JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw...

141
KU LEUVEN JAARVERSLAG 2017

Transcript of JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw...

Page 1: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

KU LEUVEN

JAARVERSLAG 2017

Page 2: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling
Page 3: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Inleiding

De Vlaamse universiteiten leggen elk jaar een verslag van hun activiteiten voor aan de overheid. Als financierende instantie wil de overheid namelijk kunnen opvolgen welk beleid de universiteiten met de door haar verstrekte middelen ontwikkelen en wat de resultaten hiervan zijn. Dit jaarverslag is opgesteld volgens het decretaal voorgeschreven schema.

Het jaarverslag wordt voorafgegaan door een meer op synthese gericht uitvoeringsverslag. Hierin brengen we een overzicht van de belangrijkste beleidsrealisaties en belichten we een aantal kerncijfers. Per beleidsdomein wijzen we op de belangrijkste actielijnen. Deze aanpak laat de Inrichtende Overheid toe op een adequate manier haar taak van toezicht uit te oefenen.

De Raad van Bestuur is verheugd met de positieve resultaten die in dit jaarverslag voorgesteld worden. De leden van onze universitaire gemeenschap, die voor deze positieve resultaten zorgen, verdienen dan ook onze welgemeende gelukwensen. Met de impulsen die uitgaan van een vernieuwd strategisch beleidsplan willen we ons wapenen om nog beter te doen waar we goed in zijn: onderwijs, onderzoek en innovatie, ten diensten van mens en maatschappij.

Professor Luc Sels Emeritus Professor Herman Daems Rector Voorzitter Raad van Bestuur

Page 4: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling
Page 5: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Inhoud Inleiding Uitvoeringsverslag ........................................................................... i-xv Jaarverslag KU Leuven 2017

Onderwijs ........................................................................................... 1 1. Globale beleidslijnen voor het universitair onderwijs .................................. 1 2. Kwaliteitszorg voor het onderwijs ............................................................... 4 3. Opleidingsaanbod.................................................................................... 15 4. Taalrapportering ...................................................................................... 21 5. Onderwijsregeling .................................................................................... 24 6. Gegevens over de studenten ................................................................... 28 7. Examencontract ...................................................................................... 30 8. Internationaal beleid ................................................................................ 30

Onderzoek ........................................................................................ 37 1. Onderzoeksbeleid.................................................................................... 37 2. Kwaliteitsbewaking .................................................................................. 48 3. Projectfinanciering ................................................................................... 50 4. Personeelsbestand en -financiering ......................................................... 55 5. Onderzoeksresultaten ............................................................................. 57 6. Besluit ..................................................................................................... 58 Tabellen ...................................................................................................... 60

Personeel .......................................................................................... 69 1. Inleiding ................................................................................................... 69 2. Personeelsbeleid voor academisch personeel ......................................... 69 3. Personeelsbeleid voor ATP ..................................................................... 74 4. Life@Work .............................................................................................. 77 5. Telewerk@KU Leuven ............................................................................. 77

Sociale voorzieningen voor studenten .......................................... 79 1. Voorwoord en financiële middelen ........................................................... 79 2. Studentenhuisvesting .............................................................................. 80 3. Voedingssector: universiteitsrestaurants Alma ........................................ 84 4. Studentenadviesdiensten ........................................................................ 86 5. Het Studentengezondheidscentrum ......................................................... 89

De resultatenrekening van de KU Leuven ..................................... 95 1. Inleiding ................................................................................................... 95 2. Bespreking van de resultaten van 2017 ................................................... 95

De balans van de KU Leuven ........................................................ 107 1. Activa .................................................................................................... 107 2. Passiva .................................................................................................. 108

Wetenschappelijke dienstverlening ............................................. 113

Page 6: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling
Page 7: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

KU LEUVEN

UITVOERINGSVERSLAG

Page 8: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling
Page 9: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

i

1. Onderwijs

De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 2014-2015 (+2,5%), en de daling (-1,0%) in 2015-2016 van de totale studentenaantallen is er nagenoeg een status quo (-0,4%). De universiteit reikte 14.617 bachelor- en masterdiploma’s uit. 268 studenten behaalden in 2016-2017 hun lerarendiploma tegenover 320 het jaar voordien. De KU Leuven bood 51 academische bacheloropleidingen, 126 initiële masteropleidingen, 44 master-na-master opleidingen, 57 postgraduaatopleidingen en 54 permanente vormingen met getuigschrift aan. In 33 opleidingen werkte de KU Leuven samen met andere Vlaamse universiteiten. 31 daarvan leidden tot een gezamenlijk diploma. Eén opleiding werd onder het EIT-KIC programma aangeboden. 40 opleidingen in samenwerking met buitenlandse partners of met de Franse Gemeenschap en 7 Erasmus Mundus opleidingen illustreerden het internationale karakter van het onderwijs. De KU Leuven verwelkomt dan ook studenten uit meer dan 150 landen. De 18 bij de NVAO ingediende accreditatieaanvragen kregen alle een positief besluit.

In 2016-2017 werd het beleidsplan ‘Onderwijs en studenten: visie en beleidsplan (2013-2017)’ verder afgewerkt. Er werd werk gemaakt van de vertaling van de universiteitsbrede en facultaire visie op onderwijs en leren naar het opleidingsniveau, in combinatie en in samenhang met een opschaling van de actiepunten en de informatie uit COBRA. Tijdens het academiejaar 2016-2017 werd het onderwijsbeleid en de regie voor de borging van de onderwijskwaliteit van KU Leuven beoordeeld door een externe commissie, aangesteld door de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) in het kader van de Instellingsreview+. Doorheen twee locatiebezoeken op 15-16 november 2016 en 7-9 december 2016 en op basis van de Kritische reflectie die de universiteit in het academiejaar 2015-2016 had voorbereid, kwam de commissie tot een positief eindoordeel. NVAO besloot dat KU Leuven ‘een adequaat onderwijsbeleid heeft dat zij effectief en verbeteringsgericht uitvoert zodat zij, mede op basis van de heersende kwaliteitscultuur, kan garanderen dat de kwaliteit van haar onderwijs zich op een internationaal en maatschappelijk relevant niveau bevindt’. Na een grondige evaluatie van COBRA in het academiejaar 2015-2016, werd in het academiejaar 2016-2017 verder werk gemaakt van de gedragenheid, effectiviteit en flexibiliteit van een vernieuwd model (‘COBRA 2.0’). Het universiteitsbrede COBRA-draaiboek werd vervangen door een set minimale universiteitsbrede afspraken op basis waarvan de faculteiten hun eigen draaiboek opstelden, aangepast aan de eigen context. Ook het onderwijsdashboard werd na de COBRA-proefdoorloop geëvalueerd en op basis daarvan in academiejaar 2016-2017 uitgebreid.

Het onderwijsportfolio met bijhorende peerreview is een belangrijk instrument om het gesprek over onderwijs te versterken en verder werk te maken van de waardering van onderwijs en de validering van onderwijstaken. In academiejaar 2016-2017 werd met het oog op het blijvend maximaliseren van de meerwaarde van het instrument een beleidsrapportering gemaakt. Die resulteerde in de goedkeuring van de bestendiging van het portfolioproces door de Academische Raad. Na een succesvolle audit door de Nederlandse VSNU kan KU Leuven voortaan een BKO(basiskwalificatie onderwijs)-certificaat uitreiken aan docenten die het portfolioproces succesvol doorlopen. Dit bewijs van didactische bekwaamheid van docenten in het academisch onderwijs wordt erkend door alle Nederlandse universiteiten.

Naast de zes reeds bestaande MOOCs (Massive Open Online Courses) kenden vijf nieuwe hun eerste doorloop in 2016-2017. Het aanbod groeit daardoor gestaag. Binnen Toledo werd de online examenomgeving verbeterd en uitgebreid. Dit laat toe om tegelijk online examens af te nemen van grote studentengroepen. De performante zoekfunctie in Toledo was in het voorjaar van 2017 volledig operationeel.

Omwille van de toenemende vraag naar onderwijsvideo’s aan de KU Leuven ging LIMEL in 2016 van start met de bouw van een eigen kennisclipstudio. Begin academiejaar 2017-2018 was de studio klaar. Docenten en studenten kunnen daarin met een minimum aan ondersteuning snel zelf aan de slag.

Met betrekking tot de lerarenopleiding werd in 2016-2017 zowel op politiek, beleidsmatig als inhoudelijk vlak verder gewerkt aan de vormgeving van de Educatieve Masteropleiding die in 2019 van start zal gaan en dat zowel binnen de KU Leuven als in overleg met de andere universiteiten en met de verantwoordelijke Minister.

Page 10: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

ii

In 2016-2017 werd een project opgestart om een mobiele tijdregistratie-app te ontwikkelen die voor de hele universiteit inzetbaar zal zijn. Zulke mobiele toepassing laat toe om studietijd per opleidingsonderdeel te registreren, m.n. hoeveel tijd studenten investeren in een vak. Het prototype wordt in 2017-2018 verder uitgetest. Vanaf academiejaar 2016-2017 werd er daarnaast binnen de studentenbevraging onderwijs universiteitsbreed een vraag toegevoegd over de bestede studietijd.

Een sterke taalbeheersing van het Nederlands blijkt cruciaal voor studiesucces en succes in het later leven. Daarom werd de ondersteuning van opleidingen bij het opstellen van een actieplan rond de bevordering van de taalbeheersing van het Nederlands gefinancierd met impulsmiddelen. Ook andere waardevolle onderwijsprojecten kunnen rekenen op financiële ondersteuning.

In de context van begeleiding van studenten stapten acht faculteiten met 39 opleidingen verspreid over acht campussen mee in een pilootproject met ‘learning dashboards’. Deze ‘learning dashboards’, ontwikkeld door de Groep Wetenschap & Technologie visualiseren studievaardigheden en studieresultaten ten opzichte van medestudenten, zetten aan tot zelfreflectie en geven inzicht in het leerproces.

Het Luci-platform werd uitgebreid met 28 nieuwe interactieve modules die een realistisch beeld bieden op de opleidingen aan de KU Leuven. Het aantal nieuwe registraties op het Luci-platform in 2016-2017 bedroeg 8.860, wat het totaal aantal geregistreerde gebruikers sinds de lancering op 20.504 brengt. Samen hebben deze gebruikers 75.246 proeven afgelegd.

De bestaande expertise binnen Studentenvoorzieningen op het vlak van ondersteuning van studenten in hun eerste ervaringen op de arbeidsmarkt werd in november 2016 gebundeld in het nieuwe Student Career Center. Ook de dienstverlening van de Leuven Community for Innovation driven Entre-preneurship (Lcie) die de drempel om te ondernemen drastisch wil verlagen en de ondernemingszin van studenten wil aanmoedigen, werd hier ondergebracht. De dienstverlening van het Student Career Center zet enerzijds in op het promoten van extracurriculaire praktijkervaring, anderzijds op het aanbieden van een intensief begeleidingsaanbod voor laatstejaarsstudenten.

2. Onderzoek

KU Leuven profileert zich als een onderzoeksintensieve universiteit die tot de Europese top behoort. Wat het onderzoek betreft, ligt de klemtoon op kwaliteit, creativiteit en vernieuwing, en internationalisering.

Wat kwaliteitsbewaking en excellentiestreven betreft, noteren we voor 2017 een zeer sterke prestatie in het verwerven van externe competitieve financiering. Dit uit zich op regionaal vlak in de hoge relatieve aandeelcijfers bij de toekenningen van het FWO: aspiranten (47,5%), strategische doctoraatsbeurzen (58,5%), projecten (45,6%). Ook op internationaal vlak blijft KU Leuven het in 2017 sterk doen met opnieuw een 6de plaats in de rangschikking van Europese universiteiten (qua aantal Horizon2020 contracten) na Oxford, Cambridge, University College London, University of Copenhagen, en Imperial College. Als universiteit met het hoogst aantal ITN-netwerken in Europa (55) behaalt KU Leuven ook in kanalen met een uiterst lage slaagkans een topniveau. Via de CELSA alliantie intensifieert KU Leuven samenwerkingen met specifieke EU partners in Centraal Europa en mobiliseert ze onderzoekers voor samenwerkingsprojecten binnen Horizon2020.

In lijn met de steeds stringentere maatregelen van Europese (en sommige Vlaamse) onderzoeksfinanciers werkte KU Leuven in 2017 verdere richtlijnen en een website ethiek uit en geeft ze ondersteuning bij het verplicht uitwerken van een DMP (data management plan) door beneficianten van interne fondsen.

KU Leuven wenst als moderne, onderzoeksgerichte universiteit een cruciale rol te spelen in de toekomstige kennismaatschappij. Meer bepaald wil KU Leuven een kenniscentrum zijn en de verworven kennis ook ten dienste stellen van de maatschappij en de industrie. Als meest innovatieve universiteit van Europa (Thomson Reuters ranking) blijft KU Leuven via LRD inzetten op een sterk intellectueel eigendomsbeleid. In 2017 werden zo 111 nieuwe octrooifamilies ingeleid in een octrooiprocedure en werden 103 nieuwe octrooien toegekend. Daarnaast was LRD in 2017 een actieve aandeelhouder in 54 spin-offs en werden 8 nieuwe spin-off bedrijven opgestart.

Page 11: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

iii

De totale onderzoeksuitgaven van KU Leuven in 2017 bedroegen 475 miljoen euro1. Dit is een stijging van 1,8% in vergelijking met 2016. Het aantal doctoraten steeg sterk en bereikt zo voor het eerst meer dan 800 afgelegde doctoraten (academiejaar ’16-’17).

De verhouding externe financiering/interne financiering blijft hoog: 79,4%/20,6% in 2017 (cf. 77%/23% in 2010). KU Leuven zal blijvend inzetten op het verwerven van externe financiering door middel van de hefboomfunctie die als evaluatiecriterium gebruikt wordt voor projectaanvragen bij Interne Fondsen.

Globaal genomen is de evolutie van het onderzoek aan KU Leuven kwalitatief zeer positief en is de onderzoekspositie van KU Leuven duidelijk versterkt in de laatste tien jaar. Belangrijk hierbij zijn de aandacht van de Vlaamse Overheid voor investeringen in onderzoek en innovatie, het succes van KU Leuven in competitieve kanalen, de inspanningen van LRD in het kader van de derde en vierde geldstroom, de inspanningen van DOC voor het stimuleren en ondersteunen van financieringsaanvragen van KU Leuven-onderzoekers, de resultaten op Europees niveau en de hiermee samenhangende erkenning van KU Leuven als een Europese topuniversiteit. Het consolideren van deze positie zal een consequente aandacht vergen voor de kwaliteit van het onderzoek door het creëren van een goede onderzoeksomgeving en onderzoeksinfrastructuur, de opleiding van jonge onderzoekers en de ondersteuning van excellentie. Succes in de Vlaamse competitieve kanalen moet de voedingsbodem vormen voor deze ambitie.

Samen met de geschetste kwaliteitsbasis bezorgt dit ons een goede positie om actief en competitief bij te dragen aan de realisatie van de ambitieuze plannen van KU Leuven en de Vlaamse Overheid om Vlaanderen een belangrijke rol te laten spelen in de realisatie van de Europese kennismaatschappij en economie.

3. Internationaal beleid

Het Beleidsplan 2017-2021 omschrijft in het hoofdstuk Truly International @ KU Leuven de ambities voor een verregaande internationale verankering van de KU Leuven. Deze is essentieel om de opdrachtverklaring van de universiteit te realiseren; om te excelleren in onderzoek, zeker wanneer dat afgemeten wordt aan de standaarden van internationale topuniversiteiten; om studenten voor te bereiden op hun maatschappelijke rol en verantwoordelijkheid in een geglobaliseerde samenleving; om onderzoek en onderwijs ten dienste te stellen van de meest kwetsbaren, door middel van impact in Noord en Zuid. Een gestage transitie van een nationale universiteit met een globale reputatie naar een waarachtig internationale universiteit staat op de agenda. Bijzondere aandacht wordt ook besteed aan de internationale dimensie van de academische ziekenhuisactiviteit. In dit kader werd gestart met een evaluatie van de manier waarop het internationale beleid op het vlak van internationale partnerschappen en netwerken in het verleden werd gevoerd, van de procedures die ten grondslag liggen aan het afsluiten van akkoorden met strategische partners en de concrete manier van implementatie daarvan.

Een vernieuwde en slagkrachtige Raad voor Internationaal Beleid adviseert het universiteitsbestuur t.a.v. initiatieven tot integrerend centraal internationaal beleid, internationale netwerkvorming en partnerschappen, universitaire ontwikkelingssamenwerking en internationale marketing en positionering.

Faculteiten en departementen worden uitgenodigd om, in synergie met een gedragen universiteitsbrede visie, een eigen ambitieus internationaal beleid uit te bouwen en er vorm en inhoud aan te geven volgens de standaarden en gewoonten van de eigen discipline(s).

Een dergelijk geïntegreerd beleid zal op internationaal vlak leiden tot een rechtmatige plaats voor de KU Leuven naast andere topuniversiteiten als place of first choice in de Lage Landen.

Tijdens het academiejaar 2016-2017 waren in totaal 10.268 studenten (17,9%) met buitenlandse nationaliteit ingeschreven aan KU Leuven. Het grootste aandeel uitwisselingen gebeurde ook tijdens dit academiejaar in het kader van het Erasmusprogramma. Het aantal uitgaande en inkomende

1 Dit is inclusief uitgaven via KU Leuven R&D, mandaten FWO en IWT, wetenschappelijke dienstverlening en VIB, exclusief het klinisch onderzoek in de UZ en het onderzoeksaandeel van de primaire universitaire werkingsmiddelen, de eerste geldstroom.

Page 12: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

iv

Erasmusstudenten bleef nagenoeg constant. De populairste bestemmingen voor uitgaande Erasmusstudenten zijn nog steeds Frankrijk, Spanje en Duitsland, terwijl het hoogste aantal inkomende Erasmusstudenten genoteerd werd vanuit Spanje, Italië en Duitsland. De KU Leuven nam ook in 2017 actief deel aan de verschillende beurzenprogramma’s van de Vlaamse overheid en is koploper op het vlak van deelname aan Erasmus Mundus Joint Masters en Joint Doctorates. In 2017 werd bovendien extra Erasmus+-financiering toegekend voor studenten- en stafmobiliteit met partneruniversiteiten in Armenië en Suriname.

De adviescommissie risicobestemmingen behandelde in 2017 1.082 aanvragen van studenten (bestemming Frankrijk niet inbegrepen) en 2.730 aanvragen voor personeelszendingen naar risicobestemmingen. De meerderheid van de dossiers kreeg een voorwaardelijk positief advies mits de gestelde voorwaarden strikt werden nageleefd.

2017 was het eerste implementatiejaar van de hervormde universitaire ontwikkelingssamenwerking (VLIR-UOS). De belangrijkste hervorming was de invoering van het Global Mindsprogramma, dat met een budget van € 1.051.213 toeliet eigen KU Leuven-initiatieven te ontwikkelen in het drieluik onderwijs, onderzoek en dienstverlening. De instrumenten International Training Programmes en International Course Programmes kregen ook een plaats in het nieuwe programma België. De Interfacultaire Raad voor Ontwikkelingssamenwerking vervult nog steeds haar rol als beleidsuitvoerend orgaan en selectieorgaan, voornamelijk voor de implementatie van het Global Mindsprogramma en het Marc Vervenne Fonds. Binnen de landenprogramma´s voor de 20 partnerlanden van VLIR-UOS liepen in 2017 in totaal 33 Zuidprojecten beheerd door ZAP-leden en 7 Institutionele Universitaire Samenwerkingsverbanden. Tot slot vond in 2017 een succesvolle call voor Zuidprojecten plaats, waarbij 18 van de 63 ingediende projecten werden geselecteerd om te starten in 2018. In juni vond het congres “The Future of Development Cooperation” plaats met nationale en internationale sprekers en deelnemers.

4. Cultuur-, kunst- en erfgoedbeleid

Het cultuur-, kunst- en erfgoedbeleid werd voluit geïmplementeerd in een aantal grootschalige projecten en nieuwe samenwerkingen. Ook het bestaande cultuuraanbod was bijzonder rijk en divers.

In september 2017 werd het Erfgoedlabo opgericht, een nieuw samenwerkingsverband van 13 Leuvense erkende of gesubsidieerde erfgoedorganisaties met als voortrekkers de stad Leuven en de KU Leuven. Met dit Erfgoedlabo willen de stichters een kenniscluster uitbouwen en een voorbeeldrol opnemen voor Vlaanderen.

De tweejaarlijkse Cultuurprijs KU Leuven, editie 2017-2018, werd door vicerector Bart Raymaekers uitgereikt in de discipline ‘film en televisie’ aan regisseur Gilles Coulier.

Dirk Braeckman vertegenwoordigde in 2017 België op de 57ste Biënnale van Venetië, samen met curator Eva Wittocx (M – Museum Leuven). KU Leuven, Lieven Gevaert Centre en LUCA School of Arts waren wetenschappelijke partners van het Biënnale project en van het tweedaags symposium in Leuven en Venetië.

De Servische kunstenaar Ivan Grubanov (doctor in de kunsten sinds 2016) ontwierp een nieuw kunstwerk ‘The Summer of Nationalism’ voor de KU Leuven. De Commissie Actuele kunst en het LINES Instituut realiseerden met hem de gelijknamige tentoonstelling en een symposium ‘on art, politics and the making of a national memory’.

In het najaar 2017 vond de 3e LUCA Biënnale plaats, een organisatie van LUCA School of Arts en de Commissie Actuele kunst KU Leuven. Ief Spincemaille cureerde de tentoonstelling ‘(Let Yourself) Fall’ in Abdij Keizersberg en vervolgens in de Universiteitsbibliotheek.

Met de tentoonstelling ‘Erasmus’ dream. Collegium Trilingue 1517-2017’ in de Universiteitsbibliotheek en bijbehorende erfgoedwandeling en publicaties vierde de universiteit de 500e verjaardag van het Drietalencollege.

In het kader van kunst en wetenschap is de samenwerking met Artefact (STUK) verankerd in een driesporenbeleid rond cultuurparticipatie, wetenschappelijke omkadering en een coproductie van

Page 13: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

v

kunstenaars en wetenschappers. De Dienst Cultuur en de groep W&T zijn structurele partners van het festival. Artefact 2017 ‘The Act of Magic’ bereikte 17.378 bezoekers, er werden 245 rondleidingen gegeven. Het thema werd uitgediept met verschillende lezingen en kreeg voor het eerst een plek in ‘Lessen van de XXIste eeuw’. Voor de 2e STUK- KU Leuven coproductie ‘The Finite State Fantasia’ kon de Britse kunstenaar Tobias Revell rekenen op de medewerking van het departement Elektrotechniek (ESAT). De installatie was nadien ook te zien op het STRP Festival 2017 (Eindhoven) en het FIBER Festival 2017 (De Brakke Grond, Amsterdam).

Onder de noemer ‘Pilot’ ging een nieuwe samenwerking van start tussen de afdeling beeldende kunsten van SLAC en KU Leuven. Kunstenaars lieten zich door wetenschappers inspireren bij de creatie van een nieuw kunstwerk rond het thema ‘Chaos’. Op het toonmoment in mei 2017 werden meer dan 20 werken tentoongesteld.

Na een brand in januari 2017 werd de werking van BAC Atelier noodzakelijkerwijs herzien: in de acht beschikbare ateliers is voortaan veel meer cohabitatie wat meteen een positief effect had op de interactie tussen de kunstenaars. De studiowerking van Gijs Van Vaerenberg blijft behouden, alsook de samenwerking met LUCA Drama en de jaarlijkse residentie van de laureaat die de LUCA Showcase Award Commissie Actuele kunst in ontvangst mag nemen. N.a.v. Open BAC Atelier op 4 mei 2017 ontwikkelde het kunstenaars-architectenduo Gijs Van Vaerenbergh een interventie met spiegelpanelen op de voorgevel. In najaar 2017 werd de renovatie van het dak en buitenschrijnwerk opgestart (cf. premie 592.255 euro van Vlaamse Gemeenschap, coördinatie Technische Diensten KU Leuven).

In 2017 hadden 4.838 studenten een Cultuurkaart KU Leuven. I.s.m. ICTS KU Leuven werd een online aankooptool voor de Cultuurkaart KU Leuven ontwikkeld. Cultuurkaarthouders en andere studenten namen opnieuw deel aan een geslaagde reeks UUR KULTURen met o.a. het Brussels Jazz Orchestra en de M-useumnacht. Veertien Leuvense kringtonelen uit de verschillende faculteiten schitterden in het Interfacultair Theaterfestival, een organisatie van Dienst Cultuur en LOKO Cultuur. Wekelijks repeteerden meer dan 500 studenten, personeelsleden en alumni in de universitaire orkesten en koren. Samen gaven zij meer dan 30 concerten in binnen- en buitenland. De Commissie Cultuur KU Leuven ondersteunde tal van studenteninitiatieven, zoals Ithaka en ExistenzWeek met een subsidie.

