Jaarverslag · € 842,3 miljoen in 2016 tot € 969,9 miljoen in 2017 bij een hoger...
Transcript of Jaarverslag · € 842,3 miljoen in 2016 tot € 969,9 miljoen in 2017 bij een hoger...
Capgemini N.V. 2017
Jaarverslag Annual Report
InhoudsopgaveProfiel Capgemini N.V. 2
Kerncijfers 3
Bericht van de raad van commissarissen 4
Bestuursverslag 5 2017: een solide jaar 5
Financiële informatie 5
Succesvolle projecten 5
Applied Innovation Exchange (AIE) 6
Klaar voor de toekomst 6
Medewerkers en organisatie 6
Duurzaamheid - MVO 6
Wet bestuur en toezicht 7
Risicomanagement 7
Toekomst 8
Jaarrekening 2017 van Capgemini N.V. 10 Geconsolideerde balans per 31 december 2017 (voor resultaatbestemming) 10
Geconsolideerde winst-en-verliesrekening over 2017 11
Geconsolideerde kasstroomoverzicht over 2017 12
Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening 14
Algemene toelichting 15
Algemene grondslagen 18
Grondslagen voor waardering van activa en passiva 21
Grondslagen voor de bepaling van het resultaat 25
Financiële instrumenten en risicobeheersing 28
Enkelvoudige balans per 31 december 2017 (voor resultaatbestemming) 49
Enkelvoudige winst-en-verliesrekening over 2017 50
Toelichting op de vennootschappelijke jaarrekening 51
Overige gegevens 60
Statutaire bepaling omtrent winstbestemming 60
Controle verklaring van de onafhankelijke accountant 60
English summary 64
Vijf jaar Capgemini N.V. 76
1
Capgemini is wereldwijd actief als aanbieder van consulting-, technology- en outsourcingdiensten, waarmee het klanten in staat stelt succesvol te transformeren en betere prestaties te realiseren. Hierbij werkt Capgemini op een onderscheidende manier samen met zijn klanten: the Collaborative Business Experience™. Bovendien wordt gebruikgemaakt van het eigen wereldwijde leveringsmodel Rightshore®, dat getalenteerde professionals uit verschillende locaties samenbrengt in één team om de best mogelijke oplossingen voor klanten te creëren en te leveren.
Capgemini levert gespecialiseerde oplossingen voor de volgende branches, sectoren en bedrijfssegmenten:Manufacturing, Retail & Distribution: retail, distributie, producten van
consumentengoederen, farmaceutische industrie en technologiebedrijven.
Financial Services: banken, verzekeraars en pensioenfondsen.Public: lokale en rijksoverheid, sociale zekerheid, onderwijs, jeugd,
welzijn, sport & cultuur en gezondheidszorg.Telecom, Travel & Utilities: telecommunicatie, energiebedrijven,
transport en reisbranche.
Capgemini N.V. is de holdingmaatschappij van de Capgemini-bedrijven in de Benelux. Tot de kernactiviteiten behoren consulting-, technology- en outsourcingdiensten. Daarnaast beschikken wij met Capgemini Academy over een professioneel opleidingsinstituut dat een breed portfolio aanbiedt met vooral ICT-gerelateerde opleidingen. Capgemini N.V. maakt volledig deel uit van Capgemini SE, dat vestigingen heeft in meer dan veertig landen en wereldwijd 200.000 medewerkers in dienst heeft. Capgemini SE is genoteerd aan de Euronext in Parijs (CAP) en realiseerde in 2017 een omzet van € 12,8 miljard. Meer informatie is beschikbaar op www.capgemini.com/nl-nl
Profiel Capgemini N.V.
2 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
Kerncijfers
Resultaat (in € miljoen)
Netto-omzet
Bedrijfsresultaat
Bedrijfsresultaat voor reorganisatiekosten
Resultaat na belastingen
Cashflow
Vermogen (in € miljoen)
Eigen vermogen
Totaal vermogen
Medewerkers
Aantal ultimo
Gemiddeld aantal (gecorrigeerd voor parttime)
Netto-omzet per medewerker (in € duizend)
Verhoudingsgetallen (in %)
Bedrijfsresultaat/netto-omzet
Bedrijfsresultaat voor reorganisatiekosten/netto-omzet
Resultaat na belasting/netto-omzet
20162017
969,9
36,1
52,3
18,1
2,6
305,7
694,0
5.622
5.431
179
3,7
5,4
1,9
842,3
31,8
48,4
19,9
-/- 11,7
316,0
609,8
4.528
4.360
193
3,8
5,7
2,4
3
Aan de algemene vergadering van de aandeelhoudersDe jaarrekening over 2017 zoals deze door de directie is opgemaakt, is aan ons voorgelegd. KPMG Accountants N.V. heeft verslag van hun onderzoek aan ons uitgebracht en de jaarrekening van een goedkeurende controleverklaring voor-zien. Deze verklaring is opgenomen op pagina 60 van dit jaarverslag.
Wij stellen voor de jaarrekening over 2017 vast te stellen en de winstbestemming te bepalen met inachtneming van artikel 22 van de statuten van Capgemini N.V. Wij kunnen ons verenigen met het voorstel van de directie om € 100 miljoen dividend uit te keren, dit betreft het resultaat na belastingen van 2017 (€ 18,1 miljoen). Daarnaast zullen we nog een dividend van € 81,9 miljoen betaalbaar stellen ten lasten van de overige reserves.
Werkwijze en activiteitenDe raad van commissarissen heeft regelmatig van de directie schriftelijke informatie ontvangen over de stand van zaken. Voorts heeft de raad bij verschillende aangelegenheden contact gehad met de directie. De volgende onderwerpen zijn onder andere ter discussie geweest: de stand van zaken van de onderneming en de strategie, de financiële resultaten en de verwachtingen, de interne beheersingsystemen, het jaarverslag en de rapportage van de onafhankelijke accountant, de samenstelling van de raad van commissarissen en de directie en managementontwikkeling.
Bericht van de raad van commissarissen
DankwoordDe raad wil tot slot graag de medewerkers en de directie van alle dochterondernemingen van Capgemini N.V. bedanken voor hun inzet en betrokkenheid in 2017.
Utrecht, 20 juli 2018
Raad van commissarissenP.J. HermelinO. SevilliaJ.J.E.V. Massignon
4 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
2017: een solide jaarHet afgelopen jaar was een zeer belangrijk jaar voor Capgemini. Ten eerste omdat we in 2017 ons vijftigjarige bestaan hebben gevierd. Dit deden we op gepaste wijze: met onze klanten en met onze medewerkers. Met hen hebben we stilgestaan bij vijftig succesvolle jaren. Voor onze medewer-kers lanceerde Capgemini MoveFifty; een initiatief waarbij medewerkers gezamenlijk een bedrag tot €100.000 konden bijeenbrengen voor drie op educatie gerichte liefdadigheids-organisaties. Alle 190.000 medewerkers in de veertig landen waar Capgemini actief is, konden meedoen aan de uitdaging via sociale media en sportieve activiteiten. Elke kilometer die zij wandelend, fietsend, hardlopend of zwemmend aflegden, doneerden zij direct aan een van de goede doelen. Zij konden hierbij kiezen voor een donatie aan Ciudad Quetzal (Guatamala), Enlight (India) of Cap Sur Le Code (Frankrijk).
Ten tweede, ook vanuit de optiek van onze bedrijfsvoering was 2017 wederom een solide jaar. We zijn wederom gegroeid, hebben vele projecten succesvol afgerond en ver-schillende veranderingen doorgevoerd om onze klanten met de nieuwste technologieën nog beter van dienst te zijn.
Financiële informatie Naar aanleiding van juridische en operationele reorganisaties binnen de Capgemini Group is de samenstelling van de in de consolidatie begrepen maatschappijen gewijzigd. Capgemini Belgium heeft in 2017 Sogeti Belgium geheel overgenomen. Sogeti Belgium is daarbij opgegaan in Capgemini Belgium. De overname heeft geen impact op de operatie van Sogeti Belgium en Capgemini Belgium. Ze behouden beide hun eigen ‘branding’ en identiteit. Sogeti wordt een separate dis-cipline binnen de entiteit Capgemini Belgium. Deze transac-tie vond plaats via een aandelenemissie en aandelenruil. Het
Bestuursverslaghierbij ontstane aandeel van derden is afzonderlijk opgeno-men in de balans en winst-en-verliesrekening.
Mede als gevolg van deze transactie steeg de omzet van € 842,3 miljoen in 2016 tot € 969,9 miljoen in 2017 bij een hoger bedrijfsresultaat: € 36,1 miljoen ten opzichte van € 31,8 miljoen in 2016. Het resultaat na belastingen daalde daarentegen met € 1,8 miljoen tot € 18,1 miljoen. De omzet zonder deze transactie zou uitgekomen zijn op € 855,9 mil-joen, een stijging van € 13,6 miljoen ten op zichte van 2016. Het bedrijfsresultaat zou uitgekomen zijn op € 31,3 miljoen dat lager is dan 2016 (€0,5 miljoen).
De investeringen in vaste activa bedroegen € 11,6 miljoen (2016: € 34,5 miljoen). Dit waren vooral investeringen in computerapparatuur. De operatie en investeringen zijn voor namelijk gefinancierd uit eigen middelen.
De solvabiliteit is gedaald naar 44,0% ten opzichte van 2016 (51,8%). De liquiditeit daalde van 151,8% in 2016 naar 146,1% eind 2017. Het bedrag gestort in de cashpool ultimo 2017 bedroeg € 263,2 miljoen (2016: € 207,6 miljoen).
Succesvolle projecten In 2017 heeft Capgemini met succes een groot aantal werk-plekken vernieuwd voor zijn klanten. Zo hebben we de werk-plek van een grote rijksoverheidsinstelling voorzien van een Virtual Desktop Infrastructure (VDI)-omgeving met 10.000 virtuele desktops. Voor een grote onderwijsinstelling gaat Capgemini de volledige outsourcing en cloud-migratie inclu-sief de werkplekken verzorgen. Verder zijn voor een lande-lijke uitvoeringsinstelling in de publieke sector 2.400 werk-plekken vernieuwd. Hier hebben we een DevOps-platform gerealiseerd met een volledig geïntegreerde lifecycle-
Consulting Services
Technology Services
Outsourcing Services
Professional Services
Totaal
40,9
531,6
269,8
-
842,3
61,9
509,4
311,2
87,4
969,9
51,3%
-/- 4,2%
15,3%
100%
15,1%
2016 Ontwikkeling2017
De verdeling van de netto-omzet per discipline is als volgt: (in € miljoen)
5
management. Het resultaat is dat software releases nu tot wel 150 keer per dag kunnen plaatsvinden; dat was voorheen slechts 10 keer per jaar.
Verder sloot en verlengde Capgemini in 2017 verschillende IT-outsourcingcontracten, waaronder met een grote, wereld-wijd opererende industriële onderneming. Voor deze klant hebben we een groot SAP S4/Hana migratieproject in de Capgemini Private Cloud afgerond, en met een voedings-concern een nieuw contract afgesloten voor de nieuwbouw en het beheer van al hun core-systemen in de cloud. Ook is een vijfjaarcontract gesloten met een wereldwijde dienst-verlener in de financiële sector, waarvoor Capgemini het big data platform en de analytics gaat leveren vanuit het data-center in Amsterdam.
Tot slot zijn er in 2017 diverse aanbestedingen gewonnen waar-onder een aanbesteding van TenneT. Onder de overeenkomst van drieënhalf jaar zal Capgemini applicatiediensten leveren voor het generieke IT-landschap van TenneT, waar onder appli-catieontwikkeling, -onderhoud en innovatie in Nederland en Duitsland. Daarnaast heeft Capgemini een contract afgesloten met een Zwitsers bedrijf voor een New Logo-traject.
Capgemini heeft een vijfjarig contract afgesloten met een Zweedse, internationale energieonderneming die een breed spectrum aan energiediensten levert in heel Europa. Capgemini voert een programma door om haar finance- en procurementactiviteiten te transformeren en te managen in onder meer Scandinavië, Duitsland, Nederland en het Verenigd Koninkrijk.
Logius, de dienst digitale overheid en onderdeel van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, heeft Capgemini geselecteerd voor het applicatiebeheer en de applicatie(door)ontwikkeling van de Stelseldiensten. Om de Stelseldiensten in een snel veranderende omgeving vitaal te houden wordt gebruikgemaakt van de Applied Innovation Exchange van Capgemini. Hier wordt in nauwe samenwerking met organisaties gekeken op welke manier zij nieuwe tech-nologie concreet kunnen toepassen in hun bedrijf.
Applied Innovation Exchange (AIE)Voor de businessgerichte innovatie op basis van nieuwe tech-nologieën beschikt Capgemini over een bewezen aanpak met zijn Applied Innovation Exchange en CoZone waarmee we onze klanten ook praktische toepassingen kunnen laten zien. Via onze Applied Innovation Exchange (AIE) krijgen klanten toegang tot een ecosysteem van accelerators, de broedplaat-sen en strategische technologie- en zakelijke partners. Hier vinden zij oplossingen van toegepaste innovatie voor hun dagelijkse bedrijfsvoering.
In 2017 hebben we onze contacten met klanten over innova-tie kunnen verdiepen en in een aantal gevallen kunnen uit-breiden tot het samen ontdekken van mogelijke toepassin-gen van nieuwe technologieën. We hebben 169 bezoeken van klanten gehad, die over het algemeen meer over de specifieke uitdagingen van die klant gingen dan voorgaande jaren. In de CoZone (de werkruimte van de AIE) hebben 216 medewerkers meegeholpen aan het ontwikkelen van 38 verschillende Proof of Concepts. Leuke en inspirerende samenwerkingen waren er onder andere met het Ministerie van Defensie, de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, Nationale Nederlanden en het Rode Kruis. Diverse nieuwe initiatieven zijn opgestart. De What’s Now Utrecht serie, waar we maandelijks sprekers hebben over de meest innovatieve onderwerpen (open voor medewerkers en klanten); een innovatiedag voor de jeugd van klanten werd zeer gewaardeerd; de automation Hacketon kende zeer veel deelnemers. En daarnaast hebben we actieve bij-drage geleverd aan het Utrechtse start-up ecosysteem, door start-ups te helpen met hun toegang tot de markt en techni-sche ontwikkelingen. We zijn ook mede initiatiefnemer voor een nieuw startup gebouw in Utrecht. Klaar voor de toekomstAls Capgemini zijn we altijd bezig om zo goed mogelijk te kunnen inspelen op de ontwikkelingen van en bij onze klan-ten. Er is daarvoor geïnvesteerd in een samen hangend port-folio om de digitale veranderingen bij onze klanten te onder-steunen. Bovenaan onze agenda staan Cloud en Digital, en we hebben grote sprongen gemaakt in de nieuwste techno-logieën als Artificial Intelligence, Augmented & Virtual Reality, Blockchain, Data Science, Smart Internet of Things en Smart Robot.
Medewerkers en organisatie Het gemiddeld aantal medewerkers van Capgemini is in 2017 gestegen van 4.360 tot 5.431 personen. Deze stijging wordt vooral veroorzaakt door de overname van Sogeti Belgium (1.077 personen). Zonder deze overname zou het gemiddeld aantal medewerkers in 2017 uitkomen op 4.354 personen. Het percentage vrouwen in de organisatie is licht toegenomen van 20,4% eind 2016 naar 20,5% eind 2017. De gemiddelde leeftijd bedroeg in 2017 40,1 jaar (2016: 41,1 jaar). Het beleid en de vaststelling van de bezoldiging van bestuurders en commissarissen wordt verder toegelicht op pagina 59 van dit verslag.
Duurzaamheid - MVOAls mondiale speler kent Capgemini een langetermijnstra-tegie en toonaangevende praktijkvoorbeelden op het gebied van duurzaamheid. Daarmee zijn we goed gepositio-neerd om te reageren op de verwachtingen van interne en
6 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
externe stakeholders. In 2017 zagen we met de lancering van de doelstellingen van de Capgemini Group een duidelijke globalisering van de doelstellingen ten aanzien van maat-schappelijk verantwoord ondernemen (MVO) en duurzaam-heid. De doelstellingen richten zich op diversiteit, digitale inclusie en de inclusie van onze milieuprestaties. Capgemini Group realiseerde en introduceerde een global milieu-managementsysteem, gecertificeerd op basis van ISO14001:2015, waarvan het Nederlandse milieu manage-mentsysteem nu deel uitmaakt. In 2017 hebben we de positieve resultaten op het gebied van energie efficiency en het verduurzamen van onze zakelijke mobiliteit verder kunnen voortzetten. Onze maatschappelijke en social return-projecten richtten zich in 2017 vooral op (digitale) talent-ontwikkeling en het realiseren van oplossingen voor maat-schappelijke vraagstukken. Daarbij werken wij samen met klanten, business partners en andere maatschappelijke organisaties. In 2017 hebben we voorbereidingen getroffen om een systeem uit te rollen dat de beoordeling van de MVO- en duurzaamheidsprestaties van onze leveranciers gaat ondersteunen.
Wet bestuur en toezicht Capgemini Group zet in op een mondiaal beleid dat rust op vier pijlers: een actief wervingsbeleid voor zowel mannelijke als vrouwelijke collega’s; een ontwikkelingsprogramma voor getalenteerde vrouwen binnen Capgemini; een uitgebreide zwangerschapsverlofregeling en m/v-diversiteitstrainingen, gericht op managers, hr-medewerkers en VP’s. Hier doet men kennis op over gender-stereotypen. De vier pijlers vor-men tevens de maatstaf voor het Nederlandse beleid.
In 2017 bestaat er geen evenwichtige verdeling van man/vrouw in de bestuurs- en toezichthoudende organen. In de toekomst streeft Capgemini ernaar te voldoen aan de vereis-ten van minimaal 30% vrouw in bestuurs- en toezichthou-dende organen (art. 2:166 BW). Daarbij staat de kwaliteit van eventuele kandidaten voorop.
RisicomanagementOndernemen in het algemeen, en dus ook in de IT, gaat gepaard met risico’s. Zonder het nemen van risico’s is er in principe geen concurrentievoordeel en daarmee geen rendement te behalen. Risicomanagement vormt een belangrijk integraal onderdeel van de bedrijfsvoering van Capgemini N.V.. Het behoud van de hoogste normen voor integriteit en kwaliteit spelen hierin een essentiële rol. Hieronder geven we een overzicht van de belangrijkste risico’s die van invloed kunnen zijn op de bewerkstelliging van onze doelstellingen. Daarnaast beschrijven we de maat-regelen die we nemen om de kans op het materialiseren van deze risico’s, dan wel de eventuele impact daarvan, te minimaliseren. Het risico management van Capgemini N.V.
onderkent strategische, operationele, financiële en compliance-risico’s.
Strategische risico’sNet als in 2016 is de Nederlandse economie in 2017 gegroeid. Ondanks deze aangroeiende economie is een deel van onze klanten nog herstellende van de crisis. Door een goede positionering op de Nederlandse ICT-markt in combi-natie met een focus op innovatieve thema’s en een langduri-ge klantsamenwerking is onze omzet in 2017 gestegen. Daarnaast heeft Capgemini met een goede spreiding van projecten over de verschillende marktsegmenten (publieke sector, utilities, financiële dienstverlening, manufacturing en retail) ervoor gezorgd dat de conjunctuurgevoeligheid zoveel mogelijk is ondervangen.
In lijn met de internationale groeiambities van Capgemini heeft ook de Nederlandse organisatie de afgelopen jaren een significante bijdrage geleverd aan de verdere groei en ont-wikkeling van initiatieven zoals digital customer experience, cloud, cyber security en Insights & Data. Hiermee wil Capgemini zijn internationale marktpositie en competitief vermogen verder versterken.
Operationele risico’sProjectrisicoOm de risico’s en onzekerheden op het gebied van project performance te beheersen, doorlopen contracten een for-mele procedure voor autorisatie. Deze procedure bevat onder meer een risicoanalyse en een juridische review. Het autorisatieniveau hangt af van omvang, complexiteit en risicoprofiel van een project. Verder heeft Capgemini een unieke methode ontwikkeld om ervoor te kunnen zorgen dat we alle projecten leveren volgens de hoogste kwaliteit. Interne processen garanderen het continu monitoren en verbeteren van de project performance. De waardering van lopende projecten is een belangrijk onderdeel van ons (maandelijks) afsluitproces. De belangrijkste en risicovolle projecten bespreken we tijdens reviews.
Schaarste op de arbeidsmarktDe aantrekkende arbeidsmarkt zorgt ook in 2017 voor een mogelijk tekort aan goed opgeleide ICT’ers in Nederland en daarbuiten. Om onze ICT-topwerkgeverspositie te behou-den en verloop onder medewerkers zoveel mogelijk te voor-komen, blijft Capgemini zich met trainingen en opleidingen verdiepen in zijn medewerkers, zoals met AdvantageYou - een leerprogramma van, voor en door collega’s - en het All You Can Train concept van Capgemini Academy. Niet alleen om medewerkers een prettige, onderscheidende loopbaan op maat te kunnen blijven aanbieden, maar ook om samen met hen continu te blijven werken aan inzetbaarheid / employability. Daar waar nodig worden onze medewerkers
7
bijgeschoold in ons eigen employability center. Zo zijn in 2017 verschillende trainingen gestart rondom de technische, sociale en maatschappelijke aspecten van cyber security.
