie werd naar schatting € 2,8 miljoen in beslag genomen.

JULI 2018 – Groot prostitutienetwerk ontmanteld in Frankrijk, Bulgarije en Duitsland Tijdens een gezamenlijke actiedag zijn meer dan twintig locaties doorzocht en tien vermoedelijke pooiers aangehouden. De pooiers waren sinds 2015 actief en De pooiers waren sinds 2015 actief en beloofden jonge Bulgaarse vrouwen een legaal dienstverband in Frankrijk. De vrouwen werden eerst naar Duitsland gebracht en vervolgens naar Straatsburg en Annecy,waarzewerdengedwongenomindeprostitutie te werken. De vrouwen moesten hun verdiende geld aan de pooiers geven, die hen scherp in de gaten hielden. Eurojust heeft twee coördinatievergaderingen gehouden, die resulteerden in de ondertekening door Frankrijk en Bulgarije van een overeenkomst voor een gemeenschappelijk onderzoeksteam. Eurojust heefthetGOTtevensgefinancierd.Tijdensdeaanhoudingen zijn verschillende prostituees in contact gebracht met steungroepen en organisaties die hen hielpen om veilig naar hun land terug te keren.

APRIL 2018 – Ontmanteling van een Kaukasische maffiaorganisatie die inbraken en winkeldiefstallen pleegde in Frankrijken Griekenland Er zijn meer dan dertig verdachten aangehouden, onder wie de vier leiders van de georganiseerde criminele groep. De OCG pleegde naar schatting dagelijks gemiddeld 13 winkeldiefstallen in Frankrijk en 3 woninginbraken in Griekenland, met een schade van enkele miljoenen euro’s. Naar aanleiding van coördinatievergaderingen bij Eurojust hebben Frankrijk en Griekenland in september 2017 een gemeenschappelijk onderzoeksteam ingesteld. Eurojust coördineerde de gemeenschappelijke actiedag met ondersteuning van Europol, waardoor er in realtime informatie kon worden uitgewisseld en het vergaarde bewijsmateriaal kon worden gecontroleerd aan de hand van de databases van Europol.

AUGUSTUS 2018 – Zweedse vrouw beschuldigd van systematisch seksueel misbruik van haar eigen kinderen aangehouden in Spanje Eurojust heeft een dringend Europees aanhoudingsbevel gefaciliteerd zodat de verdachte, kort nadat in Zweden door de vrouwopgenomenfilmsvankindermisbruikinbeslagzijngenomen,in Malaga kon worden gearresteerd, een huisdoorzoeking plaats kon vinden en bewijsmateriaal in beslag kon worden genomen. De verdachte had haar kinderen meegenomen naar Spanje. Zij zijn in veiligheid gebracht en snel teruggebracht naar Zweden.

15

SEPTEMBER 2018 – Optreden tegen systematische ladingdiefstal in Frankrijk en PolenMet ondersteuning van Eurojust en Europol hebben de Franse en Poolse politie een georganiseerde criminele groep ontmanteld die wordt verdacht van het plegen van ten minste 36 ladingdiefstallen, met een geschatte schade van € 1,5 miljoen. Eurojust verzorgde de coördinatie op justitieel niveau en organiseerde twee coördinatievergaderingen met justitiële- en rechtshandhavingsautoriteiten uit Frankrijk, Polen, Duitsland en Denemarken waarin de nadruk werd gelegd op de grensoverschrijdende activiteiten van de OCG. De internationale justitiële- en politiesamenwerking leidde tot de aanhouding van de zes verdachten.

NOVEMBER 2018 – Een einde maken aan slavernij en slachtoffers van men-senhandel/mensensmokkel redden De actie was gericht op een crimineel netwerk dat actief was in de Spaan-se provincie Segovia en dat mensen dwong om in de landbouw te werken. Door de coördinatie van het optreden van nationale justitiële- en rechtshand-havingsautoriteiten in Spanje en Portugal, faciliteerde Eurojust ver-schillende doorzoekingen, inbeslag-nemingen, inbewaringstellingen en aanhoudingen en de vrijlating van tien slachtoffers van de groep, vier in Spanje en zes in Portugal.

OKTOBER 2018 – Oplossen van een viervoudige moord in ItaliëInaugustus2017iserinhetItaliaanseApri-cena een viervoudige moord gepleegd. Later werd een verdachteindezezaakzelfvermoordinAmsterdam,voorwelkedaadeenItaliaaneenbekentenisheeftaf-gelegd. De dader maakte de locatie van het lichaam be-kend aan de Nederlandse politie. Tijdens een verhoor verteldedemoordenaardatzijnslachtofferbetrokkenwasbijdemoordeninApricena.EurojustwerddirectingeschakeldomdeNederlandseenItaliaanseautori-teiten te helpen bij het koppelen van de onderzoeken naar de moorden, wat leidde tot de snelle uitlevering en overdracht van de vervolging van de Nederlandse autoriteitenaanItaliëenuiteindelijktotdeaanhou-ding van de leidersachterdemoordeninApricena.

NOVEMBER 2018 – Snel optreden voor de aanhouding van een gevaarlijke voort-vluchtige Met ondersteuning van Eurojust en Europol hebben Spaanse en Belgi-sche autoriteiten in het Spaanse Torrevieja een als “zeer gevaarlijk” aangemerkte Belgische voortvluchtige aangehouden. De actiedag werd voorbereid door de Belgische en Spaanse Desk van Eurojust en de Belgische en Spaanse magistra-ten werkten in Spanje samen bij het opstellen van het Europees aanhoudingsbe-vel en het aansturen van de aanhouding.

DECEMBER 2018 – Internationale samenwerking ontwricht netwerk voor illegaal vuurwerk Tijdens gezamenlijke actiedagen in Polen, Nederland en Duitsland die werden onder-steund door Eurojust en Europol, is 80 ton aan explosieven in beslag genomen en zijn 4 webshops geblokkeerd; in Polen zijn 35 leden van de sinds 2012 actieve georgani-seerde criminele groep aangehouden. De OCG verzond ongemarkeerde pakketten met illegaal vuurwerk per gewone post, waardoor zij onschuldige mensen, onder andere bij postbedrijven,ingevaarbrachten.InvoorbereidingopdeactiezijnerverschillendeEu-ropese onderzoeksbevelen uitgewisseld tussen Polen, Duitsland, Nederland en Frankrijk.

16

1 DeondersteuningvoorGOT’svanEurojustiszowelfinancieelalsoperationeel.Vande235ondersteundeGOT’swerdener121gefinancierddoorEurojust.

2 Vanaf januari 2019. Vanwege de lopende aard van de zaken kunnen deze cijfers na het rapport veranderen.3 Een GOT kan zich bezighouden met meerdere soorten misdrijven.

Ondersteunde GOT’s1:235

Nieuw onderte-kend

in 2018, 85 3

Lopende zaken2 uit voorgaande jaren,

150

` Mensenhandel/mensensmokkel, 21 ` Drugshandel, 21 ` Witwassen , 20 ` Fraude, 14 ` Strafbarefeitentegendefinanciële

belangen van de EU, 7 ` Misdrijven waarbij mobiele georgani-

seerde criminele groepen betrokken zijn, 5

` Cybercriminaliteit, 4 ` Migrantensmokkel, 4 ` Corruptie, 2 ` Milieucriminaliteit, 2

Een gemeenschappelijk onderzoeksteam is het meest geavanceerde instrument voor internationale samenwerking in strafzaken. Een GOT is een juridische overeenkomst tussen twee of meer landen om gedurende een vastgestelde periode gemeenschappelijke, grensoverschrijdende strafrechtelijke onderzoeken uit te voeren, met inbegrip van de intensieve en directe uitwisseling

Financiële en logistieke ondersteuning voor meer dan 200 gemeenschappelijke onderzoeksteams

Gemeenschappelijke onderzoeksteams verruimen het perspectief van aanklagers en onderzoekers. Als je samenwerkt met mensen uit verschillende rechtstradities, begrijp je beter waarom ze bepaalde maatregelen wel kunnen uitvoeren en waarom ze andere niet kunnen uitvoeren. De grootste toegevoegde waarde van een GOT is het opbouwen van wederzijds vertrouwen als basis voor de volgende samenwerking. Een GOT-overeenkomst is bedoeld om je het leven makkelijker te maken.

Maja Veber-Sajn, nationaal GOT-deskundige voor Slovenië, op de bijeenkomst van het GOT-netwerk bij Eurojust in juni 2018

van informatie tussen de leden. Eurojust biedt GOT’s zowel financiële en logistieke ondersteuning, als expertise en juridische analyses.

In 2018 ondersteunde Eurojust meer dan 200 GOT’s die verschillende soorten georganiseerde criminaliteit onderzochten.

17

Grensoverschrijdende criminele netwerken hebben één ding gemeen: geld. De georganiseerde criminaliteit draait om winst en alle criminele groepen hebben middelen nodig om hun activiteiten te financieren. Daarom zijn het traceren, bevriezen en in beslag nemen van geld dat in strijd met de wet is verkregen, en het krachtig aanpakken

Bij veel zaken van Eurojust is het onderzoek erop gericht criminele netwerken hun illegale winst te ontnemen enhuntoegangtotfinanciëlemiddelenaftesnijden

van strafbare feiten die betrekking hebben op geld, strategische prioriteiten bij de bestrijding van georganiseerde criminaliteit door de EU. Eurojust ondersteunt dientengevolge veel zaken waarin sprake is van financiële criminaliteit, zoals oplichting en fraude, witwassen, corruptie, fraude met EU-middelen en illegale handel.