5. Diversiteitsbeleid

Onze wereld wordt meer divers: deze realiteit is ook voor de universiteit een gegeven. De KU Leuven heeft als opdracht om zowel in haar personeelsbeleid als naar studenten toe de stijgende graad van diversiteit warm te verwelkomen en te omarmen.

2017 stond enerzijds in het teken van de afwerking van de prioriteiten uit het beleidsplan 2014-2017 en anderzijds in de formulering van een nieuw actieplan diversiteitsbeleid 2017-2021. De meest frappante resultaten in het werkjaar 2017 zijn: − De KU Leuven Access Guide, een website en app met overzichtelijke informatie over de fysieke

toegankelijkheid van lokalen en gebouwen van de KU Leuven is uitgebreid naar de campussen Heverlee, Gasthuisberg en Kortrijk.

− Door de integratie van diversiteit in de beleidsrapportering met betrekking tot instroom van studenten krijgt het vanaf nu meer expliciete aandacht (http://www.kuleuven.be/onderwijs/mio/rapporten). De rapportering is vervolledigd met specifieke analyses zoals bv. de relatie tussen de 30%-maatregel en de slaagkansen van studenten met diversiteitskenmerken. KU Leuven stond mee aan de basis van een charter voor het Vlaams Hoger Onderwijs waarbij afspraken zijn gemaakt over een eenvormige registratie van kansengroepen met het oog op een betere benchmarking.

− Vanuit het genderrapport werden aandachtspunten met betrekking tot een evenwichtigere samenstelling van het academisch personeel geformuleerd. Het nieuwe universiteitsbestuur telt met een 50/50 verhouding aan mannen en vrouwen een evenwichtige samenstelling van vicerectoren.

− De inzet van taalcoaches in 8 faculteiten bij de ontwikkeling van taalbeleidsplannen komt tegemoet aan de noden van studenten met betrekking tot de verwerving van academisch Nederlands.

− De opstart van een meldpunt grensoverschrijdend gedrag in maart 2017 voor personeel, studenten en derden heeft geleid tot het meer laagdrempelig maken van het vertrouwensnetwerk. De Discriminatie werd als onderdeel van het meldpunt geëxpliciteerd.

Page 14: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

vi

Het diversiteitsbeleid is versterkt in de campussen en bij studenten: het team diversiteitsbeleid verwelkomde een nieuwe stafmedewerker campuswerking en heeft een doorstart gemaakt om het diversiteitsbeleid op de verschillende campussen te ondersteunen en te versterken. Daarnaast werden ook de voorbereidingen getroffen tot de opstart van UNDIVIDED, een onafhankelijk diversiteitsplatform van en voor iedereen verbonden aan de KU Leuven. Het is een model waarbinnen studenten, verenigingen en personeel samen werken aan een positieve diversiteitscultuur binnen KU Leuven.

In mei 2017 is de uitvoering van het diversiteitsbeleidsplan 2014-2017 geëvalueerd. De neerslag hiervan in een memorandum vormde samen met inspiratie over succeservaringen op vlak van inclusie en excellentie in UCLA en bij het netwerk ECHO Nederland de basis voor een nieuw beleidsplan 2017-2021.

In het najaar van 2017 werden in een participatief traject met diversiteitsteams van de faculteiten en de verschillende beleidsdomeinen en studenten nieuwe krijtlijnen uitgetekend. Dit plan zal worden gefinaliseerd in 2018 en omvat twee grote krijtlijnen: 1. we bouwen aan een inclusieve cultuur zodat de talenten van studenten en personeelsleden met verschillende achtergronden en overtuigingen maximale kansen tot ontplooiing krijgen. 2. We bevorderen met gerichte acties de in-, door-, uitstroom van een diverse studenten- en personeelspopulatie.

6. Duurzaamheidsbeleid

Het Duurzaamheidsbeleid aan de KU Leuven wil niet enkel de interne bedrijfsvoering verduurzamen, maar tevens duurzaamheid integreren in onderwijs en onderzoek. Voor de nieuwe beleidsploeg die in augustus 2017 van start ging, is duurzaamheid één van de prioritaire werven. Het najaar stond dan ook in het teken van de opmaak van het nieuwe beleidsplan waarbij de universitaire gemeenschap werd betrokken via discussies in de Duurzaamheidsraad en op een General Assembly rond Duurzaamheid die door meer dan 50 mensen werd bijgewoond. Het nieuwe plan bouwt voort op het vorige: de doelstellingen m.b.t. bedrijfsvoering (gebouwen, mobiliteit, voeding, aankoop) werden aangescherpt en er werden concrete voorstellen geformuleerd m.b.t. duurzaam onderwijs en onderzoek. Met betrekking tot de bedrijfsvoering wordt de nadruk gelegd op de reductie van de CO2-uitstoot. Wat betreft onderzoek, onderwijs en outreach vertrekken we vanuit het bredere perspectief dat de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties schetsen: hierbij komen de verschillende aspecten van duurzaamheid aan bod en ligt een belangrijke nadruk op hun onderlinge verwevenheid. Ook de Duurzaamheidsraad werd hervormd: hij is nu niet langer enkel uit experts samengesteld, maar zowel de verschillende wetenschapsgroepen van de KU Leuven als de studenten en het personeel zijn nu vertegenwoordigd. Op die manier krijgt de raad meer slagkracht en wordt communicatie tussen de verschillende geledingen en entiteiten vergemakkelijkt. We willen hierbij een collaboratief model ontwikkelen, waarbij gezamenlijk naar oplossingen wordt gezocht, eerder dan een controlerend model, waarbij Duurzaamheid als het ware wordt opgelegd.

De Duurzaamheidsraad wordt ondersteund door werkgroepen rond bedrijfsvoering, onderwijs, onderzoek en outreach waarin de verschillende geledingen van de universiteit vertegenwoordigd zijn. De eerste prioriteit van deze werkgroepen is om het formuleren van het beleid te ondersteunen door concrete voorstellen uit te werken. Rond onderwijs en mobiliteit werden reeds voorstellen uitgewerkt die in de volgende maanden aan het bestuur van KU Leuven zullen worden voorgelegd. De werkgroep Onderwijs werkt ook aan een nieuwe website rond duurzaam onderwijs die docenten praktische tools moet aanreiken om duurzaamheid in hun vakken te integreren. In 2017 werd ook het lerend Netwerk Duurzaam Onderwijs opgericht: hier brengen we docenten en studenten die interesse hebben voor duurzaamheid samen om kennis en ervaring uit te wisselen. Het Stiltehuis (vroeger Jezuïtenhof / Jozefietengoed ) opende in april opnieuw zijn deuren. In het Stiltehuis kunnen personeelsleden zich in alle rust terugtrekken of vergaderen. Een gastvrouw leidt de dagelijkse werking in goede banen en bewaakt het idee van soberheid, duurzaamheid en stilte dat het Stiltehuis kenmerkt. Zij organiseerde ook een aantal activiteiten rond stilte en reflectie. Voor het eerst bleef het Stiltehuis in de winter open.

Daarnaast werden ook concrete initiatieven georganiseerd om duurzaamheid onder de aandacht te brengen en om KU Leuven duurzamer te maken. We organiseerden voor de derde keer een Duurzaamheidsdag, dit jaar rond de realisaties van vier jaar duurzaamheidsbeleid en een vooruitblik naar de toekomst. Voor de eerste keer werd een postersessie georganiseerd rond internationaal duurzaam onderzoek en werd de eerste Sustainable Globe Award uitgereikt. Het Green Office for KU Leuven, het duurzaamheidslaboratium waar studenten en personeel terecht kunnen met vragen,

Page 15: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

vii

ideeën en initiatieven, kende na zijn succesvolle start in 2016 een verdere verankering in 2017. Het concept van een autonome werking dat gedragen wordt door studenten (vrijwillig en betaald) en ondersteund door stafleden slaat duidelijk aan. Green Office for KU Leuven organiseerde in 2017 meer dan 20 activiteiten en evenementen, waaronder een sustainable jobfair, de ecochallenge tussen studentengroepen, een kick-off event rond circulaire economie en een debat rond divestment. Green Office for KU Leuven ligt ook aan de basis van de ‘Tap it Up!’ campagne, waarbij we studenten en personeel willen aanzetten om kraantjeswater te gebruiken in plaats van flessenwater: deze campagne wordt nu meegedragen door het universiteitsbestuur.

KU Leuven schakelt zich ook in in bredere netwerken die duurzaamheid promoveren. KU Leuven is een actief lid van Leuven 2030, het Leuvens netwerk rond duurzaamheid (https://www.leuven2030.be/). Stefaan Saeys, directeur Technische Diensten werd in 2017 voorzitter van de Raad van Bestuur. KU Leuven is ook een actief lid van The Shift (http://theshift.be/), het grootste Belgische netwerk rond duurzaamheid dat partners uit de openbare sector en het bedrijfsleven samenbrengt . Verder wil KU Leuven ook een actieve rol spelen in het netwerk Duurzaam Hoger Onderwijs dat gecoördineerd wordt door de Vlaamse Overheid en zal zij Duurzaamheid op de agenda plaatsen in de internationale netwerken waar de KU Leuven lid van is.

7. Alumnibeleid

Een levenslange relatie met haar alumni is van strategisch belang voor de universiteit. Een goed uitgebouwde alumniwerking creëert een wisselwerking die alle partijen ten goede komt, waarbij alumni kunnen bijdragen aan de drie pijlers van de opdracht van de universiteit: onderzoek (toetssteen en klankbord bij industrie en werkveld, fondsenwerving), onderwijs (rol in kwaliteitsprocessen, werkveldgerichtheid van de curricula, inbreng in lessen, toeleiding naar arbeidsmarkt en stageplaatsen, opvolging uitstroom) en maatschappelijke dienstverlening (disseminatie van onderzoeksresultaten naar breed publiek, levenslang leren, netwerkvorming, …).

In 2017 werd de Raad voor Alumnibeleid geconcipieerd. De Raad wil een gemeenschappelijk alumnibeleid ontwikkelen, met brede gedragenheid voor de lange termijn, op universitair, facultair, regionaal en internationaal niveau. De Raad verleent advies aan het Gemeenschappelijk Bureau en de Academische Raad van KU Leuven en aan de Raad van Bestuur van Alumni Lovanienses vzw betreffende de strategische richting van het alumnibeleid van de KU Leuven. Voorzitter is Frans van Daele, ook voorzitter van Alumni Lovanienses; ondervoorzitter is vicerector Peter Lievens.

De centraal beheerde alumnidatabank vormt het basisinstrument voor alle initiatieven. In 2017 is de CRM databank verder uitgegroeid tot meer dan 275.000 namen, waarvan we de helft via e-mail kunnen bereiken. Het toenemend aantal gebruikers en het steeds complexer wordende alumnilandschap vereisen een performante interface voor relatiebeheer en communicatie. Analyses en consultaties hiervoor namen een groot deel van 2017 in beslag.

Een centraal gecoördineerde, universiteitsbrede promotiecampagne is in 2017 uitgerold voor de proclamatievieringen, in nauwe samenwerking met de faculteiten en de alumniverenigingen. Doel was zowel sensibilisering als het verzamelen van zoveel mogelijk contactgegevens van pas afgestudeerden. In het kader van de KU Leuven Alumnireizen werd een aanbod uitgewerkt specifiek voor jongeren, nl. drie van de tien reizen. Deze reizen hebben een specifieke KU Leuven-meerwaarde.

Internationale alumni spelen een belangrijke rol in de verdere uitbouw van de internationalisering van de universiteit. Recurrent wordt ingezet op het capteren van contactgegevens en het bereiken van dit diverse en verspreide netwerk. Er zijn negen bestaande internationale ‘alumni chapters’: China, India, Japan, Indonesië, USA, Brazilië, Duitsland, Verenigd Koninkrijk en Nederland. Ze worden getrokken door vrijwilligers en structureel ondersteund door de Dienst Alumni; de meeste chapters organiseerden 2 à 3 events in 2017; kleinschalig werden alumni al betrokken bij rekruteringsbeurzen (bv. Japan).

Het ‘KU Leuven Erfgoedfonds’ lanceerde in 2017 twee campagnes: een grootschalige, nl. Red de Molen, en een kleinschalige, rond de voorslagklokken in Seminarie Leo XIII. Het KU Leuven Erfgoedfonds verenigt alumni via gerichte communicatie met het eeuwenoud patrimonium en de waardevolle collecties academisch erfgoed van KU Leuven.

Page 16: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

viii

De Dienst Alumni nam haar rol op als beleidsondersteunend expertise- en dienstverleningscentrum voor alle actoren in de alumnirelaties. Maandelijks wordt een Nederlandstalige en een Engelstalige nieuwsbrief verzonden aan alle alumni wereldwijd.

8. Personeel

In 2017 bleef het onthaal en de onboarding van internationale senior onderzoekers een belangrijk aandachtspunt. In samenwerking met de stad Leuven werd het project Mindgate opgezet, dat de bedoeling heeft om Leuven aantrekkelijker te maken voor internationaal toptalent. Dit impliceert dat ook vanuit de universiteit op meer systematische wijze werk gemaakt wordt van de ondersteuning van deze nieuwe collega’s en hun familie.

De opstart van het project Leonardo, een ondersteuningsaanbod voor individuele loopbaanontwikkeling van ZAP en OP3, en het doorlopen van enkele pilootsessies heeft ons in 2017 een duidelijk beeld gegeven van de mogelijkheden die deze aanpak kan bieden voor het ondersteunen van ZAP en OP3 in het uitbouwen van hun unieke academische loopbaan.

Personeelsleden van het ATP die reeds meer dan 2 jaar in dienst waren kregen in de loop van 2017 een contract van onbepaalde duur, conform een nieuwe beleidslijn die een einde wil maken aan langdurige tewerkstelling van deze groep met contracten van bepaalde duur. Om problemen te vermijden bij aflopende financiering werd een opvolgsysteem ontwikkeld en uitgerold.

Waar KU Leuven al heel vroeg een voorloper is geweest inzake telewerk, werd in 2017 de beleidslijn telewerk aangepast aan de nieuwe mogelijkheden en wettelijke bepalingen. Wij willen daarbij vooral occasioneel telewerk stimuleren als een natuurlijke vorm van flexibiliteit.

In samenwerking met de andere universiteiten werd er op vraag van Minister Crevits een meldpunt grensoverschrijdend gedrag (GOG) opgezet en engageerde de KU Leuven zich om een aantal gemeenschappelijke principes te hanteren wanneer klachten zouden binnenkomen.

9. Sociale voorzieningen voor studenten

Academiejaar 2016-2017 was opnieuw een belangrijk jaar voor de dienst Studentenvoorzieningen van de KU Leuven. We werkten hard aan de opmaak van een nieuw vijfjarenplan voor de Studentenvoorzieningen van de Leuvense campussen. Na veel voorbereidingen werden, in nauwe samenspraak met de studentenvertegenwoordigers, de nieuwe organisatiedoelen voorgesteld aan de Raad voor Studentenvoorzieningen en goedgekeurd. Tevens werd een aangepaste missie en visie opgemaakt én goedgekeurd.

Naast het verderzetten van de bestaande dienstverlening, uiteraard met de nodige aanpassingen aan de noden van de hedendaagse studenten, werden er ook volledig nieuwe organisatiedoelen naar voor geschoven. Anders dan bij de vorige vijfjarenplannen werd er geopteerd voor organisatiedoelstellingen die hoofdzakelijk dienstoverschrijdend zijn. Dat dit een aangepaste werkwijze zal vragen en gepaard zal gaan met groeipijnen is duidelijk. Maar Studentenvoorzieningen is klaar voor deze transitie, die er voor dient te zorgen dat de dienst weer voor een aantal jaren gewapend is tegen de talrijke uitdagingen.

In mei 2017 waren er aan de KU Leuven rectorsverkiezingen. Vanaf augustus 2017 ging er een nieuwe rectorale ploeg aan de slag. Om de laatste invullingen van het nieuwe vijfjarenplan in overeenstemming te kunnen brengen met de accenten die de nieuwe beleidsploeg wenst te leggen, werd beslist om de laatste beslissingen pas in het academiejaar 2017-2018 te nemen en dit in samenspraak met de nieuwe vicerector.

In academiejaar 2016-2017 werden ook de verhuisoperaties beëindigd. De complexe bewegingen om binnen de bestaande dienstverleningen diensten te ‘herhuizen’ werden, na ongeveer twee jaar en een nog langere voorbereiding, minutieus afgewerkt teneinde de diensten, die het alsmaar drukker krijgen, minimaal extra te belasten. Het resultaat is een betere inhuizing van de aanverwante diensten en biedt vooral ook een veel betere toegankelijkheid, en dat hoofdzakelijk voor de directe contactdiensten.

De samenwerking met de Leuvense hogescholen blijft een belangrijk aandachtspunt. Hoe intensiever deze samenwerking, hoe succesvoller we kunnen werken aan een gelijkwaardige behandeling voor

Page 17: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

ix

alle Leuvense studenten, onafhankelijk aan welke instelling ze studeren. Samenwerken is en blijft ook belangrijk op de andere KU Leuven campussen. Op de Antwerpse campussen organiseren we reeds vanaf academiejaar 2015-2016 de studentenvoorzieningen rechtstreeks zelf. We zetten hier de know how van Leuven in om de voorzieningen in Antwerpen nog beter te maken. Daarnaast wensen we lokale verankering met voldoende oog voor de eigenheid van de studentenpopulatie in Antwerpen. Tevens blijven we daar waar nuttig en mogelijk voor een aantal werkvelden gebruik maken van samenwerkingsverbanden in de Antwerpse regio. Op de andere KU Leuven campussen blijven we intens samenwerken met de hogescholen. Uiteraard doen we de nodige evaluaties teneinde ook op deze campussen een zo goed mogelijke service te verlenen aan de KU Leuven studenten.

10. Jaarrekening 2017 van de boekhoudkundige entiteit KU Leuven2

Conform het universitair boekhoudbesluit van 21 december 2007 zijn de universiteiten gehouden om een financiële administratie te voeren die een volwaardige bedrijfseconomische view geeft op de financiële data, op basis van opbrengsten en kosten. Tevens moet de jaarrekening, aanvullend op de controles door het Rekenhof, de regeringscommissaris en de afgevaardigde van financiën, geattesteerd worden door een bedrijfsrevisor. Belangrijkste cijfers uit de jaarrekening 2017: - Per 31 december 2017 toont de KU Leuven een balanstotaal van €2,016 miljard, d.i. een toename

met €84,6 miljoen of 4,4% in vergelijking met vorig jaar. - De vaste activa vertegenwoordigen met €604,7 miljoen 30,0% van het balanstotaal en nemen toe

met €12,4 miljoen vooral ingevolge belangrijke nieuwe investeringen. - De vlottende activa vertegenwoordigen €1,411 miljard of 70,0%. Hun aangroei met €72,2 miljoen

is vooral terug te vinden onder de geldbeleggingen door de gunstige evolutie in de middelen die voor onderzoek en maatschappelijke dienstverlening bestemd zijn.

- De passiva bestaan voor €1,495 miljard (74,2%) uit eigen vermogen, voor €244,5 miljoen (12,1%) uit voorzieningen voor risico’s en kosten en voor €276,5 miljoen (13,7%) uit schulden.

- De toename van het eigen vermogen met €88,8 miljoen is toe te schrijven aan de toevoeging van het resultaat van het boekjaar (€71,0 miljoen), de opname van de bestemde fondsen die rechtstreeks op het eigen vermogen van de balans zijn geboekt (€17,0 miljoen) en de bijkomende kapitaalsubsidie voor de renovatie van kinderdagverblijf ‘De Villa’ (€0,8 miljoen). De toename van de voorzieningen met €2,0 miljoen wordt verklaard enerzijds door de aangroei van de provisies voor grote herstellings- en onderhoudswerken aan gebouwen van de KU Leuven (+€16,9 miljoen) en voor de EFRO/Interreg-projecten ten gevolge van mogelijke, verwachte interpretaties van de staatssteunregelgeving door de Europese autoriteiten (+€1,9 miljoen). Anderzijds is er de volledige terugname van de voorziening voor asbest- en bodemsanering (-€8,1 miljoen) en zijn er afnames in de provisies voor polis 53003065 (-€4,9 miljoen) en voor uitvindersaandelen (-€3,8 miljoen). De schulden nemen af met €6,2 miljoen voornamelijk door lagere schulden m.b.t. belastingen.

- In 2017 realiseert de KU Leuven €1,053 miljard inkomsten en €956,0 miljoen uitgaven, wat een saldo op cashbasis oplevert van €96,9 miljoen. In de bedrijfseconomische view, d.i. rekening houdend met de begrotingsafdeling VIII, werden €1,013 miljard opbrengsten3 en €942,0 miljoen kosten geboekt, wat een positief resultaat van het boekjaar oplevert van €71,0 miljoen. Dit overschot en de bestemde fondsen die rechtstreeks geregistreerd zijn op het eigen vermogen vertegenwoordigen geen vrije beleidsruimte voor het universiteitsbestuur. Er staan een veelheid aan engagementen tegenover in de vorm van kredieten met een bestemming en activa die verder moeten worden afgeschreven. Teneinde het bestemd karakter van dit resultaat voor 2017 (K€70.968), van de rechtstreekse registraties op het eigen vermogen 2017 (K€17.068) en van de bestemde fondsen 2016 (K€1.404.244) opnieuw duidelijk tot uitdrukking te brengen op de balans, heeft de Raad van Bestuur beslist om ze in het kader van de resultatenverwerking 2017 volledig toe te wijzen aan vier fondsen met als bestemming (cijfers op 31/12/2017 in K€): onroerende investeringen 387.204; wetenschappelijk onderzoek 858.885; andere goedgekeurde middelen voor verworven projecten van groepen/departementen/faculteiten/diensten/professoren 231.113; studentenvoorzieningen 15.078.

2 Onder de boekhoudkundige entiteit KU Leuven wordt verstaan, de rechtspersoon KU Leuven zonder UZ Leuven. 3 De totale opbrengsten van €1,013 miljard bestaan uit €980,1 miljoen Bedrijfsopbrengsten, €17,4 miljoen Financiële opbrengsten en €15,5 miljoen Uitzonderlijke opbrengsten.

Page 18: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

x

Bij de bespreking van de jaarrekening 2017 op 27 maart 2018 kwam de Raad van Bestuur van de universiteit aanvullend tot volgende bevindingen: - het voorgelegd ontwerp van jaarrekening 2017 is opgemaakt volgens het stramien dat is voorzien

door de Vlaamse Regering; - Ernst & Young Bedrijfsrevisoren zijn bereid om m.b.t. de voorgelegde jaarrekening 2017 en de

voorgelegde ESR-rapportering 2017 een goedkeurende verklaring zonder voorbehoud af te leveren;

- het Auditcomité en het Gemeenschappelijk Bureau hebben respectievelijk op 9 maart en 20 maart 2018 een gunstig advies gegeven voor de goedkeuring van de jaarrekening 2017 door de Raad van Bestuur.

Gegeven deze bevindingen, keurde de Raad de jaarrekening 2017 goed.

11. Universiteitsfonds

Het Universiteitsfonds is het centrale orgaan voor mecenaat en sponsoring aan de KU Leuven. Het adviseert externe schenkers, alumni, vrienden,(ex-)patiënten van het ziekenhuis, bedrijven, organisaties en anderen die een gift aan de KU Leuven willen doen. Het begeleidt professoren en medewerkers van de universiteit die een project willen opzetten waarmee ze externe middelen binnenhalen.

Het Universiteitsfonds brengt mecenaat en sponsoring aan voor de realisatie van: - de sociale ondersteuning en onderwijskundige omkadering van de studentengemeenschap - de financiering van hoogwaardig onderzoek en onderwijskundige innovaties - de maatschappelijke dienstverlening van de universiteit - de bevestiging van haar waardengerichtheid - de instandhouding van haar eeuwenoude erfgoed - de verdere uitbouw van haar logistieke infrastructuur - de versterking van haar internationale oriëntering.

Er kan dus gegeven worden aan een brede waaier van thema’s zoals wetenschappelijke onderzoeksprojecten, beurzen, gezondheidszorg, ontwikkelingssamenwerking, erfgoed, enzovoort.

Eind 2017 zijn er aan de KU Leuven 179 fondsen en 104 leerstoelen actief.

Er zijn in 2017 drieëntwintig nieuwe fondsen en dertien nieuwe leerstoelen opgericht. Eenentwintig leerstoelen zijn verlengd. 10.077 mensen en 1.046 organisaties deden een gift. Onze weldoeners organiseerden meer dan honderd benefietconcerten, fietstochten, quizzen en andere evenementen voor de mecenaatsdoelen van de KU Leuven. Zestien nalatenschappen vielen open. 119 mensen vroegen informatie over legateren aan de KU Leuven. De grootste groep schenkers valt binnen de categorie 0,01 – 1.149,99 euro. Procentueel lag de grootste stijging binnen de categorie 5.000 – 14.999,99 euro.