Financiële risico’sValutarisicoOmdat Capgemini veel offshore activiteiten verricht in Polen en India, hebben mogelijke valutarisico’s vooral betrekking op posities en toekomstige transacties in Poolse zloty’s en Indiase roepies. Dit heeft te maken met het indekken van toekomstige inkopen. Een deel van deze valutarisico’s wordt ingedekt door gebruik te maken van valutatermijncontracten.
KredietrisicoOndanks de aantrekkende economie kunnen er door marktomstandigheden bij klanten, leveranciers of kwetsbare groepen solvabiliteits- of continuïteitsissues ontstaan. Capgemini voert daarom altijd een kredietwaardigheidstoets uit waar afnemers aan moeten voldoen.
Compliance risico’sNiet voldoen aan wet- en regelgeving Capgemini N.V. moet voldoen aan geldende wet- en regel-geving in haar bedrijfsvoering en verslaglegging. Capgemini N.V. onderkent geen noemenswaardige risico’s en onzeker-heden op het gebied van financiële verslaggeving en wet- en regelgeving.
Om te voldoen aan de wet- en regelgeving heeft Capgemini N.V. specialisten in huis die zich hierover bekommeren. De operationele bedrijfsvoering werkt nauw samen met deze specialisten. Daarnaast heeft Capgemini N.V. een aange-scherpte gedragscode en een Ethics & Compliance beleid. De gedragscode wordt actief nageleefd, als onderdeel van onze hr-processen. Daarnaast is er een onafhankelijke Ethics and Compliance Officer. Dit omvat onder andere een continu vernieuwend en uitgebreid opleidingsprogramma met betrekking tot dit onderwerp. Zo is er bijvoorbeeld een alge-mene verplichte e-learningmodule voor alle medewerkers ingevoerd en ontwikkelen we daarnaast op maat toegesne-den trainingen voor specifieke doelgroepen.
Technologische ontwikkelingenDe snelheid waarmee openvolgende technologische ontwik-kelingen zich voordoen hebben invloed op de toekomstige vraag naar ICT-diensten bij onze klanten en de wijze waarop wij onze dienstverlening inrichten en leveren met als doel om nieuwe technologie zo goed mogelijk te absorberen. Hiervoor beschikt Capgemini over onder meer een wereld-wijd netwerk van innovatiecentra (Application Innovation Exchange), een eigen manier van werken met de Collaborative Business Experience™ en Rightshore®, onze wereldwijde deliverymodel. Onze Centers of Excellence
bundelen specifieke sectorkennis met technologische exper-tise en best practices waardoor optimale kosten en kwaliteit worden gewaarborgd. Onze teams volgen niet alleen de nieuwste IT-ontwikkelingen op de voet, maar ze leveren zelf een actieve bijdrage aan het succesvol toepassen van de nieuwste technologische innovaties.
Risico op reputatie- of imagoschadeDe reputatie of het imago van Capgemini kan worden geschaad door nationale of internationale incidenten; intern bij Capgemini of extern op projecten bij klanten. Een aantal jaar geleden heeft Capgemini hiervoor een integriteits-programma ingevoerd. Ook is er binnen de gedragscode een klachtenregeling en (anonieme) meldingsregeling ingevoerd. Deze zijn niet aangepast. Ook binnen Capgemini is perma-nent aandacht voor algehele beveiliging en veiligheid van data en devices binnen de eigen organisatie. Hierin zijn ook in 2017 alle medewerkers opnieuw getraind.
ToekomstDe elkaar snel opvolgende technologische veranderingen vragen om een organisatie die is voorbereid om onze klanten nog sneller en flexibeler van dienst te kunnen zijn. Dit bereiken we onder andere door al onze medewerkers te trainen in agile werken en door de interne samenwerking te verbeteren. Deze veranderingen vormen de opmaat voor onze nieuwe ambitie de komende jaren. Daarnaast gaan we gerichter kiezen uit het brede pallet van Capgemini wat we naar deze klant brengen en vooral voor die onderwerpen kiezen die significant waarde hebben voor de business van onze klant. Ook wil Capgemini een leader zijn die de beste IT-talenten weet aan te trekken, te laten groeien en te behouden.
Utrecht, 20 juli 2018
Directie, J. Versteeg en M.L.F. Grimberg
8 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
9
(in € duizend)
Jaarrekening 2017 van Capgemini N.V.
Geconsolideerde balans per 31 december 2017 (voor resultaatbestemming)
Vaste activa
Immateriële vaste activa
Materiële vaste activa
Financiële vaste activa
Vlottende activa
Onderhanden projecten
Vorderingen
Liquide middelen
Groepsvermogen
Eigen vermogen
Aandeel derden
Voorzieningen
Langlopende schulden
Kortlopende schulden
31 december 2016
31 december 2016
31 december 2017
31 december 2017
Ref
Ref
199.223
410.535
609.758
174.696
519.313
694.009
316.023
-
6.554
16.668
270.513
609.758
305.705
19.305
4.847
8.810
355.342
694.009
142.039
45.056
12.128
42.383
365.552
2.600
130.099
37.054
7.543
70.420
443.657
5.236
1
2
3
4
5
6
7
7
8
9
10
10 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
(in € duizend)
Geconsolideerde winst-en-verliesrekening over 2017
20162017Ref
842.330
-/- 810.483
31.847
-/- 880
30.967
-/- 11.090
-
19.877
1.345
-/- 170
21.052
969.928
-/- 933.877
36.051
-/- 834
35.217
-/- 11.149
-/- 5.945
18.123
-/- 6.073
42
12.092
414.727
291.819
71.357
30.871
1.709
457.852
337.226
82.102
30.618
26.079
13
14
15
15
1 & 2
16
17
18
Netto-omzet
Kosten uitbesteed werk en andere externe kosten
Lonen en salarissen
Sociale lasten en pensioenlasten
Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa
Overige bedrijfslasten
Som der bedrijfslasten
Bedrijfsresultaat
Rente en soortgelijke baten en lasten
Resultaat voor belastingen
Belastingen
Aandeel derden
Resultaat na belastingen
Totaal van de rechtstreekse mutaties in het eigen vermogen van de onderneming als onder-deel van het groepsvermogen:
- Mutatie valuta instrumenten
- Actuariële herwaardering pensioenplan
Totaalresultaat van de groep
*
*
*
*
* zie toelichting in de algemene grondslagen op blz 18.
11
Geconsolideerd kasstroomoverzicht over 2017
Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode.
20162017Ref
31.847 27.587
-/- 15.462 43.972
-/- 9.508 34.464
-/- 23.884
-/- 22.246 -/- 11.666 -/- 11.666 14.266 -/- 11.666 2.600
30.871 -/- 3.284
1.294 -/- 47.577-/- 292 35.280 -/- 4.167
69
-/- 949 -/- 8.628
-/- 1.035 -/- 33.528 95 10.567 17
15.808 -/- 11.076 -/- 26.978
13 13 8 4 5 5 10 8
17 17 10 1 2 1 2 3 9 9 7
30.618 -/- 156
-/- 10.330-/- 47.520 1.129 39.813-/- 1.598
19 -/- 853 -/- 6.201
-/- 1.337 -/- 8.178 140 1.421 267
2.453 -/- 13.678 -/- 19.424
36.051
30.462
-/- 18.506 48.007
-/- 7.035 40.972
-/- 7.687
-/- 30.649
2.636
2.636
2.600 2.636 5.236
Kasstroom uit operationele activiteitenBedrijfsresultaatAanpassingen voor:- afschrijvingen- mutatie voorzieningen
Mutaties in werkkapitaal:- onderhanden project- inleg cashpooling van de groep- vorderingen- kortlopende schulden- belastingen
Kasstroom uit bedrijfsoperatiesOntvangen interestBetaalde interestBetaalde vennootschapsbelasting
Kasstroom uit operationele activiteiten
Kasstroom uit investeringsactiviteitenInvesteringen in immateriële vaste activaInvesteringen in materiële vaste activaDesinvesteringen uit immateriële vaste activaDesinvesteringen uit materiële vaste activaDesinvesteringen uit overige financiële vaste activaKasstroom uit investeringsactiviteiten
Kasstroom uit financieringsactiviteitenOntvangsten uit langlopende schuldenAflossingen van langlopende schuldenBetaald dividendKasstroom uit financieringsactiviteiten
Netto-kasstroom
Mutatie geldmiddelen
Het verloop van de geldmiddelen is als volgt:Stand per 1 januariMutatie boekjaarStand per 31 december
(in € duizend)
12 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
13
InhoudsopgaveAlgemene toelichting 15
Algemene grondslagen 18
Grondslagen voor waardering van activa en passiva 21
Grondslagen voor de bepaling van het resultaat 25
Financiële instrumenten en risicobeheersing 28
Immateriële vaste activa 29
Materiële vaste activa 30
Financiële vaste activa 31
Onderhanden projecten 32
Vorderingen 32
Liquide middelen 33
Eigen vermogen 33
Voorzieningen 34
Langlopende schulden 37
Kortlopende schulden 37
Niet uit de balans blijkende verplichtingen 39
Gebeurtenissen na balansdatum 40
Netto-omzet 40
Kosten uitbesteed werk en andere externe kosten 41
Lonen en salarissen 42
Overige bedrijfslasten 44
Rente en soortgelijke baten en lasten 44
Belastingen 45
Resultaat deelnemingen 46
Winstbestemming 47
Transacties met verbonden partijen 47
Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
14 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
Activiteiten en relatie met de moedermaatschappijDe vennootschap is onderdeel van de internationale onder-neming Capgemini SE (gevestigd te Parijs, Frankrijk), die alle aandelen in Capgemini N.V. houdt. De jaarrekening van Capgemini N.V. is opgenomen in de geconsolideerde jaarre-kening van Capgemini SE. De geconsolideerde jaarrekening van Capgemini SE is tegen kostprijs verkrijgbaar op het kantoor van Capgemini N.V. Capgemini N.V. is de holding-maatschappij van de Capgemini-bedrijven in de Benelux. De Capgemini-bedrijven maken deel uit van het wereldwijde Capgemini-netwerk en leveren diensten en oplossingen in de markt voor consulting, technology en outsourcing.
VestigingsadresCapgemini N.V. is feitelijk gevestigd op Reykjavikplein 1, 3543 KA te Utrecht, Nederland. Utrecht is tevens de statutaire vestigingsplaats. Het KvK-nummer is 30067608.
VerslaggevingsperiodeDeze jaarrekening heeft betrekking op het boekjaar 2017, dat is geëindigd op balansdatum 31 december 2017.
Schattings- en stelselwijzigingenIn 2017 hebben zich geen stelselwijzigingen en/of schat-tingswijzigingen voorgedaan.
Gebruik van schattingenHet opmaken van de jaarrekening vereist van de directie datzij oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt, die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen
en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen en van baten en lasten. De schattingen en hiermee verbon-den veronderstellingen zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden en verschillende andere factoren die gegeven de omstandigheden als redelijk worden beschouwd. De uitkom-sten hiervan vormen de basis voor het oordeel over de boek-waarde van activa en verplichtingen die niet op eenvoudige wijze uit andere bronnen is af te leiden. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. Schattingen en onderliggende aannames worden voortdu-rend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien en in toekomstige perioden waarvoor de herziening gevolgen heeft. Schattingen en veronderstellingen op het gebied van marktontwikkelingen, ontwikkelingen op het gebied van het personeelsbestand en project resultaten zijn naar mening van het management het meest kritisch voor het weergeven van de financiële positie.
Continuïteit Deze jaarrekening is opgesteld uitgaande van de continuï-teitsveronderstelling.
ConsolidatieIn de consolidatie worden de financiële gegevens van Capgemini N.V. opgenomen, samen met zijn groepsmaat-schappijen en andere rechtspersonen waarop het een over-heersende zeggenschap kan uitoefenen of waarover het de centrale leiding heeft. Groepsmaatschappijen zijn rechts-personen waarin Capgemini N.V. direct of indirect overheer-sende zeggenschap kan uitoefenen doordat het beschikt
Algemene toelichting
Capgemini Nederland B.V.
Capgemini Belgium N.V./S.A.
Capgemini Sourcing B.V.
Dunit B.V.
Capgemini Educational Services B.V.
Sogeti Luxembourg S.A.
Utrecht
Brussel
Utrecht
Utrecht
Utrecht
Luxemburg
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
-
100,0
56,9
100,0
100,0
100,0
56,9
31 december 2016% aandelenbelang
31 december 2017% aandelenbelang
Samenstelling van de groep De in de consolidatie begrepen vennootschappen zijn:
15
over de meerderheid van de stemrechten of op enig andere wijze de financiële en operationele activiteiten kan beheer-sen. Hierbij wordt tevens rekening gehouden met potentiële stemrechten die direct kunnen worden uitgeoefend op balansdatum.
De groepsmaatschappijen en andere rechtspersonen waarop het een overheersende zeggenschap kan uitoefenen of waarover het de centrale leiding heeft, worden voor 100% in de consolidatie betrokken. Het aandeel van derden in het groepsvermogen en in het groepsresultaat wordt afzonder-lijk vermeld.
Intercompany-transacties, intercompany-winsten en onder-linge vorderingen en schulden tussen groepsmaatschappijen en andere in de consolidatie opgenomen rechtspersonen worden geëlimineerd, voor zover de resultaten niet door transacties met derden buiten de groep zijn gerealiseerd.
Ongerealiseerde verliezen op intercompany-transacties wor- den ook geëlimineerd tenzij er sprake is van een bijzondere waardevermindering. Waarderingsgrondslagen van groeps- maatschappijen en andere in de consolidatie opgenomen rechtspersonen zijn waar nodig gewijzigd om aansluiting te krijgen bij de geldende waarderingsgrondslagen voor de Groep.
Een heroverweging van de bestaande stuctuur, waaronder de wens te komen tot een vereenvoudiging van de groepsstruc-tuur, heeft geleid tot een aanpassing van de bestaande juridi-sche structuur van de onderneming in België. Gedurende 2017 zijn de entiteiten Capgemini Belgium N.V./S.A. en Sogeti Belgium S.A. gefuseerd middels een aandelenruil. Hierbij heb-ben aandeelhouders Sogeti S.A.S. en Sogeti Corporate Services S.A.S. hun aandelen Sogeti Belgium S.A. overgedra-gen aan Capgemini Belgium N.V./S.A. in ruil voor nieuw uitge-geven aandelen Capgemini Belgium N.V./S.A. Tevens heeft Capgemini N.V. (als onderdeel van de fusie), een kapitaalstor-ting in Capgemini Belgium N.V./S.A. gedaan ten bedragen van € 7,5 miljoen. De fusie is uitgevoerd per 31 juli 2017 en is met terugwerkende kracht per 1 januari 2017 verwerkt op basis van de carry-over methode. Als gevolg hiervan wordt vanaf boekjaar 2017 de financiële informatie van de voormalige entiteit Sogeti Belgium S.A. meegeconsolideerd in de jaarre-kening van Capgemini N.V.. Op basis van de verwerkingsme-thode zijn de vergelijkende cijfers niet aangepast.
In de situatie voor de fusie had Capgemini N.V. 75% van de aandelen van Capgemini Belgium N.V./S.A. en werden de ove-rige 25% van de aandelen gehouden door Capgemini Nederland B.V.. Sogeti S.A.S. en Sogeti Corporate Services S.A.S. hadden samen 100% van de aandelen in Sogeti Belgium S.A.. In de nieuwe situatie heeft Capgemini N.V. 42,7% van de aandelen, Capgemini Nederland B.V. 14,2% van de aandelen
en Sogeti S.A. 43,1% van de aandelen in Capgemini Belgium N.V./ S.A. Bijkomend bij de fusie is het feit dat Capgemini Belgium N.V./S.A. 100% aandeelhouder is geworden van Sogeti Luxembourg S.A. alsmede Areane Group France S.A., welke voorheen voor 100% dochterondernemingen waren van Sogeti Belgium S.A.
Na de fusie tussen Capgemini Belgium N.V./S.A. en Sogeti Belgium S.A. heeft er nog een fusie plaats gevonden, tussen Capgemini Belgium N.V./S.A. en Ariane Group France S.A.. De basis van de verwerking van deze fusie is gelijk aan de eerste fusie. De passiva van Ariane Group France S.A., zijnde een negatief eigen vermogen van € 14,2 miljoen, zijn opgenomen in de passiva van de overnemende entiteit Capgemini Belgium N.V./S.A.. In het kader van de herstructurering is er tevens een fiscaal compensabele verlies positie ontstaan, welke groten-deels direct in 2017 kon worden geëffectueerd (zie toelich-ting 18 belastingen).
Het effect van deze fusies op het eigen vermogen van Capgemini N.V. bedraagt € -/- 8,9 miljoen (opgenomen in toe-lichting 24 in de vennootschappelijke jaarrekening). Door de juridische aanpassingen ontstaat een aandeel derden in het resultaat 2017 van de Capgemini N.V. groep met een omvang van € 5,9 miljoen. Het aandeel derden in het eigen vermogen per 31 december 2017 heeft betrekking op Capgemini Belgium N.V./S.A. en bedraagt € 19,3 miljoen.
Toepassing artikel 2:402 BWAangezien de winst-en-verliesrekening over 2017 van Capgemini N.V. in de geconsolideerde jaarrekening is verwerkt, is (in de enkelvoudige jaarrekening) volstaan met weergave van een beknopte winst-en-verliesrekening in overeenstemming met artikel 2:402 BW.
GroepsmaatschappijenVan transacties met groepsmaatschappijen is sprake wanneer een relatie bestaat tussen de onderneming en een natuurlijk persoon of entiteit die verbonden is met de onderneming. Dit betreffen onder meer de relaties tussen de onderneming en haar deelnemingen, de aandeelhouders, de bestuurders en de functionarissen op sleutelposities. Onder transacties wordt verstaan een overdracht van middelen, diensten of verplich-tingen, ongeacht of er een bedrag in rekening is gebracht.Transacties van betekenis met groepsmaatschappijen wor-den toegelicht voor zover deze niet onder normale markt-voorwaarden zijn aangegaan. Hiervan wordt toegelicht de aard en de omvang van de transactie en andere informatie die nodig is voor het verschaffen van het inzicht.
Acquisities en desinvesteringen in groepsmaatschappijenOvernames van ondernemingen door de groep worden ver-antwoord volgens de ‘purchase accounting’-methode. De
16 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
kosten van een overname worden bepaald op basis van de reële waarde van de verstrekte activa, de uitgegeven eigen vermogensinstrumenten en de verplichtingen die ontstaan of overgenomen zijn op de datum van overdracht, plus de kosten die direct aan de overname kunnen worden toege-rekend.
Overgenomen identificeerbare activa en verplichtingen en voorwaardelijke verplichtingen in een bedrijfscombinatie worden bij de eerste verantwoording gewaardeerd tegen de reële waarde op de overnamedatum, ongeacht de omvang van eventuele minderheidsbelangen. Het bedrag waarmee de kostprijs van de overname het groepsbelang in de reële waarde van de overgenomen identificeerbare activa en ver-plichtingen overschrijdt, wordt verwerkt als goodwill. Indien de kostprijs van de overname lager is dan de reële waarde van het groepsbelang in de netto activa van de verworven dochteronderneming, wordt het verschil gepassiveerd op de balans en naar rato van de activa afgeschreven ten gunste van de winst-en-verliesrekening.
Acquisities en desinvesteringen onder gemeenschappelijke leidingEen overname onder gemeenschappelijk leiding is een over-name van een entiteit waarmee de verkrijgende partij onder gemeenschappelijke leiding staat. Dergelijke overnames wor-den ook wel aangeduid met transacties in concernverband. Overnames onder gemeenschappelijke leiding worden ver-werkt volgens ‘carry over accounting’ methode.
Toelichting op het kasstroomoverzichtKasstromen uit bedrijfsactiviteiten worden gepresenteerd op basis van de indirecte methode. Kasstromen in buitenlandse valuta worden omgerekend tegen de wisselkoers op de datum van de kasstroom dan wel op basis van gemiddelden. Koers-verschillen op geldmiddelen worden afzonderlijk in het kas-stroomoverzicht getoond. Ontvangsten en uit gaven uit hoofde van interest, ontvangen dividenden en winstbelastingen zijn opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. Betaalde dividenden zijn opgenomen onder de kasstroom uit financieringsactiviteiten. Transacties waarbij geen instroom of uitstroom van kasmiddelen plaatsvindt, zijn niet in het kas-stroom overzicht opgenomen.