Ontmanteling van twee Euro-vervalsingsnetwerken in Italië en FrankrijkMetondersteuningvanEurojustenEuropolhebbendeFranseenItaliaansepolitie22 aanhoudingen verricht en digitale- en drukapparatuur in beslag genomen om criminelenetwerkenteontwrichtendiewordenverdachtvanhetinNapels,Italiëproduceren van vervalste biljetten van €20, €50 en €100 die in Frankrijk werden verspreid.FrankrijkenItaliëhebbenbijEurojusttweecoördinatievergaderingengehoudeneneendoorEurojustgefinancierdenondersteundgemeenschappelijkonderzoeksteam ingesteld voor de coördinatie van de parallelle onderzoeken. Het GOT was doorslaggevend voor het slagen van de gecombineerde acties.

Ontwrichting van grootschalige btw-fraude met meer dan € 20 miljoen schade in verband met de verkoop van tweedehands voertuigen Op verzoek van de Duitse autoriteiten werd de actie ondersteund door een coördinatiecentrum bij Eurojust, hetgeen leidde tot de aan-houding van de hoofdverdachten.VoordezeoperatiewerdenvoornamelijkinRoemeniëen Hongarije meer dan 100 huisdoorzoekingen gedaan, talloze getuigen en verdachten gehoord en bevelen tot bevriezing van bedragen van tot € 18 miljoen erkend.

Onderzoek naar fraude in de voetbalwereld Tegelijkertijd zijn er werden 44 doorzoekingen in Bel-gië en 13 in Frankrijk, Cyprus, Luxemburg, Montenegro, Servië en Noord-Macedonië uitgevoerd. De gelijktijdige operaties buiten België werden door Eurojust gecoördineerd om de uitwisseling en het delen van informatie te vergemakkelijken en om te helpen bij de uitvoering van EOB’s en rogatoire commissies tussen de betrokken partijen. Er zijn documenten en vermogensbe-standdelen uit kluizen en van bankrekeningen in beslag genomen.

De kwaliteit van justitiële samenwerking bij de bestrijding van terrorisme is een grote uitdaging. We kunnen niet meer in ‘silo’s’ in ons eigen land werken. Er is een gemeenschappelijke aanpak nodig. Om de justitiële samenwerking te versterken en te stimuleren, moeten we gebruikmaken van Eurojust, het enige Europese agentschap dat hiertoe in staat is.

François Molins, voormalig hoofdaanklager van de rechtbank van Parijs, tijdens een persconferentie over terrorismebestrijding bij Eurojust op 20 juni 2018

Patrouillerende soldaat en een wake bij kaarslicht in Straatsburg na de terroristische aanslag van 11 december 2018

19

TERREURZAKEN in 2018

11GEMEENSCHAPPELIJKE ONDERZOEKSTEAMS

20COÖRDINATIEVERGADERINGEN

georganiseerd door Eurojust

1Gecoördineerde ACTIEDAG

191 ZAKEN

Justitiële reactie op de veranderende dreiging van terrorisme in Europa

Tussen 2014 en 2018 behandelde Eurojust zes keer zo veel nieuwe terreurzaken, onder andere naar aanleiding van de terroristische aanslagen in de Thalys, in Parijs en Saint-Denis, Brussel en Zaventem, Nice, Saint-Etienne-du-Rouvray, Berlijn, Stockholm, Barcelona en Cambrils, Turku en Straatsburg. Deze zaken waren complex, omdat veel terroristische groepen vandaag de dag goed georganiseerd en internationaal actief zijn.

In 2018 coördineerde Eurojust bijna 200 grensoverschrijdende onderzoeken naar terrorisme. Er zijn een aantal belangrijke uitdagingen aangegaan voor het opschalen van de justitiële reactie op terrorisme, zoals het intensiveren van de uitwisseling van gegevens, het bepalen van een reactie op buitenlandse terroristische strijders (FTF’s) die terugkeren naar Europa, en het ondersteunen van slachtoffers van terroristische aanslagen. Eurojust heeft ook een rapport over terrorismefinanciering gepubliceerd om nationale autoriteiten te helpen om tot veroordelingen te komen in gevallen van terrorismefinanciering, en heeft juridische analyses verstrekt van baanbrekende uitspraken in terrorismezaken. Eurojust werkt op basis van vertrouwen nauw samen met Europol. Nadat Eurojust in 2015 en 2016 associatieovereenkomsten had ondertekend voor de analyseprojecten TRAVELLERS (buitenlandse terroristische strijders) en HYDRA

(Islamistisch extremistisch terrorisme), heeft het zich in 2018 aangesloten bij het analyseproject DOLPHIN (niet-Islamistische extremistische terreurorganisatie die de EU bedreigt). Dankzij deze analyseprojecten kunnen Eurojust en Europol de informatie-uitwisseling in terreurzaken verbeteren.

Coördinatie van het onderzoek na de terroristische aanslagen in Parijs in november 2015 IndenasleepvandeterroristischeaanslageninParijsenSaint-Denisop13november2015heeftEurojust een zaak geopend waar naast Frankrijk nog 14 lidstaten en alsmede de VS, bijbetrokken waren.IntussenhebbenFrankrijkenBelgiëeengemeenschappelijk onderzoeksteam ingesteld waarbij Nederland zich later heeft aangesloten. Dankzij de samenwerking kwamen mogelijkeverbandentussendeaanslageninParijsenandereterreurzakenaanhetlicht.Alsgevolg hiervan zijn twee verdachten in Oostenrijk gearresteerd en is één verdachte die zich in hechtenis in Duitsland bevond aan de Franse autoriteiten overgeleverd. Het onderzoek liep gedurende heel 2018. Sinds de opening van de zaak bij Eurojust in november 2015 heeft de Franse Desk op verzoek van de justitiële autoriteiten die belast zijn met het onderzoek 13 coördinatievergaderingen georganiseerd. Zes hiervan werden in 2018 gehouden.

20

Lidstaten ondersteunen voor de juiste justitiële reactie op terugkerende buitenlandse terroristische strijders

Gezien de aanhoudende terroristische dreiging in heel Europa is het essentieel dat de justitiële autoriteiten van de EU-lidstaten effectief samenwerken. Voor de gemeenschappelijke inspanningen van de EU tegen terrorisme is het nodig dat de gegevens uit onderzoeken en vervolgingen in lidstaten snel en veilig worden uitgewisseld. Daarom moet er prioriteit worden gegeven aan het delen van operationele informatie op basis van Besluit 2005/671/JBZ van de Raad, waarin wordt bepaald dat alle in de lidstaten beschikbare informatie over onderzoeken, strafprocedures en strafrechtelijke veroordelingen voor terreurzaken zowel aan Eurojust als aan Interpol moet worden verstrekt.

In hun gezamenlijke verklaring van 20 juni 2018 hebben Frankrijk, Duitsland, Spanje en België opgeroepen tot de versterking van de

Het opzetten van een Europees justitieel register voor terrorismebestrijding

beschikbaarheid en het delen van informatie en het opzetten van een Europees justitieel register voor terrorismebestrijding bij Eurojust. Op de Europese conferentie voor terrorismebestrijding in Parijs op 5 november 2018 werd dit initiatief ook gesteund door Italië, Luxemburg en Nederland.

Het belangrijkste doel van dit centrale register op EU-niveau is het leggen van mogelijke verbanden tussen lopende onderzoeken die worden uitgevoerd in verschillende lidstaten, en het vaststellen van de behoefte aan coördinatie onder alle betrokken justitiële autoriteiten. Eurojust werkt reeds aan dit voorstel, dat inmiddels wordt gesteund door de Eurocommissaris voor de Veiligheidsunie, dhr. Julian King, de voorzitter van de Bijzondere Com-missie terrorisme van het Europees Parlement, mw. Nathalie Griesbeck, en de EU-coördinator voor terrorismebestrijding, dhr. Gilles de Kerchove.

De meeste mensen die in 2013 en 2014 terugkeerden, waren jong. Welk standpunt moeten we innemen nu zij een pad hebben gekozen dat niet strookt met de waarden van onze maatschappij, omdat zij actief hebben samengewerkt met terroristische groepen? […] Eurojust kan verschillende autoriteiten samenbrengen en gemeenschappelijke procedures invoeren die overeenstemmen met de fundamentele waarden van onze maatschappijen.

Frédéric Van Leeuw, federale procureur, België, tijdens een persconferentieover terrorismebestrijding bij Eurojust op 20 juni 2018

Amaq: optreden tegen extremistische propaganda Eurojust heeft geholpen bij de coördinatie van een gezamenlijke actie tegen de propaganda- activiteiten vandemilitantegroepIslamitischeStaat(IS).BijdeoperatieonderleidingvanhetBelgischeFederaleParket waren ook aanklagers en rechtshandhavingsautoriteiten uit lidstaten en andere landen, tezamen metEuropolbetrokken.NaaraanleidinghiervanwerdenverschillendemediakanalenmetIS-steunplatgelegd,waaronderpersbureauAmaq,radiostational-BayanennieuwssitesHalumuenNashir.AlsgevolgvandeactiewasISmindergoedinstaatominEuropaterroristischmateriaaluittezendenentepubliceren.KortnadesuccesvolleoperatieorganiseerdedeBelgischeDeskeenbijeenkomstvoordecoördinatie van follow-upacties en het bespreken van kwesties op het gebied van rechtsbevoegdheid.