De totale mecenaatsopbrengst in 2017 bedraagt 18.445.065 euro als volgt op te delen : 4.884.566 euro aan schenkingen aan mecenaatsprojecten, 3.105.201 euro aan schenkingen voor fondsen, 5.686.302 euro via leerstoelen, 4.242.529 euro aan uitbetaalde legaten. Sponsoring bracht 526.467 euro op.

In 2017 richtte de strategische doelstelling van het Universiteitsfonds zich op fidelisering van schenkers door impactcommunicatie en segmentering van doelgroepen. Het erfgoedfonds werd opgezet als speciaal instrument gericht op de Alumni. De eerste projecten (klokken voor het Leo XIII seminarie en “Red de Molen” (watermolen kasteel van Arenberg)) zijn zeer succesvol.

12. Maatschappelijke en wetenschappelijke dienstverlening

Maatschappelijke dienstverlening

De denktank Metaforum publiceerde visieteksten over maatschappelijke kwesties, waarin multidisciplinaire werkgroepen de bestaande wetenschappelijke expertise hierrond samenleggen en vanuit dit brede perspectief concrete beleidsadviezen formuleren. Deze teksten worden online beschikbaar gesteld voor beleidsmakers en professioneel betrokkenen, en daarnaast uitgegeven als boekenreeks voor het brede publiek. Het boek A European Social Union after the Crisis was het

Page 19: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

xi

resultaat van meerdere jaren internationale interdisciplinaire reflectie over een mogelijke vorm voor een Europese sociale unie. Interdisciplinaire lezingen voor een breed publiek behandelden o.a. de rol van liberalisme als een samenleving xenofoob wordt en de vraag naar het belang van interdisciplinariteit. Voor studenten en andere geïnteresseerden werden er rond belangrijke ontwikkelingen actualiteitscolleges georganiseerd, die duiding bieden vanuit verschillende wetenschappelijke disciplines, bv. over de toekomst van de democratie in Europa en over regio’s die zich afscheuren van de staat. www.kuleuven.be/metaforum

Professoren en onderzoekers leveren via de media regelmatig bijdragen aan het maatschappelijk debat. Zo beantwoorden ze persvragen over zowel actuele thema’s als over hun eigen onderzoek en wordt via de corporate kanalen (persberichten, Campuskrant, nieuwssite, Facebook, Twitter, blog) nieuws over hun onderzoek actief verspreid. Vaak resulteert dit alles in krantenartikelen en/of bijdragen via radio of televisie. De bijdragen aan de geschreven pers worden opgevolgd via het dagelijkse persoverzicht dat via e-mail aan de abonnees wordt bezorgd. Daarnaast zorgen professoren en onderzoekers ook regelmatig voor opiniebijdragen in kranten en vinden ze ook steeds vaker de weg naar Twitter, dat een steeds sterkere rol als nieuws- en opinie medium inneemt. Personeel en studenten leveren ook regelmatig bijdragen voor de groepsblog KU Leuven Blogt. Zij schrijven over een onderwerp naar keuze, uit eigen naam en vertegenwoordigen enkel hun eigen standpunt, niet dat van de universiteit. In 2017 werd ook het geïntegreerd nieuwsplatform https://nieuws.kuleuven.be/ gelanceerd.

De KU Leuven initieerde en organiseerde heel wat evenementen m.b.t. wetenschapsactivering/ wetenschapscommunicatie om wetenschap, onderzoek, technologie en innovatie naar een breed publiek te brengen en grotere wetenschappelijke geletterdheid te bekomen. Dit kadert binnen het Convenant Wetenschapscommunicatie (2013-2017 ). Naast de reeds lang bestaande initiatieven zoals o.a. Kinderuniversiteit en Dag van de Wetenschap werden er ook een aantal andere initiatieven ingericht met grote impact en externe partners. Zo is STEM Universiteit KU Leuven, een samenwerking met Stad Leuven verder uitgerold en werd een eerste editie van Falling Walls, een internationale samenwerking, op poten gezet. Falling Walls Lab vervangt de Science Slam, die in 2016 voor de 4de keer georganiseerd werd. Een samenwerking met de andere Vlaamse universiteiten en één met grote impact werd gevonden in Universiteit van Vlaanderen dat in 2017 van start ging. Wetenschapscommunicatie KU Leuven organiseert hiernaast ook mee de jaarlijkse Summer School voor onderzoekers. De Groep Wetenschap & Technologie heeft ook in 2017 haar beleidsruimte aangewend om verschillende STEM-gerelateerde initiatieven naar jongeren en tijdens de schooluren, verder te ondersteunen. Ook de Faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen en de Faculteit Ingenieurswetenschappen werkten een sterk programma hieromtrent uit. Het gehele aanbod werd ruim gecommuniceerd, onder meer op de studiedag STEM voor leerkrachten van de STEM Coördinatie op 24 mei. Een overzicht van activiteiten rond wetenschapscommunicatie in 2017 zijn hier terug te vinden: https://www.kuleuven.be/communicatie/wetenschapscommunicatie/jaarkalender-2017. Een volledig overzicht van alle activiteiten rond wetenschapscommunicatie binnen de Associatie KU Leuven vindt u via www.doemijmaarwetenschap.be.

Over de dienstverlening in de zorgsector via UZ Leuven wordt apart gerapporteerd. Dienstverlening in de zorgsector gebeurt daarnaast ook via gespecialiseerde diensten zoals: het Trefpunt Zelfhulp binnen de Faculteit Sociale Wetenschappen, voor ondersteuning van zelfhulpgroepen en informatie over zelfhulp; PraxisP, het praktijkcentrum van de Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen en PortaAL (Poort naar een Actieve Levensstijl), het expertisecentrum voor gezond bewegen van de Faculteit Bewegings- en Revalidatiewetenschappen.

Wetenschappelijke dienstverlening

De wetenschappelijke dienstverlening behoort, naast onderwijs en onderzoek, tot de kerntaken van de universiteit. Zij omvat de ruime waaier van activiteiten die de universiteit levert ten bate van de maatschappij. Ze omvat de kennis- en technologieoverdracht naar de gemeenschap en de bedrijfswereld.

De technologie transfer office, KU Leuven Research & Development (LRD), beheert de exploitatie van het economisch potentieel van de onderzoeksresultaten. LRD beschikt over een multidisciplinair team van 80 medewerkers dat aan alle onderzoekers binnen de universiteit ondersteuning biedt op vlak van

Page 20: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

xii

de verschillende aspecten van wetenschappelijke dienstverlening en economische valorisatie van wetenschappelijke onderzoeksresultaten.

Op het volume aan contractonderzoek wordt in het hoofdstuk Onderzoeksverslag van dit rapport verder ingegaan.

Het volume contractonderzoek en wetenschappelijke dienstverlening, uitgedrukt in bedrijfsopbrengsten (na matching), bedraagt in 2017 €149,4 miljoen. Hiervan heeft €57,6 miljoen betrekking op contractonderzoek met de privésector, €14,6 miljoen op contractonderzoek met de privésector met overheidssteun, €5,3 miljoen op wetenschappelijke dienstverlening zonder contract en betreft €71,9 miljoen de valorisatie van onderzoeksresultaten.

13. Externe campussen en samenwerking met de hogescholen

Kulak

KU Leuven campus KULAK Kortrijk neemt als comprehensieve bachelorcampus sinds 52 jaar een unieke plaats in binnen het Vlaamse universitaire landschap en is voor KU Leuven een onmisbaar bruggenhoofd naar de bredere regio.

Vooreerst bieden we op KULAK een uniek opleidingsconcept aan naar Angelsaksisch model. Met curricula naar Leuvens model, maar met een stuk eigen profiel door een sterke interactie met het werkveld en een vrij uitgesproken focus op interdisciplinariteit, en dat in vrijwel elk van onze 23 bacheloropleidingen. In 2017 werd in die zin de vernieuwde bachelor Onderwijskunde uitgetekend. Met een duidelijk focus ook op interactief en collaboratief leren, wat zowel blijkt uit de gehanteerde werkvormen (ook technologie-ondersteund) als uit de sterke interactie tussen staf en studenten en tussen studenten onderling en waarvoor dit jaar het TECOL-project in volle breedte werd uitgerold. Met een sterk uitgebouwde meer gepersonaliseerde onderwijsbegeleiding. En met in 2017 een bijzondere inspanning richting het verder uitbouwen van de onderwijsinfrastructuur, waaronder de nieuwe labo’s wetenschappen, het leercentrum in de bibliotheek en het Edulab dat onder meer voor multilocatieleren is ingericht.

Tegelijk is KULAK intussen ook een campus met een eigen onderzoeksprofiel. Uitgesproken interdisciplinair en dat niet louter interfacultair, maar zelfs groepsoverschrijdend zoals ons labo rond thrombose en hemostase of ons labo naar educatieve technologie, dat in 2017 de academische aansturing toegewezen kreeg van het imec-onderzoeksprogramma rond smart education. Steeds uitgesprokener internationaal ook waarbij in 2017 de kaap van 30 verschillende nationaliteiten werd gerond op het niveau van predocs en postdocs. Uitgesproken complementair ook met het panLeuvense onderzoek. Sterk ingebed in de bestaande onderzoeksgroepen en departementen. Tegelijk met een stuk eigen onderzoekslijnen en regionaal verankerd waar relevant.

Daarnaast is KULAK ook sterk gericht op de bredere regio, niet in het minst via ons postuniversitair centrum, dat in 2017 meer dan 10.000 cursisten telde voor onze postacademische opleidingen. Ook de interactie met regionale spelers uit bedrijfswereld, ziekenhuizen, overheid en culturele sector is cruciaal voor KULAK. Net als de interregionale samenwerking binnen de Eurometropool.

Tenslotte is in 2017 de aanzet gegeven om de interactie tussen KULAK en campus Brugge verder te intensifiëren en de regionale aanwezigheid van KU Leuven in West-Vlaanderen zo vanuit beide locaties geconcerteerd vorm te geven.

Campussen en samenwerking met de hogescholen

Naast de campus Leuven en campus KULAK Kortrijk (cf. supra), heeft KU Leuven sinds 2013 twaalf extra campussen. De geïntegreerde opleidingen op de andere campussen van de KU Leuven maken volwaardig deel uit van de faculteiten waartoe ze behoren. De faculteiten zijn bevoegd voor deze opleidingen. De drie groepsvicerectoren dragen in het Gebu de verantwoordelijkheid voor de betrokken faculteiten, departementen en opleidingen, en dit voor alle campussen waar de groepen aanwezig zijn. Voor facultaire aangelegenheden, inclusief facultair financieel en personeelsbeleid, is de lijn: campusvoorzitter/-decaan, decaan, groepsvicerector. Voor aangelegenheden van algemeen beheer is

Page 21: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

xiii

de algemeen beheerder verantwoordelijk. Complementair behartigen de academisch beheerders regionaal de belangen van het algemeen beleid van de universiteit als gemandateerden van de rector.

De opleidingen op de campussen hebben een nauwe band met de regio waar ze gevestigd zijn. Met hun onderwijsaanbod, hun toepassingsgericht profiel en met hun onderzoek dragen ze bij tot de ontwikkeling van hun regio en spelen ze in op noden van de samenleving waar ze deel van uitmaken. Ze werken ook samen met de professionele bacheloropleidingen van de hogescholen: uitwisselen van wederzijdse expertise, gezamenlijke realisatie van onderwijs- en onderzoeksprojecten, jobbeurzen, wetenschapsweek en open dagen, gedeeld gebruik van laboratoria, e.a.

De benaming van de campussen werd als volgt bepaald: Campus Groep T Leuven, Campus De Nayer Sint-Katelijne-Waver, Campus Geel, Campus Carolus Antwerpen, Campus Sint-Andries Antwerpen, Campus Aalst, Technologiecampus Gent, Campus Sint-Lucas Gent, Campus Sint-Lucas Brussel, Campus Brussel, Campus Brugge, Campus Diepenbeek.

14. Universitaire Ziekenhuizen

In 2017 werd binnen UZ Leuven vanuit verschillende invalshoeken verder werk gemaakt van een intensief kwaliteitsbeleid. Zo werd er verder geïnvesteerd in het uitwerken en opvolgen van kwaliteitsindicatoren, zowel intern, als in het kader van het Vlaams Ziekenhuisnetwerk KU Leuven, als in het kader van initiatieven van de overheid. Zo koos UZ Leuven ervoor volop te participeren aan het Vlaams Indicatoren Project voor Professionals & Patiënten (VIP²). Voor heel veel pathologieën behaalt UZ Leuven excellente en vaak de beste resultaten voor Vlaanderen. Onder sturing van UZ Leuven in 2017 is het Vlaams Ziekenhuisnetwerk KU Leuven voort geëvolueerd naar een kennisnetwerk. Kwaliteitsverbetering door kennisdeling is de missie van het Vlaams Ziekenhuisnetwerk.

Het bestuurscomité heeft in 2017 eveneens beslist om jaarlijks een beperkt aantal projecten te definiëren die zowel qua methodologische aanpak als inhoudelijke impact in een voorbeeldeffect moeten resulteren.

2017 was eveneens het jaar waarin, mede in het licht van het door de overheid gecreëerd kader omtrent netwerkvorming onder de ziekenhuizen, de intentieverklaring ondertekend werd voor een duurzaam regionaal samenwerkingsverband voor de organisatie van basis- en referentiezorg in de regio Oost-Vlaams-Brabant. UZ Leuven, Regionaal Ziekenhuis Heilig Hart Leuven, Regionaal Ziekenhuis AZ Diest en Regionaal Ziekenhuis Heilig Hart Tienen vormen samen het locoregionaal netwerk Oost-Vlaams-Brabant, waar ziekenhuisdirecties, ziekenhuisdiensthoofden en -diensten in de komende periode dit raamwerk verder inhoudelijk zullen invullen. Acht ziekenhuizen, waaronder UZ Leuven hebben met een supraregionale samenwerkingsovereenkomst het oncologisch netwerk Vesalius opgericht. Met dat netwerk willen de ziekenhuizen de hoogkwalitatieve zorgverlening voor patiënten met kanker verder uitbouwen en verbeteren. UZ Leuven en het UZ Gent hebben in juni 2017 een raamovereekomst afgesloten die het makkelijker moet maken om samen te werken.

Page 22: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

xiv

Niet alleen nationaal, maar ook internationaal worden netwerkstructuren uitgebouwd. Zo maakt UZ Leuven deel uit van de in 2017 opgerichte “University Hospitals Alliance Europe” met 9 andere Europese universitaire referentieziekenhuizen (één per land). Op 1 maart 2017 gingen de Europese referentienetwerken voor zeldzame ziekten van start. Voortaan bundelen 900 medische teams uit heel Europa hun krachten voor de behandeling en diagnose van zeldzame ziekten. UZ Leuven is betrokken bij 19 van de 24 Europese netwerken. Tevens werd de samenwerking met het Leidens Universitair Medisch Centrum geïntensifieerd, met ook hier vooral aandacht voor het uitwisselen van knowhow van beide centra bij de uitwerking van benchmarkingmodellen van outcome-gegevens.

In februari 2017 werd het operatiekwartier en de postanesthesie-zorgafdeling (PAZA) van UZ Leuven na een grondige vernieuwing en uitbreiding officieel voorgesteld. Tevens vond dit jaar in UZ Leuven de duizendste longtransplantatie plaats. Het ziekenhuis is vandaag het grootste longtransplantatiecentrum van de Benelux. Op 28 april 2017 vond op de Health Sciences campus Gasthuisberg, in aanwezigheid van de minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, de Vlaams minister van Werk, Economie, Innovatie en Sport en de Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, de officiële voorstelling plaats van de bouwwerken aan ParTICLe, het eerste Belgische centrum voor protontherapie. Patiënten van UZ Leuven, AZ Diest en AZ Groeninge kunnen sinds april 2017 recht-streeks hun patiëntendossier inkijken via de pc of een app op de smartphone: mynexuzhealth, wat een primeur is in België.

De medische activiteiten in 2017 volgden de trend die in de voorbije jaren was ingezet. Zo was er een stijging van de dagopnames (110.708 versus 108.476 in 2016), een stijging van het aantal raadplegingen (717.405 versus 702.712 in 2016). Per werkdag waren er in 2017 gemiddeld 236 chirurgische ingrepen. Er is een lichte daling (1,8 percent) ten opzichte van 2016 voor het aantal functiemetingen voor cardiologie, pneumologie, endoscopie en neurofysiologie, namelijk 133.637. In totaal waren er 9 329 UZ Leuven-medewerkers, onder wie 1.593 artsen (vaste medische staf en artsen in opleiding) alsook iets meer dan 3 000 verpleegkundigen.

Aansluitend op de rectorverkiezing in 2017 werden de nieuwe rector Luc Sels en vicerector Chris Van Geet in september lid van het bestuurscomité. Prof. dr. Séverine Vermeire werd als nieuw lid aangesteld in opvolging van prof. dr. An Sermon. Het mandaat van de heer Max Jadot als lid van het bestuurscomité liep eveneens in 2017 ten einde. Prof. dr. Gunnar Buyse werd aangesteld als waarnemend diensthoofd kindergeneeskunde, in opvolging van prof. dr. Chris Van Geet. Prof. dr. Kathleen Claes werd aangesteld als lid van het directiecomité, dit in opvolging van prof. dr. Gunnar Buyse.

15. Universitaire Parochie

De Universitaire Parochie (UP) biedt binnen de universitaire gemeenschap een brede waaier aan activiteiten met betrekking tot levensverdieping, zingeving en geloof, gemeenschapsopbouw, vorming en solidariteit met de derde en de vierde wereld, en dit zowel in het Nederlands, als het Engels, het Frans en het Spaans. Deze activiteiten staan open voor studenten en personeelsleden. UP werkt met een team van vaste medewerkers en meer dan 100 vrijwilligers.

Er vinden wekelijkse liturgische vieringen plaats op zaterdagavond en zondag. Er worden ook gebedsvieringen, meditatiemomenten, huwelijksvieringen, doopsels, vormsels en begrafenissen georganiseerd, naast een dienstverlening voor belangrijke universitaire vieringen en herdenkings-vieringen.

UP draagt verantwoordelijkheid voor 9 studentengemeenschappen en beheert één studenten-residentie. UP organiseert eveneens een vijfdaagse universitaire onthaalsessie voor nieuwe studenten.

In samenwerking met verschillende Leuvense sociale organisaties biedt UP ook mogelijkheden tot sociaal engagement. De jaarlijkse iCare week, waar het vrijwilligerswerk in de verf gezet wordt, is hier het hoogtepunt van samen met de inleefreizen die georganiseerd worden.

UP biedt activiteiten aan met maatschappelijke, cognitieve, religieuze, spirituele en existentiële impulsen in verschillende vormen: lezingenreeksen, workshops, groepsgesprekken, studiedagen, zomerschool, individuele geestelijke begeleiding en de opleiding voor geestelijke begeleiders, rouwbegeleiding individueel en in lotgenootgroepen, interreligieuze activiteiten en contacten,

Page 23: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

xv

gebedsdynamiek, kunst als een weg tot levensverdieping. Via onze website, en in het bijzonder het onderdeel "Keep UP the Spirit", wordt aandacht besteed aan en worden leden van de universitaire gemeenschap uitgenodigd om creatieve bijdragen aan te leveren waarin maatschappelijke uitdagingen en levensverdieping op elkaar betrokken worden. In de loop van 2017 werd ook verder de internetaanwezigheid van UP uitgewerkt, o.a. via Facebook en Twitter.

UP neemt deel aan verschillende netwerken, waaronder de Vereniging voor universiteits- en hogeschoolpastoraal (VUHP) en het Leuvense interreligieuze initiatief "Grenzen Bewegen". Er is groeiende aandacht voor interreligieuze en interlevensbeschouwelijke activiteiten en evenementen – waarbij UP ook binnen de universiteit deelneemt aan verschillende beleidsorganen die deze interlevensbeschouwelijke activiteiten behartigen –, en UP profileert zich ook in kwesties van duurzaamheid en ontwikkelingssamenwerking.

Page 24: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

xvi

Page 25: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

KU LEUVEN

JAARVERSLAG

Page 26: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling
Page 27: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderwijs 1

ONDERWIJS

1 Globale beleidslijnen voor het universitair onderwijs

1.1 Algemene strategische beleidsdoelen

In academiejaar 2016-2017 was het beleidsplan ‘Onderwijs en studenten: visie en beleidsplan (2013-2017)’ dat door de Academische Raad werd goedgekeurd op 27 mei 2014, richtinggevend.

De visie die aan het beleidsplan ten grondslag ligt, kwam tot stand vanuit een universiteitsbrede reflectie op leren en onderwijs in het hoger onderwijs. We namen in rekening dat jonge mensen naar de universiteit komen om te werken aan hun eigen toekomst, door zich onder meer in een wetenschappelijke discipline te verdiepen. In essentie stelt de visie dat we met ons onderwijs jonge mensen willen aanspreken op dit disciplinaire future self. Als we ons onderwijs zo vorm geven, zijn er gegronde redenen om aan te nemen dat hun studie rijker, diepgaander, meer beklijvend en motiverend zal zijn. De dialoog binnen en met alle geledingen van onze instelling maakt duidelijk dat de visie appelleert. Opleidingen zien zich een centrale rol opnemen in het verder kritisch doordenken en concretiseren van de visie. Studenten en de academische gemeenschap onderkennen dat zij in interactie het disciplinaire future self kunnen aanspreken en een bijdrage kunnen leveren aan persoonsvorming. De dialoog ontvouwt zich binnen een context van steeds toenemende maatschappelijke verwachtingen. Van de universiteit wordt verondersteld dat zij jongeren opleidt die een leven lang in een geglobaliseerde en technologisch complexe wereld op een interdisciplinaire manier (maatschappelijke) problemen oplossen. Verder wordt van onze instelling ook verwacht dat zij inzet op de verdere democratisering van het hoger onderwijs en dat zij inspanningen levert om de diversiteit die onze samenleving kenmerkt, gerepresenteerd te zien in haar studentenpubliek. De Leuvense onderzoeksgroepen zijn sterk ingebed in een internationale context waarin zij innovatief en interdisciplinair werken. In de manier waarop ze functioneren zit vervat dat ze inspelen op en standpunt nemen ten aanzien van specifieke maatschappelijke verwachtingen. Het universiteitsbestuur wil vertrouwen en ruimte creëren om deze blauwdruk ook te laten doorwerken tot in het onderwijs. Het beleidsplan zet in op een aanpak van innovatie, interdisciplinariteit, levenslang leren en internationalisering die de eigenheid van de opleidingen maximaal respecteert en zichtbaar maakt. De diensten Onderwijs- en Studentenbeleid stemmen de ondersteuning die ze bieden verder af op deze ambitie. Met name ook voor studiebegeleiding en kwaliteitszorg wordt een verdere beweging naar de opleidingen toe gemaakt. Ook voor de thema’s studiebegeleiding en kwaliteitszorg hoort de disciplinaire eigenheid immers zo sterk als mogelijk tot zijn recht te komen. Inzetten op democratisering en diversiteit behoort ook tot de kerntaak van onderzoeksgroepen, maar vereist bovendien een specifieke expertise en een universiteitsbrede benadering, bv. in het geval van de groep van potentieel instromende studenten. Ook voor een adequate ondersteuning van het ‘leven aan de KU Leuven’: gezonde voeding, huisvesting, sociale, medische en psychologische dienstverlening, ontspanning, cultuur, sport, … ligt een adequate universiteitsbrede benadering voor de hand. Dit takenpakket wordt ter harte genomen door de diensten Studentenbeleid. Om het voor de verschillende betrokkenen mogelijk te maken hun verantwoordelijkheid op te nemen in de realisatie van de visie, bevat het plan 6 strategische doelen en 50 operationele doelen. Met dit plan wordt ruimte gecreëerd voor de academische gemeenschap om deze doelen inhoud te geven en om de diensten Onderwijs- en Studentenbeleid zo te positioneren dat ze optimaal kunnen bijdragen aan de realisatie van de visie.

1.2 Visie op onderwijs

Vanuit bestaande good practices en in nauwe samenwerking met de faculteiten werkt de Cel Onderwijs (CO) aan de verdere uitwerking en onderbouwing van het onderwijsconcept.

Om de kwaliteitszorg te laten aansluiten bij het nieuwe onderwijsconcept werd COBRA - Coöperatie, Reflectie en Actie - Checks & Balances -, een nieuwe kwaliteitszorgmethode voor de KU Leuven, geïntroduceerd (Academische Raad (AR) 26 mei 2015).

Overige elementen van visieontwikkeling in 2016-2017 hadden betrekking op de actualisering van de beleidsnota masterproef (AR 29 november 2016) en voorstellen tot aanpassing van de procedure omtrent het onderwijsportfolio op basis van een beleidsrapportering (AR 21 maart 2017).