Samengestelde transacties en transacties waarbij geen ruil van geldmiddelen plaatsvindt zijn niet naar hun samenstellende bestanddelen in het kasstroomoverzicht opgenomen. Het betreft hier de volgende belangrijke transacties: In 2017 is een deelneming verworven door middel van uitgifte van aandelen. Als onderdeel van de transactie zijn aandelen uitgegeven met een waarde van EUR 10,4 miljoen. In het kasstroomoverzicht is deze transactie niet opgenomen, maar is alleen de betaling door middel van geldmiddelen weergegeven. De bij de verworven groepsmaatschappij aanwezige geldmiddelen bedragen EUR 6,5 miljoen. In 2018 worden uit hoofde van de verwerving van deze groepsmaatschappij geen betalingen meer verricht. Er zit een verschil tussen de investeringen in het overzicht van de materiële vaste activa en het kasstroomoverzicht dit als gevolg van leasing. De betalingen van de leasetermijnen zijn verdeeld in uitgaven uit financieringsactiviteiten (voor het aflossingsbestanddeel) en uitgaven uit operationele activiteiten (voor het interestbestanddeel).
17
AlgemeenDe jaarrekening is opgesteld volgens de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek en de stellige uit-spraken van de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving, die uitge-geven zijn door de Raad voor de Jaarverslaggeving. De grond-slagen die worden toegepast voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling zijn gebaseerd op historische kosten, tenzij anders vermeld in de verdere grondslagen.Een actief wordt in de balans verwerkt wanneer het waarschijn-lijk is dat de toekomstige economische voordelen naar de onderneming zullen toevloeien en het actief een kostprijs of een waarde heeft waarvan de omvang betrouwbaar kan wor-den vastgesteld. Activa die hier niet aan voldoen worden niet in de balans verwerkt, maar worden aangemerkt als niet in de balans opgenomen activa. Een verplichting wordt in de balans verwerkt wanneer het waarschijnlijk is dat de afwikkeling daarvan gepaard zal gaan met een uitstroom van middelen die economische voordelen in zich bergen en de omvang van het bedrag waartegen de afwik-keling zal plaatsvinden op betrouwbare wijze kan worden vast-gesteld. Onder verplichtingen worden mede voorzieningen begrepen. Verplichtingen die hier niet aan voldoen worden niet in de balans opgenomen, maar worden verantwoord als niet in de balans opgenomen verplichtingen.Een in de balans opgenomen actief of verplichting blijft op de balans opgenomen als een transactie niet leidt tot een belang-rijke verandering in de economische realiteit met betrekking tot het actief of de verplichting. Dergelijke transacties geven even-min aanleiding tot het verantwoorden van resultaten. Bij de beoordeling of er sprake is van een belangrijke verandering in de economische realiteit wordt uitgegaan van de economische voordelen en risico’s die zich naar waarschijnlijk in de praktijk zullen voordoen, en niet op voordelen en risico’s waarvan rede-lijkerwijze niet te verwachten is dat zij zich voordoen. Een actief of verplichting wordt niet langer in de balans opge-nomen indien een transactie ertoe leidt dat alle of nagenoeg alle rechten op economische voordelen en alle of nagenoeg alle risico’s met betrekking tot het actief of de verplichting aan een derde zijn overgedragen. De resultaten van de transactie worden in dat geval direct in de winst-en-verliesrekening opge-nomen, rekening houdend met eventuele voorzieningen die dienen te worden getroffen in samenhang met de transactie. Indien de weergave van de economische realiteit ertoe leidt dat het opnemen van activa waarvan de rechtspersoon niet het juridisch eigendom bezit, wordt dit feit vermeld.Baten worden in de winst-en-verliesrekening opgenomen wanneer een vermeerdering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermeerdering van een actief of
een vermindering van een verplichting, heeft plaatsgevon-den, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastge-steld. Lasten worden verwerkt wanneer een vermindering van het economisch potentieel, samenhangend met een ver-mindering van een actief of een vermeerdering van een ver-plichting, heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld.De opbrengsten en kosten worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben. Opbrengsten worden verantwoord indien alle belangrijke risico’s met betrekking tot de handelsgoederen zijn overgedragen aan de koper. In de balans, de winst-en-verliesrekening en het kasstroom-overzicht zijn referenties opgenomen. Met deze referenties wordt verwezen naar de toelichting.
Vergelijking met vorig jaarDe gehanteerde grondslagen van waardering en van resultaat-bepaling zijn ongewijzigd gebleven ten opzichte van het voor-gaande jaar. De bedrijfslasten over 2016 zijn geherrubriceerd teneinde vergelijkbaarheid met 2017 mogelijk te maken. We hebben de overige bedrijfslasten geherrubriceerd naar de andere kostencomponenten.
Vreemde valutaFunctionele valutaDe posten in de jaarrekening van de groepsmaatschappijen worden gewaardeerd met inachtneming van de valuta van de economische omgeving waarin de groepsmaatschappij haar bedrijfsactiviteiten voornamelijk uitoefent. De geconsolideer-de jaarrekening is opgesteld in duizenden euro’s; dit is zowel de functionele als de presentatievaluta van Capgemini N.V.
Transacties vorderingen/schuldenTransacties in vreemde valuta gedurende de verslagperiode zijn in de jaarrekening verwerkt tegen de koers op transactie-datum. Monetaire activa en passiva in vreemde valuta worden omgerekend in de functionele valuta tegen de koers per balansdatum. De uit de afwikkeling en omrekening voort-vloeiende koersverschillen komen ten gunste of ten laste van de winst-en-verliesrekening, tenzij hedge-accounting wordt toegepast. Niet-monetaire activa die volgens de verkrijgings-prijs worden gewaardeerd in een vreemde valuta worden omgerekend tegen de wisselkoers op de transactiedatum. Niet-monetaire activa die volgens de actuele waarde worden gewaardeerd in een vreemde valuta worden omgerekend tegen de wisselkoers op het moment waarop de actuele waarde werd bepaald. Omrekeningsverschillen bij intra-groepsleningen op lange termijn die feitelijk een uitbreiding
Algemene grondslagen
18 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
of inkrimping van de netto-investering van buitenlandse deel-nemingen zijn, worden rechtstreeks ten gunste of ten laste van het eigen vermogen gebracht in de wettelijke reserve omrekeningsverschillen.
GroepsmaatschappijenDe activa en verplichtingen van buitenlandse activiteiten, met inbegrip van goodwill en bij consolidatie ontstane reële waarde correcties, worden indien afwijkend van de euro om -gerekend tegen de geldende koers per balansdatum. De opbrengsten en kosten van buitenlandse activiteiten worden indien af wijkend van de euro omgerekend tegen de wissel-koers op de trans actie datum. Valuta omrekeningsverschillen worden rechtstreeks ten gunste of ten laste van het eigen vermogen gebracht in een afzonderlijke component.
LeasingGeleasde activa waarbij Capgemini vrijwel alle aan het eigen-dom verbonden risico’s en voordelen overneemt, worden geclassificeerd als financiële leaseovereenkomsten. Financiële leaseovereenkomsten worden bij aanvang van de leaseover-eenkomst geactiveerd tegen de reële waarde van het geleasde bedrijfsmiddel of de contante waarde van de minimale lease-betalingen, afhankelijk van welk bedrag het laagst is. De over-eenkomstige huurverplichtingen, na aftrek van financiële lasten, worden opgenomen in de leningen. Het rente-element van de financiële lasten gedurende de leaseperiode wordt ten laste gebracht van de resultatenrekening volgens de effectieve rentemethode. Activa die in het kader van een financiële lease-overeenkomst worden verworven, worden afgeschreven op basis van hun economische levensduur of de looptijd van de overeenkomst, afhankelijk van welke periode het kortst is.
Leaseovereenkomsten, waarbij een aanzienlijk deel van de risico’s en rendementen verbonden aan eigendom bij de lease-gever blijft berusten, worden geclassificeerd als operationele leaseovereenkomsten. Betalingen die gedaan worden in het kader van operationele leaseovereenkomsten, na aftrek van eventuele van de leasegever ontvangen incentives, worden gedurende de looptijd van de leaseovereenkomst op lineaire basis ten laste gebracht van de resultatenrekening.
Financiële instrumentenFinanciële instrumenten omvatten investeringen in aandelen en obligaties, handels- en overige vorderingen, geldmiddelen, leningen en overige financieringsverplichtingen, handels-schulden en overige te betalen posten. Financiële instrumen-ten, inclusief de van de basiscontracten gescheiden afgeleide financiële instrumenten, worden bij de eerste opname verwerkt tegen reële waarde. Indien instrumenten niet zijn gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen
in de winst-en-verliesrekening, maken eventuele direct toe-rekenbare transactiekosten deel uit van de eerste waardering.
Financiële instrumenten die deel uitmaken van een handelsportefeuilleFinanciële instrumenten (activa en verplichtingen) die wor-den aangehouden voor handelsdoeleinden worden gewaar-deerd tegen reële waarde en wijzigingen in die reële waarde worden verantwoord in de winst-en-verliesrekening. In de eerste periode van waardering worden toerekenbare trans-actiekosten als last in de winst-en-verliesrekening verwerkt.
Gekochte leningen en obligatiesGekochte leningen en obligaties waarvan de onderneming de intentie heeft deze tot het einde van de looptijd aan te houden, en hiertoe ook in staat is, worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieve rentemethode verminderd met bijzondere waarde verminde-ringverliezen. De overige gekochte leningen en obligaties worden, voor zover deze aan een beurs genoteerd zijn, gewaardeerd tegen reële waarde. Wijzigingen in die reële waarde worden verantwoord in de winst-en-verliesrekening. Niet-beursgenoteerde gekochte leningen en obligaties wor-den gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieve rentemethode, verminderd met bijzondere waardeverminderingsverliezen.
Afgeleide financiële instrumentenAfgeleide financiële instrumenten worden in eerste instantie verantwoord tegen reële waarde op de dag dat een derivaat- contract wordt gesloten en vervolgens gewaardeerd tegen hun reële waarde. De wijze van verwerking van waardeveran-deringen van het afgeleide financiële instrument is afhankelijk van of er met het afgeleide financiële instrument hedge-accounting wordt toegepast of niet.
Capgemini past hedge-accounting toe. Op het moment van aangaan van een hedgerelatie, wordt dit door de vennoot-schap gedocumenteerd. De vennootschap stelt door middel van een test periodiek de effectiviteit van de hedgerelatie vast. Dit kan gebeuren door het vergelijken van de kritische kenmerken van het hedge-instrument met die van de afge-dekte positie of door het vergelijken van de verandering in reële waarde van het hedge-instrument en de afgedekte positie.
Bij het toepassen van kasstroomhedge-accounting wordt het effectieve deel van de herwaardering van het hedge-instru-ment rechtstreeks in het eigen vermogen verwerkt (in de kasstroomhedgereserve). Op het moment dat de resultaten van de afgedekte positie in de winst-en-verliesrekening wor-den verwerkt, wordt het daaraan gerelateerde resultaat uit
19
het eigen vermogen naar de winst-en-verliesrekening over-gebracht en in dezelfde regel in de winst-en-verliesrekening verantwoord.
Om het ineffectieve deel van de herwaardering in de juiste periode in de winst-en-verliesrekening te kunnen verwerken, neemt Capgemini op elke balansdatum maximaal het laagste absolute bedrag van de volgende twee waardeveranderingen in het eigen vermogen op: de cumulatieve herwaardering van het hedge-instrument
sinds het aanwijzen van de hedgerelatie; en de cumulatieve verandering van de waarde van de toe-
komstig afgedekte kasstromen voor zover deze aan het afgedekte risico toegerekend kan worden.
Het toepassen van kasstroomhedge-accounting wordt beëindigd als: het hedge-instrument wordt verkocht, beëindigd of uit -
ge oefend; het cumulatieve resultaat op het hedge- instrument dat rechtstreeks in het eigen vermogen was ver-werkt toen er nog sprake was van een effectieve hedge, blijft in het eigen vermogen verantwoord tot de oorspron-kelijk afgedekte toekomstige transactie plaatsvindt;
de hedgerelatie niet langer voldoet aan de criteria voor hedge-accounting. Indien de afgedekte toekomstige trans-
actie nog plaatsvindt, wordt het hiermee samenhangende cumulatieve resultaat op het hedge-instrument verant-woord in het eigen vermogen. Als de transactie niet meer zal plaatsvinden wordt het cumulatieve resultaat verant-woord dat verantwoord was in het eigen vermogen in de winst-en-verliesrekening.
Capgemini past kasstroomhedge-accounting toe op valuta-derivaten die worden aangegaan voor het indekken van zijn toekomstige inkopen in Amerikaanse dollars, Britse ponden, Poolse zloty’s en Indiase roepies. Deze betreffen voorname-lijk operationele transacties in relatie met groepsmaatschap-pijen.
Saldering van financiële instrumentenEen financieel actief en een financiële verplichting worden gesaldeerd als de onderneming beschikt over een deugdelijk juridisch instrument om het financiële actief en de financiële verplichting gesaldeerd af te wikkelen en de onderneming het stellige voornemen heeft om het saldo als zodanig netto of simultaan af te wikkelen.Als sprake is van een overdracht van een financieel actief dat niet voor verwijdering uit de balans in aanmerking komt, wordt het overgedragen actief en de daarmee samenhan-gende verplichting niet gesaldeerd.
20 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
Immateriële vaste activaGoodwillGoodwill wordt bepaald als het positieve verschil tussen de verkrijgingprijs inclusief gerelateerde transactiekosten van de deelnemingen en het belang van Capgemini in de netto reële waarde van de overgenomen identificeerbare activa en de ‘voorwaardelijke’ verplichtingen van de overgenomen par-tij, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen en bijzonde-re waardeverminderingen. Goodwill, betaald bij de acquisitie van buitenlandse groepsmaatschappijen en deelnemingen, wordt omgerekend tegen de koers op de transactiedatum. De geactiveerde goodwill wordt vanaf moment van ingebruik-neming lineair afgeschreven over de geschatte economische levensduur, die is bepaald op twintig jaar. Boekwinsten en -verliezen uit de incidentele verkoop van activa zijn begrepen onder de afschrijvingen.
SoftwareSoftware wordt gewaardeerd tegen kostprijs verminderd met cumulatieve afschrijvingen en bijzondere waardeverminderin-gen. De afschrijving van software is gebaseerd op de verwachte gebruiksduur, die 3 tot 5 jaar bedraagt. De afschrijving vindt vanaf moment van ingebruikneming plaats volgens de lineaire methode. Boekwinsten en -verliezen uit incidentele verkoop van activa zijn begrepen onder de afschrijvingen.
Geactiveerde klantenportefeuilleDe geactiveerde klantenportefeuille betreft geïdentificeerde immateriële activa die verkregen zijn bij acquisities en worden gewaardeerd op de reële waarde op het moment van overna-me. De reële waarde bij overname is op dat moment de kost-prijs. De kostprijs van de identificeerbare immateriële vaste activa gerelateerd aan klanten wordt, op basis van de gebruiksduur per individuele component, afgeschreven ten laste van de winst-en-verliesrekening. De afschrijving wordt vanaf moment van ingebruikneming berekend volgens de lineaire methode over de historische kostprijs. De klanten-portefeuille wordt afgeschreven over een periode van 5 jaar.
Materiële vaste activaMateriële vaste activa worden gewaardeerd tegen de kost-prijs, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen en bijzon-dere waardeverminderingen. De afschrijving op de materiële vaste activa wordt vanaf moment van ingebruikneming bere-kend volgens de lineaire methode over de historische kost-prijs, verminderd met de restwaarde op basis van de geschat-te economische levensduur van dergelijke activa. De kostprijs omvat uitgaven die direct aan de verwerving van het activum kunnen worden toegerekend. Daarnaast omvatten de kosten van verbetering aan gehuurde onroerende zaken de geschatte
toekomstige kosten van het terugbrengen van geleasde voor-zieningen in hun oorspronkelijke staat, indien noodzakelijk. Daarop volgende bestedingen worden geactiveerd, mits de toekomstige economische voordelen voortvloeiend uit het actief aan de groep toekomen. Kosten voor reparaties en onderhoud worden genomen wanneer ze zich voordoen.
Boekwinsten en verliezen uit de incidentele verkoop van materiële activa zijn begrepen onder de afschrijvingen.
Financiële vaste activaBij financiële activa die gewaardeerd zijn tegen geamortiseer-de kostprijs wordt de omvang van de bijzondere waardever-mindering bepaald als het verschil tussen de boekwaarde van het actief en de best mogelijke schatting van de toekomstige kasstromen, contant gemaakt tegen de effectieve rentevoet van het financiële actief zoals die is bepaald bij de eerste ver-werking van het instrument. Het waardeverminderingsverlies dat daarvoor opgenomen was, dient te worden teruggeno-men indien de afname van de waardevermindering verband houdt met een objectieve gebeurtenis na afboeking. De terugname wordt beperkt tot maximaal het bedrag dat nodig is om het actief te waarderen op de geamortiseerde kostprijs op het moment van de terugname, als geen sprake geweest zou zijn van een bijzondere waardevermindering. Het terugge-nomen verlies wordt in de winst-en-verliesrekening verwerkt.
DeelnemingenDeelnemingen waarin invloed van betekenis kan worden uit-geoefend worden gewaardeerd volgens de vermogensmuta-tiemethode (nettovermogenswaarde). Wanneer 20% of meer van de stemrechten uitgebracht kan worden, wordt ervan uit-gegaan dat er invloed van betekenis is. De nettovermogens-waarde wordt berekend volgens de grondslagen die gelden voor deze jaarrekening; voor deelnemingen waarvan onvol-doende gegevens beschikbaar zijn voor aanpassing aan deze grondslagen, wordt uitgegaan van de waarderingsgrondsla-gen van de desbetreffende deelneming.
Grondslagen voor waardering van activa en passiva
De geschatte gebruiksduur luidt als volgt:
Computers 3 - 5 jaar
Inventaris 5 - 10 jaar
Overige vaste bedrijfsmiddelen 7 - 10 jaar
21
Indien de waardering van een deelneming volgens de netto-vermogenswaarde negatief is, wordt deze op nihil gewaar-deerd. Indien en voor zover Capgemini N.V. in deze situatie geheel of gedeeltelijk instaat voor de schulden van de deel-neming, dan wel het stellige voornemen heeft de deelneming tot betaling van haar schulden in staat te stellen, wordt hier-voor een voorziening getroffen.
De eerste waardering van gekochte deelnemingen is geba-seerd op de reële waarde van de identificeerbare activa en passiva op het moment van acquisitie. Voor de vervolgwaar-dering worden de grondslagen toegepast die gelden voor deze jaarrekening, uitgaande van de waarden bij eerste waar-dering. Het aandeel van de groep in het resultaat van de geas-socieerde deelnemingen na de overnamedatum wordt in de geconsolideerde winst-en-verliesrekening opgenomen en haar aandeel in de mutaties in de reserves na de overname datum wordt verantwoord in de reserves. De boekwaarde van de investering wordt aangepast voor cumulatieve mutaties na de overname- datum. Wanneer het aandeel van de groep in de verliezen van een geassocieerde onderneming groter is dan of gelijk is aan haar belang in de geassocieerde deelneming, inclusief eventuele ongedekte vorderingen, verantwoordt de groep geen verdere verliezen, tenzij verplichtingen zijn ont-staan of betalingen zijn verricht ten behoeve van de geassoci-eerde deelneming.
Intercompany-transacties, saldi en ongerealiseerde resultaten op transacties met geassocieerde deelnemingen worden geëlimineerd tot een bedrag ter hoogte van het belang van de groep in de geassocieerde deelnemingen.
Deelnemingen waarin geen invloed van betekenis wordt uitgeoefend, worden gewaardeerd tegen verkrijgingspijs onder aftrek van eventuele duurzame waardeverminderingen. De leningen aan niet-geconsolideerde deelnemingen worden initieel gewaardeerd tegen de reële waarde onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen. Vervolgens worden deze gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs. De overige financiële vaste activa worden gewaardeerd tegen reële marktwaarde.
Bijzondere waardeverminderingenPer balansdatum wordt steeds de restwaarde van de activa en hun economische levensduur beoordeeld en zo nodig aange-past. Duurzame materiële activa worden beoordeeld op bij-zondere waardevermindering wanneer gebeurtenissen of gewijzigde omstandigheden erop duiden dat de boekwaarde wellicht niet realiseerbaar is. Een bijzondere waardeverminde-ring wordt verantwoord voor het bedrag waarmee de boek-waarde van het activum de realiseerbare waarde overschrijdt. De realiseerbare waarde is de reële waarde min verkoopkos-ten van een activum of de hogere bedrijfswaarde ervan. Indien het niet mogelijk is de realiseerbare waarde voor het
individuele actief te bepalen, wordt de realiseerbare waarde bepaald van de kasstroomgenererende eenheid waartoe het actief behoort. Van een bijzondere waardevermindering is sprake als de boekwaarde van een actief hoger is dan de reali-seerbare waarde; de realiseerbare waarde is de hoogste van de opbrengstwaarde en de bedrijfswaarde. De opbrengst-waarde is bepaald met behulp van de actieve markt. Een bij-zonder waardeverminderingsverlies wordt direct als een last verwerkt in de winst- en-verliesrekening.