21

Eurojust helpt justitiële autoriteiten nog steeds met het oplossen van uitdagingen in onderzoeken met betrekking tot FTF’s en het opbouwen van een sterke bewijspositie in rechtszaken. Voor de coördinatie van onderzoeken en vervolgingen in verband met terro-rismebestrijding heeft Eurojust nationale autoriteiten geholpen bij het analyseren van relevante ervaringen en jurisprudentie, onder andere in zijn Monitor van Veroordelingen voor Terrorisme, om zo gemeenschap-pelijke uitdagingen en ‘best practices’ vast te stellen.

De Eurojust-vergadering over terrorismebestrijding op 20 en 21 juni 2018 bood een vertrouwd platform voor het delen van ervaringen en lessen die zijn getrokken uit zaken in verband met terroristische aanslagen en –netwerken, alsmede de nationale aanpak voor het vervolgen van terugkerende FTF’s. De Speciaal Adviseur van de Voorzitter van de Eu-ropese Commissie voor de schadeloosstelling van slachtoffers van misdrijven, presenteerde verscheide-ne uitdagingen in het voldoen aan de behoeften van slachtoffers van misdrijven. EU-lidstaten die onlangs zijn getroffen door terroristische aanslagen, deelden hun ervaringen met het steunen van slachtoffers en hun gezinnen. Eurojust presenteerde concrete voorbeelden van haar hulp bij het faciliteren van

justitiële samenwerking, om ervoor te zor-gen dat buitenlandse slachtoffers van terro-ristische aanslagen in kennis worden gesteld van de bijstand waar zij recht op hebben in het land waar de aanslag plaatsvindt, alsmede van hun procedurele rechten en van hun rechten op schadeloosstelling en tegemoetkoming.

Een ander belangrijk aspect van deze uitdaging is hoe informatie die is vergaard op het slagveld, als toelaatbaar bewijsmateriaal kan worden gebruikt. In juni 2018 heeft Eurojust een memorandum ge-publiceerd over de uitdagingen en ‘best practices’ van het gebruik van bewijsmateriaal dat is vergaard op het slagveld voor onderzoeken en vervolgin-gen van strafbare feiten van terroristische aard.

In november 2018 vond er bij Eurojust een door de Amerikaanse autoriteiten georganiseerd in-ternationaal evenement over op het slagveld vergaard bewijsmateriaal plaats, waar aankla-gers, politiefunctionarissen, militairen en terro-rismebestrijdingsdeskundigen van beide kanten van de Atlantische Oceaan samenkwamen. Zij bespraken onderzoeksinstrumenten, het gebruik van databases en verschillende ‘casestudies’.

Het zorgen voor slachtoffers van terrorisme is een krachtig wapen voor de bestrijding ervan. Door voor de slachtofferste zorgen en gehoor te geven aan hun behoeften, dragen wij de duidelijke boodschap uit dat onze maatschappelijke waarden, zoals mensenrechten en democratie, sterker worden wanneer ze worden aangevallen.

Joëlle Milquet,SpeciaalAdviseurvandeVoorzittervandeEuropeseCom-missievoordeschadeloosstellingvanslachtoffersvanmisdrijventijdensde Eurojust-vergadering over terrorismebestrijding op 20 en 21 juni 2018

De huidige infrastructuur van onze landen is gebaseerd op IT-technologie die erg modern is, maar onze systemen wel kwetsbaar maakt. Onze infrastructuur kan onverwachts worden aangevallen, waardoor enorme schade ontstaat. Daarom moeten we goed voorbereid zijn en de risico’s beperken. In het verleden duurde het even voordat het strafrecht kon reageren. Nu moeten we snel optreden en in onze reactie een stap vooruitlopen, vooral bij het ontwikkelen van onze IT-systemen en cyberkennis.

Raivo Sepp, Nationaal Lid voor Estland bij Eurojust (2004 tot 2019)en voormalig Procureur-Generaal

23

CYBERCRIMINALITEIT- zaken in 2018

9GEMEENSCHAPPELIJKE ONDERZOEKSTEAMS

28COÖRDINATIEVERGADERINGEN

georganiseerd door Eurojust

2Gecoördineerde ACTIEDAGEN

219 ZAKEN

CybercriminaliteitEen snel justitieel antwoord op snelle criminaliteit

De afgelopen jaren hebben technologische doorbraken gezorgd voor een schat aan positieve ontwikkelingen. Maar criminelen maken ook gebruik van de snelheid, het gemak en de anonimiteit van het internet bij het verrichten van allerlei criminele activiteiten zonder fysieke of virtuele grenzen, die grote schade kunnen veroorzaken en een serieuze dreiging vormen voor slachtoffers over de hele wereld.

In 2018 speelde Eurojust een belangrijke rol bij meer dan 200 onderzoeken naar cybercriminaliteit. Eurojust werkte op verschillende niveaus aan het optreden tegen deze groeiende vorm van illegale activiteiten, zoals bij de omgang met slachtoffers van cybercriminaliteit, de toegang tot gegevens voor strafrechtelijke procedures, en de encryptie en het bewaren van de gegevens die nodig zijn als bewijsmateriaal. Bovendien komt het Europees Justitieel Netwerk Cybercriminaliteit samen bij Eurojust.

MAART 2018 – 20 hackers aangehouden in verband met oplichting door phishing ter waarde van € 1 miljoen Criminelen hebben e-mailadressen van belastingautoriteiten nagemaakt om klanten van bankeninItaliëenRoemeniëoptelichten.Uitdeonderzoekenbleekookdatdezepersonenmo-gelijk betrokken waren bij andere strafbare feiten, waaronder witwassen, drugshandel, prostitutie enmensenhandel/mensensmokkel.DebijdragevanEurojustbestonduithetinstellenenfinan-cierenvaneenGOT,waardoorerefficiëntkonwordensamengewerktengecoördineerd,onderandere door de aanhoudende uitwisseling van informatie en bewijsmateriaal. Dankzij het ge-meenschappelijkeonderzoekkoneenbevoegdheidsconflictwordenvoorkomenenkwamereengecoördineerde actiedag tussen de twee landen, die in realtime werd gevolgd vanuit het coördina-tiecentrum bij Eurojust en waarbij gelijktijdig aanhoudingen en doorzoekingen werden verricht.

JULI 2018 – Optreden in heel Europa tegen een georganiseerd cyberfraudenetwerk dat handelde in onwettig verkregen, hoogwaardige handelswaar De illegale handelswaar werd naar verluidt voornamelijk verkochtinOost-Europa,d.w.z.Rusland,OekraïneendeBaltischestaten.Deillegalewinstenwerdengeschat op meer dan € 18 miljoen. Duitsland en Litouwen hebben een onderzoek opgestart en via Eurojust een GOT ingesteld om de uitwisseling van informatie rondom de zaak te vereenvoudigen en versnellen. Eurojust heeft verschillende coördinatievergaderingen georganiseerd en de onderzoeken voorafgaand aan het proces ondersteund; er zijn 17 verdachten aangehouden, onder wie de leider van de OCG en er zijn talloze privéwoningen en bedrijven doorzocht in Duitsland, Litouwen, Estland, Zwitserland,Cyprus,hetVerenigdKoninkrijk,Finland,LetlandenOekraïne.

24

NOVEMBER 2018 – Ontwrichten van illegaal online gokken, witwassen en belastingfraude De winst van de OCG bedroeg naar schatting € 80 miljoen. Na een onderzoek van 15 maanden onder leiding van Portugal en Luxemburg resulteerde de actie in 30 aanhoudingen, 275 doorzoekingen, de inbeslagname van € 576 000 en van computers, tablets en hardware, vuurwapens en voertuigen. Er werd meer dan € 6 miljoen aan criminele vermogensbestanddelen in beslag genomen. Eurojust hielp bij het onderzoek, onder andere met het afgeven van EOB’s en de bevelen tot bevriezing.

Samenwerken om cybercriminelen een stap voor te blijvenHet Europees Justitieel Netwerk Cybercriminaliteit komt samen bij Eurojust. Dit is een netwerk van bevoegde autoriteiten uit heel Europa die regelmatig bij elkaar komen om expertise en ‘best practices’ uit te wisselen met betrekking tot het onderzoek naar en de vervolging van cybercriminaliteit. Het netwerk moedigt ook de dialoog aan tussen de verschillende belanghebbenden om de rechtsorde in de cyberspace te beschermen.

In 2018 behandelde het EJCN de volgende hoofdonderwerpen:

` slachtoffers van cybercriminaliteit: praktische uitdagingen bij het omgaan met de grote hoeveelheid slachtoffers in gevallen van cybercriminaliteit;

` toegang tot gegevens: recente ontwikkelingen en mogelijke oplossingen met betrekking tot de toegang tot WHOIS-gegevens voor strafrechtelijke procedures;

` elektronisch bewijsmateriaal: ontwikkelingen met betrekking tot de nieuwe wetgevingsinstrumenten die zijn voorgesteld door de Europese Commissie;

` training: hoe cybercriminaliteit en criminaliteit via computers het best onderzocht kunnen worden; met name gericht op het bieden van training aan spelers op gerechtelijk niveau, en

` encryptie en gegevensbewaring: het vermogen van justitiële- en rechtshandhavingsautoriteiten om informatie te verkrijgen uit de benodigde digitale apparatuur als bewijsmateriaal in strafrechtelijke onderzoeken en om criminelen te vervolgen en te veroordelen.