Page 28: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderwijs 2

Tijdens haar jaarlijkse startdag reflecteerde de Onderwijsraad op 29 september 2016 over “tijd en ruimte voor onderwijs(vernieuwing)”. Het programma combineerde zo twee topics die uit de proefdoorloop van het kwaliteitszorgsysteem COBRA naar voren waren gekomen. Enerzijds was het de bedoeling om faculteiten te informeren over de infrastructuurplannen van de universiteit en anderzijds wilde de Onderwijsraad inspiratie bieden voor beleid rond onderwijsinnovatie. In het eerste deel van de startnamiddag verzorgden de Technische Diensten en ICTS een presentatie over de principes van de ruimteallocatie en de plannen en investeringen in gebouwen en infrastructuur, inclusief de ICT-infrastructuur. In een tweede deel volgde de presentatie van twee inspirerende voorbeelden van innovatieve werkvormen, die de aanleiding vormde voor een uiteenzetting en reflectie over beleidsmatige ondersteuning van onderwijsinnovatie.

De afstemming met de partners in de associatie was het voorwerp van de vergaderingen van de Adviesraad Onderwijs en Studenten. Binnen het Meerjarenplan voor Onderwijsverbetering en -vernieuwing 2014-2019 werden prioritaire acties aangeduid die richtinggevend waren voor de werking voor 2016-2017.

1.3 Kwaliteitszorg in onderwijs

Tijdens het academiejaar 2016-2017 werd het onderwijsbeleid en de regie voor de borging van de onderwijskwaliteit van KU Leuven beoordeeld door een externe commissie, aangesteld door de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) in het kader van de Instellingsreview+. Doorheen twee locatiebezoeken op 15-16 november 2016 en 7-9 december 2016 en op basis van de Kritische reflectie die de universiteit in het academiejaar 2015-2016 had voorbereid, kwam de commissie tot een positief eindoordeel.

Na de interne evaluatie van de proefdoorloop werd de bijgestelde kwaliteitszorgmethode COBRA (‘COBRA 2.0’) uitgewerkt en geïmplementeerd in de faculteiten. Een belangrijk aspect daarin was de ontwikkeling en ontsluiting van een volledig publieke webpagina ‘kwaliteitsrapportering’ als onderdeel van het vernieuwde digitale kwaliteitszorgportaal. Sinds 27 oktober 2016 kunnen personen die niet verbonden zijn aan KU Leuven informatie krijgen over de kwaliteit van een deel van de KU Leuven-opleidingen aan de hand van de blauwdruk en een COBRA-fiche (met sterktes en zwaktes van de opleiding). Dit wordt verder gefaseerd ingevoerd voor alle opleidingen in de komende academiejaren.

In academiejaar 2016-2017 werd ook verder gewerkt aan de realisatie van de visie en het beleidsplan onderwijs en studenten (2014-2017). Zo werden in het kader van operationele doelstelling 3 van het onderwijsbeleidsplan verschillende initiatieven genomen ter optimalisering van de werking van de Permanente Onderwijscommissie (POC) en de rol van de programmadirecteur zodat deze nog meer voluit de verantwoordelijkheid en het eigenaarschap voor de kwaliteit van het onderwijs kunnen opnemen (zie 2.1). Operationele doelstelling 10 vormde de aanleiding voor het herbekijken en actualiseren van de beleidsnota masterproef. Een geactualiseerde beleidsnota masterproef werd goedgekeurd op de Academische Raad van november 2016. Kaderend binnen de verdere opvolging van deze nota werd een ICTS-project opgestart met als doel een online tool voor de masterproef te ontwikkelen ter ondersteuning van het masterproefproces en de samenwerking tussen promotor en student. Daarnaast werd op vraag van de Onderwijsraad aanvullend onderzoek gevoerd naar de masterproef om onder meer de uitdagingen die gepaard gaan met het maken van een masterproef in een éénjarige master verder in kaart te brengen en te inventariseren hoe faculteiten toezien op de kwaliteit van de masterproef. Een rapportering over dit aanvullend onderzoek is voorzien najaar 2017. Tevens kaderend binnen operationele doelstelling 10 werd in academiejaar 2016-2017 verder werk gemaakt van de vertaling van de universiteitsbrede en facultaire visie op onderwijs en leren naar het opleidingsniveau, in combinatie en in samenhang met een opschaling van de actiepunten en de informatie uit COBRA. Concreet heeft dit vorm gekregen in het uitwerken van een blauwdruk (ter vervanging van het vroegere onderwijskundige referentiekader) en een opleidingsplan voor de verschillende opleidingen (zie 2.1). In 2016-2017 werd er voor een eerste lichting opleidingen (1/3 van het opleidingsaanbod) een blauwdruk en opleidingsplan uitgewerkt. Door de Onderwijsraad werd daarnaast in academiejaar 2016-2017 de beslissing genomen een tijdelijke werkgroep in te richten rond vormingsdoelen en geïntegreerd evalueren. De aanleiding hiervoor was het verduidelijken van de rol van vormingsdoelen bij het opstellen van blauwdrukken en opleidingsplannen door de opleidingen enerzijds en in het verder vormgeven aan de actuele visie op onderwijs en leren anderzijds. Dit leidde tot een advies van de Onderwijsraad over het statuut van vormingsdoelen aan KU Leuven. Daarnaast

Page 29: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderwijs 3

werd inspiratie- en ondersteuningsmateriaal ontwikkeld voor faculteiten rond het formuleren van vormingsdoelen en het (verder) uitbouwen van een vormingsaanbod binnen opleidingen.

1.4 Flexibilisering

Sinds het flexibiliseringsdecreet in 2004 werd ingevoerd, hebben studenten heel wat meer mogelijkheden om op allerlei manieren 'flexibeler' te studeren.

Zo werden procedures rond de toelating tot een bacheloropleiding zonder diploma secundair onderwijs, de toelating tot geïndividualiseerde trajecten en de EVC-aanvragen (Eerder Verworven Competenties) ingevoerd. Van deze mogelijkheden wordt gebruik gemaakt, maar de impact van deze maatregelen blijft beperkt tot een vrij klein aantal studenten.

Naast deze procedures, die door een eerder beperkt doelpubliek gebruikt worden, werd ook een meer algemene flexibilisering van het onderwijs nagestreefd. Daarom werd gekozen voor een meer geïntegreerde opleidingsbenadering. Studenten worden sinds 2009-2010 niet meer beoordeeld per ‘programmajaar’, maar kunnen hun opleidingen vrijer construeren in een opleidingsmodel. De studenten worden daardoor pas finaal beoordeeld over het geheel van een opleiding. In het kader hiervan werden ook nieuwe maatregelen ingevoerd om de studievoortgang van studenten te bewaken.

Nu de eerste jaren van implementatie van de meer flexibele systemen achter de rug zijn, wordt duidelijk dat deze operatie een grote impact heeft op de universiteit als organisatie. Niet enkel omdat de structuren waarbinnen studenten studeren veranderd zijn, maar ook omdat de begeleidings- en opvolgingslast voor de universiteit aanzienlijk verzwaard is. Werd initieel nog gedacht dat de grote werklast van overgaande aard zou zijn, dan wordt nu duidelijk dat er structureel een grotere werklast is. Zo is er extra personeel op centraal niveau dat zich louter bezighoudt met de opvolging van flexibiliseringsmaatregelen. Daarnaast is er een merkelijke toename in het aantal beroepsdossiers, die niet enkel toe te schrijven valt aan de meer mondige studenten, maar ook aan de grotere mogelijkheden die studenten hebben om uitzonderingen te vragen. Ten slotte is de grootste toename te situeren in faculteiten: de flexibele systemen en hun mogelijkheden creëerden over de hele instelling een nood aan extra begeleiding en informatie voor studenten bij het maken van keuzes, het doen van aanvragen, het interpreteren van examenresultaten, …. Alle faculteiten en diensten die met studenten werken, voelen hiervan de effecten.

Naar aanleiding daarvan kwam er binnen de universiteit een discussie op gang over (de gevolgen van) de flexibilisering. De evaluatie van de flexibilisering en het optimaliseren of herdenken van de flexibiliseringsmaatregelen werd expliciet als doelstelling in het Beleidsplan Onderwijs en Studenten opgenomen.

Deze evaluatie, op basis van data over de studievoortgang van studenten sinds de invoering van het opleidingsmodel, leidde tot een bijsturing van elementen van dat opleidingsmodel. Zo werden de mogelijkheden voor volgtijdelijkheid uitgebreid, werd er een studiepuntsgrens over opleidingen heen ingevoerd, en werd beslist dat studenten met een masterdiploma ongeacht hun leerkrediet mogen blijven verder studeren. De meest opvallende beslissing was echter dat startende studenten in bacheloropleidingen en schakelstudenten die na de examenperiode van september een cumulatieve studie-efficiëntie hebben die lager ligt dan 30%, de inschrijving voor het volgende academiejaar wordt geweigerd voor die opleiding. Op basis van data bleek immers dat deze studenten zo goed als geen kans hebben om het diploma van de opleiding te behalen. Zij heroriënteren beter sneller.

Al deze maatregelen gingen in vanaf 2015-2016, met de eerste weigeringen op basis van de ‘30%-regel’ in september 2016. Hierop verder bouwend werden ook in de master de studievoortgangsmaatregelen versoepeld, zodat alle masterstudenten nu drie keer voor een opleidingsonderdeel mogen inschrijven. Deze maatregel ging in voege in 2016-2017.

1.5 Onderwijsinnovatie en -ondersteuning

De KU Leuven is overtuigd van het grote belang om binnen haar werking specifieke posten binnen de begroting te behouden voor de ondersteuning van onderwijs en voor onderwijsinnovatie. Ze heeft daarom beslist een budget dat overeenkomt met 30 VTE structureel in te schrijven voor een permanent

Page 30: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderwijs 4

kader ter ondersteuning van het onderwijs en anderzijds een som van 2.230.585,30 euro te bestemmen voor projectwerking. Het budget voor projectwerking onderwijs wordt verdeeld over drie rubrieken:

- de Onderwijsprojecten (O-middelen) - 1.200.000,00 euro; - het OnderwijsOntwikkelingsFonds van de Associatie KU Leuven (OOF-projecten) -

530.585,30 euro (of 60% van het OOF); - de impulsprojecten voor onderwijs - 500.000,00 euro (zie ook 3.5.1).

De middelen van de O-projecten worden aangewend om het onderwijsconcept te implementeren. Om de implementatiedynamiek binnen de opleidingen te stimuleren werden aan elke faculteit centrale middelen ter beschikking gesteld voor onderwijsprojecten voor het academiejaar 2014-2015 en 2015-2016. Deze O-middelen worden per faculteit in opleidingen ingezet om onderwijs uit te werken dat in dialoog gaat met de visie. De projecten maakten duidelijk op welke manier faculteiten zich de visie contextueel eigen maken om zo ‘eenheid in diversiteit’ te realiseren. In 2015-2016 kon op basis hiervan gewerkt worden aan een facultaire onderwijsvisie en –beleidsplan (zie ook 3.5.1). In 2016-2017 werden de middelen een eerste keer ingezet om op het niveau van de opleiding blauwdrukken en opleidingsplannen uit te werken.

De OOF-projecten op het niveau van de Associatie KU Leuven vormen eveneens een prioriteit van de KU Leuven. De vicerector Onderwijsbeleid is voorzitter van het comité OOF. Op 23 januari 2015 keurde de Raad van Bestuur van de Associatie een nieuwe invulling van het OOF goed die tijdens datzelfde academiejaar operationeel werd. Uitgangspunt voor de nieuwe werking is dat iedere cluster een proportioneel deel van het OOF-budget ter beschikking krijgt om projecten uit te schrijven die deelaspecten van de nieuwe associatievisie op onderwijs- en studentenbeleid in de context van hun eigen cluster uitwerken. Extra stimulansen moedigen samenwerking over instellingsgrenzen heen aan. De Raad van Bestuur van de Associatie keurde de 6 projecten voor de clusters goed voor 2016.

Ten slotte werden op de rubriek impulsprojecten een aantal initiatieven gefinancierd, onder meer de opstart van enkele service learning initiatieven, het aanvullen en versterken van diversiteitbeleid, ondersteuning van Student Generated Content zoals zoals bv. het maken van (reflectieve) digitale verhalen – (Reflective) Digital Storytelling.

2 Kwaliteitszorg voor het onderwijs

2.1 Interne onderwijskwaliteitszorg

Na een grondige evaluatie van COBRA in het academiejaar 2015-2016 werd in het academiejaar 2016-2017 verder werk gemaakt van de gedragenheid, effectiviteit en flexibiliteit van een vernieuwd model (‘COBRA 2.0’).

Om ruimte te maken voor de uitwerking van het vernieuwde model, werd 2016-2017 beschouwd als een overgangsjaar waarin de doorloop van COBRA werd verlicht. Dat overgangsjaar werd beschouwd als het tweede jaar in de vernieuwde 2x2-cyclus, waarin de opleidingen, faculteiten, Onderwijsraad en het Gebu hun actieplannen uit de proefdoorloop dienden te actualiseren. De eerste ronde in de uitwerking van de blauwdrukken en opleidingsplannen werd hierin meegenomen: opleidingen die een opleidingsplan ontwikkelden konden hun COBRA-actieplan in de oefening integreren.

De nieuwe aanpassingen aan COBRA zijn getest en verfijnd in de proefprojecten ‘COBRA in SLO’ en ‘COBRA in Kulak’ om zo de overgang naar COBRA 2.0 op een gedragen en duurzame manier aan de universiteit te doen verlopen. Beide projecten hadden tot doel de praktisch-organisatorische werking van de eerste COBRA-cyclus tot een hoger niveau te tillen en de implementatie ervan in de werking van opleidingen en faculteiten te optimaliseren. De geteste elementen bevatten onder andere verschillende communicatie-initiatieven over en doorheen het COBRA-proces, variaties van de nieuwe flexibele vragenset, gebruik van het selectieprotocol, de rol van campusniveau in COBRA, etc. Het resultaat daarvan werd verspreid onder de verschillende faculteiten met het oog op een nieuwe COBRA-doorloop in de academiejaren 2017-2019.

Naast de verfijning van de eerste COBRA-cyclus aan de hand van twee projecten, werd ook de volledige aanpak vanuit de centrale diensten in de organisatie van de toekomstige COBRA-doorloop veranderd ten opzichte van de implementatie in de proefdoorloop. Het universiteitsbrede COBRA-draaiboek (met

Page 31: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderwijs 5

tussentijdse universiteitsbrede deadlines en sjablonen) werd vervangen door een set minimale universiteitsbrede afspraken (met één universiteitsbrede einddeadline) op basis waarvan de faculteiten hun eigen draaiboek opstelden, afhankelijk van de eigen context.

Om faculteiten te ondersteunen bij de organisatie van de nieuwe COBRA-cyclus lanceerde de Cel Opvolging Onderwijskwaliteit (COOK) een ondersteuningsportaal, zowel in het Engels als in het Nederlands. Dit ondersteuningsportaal bevat universiteitsbrede richtlijnen en vrij te gebruiken ondersteuningsmateriaal. Studenten, docenten, medewerkers, programmadirecteurs, vicedecanen en facultaire COBRA-medewerkers kunnen met deze informatie aan de slag gaan om met COBRA de kwaliteitscultuur van de opleiding en de faculteit verder te versterken. De lancering van het ondersteuningsportaal gebeurde tevens in de context van een vernieuwde COBRA-website.

Tot slot werd de ondersteuning voor COBRA uitgebreid met vaste intervisiemomenten voor COBRA-medewerkers. Deze intervisiemomenten hebben als doel de COBRA-medewerkers voor te bereiden op de organisatie van COBRA aan hun faculteit in een context van uitwisseling van good practices in de ontwikkeling van een kwaliteitscultuur.

Ook het onderwijsdashboard werd na de COBRA-proefdoorloop geëvalueerd. Op basis van die evaluatie werd het onderwijsdashboard in academiejaar 2016-2017 uitgebreid. Zo werd een tabblad met gegevens m.b.t. opleidingsonderdelen toegevoegd (met de verdeling van de werkvormen, de verdeling van de examenmomenten, het aantal opleidingsonderdelen volgens hun aantal studenten, struikelopleidingsonderdelen, de gemiddelde score op de bachelor- of masterproef en het percentage studenten dat deze proef succesvol in eerste zit aflegt). In het dashboard zijn ook gegevens toegevoegd van de opleidingsevaluaties specifiek met betrekking tot de stage, de bachelorproef en de masterproef. Met het oog op het toegankelijk maken van gegevens waartegen de gegevens per opleiding afgezet kunnen worden, werden enerzijds de autorisaties aangepast, zodat een programmadirecteur niet alleen de eigen opleiding kan zien, maar alle opleidingen van de faculteit. Anderzijds werden, naast de reeds bestaande dashboards met geaggregeerde gegevens per faculteit en voor heel de universiteit, nieuwe geaggregeerde dashboards ter beschikking gesteld met een aggregatie voor elk van de drie Groepen.

Om opleidingen de gelegenheid te bieden om naast het documenteren van het kwaliteitszorgproces ook op bepaalde tijdstippen een synthese te maken van de (initiatieven voor de) kwaliteit van de opleiding, werd in 2016-2017 gestart met de uitwerking van blauwdrukken en opleidingsplannen voor alle opleidingen. De concrete implementatie hiervan gebeurde in 2016-2017 alvast voor 1/3de van de opleidingen en werd ondersteund door O-middelen die de faculteiten hiervoor ter beschikking kregen. In de blauwdruk kunnen opleidingen aangeven op welke manier de universiteitsbrede en facultaire onderwijsvisie vertaald werd, wat hun profiel is en waar zij voor staan. De blauwdruk vormt vanuit deze optiek een basisdocument voor alle betrokkenen van de opleiding en dus ook de externe experten in het kader van de COBRA-doorloop. De blauwdruk zal de achtergrond vormen waartegen de opleidingen hun visie op onderwijs verder kunnen vertalen in strategische en operationele doelstellingen in een opleidings(/actie)plan. Het opleidingsplan wordt enerzijds gevoed vanuit de informatie en actiepunten die uit COBRA naar boven gekomen zijn en geeft anderzijds ook invulling aan de prioriteiten uit de facultaire beleidsplannen en uit de eigen ontwikkelingen binnen de opleiding. In het opleidingsplan komen de thema’s, die de POC in acties wenst om te zetten vanuit de reflectie in de COBRA-bespreking – de bekommernissen van de primaire actoren vanuit COBRA –, samen met de thema’s waarop de faculteit en opleiding zelf wensen in te zetten vanuit het facultaire beleidsplan en de eigen noden binnen de opleiding. Op die manier geeft het opleidingsplan vertaling aan input vanuit zowel inductieve als deductieve kwaliteitszorgstromen.

Met het oog op de realisatie van doelstelling 3 uit het beleidsplan werden in 2016-2017 enkele initiatieven genomen om de werking van de POC en de rol van de programmadirecteur te optimaliseren. Op de Onderwijsraad van oktober 2016 lag de nota Rapportering vragenlijst POC-werking voor, die de resultaten presenteerde van een bevraging die het voorbije academiejaar in de faculteiten afgenomen werd om beter greep te krijgen op de inbedding van de POC’s in het facultaire bestuursmodel, de organisatie en ondersteuning van de POC’s en het mandaat van de programmadirecteur. De bevraging en opvolging ervan kaderde eveneens in de voorbereiding op de Instellingsreview, waar het thema POC een plaats kreeg in de horizontale reviewtrail (zie 2.2.). De rapportering zelf gaf een uitgebreide beschrijving van de organisatie en concrete werking van de POC in de verschillende faculteiten en presenteerde tegelijk een brede waaier aan inspirerende praktijken. Tevens werden er een aantal aandachtspunten opgelijst die op het niveau van de faculteit of instelling om opvolging vragen. De

Page 32: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderwijs 6

Onderwijsraad besliste om deze rapportering aan alle POC’s ter beschikking te stellen en om op facultair niveau een bespreking te houden met speciale aandacht voor de facultaire aandachtspunten. De timing van de facultaire bespreking en terugkoppeling ervan werd ingeschoven in de timing van COBRA 2 (30 juni 2017) en COBRA 3 (Onderwijsraad oktober 2017). Op basis van de facultaire input zal het komende academiejaar (2017-2018) dan verder nagedacht worden over de te nemen acties, op de verschillende niveaus. Sinds 2016-2017 beschikt elke POC ook over een jaarlijkse financiële ondersteuning om externe peers en werkvelddeskundigen in de context van het COBRA-systeem uit te nodigen.

Aan KU Leuven wordt de kwaliteit van het onderwijs ook systematisch opgevolgd via de universiteitsbrede bevragingen van curricula en opleidingsonderdelen. In COBRA wordt op verschillende niveaus (opleiding, faculteit, universiteit) op basis van kwalitatieve en kwantitatieve informatie gereflecteerd over de kwaliteit van onderwijs en, indien nodig, actie ondernomen. De resultaten van de universiteitsbrede bevragingen kunnen daarbij deel uitmaken van de kwantitatieve informatie. Opleidingsonderdelen worden universiteitsbreed geëvalueerd via de studentenbevraging onderwijs. De bevraging gebeurt elektronisch en wordt jaarlijks georganiseerd, waarbij de opleidingsonderdelen gespreid worden over drie jaar. Deze evaluaties zijn erop gericht om de mate waarin (binnen een bepaalde context) kwaliteitsvol onderwijs wordt geboden aantoonbaar te maken. De resultaten worden meegenomen in personeelsbeslissingen en in initiatieven die gericht zijn op de verbetering van de kwaliteit van het onderwijs. Verder is er de opleidingsevaluatie, een online bevraging bij afstuderende bachelor- en masterstudenten over de kwaliteit van de genoten opleiding en de randvoorwaarden waarbinnen de opleiding wordt aangeboden. Tot academiejaar 2014-2015 waren de opleidingsevaluaties gekoppeld aan de externe opleidingsvisitaties. Om de vier jaar werd daarom aan opleidingen de mogelijkheid geboden om deel te nemen. Met de opschorting van de visitaties is de procedure voor de opleidingsevaluaties herbekeken. Sinds academiejaar 2015-2016 krijgen opleidingen jaarlijks de mogelijkheid om deel te nemen aan de opleidingsevaluaties. In mei 2017 hebben 86 bachelor-, master- en master-na-masteropleidingen van die mogelijkheid gebruik gemaakt. De bevraging peilt naar een aantal algemene aspecten van het curriculum (opbouw, studeerbaarheid, academische gerichtheid, …). Tot slot, worden alle afgestudeerde masterstudenten van KU Leuven ongeveer één jaar na afstuderen bevraagd over de genoten opleiding en hun loopbaan. De bevraging gebeurt elektronisch aan de hand van een gestandaardiseerde vragenlijst en vindt om de twee jaar plaats. De volgende editie is gepland voor academiejaar 2018-2019 bij afgestudeerden van academiejaar 2016-2017. Tijdens academiejaar 2017-2018 wordt binnen de klankbordgroep facultaire datamanagers overlegd over hoe de bevraging geoptimaliseerd kan worden.

Het onderwijsportfolio met bijhorende peerreview is sinds academiejaar 2014-2015 een belangrijk instrument aan KU Leuven om het gesprek over onderwijs te versterken en verder werk te maken van de waardering van onderwijs en de validering van onderwijstaken. Per academiejaar vinden twee rondes van het portfolioproces plaats (een ronde per semester). In 2015-2016 werd reeds tweemaal tussentijds gerapporteerd aan het beleidsconclaaf over de implementatie van het portfolio, wat resulteerde in een aantal kleinere aanpassingen ter optimalisatie van het instrument. In academiejaar 2016-2017 werd met het oog op het blijvend maximaliseren van de meerwaarde van het instrument een beleidsrapportering over het onderwijsportfolio gemaakt die besproken werd op de verschillende gremia. Die rapportering werd opgesteld op basis van informatie uit bevragingen van en (focus)gesprekken met de verschillende betrokkenen. Op basis van die rapportering keurde de Academische Raad de bestendiging van het portfolioproces goed. De bestaande werkwijze werd daarbij op twee punten aangepast. Zo wordt aan de Groepsbesturen gevraagd om meer peerreviewleden voor te dragen die ervaring hebben met de context van geïntegreerde opleidingen en is het onderwijsportfolio met eindoordeel van de peerreview voortaan vijf jaar geldig. Daarnaast diende KU Leuven een aanvraag in tot toetreding bij de wederzijdse erkenning van de Basiskwalificatie Onderwijs om de waardering voor onderwijs bijkomend in de kijker te plaatsen. KU Leuven wordt erkend als ‘trendvolger’ waardoor een BKO-certificaat uitgereikt zal kunnen worden aan docenten die het portfolioproces succesvol zullen doorlopen.

2.2 Instellingsreview

In het academiejaar 2015-2016 bezocht een externe commissie, aangesteld door de NVAO, de KU Leuven in de context van de Instellingsreview+. Daarvoor diende KU Leuven op 4 oktober 2016 een Kritische reflectie met regierapportage in bij de NVAO. De Kritische reflectie en regierapportage werden door de externe commissie gehanteerd als leidraad om met de universiteit in gesprek te gaan tijdens de twee locatiebezoeken op 15-16 november 2016 en 7-9 december 2016.