Indien wordt vastgesteld dat een bijzondere waardeverminde-ring die in het verleden verantwoord is, niet meer bestaat of is afgenomen, dan wordt de toegenomen boekwaarde van de desbetreffende activa niet hoger gesteld dan de boekwaarde die bepaald zou zijn indien geen bijzondere waardeverminde-ring voor het actief zou zijn verantwoord. Een bijzonder waar-deverminderingsverlies voor goodwill wordt niet teruggeno-men in een volgende periode.
Vervreemding van vaste activaVoor verkoop beschikbare vaste activa worden gewaardeerd tegen boekwaarde of lagere opbrengstwaarde.
Onderhanden projectenOnderhanden projecten in opdracht van derden bestaat uit het saldo van gerealiseerde projectkosten, toegerekende winst, en indien van toepassing, verwerkte verliezen en reeds gedeclareerde termijnen. Onderhanden projecten worden afzonderlijk in de balans onder vlottende activa gepresenteerd. Indien het een creditstand vertoont worden deze gepresenteerd onder de kortlopende schulden. In de waardering van de onderhanden projecten worden de kosten van direct toerekenbare loon- en overheadkosten begrepen. De mate waarin prestaties van een onderhanden project zijn verricht wordt bepaald aan de hand van de tot de balansdatum gemaakte projectkosten in verhouding tot de geschatte totale projectkosten. Verwerking vindt plaats zodra een betrouwbare schatting kan worden gemaakt van het resultaat van een onderhanden project.
VorderingenVorderingen worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs minus bijzondere waardeverminderingen. Vorderingen worden bij eerste verwerking gewaardeerd tegen de reële waarde van de tegenprestatie. Vorderingen worden na de eerste verwerking gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. Voorzieningen wegens het risico van oninbaarheid worden in mindering gebracht op de boek-waarde van de vordering.
Liquide middelenTot liquide middelen behoren kassaldi, direct opvraagbare banktegoeden en andere hoogst liquide beleggingen met een oorspronkelijke looptijd van drie maanden of minder. Liquide
22 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
middelen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Effecten worden gewaardeerd tegen de reële waarde.
Eigen vermogenGewone aandelen worden geclassificeerd als eigen vermogen. Bijkomende kosten die direct toerekenbaar zijn aan de uitgifte van nieuwe aandelen of opties worden in het eigen vermogen getoond als een vermindering, na aftrek van belastingen, van de opbrengsten. Bijkomende kosten die rechtstreeks toe-rekenbaar zijn aan de uitgifte van nieuwe aandelen of opties voor de overname van bedrijfscombinaties, worden in de overname kosten opgenomen als onderdeel van de koopsom. Bij inkoop van aandelenkapitaal dat als eigen vermogen in de balans is verwerkt, wordt het bedrag van de betaalde vergoe-ding, met inbegrip van de rechtstreeks toerekenbare kosten, als mutatie in het eigen vermogen opgenomen. Ingekochte aandelen worden geclassificeerd als ingekochte eigen aande-len en gepresenteerd als aftrekpost op het totale eigen ver-mogen. Dividend dat wordt uitgekeerd aan de aandeelhou-ders wordt verantwoord als een verplichting in de periode waarin het dividend wordt goedgekeurd door de aandeelhou-ders.
AgioDe door de aandeelhouders ingebrachte bedragen boven het nominal aandelenkapitaal worden verantwoord als agio. Hieronder worden tevens begrepen additionele vermogens-stortingen door bestaande aandeelhouders zonder uitgifte van aandelen of uitgifte van rechten tot het nemen of verkrij-gen van aandelen van de onderneming.
HerwaarderingsreserveCapgemini past kasstroomhedge-accounting toe, hierbij wordt het effectieve deel van de herwaardering van het hedge-instrument rechstreeks in het eigen vermogen verwerkt. Op het moment dat de resultaten van de afgedekte posities in de winst- en -verliesrekening worden verwerkt, wordt het daar-aan gerelateerde resultaat uit het eigen vermogen gehaald. Bij de bepaling van de herwaarderingsreserve is een bedrag voor latente belastingverplichtingen in mindering gebracht, berekend tegen het actuele belastingtarief. Voor een uitge-breide omschrijving verwijzen we naar “Financiele instrumen-ten” in de grondslagen.
MinderheidsbelangHet minderheidsbelang derden wordt gewaardeerd op het proportionele deel van derden in de netto-waarde van de acti-va en verplichtingen, bepaald volgens de waarderingsgrond-slagen van de onderneming.
VoorzieningenAlgemeenEen voorziening wordt in de balans opgenomen wanneer de groep een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting heeft als gevolg van een gebeurtenis in het verleden waarvan een betrouwbare schatting kan worden gemaakt, en het waar-schijnlijk is dat voor de afwikkeling van die verplichting een uitstroom van middelen nodig is. Indien dit een wezenlijk effect betreft, worden de voorzieningen bepaald door de ver-wachte toekomstige kasstromen contant te maken op basis van een disconteringsvoet vóór belasting die een afspiegeling is van de actuele markttaxaties van de tijdswaarde van geld en, waar nodig, van de specifieke risico’s met betrekking tot de verplichting. Rechten en verplichtingen voortvloeiend uit eenzelfde overeenkomst worden niet in de balans opgeno-men indien en voor zover noch de onderneming noch de tegenpartij heeft gepresteerd. Opname in de balans geschiedt wanneer de nog te ontvangen respectievelijk te leveren pres-tatie en tegenprestatie niet (meer) met elkaar in evenwicht zijn en dit voor de onderneming nadelige gevolgen heeft. Indien (een deel van) de uitgaven die noodzakelijk zijn om een voorziening af te wikkelen waarschijnlijk geheel of gedeeltelijk door een derde worden vergoed bij afwikkeling van de voor-ziening, wordt de vergoeding als afzonderlijk actief gepresen-teerd.
Personeelsgerelateerde voorzieningenVerplichtingen in verband met bijdragen aan pensioenregelin-gen op basis van toegezegde bijdragen worden als last in de winst-en-verliesrekening opgenomen in de periode waarover de bijdragen verschuldigd zijn. De pensioenregeling, die is ondergebracht bij de Stichting Pensioenfonds Capgemini Nederland, betreft een pensioenregeling op basis van beschik-baar premiestelsel (‘defined contribution plan’).Een van de pensioenregelingen van Capgemini in Nederland kan worden aangemerkt als een salaris-/dienstjarenstelsel (‘defined benefit plan’). De groep verwerkt de kosten van pen-sioenregelingen en personeelsgerelateerde voorzieningen na pensionering in overeenstemming met Richtlijn voor de Jaarverslaggeving voor personeelsbeloningen (hierna: RJ 271). Een aanzienlijk deel van de toegezegde pensioenrechten van de groep wordt gefinancierd met gesepareerde beleggin-gen die zijn beperkt tot een pensioenfonds of trust, of die zijn verzekerd voor de uitbetaling van de pensioenuitkeringen waartoe de vennootschap zich heeft verplicht. De nettover-plichting van de groep uit hoofde van toegezegde pensioen-rechten wordt voor iedere regeling afzonderlijk berekend door een schatting te maken van de pensioenaanspraken die werknemers hebben opgebouwd in ruil voor hun diensten in de verslagperiode en voorgaande perioden. Deze pensioen-aanspraken worden verdisconteerd om de contante waarde te bepalen, en de reële waarde van de fondsbeleggingen wordt hierop in mindering gebracht.
23
De disconteringsvoet is het rendement per balansdatum van staats- of bedrijfsobligaties met een hoge kredietwaardering waarvan de looptijd de termijn van de verplichtingen van de groep benadert. De berekening wordt uitgevoerd door een erkende actuaris volgens de ‘projected unit credit’-methode.
De met de toegezegde pensioenrechten gemoeide kosten vertegenwoordigen met name de toename van de actuariële contante waarde van de toegezegde pensioenrechten op basis van dienstjaren in het boekjaar en de rente op deze ver-plichting voor dienstjaren in voorgaande boekjaren, na aftrek van het verwachte rendement op de beleggingen. Wanneer de pensioenaanspraken uit hoofde van een regeling worden verbeterd, wordt het gedeelte van de verbeterde pensioen-aanspraken dat betrekking heeft op de verstreken diensttijd van werknemers lineair als last in de winst-en-verliesrekening opgenomen over de gemiddelde periode totdat de pensioen-aanspraken onvoorwaardelijk worden. Voor zover de aanspra-ken onmiddellijk onvoorwaardelijk worden, wordt de last onmiddellijk in de winst-en-verliesrekening opgenomen.
Wanneer de berekening resulteert in een positief saldo voor de groep, wordt de opname van het actief beperkt tot een bedrag dat maximaal gelijk is aan het saldo van eventuele niet opge-nomen actuariële verliezen en pensioenkosten van verstreken diensttijd en de contante waarde van eventuele toekomstige terugstortingen door het fonds of lagere toekoms tige pen sioen premies. Voor buitenlandse pensioenregelingen die ver gelijkbaar zijn met de wijze waarop het Nederlandse pensioenstelsel is ingericht en functioneert, vindt verwerking en waardering van verplichtingen die voortvloeien uit buiten-landse pensioenregelingen plaats overeenkomstig de waarde-ring van de Nederlandse pensioenregelingen. De jubileumvoor-ziening betreft een voorziening voor toekomstige jubileumuit-keringen. De voorziening betreft het geschatte bedrag van de in de toekomst uit te keren jubileumuitkeringen. De berekening is gebaseerd op gedane toezeggingen, blijfkansen en leeftijden.
Latente belastingverplichtingenLatente belastingverplichtingen worden opgenomen voor tij-delijke verschillen tussen de waarde van de activa en passiva volgens fiscale voorschriften enerzijds en de boekwaarden die in deze jaarrekening gevolgd worden anderzijds. De bereke-ning van de latente belastingverplichtingen geschiedt tegen de belastingtarieven die op het einde van het verslagjaar gel-den, of tegen de tarieven die in de komende jaren gelden, voor zover deze al bij wet zijn vastgesteld. Latente belastin-gen worden verantwoord voor tijdelijke verschillen inzake groepsmaatschappijen, deelnemingen en joint ventures, tenzij Capgemini N.V. in staat is het tijdstip van afloop van het tijde-lijke verschil te bepalen en het niet waarschijnlijk is dat het tijdelijke verschil in de voorzienbare toekomst zal aflopen. Belastinglatenties worden gewaardeerd op nominale waarde.
Overige voorzieningenReorganisatievoorzieningen worden opgenomen wanneer de groep een gedetailleerd en geformaliseerd reorganisatieplan heeft goedgekeurd, en een aanvang is gemaakt met de reor-ganisatie of deze publiekelijk bekend is gemaakt. Er wordt geen voorziening getroffen voor toekomstige bedrijfslasten.
Een voorziening voor risico en claims wordt getroffen voor de operationele activiteiten. De vaststelling van de omvang van de voorziening geschiedt stelselmatig post voor post, op basis van statistische gegevens, rekening houdend met nog niet gemelde schadegevallen.
SchuldenLanglopende schuldenLanglopende schulden worden bij de eerste verwerking gewaardeerd tegen reële waarde. Transactiekosten die direct zijn toe te rekenen aan de verwerving van de lang-lopende schulden worden in de waardering bij de eerste verwerking opgenomen. Langlopende schulden worden na de eerste verwerking gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, zijnde het ontvangen bedrag rekening houdend met agio of disagio en onder aftrek van transactiekosten. Het verschil tussen de bepaalde boekwaarde en de uiteindelijke aflossingswaarde wordt op basis van de effectieve rente gedurende de geschatte looptijd van de langlopende schulden in de winst-en-verliesrekening als interestlast verwerkt. Het verschil tus-sen de bepaalde boekwaarde en de uiteindelijke aflossings-waarde wordt op basis van de effectieve rente gedurende de geschatte looptijd van de schulden in de winst-en-verlies-rekening als interestlast verwerkt.
Kortlopende schuldenKortlopende schulden worden bij de eerste verwerking gewaardeerd tegen reële waarde. Kortlopende schulden worden na de eerste verwerking gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, zijnde het ontvangen bedrag rekening houdend met agio of disagio en onder aftrek van transactiekosten. Dit is meestal de nominale waarde.
24 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
AlgemeenHet resultaat wordt bepaald als het verschil tussen de opbrengstwaarde van de geleverde prestaties en de kosten en andere lasten over het jaar. De opbrengsten op transacties worden verantwoord in het jaar waarin zij zijn gerealiseerd.
OpbrengstverantwoordingAlgemeenNetto-omzet omvat de opbrengsten uit levering van goede-ren en diensten en gerealiseerde projectopbrengsten uit hoofde van onderhanden projecten onder aftrek van kortin-gen en dergelijke en van over de omzet geheven belastingen.
Verlening van dienstenDe opbrengsten uit contracten op basis van tijd en materiaal worden verantwoord tegen de contractuele tarieven, naar rato van de gemaakte uren en directe kosten. Opbrengsten uit contracten met een vaste aanneemsom worden verant-woord volgens de ‘percentage of completion’-methode. De contractuele opbrengsten en lasten worden in de winst-en-ver-liesrekening verwerkt naar rato van de voltooiing van het pro-ject. Het stadium van voltooiing wordt bepaald als percentage van de kosten die zijn gemaakt tot aan een bepaalde datumbe-oordeling en een betrouwbare schatting van de totale kosten om het project ten uitvoer te brengen. Indien de uitkomst van een contract niet betrouwbaar kan worden bepaald, worden de contractuele opbrengsten slechts opgenomen voor zover de contractkosten naar alle waarschijnlijkheid verhaalbaar zullen zijn. Verwachte verliezen op projecten worden onmiddellijk in de winst-en-verliesrekening opgenomen.
Opbrengsten uit de verkoop van goederen worden in de winst-en-verliesrekening verwerkt wanneer de belangrijkste risico’s en voordelen van eigendom aan de koper zijn over-gedragen. De opbrengsten worden weergegeven na aftrek van belastingen op toegevoegde waarde, verkoopkortingen en na eliminatie van de verkopen binnen de groep. Aan opdrachtgevers gefactureerde bedragen die betrekking hebben op het doorberekenen van kosten of diensten van derden worden niet als opbrengst verantwoord wanneer de groep als agent van de leverancier fungeert. Er worden geen opbrengsten verantwoord indien er belangrijke onze-kerheden bestaan met betrekking tot het innen van de ver-schuldigde vergoeding, de hiermee verband houdende kos-ten of eventuele vergoedingen voor creditnota’s die waar-schijnlijk verstrekt moeten worden, en tevens wanneer er sprake is van aanhoudende managementbetrokkenheid bij de goederen.
Er wordt gesegmenteerde informatie verstrekt over de geo-grafische segmenten en de bedrijfssegmenten van de groep. De primaire segmentatiebasis, die van geografische segmen-ten, berust op de bestuurlijke structuur en de interne rap-portagestructuur van de groep.
Onderhanden projecten in opdracht van derdenDe waardering van onderhanden projecten geschiedt tegen de per balansdatum aan in uitvoering zijnde projecten beste-de directe uren en de in het kader van de projecten inge-kochte goederen en diensten. De directe uren zijn gewaar-deerd op het commerciële voorcalculatietarief. Dit tarief omvat naast arbeidskosten en overige bedrijfskosten tevens een commerciele opslag. De winstneming geschiedt naar rato van voortgang van de projecten. De ingekochte goede-ren en diensten zijn gewaardeerd op de betaalde inkoop-prijs.
Bij de waardering van de onderhanden projecten wordt reke-ning gehouden met eventuele verliesgevendheid van projec-ten. Reeds gefactureerde bedragen ter zake van projecten worden in mindering gebracht op de geactiveerde kosten van deze projecten.
Kosten uitbesteed werk en andere externe kosten Hieronder zijn begrepen de ten behoeve van de bedrijfs-opbrengsten gemaakte kosten, voor zover deze kosten door derden in rekening zijn gebracht.
KoersverschillenKoersverschillen die optreden bij de afwikkeling of omreke-ning van monetaire posten worden in de winst-en-verliesre-kening verwerkt in de periode dat zij zich voordoen, tenzij hedge-accounting wordt toegepast.
LastenDe bedrijfslasten worden bepaald met inachtneming van de hiervoor vermelde waarderingsgrondslagen en toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. Lonen, salarissen en sociale lasten worden op grond van de arbeids-voorwaarden verwerkt in de winst-en-verliesrekening voor zover ze verschuldigd zijn aan werknemers.
PersoneelsbeloningenDe beloningen van het personeel worden als last in de winst-en-verliesrekening verantwoord in de periode waarin de arbeidsprestatie wordt verricht en, voor zover nog niet uit-betaald, als verplichting op de balans opgenomen. Als de
Grondslagen voor de bepaling van het resultaat
25
reeds betaalde bedragen de verschuldigde beloningen over-treffen, wordt het meerdere opgenomen als een overlopend actief voor zover er sprake zal zijn van terugbetaling door het personeel of van verrekening met toekomstige betalin-gen door de vennootschap. De op aandelen gebaseerde betalingen zijn niet verwerkt in de jaarrekening, aangezien deze door Capgemini SE zijn uitgegeven zonder tussenkomst van Capgemini N.V. De bijbehorende aandelen plannen zijn toegelicht in rubriek 15 Lonen en salarissen.Uitgangspunt is dat de in de verslagperiode te verwerken pen sioenlast gelijk is aan de over die periode aan de pensi-oenuitvoerder verschuldigde pensioenpremies. Voor zover de verschuldigde premies op balansdatum nog niet zijn vol-daan, wordt hiervoor een verplichting opgenomen. Als de op balansdatum reeds betaalde premies de verschuldigde pre-mies overtreffen, wordt een overlopende actiefpost opgeno-men voor zover sprake zal zijn van terugbetaling door het fonds of van verrekening met in de toekomst verschuldigde premies.
SubsidiesOverheidssubsidies worden initieel in de balans opgenomen als vooruit ontvangen baten totdat er zekerheid bestaat dat de groep zal voldoen aan de daaraan verbonden voorwaar-den. Subsidies ter compensatie van de door de groep gemaakte studiekosten worden in de winst-en-verliesreke-ning verantwoord onder de overige bedrijfskosten.
Financiële baten en lastenDe financieringslasten omvatten de rentelasten op opgeno-men gelden berekend met behulp van de effectieve rente-methode, rentebaten op belegde middelen, dividend-opbrengsten, valutakoerswinsten en -verliezen en winsten en verliezen op afdekkinginstrumenten die in de winst-en-verliesrekening worden opgenomen. Rentebaten worden in de winst-en-verliesrekening opgenomen naarmate deze oplopen, door middel van de effectieve rentemethode. Dividendbaten worden in de winst-en-verliesrekening opge-nomen op het moment dat het recht van de entiteit op beta-ling wordt gevestigd. In geval van genoteerde effecten is dit de datum waarop het dividend wordt uitgekeerd. De rente-component van de financiële leasebetalingen wordt in de winst-en-verliesrekening opgenomen met behulp van de effectieve rente methode.
Dividenden worden verantwoord in de periode waarin zij betaalbaar worden gesteld. Rentebaten worden verant-woord in de periode waartoe zij behoren, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de desbetreffende actief-post. Eventuele winsten of verliezen worden verantwoord onder rentebaten en soortgelijke opbrengsten en rentelas-ten en soortgelijke kosten.
BelastingenBelastingen omvatten de over de verslagperiode verschul-digde en verrekenbare winstbelastingen en latente belastin-gen rekening houdend met eventuele vrijgestelde winstbe-standdelen en niet-aftrekbare kosten. De belastingen wor-den in de winst-en-verliesrekening opgenomen, behoudens voor zover deze betrekking hebben op posten die recht-streeks in het eigen vermogen worden opgenomen, in welk geval de belasting in het eigen vermogen wordt verwerkt.
De over het boekjaar verschuldigde en verrekenbare belas-ting is de naar verwachting te betalen belasting over de belastbare winst over het boekjaar, berekend aan de hand van belasting- tarieven die zijn vastgesteld op verslagdatum, dan wel waartoe materieel al op verslagdatum is besloten, en even tuele correcties op de over voorgaande jaren ver-schuldigde belasting. Voor latente belastingen wordt een voorziening getroffen voor tijdelijke verschillen tussen de boekwaarde van activa en verplichtingen ten behoeve van de financiële verslaggeving en de fiscale boekwaarde van die posten. Belastinglatenties wor-den gewaardeerd op nominale waarde.Er wordt uitsluitend een latente belastingvordering opgeno-men voor zover het waarschijnlijk is dat er in de toekomst belastbare winsten beschikbaar zullen zijn die voor de realisa-tie van het tijdelijke verschil kunnen worden aangewend. Latente belastingvorderingen worden per iedere verslagda-tum herzien en verlaagd voor zover het niet langer waarschijn-lijk is dat het daarmee samenhangende belastingvoordeel zal worden gerealiseerd. De berekening van de latente belasting-vorderingen en -verplichtingen geschiedt tegen de belasting-tarieven die op het einde van het verslagjaar gelden, of tegen de tarieven die in de komende jaren gelden, voor zover deze al bij wet zijn vastgesteld. Additionele winstbelastingen naar aanleiding van dividenduitkeringen worden op hetzelfde moment opgenomen als de verplichting tot uitkering van het desbetreffende dividend. De verandering in de belasting-tarieven komt tot uitdrukking in de periode waarin deze ver-andering op balansdatum is vastgesteld dan wel waartoe op balansdatum besloten is, in zodanige mate dat er geen wijzi-gingen meer verwachten wordt.