Eurojust heeft in 2018 ook de 4e Justitiële Monitor inzake Cybercriminaliteit (CJM) gepubliceerd. De CJM bevat een overzicht van de ontwikkelingen op het gebied van wetgeving, alsmede analyses van behandelde zaken op het gebied van cybercriminaliteit.

Aanpakken van de uitdagingen van elektronisch bewijsmateriaal

Eurojust pakt het probleem van elektronisch bewijsmateriaal voornamelijk aan door middel van het project Scientific Information Retrieval Integrated Utilisation System (SIRIUS), in samen-werking met Europol. SIRIUS is een innovatief project met een interactief platform voor het delen van kennis dat toegankelijk is voor justitië-le- en rechtshandhavingsautoriteiten, en als doel heeft de samenwerking tussen de EU en de VS voor grensoverschrijdende toegang tot elektro-nisch bewijsmateriaal, te verbeteren. SIRIUS pakt de problemen en uitdagingen aan waarop men stuit bij het doen van onderzoek op internet.SIRIUS is een belangrijk referentiepunt geworden dat professionals in staat stelt kennis te vergaren en operationele toegevoegde waarde te bieden bij het onderzoeken en vervolgen van terrorisme en andere strafbare feiten. De bijdrage aan het initia-tief van Eurojust is gericht op de justitiële dimen-sie en de processen voor wederzijdse rechtshulp (RHV) tussen de Europese Unie en de VS.

Om de belemmeringen bij het vergaren van grensoverschrijdend elektronisch bewijsmateri-aal weg te nemen, heeft de Europese Commissie in april 2018 nieuwe wetgeving voorgesteld om de toegang van rechtshandhavingsautoriteiten tot dergelijke gegevens te vereenvoudigen. Euro-just heeft het pakket nauwkeurig geanalyseerd vanuit het perspectief van de professional en ziet de voorstellen als een positieve stap vooruit.

Inmaart2018zijndeelnemersuitmeerdan60 landen van over de hele wereld bij Eurojust samengekomen om meer inzicht te krijgen in de assistentie die beschikbaar is voor justitiële professionals op het gebied van cybercriminali-teit. De conferentie werd gezamenlijk georgani-seerd door Eurojust en het Programmabureau ComputermisdrijvenvandeRaadvanEuropa.

25

Uit onze onderzoeken blijkt dat de illegale migratiestroom bij iedere stap wordt beheerst door criminele organisaties: vanaf het land van herkomst, gedurende de reis over land, tot aan de uiteindelijke oversteek over de zee. Het gaat niet om één organisatie, maar om verschillende groepen met verschillende werkwijzen.

Giovanni Salvi,Procureur-GeneraalvanRome,ophetAdviesforumvan Procureurs-Generaal

26

De Europese grenzen beschermen Samenwerken met landen van herkomst, doorvoer en -bestemming

Migrantensmokkel is een misdrijf tegen de integriteit van de Europese grenzen. Om de onderzoeken te laten slagen, is het noodzakelijk dat er zowel tussen de lidstaten onderling als met de landen van herkomst, doorvoer en -bestemming buiten Europa een effectieve justitiële samenwerking is. De onderzoeken worden nog ingewikkelder vanwege het feit dat de georganiseerde criminele groepen die betrokken zijn bij migrantensmokkel, vaak verschillende criminele activiteiten combineren, waardoor de onderzoeken veelzijdig en complex zijn.

In mei 2018 vond er bij Eurojust een vergadering van deskundigen over migrantensmokkel plaats, waar professionals uit de lidstaten en uit Servië en Turkije op afkwamen. De deskundigen concen-treerden zich op de opkomende werkwijzen van migrantensmokkelnetwerken, waarbij zij de moge-lijkheden verkenden die voortkomen uit samenwer-king met derde landen, en zochten naar oplossingen als reactie op de specifieke kenmerken van dit type criminaliteit. Voor een succesvolle aanpak is een gecoördineerde reactie nodig, met inbegrip van het vroegtijdig opzetten van financiële onderzoeken. Bovendien moeten alle onderzoeksinstrumenten,

MIGRANTEN- SMOKKELZAKEN in 2018

12GEMEENSCHAPPELIJKE ONDERZOEKSTEAMS

17COÖRDINATIEVERGADERINGEN

georganiseerd door Eurojust

3Gecoördineerde ACTIEDAGEN

157 ZAKEN

waaronder in het bijzonder de GOT’s, worden inge-zet en moet informatie efficiënt worden gedeeld. Het gehele smokkelnetwerk moet worden aangepakt en er moeten onderzoeken worden gestart in alle landen waarin afdelingen van de OCG actief zijn.

FEBRUARI 2018 – Beslissen waar een migrantensmokkelaar moet worden vervolgd. Een Syrische staatsburger werd als illegale immigrant aangehouden in Hongarije, maar uit bewijsmateriaalbleekalsneldathijdesmokkelaarwasennieteenslachtoffer.HijwerdookverdachtvanmigrantensmokkelinKroatië.Deautoriteitenhebbenzichvoorondersteuningtot Eurojust gewend om te bepalen waar de verdachte moest worden vervolgd om bevoegdheidsconflictentevermijden.

APRIL 2018 – Ontmanteling van een OCG die migranten uit Afghanistan, Pakistan, Syrië en Irak naar Europa smokkelde De OCG bracht € 1 500 tot € 7 000 per persoon in rekening en smokkeldemensenviaTurkije,Bulgarije,Servië,Kroatië,SloveniëenHongarije.DeillegaleimmigrantenzochtenvoornamelijkasielinOostenrijkenDuitsland,maarookinItaliëenFrankrijk.Roemenië,OostenrijkenSloveniëhebbenhetonderzoekuitgevoerdineenGOTdatdoorEurojustisgefinancierdengefaciliteerd.Degrootschalige,multilateraleactiedagenwerden in realtime gevolgd vanuit het coördinatiecentrum bij Eurojust. Er werden elf verdachten aangehouden, onder wie de leiders van de OCG, er werden huizen doorzocht om bewijsmateriaalveiligtestellenenerwerdenfinanciëlemiddeleninbeslaggenomen.

27

AUGUSTUS 2018 – Gelijktijdige doorzoekingen en aanhoudingen door Duitsland, Roemenië en Polen om een einde te maken aan het smokkelen van mannen en vrouwen uit India en Nepal De illegale immigranten sloten schijnhuwelijken om verblijfsvergunningen teverkrijgen.Iederemigrantbetaaldedesmokkelaarscirca€12000voorhettotaledienstenpakket, waaronder de reis naar Europa, het binnenkomen van Duitsland, het aanvragen van een verblijfsvergunning en het regelen van de trouwceremonie. Tijdens deactiedagnamendenationaleautoriteitenvanDuitsland,RoemeniëenPolenmetondersteuning van Eurojust en Europol een aanzienlijke hoeveelheid bewijsmateriaal in beslag, waaronder huwelijksakten, visitekaartjes van weddingplanners, ongebruikte trouwringen, elektronische opslagapparatuur en € 14 000 in contanten.

JUNI 2018 – Netwerk voor schijnhuwelijken ontmanteld in Denemarken en Duitsland De criminelen waren sinds 2015 actief. Ze brachten tot € 13 000 per persoon in reke-ning, voorzagen circa 1 200 niet-EU-burgers van gestolen en vervalste identiteitsdocu-menten en regelden schijnhuwelijken met EU-burgers, die betaald kregen zonder dat ze verplicht waren om samen te leven met hun vermeende partners. De illegale migranten gebruikten hun huwelijkse status om permanente EU-verblijfsvergunningen te verkrij-gen. De gemeenschappelijke, door Eurojust en Europol ondersteunde operatie was het resultaat van een 18-maanden durend coördinatie-onderzoek in het kader van een GOT, dat werd ondersteund met speciaal gemaakte analyses.

InoktoberheeftEurojusthetderde deskundigenrapport over migrantensmokkelgepubliceerd.Inhetrapportstondeen samenvatting van de bevindingen van de vergadering van deskundigen over migrantensmokkel die in mei bij Eurojust is gehouden. De deskundigen benadrukten dat grensoverschrijdende justitiële samenwerking, met name met derde landen, essentieel is voor het opsporen van grensoverschrijdende activiteiten van OCG’s die betrokken zijn bij migrantensmokkel. Door het delen van informatie kunnen verborgen cellen worden blootgelegd en kunnen communicatielijnen, verbanden en geldstromen in kaart worden gebracht. Dankzij de justitiële samenwerking kan ook worden nagegaan of er parallelle onderzoeken lopen in de staten van herkomst, doorvoer en -bestemming en kunnen aanklagers solide bewijsmateriaal vergaren dat overeind blijft voor de rechter. Door verbanden te leggen tussenmigrantensmokkelenfinanciëleonderzoekenkan onwettig, door migrantensmokkel verkregen vermogeneffectiefinbeslagwordengenomen.

28

Optimaal gebruikmaken van de justitiële samenwerkingsinstrumenten van de EU

Justitiële samenwerkingsinstrumenten die gebaseerd zijn op wederzijdse erkenning, zoals het Europees aanhoudingsbevel en het Europees onderzoeksbe-vel, bevorderen de samenwerking tussen aanklagers in grensoverschrijdende zaken enorm. Om het potentieel van deze instrumenten volledig te benutten, is het nood-zakelijk dat aanklagers elkaar snel vinden en snel con-tact met elkaar opnemen en dat ze duidelijk communice-ren, ondanks hun verschillende talen en rechtsculturen.