Page 33: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderwijs 7

Het eerste locatiebezoek had als doelstelling kennis te maken met de universiteit en haar uitgangspunten in visie, beleid en werkwijze aan de hand van vier gesprekken en twee focusthema’s met studenten en personeel uit alle geledingen. De twee focusthema’s werden gekozen op voordracht van de universiteit en gingen over ‘onderzoeksgedreven, maatschappijgericht en persoonsvormend onderwijs’ en ‘waardering voor onderwijs’. Het eerste locatiebezoek ging van start met een ‘meet & greet’ tussen de universiteit en de commissie. Zowel studenten als personeel waren welkom op dit evenement, op locatie of via een livestream op de website van KU Leuven. Naast de gemengde gesprekken verzorgde de Studentenraad KU Leuven een moment waarop ze zonder aanwezigheid van andere geledingen uit de universiteit met de commissie in gesprek ging over studentenparticipatie en het onderwijs(beleid) aan KU Leuven.

Op het einde van het eerste locatiebezoek vond een cocreatie plaats waarin de drie reviewtrails werden bepaald. Aan de hand van die reviewtrails onderzocht de commissie tijdens het tweede locatiebezoek het onderwijsbeleid en de kwaliteitszorg van KU Leuven verder in de diepte. De bedoeling was daarmee na te gaan hoe de visie op onderwijs en leren en het onderwijsbeleid concreet vorm krijgen in de faculteiten en de opleidingen. In de eerste ‘verticale’ reviewtrail werd de Faculteit Farmaceutische Wetenschappen in detail bekeken binnen de dynamiek van inspiratie en verankering tussen universiteit, groep, faculteit, POC en opleiding met als thema de blauwdruk en de opleidingsplannen. In de tweede ‘horizontale’ reviewtrail onderzocht de commissie hoe in vier POC’s met verschillende kenmerken de onderwijsvisie en het onderwijsbeleid concreet gestalte krijgen. Er werd gekozen voor vier (F)POC’s over de drie Groepen van de universiteit, namelijk de POC master Bio-ingenieurswetenschappen, POC Handelswetenschappen, FPOC Industriële Ingenieurswetenschappen en POC Revalidatieweten-schappen en Kinesitherapie. De commissie besteedde daarbij bijzondere aandacht aan de rol van de programmadirecteur en de studenten. De derde reviewtrail handelde over de rol van de POC in de kwaliteitszorgmethode COBRA. Daarvoor ging de commissie in gesprek met de POC Criminologische Wetenschappen en nam ze deel aan een vergadering over COBRA op de FPOC Theologie en Religiewetenschappen. Daarnaast ontmoette de commissie ook de Studentenraad KU Leuven om te praten over de studentenparticipatie binnen de drie COBRA-cycli.

Op 11 september 2017 kreeg KU Leuven een positief eindoordeel in het kader van de Instellingsreview. Het resultaat werd neergeschreven in een evaluatierapport (met betrekking tot het onderwijsbeleid) en een adviesrapport (met betrekking tot de regie voor de borging van de onderwijskwaliteit). NVAO besloot dat KU Leuven ‘een adequaat onderwijsbeleid heeft dat zij effectief en verbeteringsgericht uitvoert zodat zij, mede op basis van de heersende kwaliteitscultuur, kan garanderen dat de kwaliteit van haar onderwijs zich op een internationaal en maatschappelijk relevant niveau bevindt’. Naast verschillende sterktes formuleert de externe commissie vanuit een ontwikkelingsgericht perspectief enkele aanbevelingen waarmee KU Leuven de komende jaren aan de slag zal gaan. In haar adviesrapport bevestigt de externe commissie de ingeslagen weg en moedigt ze de geplande doorontwikkeling van COBRA aan.

2.3 Visitatierooster van het beschouwde en komende academiejaar

De reguliere opleidingsvisitaties komen in de periode 2015-2021 te vervallen behalve voor nieuwe opleidingen, opleidingen in hersteltraject en internationaal georganiseerde opleidingen die voorheen nog niet werden gevisiteerd en geaccrediteerd. In het academiejaar 2016-2017 werden volgende opleidingen gevisiteerd: Master of Arts in gender en diversiteit en Master of Medicine in de specialistische geneeskunde (hervisitatie). In hetzelfde academiejaar werden voor diezelfde opleidingen ook de visitatierapporten ontvangen. Het resultaat van de visitatie was voor de twee opleidingen positief. In het komende academiejaar 2017-2018 zullen volgende opleidingen aan KU Leuven gevisiteerd worden: Master of Science in Digital Humanities, Master of Science in Sustainable Development en Erasmus Mundus Master of Science in Public Sector Innovation and eGovernance (visitatie aan de universiteit van Münster).

2.4 Opvolging van de aanbevelingen van de visitatiecommissies

In het vorige systeem van interne kwaliteitszorg aan KU Leuven legde elke opleiding uiterlijk één jaar na de publicatie van het visitatierapport een opvolgingsverslag voor aan het Groepsbestuur. De opvolgingsverslagen werden eerst grondig besproken met de opleiding, de vicerector Onderwijsbeleid en de vicerector van de Groep. Nadien volgde de bespreking door het Groepsbestuur. In het vorige systeem van interne kwaliteitszorg werden opleidingen daarnaast ook vier jaar na de onderwijsvisitatie

Page 34: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderwijs 8

geëvalueerd door een zogenaamde balanscommissie. Met de opschorting van de opleidingsvisitaties en de invoering van een nieuwe kwaliteitszorgmethode aan KU Leuven (COBRA) wordt er sinds 2015-2016 niet langer gewerkt met opvolgingsverslagen en balanscommissies. In de nieuwe kwaliteitszorgmethode houden de opleidingen, en vervolgens de faculteiten, zelf toezicht op de opvolging van de aanbevelingen van visitatiecommissies, onder meer via de opleidingsplannen en facultaire actieplannen.

2.5 Accreditatie

In 2016-2017 werden in totaal 18 accreditatieaanvragen ingediend bij NVAO, die allen resulteerden in een positief accreditatiebesluit.

2.6 Centrale onderwijsondersteunende diensten en raden

2.6.1 Cel Onderwijs (CO)

In het academiejaar 2016-2017 investeerde de Cel Onderwijs (CO) in de verdere uitwerking en theoretisch-empirische onderbouwing van het onderwijsconcept. Onderzoek werd uitgevoerd naar de evolutie van toekomstbeelden bij pubers en jongvolwassenen (in samenwerking met het secundair onderwijs). In samenwerking met de Faculteit Geneeskunde werd de relatie tussen het disciplinaire toekomstige zelf van studenten en hun wetenschappelijke integriteit onderzocht. In een onderzoek in samenwerking met de Faculteit Industriële Ingenieurswetenschapen werd een vragenlijst ontwikkeld om naast diep en oppervlakkig leren ook identiteitsgebaseerd leren in kaart te brengen. In samenwerking met de Faculteit Rechtsgeleerdheid werd nagegaan of faalangst kan worden beschouwd als een sociale angst. Daarnaast werd in samenwerking met de Faculteit Farmaceutische Wetenschappen en de Faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen onderzoek gedaan naar de relatie tussen het aanspreken van het disciplinaire toekomstige zelf van studenten tijdens interactiemomenten en hun opmerkzaamheid voor wat in het college behandeld wordt, alsook hun prestaties op kennistoetsen. Onderzoek in de Faculteit Ingenieurswetenschappen toonde aan dat het aanspreken van studenten op hun disciplinaire toekomstbeeld de relatie tussen onderzoeksgedreven onderwijs en leren medieert.

De resultaten van deze onderzoeksprojecten werden ontsloten via de website van de Cel Onderwijs, die de visie op leren en onderwijs op een toegankelijke manier uiteenzet en laat zien hoe deze visie gebaseerd is op de literatuur en de empirische bevindingen van de Cel Onderwijs.

Daarnaast werd in samenwerking met verschillende faculteiten onderzoek opgestart rond de volgende thema’s: - de sociale grondslagen van het behoren tot en uniek zijn binnen een groep; - de relatie tussen de perceptie van de onderwijsleeromgeving en het aanspreken, verdiepen en

verbreden van het disciplinaire toekomstige zelf van studenten in colleges; - faalangst van studenten bij geïntegreerde examens; - de impact van het disciplinaire toekomstige zelf van studenten op stages.

2.6.2 Dienst Onderwijsbeleid (DOWB)

De Dienst Onderwijsbeleid is een academische dienst met een bestuurlijke focus. Vertrekkende vanuit een engagement voor het onderwijs, draagt de dienst vanuit zijn expertise bij aan een kwaliteitsvol onderwijsbeleid binnen KU Leuven. De dienst doet dit in opdracht van de vicerector Onderwijsbeleid en in overleg met de beleidsverantwoordelijken in de faculteiten en de drie Groepen.

De Dienst Onderwijsbeleid staat in voor de voorbereiding van het universitair beleid inzake onderwijs en leren (wat zich onder meer vertaalt in beleidsnota’s en beleidsadviezen voor het Gemeenschappelijk Bureau en de Academische Raad), verzorgt beleidsinhoudelijke ondersteuning bij de implementatie van dat beleid op alle niveaus en geeft hierbij informatie en advies (via infosessies, specifieke websites, bijdragen aan de Nieuwsbrief Onderwijs en in antwoord op ad-hoc vragen). De dienst staat eveneens in voor kwantitatieve en kwalitatieve instrumentontwikkeling.

De Dienst Onderwijsbeleid vertegenwoordigt KU Leuven in externe onderwijsgerelateerde organen en is verantwoordelijk voor een reeks rapporteringen op vraag van de overheid en andere externe instanties. Tevens staat de dienst in voor het verschaffen van informatie en advies aan de universitaire

Page 35: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderwijs 9

gemeenschap inzake het externe beleid. Daartoe volgt de dienst de ontwikkelingen op vlak van onderwijs buiten de KU Leuven – Vlaanderen, Europa, wereld – op en ondersteunt hij de wijze waarop de KU Leuven hierop anticipeert, inspeelt of reageert.

De dienst bestaat uit de Cel Onderwijsbeleid, de Cel Datamanagement en de Cel Lerarenopleiding.

De Cel Onderwijsbeleid (http://www.kuleuven.be/onderwijs/onderwijsbeleid/dowb/cel_onderwijsbeleid) doet beleidsvoorbereidend en -ondersteunend werk voor de Onderwijsraad en andere (onderwijs-gerelateerde) organen (waaronder de Ondersteuningsgroep Interuniversitaire Opleidingen en het Onderwijsontwikkelingsfonds (OOF) van de Associatie KU Leuven). Ze staat in voor externe kwaliteitszorg op opleidingsniveau, coördineert de verschillende aspecten van het onderwijsportfolio waaronder de kwaliteit van het peerreviewproces. Tevens adviseert en begeleidt ze faculteiten bij het vernieuwen van het onderwijsaanbod en bij de beleidsmatige aspecten van curriculumontwikkeling, al dan niet in samenwerking met (inter)nationale partners.

De Cel Datamanagement (http://www.kuleuven.be/onderwijs/onderwijsbeleid/dowb/datamanagement) heeft als doel het waardevol maken van gegevens over studenten, leren en onderwijs met het oog op operationeel gebruik en beleidsvorming. Meer concreet staat de Cel in voor het ter beschikking stellen van managementinformatie over onderwijs en studenten en voor universiteitsbrede bevragingen (studentenbevraging onderwijs, opleidingsevaluatie, alumnibevraging, uitstroombevragingen, ...). De Cel Datamanagement wordt gekenmerkt door een specifieke expertise op het technisch-methodologische vlak (datawarehouse, analysemethoden en -technieken, onderzoeksmethoden) en op het vlak van kwaliteit en relevantie van gegevens voor beleidsdoeleinden (zowel intern, bijv. managementinformatie, als extern, bv. Databank Hoger Onderwijs (DHO)).

De Cel Lerarenopleiding staat in voor de beleidsondersteuning, de communicatie, de eerstelijnsopvang en de representatie van het onderwijs- en onderzoeksbeleid van het Academisch Vormingscentrum voor Leraren (AVL) van de KU Leuven (http://www.kuleuven.be/onderwijs/avl/), en voor het faciliteren van overleg dienaangaande tussen Specifieke Lerarenopleidingen, faculteiten, diensten en beleidsorganen.

Naast de recurrente taken droeg de dienst in 2016-2017 bij aan de voorbereiding en het verloop van het bezoek van de externe commissie (op 15-16 november 2016 en 7-9 december 2016) in het kader van de Instellingsreview - dossiervoorbereiding voor de gespreksdeelnemers en de NVAO-commissie, deelname aan de gesprekken - en de ondersteuning van de werkgroep ‘herindeling academiejaar’. Voor de Cel Lerarenopleiding overheerste het dossier ‘Educatieve Master’ de overige werkzaamheden.

2.6.3 Dienst Onderwijsprofessionalisering en -ondersteuning (DOO)

De Dienst Onderwijsprofessionalisering en -ondersteuning heeft twee opdrachten. Enerzijds brengt ze het belang van kwaliteitsvol onderwijs onder de aandacht en ondersteunt ze kwaliteitsontwikkeling. De opdracht bestaat uit de professionalisering en ondersteuning van opleidingsverantwoordelijken, docenten, assistenten, doctorandi en onderwijsondersteuners, en de ondersteuning van faculteiten, POC’s en andere stuur- en werkgroepen. Anderzijds ondersteunt DOO (Cel Levenslang Leren) permanente vorming en andere vormen van levenslang leren door centrale procesopvolging en ondersteuning voor permanente vorming, door het zichtbaar maken van het volledige aanbod aan levenslang leren van de KU Leuven en door de ondersteuning, organisatie en communicatie van nascholingsinitiatieven voor leraren (AVL-nascholing).

In het academiejaar 2016-2017 organiseerde en ontwikkelde DOO een universiteitsbreed aanbod van professionaliseringsinitiatieven afgestemd op verschillende doelgroepen die betrokken zijn bij het ontwerpen, verzorgen en ondersteunen van onderwijs (assistenten, beginnende docenten, docenten, facultaire onderwijsondersteuners, programmadirecteurs/opleidingsverantwoordelijken) (zie ook 2.7).

De dienst bood daarnaast ondersteuningstrajecten op maat aan, op vraag van een faculteit, een opleiding, een docent of een assistent en afgestemd met het faculteitsbestuur en de facultaire onderwijsondersteuners. In het bijzonder verleende DOO op verzoek van docenten, faculteitsverantwoordelijken of POC’s onderwijskundige ondersteuning bij onderzoek van onderwijsproblemen, evaluatie van studieprogramma’s, examens en studietijdmetingen (zie 3.4.2).

Page 36: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderwijs 10

De Dienst Onderwijsprofessionalisering en -ondersteuning is ook bevoegd voor de centrale ondersteuning van levenslang leren en permanente vorming en speelt een belangrijke rol in de dienstverlening en ondersteuning inzake levenslang leren. Sinds het academiejaar 2014-2015 staat de dienst ook in voor de ondersteuning, organisatie en communicatie van nascholingsinitiatieven voor leraren. Daarnaast beheert de dienst voor de KU Leuven het Studiecentrum Open Universiteit in uitvoering van Open Universiteit Nederland.

De consulenten permanente vorming (PV) staan in voor het ondersteunen van organisatoren permanente vorming (zie ook 3.3). Dit omvat in de eerste plaats de centrale procesopvolging op basis van de interne regelgeving: coördinatie van de centrale registratie in de programmagids, coördinatie en opvolging van het verplicht gebruik van de agenda permanente vorming, opvolging van de realisatie en goedkeuring van samenwerkingsovereenkomsten, ontwikkeling en opvolging van een kwaliteitszorgsysteem in samenwerking met de betrokken centrale diensten en opvolging van de erkenning van PV-opleidingen met getuigschrift door de faculteiten, opvolging van sterktes en zwaktes in de interne regelgeving met het oog op bijsturing ervan. In de tweede plaats staan de consulenten in voor informatie, advies en ondersteuning bij de toepassing van de interne regelgeving door alle betrokkenen: bij de ontwikkeling van nieuwe postgraduaten en opleidingen met getuigschrift, inclusief de voorbereiding van de erkenningsprocedure, bij het opstellen van nieuwe samenwerkingsovereenkomsten, via uitbouw en onderhoud van de interne website voor PV-organisatoren en via mailings. De consulenten zijn het centrale aanspreekpunt voor alle PV-organisatoren en -betrokkenen en voor de centrale diensten van de KU Leuven en beantwoorden hun vragen op punctuele of procesmatige wijze. Daarnaast zorgen de consulenten voor de centrale bekendmaking van permanente vorming via de website, de flyer en affiche permanente vorming, beurzen, databanken, .... Ten slotte plaatsen de consulenten de permanente vorming in het bredere kader van levenslang leren, bundelen zij de initiatieven van KU Leuven op de portaalsite Levenslang Leren en hebben zij oog voor de mogelijkheden tot kruisbestuiving tussen deze initiatieven.

De consulente Open Universiteit runt het Studiecentrum Open Universiteit Leuven. Dit studiecentrum biedt aan volwassenen de mogelijkheid om via zelfstudie een universitair diploma te behalen of om een certificaat te behalen voor losse cursussen uit het universitaire programma. Het studiecentrum geeft voornamelijk informatie en advies aan belangstellenden, maakt het aanbod bekend en organiseert traject-, studie- en examenbegeleiding voor de studenten. Het aantal nieuwe inschrijvingen (op moduleniveau) voor de Open Universiteit is in Vlaanderen gestegen: van 3.523,82 in 2016 naar 3.532,8 in 2017. Dit is een stijging van 0,25%. De inschrijvingen aan het Studiecentrum Open Universiteit Leuven kennen een lichte daling van 461,76 naar 441,9. Met 12,5% van het totale aantal verkochte modules in Vlaanderen behoudt Studiecentrum Leuven zijn vierde plaats ten opzichte van de andere Vlaamse studiecentra.

2.6.4 Dienst Onderwijsprocessen

De dienst werd opgericht als ‘Dienst Onderwijsprocessen en –organisatie’ in september 2012 en bestond oorspronkelijk uit vier units: algemene procesopvolging, studentenadministratie, programma-administratie en International Admissions and Mobility (IAM).

De integratie van de academische opleidingen gestart in het academiejaar 2013-2014 resulteerde in een aantal bewegingen in het organigram om het doel van verregaande administratieve integratie te realiseren. Een aantal medewerkers werden van de hogescholen overgeheveld naar de dienst, al dan niet met behoud van werkplek. In enkele gevallen werden middelen verschoven en nieuwe medewerkers van de dienst in Leuven of ter plaatse aangenomen. Daarbij werden geleidelijk aan ook werkafspraken bijgesteld. Deze beweging, ingezet tijdens het academiejaar 2014-2015, werd voltooid in de loop van 2017.

Van bij de oprichting van de dienst werd nagedacht over een optimalisatie van de structuur, die beter aansluit bij de processen. Met de aanstelling van de directeur Studentenadministratie als diensthoofd van IAM in 2015, kwam deze beweging in een stroomversnelling en kreeg ze een duidelijke deadline met het nakende pensioen van deze directeur eind 2016. Er werd een Organisatie- en Functiedesign (OFD) opgestart, dat voltooid werd in 2017.

De dienst werd herdoopt naar Dienst Onderwijsprocessen (maar met behoud van het acroniem DOPO) en kreeg onderstaande missie:

Page 37: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderwijs 11

- de Dienst Onderwijsprocessen staat in voor de coördinatie en vaak ook de uitvoering van de administratieve processen die te maken hebben met de cyclus die studenten gedurende hun studieloopbaan doorlopen aan de KU Leuven. Zo probeert de dienst een kwaliteitsvolle setting te creëren, voor zowel studenten als faculteiten, waarin een stimulerende en maximaal ondersteunde onderwijservaring gegarandeerd wordt;

- de Dienst Onderwijsprocessen staat in voor de centrale programma- en onderwijsadministratie en studentenadministratie, waaronder inschrijvingen, toelatingen en studiegelden, beurzen en mobiliteit vallen. Ook is de dienst verantwoordelijk voor een aantal centraal georganiseerde onderwijsgerelateerde procedures voor studenten en het onderwijs- en examenreglement.

- daarnaast is de dienst verantwoordelijk voor o.a. het beleidsvoorbereidende en beleidsuitvoerende werk rond de facultaire en centrale onderwijsprocessen, waarbij de focus ligt op het constant innoveren ervan.

Om efficiënt, klantgericht en flexibel om te gaan met de verscheidenheid aan vragen en opdrachten, wordt de dienst georganiseerd in vijf nauw samenwerkende units: Algemene procesopvolging, Programma-administratie, Admissions, Studiegelden en Mobiliteit, en Inschrijvingen.

2.6.5 Leuvens Instituut voor Media en Leren (LIMEL)

In de dienstverlening van LIMEL onderscheiden we drie grote pijlers: video-, audioproductie en animatie, ondersteuning en professionalisering.

Op vlak van video-, audioproductie en animatie realiseerde het studententeam FilmDIS 26 projecten. Het professionele team werkte in 2017 aan 107 projecten, waaronder videomateriaal voor de Junior Colleges, de MOOC (Massive Open Online Course) “Wiskunde voor startende studenten”, “Web Security Fundamentals” en “UML Class Diagrams for Software Engineering”.

Binnen het professionaliseringsaanbod Onderwijsbeleid bood LIMEL workshops aan rond de concepten educatieve video, alsook het hands-on werken met opname- en montagetools. Met de opleidingen leerde LIMEL docenten en onderwijsondersteuners hoe ze zelf korte, educatieve kennisclips maakten. Het aantal deelnemers per workshop werd bewust klein gehouden, om alle deelnemers de kans te geven om met de apparatuur te kunnen werken. We telden 97 deelnemers voor 8 workshops.

Voor ondersteuning stelde LIMEL via de uitleendienst audiovisuele apparatuur ter beschikking voor personeel en studenten KU Leuven. De dienst beschikt over opname- en presentatieapparatuur. De 15 videocamerasets werden per set gemiddeld 154,5 dagen uitgeleend. De 8 audiorecorders werden per set gemiddeld 77 dagen uitgeleend. De videopresentatiesets – vier 32” en vier 42” monitors, 7 projectoren – werden gemiddeld 100,5 dagen per set uitgeleend. De 5 audiopresentatiesystemen werden gemiddeld 103 dagen uitgeleend. In totaal registreerde LIMEL 593 uitleningen.

In de drie mediacellen biedt de dienst screencast en montagefaciliteiten aan. LIMEL telde 245 reservaties, goed voor een bezetting van 233 dagen voor het maken van screencasts, montages en opleidingen.

Omwille van de toenemende vraag naar onderwijsvideo’s aan de KU Leuven gingen we bij LIMEL in 2016 van start met de bouw van een eigen kennisclipstudio. Het doel was om een studio te bouwen waarin docenten en studenten met een minimum aan ondersteuning snel zelf aan de slag kunnen. Na een proefperiode van ongeveer 6 maanden, was de studio begin academiejaar 2017-2018 klaar voor ingebruikname.

Op dit moment (begin februari 2018) werden er een 45-tal projecten gerealiseerd in de kennisclipstudio. Eén project neemt gemiddeld 1,5 dag in beslag en bestaat uit één of meer clips. Het merendeel van de projecten (35) zijn kennisclips die door docenten werden gemaakt voor onderwijsgerelateerde doeleinden. Vier projecten stonden in het teken van wetenschapscommunicatie. Recent wordt de studio ook gebruikt voor video-opdrachten door studenten (6 projecten).

2.6.6 Cel Opvolging Onderwijskwaliteit (COOK)

De Cel Opvolging Onderwijskwaliteit (COOK) is verantwoordelijk voor de praktische aansturing, procesbegeleiding en monitoring van de interne kwaliteitszorg aan KU Leuven. Zo coördineert ze in

Page 38: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderwijs 12

samenwerking met de vicerector Onderwijsbeleid de doorloop van het COBRA-model en de verantwoording ten aanzien van externe organisaties en partners.

In het academiejaar 2016-2017 verzorgde COOK de implementatie van COBRA na de evaluatie daarvan in het voorgaande academiejaar (COBRA 2.0). Daarnaast was de dienst verantwoordelijk voor de voorbereiding en organisatie van de locatiebezoeken in het kader van de Instellingsreview+.

2.6.7. Academisch Vormingscentrum voor Leraren (AVL)

Het Academisch Vormingscentrum voor Leraren (AVL) is een interfacultair centrum dat verantwoordelijk is voor de coördinatie, beleidsontwikkeling en -ondersteuning, en vertegenwoordiging van de specifieke lerarenopleidingen (SLO) aan de KU Leuven, en dit wat betreft het onderwijs, het onderzoek en de dienstverlening. AVL staat in voor de belangenbehartiging van de lerarenopleiding binnen en buiten de KU Leuven, en de communicatie aangaande de generieke aspecten van de SLO aan (toekomstige) studenten en derden.