Bepaling reële waardeDe financiële intrumenten die worden aangehouden voor handelsdoeleinden worden gewaardeerd tegen reële waarde. De reële waarde van een financieel instrument is het bedrag waarvoor het actief kan worden afgewikkeld tussen ter zake goed geinformeerde partijen, die tot een tansactie bereid en van elkaar onafhankelijk zijn.
26 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
Gebeurtenissen na balansdatumGebeurtenissen die nadere informatie geven over de feitelijke situatie per balansdatum en die blijken tot aan de datum van het opmaken van de jaarrekening worden verwerkt in de jaar-rekening. Gebeurtenissen die geen nadere informatie geven over de feitelijke situatie per balansdatum worden niet in de jaarrekening verwerkt. Als dergelijke gebeurtenissen van belang zijn voor de oordeelsvorming van de gebruikers van de jaarrekening, worden de aard en de geschatte financiële gevolgen ervan toegelicht in de jaarrekening.
27
MarktrisicoValutarisicoCapgemini N.V. is voornamelijk werkzaam in de Europese Unie. Het valutarisico voor Capgemini N.V. heeft vooral betrekking op posities en toekomstige transacties in Amerikaanse dollars, Britse ponden, Poolse zloty’s en Indiase roepies. De directie van Capgemini heeft op basis van een risicoanalyse bepaald dat een deel van deze valutarisico’s worden ingedekt. Hiervoor wordt gebruikgemaakt van valutatermijncontracten.
Rente- en kasstroomrisicoCapgemini N.V. loopt renterisico over de rentedragende vor-deringen (met name onder financiële vaste activa en liquide middelen) en rentedragende langlopende en kortlopende schulden. Voor vorderingen en schulden met variabele rente-afspraken loopt Capgemini N.V. risico ten aanzien van toekom-stige kasstromen; met betrekking tot vastrentende vorderingen en schulden loopt Capgemini N.V. risico’s over de reële waarde als gevolg van wijzigingen in de marktrente. Met betrekking tot de vorderingen worden geen financiële derivaten met betrek-king tot afdekking van het renterisico gecontracteerd.
KredietrisicoCapgemini N.V. loopt kredietrisico over leningen en vorde-ringen opgenomen onder financiële vaste activa, handels- en overige vorderingen, liquide middelen en de positieve marktwaarde van afgeleide financiële instrumenten. Het
maximale kredietrisico dat de onderneming loopt bedraagt € 443,8 miljoen.
Capgemini N.V. heeft geen significante concentraties van kre-dietrisico. Verkoop vindt plaats aan afnemers die voldoen aan de kredietwaardigheidtoets van Capgemini N.V. Verkoop vindt plaats op basis van krediettermijnen tussen de 8 en 60 dagen. Voor grote leveringen kan een afwijkende krediettermijn van toepassing zijn. In dat geval worden aanvullende zekerheden gevraagd, waaronder garantiestellingen. De liquide middelen staan uit bij banken die minimaal een A-rating hebben. Capgemini N.V. heeft vorderingen verstrekt aan participanten en maatschappijen waarin wordt deelgenomen. Tevens zijn leningen verstrekt aan aandeelhouders. Bij deze partijen is geen historie van wanbetaling bekend.
LiquiditeitsrisicoCapgemini N.V. bewaakt de liquiditeitspositie door middel van opvolgende liquiditeits begrotingen. Het management ziet erop toe dat voor de onderneming steeds voldoende liquiditeiten beschikbaar zijn om aan de verplichtingen te kunnen voldoen en dat tevens voldoende financiële ruimte onder de beschikbare faciliteiten beschikbaar blijft. Capgemini N.V. maakt gebruik van meerdere banken om over meerdere kredietfaciliteiten te kunnen beschikken. Voor zover noodzakelijk, worden nadere zekerheden ver-strekt aan de bank voor beschikbare kredietfaciliteiten.
Financiële instrumenten en risicobeheersing
28 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
De goodwill wordt afgeschreven over een periode van 20 jaar. In 2008 is er goodwill ontstaan a.g.v. overname BAS B.V. Deze goodwill bedraagt eind 2017 € 122,7 miljoen. In 2009 is er goodwill ontstaan a.g.v. fusie tussen TMN en Capgemini Nederland B.V. Deze goodwill bedraagt eind 2017 € 4,3 miljoen. In 2011 is goodwill en geactiveerde klantenportefeuille ontstaan door de aankoop van de Nederlandse activiteiten van Vengroff Williams & Associates, Inc. In 2012 zijn de totale kosten van deze acquisitie definitief vastgesteld, wat heeft geleid tot een aanpassing van de aankoopprijs. De waarde van de goodwill op Vengroff Williams & Associates bedraagt eind 2017 € 0,7 miljoen. De geactiveerde klantenportefeuille betreft de van Vengroff Williams & Associates, Inc. verkregen klantcontracten. Deze zijn aan het einde van 2016 afgeschreven. Per 1 juli 2016 heeft Capgemini activiteiten overgenomen van IGATE Global Solutions Limited. Capgemini Nederland B.V. heeft de activiteiten van IGATE Global Solutions Nederland overgenomen voor een bedrag van € 0,5 miljoen. Capgemini Belgium N.V./S.A. heeft de activiteiten van IGATE Global Solutions België overgenomen voor een bedrag van € 0,1 miljoen. Sogeti Luxembourg S.A. heeft de activiteiten van IGATE Technologies Luxembourg overgenomen voor een bedrag van € 0,2 miljoen. De goodwill op de drie IGATE entiteiten bedraagt eind 2017 € 0,7 miljoen.
1. Immateriële vaste activa
Boekwaarde per 1 januari 2016
Investeringen
Desinvesteringen
Afschrijvingen
Afschrijvingen desinvesteringen
Mutaties in de boekwaarde
Aanschaffingswaarde
Cumulatieve afschrijvingen
Boekwaarde per 31 december 2016
Acquisities
Investeringen
Desinvesteringen
Afschrijvingen
Afschrijvingen desinvesteringen
Mutaties in de boekwaarde
Aanschaffingswaarde
Cumulatieve afschrijvingen
Boekwaarde per 31 december 2017
totaalgoodwill software
154.353
1.035
-/- 319
-/- 13.254
224
-/- 12.314
249.561
-/- 107.522
142.039
160
1.013
-/- 755
-/- 12.973
615
-/- 11.940
249.979
-/- 119.880
130.099
23
-
-
-/- 23
-
-/- 23
4.970
-/- 4.970
-
-
-
-
-
-
-
4.970
-/- 4.970
-
3.197
457
-/- 319
-/- 1.512
224
-/- 1.150
9.940
-/- 7.893
2.047
-
1.013
-/- 755
-/- 1.231
615
-/- 358
10.198
-/- 8.509
1.689
151.133
578
-
-/- 11.719
-
-/- 11.141
234.651
-/- 94.659
139.992
160
-
-
-/- 11.742
-
-/- 11.582
234.811
-/- 106.401
128.410
geactiveerde klantenportefeuille
29
totaalAndere vaste bedrijfsmiddelen
computers inventaris
2. Materiële vaste activa
Boekwaarde per 1 januari 2016
Investeringen
Desinvesteringen
Afschrijvingen
Afschrijvingen desinvesteringen
Mutaties in de boekwaarde
Aanschaffingswaarde
Cumulatieve afschrijvingen
Boekwaarde per 31 december 2016
Acquisities
Investeringen
Desinvesteringen
Afschrijvingen
Afschrijvingen desinvesteringen
Mutaties in de boekwaarde
Aanschaffingswaarde
Cumulatieve afschrijvingen
Boekwaarde per 31 december 2017
39.712
33.528
-/- 21.674
-/- 17.617
11.107
-/- -5.344
200.318
-/- 155.262
45.056
491
10.572
-/- 11.776
-/- 17.645
10.356
-/- 8.002
199.605
-/- 162.551
37.054
11.810
602
-/- 154
-/- 2.437
144
-/- 1.845
78.421
-/- 68.456
9.965
157
1.808
-/- 656
-/- 2.128
624
-/- 195
79.730
-/- 69.960
9.770
167
-
-
-
-
-
445
-/- 278
167
-
-
-
-
-
-
445
-/- 278
167
27.735
32.926
-/- 21.520
-/- 15.180
10.963
-/- -7.189
121.452
-/- 86.528
34.924
334
8.764
-/- 11.120
-/- 15.517
9.732
-/- 7.807
119.430
-/- 92.313
27.117
De boekwaarde van door middel van financiele lease gefinancierde vaste activa bedroeg € 18,2 miljoen (2016: € 25,8 miljoen). De vennootschap is van deze activa wel economisch, maar geen juridisch eigenaar. De actuele waarde van de materiële vaste activa wijkt niet materieel af van de boekwaarde per jaareinde 2017.
30 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
Stand per 1 januari 2016
Toevoeging / onttrekking
Stand per 31 december 2016
Toevoeging / onttrekking
Boekwaarde per 31 december 2017
DeelnemingenDe investering van € 44 (2016: € 44) in deelnemingen betreft een belang van 20% in Capgemini International B.V. te Utrecht. Hoewel een belang van 20% wordt aangehouden in Capgemini International B.V., wordt geen invloed van betekenis uitgeoefend in deze entiteit. Dit belang is gewaardeerd tegen kostprijs of een lagere marktwaarde. Het eigen vermogen van Capgemini International B.V. te Utrecht bedraagt eind 2017 in totaal 33 USD en zijn nettoresultaat over 2017 in totaal -/- 12 USD. Latente belastingvorderingOnderdeel van de latente belastingvorderingen is een fiscale faciliteit, die verkregen is uit de acquisitie van BAS B.V. en gereali-seerd dient te worden in de tien jaren volgend op het ontstaan van de faciliteit per 23 juli 2008. Deze faciliteit resulteerde in een latente belastingvordering van oorspronkelijk € 65,0 miljoen. De faciliteit is gewaardeerd voor zover het waarschijnlijk is dat er in de komende jaren belastbare winsten beschikbaar zullen zijn die voor de realisatie van het tijdelijke verschil kunnen worden aan-gewend, resulterend in een verantwoorde latente belastingvordering van € 3,2 miljoen per 31 december 2017. Deze zal binnen een jaar geheel worden gerealiseerd. Gedurende 2017 is Ariane Group France opgegaan in Sogeti Belgium S.A.. Dit heeft aanlei-ding gegeven tot een fiscaal aftrekbaar opgeofferde waarde. Hiervoor is een latente belastingvordering opgenomen.
totaalwaarborgsommen deelnemingen
3. Financiële vaste activa
18.143
-/- 6.015
12.128
-/- 4.585
7.543
17.551
-/- 5.998
11.553
-/- 4.318
7.235
44
-
44
-
44
548
-/- 17
531
-/- 267
264
latente belastingvordering
31
Voor onderhanden projecten die per balansdatum niet zijn voltooid, bedragen de opbrengsten van het huidig boekjaar € 512,2 miljoen (2016; € 397,8 miljoen). Onderhanden projecten waarvan de gefactureerde termijnen hoger zijn dan de gerealiseerde project opbrengsten worden ge presenteerd onder de kortlopende schulden. Het bedrag inzake geactiveerde uitgaven voor onderhanden projecten wordt gepresenteerd onder de “Overige vorderingen” (rubriek 5). De toename in 2017 wordt grotendeels veroorzaakt door de fusie in België. Het effect hiervan is € 20,6 miljoen.
De voorziening op vorderingen op handelsdebiteuren bedraagt per balansdatum € 1,4 miljoen (2016; € 2,0 miljoen). Onder de vorderingen op groepsmaatschappijen is € 263,2 miljoen (2016; 207,6 miljoen) verantwoord als deelname aan de internationele cashpooling van de groep. In de overige vorderingen zitten o.a. de geactiveerde uitgaven voor onderhanden projecten, deze bedragen € 4,1 miljoen (2016: € 2,7 miljoen).
Onderhanden projecten Stand per 31 december
2016
2016
2017
2017
4. Onderhanden projecten
5. Vorderingen
42.383
42.383
70.420
70.420
112.717
235.845
10.621
6.369
365.552
133.944
288.096
8.947
12.670
443.657
Vorderingen op handelsdebiteuren Vorderingen op groepsmaatschappijen Overige vorderingen Overlopende activa Stand per 31 december
32 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
Tot de liquide middelen behoren kassaldi, direct opvraagbare banktegoeden en andere hoogst liquide beleggingen. De door de bankiers afgegeven garanties aan derden zijn opgenomen onder de niet uit de balans blijkende verplichtingen. De liquide middelen staan ter vrije beschikking van de rechtspersoon.
Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar de toelichting op de enkelvoudige balans.
Minderheidsbelang derden
Onder dit balanshoofd is opgenomen het minderheidsbelang van derden, dat het aandeel van derden in het eigen vermogen van de groepsmaatschappij Capgemini Belgium N.V./S.A. vertegenwoordigt.
Het verloop van het aandeel derden is als volgt:
Kasmiddelen en banktegoeden Stand per 31 december
20162017
6. Liquide middelen
7. Eigen vermogen
2.600
2.600
5.236
5.236
Stand 1 januari
Nieuwe consolidatie
Aandeel derden in het resultaat
Totaal per 31 december
-
13.360
5.945
19.305
2017
33
Van de voorzieningen is een bedrag van € 4,7 miljoen als langlopend (langer dan een jaar) aan te merken.
Stand per 1 januari 2016
Dotatie
Onttrekking
Actuariële resultaten
Stand per 31 december 2016
Dotatie
Onttrekking
Actuariële resultaten
Stand per 31 december 2017
totaaloverige voorzieningen
latente belasting-
verplichtingen
jubileum- voorziening
pensioen- voorziening
8. Voorzieningen
1.507
76
31
228
1.780
75
-/- 39
-/- 56
1.760
1.857
251
-/- 196
-
1.912
127
-/- 131
-
1.908
2.238
337
-
-
2.575
-
-/- 1.509
14
1.080
3.671
-
-/- 3.384
-
287
-
-/- 188
-
99
9.273
664
-/- 3.611
228
6.554
202
-/- 1.867
-/- 42
4.847
34 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
Capgemini N.V. heeft alle pensioenregelingen verwerkt volgens de verplichtingenbenadering. De over het verslagjaar verschuldigde premie wordt als last verantwoord. Mutaties in de pensioenvoorziening worden ook in de winst-en-verliesrekening verwerkt. Zie ook de grondslagen voor waardering van activa en passiva, bij ‘pensioenvoorziening’.
In de jaarrekening zijn verplichtingen opgenomen uit hoofde van de per balansdatum bestaande, maar nog niet afgefinancierde ver-plichtingen uit hoofde van de uitvoeringsovereenkomst(en) en per balansdatum bestaande maar nog niet afgefinancierde toezeg-gingen aan werknemers. Aan deze voorzieningen liggen actuariële berekeningen ten grondslag, waarbij de belangrijkste actuariële uitgangspunten per balansdatum als volgt zijn:
Toegezegde pensioenrechtenIn 2008 is door de acquisitie van BAS B.V. een verplichting ontstaan voor regelingen vervroegde uitdiensttreding. De regelingen zijn niet afgefinancierd. De verplichting heeft veelal een langlopend karakter.
Disconteringsvoet per 31 december
Toekomstige loonsverhogingen
Toekomstige pensioenstijgingen
Overlevingstabel
Netto verplichtingen uit hoofde van toegezegde pensioenrechten per 1 januari
Betaalde premies
Rente over de verplichting
Aan dienstjaar toegerekende pensioenkosten
Actuariële resultaten
Totaal toegezegde pensioenrechten per 31 december
2016
2016
2017
2017
8.1 Pensioenvoorziening
Wijzingingen in de in de balans en winst-en-verliesrekening opgenomen nettoverplichting uit hoofde van toegezegde pensioenrechten
1,10%
0,00%
2,00%
prognosetafel AG2016
1,70%
0,00%
2,00%
prognosetafel AG 2016
1.507
-/- 31
28
48
228
1.780
1.780
-/- 39
20
55
-/- 56
1.760
35
De voorziening jubilea wordt opgenomen tegen de contante waarde van de verwachte uitkeringen gedurende het dienst verband. De regeling houdt in dat er bij zowel 25-jarig als 40-jarig dienstverband er 1 maand brutosalaris netto wordt uit gekeerd. Bij de actuariële berekening van de voorziening wordt onder meer rekening gehouden met verwachte salarisstijgingen ad 0,00% (2016; 0,00%) en de blijfkans. Bij de actuariële berekening wordt voor de overlevingstabel de AG prognosetafel 2016 gebruikt. Bij het contant maken is de marktrente van hoogwaardige ondernemingsobligaties ad 0,8% (2016: 0,5%) als disconteringsvoet gehanteerd. De voorziening heeft een langlopend karakter.
Het verantwoorde bedrag inzake latente belastingverplichtingen per 31 december 2017 betreft met name uitgestelde belasting verplichting op een fiscale voorziening voor risico’s en claims en deze heeft een langlopend karakter € 1,1 miljoen (2016; € 0,9 miljoen).
Stand per 1 januari 2016
Vrijval ten gunste van resultaat
Onttrekking
Stand per 31 december 2016
Vrijval ten gunste van resultaat
Stand per 31 december
totaalreorganisatie risico’s en claims
8.4 Overige voorzieningen
3.367
-
-/- 3.367
-
-
-
304
-/- 17
-
287
-/- 188
99
3.671
-/- 17
-/- 3.367
287
-/- 188
99
8.2 Jubileumvoorziening
8.3 Latente belastingverplichtingen
36 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
ReorganisatieDe voorziening voor reorganisatie heeft betrekking op nog te betalen kosten voor de afvloeiingsregeling van medewerkers en onbenutte capaciteit ten aanzien van huurpanden. Gezien het kortlopende karakter wordt dit vanaf 2016 gerapporteerd onder de kort lopende schulden. Voor een nadere toelichting op de reorganisatiekosten wordt ook verwezen naar paragraaf 14 en 15.
Risico’s en claimsDe voorziening per 31 december 2017 betreft een door Capgemini Belgium N.V./S.A. getroffen voorziening voor risico’s en claims. De voorziening heeft een kortlopend karakter.
Stand per 31-12-2017
Stand per 31-12-2016
Resterende looptijd > 5 jaar
Financiële leaseverplichting
Aflossings- verplichting
komend boekjaar
Resterende looptijd > 1 jaar
9. Langlopende schulden
-
-
8.810
16.668
10.489
12.019
19.299
28.687
Aflossingsverplichtingen binnen 12 maanden na afloop van het boekjaar zoals hierboven toegelicht zijn opgenomen onder de schulden op korte termijn. De mutatie in de resterende looptijd > 1 jaar kan men terugvinden in kasstroom uit financierings-activiteiten (rubriek 9).
Vooruitgefactureerde opbrengsten
Schulden aan leveranciers en handelskredieten
Schulden aan groepsmaatschappijen
Belastingen en premies sociale verzekeringen
Financiële leaseverplichtingen
Belastingverplichtingen (vennootschapsbelasting)
Hedge-contract
Overige schulden en overlopende passiva
Stand per 31 december
20162017
10. Kortlopende schulden
37.870
56.261
41.156
50.090
12.019
2.952
-/- 5.404
75.569
270.513
48.947
85.759
49.981
47.371
10.489
1.924
2.338
108.533
355.342
37
Alle kortlopende schulden hebben een looptijd korter dan één jaar. De reële waarde van de kortlopende schulden benadert de boekwaarde vanwege het kortlopende karakter ervan. Schulden aan groepsmaatschappijen betreffen voornamelijk aan de moedermaatschappij verschuldigde management- en logo-fees en schulden uit hoofde van transacties met overige Capgemini Group entiteiten. Wat betreft de vooruit gefactureerde opbrengsten, zie hiervoor ook de toelichting bij rubriek 4. Voor wat betreft de financiële leaseverplichtingen, zie de toelichting bij rubriek 9. Tussen Capgemini en de Sociale Verzekeringsbank zijn geschillen ontstaan over de door Capgemini geleverde kwaliteit en de afwikkeling van de beëindiging van de ontwikkeling van een project. Partijen kwamen in maart 2015 overeen door arbitrage bij het Nederlands Arbitrage Instituut tot een onafhankelijke beslechting te komen van deze geschillen. Op 6 oktober 2017 deed het scheidsgerecht uitspraak in eerste aanleg. Op grond van het vonnis in eerste aanleg is Capgemini medio oktober 2017 - na verrekening van haar tegenvordering - gehouden een bedrag ad € 22,7 miljoen aan SVB te voldoen (bedrag exclusief BTW). Partijen zijn een betalingsregeling overeengekomen, waarbij aan Capgemini een jaar uitstel van betaling is verleend tegen bankgarantie. Capgemini is in hoger beroep gegaan tegen het vonnis. Dit bedrag is gerapporteerd onder Overige kortlopende passiva.