Dankzij haar unieke positie in de coördinatie van grensoverschrijdende strafrechtelijke onderzoeken heeft Eurojust veel inzicht in het werk van aankla-gers en de belemmeringen en moeilijkheden waarmee zij te maken krijgen als zij gebruikma-

In2018ondersteundeEurojusthetgebruikvan bijna 1 000 Europees onderzoeksbevelen en de uitvoering van meer dan 700 Europese aanhoudingsbevelen

Voor het Europees onderzoeksbevel moeten aanklagers een diepgaande kennis van andere nationale strafrechtsystemen hebben en snel de juiste contactpersonen vindenMet het EOB bestaat er een duidelijk proces voor de samenwerking tussen justitiële autoriteiten in ver-schillende lidstaten ten behoeve van het vergaren en bewaren van bewijsmateriaal, het uitvoeren van doorzoekingen, verhoren en financiële controles, het onderscheppen van communicatie en het overleveren van gedetineerden. In 2018 ondersteunde Euro-just bijna 1 000 keer het gebruik van een EOB. Op basis van deze ervaring bracht Eurojust in sep-tember 2018 justitiële professionals bij elkaar om te bespreken hoe het instrument werkt.

Justitiële professionals beschouwen het EOB als een waardevol instrument, maar benadrukten dat bege-leiding en ondersteuning nodig zijn om dit volledig te benutten. Voor het gebruik van het EOB zijn gede-gen kennis van nationale strafrechtsystemen, snelle toegang tot de juiste contactpersonen en een prag-matische en flexibele aanpak nodig. Daarom hebben professionals Eurojust gevraagd om nationale autori-teiten te blijven adviseren en coördineren bij het op-stellen, doorsturen, erkennen en uitvoeren van EOB’s.

ken van justitiële samenwerkingsinstrumenten. Vanuit deze dagelijkse interactie kan Eurojust pa-tronen zien, kwesties herkennen die moeten wor-den aangepakt, en een actuele analyse geven van hoe deze instrumenten in de praktijk werken.

In april 2018 heeft Eurojust bijvoorbeeld een rapport over justitiële samenwerking in zaken met nieuwe psychoactieve stoffen (NPS) en (pre-) precursoren gepubliceerd. Het richt zich op de recente ontwikkelingen in de wetgeving, op zaken en op de operationele ervaring van lidstaten met betrekking tot het onderzoeken en vervolgen van zaken met NPS en (pre-) precursoren met een grensoverschrijdend element.

EUROJUSTfaciliteert, adviseert en

coördineert in verschillende fasen van het EOB-proces en stelt

uitdagingen en ‘best practices’ vast in EOB-zaken

29

Lessen die zijn getrokken uit het gebruik van Europese aanhoudingsbevelen

Eurojust beoordeelt regelmatig hoe het Hof van Justitie van de Europese Unie het gebruik van het EAB inter-preteert. De uitgave van 2018 van het Overzicht van Eurojust van de jurisprudentie van het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ-EU) betreffende het EAB bevat 33 belangrijke uitspraken uit de periode 2007–2018, die zijn ingedeeld aan de hand van ge-bruiksvriendelijke trefwoorden. In het rapport worden onder andere de volgende onderwerpen behandeld:

` de invloed van de toepassing van het kaderbesluit betreffende het EAB op mensenrechten, met name het verbod op onmenselijke of vernederende behandeling en het recht op een eerlijk proces;

` weigeringsgronden;

` verzoeken om noodzakelijke, aanvullende informatie en tijdslimieten;

` EU-burgerschap en non-discriminatie op basis van nationaliteit;

` de intentie van een lidstaat om zich terug te trekken uit de Europese Unie, en

` de prejudiciële procedure.

Voordelen van het EOBEén veelomvattend instrument met een grote werkingssfeer

Stelt strikte deadlines voor het vergaren van het verzochte bewijsmateriaal

Beperkt de redenen voor het weigeren van dergelijke verzoeken

Vermindert het papierwerk door het invoeren van één standaardformulier

Beschermt de grondrechten van de verdediging

OPSTELLEN van het EOB door de justitiële autoriteit inlidstaatA

DOORSTUREN van het EOB aan de justitiële autoriteit in lidstaat B

ERKENNING van het EOB in lidstaat B

UITVOERING van het EOB in lidstaat B

30

Samenwerkingsovereenkomsten van Eurojust Een ‘onestopshop’ voor internationale justitiële contactpersonen

Eurojust onderhoudt vertrouwens- en samenwer-kingsrelaties met derde landen — en versterkt deze actief — door middel van samenwerkings-overeenkomsten, bij Eurojust gestationeerde ver-bindingsmagistraten en justitiële contactpunten.

Eurojust heeft negen samenwerkingsovereenkomsten gesloten die het mogelijk maken om systematisch operationele informatie, waaronder persoonsgegevens, uit te wisselen.

In oktober 2018 is er een samenwerkingsovereenkomst getekend met Albanië, de derde soortgelijke overeenkomst tussen Eurojust en een land in de Westelijke Balkan. Dit is een belangrijke stap in de strijd tegen ernstige grensoverschrijdende criminaliteit, omdat op deze manier de weg wordt vrijgemaakt voor een veilige en efficiënte uitwisseling van justitiële informatie en het delen van bewijsmateriaal, en Albanië een verbindingsmagistraat bij Eurojust kan stationeren.

De onderhandelingen over een samenwerkingsovereenkomst met Georgië zijn afgerond en de onderhandelingen met Servië zijn nog aan de gang; er is een concept-samenwerkingsovereenkomst ingediend voor definitieve goedkeuring.

In 2018 zijn contactpunten uit vier nieuwe derde lan-den (Nigeria, Iran, Mauritius en Zuid-Afrika) toegevoegd aan het internationale justitiële netwerk van contact-punten van Eurojust. Eurojust is nu actief verbonden met 47 derde landen uit de hele wereld, waarbij het aanklagers uit lidstaten helpt om snel in contact te ko-men met de juiste collega als zij een zaak hebben waarin de criminele activiteit de EU-grenzen overschrijdt.

Het doel is eenvoudig: wij willen georganiseerde criminele groepen het leven moeilijker maken door sneller informatie en bewijsmateriaal uit te wisselen. De overeenkomst versterkt de samenwerking en het wederzijdse vertrouwen tussen Albanië en zijn EU-partners en draagt bij aan het Europese perspectief van Albanië.

Věra Jourová, Eurocommissaris voor Justitie, Consumentenrechten en Gendergelijkheid, bij de ondertekening van de samenwerkingsovereenkomsttussenAlbaniëenEurojustinoktober2018inTirana,Albanië

Eurojust is ook een actieve partner in regionale justitiële samenwerkingsinitiatieven, waaronder in eerste instantie zijn te noemen:

Middellandse ZeegebiedEurojust ondersteunt het Euromed-Forum, waarin Procureurs-Generaal uit Europa en landen aan de Middellandse Zee bij elkaar komen om internationale justitiële zaken te bespreken. Het forum houdt zich bezig met kwesties zoals de strijd tegen terrorisme en georganiseerde criminaliteit en de bescherming van persoonsgegevens.

In juli 2018 vond bij Eurojust een bezoek van een Libische delegatie plaats, dat mogelijk werd gemaakt door de missie van de Europese Unie voor bijstandverlening inzake grensbeheer (EUBAM), om de samenwerking tussen Eurojust en Libië te versterken bij het bestrijden van georganiseerde grensoverschrijdende criminaliteit en om de frequentere betrokkenheid

31Eurojust is actief verbonden met

47 derde landen uit de hele wereld

van Libië bij zaken van Eurojust te bevorderen, met name bij migrantensmokkel.

Westelijke BalkanEurojust heeft bijna 200 gemeenschappelijke straf-rechtelijke onderzoeken gefaciliteerd tussen lidstaten en de landen in de Westelijke Balkan en heeft een steeds sterker kader voor structurele justitiële samenwerking met landen in die regio vastgesteld. Drie landen in de Westelijke Balkan hebben samenwerkingsovereen-komsten met Eurojust en er lopen onderhandelingen met Servië. Noord-Macedonië en Montenegro hebben verbindingsmagistraten benoemd en Eurojust heeft contactpunten in vijf landen in de Westelijke Bal-kan, waaronder Servië en Bosnië en Herzegovina.

Eurojust is een belangrijke partner in de ministeriële conferentie van het instrument voor pre-toetredingssteun (IPA II) 2014-2020, die een belangrijke rol speelt bij de operationele reactie op ernstige, grensoverschrijdende georganiseerde criminaliteit in deze regio.

Latijns-AmerikaHet doel van het vijf jaar durende EL PAcCTO- programma (Europa-Latinoamérica Programa de asistencia contra el crimen transnacional organizado)

is om de strijd tegen georganiseerde grensoverschrij-dende criminaliteit tussen 18 Latijns-Amerikaanse landen en de Europese Unie te versterken, en het heeft betrekking op het gehele strafrechtsysteem. Euro-just kan als model dienen voor het creëren van een vergelijkbaar orgaan voor Latijns-Amerika door het bevorderen van wederzijdse erkenning en vertrou-wen tussen de justitiële autoriteiten van die landen.

32

De verbindingsmagistraten werken samen met hun collega’s uit de lidstaten en hebben toegang tot de operationele instrumenten van Eurojust. In 2018 zijn twee nieuwe verbindingsmagistraten (uit Noord-Macedonië en Oekraïne) gedetacheerd bij Eurojust. Zij voegen zich bij collega’s uit Noorwegen, Zwitserland, Montenegro en de VS, waardoor er nu zes verbindingsmagistraten uit derde landen werkzaam zijn bij Eurojust.