De academische verantwoordelijkheid voor AVL berust bij het Bestuurscomité, bestaande uit vijf decanen en de vicerector onderwijs. Sedert academiejaar 2017-2018 is prof. Bea Maes, decaan PPW, de voorzitter van AVL. In de Stuurgroep AVL, die maandelijks vergadert, zijn alle facultaire SLO-trajecten vertegenwoordigd. Daaronder ressorteren diverse werkgroepen: onderzoek, bekwaamheidsbewijzen, curriculum…

2017 stond grotendeels in het teken van de hervorming van de lerarenopleiding. AVL werd in dat dossier ondersteund en vertegenwoordigd door de medewerkers van de Cel Lerarenopleiding (DOWB). De band tussen de KU Leuven en de centra voor volwassenenonderwijs werd versterkt via het Consortium Lerarenopleiding dat tweemaandelijks vergaderde. Hierin werd de integratie van de CVO-lerarenopleidingen in de universiteit voorbereid. Twee door de Cel Lerarenopleiding uitgeschreven projectaanvragen voor het impulsfonds lerarenopleiding van de Vlaamse regering werden goedgekeurd en opgestart. In de loop van 2017 werd in het impulsproject over curriculum (KISP, KU Leuven, Thomas More) een traject uitgetekend voor zij-instromers; tevens werden randvoorwaarden opgelijst en werd een vakdidactiek voor MAVO (Maatschappelijke Vorming) en PAV (Project Algemene Vakken) ontwikkeld. In het impulsproject over governance (KU Leuven, UHasselt, UCLL, PXL, LIMLO, STEP) werden de organisatorische mogelijkheden inzake samenwerking bij de inrichting van verkorte trajecten van de lerarenopleiding tussen verschillende partnerinstellingen in kaart gebracht. Over het decretale kader voor de nieuwe lerarenopleidingen werd door AVL-vertegenwoordigers vergaderd met andere universiteiten, met hogescholen van de associatie, met centra voor volwassenenonderwijs en met andere partners binnen Katholiek Onderwijs Vlaanderen. Het voorstel van de KU Leuven om educatieve masteropleidingen van 90 en 120 studiepunten te creëren haalde het daarbij op de voorstellen om alle opleidingen 120 studiepunten te maken. AVL stelde een werkgroep curriculum aan die een ontwerp maakte van een programma voor een educatieve masteropleiding aan de KU Leuven. Daarbij komt er een gemeenschappelijk kader voor de 10 educatieve masteropleidingen.

Op basis van een competitieve call werden ook in 2017, na selectie door de Onderzoeksraad, drie projecten voor vakdidactisch onderzoek goedgekeurd. De ontwikkeling van vakdidactisch onderzoek werd tevens gestimuleerd door het opzetten van een reeks Leuvense seminaries voor vakdidactisch onderzoek. Voorts werd gestart met de ontwikkeling van een dag van het vakdidactisch onderzoek.

De Cel AVL-nascholingen (DOO) ondersteunde in 2017 35 facultaire nascholingsactiviteiten voor leraren (secundair onderwijs). Voor de algemene studiedag over “Competentiegericht evalueren in het secundair en hoger onderwijs”, schreven zo’n 140 deelnemers in. Er werd tevens een eerste fase afgerond in de uitbouw van een nieuwe inschrijftool.

2.6.8 Onderwijsraad en andere werkgroepen

De Onderwijsraad (OWR) is het centrale adviesorgaan voor aangelegenheden betreffende onderwijs en leren. Dit advies wordt geformuleerd op vraag van de Academische Raad, het Gebu en de bevoegde vicerectoren of op eigen initiatief van de Onderwijsraad. De Onderwijsraad wordt voorgezeten door een lid van het ZAP, aangesteld door de rector op voorstel van de vicerector Onderwijsbeleid. De vicerectoren Onderwijs- en Studentenbeleid zijn lid van de Onderwijsraad. De faculteiten zijn vertegenwoordigd in de Onderwijsraad door de vicedecaan onderwijs. De academische opleidingen

Page 39: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderwijs 13

buiten de vestigingsplaats Leuven zijn vertegenwoordigd door één vertegenwoordiger per groep van opleidingen die vallen onder de verantwoordelijkheid van een academisch beheerder. De studenten en de ABAP-medewerkers met een opdracht in de ondersteuning van onderwijs zijn eveneens vertegenwoordigd. Het diensthoofd van de Dienst Onderwijsbeleid is secretaris van de Onderwijsraad. De voorzitter van de Onderwijsraad, de vicerector Onderwijsbeleid, de secretaris van de Onderwijsraad, een onderwijsdeskundige en het hoofd van de studentendelegatie vormen het Bureau van de Onderwijsraad, dat de vergaderingen voorbereidt. Van januari 2014 tot en met academiejaar 2016-2017 was professor Marie-Rose Christiaens voorzitter van de OWR.

In het academiejaar 2016-2017 stonden, naast jaarlijks terugkerende punten zoals de aanpassing van het onderwijs- en examenreglement uiteenlopende dossiers op de agenda van de Onderwijsraad. Zo werkte de Onderwijsraad aan een geactualiseerde nota masterproef en werd de cyclus van werkzaamheden rond de POC-werking afgerond met de rapportering over de resultaten van de ‘vragenlijst POC-werking’. De Onderwijsraad nam kennis van de stand van zaken van het dossier ‘Herindeling academiejaar’. De raad besprak het statuut voor de vormingsdoelen aan KU Leuven als aanloop naar de bespreking later in het jaar van de rapportering van de werkgroep vormingsdoelen en geïntegreerd evalueren, de beleidsrapportering met voorstellen tot aanpassing van de procedure onderwijsportfolio. De raad nam ook kennis van de resultaten van de uitschrijvingsbevraging en uitstroom na bachelor, van het overzicht van de ingediende beroepen in academiejaar 2015-2016 en start 2016-2017 en van de eerste evaluatie van de invoering van de “30%-maatregel”, van de voorstelling ZAPwijzer en het vormingsaanbod voor ervaren docenten, van de tussentijdse evaluatie van de ABAP-onderwijsprofessionalisering, van de plannen omtrent de maximumfactuur en van de resultaten van een examenbevraging, uitgevoerd door de Studentenraad. De Raad besprak de nota ‘Werken aan taalbeheersing Nederlands van alle studenten doorheen alle opleidingen van de KU Leuven’, het resultaat van een gemengde werkgroep van de Onderwijsraad en de Diversiteitsraad en de adviesteksten die werden aangeboden door de Adviesgroep Levenslang Leren. Daarnaast behandelde de Onderwijsraad technisch-administratieve nota’s over de visualisering van de onderwijsinzet, het exclusief elektronisch indienen van masterproeven, de opname van informatie uit SAP in de evaluatieactiviteit van de ECTS-fiche, een voorstel tot uitbreiding van de autorisatie voor het onderwijsdashboard en een voorstel tot differentiëring in de titels van de voorzitters van onderwijscommissies. Tijdens de laatste vergadering voor de zomer nam de raad kennis van de resultaten van een honoursprogramma en van enkele impulsfinancieringsprojecten.

Een aantal van de besproken dossiers resulteerden in beleidsadviezen aan de Academische Raad (o.a. de actualisering van de nota masterproef (AR 29 november 2016) en voorstellen tot aanpassing van de procedure omtrent het onderwijsportfolio op basis van een beleidsrapportering (AR 21 maart 2017)).

Sinds een aantal jaren reikt de Onderwijsraad de Prijs van de Onderwijsraad uit. Waar in 2015-2016 de voordrachten gebeurden door de faculteiten als resultaat van COBRA2, werd in 2016-2017 de voordracht toevertrouwd aan het niveau van de POC’s, als centraal orgaan in de zorg om de kwaliteit van de opleidingen. Het thema was het eerste van een drieluik. KU Leuven streeft immers een onderwijsaanbod na dat persoonsvormend, onderzoeksgedreven en maatschappijgericht is. De Prijs van de Onderwijsraad zal in een drieluik over drie academiejaren dan ook die kernbegrippen uit de visie op onderwijs van de KU Leuven centraal plaatsen. Voor het academiejaar 2016-2017 kwamen specifiek voordrachten in aanmerking die kaderden binnen thema “persoonsvormend onderwijs”. Elke POC kon één of meer voordrachten indienen. Er werden 26 voordrachten ingediend. De Prijs van de Onderwijsraad 2016-2017 werd toegekend aan de onderwijsrealisatie “Ontwerpstudio Lost in Space”, voorgedragen door de POC Interieurarchitectuur. Laureaten waren Ephraim Joris, Jan Dekeyser, Geert Peymen en Wouter Krokaert, allen verbonden aan de Faculteit Architectuur. Naast de laureaat werden nog twee andere onderwijsrealisaties genomineerd:- “Existential Well-being Counseling (MOOC)”, voorgedragen door de POC Postgraduaat in de psychotherapie-opleidingen en een realisatie van Mia Leijssen en “Dienen, reflecteren, leren: Service-learning aan de KU Leuven”, voorgedragen door de POC Taal- en Regiostudies, de POC Geschiedenis, de POC Farmaceutische Wetenschappen en de Facultaire POC Ingenieurswetenschappen. Het betreft een realisatie van Nicolas Standaert, Maaike Mottart, Magaly Rodriguez Garcia, Veerle Foulon, Karlien Van Heuverswyn, Geertjan Zuijdwegt, Pieter De Witte, Yolande Berbers, Philip Dutré, Marjolijn Burman, Jeroen Buijs, Chrisje Haenen en Jan Van Maele.

In de schoot van de Onderwijsraad zijn drie overlegorganen actief. Deze overlegorganen verlenen wat hun actiedomein aangaat advies aan de Onderwijsraad ofwel op vraag van deze ofwel op eigen initiatief:

Page 40: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderwijs 14

- de werkgroep OER coördineert de jaarlijkse aanpassing van het Onderwijs- en examenreglement en formuleert op vraag van de Onderwijsraad ontwerpadviezen over OER-gerelateerde kwesties (zoals bijv. de 30%-maatregel);

- de overleggroep onderwijsadministratie heeft als opdracht de afstemming te verzekeren tussen de Dienst Studenten- en Programma-administratie, de ICTS-dienst Administratieve toepassingen voor universiteitsbeheer (sector onderwijs en studenten), de faculteiten en de campussen op het vlak van onderwijs- en studentenadministratie. Hij brengt advies uit aan de Onderwijsraad en formuleert voorstellen aan de diensten ter optimalisatie. Hij verenigt onder voorzitterschap van het diensthoofd Onderwijsprocessen de administratief directeuren van de faculteiten, de bevoegde verantwoordelijken in de campussen, het bevoegde diensthoofd ICTS en de informatiearchitecten onderwijs en studenten;

- de overleggroep en de werkgroep Studieloopbaanbegeleiding worden aangestuurd door de vicerector Studentenbeleid. De overleggroep kan werken op vraag van de Onderwijsraad, de vicerector en op eigen initiatief. De Overleggroep staat in voor het beleid rond studieloopbaanbegeleiding, de communicatie hierrond en het slaan van een brug tussen het centrale beleid en de facultaire werkingen.

2.7 Onderwijskundige vorming voor docenten, assistenten en andere betrokkenen bij onderwijs

In 2016-2017 werd vanuit de Dienst Onderwijsprofessionalisering en -ondersteuning een ruim professionaliseringsaanbod voorzien dat zich richt tot verschillende doelgroepen: - de opleiding ‘Lesgeven aan de KU Leuven’ voor nieuw aangestelde professoren, bestaande uit een

tweedaagse (41 professoren namen hieraan deel) en modulaire keuzesessies. De modules voor het academiejaar 2016-2017 waren: ‘Blended leren’, ‘Lesgeven aan heterogene studentengroepen’, ‘Integratie van onderzoek in onderwijs’ en ‘Assessment en toetsbeleid’ (telkens namen een vijftiental professoren hieraan deel);

- in navolging van de eerste proefdoorloop van het nieuwe kwaliteitszorgsysteem COBRA werden in samenwerking met Dienst Onderwijsbeleid en Cel Opvolging Onderwijskwaliteit verschillende initiatieven opgezet. Aan deze studiedagen en workshops namen in totaal 170 opleidingsverantwoordelijken en facultaire onderwijsondersteuners deel;

- voor assistenten werd het aanbod verder uitgebreid met een nieuwe online module ‘Activating your students’. Tevens werd ingezet op betere communicatie en verspreiding van het centrale aanbod o.m. door regelmatig overleg met de doctoral schools en de personeelsdienst. Voor de online modules ‘Supervising a Master’s thesis’ en ‘Activating your students’ schreven respectievelijk 219 en 90 mensen zich in. Aan de ‘Start to teach’-workshops op verschillende campussen namen 43 assistenten deel. Tenslotte werden in verschillende faculteiten in samenwerking met facultaire onderwijsondersteuners onderwijskundige sessies voor assistenten ingericht;

- voor docenten die een onderwijsportfolio willen indienen worden individuele feedbacksessies aangeboden waarin een eerste aanzet van het portfolio wordt besproken (31 deelnemers);

- in samenwerking met ICTS werden twee universiteitsbrede workshops aangeboden, met name over het begeleiden van schrijfopdrachten via Toledo en een flipped classroom opzetten met behulp van Toledo (in totaal 35 deelnemers). Rond flipped classroom werd nog een verdiepende sessie aangeboden aan docenten die effectief hun opleidingsonderdeel wilden omvormen;

- er werd een infosessie georganiseerd rond het opzetten van permanente vorming met medewerking van externe partners (27 deelnemers).

In elke vorming wordt de link gelegd tussen het niveau van opleidingsonderdelen, opleidingen en faculteiten. Dit houdt in dat in een vorming op het niveau van een opleidingsonderdeel (bv. Opleiding ‘Lesgeven aan de KU Leuven’ voor docenten) steeds het curriculumperspectief en met uitbreiding het perspectief van de faculteit in acht wordt genomen. Bij vormingen die tot doel hebben de kwaliteit van de opleiding te optimaliseren (bv. werken aan een opleidingsplan of blauwdruk) wordt nauw toegezien op de repercussies voor opleidingsonderdelen en wordt nagegaan hoe dit past in de werking van de faculteit als geheel.

Ook binnen de faculteiten is er een divers aanbod van professionalisering voor docenten en assistenten. Zo heeft de meerderheid van de faculteiten een aanbod voor ABAP-ers (gaande van losse sessies tot een verplicht traject). Ook voor ZAP-leden worden in veel faculteiten initiatieven opgezet (zoals docentendagen, teaching seminars, Hapjes Onderwijs, inhoudelijke sessies voor een POC, …). De Dienst Onderwijsprofessionalisering en -ondersteuning werkt met verschillende faculteiten hierrond

Page 41: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderwijs 15

samen en biedt ondersteuning bij deze initiatieven. Enkele voorbeelden: ZAP teaching seminar rond video in onderwijs bij de Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen, docentendag rond studiemateriaal en blended leren bij de Faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen, workshops voor assistenten bij de Faculteit Rechtsgeleerdheid rond activeren en feedback, docentendag rond nieuwe masteropleidingen bij de Faculteit Farmaceutische Wetenschappen, ….

Voor het komende academiejaar gaat specifieke aandacht naar: - de uitrol van een open aanbod voor ZAP, m.n. online modules die op een flexibele manier (tijd- en

plaatsonafhankelijk) kunnen worden gevolgd of eventueel lokaal worden aangeboden; - de ontwikkeling van een nieuwe online module voor assistenten rond het begeleiden van studenten

bij schrijfopdrachten; - betere verspreiding van het aanbod door gezamenlijke communicatie op te zetten met andere

opleidingsaanbieders aan de KU Leuven; - herwerken van de website met het professionaliseringsaanbod vanuit alle diensten Onderwijsbeleid

en optimaliseren van registratie en attestering.

3 Opleidingsaanbod

3.1 Opleidingen

3.1.1 Bachelor- en initiële masteropleidingen

De KU Leuven organiseerde in het academiejaar 2016-2017 51 bacheloropleidingen. Voor vier hiervan werden ook Engelstalige equivalenten aangeboden. Een overzicht geordend per faculteit, taal, campus en locatie is beschikbaar in het archief van de programmagids op https://onderwijsaanbod.kuleuven.be/ 2016/opleidingen/n/.

In het academiejaar 2016-2017 werden 126 initiële masteropleidingen aangeboden. Er werden ook 48 anderstalige equivalenten aangeboden (waarvan 47 Engelstalige en één Franstalige). Drie opleidingen werden als International Course Programmes (ICP) enkel in het Engels aangeboden. Bovendien waren er zes Erasmus Mundus-opleidingen (waarvan één in het Frans). Eén opleiding werd onder het EIT-KIC programma aangeboden. Een overzicht geordend per faculteit is beschikbaar in het archief van de programmagids op https://onderwijsaanbod.kuleuven.be/2016/opleidingen/n/.

Eind 2016 werden er voor enkele opleidingen wijzigingen aan opleidingsbenamingen en aan afstudeerrichtingen aangevraagd via de Vlaamse universiteiten en hogescholen Raad (VLUHR). Deze wijzigingen werden allen goedgekeurd door de Vlaamse Regering.

In het najaar 2016 vroeg KU Leuven twee nieuwe taalequivalenten aan, met name de ‘Master of Science in Engineering: Logistics and Traffic’ en de ‘Master of Science in Business and Information Systems Engineering’. Beide dossiers kregen een positieve beoordeling van de Commissie Hoger Onderwijs, waardoor de nieuwe taalvarianten in academiejaar 2017-2018 van start konden gaan.

Tevens vroeg KU Leuven voor de ‘Master of Science in Business and Information Systems Engineering’ gelijktijdig een vrijstelling aan van de voorwaarde om een volledig Nederlandstalige equivalente opleiding aan te moeten bieden. Deze aanvraag werden goedgekeurd door de Vlaamse Regering.

3.1.2 Master-na-masteropleidingen

In 2016-2017 organiseerde de KU Leuven 19 Nederlandstalige master-na-masteropleidingen (waarvan twee ook in een Engelstalige equivalente versie werden aangeboden), 24 Engelstalige (waarvan één International Course Programme) en één Spaanstalige. Bovendien werd één Erasmus Mundus-opleiding aangeboden. Een overzicht geordend per faculteit is beschikbaar in het archief van de programmagids op https://onderwijsaanbod.kuleuven.be/2016/opleidingen/n/.

In 2016 werd bij de Commissie Hoger Onderwijs een aanvraagdossier ingediend voor een nieuwe interuniversitaire master-na-masteropleiding ‘Master of Global Health’. Het betreft een samenwerking van de vijf Vlaamse universiteiten. Dit dossier kreeg een positief macrodoelmatigheidsoordeel van de Commissie Hoger Onderwijs en doorloopt momenteel de procedure van de Toets Nieuwe Opleiding.

Page 42: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderwijs 16

Verder werd er nog voor één master-na-masteropleiding een wijziging aan de benaming aangevraagd, die goedgekeurd werd door de Vlaamse Regering.

3.1.3 Doctoraatsopleidingen

Alle faculteiten organiseerden voor de doctorandi een gestructureerde doctoraatsopleiding (zie https://onderwijsaanbod.kuleuven.be/2016/opleidingen/n/ voor het overzicht van de opleidingen geordend per faculteit voor het academiejaar 2016-2017).

3.1.4 Specifieke lerarenopleidingen

De vernieuwde lerarenopleiding werd tijdens het academiejaar 2016-2017 aangeboden met tien specifieke lerarenopleidingen. Een overzicht geordend per faculteit is beschikbaar in het archief van de programmagids op https://onderwijsaanbod.kuleuven.be/2016/opleidingen/n/.

3.2 Samenwerking met andere universiteiten en hogescholen

3.2.1 Samenwerking in het kader van de Associatie KU Leuven

De Associatie KU Leuven, die bestaat sinds 10 juli 2002, wil een voortrekkersrol spelen in het Vlaamse hoger onderwijs. Door de competenties van de associatiepartners te bundelen, beoogt ze een kwaliteitsverbetering van onderwijs, onderzoek en maatschappelijke dienstverlening.

Het zwaartepunt van de werking van de Associatie ligt bij een groot aantal raden, adviesraden en werkgroepen die specialisten uit de verschillende instellingen samenbrengen en hen de gelegenheid bieden om expertise uit te wisselen.

De Adviesraad Onderwijs en Studenten coördineert de samenwerking op het vlak van onderwijs en studentenaangelegenheden, adviseert de Raad van Bestuur van de Associatie en is eindverantwoordelijke voor het beleidsplan en de onderliggende werkgroepen. Momenteel zijn de volgende werkgroepen actief: Werkgroep Diversiteit, Werkgroep Kwaliteitszorg, Werkgroep Levensbeschouwelijk Profiel, Werkgroep Onderwijs- en Examenreglement, Werkgroep Onderwijskundige Aspecten van Digitaal Leren, Werkgroep Onderwijskundige Professionalisering, Werkgroep Ontwikkelingssamenwerking, Werkgroep Permanente Vorming, Werkgroep Studentenvoorzieningen, Werkgroep Studeren met een Functiebeperking, Werkgroep Studie- en Studentenbegeleiding, Werkgroep Toelatingsbeleid Buitenlandse Studenten. Zo biedt de associatie de kans om bestaande expertise en ervaring uit te wisselen. Docenten kunnen daarnaast onderling afspraken maken over het uitwisselen van studiemateriaal, gezamenlijke projecten, ….

Dankzij haar wijdvertakt netwerk kan de Associatie KU Leuven studenten een breed, gevarieerd en kwalitatief onderwijsaanbod aanbieden. Dankzij de intensieve samenwerking en kennis van elkaars curricula kunnen de instellingen aan hun studenten vlotte overstapmogelijkheden aanbieden naar een opleiding die het beste aansluit bij hun interesses en capaciteiten. In samenhang hiermee realiseren de partners een scherpe differentiatie van de opleidingprofielen, zodat studenten duidelijk weten voor welke opleiding ze kiezen. Ook werkt de Associatie KU Leuven over de grenzen van de instellingen heen aan een systeem om elders verworven competenties en eerder verworven kwalificaties te valoriseren, en is er een associatiebrede databank overstapmogelijkheden (http://associatie.kuleuven.be/apps/ opleidingen/). Dit zijn slechts enkele illustraties van de inspanningen van de Associatie KU Leuven om flexibel onderwijs aan te bieden. Het beleidsplan 2017 (goedgekeurd door de Algemene Vergadering van 10/11/2016) bepaalt de domeinen waarop de associatiepartners voortaan gericht zullen samenwerken. Zo engageren de partners zich om werk te maken van een valide en betrouwbaar instrumentarium voor opleidingsspecifieke oriëntering en van optimalisering van de overstapmogelijkheden voor studenten. In het kader van de samenwerking op het vlak van religie, zingeving en levensbeschouwing (RZL) organiseerde de Associatie een studiedag over verschillende dimensies van persoonsvorming. De associatieleden adviseren en ondersteunen elkaar in de voorbereiding en opvolging van de instellingsreviews. Ze bundelen hun krachten voor de organisatie van een gezamenlijk professionaliseringsaanbod voor docenten, waarbij de Associatie sterk inzet op onderwijsinnovatie, verschillende werkvormen en de functionaliteit van bestaande en te ontwikkelen ondersteunende tools. Daarnaast blijft de Associatie inzetten op een efficiënt en kwalitatief beleid rond de erkenning van eerder verworven competenties (EVC). Hoogopgeleide anderstalige nieuwkomers

Page 43: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderwijs 17

vormen daarbij een specifiek aandachtspunt. De associatieleden delen expertise en ondernemen gerichte gezamenlijke acties om de studentenvoorzieningen in de instellingen te versterken.

3.2.2 Samenwerking met universiteiten en hogescholen, ook buiten de Associatie KU Leuven

KU Leuven bundelt voor verschillende opleidingen haar krachten met andere hoger onderwijsinstellingen binnen Vlaanderen. In 2016-2017 waren er 33 opleidingen met interuniversitaire samenwerking op Vlaams niveau. In 31 gevallen betroffen dit gezamenlijke opleidingen die leiden tot een gezamenlijk diploma.

Wat internationale samenwerking betreft, was er in 2016-2017 interuniversitaire samenwerking in verschillende vormen met buitenlandse partners (Franstalige gemeenschap inbegrepen) voor 40 opleidingen. Van deze opleidingen leiden er acht tot een gezamenlijke diplomering. Tevens betreft de samenwerking voor 28 van deze opleidingen een bi-diplomeringstraject. Een aantal van deze opleidingen heeft bi-diplomeringstrajecten met verschillende partneruniversiteiten. Tussen meerdere faculteiten van KU Leuven en UCL bestaat er daarenboven een wederzijds akkoord voor het volgen van aparte opleidingsonderdelen.

3.3 Permanente Vorming

Permanente Vorming in de KU Leuven betreft alle voortgezette academische vormingen die een actualisatie, verbreding of specialisatie beogen van de competenties verworven bij de voltooiing van een opleiding hoger onderwijs of op basis van ervaring. Het betreft een open vormingsaanbod voor afgestudeerden met een diploma van een hogeschool of universiteit (of gelijkwaardig door ervaring). We onderscheiden drie types: het postgraduaat (PGO), de permanente vormingsopleiding met getuigschrift (PVG) en de permanente vorming met attest van deelname.