Vakantiedagen en vakantietoeslag
Bonus
Reorganisatie
Overige verplichting aan medewerkers
Overige kortlopende passiva
Totaal per 31 december
2017 2016De overige schulden en overlopende passiva kunnen als volgt worden gespecificeerd:
32.797
28.292
10.046
2.334
2.100
75.569
34.992
29.086
8.411
1.774
34.270
108.533
38 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
Huur- en leaseverplichtingenUit hoofde van afgesloten huurcontracten bestaat een verplichting van circa € 35,2 miljoen (2016: € 38,6 miljoen) te betalen huur. Van deze totale verplichting heeft € 8,1 miljoen een looptijd van maximaal 1 jaar en € 1,6 miljoen een looptijd van langer dan 5 jaar. Voorts zijn leasecontracten afgesloten inzake personenauto’s ten behoeve van personeel voor circa € 56,4 miljoen (2016: € 55,1 miljoen). Van deze totale verplichting heeft € 25,9 miljoen een looptijd van maximaal 1 jaar. De personenauto lease-verplichtingen hebben een looptijd van maximaal 5 jaar. Tevens zijn er leasecontracten afgesloten inzake computers ten behoeve van projecten, voor een bedrag van circa € 2,0 miljoen (2016: € 2,9 miljoen). Van deze totale verplichting heeft € 1,0 miljoen een looptijd van maximaal 1 jaar. De computer leaseverplichtingen hebben een looptijd van maximaal 4 jaar. In de winst-en-verlies-rekening is een bedrag van € 56,3 miljoen opgenomen voor leasekosten.
GarantiesDoor de bankiers zijn ten behoeve van de vennootschap garanties aan derden verstrekt tot een bedrag van € 34,3 miljoen (2016: € 5,2 miljoen). Gedurende 2017 is een garantiefaciliteit afgegeven ter hoogte van € 32 miljoen, voornamelijk ter zekerheidsstel-ling van een ingediende vordering uit hoofde van een in 2017 uitgesproken vonnis. Capgemini is hiertegen in hoger beroep gegaan. Over de uitkomst van dit hoger beroep kan geen reële inschatting gemaakt worden. Op het moment dat een reële inschatting gemaakt kan worden, zal de financiële consequentie daarvan verwerkt worden.
AansprakelijkheidDe vennootschap heeft zich op grond van artikel 403, titel 9, Boek 2 BW hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor de uit rechtshande-lingen voortvloeiende schulden van Capgemini Nederland B.V., Dunit B.V., Capgemini Sourcing B.V. en Capgemini Educational Services B.V.
Capgemini is betrokken bij een aantal rechtsgedingen die samenhangen met de normale bedrijfsvoering. Capgemini verwacht niet dat de totale uit deze rechtsgedingen voortvloeiende verplichtingen van materiële betekenis zijn voor de financiële positie. Voorzieningen zijn getroffen voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen.
Financiële instrumentenDe onderneming maakt in de normale bedrijfsuitoefening gebruik van uiteenlopende financiële instrumenten die de onderne-ming blootstellen aan markt-, valuta-, rente-, kasstroom-, krediet- en liquiditeitsrisico. Om deze risico’s te beheersen heeft de onderneming een beleid inclusief een stelsel van limieten en procedures opgesteld om de risico’s van onvoorspelbare ongunstige ontwikkelingen op de financiële markten en daarmee de financiële prestaties van de onderneming te beperken. De onderneming zet valutatermijn contracten in om risico’s te beheersen. Afgeleide instrumenten worden niet ingezet voor handelsdoeleinden.
Capgemini N.V. verricht veel offshore activiteiten in Polen en India, mogelijke valutarisico’s hebben daardoor vooral betrekking op posities en toekomstige transacties in Poolse zloty’s en Indiase roepies. Het management bepaalt op basis van risicoanalyse welk deel van deze valutarisico’s wordt ingedekt. Hiervoor wordt gebruikgemaakt van valutatermijncontracten. Capgemini houdt geen
11. Niet uit de balans blijkende verplichtingen
Niet langer dan 1 jaar
Tussen 1 en 5 jaar
Langer dan 5 jaar
Totaal per 31 december
2016
De resterende looptijden van de totale huur- en leaseverplichtingen kunnen als volgt worden gespecificeerd (bedragen in € duizend):
35.241
55.372
5.980
96.593
35.014
56.949
1.557
93.520
2017
39
afgeleide instrumenten aan voor speculatieve doeleinden. De reële waarde van de meeste in de balans verantwoorde financiële instrumenten, waaronder vorderingen, effecten, liquide middelen en kortlopende schulden, benadert de boekwaarde ervan. De vor deringen uit hoofde van handelsdebiteuren zijn niet geconcentreerd bij enkele afnemers. Het kredietrisico is dan ook beperkt.
Capgemini heeft besloten de brokersdienstverlening van Dunit B.V. af te bouwen. Dit betekent dat er, met ingang van 2017, door Dunit B.V. geen nieuwe contracten meer zijn afgesloten. In geval van lopende contracten, die in voorgaande jaren zijn afgesloten, is reeds voorzien in oplossingen om de continuïteit van de dienstverlening bij onze klanten te kunnen borgen.
Geografische segmentenCapgemini beschouwt geografie als zijn primaire segmentatiebasis. Bij de presentatie van informatie op basis van geografische segmenten wordt voor de opbrengsten van het segment uitgegaan van de geografische locatie van de afnemer.
12. Gebeurtenissen na balansdatum
13. Netto-omzet
Nederland
België
Luxemburg
Totaal
2016
De opbrengsten kunnen als volgt worden gesplitst over de geografische locatie van de leverende entiteit:
715.161
127.169
-
842.330
716.105
191.983
61.840
969.928
2017
De opbrengsten kunnen als volgt worden gesplitst over de verschillende continenten van vestiging van de afnemer:
Benelux
Frankrijk
Duitsland
UK
Overig Europa
Noord-Amerika
Overig
Totaal
2016
722.683
21.290
18.194
30.648
28.742
19.599
1.174
842.330
846.952
25.510
24.002
21.351
29.595
21.620
898
969.928
2017
40 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
Ongeveer 11,1% (2016;12%) van de opbrengsten is gerealiseerd bij groepsmaatschappijen. Deze opbrengsten hebben betrekking op verleende automatiseringsdiensten, waarbij marktconforme tarieven zijn gehanteerd.
Consulting Services
Technology Services
Outsourcing Services
Totaal
aandeel2017 aandeel 2016
4,9%
63,1%
32,0%
100,0%
40.949
531.559
269.822
842.330
6,4%
61,5%
32,1%
100,0%
61.884
596.826
311.218
969.928
BedrijfssegmentenBedrijfssegmenten worden beschouwd als secundaire segmentatiebasis. De groep onderscheidt de volgende drie bedrijfs-segmenten: Consulting Services, Technology Services en Outsourcing Services. De opbrengsten kunnen als volgt worden gesplitst over de bedrijfssegmenten:
Kosten uitbesteed werk
Management- en logo-fees Totaal
20162017
14. Kosten uitbesteed werk en andere externe kosten
383.956
30.771
414.727
428.013
29.839
457.852
De kosten uitbesteed werk en andere externe kosten zijn voor circa 46% (2016: 44%) afkomstig van groepsmaatschappijen. Deze post betreft vooral verleende automatiseringsdiensten en verder aan de moedermaatschappij verschuldigde manage-ment- en logo-fees. Onder de kosten uitbesteed werk vallen o.a. kosten voor inhuur van onderaannemers, hardware en soft-ware kosten, licentiekosten, huis vestingskosten, autokosten en reiskosten.
Honorarium onafhankelijke accountantVoor de opgave van het honorarium van de onafhankelijke accountant wordt gebruikgemaakt van de mogelijkheid tot vrijstelling conform artikel 382a lid 3, titel 9, Boek 2 BW.
41
Som der bedrijfslasten
Opgenomen uit hoofde van reorganisatiekosten onder: Personeelskosten
Overige bedrijfskosten
Totaal
20162017
-/- 810.483
-/- 16.625
-/- 793.858
-/- 933.877
-/- 16.285
-/- 917.592
-/- 14.391
-/- 2.234
-/- 11.935
-/- 4.350
Totale bedrijfslasten exclusief reorganisatiekosten
Op aandelen gebasseerde rechtenIn 2017 is een bedrag van € 4,3 miljoen uitgekeerd aan medewerkers op basis van een onvoorwaardelijk geworden toekenning van op aandelen gebaseerde rechten. De rechten worden uitgegeven door Capgemini SE, de kosten van deze rechten zijn vanuit Capgemini SE doorbelast. Deze op aandelen gebaseerde rechten bestaan uit een tweetal regelingen te weten: “Third Capgemini SE (The Company) performance and employment linked shares plan for non-French fiscal residents (2012 – 2017)” en “Fourth Capgemini SE (The Company) performance and employment linked shares plan for non-French fiscal residents (2013 – 2017)”.
15. Lonen en salarissen
Lonen en salarissen
Sociale lasten
Toegezegde bijdragen aan pensioenopbouw
Pensioenpremies t.b.v. salaris-/dienstjarenstelsel
Personeelskosten verband houdend met reorganisatie
Overige personeelskosten
Totaal
20162017
291.819
43.885
26.219
1.253
363.176
14.391
348.785
363.176
337.226
54.383
25.030
2.689
419.328
11.935
407.393
419.328
42 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
Third Capgemini SE (The Company) performance and employment linked shares plan for non-French fiscal residents (2012 – 2017)Het derde aandelenplan van Capgemini SE had betrekking op de periode december 2012 tot en met januari 2017. De onvoorwaarde-lijk toekenning van de aandelen heeft plaatsgevonden in januari 2017, er is geen holding periode vereist. Het in dienst zijn op het moment van onvoorwaardelijke toekenning is wel een vereiste. Indien een medewerker voortijdig uit dienst is getreden, zal er geen toekenning van de aandelen plaats hebben gevonden (uitzonderingen: pensioen, indien pensioengerechtigde leeftijd is bereikt, arbeidsongeschikt raken of overlijden).Bij het bepalen van het aantal aandelen dat zal worden toegekend, wordt gebruik gemaakt van financiële prestatiedoelstellingen. Een deel van de aandelen (50%) zal toegekend worden indien de prestaties van Capgemini SE positief zijn, vergeleken met de prestaties van vergelijkbare bedrijven. De overige aandelen (50%) zullen worden toegekend indien de prestaties voldoende zijn volgens interne eisen.Om de prestaties van de Group te kunnen vergelijken met andere bedrijven, is een ‘Basket’ gemaakt, waarin negen vergelijkbare bedrijven zijn opgenomen. De prestaties van de Group zullen worden vergeleken met de gemiddelde prestaties van de Basket. Aan de hand van een indextabel wordt bepaald welk percentage van de aandelen zal worden toegekend. De vergelijking zal op twee momenten plaats vinden. Op 31 december 2013 is gekeken naar de prestaties van startdatum tot en met 31 december 2013. Op 31 december 2014 is gekeken naar de prestaties van 1 januari 2014 tot en met 31 december 2014. Na de eerste vergelijking is de helft van de toe te kennen aandelen bepaald aan de hand van de indextabel en na de tweede vergelijking is de tweede helft toege-kend. Tot slot is gekeken naar de prestaties van startdatum tot en met 31 december 2014, indien blijkt dat deze enkele meting een hoger aantal aandelen oplevert, zal deze meting bepalend zijn. Op 31 december 2014 zijn de aandelen voorwaardelijk toegekend.De interne prestaties van de Group worden bepaald aan de hand van de OFCF (Organic Free Cash Flow). De OFCF is aan het eind van de jaren 2012, 2013 en 2014 bepaald. De cumulatieve OFCF over deze drie jaren moet minimaal € 750 miljoen bedragen om tot toe-kenning van aandelen te komen. Bij een OFCF van € 1.000 miljoen of hoger zal 100% van de aandelen toegekend worden. De toe-kenning van de aandelen varieert op een lineaire basis tussen deze twee limieten.
Fourth Capgemini SE (The Company) performance and employment linked shares plan for non-French fiscal residents (2013 – 2017)Het vierde aandelenplan van Capgemini SE had betrekking op de periode februari 2013 tot en met maart 2017. De onvoorwaardelijk toekenning van de aandelen heeft plaatsgevonden in maart 2017, er is geen holding periode vereist. De overige bepalingen en voor-waarden zijn gelijk aan het derde aandelenplan, met dien verstande dat de bepalingsdata evenredig opschuiven met de startdatum.
In de jaren 2014, 2015, 2016 en 2017 zijn eveneens aandelenplannen uitgegeven door Capgemini S.E. De belangrijkste karakteris-tieken van deze plannen zijn gelijk aan de plannen die in 2017 zijn gevest. De financiële impact hiervan zal verwerkt worden in het jaar dat bekend wordt dat de kosten van de geveste aandelenplannen door Capgemini S.E. doorbelast worden.
Aantal medewerkersGedurende het boekjaar 2017 bedroeg het gemiddeld aantal werknemers (gecorrigeerd voor parttime) 5.431 personen (2016: 4.360 personen). Hiervan zijn 1.830 personen (2016: 704 personen) werkzaam in het buitenland.
De fte’s per jaareinde zijn als volgt onder te verdelen:
Direct personeel
Management
Verkoop
Administratie
Overig
Indirect personeel
Stand per 31 december
20162017
3.855
505
4.360
4.856
576
5.431
79
180
101
145
81
214
95
186
43
In 2017 is er geen sprake van ontvangen rentebaten afkomstig van groepsmaatschappijen (2016; 0%). In 2017 is net als in 2016 geen sprake van verschuldigde rentelasten aan groepsmaatschappijen.
De overige kosten betreffen voornamelijk het bedrag dat is opgenomen voor SVB, zie ook de toelichting bij kortlopende schul-den.
Overige kosten
Totaal
Rentebaten
Rentelasten
Totaal
2016
2016
2017
2017
16. Overige bedrijfslasten
17. Rente en soortgelijke baten en lasten
1.709
1.709
26.079
26.079
69
-/- 949
-/- 880
19
-/- 853
-/- 834
44 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
Capgemini N.V. vormt samen met zijn Nederlandse 100% dochters en zijn zustermaatschappij Sogeti Nederland B.V. een fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting. De vennootschapsbelasting is in elk van de vennootschappen opgenomen voor dat deeI dat de desbetreffende vennootschap als zelfstandig belastingplichtige verschuldigd zou zijn, rekening houdend met voor de ven-nootschap geldende fiscale faciliteiten. De vennootschapsbelasting wordt via een rekeningcourantverhouding afgerekend op basis van het commerciële resultaat. Het gewogen gemiddelde toepasselijke belastingtarief bedraagt 25% (2016: 25%). De belastinglast in de winst-en verliesrekening over 2017 bedraagt € 11,1 miljoen, ofwel 31,7% van het resultaat voor belastingen (2016: 35,8%).
Opgenomen in de winst-en-verliesrekening
Berekening van de effectieve belastingdruk
De effectieve belastingdruk is lager dan vorig jaar. Dit wordt veroorzaakt door correcties op voorgaande jaren en meer niet-aftrekbare kosten. Van de niet-aftrekbare kosten heeft 19,1% betrekking op de fiscale positie in Belgie (2016; 12,3%). De gecompenseerde verliezen hebben betrekking op een in het kader van de fusie van Ariane Group France S.A. overgenomen passiva. Deze kan in België grotendeels direct worden geëffectueerd.
18. Belastingen
Acute belastinglast/bate: huidig boekjaar
Correctie voorgaande perioden
Uitgestelde winstbelasting: ontstaan en verbruik tijdelijke verschillen
Resultaat voor belastingen
Winstbelasting op basis van het lokale belastingtarief
Tariefverschillen buitenland
Niet-aftrekbare kosten
Effect van gecompenseerde verliezen
Correctie voorgaande jaren
2016
aandeel
2017
2016aandeel2017
-/- 6.619
1.422
-/- 5.893
-/- 11.090
100,0%
25,0%
3,5%
11,9%
-
-/- 4,6%
35,8%
-/- 5.219
-/- 35
-/- 5.895
-/- 11.149
30.968
-/- 7.732
-/- 1.089
-/- 3.691
-
1.422
-/- 11.090
100,0%
25,0%
1,2%
14,7%
-/- 9,3%
0,1%
31,7%
35.217
-/- 8.805
-/- 435
-/- 5.147
3.273
-/- 35
-/- 11.149
45
In het resultaat deelnemingen is het aandeel in de resultaten van de op nettovermogenswaarde gewaardeerde deelnemingen opgenomen.
19. Resultaat deelnemingen
Mutaties in tijdelijke verschillen gedurende boekjaar
Materiële vaste activa
Immateriële vaste activa
Personeelsgerelateerdevoorzieningen
Overige voorzieningen
Fiscale waarde van opgenomen fiscaal compensabele verliezen
Currency hedges
balans 31 december
2017
verantwoord in het eigen vermogen
verantwoord in de w&v-rekening
fusieeffect
balans1 januari 2017
1.635
9.563
157
-/- 896
-
-/- 1.481
8.978
611
-/- 6.372
-/- 17
2
-
-/- 119
-/- 5.895
-
-
-
-
795
-
795
-
-
-/- 14
-
-
2.294
2.280
Uitgestelde belastingvorderingen
Uitgestelde belastingverplichtingen
Netto uitgestelde belastingpositie
2.246
3.191
126
-/- 894
795
694
6.158
7.235
-/- 1.077
6.158
11.553
-/- 2.575
8.978
46 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
Voorstel winstbestemmingAan de algemene vergadering van aandeelhouders zal worden voorgesteld € 100 miljoen dividend uit te keren, dit betreft het resultaat van 2017 (€ 18,1 miljoen). Daarnaast zullen we nog een dividend van € 81,9 miljoen betaalbaar stellen ten lasten van de overige reserves.
20. Winstbestemming
47
Van transacties met verbonden partijen is sprake wanneer een relatie bestaat tussen de Capgemini N.V. en een natuurlijk persoon of entiteit die verbonden is met de onderneming. Dit betreffen onder meer de relaties tussen de onderneming en haar deelnemingen, de aandeelhouders, de bestuurders en de functionarissen op sleutelposities. Onder transacties wordt verstaan een overdracht van middelen, diensten of verplichtingen, ongeacht of er een bedrag in rekening is gebracht.Er vindt geen bezoldiging plaats aan de commissarissen. Gedurende het verslagjaar zijn er bedragen uitgekeerd op basis van onvoorwaardelijk geworden toekenning van op aandelen gebaseerde rechten, zie hiervoor note 15. Verder hebben er geen transacties met verbonden partijen op niet zakelijke grondslag voorgedaan.
21. Transacties met verbonden partijen
48 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
Vaste activa
Immateriële vaste activa
Financiële vaste activa
Vlottende activa
Vorderingen
Liquide middelen
Eigen vermogen
Geplaatst aandelenkapitaal
Agioreserve
Overige reserves
Onverdeeld resultaat
Voorziening
Kortlopende schulden
31 december 2016
31 december 2016
31 december 2017
31 december 2017
Ref
Ref
619.601
206.164
825.765
524.368
237.776
762.144
316.023
1.181
508.561
825.765
305.705
1.153
455.286
762.144
2.374
26.036
267.736
19.877
2.374
26.036
253.227
24.068
21
22
23
24
25
26
Enkelvoudige balans per 31 december 2017
(voor resultaatbestemming)
133.962
485.639
206.144
20
122.720
401.648
237.751
25
(in € duizend)
49
Enkelvoudige winst-en-verliesrekening over 2017
Resultaat deelnemingen
Vennootschappelijk resultaat na belastingen
Resultaat na belastingen
20162017
65.674
-/- 45.797
19.877
68.454
-/- 44.386
24.068
Ref
20
(in € duizend)
50 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
Inhoudsopgave
Toelichting op de vennootschappelijke jaarrekening
Algemeen 52
Immateriële vaste activa 53
Financiële vaste activa 53
Vorderingen 55
Eigen vermogen 56
Voorziening 58
Kortlopende schulden 58
Niet uit de balans blijkende verplichtingen 58
Bezoldiging bestuurders en commissarissen 59
51
AlgemeenDe vennootschappelijke jaarrekening maakt deeI uit van de jaarrekening 2017 van Capgemini N.V. Aangezien de vennootschap-pelijke financiële gegevens van Capgemini N.V. in de geconsolideerde jaarrekening zijn verwerkt, is volstaan met een verkorte vennootschappelijke winst-en-verliesrekening overeenkomstig het gestelde in artikel 402 Boek 2 BW. Voor zover posten uit de balans en winst-en-verliesrekening hierna niet nader zijn toegelicht, wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde balans en winst-en-verliesrekening. De grondslagen voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling zijn gelijk aan die voor de geconsolideerde balans en winst-en-verliesrekening. Het aandeel in het resultaat van ondernemingen waarin wordt deelgenomen omvat het aandeel van de onderneming in de resultaten van deze deelnemingen. Resultaten op transacties, waarbij overdracht van activa en passiva tussen de ondernemingen haar deelnemingen en tussen deelnemingen onderling heeft plaatsgevonden, zijn niet verwerkt voor zover deze als niet gerealiseerd kunnen worden beschouwd. In de enkelvoudige jaarrekening worden financiële instrumenten gepresenteerd op basis van hun juridische vorm. Binnen de onderneming en groepsmaatschappijen vinden intercompany transacties plaats. Dergelijke transacties brengen geen specifieke krediet-, liquiditeits-, rente- of valutarisico’s met zich mee. Voor de overige financiële instrumenten wordt verwezen naar de geconsolideerde jaarrekening.