Landen die een samenwerkingsovereenkomst met Eurojust hebben gesloten, mogen een verbindingsmagistraat stationeren bij Eurojust

Sinds 2015 is het aantal zaken waarin Eurojust heeft geholpen bij de coördinatie van de praktische samenwerking met derde landen in strafrechtelijke onderzoeken, met 74 % gestegen. Circa een derde van de zaken is opgestart door de landen met een verbindingsmagistraat bij Eurojust, en twee-derde door de lidstaten, hetgeen de wederzijdse toegevoegde waarde van de samenwerking onder één dak aangeeft.

Zaken van Eurojust met derde landen

Nieuwe zaken Lopende zaken uit voorgaande jaren

2018

764

545

201720162015

659

418

508

466

338

415

+29%+11%

+22%+ 74%

Vanaf 2015

33

2016

€ 36,6 miljoen

€ 37,6 miljoen

2017

€ 38,6 miljoen

2018

€ 38,1 miljoen

2019

Toekenning van de begroting van Eurojust *

In de meerjarige strategie 2019-2021 van Eurojust wordt benadrukt dat het op het gebied van zijn operationele kernactiviteiten meer en betere resultaten moet behalen door: i) ondersteuning te verlenen aan lidstaten (bijv. verlenen van snelle en kwalitatief hoogstaande ondersteuning en versterken van operationele samenwerking); ii) advies te geven op basis van operationele ervaringen (bijv. een bijdrage leveren aan het strafrechtbeleid van de EU en versterken van strategische expertise), en iii) de organisatorische effectiviteit te verbeteren (bijv. zorgen voor effectieve structuren, processen en communicatie).

Door de efficiëntie te vergroten, prioriteiten aan te scherpen en haar organisatie verder te stroomlijnen, kon Eurojust in 2018 reageren op alle verzoeken om operationele ondersteuning. Voor het derde opeenvolgende jaar bedroegen de uitgaven van Eurojust meer dan 99% van de begroting.

Bestuur en uitvoering van de begroting in 2018Nakomen van de verbintenis om het recht grensover-schrijdend te laten dienen voor een veiliger Europa

Aan het einde van 2018 had Eurojust 313 functionarissen:

` 91 personeelsleden die de justitiële autoriteiten van de lidstaten hebben gedetacheerd bij de Nationale Desks. Elke Nationale Desk wordt geleid door een Nationaal Lid. De Nationale Leden vormen samen het College; en

` 222 personeelsleden bij de administratie van Eurojust, die onder leiding staat van de administratief directeur. De administratie biedt de Nationale Desks operationele ondersteuning, onder andere bij complexe onderzoeken, en stelt analyses en verslagen op. De administratie verleent ook ICT-diensten, waaronder het Case Management Systeem, beveiligingsdiensten en verzorgt de praktische organisatie van coördinatievergaderingen en coördinatiecentra.

Eurojust organiseert en verschaft personeel voor de secretariaten van thematische net-werken die justitiële professionals onder-steunen in heel Europa:

het Europees Justitieel Netwerk, dat meer dan 350 contactpunten in de 28 lidstaten met elkaar verbindt, die internationale justitiële samenwer-king op strafrechtelijk gebied helpen faciliteren;

het GOT-netwerk, dat het gebruik van GOT's stimuleert, de instelling en financiering ervan faciliteert en bijdraagt aan het delen van erva-ringen en best practices;

het Europees Justitieel Netwerk voor Cy-bercriminaliteit, dat zich richt op de uitwis-seling van expertise, best practices en andere relevante kennis over het onderzoeken en vervolgen van cybercriminaliteit; en

het Genocidenetwerk, dat zorgt voor een nauwe samenwerking tussen de nationale autoriteiten bij het onderzoeken en vervolgen van belangrijke internationale criminaliteit.* Definitief goedgekeurde begroting, financieringsbron C1, vastleg-

gingskredieten. De begrotingen van 2016 en 2017 hadden extra vaste toekenningen voor de kosten in verband met het nieuwe pand van Eurojust in Den Haag.

34

De administratieve hervormingen die in 2017 zijn begonnen om de ondersteuning van de operationele werkzaamheden van het College te verbeteren, zijn in 2018 verder ingevoerd. Hierbij zijn onder meer nieuwe substructuren die optreden als de voorbereidende organen voor het College en die deskundig advies geven, geactiveerd. Het nieuwe model garandeert een gecoördineerde reactie op strategische kwesties en het behoud van operationele ‘knowhow’, en zet structuren op die actief zijn op het gebied van zakelijke relaties met partners, institutionele relaties en organisatorische ontwikkeling, alsmede operationele- en beleidsprioriteiten.

IIn 2018 zijn de middelen flexibel toegewezen, met onder andere de prioritering van beleidswerk, waarbij de behandelde zaken van Eurojust en de meest dringende behoeften van justitiële

Het geconsolideerd jaarlijks activiteitenver-slag (CAAR) van de administratief directeur bevat een gedetailleerde samenvatting van alle activiteiten, zoals, opgenomen in het werkpro-gramma van Eurojust voor 2018, de uitvoering van de begroting en het personeelsbeleid, en de uitvoering van interne controles en risicoma-nagement. Het CAAR en de evaluatie door het College van Eurojust zullen voor 1 juli 2019 aan de begrotingsautoriteit worden aangeboden.

Het versterken van institutionele betrekkingen met EU-instellingen en andere JBZ-agentschappenIn 2018 heeft Eurojust haar institutionele betrekkingen met voornamelijk andere JBZ-agentschappen (Justitie en Binnenlandse Zaken) verder opgebouwd en versterkt:

Aanhoudende samenwerking met Europol Eurojust en Europol werken nauw samen aan zaken en verschillende analytische projecten en thematische gebieden, onder andere in het Europees Centrum voor Cybercriminaliteit (EC3), het Europees Centrum voor Terrorismebestrijding (ECTC) en het Coördina-tiecentrum voor criminaliteit op het gebied van intel-lectueel eigendom (IPC3). Omdat zowel aanklagers als de politie een belangrijke rol spelen in de veiligheids-keten, zorgt de nauwe betrokkenheid van justitiële autoriteiten en de samenwerking tussen Europol en Eurojust voor gedegen operationele resultaten.

In 2018 hebben Europol en Eurojust een me-morandum van overeenstemming onder-tekend over de regels en voorwaarden voor de financiering van GOT’s. Het memorandum van overeenstemming voorkomt onder ande-re dubbele financiering en stroomlijnt de aan-vraagprocedures voor nationale autoriteiten.

Intensievere samenwerking met Frontex Eurojust en Frontex zijn onderhandelingen begonnen voor een samenwerkingsovereenkomst die de juridische basis zal vormen voor het verstrekken van operationele informatie door Frontex aan Eurojust, waarbij migrantensmokkel en terrorismebestrijding centraal staan.

Samenwerking met OLAF De samenwerking tussen Eurojust en OLAF is gebaseerd op de Praktische Overeenkomst van 2008, waarin regelmatige vergaderingen en het delen van informatie zijn vastgelegd voor het versterken van gemeenschappelijke strategieën voor kwesties van wederzijds belang. Het voorstel voor een nieuwe OLAF Verordening en het instellen van het Europees Openbaar Ministerie (EOM) heeft veel invloed op de bestaande inspanningen voor de bestrijding van strafbare feiten gericht tegen de financiële belangen van de Europese Unie (PIF-misdrijven). In dit veranderende landschap is een pragmatische aanpak nodig waarin beide partijen zich richten op concrete manieren om informatie gestructureerder uit te wisselen.

Samenwerking met het FRA in de strijd tegen kinderhandel In november 2018 heeft het Bureau van de Europese Unie voor de grondrechten (FRA), in nauwe samenwerking met de Europese Com-missie (het bureau van de EU-coördinator voor de bestrijding van mensenhandel), deskundigen en partners uit de hele Europese Unie samengebracht bij Eurojust om nog beter te voorkomen dat kinde-ren uit de EU worden verhandeld. De vergadering werd georganiseerd in het kader van de ontwikkeling van EU-brede richtsnoeren voor het verbeteren van samenwerking tussen Agentschappen en landen om de handel in EU-kinderen te voorkomen, ervoor te zorgen dat minderjarige slachtoffers worden be-schermd, duurzame oplossingen te vinden en rechten te waarborgen in het internationale- en EU-recht.

professionals gelden als de belangrijkste criteria. Het aantal zaken groeide niet alleen sterk gedurende het jaar, maar de lidstaten vroegen ook aanzienlijk meer subsidies aan voor gemeenschappelijke onderzoeksteams.

35

Op weg naar digitale strafrechtspleging

` Gestructureerd, veilig, versleuteld

` Geautomatiseerde gegevensuit-wisseling

` Interoperabel

Effectieveregegevensuitwisselingmet andere agentschappen

Databases ter ondersteuning van het beheer

van debuitengrenzen

van de EU

Databases en toepassingen

terondersteuning van informa-

tie-uitwisseling en analyse

Veilige uitwisseling van

operationele gegevens over

grensoverschrij-dende zaken en

GOT's

Veilig online portaal voor

justitiële verzoeken

Lidstaten

R

echtsh

andhavingssamenwerking Justitiële samenwerking

Het veiligheidsgat dichtenWerken aan de behoefte aan digitale strafrechtspleging

Tijdens de bijeenkomst van de Raad Justitie en Binnenlandse Zaken van 6 en 7 december 2018 presenteerde de voorzitter van Eurojust, Ladislav Hamran, een algemeen voorstel over digitale strafrechtspleging. Hij benadrukte het belang van het dichten van het ‘veiligheidsgat’ en besprak de behoefte aan digitale strafrechtspleging, om de groeiende verbondenheid en digitalisering van de samenwerking tussen rechtshandhavingsinstanties in Europa bij te houden.