De organisatie van deze permanente vorming is in handen van de faculteiten en van de faculteitsoverschrijdende PV-diensten. Tijdens het academiejaar 2016-2017 telde het aanbod van KU Leuven een totaal van 111 opleidingen met getuigschrift, waarvan 57 postgraduaten en 54 permanente vormingsopleidingen met getuigschrift. Het aantal deelnemers aan deze opleidingen bedroeg 1.376 in totaal (postgraduaten: 859; permanente-vormingsopleidingen met getuigschrift: 519). Het totale aantal ligt nog iets hoger omdat voor interuniversitaire opleidingen de inschrijvingen die aan een andere hogeronderwijsinstelling gebeuren, in dit totaal niet verrekend zijn. Daarnaast omvatte het permanente vormingsaanbod nog 21 lezingenreeksen (waarvan 10 voor een gespecialiseerd en 11 voor een breed publiek) en een breed en gevarieerd aanbod van ruim 1.000 studiedagen, workshops, seminaries, congressen, éénmalige info-activiteiten, …

De consulenten Permanente Vorming zijn verantwoordelijk voor de centrale ondersteuning van de organisatoren van permanente vorming.

Tijdens het academiejaar 2016-2017 is verder geïnvesteerd in de implementatie van de operationele doelstellingen uit het ‘Beleidsplan Universitaire Permanente Vorming’, waaronder: de opvolging van de testfase van de inschrijvingstool voor permanente vorming, de deelname aan de Stuurgroep Permanente Vorming in het kader van de samenwerking tussen KU Leuven en Odisee, de herziening van het systeem van de samenwerkingsovereenkomsten en van het administratief reglement voor permanente vorming en een vernieuwde aanpak van de centrale acties inzake promotie en marketing van permanente vorming en levenslang leren. De Cel Levenslang Leren werkte ook mee aan de ad-hoc werkgroep met het oog op de uitwerking van een visie van de KU Leuven op universitair levenslang leren en universitaire permanente vorming.

Daarnaast hebben de consulenten ook geïnvesteerd in: - de ondersteuning van nieuwe opleidingen en samenwerkingsovereenkomsten voor permanente

vorming; - de ondersteuning en opvolging van de integratie van permanente vorming vanuit de hogescholen

naar KU Leuven; - het informeren en ondersteunen van organisatoren via de intranetsite, regelmatige mailings naar een

steeds groeiend bestand van PV-organisatoren en -betrokkenen, de punctuele of procesmatige aanpak van advies- en ondersteuningsvragen;

Page 44: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderwijs 18

- de centrale registratie van postgraduaten en permanente vormingsopleidingen met getuigschrift in de programmagids van KU Leuven;

- de centrale bekendmaking van permanente vorming via de website en deelname aan de Verderstudeerbeurs van KU Leuven;

- input voor en opvolging van de audit Permanente Vorming.

De consulenten Permanente Vorming zijn vertegenwoordigd in de Werkgroep Permanente Vorming van de Associatie KU Leuven, de Stuurgroep AVL, de Stuurgroep PVG Sociale bemiddeling, de Stuurgroep Permanente Vorming KU Leuven – Odisee, de Werkgroep Rekrutering van de KU Leuven, de Werkgroep Curriculumontwikkeling en de PAV-Raad van het Postuniversitair Centrum van Campus Kulak Kortrijk.

3.4 Curriculumbewaking

3.4.1 Doelstellingen van de opleidingen

Deze werden opgenomen in het Hoger Onderwijsregister en staan beschreven in de programmagids van de KU Leuven (zie http://onderwijsaanbod.kuleuven.be/2016/opleidingen/n/ voor het overzicht van de opleidingen geordend per faculteit voor het academiejaar 2016-2017).

3.4.2 Wijze van meten van studietijd

De studeerbaarheid en de studietijd worden aan KU Leuven opgevolgd via een mix van instrumenten en praktijken. De universiteitsbrede bevragingen (studentenbevraging onderwijs, alumnibevraging, opleidingsevaluatie), de gesprekken met de primaire actoren in COBRA en de permanente overlegorganen (POC’s en OC’s) zijn kanalen waarlangs op een relatief eenvoudige en snelle manier probleemsignalen met betrekking tot studeerbaarheid en studietijd gedetecteerd kunnen worden op het niveau van de opleiding of de opleidingsonderdelen. Bij het detecteren van probleemsignalen is verder onderzoek noodzakelijk en kan een studietijdmeting of een hearing worden georganiseerd die er specifiek op gericht is de problematiek uit te diepen, of kan het thema mee opgenomen worden in gesprekken met primaire actoren in COBRA. Ook bij een ingrijpende curriculumwijziging of een ingrijpende wijziging aan een opleidingsonderdeel dient de studietijd te worden opgevolgd.

Op basis van de ervaringen uit een proefproject in 2015-2016 werd in 2016-2017 een project opgestart om een mobiele tijdregistratie-app te ontwikkelen die voor de hele universiteit inzetbaar zal zijn. Zulke mobiele toepassing laat toe om studietijd per opleidingsonderdeel te registreren, m.n. hoeveel tijd studenten investeren in een vak, opgedeeld in drie categorieën (contacturen, opdrachten, zelfstudie). Samen met een klankbordgroep met vertegenwoordiging uit verschillende faculteiten werden de functionaliteiten van de tool bepaald en de noodzakelijke koppelingen met andere relevante gegevens uitgewerkt. Er werd een prototype ontwikkeld dat in 2017-2018 verder zal worden uitgetest, in een eerste fase door een groep student-testgebruikers en in een latere via pilootmetingen in faculteiten.

Vanaf academiejaar 2016-2017 werd er daarnaast binnen de studentenbevraging onderwijs universiteitsbreed een vraag toegevoegd over de bestede studietijd. Deze vraag heeft een andere antwoordcategorie dan de overige gesloten vragen zodat ze toelaat zowel opleidingsonderdelen te detecteren die meer studietijd vragen dan begroot als opleidingsonderdelen die minder studietijd vragen dan begroot. Ook de bijhorende rapporteringstoepassing werd aangepast zodat de resultaten van deze vraag gerapporteerd konden worden aan de verschillende actoren (docenten, programmadirecteurs, (campus)decanen).

3.4.3 Curriculumevaluatie

Opleidingen aan KU Leuven nemen, in de aanloop naar een visitatie en ter voorbereiding van het zelfevaluatierapport, het curriculum en de randvoorwaarden waarbinnen het onderwijs wordt verzorgd grondig onder de loep. Dit moment biedt de POC en alle onderwijsbetrokkenen in de eerste plaats de gelegenheid om de eigen opleiding grondig te bekijken. Tegelijkertijd leveren de initiatieven (curriculum-mapping, sterkte-zwakte analyse, hearings, …) die in deze context worden ontplooid het materiaal dat nodig is voor het opstellen van het zelfevaluatierapport ter voorbereiding van de visitatie. In 2016-2017 werden curriculumevaluaties verdergezet, in het kader van de voorbereiding op het zelfevaluatierapport voor de opleidingen Master of Science in Digital Humanities en Master of Science in Sustainable

Page 45: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderwijs 19

Development, die in het najaar van 2017 gevisiteerd worden. Met de opschorting van de visitaties ingeroosterd vanaf najaar 2015 werden de voorbereidingen voor opgeschorte opleidingsvisitaties stopgezet.

Zoals aangegeven onder 2.1 rolde KU Leuven tijdens het academiejaar 2015-2016 het nieuwe kwaliteitszorgsysteem COBRA voor het eerst uit. In de eerste COBRA-cyclus (COBRA 1) reflecteert de POC, geïnspireerd door de input vanuit de gesprekken van de primaire actoren (studenten, medewerkers, docenten), over de kwaliteit van het onderwijs binnen de opleiding en onderneemt gepaste actie. De POC betrekt het werkveld, de peers en de alumni hierbij, en maakt gebruik van relevante kwantitatieve gegevens over de opleiding.

Zoals besproken onder 2.1 krijgen opleidingen jaarlijks de mogelijkheid om deel te nemen aan de opleidingsevaluatie, een online bevraging bij afstuderende bachelor- en masterstudenten over de kwaliteit van de genoten opleiding en de randvoorwaarden waarbinnen de opleiding wordt aangeboden. In mei 2017 hebben 86 bachelor-, master- en master-na-masteropleidingen van die mogelijkheid gebruik gemaakt.

3.5 Onderwijsvernieuwing

3.5.1 Projectmatige financiering van onderwijsinitiatieven

De KU Leuven financiert onderwijsinitiatieven in de vorm van projectwerk via twee kanalen: de Onderwijsprojecten (O-middelen) en het Onderwijsontwikkelingsfonds (OOF). Terwijl de formule van de Onderwijsprojecten zich richt op vrij omvangrijke projecten, richt de oproep voor impulsfinanciering zich op noden of opportuniteiten die vrij afgebakend zijn en geen projectmatige benadering vragen.

Waar de O-middelen tijdens het academiejaar 2014-2015 werden ingezet om de implementatie van de onderwijsvisie binnen de opleidingen te stimuleren, werden deze middelen in 2015-2016 aangewend voor de uitwerking van een facultaire onderwijsvisie en een facultair onderwijsbeleidsplan tegen 1 juni 2016. In 2016-2017 werden de middelen een eerste keer ingezet voor het uitwerken van blauwdrukken en opleidingsplannen. Het eindresultaat zijn documenten waarin wordt beschreven wat de opleiding wil bereiken en hoe de opleiding in functie van dit einddoel wordt opgebouwd, en een meerjarenplan waarin de prioriteiten en strategische doelen zowel op korte als lange termijn worden uitgezet.

Daarnaast zijn er de OOF-projecten. Op 23 januari 2015 keurde de Raad van Bestuur van de Associatie een nieuwe invulling van het OOF goed die tijdens datzelfde academiejaar operationeel werd. Voor de KU Leuven werd het project ‘Kwaliteitszorg vanuit de bedoeling: impuls voor visiegerelateerde reflectie en actie in onderwijs aan de KU Leuven’ goedgekeurd. De OOF-middelen werden in 2015-2016 ingezet om de uitrol van de COBRA-methode in alle faculteiten te faciliteren.

In het academiejaar 2016-2017 is de kwaliteitszorgmethode twee keer voorgelegd aan een externe reviewcommissie voor een proefaudit en een officiële audit in het kader van Instellingsreview+. Ook in de proefdoorloop (academiejaar 2015-2016) werd COBRA op systemisch niveau besproken met een panel internationale deskundigen als deel van de derde COBRA-cyclus. Uit die drie audits kwamen een aantal aanbevelingen naar voren die KU Leuven aan de hand van enkele deelprojecten gestalte heeft gegeven in samenwerking met verschillende belanghebbenden (faculteiten, studentengeleding, universiteitsbrede diensten).

KU Leuven heeft in reactie op de feedback van de internationale panels beroep gedaan op OOF-financiering voor de ontwikkeling van enkele innovatieve projecten met betrekking tot volgende aspecten

1. Activering van studenten via doelgericht communicatieplan 2. Selectie en groepssamenstelling primaire actoren 3. Ondersteuningsaanbod programmadirecteurs 4. Optimalisering opschalingsdynamiek: uitwisseling best practices 5. Optimalisering opschalingsdynamiek: aggregatie data 6. Zelfevaluatie in cocreatie met extern perspectief 7. Planbelasting organisatie COBRA 8. Duurzaam opleidingsaanbod student-gespreksleiders

Page 46: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderwijs 20

Met de impulsmiddelen werden in 2017 de volgende initiatieven gefinancierd: - het Junior College: een uitdagend lessenpakket voor leerlingen uit het laatste jaar secundair

onderwijs met als doel de kloof tussen secundair en academisch onderwijs te verkleinen en de contacten met scholen, directies en leerkrachten te versterken;

- taalbeheersing Nederlands: voor de studenten is een sterke taalbeheersing van het Nederlands cruciaal voor hun studiesucces en hun latere leven. Opleidingen worden ondersteund bij het opstellen van een actieplan rond de bevordering van de taalbeheersing Nederlands;

- Service Learning: uitwerken van verschillende initiatieven inzake service learning; - LASSI (Learning and Study Strategies Inventory) is een internationaal erkend en veel gebruikt

meetinstrument om leer‐ en studievaardigheden van jongeren in kaart te brengen; - leerresultaten, vormingsdoelen en geïntegreerd evalueren: opstellen en uitwerken van

ideaaltypische benadering op basis van literatuur en beschrijvingen; - functiebeperking: om tegemoet te komen aan de noden van studenten met een functiebeperking

wordt een specifiek werkkrediet opgericht voor de financiering van redelijke aanpassingen; - consortiumvorming educatieve masteropleidingen: de transitie van de CVO-opleidingen naar

(educatieve) masteropleidingen begeleiden op vlak van curriculumontwikkeling, professionalisering, kwaliteitszorg en organisatorische inbedding. Daarnaast worden de Leuvense faculteiten ondersteund in de opmaak van de dossiers voor de Toets Nieuwe Opleiding (TNO) voor de educatieve masteropleidingen;

- syllabus+: clustering en specialisering van medewerkers in het kader van roostering en planning; - Student Generated Content: professionalisering van het team van LIMEL voor ondersteuning van

Student Generated Content, zoals bijv. het maken van (reflectieve) digitale verhalen – (Reflective) Digital Storytelling;

- internationaal netwerk ‘research intensive’ en ‘evidence based’ academisch onderwijs; - COBRA: ondersteuning studenten: de Studentenraad KU Leuven heeft in COBRA de

verantwoordelijkheid voor de selectie en opleiding van de student-gespreksleiders, de communicatie, sensibilisering en activering van studenten en de redactie van een eigen synthese van de facultaire COBRA-verslagen in de derde (universiteitsbrede) COBRA-cyclus;

- diversiteitsbeleid aan de KU Leuven: de Faculteit Letteren verkent hoe faculteiten het diversiteitsbeleid van de KU Leuven, en meer bepaald de rekrutering van abituriënten met een migratieachtergrond, kunnen aanvullen en versterken;

- disciplinaire persoonsvorming via stages en praktijkervaringen: opleidingsspecifieke en facultaire uitdagingen en kansen;

- persoonsvorming en religie, zingeving en levensbeschouwing (RZL): integratie van opleidingsspecifieke en universiteitsbrede perspectieven: er wordt gezocht naar een door alle docenten gedragen visie die evenwicht zoekt tussen universiteitsbrede en opleidingsspecifieke perspectieven op RZL in het kader van de universitaire visie op persoonsvorming;

- onderzoek admissions: doorheen de jaren is een gespecialiseerd team van credential evaluators uitgebouwd, dat inmiddels veel expertise heeft en veel gegevens heeft opgebouwd in de systemen. De verzamelde gegevens worden systematisch onderzocht om zo de werking van de Dienst Onderwijsprocessen te verbeteren enerzijds en anderzijds input te geven voor het beleid op vlak van internationalisering van het onderwijs.

3.5.2 Toledo

Toledo is een verzamelnaam voor allerhande tools en software om onderwijs-, studie- en toets-processen te ondersteunen. In onderstaande tekst worden de hoofdcomponenten overlopen, met de belangrijkste aanpassingen die ervoor zorgen dat Toledo een cutting edge learning eco system blijft.

De belangrijkste uitbreiding aan het portaal is een losstaande ontwikkeling: de Toledo zoekfunctie. Met deze zoekfunctie kunnen studenten en docenten zoeken in voor hun toegankelijke Toledo-inhoud en inhoud van documenten. Een zoekfunctie lijkt banaal, maar is maar een topje van een op maat gemaakte, performante backend. Het mag geweten zijn dat dit een wereldprimeur is, waar veel concullega universiteiten naar opkijken. De ontwikkeling van deze feature nam een aantal jaren in beslag, werd eind 2016 in beta gelanceerd en ging live in het begin van de 2de semester 2016-2017.

Er werden een aantal verbeteringen en uitbreidingen aan de online examenomgeving gemaakt; de gradecenter to KU Loket uitbreiding zorgt ervoor dat punten uit een Toledo-examen automatisch worden ingevuld op de juiste plaats in het KU Loket-upload bestand. De performantie van het examendashboard werd verbeterd, zodat ook met grote groepen tegelijk online examens kan afgenomen worden. Er werd

Page 47: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderwijs 21

een clone-functie uitgewerkt, die een examenvak kopieert en er werd een archiveringspolicy geïmplementeerd.

De upgrade van Blackboard, het softwarepakket dat de kern vormt van Toledo, is succesvol verlopen binnen de vooropgezette deadlines. Dergelijke upgrade was vooral een technische noodzakelijkheid, om de leeromgeving op moderne browsers en mobiele toestellen toegankelijk te houden en de veiligheid te blijven garanderen.

In 2017 werd het aanbestedingsproces voor een platform voor streaming video gestart. Doel is om Videolab te vervangen door de services van een externe partner en uit te breiden met veelgevraagde features, zoals analytics, online editing, automatische transcriptie, een zoekfunctie en desktop capture, zodat met eigen laptop een ad hoc lesopname of screencast kan gemaakt worden. Begin 2018 werd gegund aan Kaltura als partner voor het platform voor aanbieden van streaming video.

Er werden in 2017 zes bestaande MOOCs opnieuw aangeboden (Europeana Space, Existential Wellbeing, EU and Human Rights, Great War and Modern Philosophy, Trends in e-psychology, UML class Diagrams for Software Engineering) en vijf liepen hun eerste run (Data Analytics in Health, Europeana Space, Existential Wellbeing, UML class Diagrams for Software Engineering, Web Security Fundamentals).

4 Taalrapportering

4.1 Doelstellingen en rechtsgrond

KU Leuven heeft een jarenlange traditie in het aanbieden van opleidingen en opleidingsonderdelen in een andere taal dan het Nederlands. Daarbij is het wetgevend kader dat het gebruik van andere onderwijstalen dan het Nederlands regelt steeds richtinggevend geweest.

Het aanbieden van opleidingen in een andere taal dan het Nederlands (meestal het Engels) heeft enerzijds tot doel in te spelen op het groeiende internationale karakter van het studentenpubliek. KU Leuven oefent immers een belangrijke aantrekkingskracht uit op buitenlandse studenten. Meer dan 150 nationaliteiten zijn vertegenwoordigd in het studentenpubliek van de universiteit; een vijfde van de studenten heeft niet de Belgische nationaliteit en 10% heeft een nationaliteit van buiten de Europese Unie.

Anderzijds vindt KU Leuven het ook voor haar eigen Vlaamse studenten van belang dat ze reeds tijdens hun opleiding kunnen kennismaken met een Europese en internationale context. Zo worden zij optimaal voorbereid op een leefwereld en arbeidswereld die ook in toenemende mate Europese en internationale kenmerken vertoont. Dit wordt gerealiseerd door studentenuitwisselingen, het aantrekken van gastdocenten en het aanbieden van opleidingen en opleidingsonderdelen in andere talen dan het Nederlands.

Deze anderstalige opleidingsonderdelen worden ingericht vanuit de meerwaarde voor de studenten, het afnemend veld en de functionaliteit voor de opleiding. Onderstaande tabel geeft een geaggregeerd overzicht.

Meerwaarde voor de studenten:

- vertrouwd geraken met de internationale forumtaal van de discipline in een wetenschappelijke context;

- colleges verzorgd door docenten die internationale ervaring hebben en die vertrouwd zijn met andere culturen;

- onderwijs verstrekt door vooraanstaande buitenlandse gastprofessoren met een bijzondere expertise in de discipline;

- bevordering van de integratie tussen Vlaamse en buitenlandse studenten binnen het programma;

- mogelijkheid om studenten met verschillende culturele perspectieven rechtstreeks in aanraking te brengen;

- waardevol voor de internationale contacten tussen studenten; - meerwaarde voor bachelorstudenten om reeds een opleidingsonderdeel in het

Engels te kunnen volgen, als voorbereiding op de masteropleiding.

Page 48: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderwijs 22

Meerwaarde voor het afnemend veld:

- vertrouwd geraken met de internationale forumtaal van het afnemend veld en met de specifieke anderstalige vakterminologie;

- grondige talenkennis en kennis van het internationale jargon vergroot de nationale en internationale inzetbaarheid op de arbeidsmarkt;

- bij sterk internationaal gerichte sectoren is het belangrijk dat de studenten voldoende met de in deze sector gangbare taal geconfronteerd worden en zich deze eigen maken;

- belang van het inbouwen van Engelstalige opleidingsonderdelen voor opleidingen waarbij een zeer groot aandeel van de afgestudeerden terecht komt in multinationale ondernemingen die doorgaans het Engels als voertaal hebben.

Meerwaarde voor de functionaliteit voor de opleiding:

- vertrouwd geraken met de Engelse terminologie die gebruikt wordt in de meeste wetenschappelijke handboeken, tijdschriften en softwarepakketten;

- de leerresultaten van de opleiding noodzaken dat de studenten in contact komen met een internationale context en vertrouwd zijn met andere culturen;

- verrijking van de colleges door de aanwezigheid van buitenlandse studenten - impuls vanuit verschillende culturele perspectieven;

- anderstalige opleidingsonderdelen uit anderstalige opleidingen die inhoudelijk een sterke meerwaarde betekenen voor het eigen programma;

- voor bepaalde opleidingen en beroepenvelden waarbij het bronnenmateriaal voor een groot deel anderstalig is, is het functioneel en wenselijk om het opleidingsonderdeel in deze taal te organiseren;

- de discipline steunt in hoofdzaak op anderstalige literatuur, onderzoek en/of jargon;

- de discipline is gericht op een internationaal topic; - de leerresultaten van de opleiding stellen voorop om het denken, communiceren

en handelen van de studenten in een internationale context te ontwikkelen en te optimaliseren;

- opleidingsonderdelen gericht op internationale onderwijssamenwerking; - kennis van internationale forumtaal als één van de doelstellingen van de

opleiding.

4.2 Voorwaarde inzake kwaliteit en democratisering

4.2.1 Onderwijzend personeel

Aan de KU Leuven wordt de taalbeheersing van onderwijzend/academisch personeel enerzijds via diploma’s en/of attesten gegarandeerd en anderzijds via verschillende processen opgevolgd en ondersteund

Naast deze erkende bewijzen van bekwaamheid ziet KU Leuven via verscheidene aspecten van de kwaliteitszorg toe op de taalbeheersing van onderwijzend/academisch personeel. Taal maakt onlosmakelijk deel uit van de kwaliteit van de onderwijsactiviteiten van de docent. Op die manier zit taal impliciet verweven in de kwaliteitsstructuren en de onderwijsevaluatie aan de KU Leuven.

De beleidsstructuur van de KU Leuven is zo opgesteld dat de kwaliteit van het onderwijs op verschillende niveaus bewaakt wordt. Het centrale orgaan in de kwaliteitsbewaking van een opleidingsonderdeel is de Permanente Onderwijscommissie (POC) waarin zowel leden van het academisch personeel als vertegenwoordigers van studenten zetelen. De POC draagt onder andere zorg voor de evaluatie van de opleiding en de opleidingsonderdelen en staat in voor het opvolgen van de resultaten, evenals de remediëring van eventuele knelpunten. De POC is daarnaast een klankbord voor problemen die gesignaleerd worden door studenten en docenten. Concreet voor de taalbeheersing van onderwijzend/academisch personeel betekent dit enerzijds dat de kwaliteit ervan een standaard aandachtspunt is voor de POC (als een onderdeel van kwaliteitszorg). Anderzijds is de POC een laagdrempelig orgaan waar mogelijke problemen snel gesignaleerd kunnen worden, zowel door studenten als docenten, en dat indien nodig snel kan ingrijpen. De POC is verder ingebed in een bredere structuur van kwaliteitscontrole, zo is er het Faculteitsbestuur en het Groepsbestuur (waarin ook studenten zetelen) en de universiteitsbrede kwaliteitszorgmethode COBRA.

Page 49: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderwijs 23

Buiten de vaste structuren van kwaliteitszorg worden studenten ook expliciet bevraagd over de kwaliteit van het onderwijs. Jaarlijks wordt minstens een derde van alle opleidingsonderdelen geëvalueerd met het oog op kwaliteitsgarantie. De centrale studentenbevraging onderwijs heeft tot doel om de mate waarin binnen een bepaalde context kwaliteitsvol onderwijs wordt geboden, aantoonbaar te maken zodat beslissingen met betrekking tot het personeelsbeleid waarin onderwijs een rol moet spelen onderbouwd kunnen worden, goede praktijken bekend, erkend en beloond kunnen worden en mogelijke knelpunten geremedieerd kunnen worden. Deze bevraging betreft onder andere de wijze van lesgeven en de taalbeheersing van het onderwijzend personeel.