52 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
De immateriële vaste activa betreffen goodwill, die volgt uit de acquisitie van BAS B.V., die op 1 december 2008 is afgerond. De goodwill wordt in 20 jaar afgeschreven.
Stand per 1 januari Aanschafwaarde
Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde per 1 januari Afschrijvingen Boekwaarde per 31 december
Stand per 31 december
Aanschafwaarde
Cumulatieve afschrijvingen
Boekwaarde per 31 december
Afschrijvingspercentages
Stand per 1 januari 2016
Toevoeging/onttrekking
Stand per 31 december 2016
Toevoeging/onttrekking
Stand per 31 december 2017
2016
TotaalLatente belastingvordering
Deelnemingen
2017
21. Immateriële vaste activa
22. Financiële vaste activa
224.835
-/- 79.631
145.204
-/- 11.242
133.962
224.835
-/- 90.873
133.962
5%
224.835
-/- 90.873
133.962
-/- 11.242
122.720
224.835
-/- 102.115
122.720
5%
468.244
17.395
485.639
-/- 83.991
401.648
52.662
-/- 41.275
11.387
-/- 5.858
5.529
415.582
58.670
474.252
-/- 78.133
396.119
53
De deelnemingen betreffen investeringen in groepsmaatschappijen, die tegen nettovermogenswaarde worden verwerkt. Het dividend betreft de uitkering van dividend door Capgemini Belgium N.V./S.A. vanuit de resultaatbestemming 2016. Tevens is er door Capgemini B.V. en Capgemini Sourcing B.V. dividend uitgekeerd aan Capgemini N.V. over de periode 2012 t/m 2016. De kapitaalstorting heeft betrekking op Capgemini Belgium N.V./S.A. De wijziging van het belang in Capgemini Belgium N.V. S.A. is het gevolg van de op pagina 15 beschreven wijzigingen van de samenstelling van de groep.
Stand 1 januari
Resultaat
Dividend
Kapitaalstorting
Impact fusie Capgemini Belgium N.V./S.A. en Sogeti Belgium S.A.
Stand per 31 december
Stand 1 januari
Ontstaan van tijdelijke verschillen
Terugdraaiing tijdelijke verschillen
Stand per 31 december
22.1 Deelnemingen
Samenstelling van de deelnemingen:
22.2 Latente belastingvorderingen
2016
2016
2017
2017
415.582
65.674
-/- 7.004
-
-
474.252
474.252
68.454
-/- 141.924
4.268
-/- 8.931
396.119
52.662
356
-/- 41.631
11.387
11.387
612
-/- 6.470
5.529
Capgemini Nederland B.V.
Capgemini Educational Services B.V.
Dunit B.V.
Capgemini Sourcing B.V.
Capgemini Belgium N.V. / S.A.
Utrecht
Utrecht
Utrecht
Utrecht
Brussel
100 %
100 %
100 %
100 %
75 %
100 %
100 %
100 %
100 %
42,7 %
31 december 2016% aandelenbelang
31 december 2017% aandelenbelang
54 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
De vorderingen hebben een looptijd korter dan één jaar. Onder de vorderingen op groepsmaatschappijen is € 217,1 miljoen (2016: € 178,5 miljoen) verantwoord als deelname aan de internationale cashpooling van de groep. Dit bedrag is rentedragend en binnen drie maanden geheel opvraagbaar. De BMG base rent wordt hier gehanteerd.
Vorderingen op groepsmaatschappijen
Overige vorderingen
Stand per 31 december
23. Vorderingen
20162017
206.144
-
206.144
237.745
6
237.751
55
AandelenHet maatschappelijk kapitaal bedraagt € 4.748.123 zijnde 43.164.752 gewone aandelen op naam van € 0,11 nominaal. Het aantal geplaatste aandelen bedroeg zowel ultimo boekjaar 2017 als ultimo 2016 21.582.376 stuks.
AgioHet agio omvat de opbrengsten uit de uitgifte van aandelen voor zover deze hoger zijn dan het nominale bedrag van de aan delen (opbrengsten boven pari).
24. Eigen vermogen
Stand per 1 januari 2016
Resultaatbestemming
Dividenduitkering
Actuariële herwaardering pensioenplan
Belastingeffect
Mutatie valuta-instrumenten
Belastingeffect
Resultaat boekjaar
Stand per 31 december 2016
Resultaatbestemming
Dividenduitkering
Acquisities
Actuariële herwaardering pensioenplan
Belastingeffect
Mutatie valuta-instrumenten
Belastingeffect
Resultaat boekjaar
Stand per 31 december 2017
agio- reserve
geplaatst aandelenkapitaal
aantal geplaatsteaandelen
26.036
-
-
-
-
-
-
-
26.036
-
-
-
-
-
-
-
-
26.036
2.374
-
-
-
-
-
-
-
2.374
-
-
-
-
-
-
-
-
2.374
21.582.376
-
-
-
-
-
-
-
21.582.376
-
-
-
-
-
-
-
-
21.582.376
56 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
totaal eigen vermogen van aandeelhouders
herwaarderings- reserve
onverdeeld resultaat
overige reserves
321.949
-
-/- 26.978
-/- 228
57
1.845
-/- 499
19.877
316.023
-
-/- 19.424
-/- 8.931
56
-/- 14
-/- 8.427
2.354
24.068
305.705
271.632
19.079
-/- 26.978
-/- 228
57
-
-
-
263.562
19.877
-/- 19.424
-/- 8.931
56
-/- 14
-
-
-
255.126
19.079
-/- 19.079
-
-
-
-
-
19.877
19.877
-/- 19.877
-
-
-
-
-
-
24.068
24.068
2.828
-
-
-
-
1.845
-/- 499
-
4.174
-
-
-
-
-
-/- 8.427
2.354
-
-/- 1.899
HerwaarderingsreserveBij de bepaling van de herwaarderingsreserve, ter zake van mutatie in valuta-instrumenten, is een bedrag voor latente belasting-verplichtingen in mindering gebracht. Deze is berekend tegen het actuele belastingtarief.
Dividenduitkering en resultaatbestemmingAan de algemene vergadering van aandeelhouders zal worden voorgesteld € 100 miljoen dividend uit te keren, dit betreft het resultaat van 2017 (€ 18,1 miljoen). Daarnaast zullen we nog een dividend van € 81,9 miljoen betaalbaar stellen ten lasten van de overige reser-
57
De schulden hebben een looptijd korter dan een jaar. Het betreft rekeningcourantposities tussen Capgemini N.V. en zijn groepsmaatschappijen. Hierbij wordt de rentevergoeding in rekening gebracht op basis van BMG rate. De overige schulden betreft de te betalen vennootschapsbelasting.
FaciliteitenDe vennootschap kan beschikken over een General Banking Faciliteit voor een bedrag van € 15,0 miljoen (2016; € 15,0 miljoen) en een General Guarantee Faciliteit voor een bedrag van € 37,0 miljoen (2016; € 5,0 miljoen).
Fiscale eenheidDe vennootschap maakt onderdeel uit van de fiscale eenheid voor de omzet- en vennootschapsbelasting van Capgemini N.V. en is op grond daar van hoofdelijk aansprakelijk voor de belastingschuld van de fiscale eenheid als geheel.
AansprakelijkheidDe vennootschap heeft zich op grond van artikel 403, titel 9, Boek 2 BW hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor de uit rechts-handelingen voortvloeiende schulden van Capgemini Nederland B.V., Dunit B.V., Capgemini Sourcing B.V. en Capgemini Educational Service B.V.
De voorziening betreft latente belastingverplichting ten bedrage van € 1,2 miljoen. Het heeft betrekking op latente belasting-verplichting op voorziening risico’s en claims en jubileumvoorziening. Het heeft geen component met een looptijd van meer dan 5 jaar.
Schulden aan groepsmaatschappijen
Overige schulden
Stand per 31 december
26. Kortlopende schulden
25. Voorziening
27. Niet uit de balans blijkende verplichtingen
20162017
508.510
51
508.561
453.095
2.191
455.286
ves. Capgemini N.V. kan aan de aandeelhouders en andere gerechtigden tot de voor uitkering vatbare winst slechts uitkeringen doen voor zover het eigen vermogen groter is dan het gestorte en opgevraagde deel van het kapitaal vermeerderd met de reserves die krachtens de wet en de statuten moeten worden aangehouden.
De post acquisities wordt veroorzaakt door de gehanteerde waardering bij de bepaling van de ruilverhoudingen ten tijde van de fusie.
58 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
De bezoldiging van de huidige en voormalige leden van de directie bedroeg € 1.335 (2016: € 219). Deze wordt vastgesteld door Capgemini SE. Zowel in 2017 als 2016 waren drie commissarissen in functie. De bezoldiging van commissarissen was in beide jaren nihil. De vennootschap had gedurende 2017 geen werknemers in dienst (2016: 0). Alle medewerkers zijn onder-gebracht in Capgemini Nederland B.V.
De bezoldiging van bestuurders omvat periodiek betaalde beloningen, zoals salarissen, vakantiegeld en sociale lasten, beloningen betaalbaar op termijn, zoals pensioenlasten, uitkeringen bij beëindiging van het dienstverband en winstdelingen, bonusbetalingen en verstrekte bonusaandelen, voor zover deze posten, na verrekening van doorbelastingen binnen Capgemini Groep, ten laste zijn gekomen van de vennootschap en alle meerderheidsdeel nemingen van de vennootschap.
Utrecht, 20 juli 2018
Directie Raad van commissarissenJ. Versteeg P.J. HermelinM.L.F. Grimberg O. Sevillia J.J.E.V. Massignon
28. Bezoldiging bestuurders en commissarissen
59
Statutaire bepaling omtrent winstbestemming
Artikel 22 van de statuten luidt:
1. De winst die in een boekjaar is behaald, staat ter beschik-king van de algemene vergadering. Indien de algemene vergadering niet voorafgaand aan of uiterlijk direct na het besluit tot vaststelling van de jaarrekening een besluit neemt tot bestemming van de winst, zal de winst worden gereserveerd.
2. Uitkering van de winst geschiedt na de vaststelling van de jaarrekening waaruit blijkt dat zij geoorloofd is.
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant
Aan: de Algemene Vergadering en Raad van Commissarissen van Capgemini N.V.
Verklaring over de in het jaarverslag opgenomen jaarrekening
Ons oordeelWij hebben de jaarrekening 2017 van Capgemini N.V. (hierna ‘de vennootschap’) te Utrecht (hierna ‘de jaarrekening’) gecontroleerd).
Naar ons oordeel geeft de betreffende jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van Capgemini N.V. per 31 december 2017 en van het resultaat over 2017, in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW).
De jaarrekening bestaat uit:1. de geconsolideerde en enkelvoudige balans per
31 december 2017;2. de geconsolideerde en enkelvoudige winst-en-verlies-
rekening over 2017; en3. de toelichting met een overzicht van de gehanteerde
grondslagen voor financiële verslaggeving en overige toelichtingen
De basis voor ons oordeelWij hebben onze controle uitgevoerd volgens het Nederlands recht, waaronder ook de Nederlandse controle-standaarden vallen. Onze verantwoordelijkheden op grond
hiervan zijn beschreven in de sectie ‘Onze verantwoordelijk-heden voor de controle van de jaarrekening’.
Wij zijn onafhankelijk van Capgemini N.V. zoals vereist in de Wet toezicht accountantsorganisaties (Wta), de Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assurance-opdrachten (ViO) en andere voor de opdracht relevante onafhankelijkheidsregels in Nederland. Verder hebben wij voldaan aan de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA).
Wij vinden dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.
Verklaring over de in het jaarverslag opgenomen andere informatie
Naast de jaarrekening en onze controleverklaring daarbij, omvat het jaarverslag andere informatie, die bestaat uit:Profiel Capgemini N.V.;Kerncijfers;Bericht van de raad van commissarissen;Bestuursverslag;Overige gegevens;English summary;Vijf jaar Capgemini N.V.
Op grond van onderstaande werkzaamheden zijn wij van mening dat de andere informatie:met de jaarrekening verenigbaar is en geen materiële
afwijkingen bevat;alle informatie bevat die op grond van Titel 9 Boek 2 BW
is vereist.
Wij hebben de andere informatie gelezen en hebben op basis van onze kennis en ons begrip, verkregen vanuit de controle van de jaarrekening of anderszins, overwogen of de andere informatie materiële afwijkingen bevat.
Met onze werkzaamheden hebben wij voldaan aan de vereis-ten in Titel 9 Boek 2 BW en de Nederlandse Standaard 720. Deze werkzaamheden hebben niet dezelfde diepgang als onze controlewerkzaamheden bij de jaarrekening.
De directie is verantwoordelijk voor het opstellen van de andere informatie, waaronder het bestuursverslag en de overige gegevens in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.
Overige gegevens
60 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
Beschrijving van verantwoordelijkheden met betrekking tot de jaarrekening
Verantwoordelijkheden van de directie en de Raad van Commissarissen voor de jaarrekening
De directie is verantwoordelijk voor het opmaken en het getrouw weergeven van de jaarrekening in overeenstem-ming met Titel 9 Boek 2 BW. In dit kader is de directie ver-antwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als de directie noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarreke-ning mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fouten of fraude.
Bij het opmaken van de jaarrekening moet de directie afwe-gen of de onderneming in staat is om haar werkzaamheden in continuïteit voort te zetten. Op grond van genoemd ver-slaggevingsstelsel moet de directie de jaarrekening opmaken op basis van de continuïteitsveronderstelling, tenzij de direc-tie het voornemen heeft om de vennootschap te liquideren of de bedrijfsactiviteiten te beëindigen of als beëindiging het enige realistische alternatief is. De directie moet gebeur-tenissen en omstandigheden waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de onderneming haar bedrijfsactiviteiten in continuïteit kan voortzetten, toelichten in de jaarrekening.
De Raad van Commissarissen is verantwoordelijk voor het uitoefenen van toezicht op het proces van financiële verslag-geving van de vennootschap.
Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekeningOnze verantwoordelijkheid is het zodanig plannen en uitvoe-ren van een controleopdracht dat wij daarmee voldoende en geschikte controle-informatie verkrijgen voor het door ons af te geven oordeel.
Onze controle is uitgevoerd met een hoge mate maar geen absolute mate van zekerheid, waardoor het mogelijk is dat wij tijdens onze controle niet alle materiële fouten en fraude ontdekken.
Afwijkingen kunnen ontstaan als gevolg van fraude of fouten en zijn materieel indien redelijkerwijs kan worden verwacht dat deze, afzonderlijk of gezamenlijk, van invloed kunnen zijn op de economische beslissingen die gebruikers op basis van de jaarrekening nemen. De materialiteit beïnvloedt de aard, timing en omvang van onze controlewerkzaamheden en de
evaluatie van het effect van onderkende afwijkingen op ons oordeel.
Wij hebben deze accountantscontrole professioneel-kritisch uitgevoerd en hebben waar relevant professionele oordeels-vorming toegepast in overeenstemming met de Nederlandse controlestandaarden, ethische voorschriften en de onafhan-kelijkheidseisen. Onze controle bestond onder andere uit:het identificeren en inschatten van de risico’s dat de jaar-
rekening afwijkingen van materieel belang bevat als gevolg van fouten of fraude, het in reactie op deze risico’s bepalen en uitvoeren van controlewerkzaamheden en het verkrijgen van controle-informatie die voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Bij fraude is het risi-co dat een afwijking van materieel belang niet ontdekt wordt groter dan bij fouten. Bij fraude kan sprake zijn van samenspanning, valsheid in geschrifte, het opzettelijk nalaten transacties vast te leggen, het opzettelijk ver-keerd voorstellen van zaken of het doorbreken van de interne beheersing;
het verkrijgen van inzicht in de interne beheersing die relevant is voor de controle met als doel controlewerk-zaamheden te selecteren die passend zijn in de omstan-digheden. Deze werkzaamheden hebben niet als doel om een oordeel uit te spreken over de effectiviteit van de interne beheersing van de vennootschap;
het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving, en het evalue-ren van de redelijkheid van schattingen door de directie en de toelichtingen die daarover in de jaarrekening staan;
het vaststellen dat de door de directie gehanteerde conti-nuïteitsveronderstelling aanvaardbaar is. Tevens het op basis van de verkregen controle-informatie vaststellen of er gebeurtenissen en omstandigheden zijn waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de vennootschap haar bedrijfsactiviteiten in continuïteit kan voortzetten. Als wij concluderen dat er een onzekerheid van materieel belang bestaat, zijn wij verplicht om in onze controlever-klaring de aandacht te vestigen op de relevante gerela-teerde toelichtingen in de jaarrekening. Als de toelichtin-gen inadequaat zijn, moeten wij onze verklaring aanpas-sen. Onze conclusies zijn gebaseerd op de controle-infor-matie die verkregen is tot de datum van onze controlever-klaring. Toekomstige gebeurtenissen of omstandigheden kunnen er echter toe leiden dat de vennootschap haar continuïteit niet langer kan handhaven;
het evalueren van de presentatie, structuur en inhoud van de jaarrekening en de daarin opgenomen toelichtingen; en
61
het evalueren of de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de onderliggende transacties en gebeurtenissen.
Gegeven onze eindverantwoordelijkheid voor het oordeel zijn wij verantwoordelijk voor de aansturing van, het toezicht op en de uitvoering van de groepscontrole. In dit kader heb-ben wij de aard en omvang bepaald van de uit te voeren werkzaamheden voor de groepsonderdelen. Bepalend hierbij zijn de omvang en/of het risicoprofiel van de groepsonder-delen of de activiteiten. Op grond hiervan hebben wij de groepsonderdelen geselecteerd waarbij een controle of beoordeling van de volledige financiële informatie of speci-fieke posten noodzakelijk was.
Wij communiceren met de met governance belaste personen onder andere over de geplande reikwijdte en timing van de controle en over de significante bevindingen die uit onze controle naar voren zijn gekomen, waaronder eventuele sig-nificante tekortkomingen in de interne beheersing.
Amstelveen, 20 juli 2018
KPMG Accountants N.V.
R.P. van der Brugge RA
62 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
63
English summary
Profile Capgemini N.V. 66
Key figures 67
Summary of the report of the supervisory board 68
Directors’ Report 69
2017: a solid year 69
Financial information 69
Successful Projects 69
Applied Innovation Exchange (AIE) 70
Ready for the future 70
Employees and the organization 70
Sustainability - CSR 70
Management and Supervision (Public and Private Companies) Act 71
Risk Management 71
Future 72
Annual report Capgemini N.V. 74
Consolidated balance sheet at 31 December 2017 (before profit appropriation) 74
Consolidated statement of income for the year 2017 75
This summary in English is for information purposes only. The annual report in the Dutch language is the only authentic text
and therefore prevails.
64 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
65
Capgemini is a worldwide provider of consulting, technology and outsourcing services that enables its clients to transform themselves successfully and improve their performance. Capgemini has a unique way of working with clients known as the Collaborative Business ExperienceTM. The Group also relies on its global delivery model called Rightshore®, which brings together talented professionals from multiple locations, working as a single team to create and deliver optimum solutions for its clients.
Capgemini provides specialist solutions for the following industries, sectors and business segments:Manufacturing, Retail & Distribution: retail, distribution, manufacturers
of consumer products, pharmaceutical industry and technology companies.
Financial Services: banks, insurance companies and pension funds.Public: local and central government, social security, education, youth
services, welfare, sport & culture and healthcare.Telecom, Travel & Utilities: telecommunications,
energy companies, transport and the travel industry.
Capgemini N.V. is the holding company for the Capgemini businesses in the Benelux countries. Its core activities comprise consulting, technology and outsourcing services. With Capgemini Academy we also have a professional training institute that offers a wide portfolio of mainly ICT-related traning and courses. Capgemini N.V. is wholly owned by Capgemini SE, which has offices in more than fourty countries and employs 200,000 people worldwide. Capgemini SE is listed on Euronext in Paris (CAP) and generated 2017 revenues of € 12.8 billion. Further information is available at www.capgemini.com/nl-nl
Profile Capgemini N.V.