In haar pogingen om Europa veiliger te maken heeft de Europese Unie de afgelopen jaren doorslaggevende maatregelen getroffen om de door rechtshandhavingsinstanties, grenswachten en migratie-ambtenaren gebruikte informatiesystemen te moderniseren, zodat zij overal in de regio efficiënt kunnen samenwerken door rechtstreeks en direct essentiële informatie uit te wisselen. Deze nieuwe systemen kunnen met elkaar ‘praten’, zijn veilig en

zijn ontworpen om te voorkomen dat belangrijke informatie onopgemerkt blijft. In de toekomst zal deze cruciale investering in rechtshandhaving op EU-niveau ervoor zorgen dat de Europese politiemachten beter uitgerust zijn om complexere grensoverschrijdende zaken op te sporen en aan te pakken.

Om dit belangrijke proces optimaal te benutten, moet er in de hele veiligheidsketen worden nagedacht over efficiëntie. Samenwerking tussen justitiële- en rechtshandhavingsautoriteiten zijn twee kanten van dezelfde medaille: ze werken vanaf het begin van grensoverschrijdende onderzoeken naast elkaar en zijn beide nodig voor gerechtigheid.

Noch de justitiële autoriteiten in de lidstaten, noch Eurojust zijn echter uitgerust met een robuust, veilig en versleuteld digitaal systeem. Aanklagers moeten nog steeds alternatieve oplossingen vinden om essentiële informatie en bewijsmateriaal uit te wisselen op basis van omslachtige handmatige procedures. In 2019 worden de eigenschappen van een toekomstige infrastructuur voor digitale strafrechtspleging verder besproken.

36

Uitdagingen en kansen in 2019

2019 is het jaar van grote veranderingen in Europa. De Brexit zal invloed hebben op alle EU-agentschappen, en dus ook op Eurojust. Elk besluit over de aard van de toekomstige relatie van het Verenigd Koninkrijk met Eurojust ligt bij de Europese instellingen en lidstaten.

In 2019 zal Eurojust naar verwachting te maken krijgen met een gestaag groeiende behoefte aan operationele ondersteuning en een toestroom van door nationale justitiële autoriteiten doorverwezen nieuwe zaken, terwijl er tegelijkertijd grote budgettaire beperkingen zijn.Andere zaken die hoog op de agenda staan zijn

de ontwikkeling van digitale strafrechtspleging en het belang van een sterke veiligheidsketen, waarin justitiële- en rechtshandhavingsautoriteiten uitgerust zijn om in Europa grensoverschrijdend samen te werken. Het Europees Openbaar Ministerie zal vorm gaan krijgen en uitgroeien tot een bevoorrechte partner die belangrijke verbindingen deelt met nationale autoriteiten.

Met de invoering van de nieuwe Eurojust Verordening verandert Eurojust in december 2019 van het orgaan voor justitiële samenwerking van de Europese Unie, in het agentschap van de Europese Unie voor justitiële samenwerking in strafzaken.

DenieuweEurojustVerordening:verbeterdemogelijkhedenvoor de operationele werkzaamheden

In december 2019 gaat de nieuwe Eurojust-Veror-dening (EJR) van kracht. Na de recente hervormingen van Europol en Frontex en de oprichting van het Euro-pees Openbaar Ministerie, maakt de EJR het nieuwe strafrechtlandschap van de EU af met een nieuwe, EU-brede veiligheidsarchitectuur ter ondersteuning inde strijd tegen grensoverschrijdende criminaliteit.

In de EJR wordt Eurojust tot het agentschap van de Europese Unie voor justitiële samenwerking in strafzaken benoemd. De Verordening vervangt het bestaande Eurojust-Besluit van de Raad. Eurojust

behoudt het succesvolle basisconcept van het ondersteunen van de nationale autoriteiten bij hun onderzoeken en vervolgingen, het opbouwen van vertrouwen en het leggen van verbanden tussen zaken. Enkele belangrijke focuspunten van de EJR zijn het instellen van een Raad van Bestuur en het treffen van maatregelen om ervoor te zorgen dat de processen van Eurojust volledig overeenstemmen met de nieuwe gegevensbeschermingsbepalingen van de EU, met inachtneming van het specifieke mandaat van Eurojust om gegevens te verwerken in het belang van de strijd tegen grensoverschrijdende criminaliteit.

Eurojust heeft een belangrijke rol gespeeld bij het waarborgen van de veiligheid van Europeanen. Dankzij de stemming in het Parlement kan Eurojust haar missie in de strijd tegen grensoverschrijdende criminaliteit en terrorisme voortzetten. Met een sterker agentschap zijn de Europese burgers nog veiliger.

Věra Jourová, Eurocommissaris voor Justitie, Consumentenrechten en Gendergelijkheid bij het vaststellen van de nieuwe Eurojust Verordening in het Europees Parlement

37

Budgettaire beperkingen tegenover een gestaag groeiende vraag naar operationele ondersteuning

Het aantal zaken dat Eurojust behandelt, groeit elk jaar gestaag en naar verwachting zal de vraag van lidstaten naar operationele ondersteuning van Eurojust in de periode van 2021 tot 2027 elk jaar met ten minste 9 % groeien.

De zaken die worden doorverwezen naar Eurojust, worden tevens steeds complexer, zowel wat betreft het aantal betrokken lidstaten en derde landen als de ernst van de veiligheidsdreiging. Deze tendens wordt bovendien aangewakkerd door de groeiende investering in structuren voor samenwerking op het gebied van rechtshandhaving en informatie-uitwisseling op EU-niveau, die de komende jaren naar verwachting ook aanzienlijk zullen groeien. De begrotingen van alle rechtshandhavingsinstanties zijn voor de volgende periode van het meerjarig financieel kader verhoogd. Totale aantal ondersteunende zaken

+ 59%Nieuwe aan Eurojust doorverwe-zen zaken

+ 44%

Vanaf

2015

€ 10 miljard€ 8 miljard€ 6 miljard€ 4 miljard€ 2 miljard

EUROPOL

CEPOL

EU-LISA

EASO

FRONTEX

EUROJUST

€ 937 miljoen

€ 250 miljoen

€ 865 miljoen

€ 1,7 miljard

€ 10,3 miljard

€ 73 miljoen

+43%

+18%

+198%

+692%

+1.544%

+1%

MFK2014-2020

Goedgekeurde begroting 2014-2020

VoorstelMFK2021-2027

%stijginginMFK-envelop

BrongegevensvoorMFK2014-2020:Mededeling van de Commissie ‘Programmering 2014-2020 van de personeels- en financiële middelen voor de gedecentraliseerde agentschappen’ - COM(2013) 519 final. WijzigingenvanwegedetussentijdseherzieningvanhetMFKin2017zijnnietweergegeven.

Cijfers over de goedgekeurde begroting zijn gebaseerd op de daadwerkelijke uitkomst van de jaarlijkse begrotingsprocessen (met inbegrip van begrotingswijzigingen), met uitzondering van 2020 waarvoor de goedgekeurde begrotingen voor 2019 zijn gebruikt.

38

Omdat samenwerking tussen justitiële- en rechtshandhavingsautoriteiten twee kanten van dezelfde medaille zijn, worden er waarschijnlijk complexere, grensoverschrijdende zaken gegenereerd en doorverwezen naar Eurojust. Het is uitsluitend mogelijk om een verdachte in een grensoverschrijdende zaak aan te houden als er voorafgaand een aanklager of onderzoeksrechter bij betrokken is. Het is dus alleen zinvol om vandaag een verdachte aan te houden als hij morgen voor de rechter wordt geleid.

Eurojust is echter het enige agentschap in de EU-veiligheidsketen dat zowel in 2019 als in het meerjarig financieel kader te maken heeft met een lagere begroting. De budgettaire beperkingen zorgen voor een echte uitdaging om een operationele reactie te kunnen blijven bieden en hoogwaardige diensten aan nationale justitiële autoriteiten te kunnen blijven verlenen.

Het EOM wordt een bevoorrechte partner van Eurojust en deelt belangrijke verbindingen met nationale autoriteiten

De Europese Unie werkt toe naar de oprichting van het Europees Openbaar Ministerie, dat naar verwachting eind 2020 operationeel wordt. Het doel van het EOM is het versnellen en verbeteren van regio-breed onderzoek naar criminaliteit die de EU-begroting beïnvloedt, waaronder fraude, corruptie, witwassen en grensoverschrijdende BTW-fraude. Het EOM zal voornamelijk fraude aanpakken die verband houdt met EU-financieringen van meer dan € 10 000 en complexe, grensoverschrijdende BTW-fraude met een schade van meer dan € 10 miljoen. Voor de uitvoering van

haar mandaat zal het EOM zij aan zij samenwerken met de nationale rechtshandhavingsautoriteiten en nauw samenwerken met andere EU-instanties, waaronder Eurojust en Europol.