66 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
Key figures
Results (in € million)
Revenue
Operating result
Operating result before restructuring costs
Profit for the year
Cash flow
Capital (in € million)
Shareholders’ equity
Total assets
Employees
Number at year-end
Average number
Revenue per employee (in € thousand)
Ratios (in %)
Operating result/revenue
Operating result before restructuring costs/revenue
Profit for the year/revenue
20162017
842.3
31.8
47.8
19.9
-/- 11.7
316.0
609.8
4,528
4,360
193
3.8
5.7
2.4
969.9
36.1
52.3
18.1
2.6
305.7
694.0
5,622
5,431
179
3.7
5.4
1.9
67
To the general meeting of shareholders,The 2017 financial statements as prepared by the management board have been presented to us. KPMG Accountants N.V. has provided us with a report of its examination and issued an unqualified opinion on the financial statements, which appears on page 58 of this annual report.
We propose that the 2017 financial statements will be adopted and that the profit appropriation will be deter-mined in accordance with article 22 of the articles of associa-tion of Capgemini N.V. We concur with the management board’s proposal to pay out € 100 million dividend. This isthe result of 2017 (€ 18.1 million). Besides this we will pay out € 81.9 million dividend out of the other reserves.
The supervisory board received from the management board regular written information on the state of affairs during the past year. The board also had contact with the management board on a range of matters. The subjects discussed included the state of affairs of the company and its strategy, financial results and forecasts, internal control systems, the annual report and the auditor’s reports, the composition of the supervisory board and the management board and manage-ment development.
In conclusion, the board wishes to express its gratitude to the employees and management of all the subsidiaries of Capgemini N.V. for their effort and commitment in 2017.
Summary of the report of the supervisory board
Utrecht, 20 July 2018
Supervisory boardP.J. HermelinO. SevilliaJ.J.E.V. Massignon
68 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
2017: a solid yearThe past year was an extremely important one for Capgemini. Firstly, because we celebrated our fiftieth anniversary in 2017. We did so in a fitting way: with our customers and with our employees. Together we looked back on fifty successful years. For our employees, Capgemini launched MoveFifty: an initiative in which employees were able to raise together up to € 100,000 for three education-oriented charities. All 190,000 employees in the forty countries in which Capgemini operates could participate in the challenge via social media and sports. Every kilometer they walked, cycled, jogged or swam was donated directly to one of the good causes. They could choose to have their donation go to Ciudad Quetzal (Guatemala), Enlight (India) or Cap Sur Le Code (France). Secondly, 2017 was once again a solid year in terms of our business operations as well. Once again we saw growth, we successfully completed many projects and we implemented a number of changes enabling us to better serve our customers with the latest technologies.
Financial information Prompted by legal and operational reorganizations in the Capgemini Group, changes were made to the composition of the companies included in the consolidation. Capgemini Belgium entirely acquired Sogeti Belgium in 2017. Sogeti Belgium was thereby absorbed by Capgemini Belgium. The acquisition had no impact on the operations of Sogeti Belgium and Capgemini Belgium. Each retains its own branding and identity. Sogeti will be a separate discipline within the Capgemini Belgium entity. This transaction took place via a stock issue and stock swap. The third-party share thus created has been included separately on the balance sheet and profit and loss account.
Directors’ ReportPartly as a result of this transaction, revenue increased from € 842.3 million in 2016 to € 969.9 million in 2017, with a higher operating result: € 36.1 million compared to € 31.8 million in 2016. The result after tax decreased on the other hand by € 1.8 million to € 18.1 million. Without this transaction, revenue would have come to € 855.9 million, an increase of € 13.6 million compared to 2016. The operating result would have come to € 31.3 million, lower than in 2016 (€ 0.5 million).
The investments in fixed assets amounted to € 11.6 million (2016: € 34.5 million). These mainly involved investments in computer equipment. The operations and investments were primarily financed with the company’s own resources.
Solvency decreased to 44,0% compared to 2016 (51,8%). Liquidity decreased from 151.8% at the end of 2016 to 146.1% at the end of 2017. The amount deposited in the cash pool at year-end 2017 was € 263.2 million (2016: € 207.6 million).
Successful projects Capgemini successfully updated a great many workplaces for its customers in 2017. We equipped the workplace of a large national government institution with a Virtual Desktop Infrastructure (VDI) environment with 10,000 virtual desktops, for instance. Capgemini will be providing the full outsourcing and cloud migration, including workstations, for a large educational institution. 2,400 workstations were also updated for a national implementing body in the public sector. In this project we realized a DevOps platform with fully integrated life-cycle management. Software releases can now take place up to 150 times per day, compared to just 10 times per year previously.
Consulting Services
Technology Services
Outsourcing Services
Professional Services
Total
40.9
531.6
269.8
-
842.3
61.9
509.4
311.2
87.4
969.9
51.3%
-/- 4.2%
15.3%
100%
15.1%
2016 Development2017
The distribution of the net revenue per discipline was as follows: (in € millions)
69
Capgemini also concluded and renewed various IT outsourcing contracts in 2017, including the contract with a large, globally-operating industrial company. We completed a large SAP S4/Hana migration project in the Capgemini Private Cloud for this customer; we also concluded a new contract with a food group for the new construction and management of all their core systems in the cloud. A five-year contract was also concluded with a global financial services provider for which Capgemini will supply a big data platform and analytics from its data center in Amsterdam.
Finally, we were awarded a number of contracts during tendering procedures in 2017, including a contract with TenneT. Under this 42-month contract, Capgemini will supply application services for TenneT’s generic IT landscape, including application development, maintenance and innovation in the Netherlands and Germany. Capgemini also concluded a contract with a Swiss company for a New Logo process.
Capgemini concluded a five-year contract with a Sweden-based international energy company that provides a broad range of energy services throughout Europe. Capgemini is implementing a program to transform and manage its finance and procurement activities in Scandinavia, Germany, the Netherlands and the United Kingdom, as well as elsewhere.
Logius, the digital government service and part of the Ministry of Home Affairs and Kingdom Relations, selected Capgemini for the application management and (ongoing) application development of the Stelseldiensten (system services). Capgemini’s Applied Innovation Exchange will be used to keep the Stelseldiensten vital in a rapidly evolving environment. In this context, Capgemini will be working closely with organizations to see how they can concretely apply new technology in their business operations.
Applied Innovation Exchange (AIE)For business-oriented innovation based on new technologies, Capgemini has a proven approach with its Applied Innovation Exchange and CoZone, which we can also use to show our customers practical applications. Our Applied Innovation Exchange (AIE) gives customers access to an ecosystem of accelerators, breeding grounds and strategic technology and business partners. Here they find applied innovation solutions for their day-to-day business operations. In 2017 we were able to deepen our contacts with customers in relation to innovation and, in a number of cases, expand these relationships to include a joint exploration of the possible applications for new technologies. We received 169 customer visits, which were in general more focused on the
specific challenges of the particular customer than in previous years. In the CoZone (the workspace of the AIE), 216 employees helped with the development of 38 Proofs of Concept. There were enjoyable and inspiring collaborations with, among others, the Ministry of Defense, the Netherlands Enterprise Agency, Nationale Nederlanden and the Dutch Red Cross. A number of new initiatives were started up. The What’s Now Utrecht series, where every month we host speakers on the most innovative topics (open to employees and customers); an innovation day for the children of our customers was very appreciated; the automation Hackathon welcomed an extremely high number of participants. We also contributed actively to the Utrecht start-up ecosystem by helping start-ups with their entry to the market and technical developments. We are also one of the parties behind an initiative for a new start-up building in Utrecht. Ready for the futureAt Capgemini, we are always working to anticipate developments in and at our customers as well as possible. To this end, we invested in a cohesive portfolio for supporting the digital changes at our customers. At the top of our agenda are Cloud and Digital, and we made major leaps in the latest technologies like Artificial Intelligence, Augmented & Virtual Reality, Blockchain, Data Science, Smart Internet of Things and Smart Robot.
Employees and the organization The average number of employees at Capgemini rose in 2017 from 4,360 to 5,431. This increase was mainly due to the acquisition of Sogeti Belgium (1,077 employees). Without this acquisition, the average number of employees would come to 4,354 in 2017. The percentage of women in the organization increased slightly from 20.4% at the end of 2016 to 20.5% at the end of 2017. The average age in 2017 was 40.1 (2016: 41.1). The policy and determination of the remuneration of the directors and supervisory directors is explained in more detail on page 57 of this report.
Sustainability - CSRAs a global player, Capgemini has a long-term strategy and leading practical examples when it comes to sustainability. As such we are well positioned to respond to the expectations of internal and external stakeholders.
With the launch of the Capgemini Group’s objectives in 2017, we saw a clear globalization of the objectives for corporate social responsibility (CSR) and sustainability. The objectives are focused on diversity, digital inclusion and the inclusion of our environmental performance. Capgemini Group realized and
70 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
introduced an ISO14001:2015-certified global environmental management system of which the Dutch environmental management system now constitutes part. We were able to continue our positive results in the areas of energy efficiency and increasing the sustainability of our business mobility in 2017. Our societal and social return projects in 2017 were focused mainly on (digital) talent development and realizing solutions for social issues. We work with customers, business partners and other social organizations in this context. In 2017 we made preparations to roll out a system that will support the assessment of the CSR and sustainability performance of our suppliers.
Management and Supervision (Public and Private Companies) Act The Capgemini Group pursues a global policy based on four pillars: an active recruitment policy targeting both male and female professionals; a development program for talented women at Capgemini; an extended maternity leave scheme and gender diversity training courses focused on managers, HR employees and VPs. In these courses, attendees acquire knowledge about gender stereotypes. The four pillars also represent the standards for the Dutch policy.There was not a balanced ratio of women to men in the management and supervisory bodies in 2017. Capgemini’s objective is to satisfy the requirement of at least 30% women in the management and supervisory bodies in the future (article 2:166 of the Dutch Civil Code). The quality of potential candidates is a priority in this regard.
Risk managementDoing business in general, and in the domain of IT as well therefore, involves risks. Without taking risks, there is in principle no competitive advantage, and by extension no return to be achieved. Risk management is an important integral part of business operations at Capgemini N.V. Maintaining the highest standards for integrity and quality plays a crucial role in this. Below is an overview of the key risks that can impact the achievement of our objectives. We also describe the measures we take to minimize the likelihood of these risks - or at least any impact they may have - materializing. Capgemini N.V.’s risk management identifies strategic, operational, financial and compliance risks.
Strategic risksThe Dutch economy grew steadily in 2017, as it did in 2016. Despite the growing economy, some of our customers are still recovering from the crisis. Thanks to good positioning on the Dutch ICT market, in combination with a focus on innovative topics and long-term cooperation with our customers, our revenue increased in 2017. With a good spread of projects across the different market segments (public sector, utilities,
financial services, manufacturing and retail), Capgemini also ensured that its sensitivity to the economic cycle was cushioned as much as possible. In line with Capgemini’s international growth ambitions, over the past few years the Dutch organization too has made a significant contribution to the further growth and development of initiatives such as the digital customer experience, the cloud, cybersecurity and Insights & Data. Capgemini hopes this will further reinforce its international market position and competitiveness.
Operational risksProject riskIn order to manage the risks and uncertainties in relation to project performance, contracts are subjected to a formal authorization procedure. This procedure includes a risk analysis and legal review. The authorization level depends on the size, complexity and risk profile of a project. Capgemini has also developed a unique method for ensuring that we deliver all projects in accordance with the highest quality standard. Internal processes guarantee the continuous monitoring and improvement of project performance. The valuation of current projects is an important part of our (monthly) closing process. The most important and high-risk projects are discussed during reviews.
Scarcity on the labor marketThe improving labor market also caused a potential shortage of well-educated ICT professionals in the Netherlands and beyond in 2017. In order to retain our position as top employer in ICT and prevent staff turnover as much as possible, Capgemini continues to engage in employee development by offering training courses and educational programs, like AdvantageYou - a learning program provided for and by colleagues - and the All You Can Train concept of Capgemini Academy. Not only so that we can continue to offer employees an enjoyable, distinctive and customized career, but also in order to work together with them to improve their employability on an ongoing basis. Where necessary, our employees are provided refresher training in our own employability center. Various training courses on the technical, social and societal aspects of cybersecurity were launched in 2017, for instance.
Financial risksExchange rate riskBecause Capgemini performs many offshore activities in Poland and India, potential exchange rate risks mainly relate to positions and future transactions in Polish zlotys and Indian rupees. This is related to the hedging of future purchasing. Some of these exchange rate risks are hedged by using forward exchange contracts.
71
72
Credit riskDespite the improving economy, market conditions can cause solvency or continuity issues among customers, suppliers or vulnerable groups. Capgemini therefore always performs a creditworthiness test which customers must satisfy.
Compliance risksFailure to comply with legislation and regulations Capgemini N.V.’s business operations and reporting must comply with the legislation and regulations in force. Capgemini N.V. does not identify any appreciable risks or uncertainties related to financial reporting and legislation and regulations.
In order to comply with the legislation and regulations, Capgemini N.V. has in-house specialists who monitor this. The operational management works closely with these specialists. Capgemini N.V. also has an updated code of conduct and an Ethics & Compliance policy. The code of conduct is actively complied with as part of our HR processes. An independent Ethics and Compliance Officer has also been appointed. Among other things, this includes a constantly evolving and extensive training program on this topic. A general mandatory e-learning module was introduced for all employees, for instance, and we are also developing tailored training courses for specific target groups.
Technological developmentsThe speed at which successive technological developments are unfolding has an impact on the future demand for ICT services among our customers and the way in which we set up and deliver our service provision, with the aim of absorbing new technology as well as possible. To do this, Capgemini has a global network of innovation centers (Application Innovation Exchange), its own way of working with the Collaborative Business Experience™ and Rightshore®, our worldwide delivery model. Our Centers of Excellence bring together specific sector knowledge with technological expertise and best practices, guaranteeing optimal costs and quality. Our teams not only closely follow the latest IT developments, they themselves contribute actively to the successful application of the newest technological innovations.
Risk of reputational damageCapgemini’s reputation or image could be damaged by national or international incidents, internally at Capgemini or externally at projects at customers. Capgemini introduced an integrity program for this a number of years ago. A complaints procedure and (anonymous) reporting procedure were also introduced as part of the code of conduct. These have not been amended. There is also permanent attention at Capgemini to the overall security and safety of data and
devices within the organization itself. All employees also received refresher training in this in 2016.
FutureThe rapid succession in technological changes calls for an organization that is equipped to service our customers even faster and more flexibly. A few ways in which we achieve this are by training all our employees in agile working and by improving internal cooperation. These changes form a prelude to our new ambition in the coming years. We will also be making more targeted choices from Capgemini’s broad range of services when we present offers to this customer and opting in particular for those topics that have significant value for our customer’s business. Capgemini also aspires to be a leader that manages to attract, develop and retain the best IT talents.
Utrecht, 20 July 2018
Board of Directors, J. Versteeg and M.L.F. Grimberg
Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
73
(in € thousand)
Annual report 2017 Capgemini N.V.
Consolidated balance sheet at 31 december 2017 (before profit appropriation)
Non-current assets
Intangible fixed assets
Fixed assets
Financial assets
Current assets
Stocks and work in progress
Trade and other receivables
Cash and cash equivalents
Equity
Minority interest
Provisions
Non-current liabilities
Current liabilities
31 december 2016
31 december 2016
31 december 2017Assets
31 december 2017Liabilities
Ref
Ref
199,223
410,535
609,758
174,696
519,313
694,009
316,023
-
6,554
16,668
270,513
609,758
305,705
19,305
4,847
8,810
355,342
694,009
1
2
3
4
5
6
7
7
8
9
10
142,039
45,056
12,128
42,383
365,552
2,600
130,099
37,054
7,543
70,420
443,657
5,236
74 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
(in € thousand)
Consolidated statement of income for the year 2017
Revenue
Purchased and sub-contracting expenses
Wages and salaries
Social security charges
Depreciation
Other expenses
Total operating expenses
Operating result
Interest and similar receivables and payables
Profit before income tax
Income tax expense
Minority interest
Profit after income tax
Total of direct charges into equity of the
company as part of the group equity:
- Forex instruments
- Actuarial revaluation pension plan
Total result of the group
20162017Ref
457,852
337,226
82,102
30,618
26,079
13
14
15
15
1 & 2
16
17
18
414,727
291,819
71,357
30,871
1,709
842,330
-/- 810,483
31,847
-/- 880
30,967
-/- 11,090
-
19,877
1,345
-/- 170
21,052
969,928
-/- 933,877
36,051
-/- 834
35,217
-/- 11,149
-/- 5,945
18,123
-/- 6,073
42
12,092
*
*
*
*
* See “algemene grondslagen” page 18
75
20132014201520162017
969,9
36,1 52,3 18,1 30,6 2,6 100,0 174,7 519,3 355,3 8,8 4,8 305,7
694,0 5.622 5.431 179 7 3,7 5,4 1,9 5,8
146,1 44,0
Vijf jaar Capgemini N.V.
Resultaat (in € miljoen)Netto-omzetBedrijfsresultaatBedrijfsresultaat voor reorganisatiekostenResultaat na belastingenAfschrijvingen en bijzondere waardeverminderingenCashflowDividend
Vermogen (in € miljoen)Vaste activaVlottende activaKortlopende schuldenLanglopende schuldenVoorzieningenEigen vermogenTotaal vermogen MedewerkersAantal ultimoGemiddeld aantal (gecorrigeerd voor parttime)Opbrengst per medewerker (in € duizend)Bedrijfsresultaat per medewerker (in € duizend)
Verhoudingsgetallen (in %)Bedrijfsresultaat/netto-omzetBedrijfsresultaat voor reorganisatiekosten/netto-omzetResultaat na belastingen/netto-omzetResultaat na belastingen/gemiddeld eigen vermogenVlottende activa/kortlopende schuldenEigen vermogen/totaal vermogen
76 Capgemini N.V. Jaarrekening 2017
842,3 31,8 47,8 19,9 30,9 -/- 11,7 19,4 199,2 410,5 270,5 16,7 6,6 316,0 609,8 4.528 4.360 193,2 7 3,8 5,7 2,4 12,6 151,8 51,8
840,4 32,8 42,0 19,1 28,1
4,9 27,0
212,2 375,6 244,6
11,9 9,3
321,9 587,8
4.816 4.639 181,1
7
3,9 5,0 2,3 5,9
153,6 54,8
822,8 32,1 44,5 19,2 30,2 -/- 1,0 18,1 240,1 345,9 241,1 10,0 12,3 320,9 586,0 5.055 4.845 170 7 3,9 5,4 2,3 6,1 142,7 54,9
819,4
23,6 34,2 12,0 28,6 -/- 11,2 12,3 267,9 311,7 254,5 7,4 11,5 306,3 579,7 5.233 5.100 160 5 2,9 4,2 1,6 4,3 122,5 52,8
Ontwerp en realisatie Marketing & Communicatie
Capgemini Nederland B.V.
Communigators | Nieuwegein
Fotografie Gerry Hurkmans
© Shutterstock.com
Dit rapport is gedrukt op BalanceSilk®, papier gemaakt van 60% gerecycleerde en
40% primaire FSC-gecertificeerde vezels.
Over Capgemini
Capgemini is wereldwijd toonaangevend in consulting- en technologiediensten. In de voorhoede van innovatie, helpt Capgemini zijn klanten om de kansen te benutten die ontstaan in de snel veranderende wereld van cloud computing, digitalisering en platformen. Voortbouwend op 50 jaar historie en diepgaande sectorkennis, stelt Capgemini organisaties in staat om hun zakelijke ambities te realiseren via een breed palet aan diensten, van strategie tot uitvoering. Capgemini is sterk doordrongen van de overtuiging dat de zakelijke waarde van technologie van en door mensen komt. Het is een multiculturele organisatie van 200.000 medewerkers verspreid over meer dan 40 landen. Capgemini Group rapporteerde in 2017 wereldwijd een omzet van EUR 12,8 miljard.
Bezoek ons op
www.capgemini.com/nl-nl
Team
Nam
e_D
ate_
Des
ign
er
Over Capgemini
Capgemini is wereldwijd toonaangevend in consulting- en technologiediensten. In de voorhoede van innovatie, helpt Capgemini zijn klanten om de kansen te benutten die ontstaan in de snel veranderende wereld van cloud computing, digitalisering en platformen. Voortbouwend op 50 jaar historie en diepgaande sectorkennis, stelt Capgemini organisaties in staat om hun zakelijke ambities te realiseren via een breed palet aan diensten, van strategie tot uitvoering. Capgemini is sterk doordrongen van de overtuiging dat de zakelijke waarde van technologie van en door mensen komt. Het is een multiculturele organisatie van 200.000 medewerkers verspreid over meer dan 40 landen. Capgemini Group rapporteerde in 2017 wereldwijd een omzet van EUR 12,85 miljard.
Bezoek ons op
www.capgemini.nl
Capgemini Nederland B.V.Postbus 2575 - 3500 GN UtrechtTel. +31 30 689 00 00 www.capgemini.nl
De informatie in dit document is eigendom van Capgemini. Copyright©2018 Capgemini. Alle rechten voorbehouden.
Capgemini Nederland B.V.Postbus 2575 - 3500 GN UtrechtTel. + 31 30 689 00 00www.capgemini.com/nl-nl