Eurojust en EOM zullen bevoorrechte partners zijn, die beide belangrijke verbindingen delen met nationale autoriteiten, Europol, OLAF en derde landen. Eurojust stelt een werkovereenkomst op voor operationele samenwerking, institutionele betrekkingen en mogelijke administratieve ondersteuning.

Digitalestrafrechtspleging:eensnelle,betrouwbare,veiligeeninter-operabele infrastructuur voor de uitwisseling van informa-tie en bewijsmateriaal

Zoals hierboven in Hoofdstuk 8 is uitgelegd, blijft het basisprincipe voor de operationele werk-zaamheden van Eurojust hetzelfde: nationale aanklagers de instrumenten bieden die ze nodig hebben om zo effectief mogelijk te werken.

Dankzij het nieuwe systeem zouden nationale aanklagers in staat moeten zijn om eenvoudig en veilig een EOB af te geven, toegang te krijgen tot het CMS van Eurojust, meldingen te verzenden en direct met partners te communiceren in een GOT.

Dankzij digitale strafrechtspleging zouden aankla-gers de verschillende Europese justitiële samen-werkingsinstrumenten volledig moeten kunnen benutten en in de hele Europese Unie effectief moeten kunnen samenwerken met de politie bij het bestrijden van grensoverschrijdende crimi-naliteit. In dit systeem zou ook het voorgestelde Europees Justitieel Register voor Terrorisme-bestrijding zijn opgenomen, dat lidstaten in staat stelt om verbanden tussen zaken te leggen en hun onderzoeken en vervolgingen te coördineren.

Voorstel MFK2021-2027

€ 300 miljoen

€ 250 miljoen

€ 200 miljoen

€ 150 miljoen

€ 100 miljoen

€ 50 miljoen

Totale begroting2014-2020*

MFK2014-2020

- 9%

+1%

€ 250 miljoen

€ 274,5 miljoen€ 247,3

miljoen

*Eendefinitievebegrotingvoor2020moetnog worden vastgesteld.

Databijlage

LID

STAA

TN

atio

nale

Des

k

Doo

r de

Nat

iona

le D

esk

gest

arte

zak

enD

eeln

ame

aan

zake

nop

init

iati

ef v

an a

nder

e D

esks

Dee

lnam

e aa

n ge

mee

nsch

appe

lijke

ac

tivite

iten/

verg

ader

inge

n

Nie

uw in

201

8Aa

ntal

bet

rokk

en la

nden

Lope

nde

zake

n ui

t vo

orga

ande

jare

nN

ieuw

in 2

018

Lope

nde

zake

n ui

t vo

orga

ande

jare

nCo

ördi

nati

e-ve

rga-

deri

ngen

Gem

eens

chap

pelijk

e on

derz

oeks

team

s2

3 of

mee

r

COLL

EGE

14

Belg

ië64

4024

5018

730

467

28

Bulg

arije

149

141

813

012

014

625

13

Tsje

chië

136

121

1518

110

212

124

32

Den

emar

ken

6046

1487

8311

938

11

Dui

tsla

nd26

622

838

201

472

565

103

34

Estl

and

2925

435

3350

1410

Ierl

and

3629

754

5310

311

0

Gri

eken

land

8886

231

210

813

915

3

Span

je14

411

727

126

371

425

7212

Fran

krijk

219

130

8932

334

438

687

37

Kroa

tië

4843

55

8282

30

Ital

ië32

224

973

267

344

372

7026

Cypr

us7

7-

2882

181

61

Letl

and

3424

1027

6711

521

10

Lito

uwen

3733

468

7510

418

14

Luxe

mbu

rg24

213

4570

120

50

Hon

gari

je12

710

126

110

142

155

2516

Mal

ta9

81

3162

682

2

Ned

erla

nd12

099

2113

229

935

387

24

Oos

tenr

ijk23

421

420

174

177

221

227

Ove

rzic

ht v

an z

aken

in 2

018

waa

rbij

Nat

iona

le D

esks

van

lids

tate

n be

trok

ken

war

en

41

Pole

n13

612

511

121

257

248

3120

Port

ugal

9792

569

9412

715

2

Roem

enië

195

148

4720

822

326

067

56

Slov

enië

145

121

2481

6663

165

Slow

akije

139

131

855

125

140

2124

Finl

and

4641

518

4257

811

Zwed

en13

812

216

9581

106

3318

Vere

nigd

Kon

ink-

rijk

9884

1491

346

459

7772

TOTA

AL3

148

2 62

652

13

128

**

**

VERB

IND

ING

S-

MAG

ISTR

AAT

Doo

r de

ver

bind

ings

mag

istr

aat g

esta

rte

zake

nD

eeln

ame

aan

zake

n op

init

iati

ef v

an a

nder

e D

esks

Dee

lnam

e aa

n g

emee

nsch

appe

lij-

ke a

ctiv

itei

ten/

verg

ader

inge

n

Nie

uw

in 2

018

Aant

al b

etro

kken

land

enLo

pend

e za

ken

uit

voor

gaan

de ja

ren

Nie

uw in

201

8Lo

pend

e za

ken

uit

voor

gaan

de ja

ren

Coör

dina

tiev

er-

gade

ring

enG

emee

nsch

appe

lijke

on

derz

oeks

team

s2

3 of

mee

r

Zwit

serl

and

8879

913

713

525

240

10

Mon

tene

gro

55

––

124

1–

Noo

rd-M

aced

o-ni

ë–

––

–11

81

–

Noo

rweg

en72

6210

7233

5821

8

Oek

raïn

e4

4–

–24

358

6

VS–

––

134

8315

-

TOTA

AL16

915

019

210

**

**

Ove

rzic

ht v

an z

aken

in 2

018

waa

rbij

verb

indi

ngsm

agis

trat

en b

etro

kken

war

en

* D

eze

kolo

mm

en k

unne

n ni

et w

orde

n op

gete

ld, o

mda

t mee

r da

n éé

n N

atio

nale

Des

k ka

n w

orde

n ve

rzoc

ht o

m d

eel t

e ne

men

aan

één

zaa

k en

coö

rdin

atie

verg

ader

inge

n en

GO

T’s

vaak

gez

a-m

enlij

k w

orde

n ge

orga

nise

erd.

42

Zaken, vergaderingen en gemeenschappelijke activiteiten op prioriteitsgebieden, 2015-2018

TERRORISME CYBERCRIMINALI TEIT MIGRANTENSMOKKEL

Zaken (som van nieuwe en lopende zaken uit voorgaande jaren)

2018 191 219 1572017 178 176 1532016 124 151 1332015 74 131 94

Coördinatie- vergaderingen

2018 20 28 172017 14 9 152016 18 13 122015 15 19 20

Gemeenschappelijke on-derzoeksteams (som van nieuw ingestelde GOT’s en lopende GOT’s

uit voorgaande jaren)

2018 11 9 122017 12 7 142016 6 8 112015 5 10 10

Coördinatiecentra /actiedagen

2018 1 2 32017 1 1 22016 – – –2015 1 1 1

Jaar Nieuwe zaken Lopende zaken uit voorgaande jaren Totaal % stijging

2015 415 338 753 52%

2016 466 508 974 29%

2017 418 659 1 077 11%

2018 545 764 1 309 22%

Zaken van Eurojust met derde landen 2015-2018

Justitiële instrumenten Nieuwe zaken in 2018

Lopende zaken uit voorgaande jaren Totaal

Europees onderzoeksbevel (EOB) 830 109 939

Europees aanhoudingsbevel (EAB) 410 327 737

Zakenin2018waarbijEOB’senEAB’sbetrokkenzijn

43

Zaken per soort criminaliteit in 2018

1 Vanaf januari 2019. Vanwege de lopende aard van de zaken kunnen de cijfers in deze kolom na het rapport veranderen.

2 De prognose voor de behoefte aan justitiële samenwerking op deze gebieden voor 2019-2021 is gebaseerd op de tendens van de afgelopen vijf jaar.

3 RondtrekkendecriminelenetwerkendieindeheleEuropeseUnieactiefzijn,meestalgespecialiseerdininbraken,overval-len op gepantserde voertuigen en metaaldiefstal.

4 StrafbarefeitentegendefinanciëlebelangenvandeEuropeseUnie.

Soort criminaliteit Nieuw Lopend 1 Totaal Prognose 2

FRAUDE 907 1022 1929

WITWASSEN 432 612 1044

DRUGSHANDEL 451 450 901

MOBIELE GEORGANISEERDE CRIMINELE GROEPEN (MOCG) 3 273 268 541

MENSENHANDEL/MENSENSMOKKEL 150 194 344

CORRUPTIE 79 148 227

CYBERCRIMINALITEIT 99 120 219

TERRORISME 84 107 191

PIF-DELICTEN 4 68 91 159

MIGRANTENSMOKKEL 71 86 157

MILIEUCRIMINALITEIT 24 12 36

Opwaartse trend Geen grote verschuiving verwacht Neerwaartse trend

© Eurojust, 2018

Overname met bronvermelding toegestaan.

Voor elk gebruik of elke overname van foto’s of ander materiaal dat niet onder het auteursrecht van Eurojust valt, moet u rechtstreeks toestemming vragen aan de houders van het desbetreffende auteursrecht.

Redactionele ondersteuning: Baxter Lawley Communications B.V.Foto’s: Eurojust (omslag en pagina 4, 5, 7, 9); Shutterstock (pagina 9, 18, 22, 25)

Catalogue no.: QP-AA-19-001-NL-NISBN: 978-92-9490-258-0ISSN: 2443-6593DOI: 10.2812/61673