Naast deze maatregelen in het kader van kwaliteitszorg kan het onderwijzend/academisch personeel zich op vele manieren bijscholen in de Engelse taal. Het Interfacultair Instituut voor Levende Talen (ILT) organiseert sinds 2000 cursussen Academic Writing en Presentation and Seminar Skills voor doctorandi en jonge onderzoekers. Dit aanbod is ondertussen verrijkt met specifieke cursussen zoals Writing for a General Audience en uitspraakcursussen. Het onderwijzend/academisch personeel kan verder ook een beroep doen op de ILT Taalcoaching, die extra ondersteuning aanbiedt bij de redactie en revisie van wetenschappelijke teksten, cursusteksten en rapporten, bij de voorbereiding van een presentatie of de ontwikkeling van een taalgerelateerde online toepassing.

Naast dit standaard aanbod gaat het ILT ook in op de talrijke vragen naar cursussen of workshops op maat voor specifieke onderzoekseenheden of doelpublieken.

Tot slot heeft het ILT ook een uitgebreid aanbod online applicaties. Voor het onderwijzend/academisch personeel gaat het hierbij vooral om het platform Lecture Board, dat oefeningen aanbiedt rond woordenschat en grammatica, specifiek gericht op het lesgeven, vragen behandelen, feedback geven en de administratieve mededelingen, gebaseerd op authentiek taalmateriaal. Verder verleent de website Interactive Language Toolbox toegang tot de meest pertinente online bronnen die gebruikt kunnen worden bij het (wetenschappelijk) schrijven in het Engels, het Frans en het Nederlands en ondersteunt de Schrijfhulp het schrijfproces van papers en bachelor- en masterproeven in het Nederlands en het Engels.

Voor het Nederlands biedt het ILT vijf niveaus intensieve (12 uur/week) en reguliere (6 uur/week) cursussen aan die toegankelijk zijn voor alle personeelsleden. Aan het einde van niveau 5 wordt de ITNA-test afgelegd (zie verder). Niveau 6 focust specifiek op het academisch taalgebruik ten behoeve van personeelsleden die hun integratie in de universiteit wensen te vervolmaken. Tevens werd de ondersteuning voor buitenlandse docenten die het Nederlands moeten beheersen op B2-niveau uitgebreid met een individuele begeleiding.

4.2.2 Studenten

4.2.2.1 Testen kennis van andere taal

Studenten kunnen hun talenkennis testen via bekwaamheidstesten die door het ILT afgenomen worden. Voor het Nederlands en het Engels gebeurt dit in het kader van een consortium met de talencentra van de universiteiten van Antwerpen, Brussel en Gent. Deze samenwerking heeft geleid tot de ontwikkeling van de interuniversitaire taaltesten ITNA (Interuniversitaire taaltest Nederlands voor anderstaligen, die intussen het Q-Mark label verkregen heeft van ALTE [Association of Language Testers in Europe]) en ITACE (Interuniversitaire taaltest Academisch Engels). Tevens worden er proficiency-testen afgenomen voor andere talen (Spaans, Italiaans, …).

4.2.2.2 Taalbegeleidingsmaatregelen in de opleidingsprogramma’s

KU Leuven voorziet verschillende vormen van taalbegeleidingsmaatregelen in de opleidings-programma’s van initiële bachelor- en masteropleidingen met anderstalige opleidingsonderdelen of van anderstalige initiële bachelor- of masteropleidingen. Zo worden studenten bv. in bepaalde bachelor-opleidingen die toegang bieden tot een Engelstalige master, vertrouwd gemaakt met het Engels van het vakgebied via verplichte literatuur, handboeken, gastcolleges, …. Verder voorzien verschillende opleidingen een taalvak bij de keuzevakken, zodat studenten die dit wensen dit kunnen opnemen om zich de taal verder eigen te maken.

Page 50: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderwijs 24

In verschillende opleidingsonderdelen kunnen de studenten hun algemene taalkennis Engels evenals specifieke Engelstalige vakterminologie verder ontwikkelen via schriftelijke (rapporten) en mondelinge (presentaties) oefeningen waarbij ze ondersteund worden door experten uit het behandelde vakgebied. Sommige opleidingen voorzien daarnaast vakoverkoepelende workshops met betrekking tot het studeren van Engelstalig cursusmateriaal. Verder wordt binnen de meeste opleidingen zowel in de disciplinaire als de subdisciplinaire opleidingsonderdelen aandacht besteed aan de terminologie, zowel in de andere taal als in het Nederlands. Studenten kunnen ten slotte in alle opleidingen voor ondersteuning omtrent de anderstalige terminologie steeds terecht bij monitoren, studietrajectbegeleiders en/of docenten.

Als ondersteunende maatregel bij de taalbegeleiding in de opleidingsprogramma’s stelt het ILT zelfstudiepakketten voor voor studenten van de opleidingen economie (Business English online), rechten (Legal English online), geneeskunde (Medical English online), communicatiewetenschappen (AcaMedia) en wetenschappen (Scientific English online).

4.2.2.3 Taalvoorzieningen

Om studenten te ondersteunen is er vanuit het Interfacultair Instituut voor Levende Talen (ILT) een taalcursusaanbod voor masterstudenten op twee niveaus: de ‘Crash Course’ legt de nadruk op spreekvaardigheid en de cursus ‘academisch Engels voor masterstudenten’ op schrijfvaardigheid. Beide cursussen zijn ook toegankelijk voor buitenlandse studenten.

Het ILT reikt ten slotte nog een aantal tools aan waarmee de studenten zelfstandig aan hun talenkennis kunnen werken. Het Tandem-initiatief geeft de studenten de kans om in contact te komen met native speakers van verschillende talen om zo hun taalvaardigheden bij te schaven. Dit gebeurt concreet in Leuven met studenten van de Faculteiten Economie en Bedrijfswetenschappen, Rechtsgeleerdheid en Sociale Wetenschappen van de UCL en in Kortrijk (Kulak) met studenten van Rijsel en Bergen. Het Tandem-initiatief is recent ook uitgebreid naar bijkomende talenparen, zoals Arabisch-Nederlands. De Taalprikkels zijn een e-maildienst die dagelijks een vraag rond taal stuurt voor het (academisch) Engels, het Frans, het Duits en het Spaans.

4.2.2.4 Recht om over een AOO (anderstalig opleidingsonderdeel) het examen in het Nederlands af te leggen

Conform de regelgeving hebben studenten het recht om de examens over anderstalige opleidingsonderdelen in het Nederlands af te leggen. Dit recht staat ingeschreven in het onderwijs- en examenreglement (OER) van de KU Leuven (art. 108). Studenten die gebruik wensen te maken van deze mogelijkheid dienen dit te melden overeenkomstig de facultaire procedure van de opleiding waarin het opleidingsonderdeel zich situeert. Deze facultaire procedures worden kenbaar gemaakt in de facultaire aanvullingen bij het OER (https://www.kuleuven.be/onderwijs/oer/2016/).

Daar waar in sommige faculteiten de melding centraal aan een facultaire instantie dient te gebeuren, voorzien andere faculteiten automatisch de mogelijkheid of vragen ze een melding aan de betrokken docent/examinator.

4.3 Gedragscode

De KU Leuven stelt de gedragscode zoals omschreven in artikel II.272 ter beschikking op haar website, meer bepaald als onderdeel van het onderwijs- en examenreglement: https://www.kuleuven.be/ onderwijs/oer/2016/ (titel III, afdeling 3).

5 Onderwijsregeling

5.1 Overzicht studiegelden

Voor alle opleidingen worden de interuniversitair afgesproken studiegelden gevraagd. Voor een aantal master-na-masteropleidingen met een duidelijk internationaal of een beroepsvoorbereidend karakter wordt een verhoogd studiegeld gevraagd. Er wordt soms een onderscheid gemaakt tussen studenten die al dan niet komen uit landen die behoren tot de Europese Economische Ruimte (EER). Een verminderd studiegeld is mogelijk voor studenten uit ontwikkelingslanden, voor studenten in het kader

Page 51: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderwijs 25

van samenwerkingsakkoorden tussen universiteiten en andere instellingen (bijv. International Course Programs: ICP), voor studenten die rechtstreeks instromen na hun basisopleiding in de master-na-masteropleidingen en om specifieke sociale redenen.

Op basis van de nieuwe principenota voor het bepalen van de studiegelden (goedgekeurd tijdens het academiejaar 2014-2015), werd vanaf het academiejaar 2015-2016 voor een aantal bachelor- en initiële masteropleidingen een hoger studiegeld aangerekend voor studenten van buiten de EER.

5.2 Toelatingsvoorwaarden

Voor de bacheloropleidingen golden algemene toelatingsvoorwaarden. Voor de masteropleidingen, schakel- en voorbereidingsprogramma’s, postgraduaten en doctoraatsopleidingen werden binnen de decretale bepalingen afzonderlijke voorwaarden uitgewerkt per opleiding. De toelatingsvoorwaarden werden per opleiding opgenomen in het Hoger Onderwijsregister en in de programmagids van de KU Leuven (zie http://onderwijsaanbod.kuleuven.be/2016/opleidingen/n/ voor het overzicht van de opleidingen geordend per faculteit voor het academiejaar 2016-2017).

5.3 Informatie en begeleiding van aspirant-studenten

De Dienst Marketing biedt kwaliteitsvolle, correcte en overtuigende onderwijsinformatie aan aan potentiële studenten en hun omgeving en dat zowel in print als online. De dienst organiseert ook een hele reeks activiteiten om jongeren correct te informeren en om de instroom van bachelors en masters aan de KU Leuven te optimaliseren. Op basis van studiewerk, analyses, enquêtes en cijfermateriaal werkt de dienst aan het rekruteringsbeleid en bouwt ze expertise uit op vlak van onderwijs, onderwijsaanbod, instroom, studiekeuze, … en dit vanuit de positionering van de KU Leuven als sterke onderzoeksinstelling waar onderwijs steeds gebaseerd is op wetenschappelijk onderzoek.

De informatie en activiteiten volgen de fases van het studiekeuzeproces, zowel gericht op nationale als internationale toekomstige bachelor- en masterstudenten.

Online Publicaties Infoactiviteiten SEP

PAGIN

A TOEKO

MSTIG

E STUD

ENTEN

Kiezen voor de KU Leuven (direct mail) Uitnodiging Openlesdagen (direct mail) E-nieuwsbrief voor studiekeuzebegeleiders

Infoavonden in scholen (Start-to-study)

OKT Openlesdagen Opleidingen aan de KU Leuven (direct mail) Engelstalige masterfiches International Programmes

Infoavonden in scholen Beurzen internationaal

NOV Nieuwe publicaties 45 bachelorbrochures Infoavonden in scholen Openlesdagen Beurzen internationaal

DEC Voorbeeldlessen Student in Leuven (direct mail) Folder infodagen (direct mail) E-nieuwsbrief voor studiekeuzebegeleiders

JAN Infodagen/Infobeurs KU Leuven in … (alle locaties)

Infoavonden in scholen SID-in

FEB Openlesdagen Folder zij-instroom Nederlandstalige masterfolders

Infoavonden in scholen Infobeurs Leuven SID-in Openlesdagen Verderstudeerbeurs Jobbeurzen

MAA Inschrijven Folder infodagen (direct mail) E-nieuwsbrief voor studiekeuzebegeleiders

Infodagen Leuven en campussen Jobbeurzen

Page 52: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderwijs 26

APR Educatief aanbod Infodagen Leuven en campussen Scholenbezoek

MEI Op kot Infodagen campussen JUNI Folder infodagen en

inschrijven (direct mail)

JULI Onderwijsaanbod vernieuwd

AUG Infobeurs/infodagen SEP Infobeurs Leuven en infodagen

op campussen

Totaal bereik ouders en leerlingen: - infoavonden op scholen: 10.000 - infomomenten (openlesdagen, infobeurzen, infodagen) Leuven en Campussen: 24.000 - verderstudeerbeurs: 2.600

Direct mailings: zeven verzendingen naar ongeveer 25.000 adressen.

5.4 Begeleiding van studenten

De Dienst Studieadvies verzorgt, aanvullend op de faculteiten, universiteitsbrede studiekeuzebegeleiding en vakoverschrijdende leerprocesbegeleiding voor studenten, met oog voor bijzondere doelgroepen: studenten met een functiebeperking, met bijzondere diversiteitskenmerken, werk- en internationale studenten.

In 2016-2017 waren er 4.375 aanmeldingen via het contactformulier, waaronder (toekomstige) studenten (N=4.241), bedrijven, ouders of personeelsleden aan andere onderwijsinstellingen (N=134). Het gros hiervan betrof informatievragen, meestal afhandelbaar via mail, eventueel met verwijzing naar online info. Daarnaast leidden meer complexe vragen tot één of meerdere gesprek(ken) (N=1.300). Van de proactief uitgenodigde studenten binnen de projecten ‘Coaching X-tra’ en ‘Avicenna coaching’ boden zich respectievelijk 54 en 21 studenten aan voor individuele coaching. In totaal waren er 2.523 gesprekken. 103 studenten ondergingen een testonderzoek.

Het totaal aantal gesprekken dat aan studenten werd aangeboden, bleef in academiejaar 2016-2017 zo goed als stabiel ten opzichte van het vorige jaar. Het dalende aantal aanmeldingen via het contactformulier is voornamelijk te wijten aan de oprichting van het Student Career Center wat er toe leidde dat bedrijven rechtstreeks via deze dienst contactnamen met de KU Leuven.

Naast individueel advies organiseerde de dienst informatiesessies, workshops, groepstrainingen en events. 250 studenten namen deel aan workshops en trainingen rond onder meer timemanagement, actief studeren, examenangst, keuzetwijfels. In de zomer namen 53 studenten deel aan de workshop ‘je masterplan voor de herexamens’. Het thema schrijfvaardigheden kreeg extra aandacht met drie infosessies ‘Schrijfvaardigheden: je masterproef’ in het eerste (419 aanwezigen) en tweede semester (123 aanwezigen), aangeboden op groepsniveau. Voor uitstroomactiviteiten: zie 6.1.

Specifieke aandacht werd besteed aan internationale studenten. Via de website, infosessies, een infostand tijdens de Orientation Days en via een infosessie rond de voorbereiding op de examens, werden ze geïnformeerd rond de onderwijsomgeving en -verwachtingen. Voor hen waren er ook workshops rond timemanagement and study approach, master thesis and presentation technique en exams met telkens tussen de 80 tot 160 aanwezigen. Ook dit academiejaar werden een Engelstalige variant van de meer uitgebreide training Timemanagement (12 studenten) en van de zomerworkshop (9 studenten) georganiseerd.

Naast begeleiding van studenten werkt de dienst samen met de faculteiten rond drie krachtlijnen: de ondersteuning bij vragen van facultaire studiebegeleiders en initiatieven; de vorming en professionalisering van studieloopbaanbegeleiders en beleidsvoorbereidend en -uitvoerend werk.

Page 53: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderwijs 27

Net zoals vorig jaar gingen negen faculteiten in het eerste semester volledig zelfstandig aan de slag met infosessies studievaardigheden. Er werd met hen ingezet op het uitwerken van meer initiatieven, zowel in het eerste semester (bv. rond blok en examens) als in het tweede semester (bijv. groepssessies rond efficiënt studeren gelinkt aan een vak) en het uittekenen van een leerlijn studievaardigheden. In de andere faculteiten werd in duobaan een sessie verzorgd. In het totaal werden zo’n 20 sessies georganiseerd. In twee faculteiten werden specifieke workshops op maat voor onder andere schakelstudenten voorzien.

Onder het thema “in goede banen geleid” was er ook dit jaar weer een uitgebreid vormingsaanbod voor Studieloopbaanbegeleiders. De implementatie van de visietekst “Studieloopbaanbegeleiding aan de KU Leuven” was één van de centrale thema’s. Een prospectie bij de faculteiten leverde uiteenlopende specifieke thema’s op. Variatie in didactiek, tijdstippen en inhouden, videoconferencing en een leertraject (LT) kenmerkt de vormingsreeks.

Het Luci-platform werd uitgebreid met 28 nieuwe interactieve modules die een realistisch beeld bieden op de opleidingen aan de KU Leuven. Het aantal nieuwe registraties op het Luci-platform in 2016-2017 bedroeg 8.860, wat het totaal aantal geregistreerde gebruikers sinds de lancering op 20.504 brengt. Samen hebben deze gebruikers 75.246 proeven afgelegd.

De learning dashboards, ontwikkeld door de Groep Wetenschap & Technologie dankzij de financiering van twee Erasmus+-projecten die studievaardigheden en studieresultaten visualiseren ten opzichte van medestudenten, zetten aan tot zelfreflectie en geven inzicht in het leerproces. Na een succesvolle voorstelling van deze learning dashboards in de overleg- en werkgroep is de Dienst Studieadvies als partner van de projectteams in het tweede semester van 2016-2017 op zoek gegaan naar faculteiten binnen de drie Groepen van KU Leuven om een groter pilootproject op te zetten bij verschillende soorten opleidingen en verschillende profielen van instromende studenten. Acht faculteiten met 39 opleidingen verspreid over acht campussen stapten mee in het pilootproject (totaal bereik van ± 4.400 studenten).

5.5 Begeleiding van studenten met een functiebeperking

De Dienst Studeren en Functiebeperking staat in voor de erkenning en de begeleiding van studenten met een functiebeperking aan de KU Leuven. Een belangrijk aspect hiervan is advies uitbrengen over onderwijs- en/of examenfaciliteiten. Daarnaast neemt de dienst een voortrekkersrol op voor universeel ontwerp. De dienst werkt met lokale antennes op de KU Leuven-campussen die elk eenzelfde werkwijze (het KU Leuven model) hanteren.

De registratie van studenten met een functiebeperking gebeurt volgens het advies van de Vlaamse Onderwijsraad (Vlor) hieromtrent. In academiejaar 2016-2017 werden voor de volledige KU Leuven (alle campussen) 2.559 studenten met een functiebeperking erkend door de Dienst Studeren en Functiebeperking. Dit is een stijging van 14% ten opzichte van het vorige academiejaar. De studenten met ontwikkelingsstoornissen vormen de grootste groep (1.857 studenten, 73%) waaronder vooral de leerstoornissen (1.006 studenten, 39%), de aandachtsdeficiëntie-/hyperactiviteitsstoornissen (518 studenten, 20%) en de autismespectrumstoornissen (209, 8%). Daarnaast zijn ook studenten met een chronische ziekte sterk vertegenwoordigd (266, 10%). De andere groepen zijn: psychiatrische functiebeperkingen (165 studenten, 6%), meervoudige functiebeperking (96 studenten, 4%), motorische functiebeperking (69 studenten, 3%), visuele functiebeperking (52 studenten, 2%), auditieve functiebeperking (29 studenten, 1%) en overige functiebeperking (25 studenten, 1%).

In het kader van het project ‘Werken aan meer inclusie’ zijn observaties uitgevoerd tijdens de examenperiodes van januari en juni 2017. Het project focust op de uitbouw van één aspect van een inclusief toetsbeleid, namelijk de implementatie van de faciliteit ‘1/3 meer tijd bij schriftelijke examens’ als inclusieve maatregel. Doel is te onderzoeken hoe docenten en studenten omgaan met de tijd op examens. In het totaal werd geobserveerd op 68 examens, verspreid over 10 faculteiten en 7 campussen, wat heel wat interessante gegevens opleverde die in het najaar van 2017 verwerkt zullen worden. Daarnaast werd op twee examens een quasi-experiment uitgevoerd waarbij een vergelijking gebeurt van twee verschillende tijdscondities. In 2018 wordt dit onderzoeksluik verder gezet.

Verder werkte de dienst aan thema’s rond universeel ontwerp binnen de Werkgroep Digitale Toegankelijkheid, de Werkgroep Fysieke Toegankelijkheid en de Werkgroep UDL (Universal Design for

Page 54: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderwijs 28

Learning) en Functiebeperking van de KU Leuven. De dienst neemt ook het voorzitterschap op van de Associatiewerkgroep Studeren met een Functiebeperking.

In de toekomst zal de dienst met het Obasi-zorgdossier werken, een softwaretoepassing om de (medische) gegevens van studenten op een veilige en efficiënte manier te beheren en de werking van de dienst waar mogelijk te automatiseren en te optimaliseren. In 2017 werd de basisstructuur van de software op maat van de dienst uitgewerkt (Obasi-werkgroep) en werden tal van technische issues binnen de KU Leuven aangekaart en opgelost (Obasi-stuurgroep).

Tijdens de solliciteerweek (maart 2017) werden in samenwerking met het Student Career Center twee infosessies over solliciteren met een beperking georganiseerd.

Ten slotte verleende de dienst haar expertise op Vlaams niveau. Dit zowel binnen het SIHO (Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs), de Vlor Werkgroep Functiebeperking en de Vlor Commissie Diversiteit. In 2017 werden twee beleidsthema’s op Vlaams niveau, die erg bepalend zijn voor de werking van de dienst, nauw opgevolgd, namelijk ‘hervorming GON en daarbij aansluitend een nieuw ondersteuningsmodel hoger onderwijs’ en het ‘charter voor kansengroepen’.

5.6 Doorstroming van afgestudeerden van hogescholen

Voor bepaalde masteropleidingen is er een duidelijke doorstroom vanuit professionele bachelor-opleidingen van hogescholen. Er is een grote doorstroom van bedrijfsmanagement naar handelswetenschappen, bedrijfscommunicatie en communicatiewetenschappen; van verpleegkunde en vroedkunde naar de gelijknamige master; van toegepaste informatica naar informatica; van toegepaste psychologie naar psychologie; en van het studiegebied onderwijs naar pedagogische wetenschappen.

5.7 Toelating afgestudeerden hogeschoolonderwijs van twee cycli tot doctoraat

Voor een houder van een hogeschooldiploma geldt de algemene toelatingsvoorwaarde voor de inschrijving voor de voorbereiding van een doctoraatsproefschrift, namelijk het bezit van een diploma van een voor het doctoraatsonderzoek relevante masteropleiding (of een equivalent diploma hoger onderwijs) én zich onderscheiden hebben, hetzij tijdens de studies hetzij na de studies. De kandidaat-doctorandus dient een aanvraag in bij de facultaire doctoraatscommissie die oordeelt over de relevantie van het masterdiploma, de geschiktheid van de kandidaat en de vorm van een eventuele bijkomende toelatingsproef. Het opleggen van een bijkomende toelatingsproef kan voor de houders van een master-diploma van een hogeschoolopleiding enkel ad hoc, gemotiveerd, dus niet systematisch omwille van het diploma.

De status van de toelating kan regulier, provisioneel of predoctoraal zijn: - reguliere status: toelating tot het doctoraatsprogramma met reguliere status wordt verleend wanneer

voldoende bewijs geleverd is dat de kandidaat in staat is om het doctoraat met succes af te ronden zonder bijkomende opleiding;

- provisionele status: toelating tot het doctoraatsprogramma met provisionele status wordt verleend wanneer een aanvullende opleiding als deel van het doctoraatsprogramma noodzakelijk lijkt. De duur van de provisionele status is maximum één jaar vanaf de inschrijving aan de KU Leuven als doctoraatsstudent. Mits gunstige evaluatie van de aanvullende opleiding, wordt de provisionele status opgeheven en kan het doctoraatsprogramma verdergezet worden;

- predoctorale status: wordt verleend wanneer er onvoldoende bewijs is van de relevante academische en professionele geschiktheid van de kandidaat, of wanneer aanvullende opleiding noodzakelijk geacht wordt om de waarschijnlijkheid te vergroten dat de kandidaat het doctoraat met succes zal voltooien. Gedurende de predoctorale status wordt aan de kandidaat een programma van opleidingsonderdelen en projectonderzoek opgelegd. Bij positieve evaluatie wordt de kandidaat toegelaten tot het doctoraatsprogramma.

6 Gegevens over de studenten

6.1 Opvolging arbeidsloopbaan

Binnen Studentenvoorzieningen KU Leuven wordt al jaren op verschillende fronten gewerkt aan het ondersteunen van studenten in hun eerste ervaringen op de arbeidsmarkt. Vanaf november 2016

Page 55: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderwijs 29

werden deze expertises gebundeld onder de vlag van het Student Career Center. Concreet betreft het de voorheen gekende expertise van de Jobdienst, de uitstroombegeleiding naar de arbeidsmarkt van de Dienst Studieadvies, het project Engagement en Vrijwilligerswerk en een deel van de werking van de Juridische Dienst Studenten. Tevens wil de Leuven Community for Innovation driven Entrepreneurship (Lcie) de drempel om te ondernemen drastisch verlagen en de ondernemingszin van studenten aanmoedigen. Vanuit die insteek vervoegde ook deze dienstverlening het Student Career Center. Tot slot werd beslist om een intensieve samenwerking met externe partner Randstad aan te gaan.

Alle vragen rond werken naast of na je studie kennen dus sinds november 2016 één aanspreekpunt voor alle doelgroepen: de KU Leuven student, de faculteiten en diensten van de KU Leuven en tot slot de externe werkgever.

De dienstverlening zet in op twee krachtlijnen: enerzijds het promoten van extracurriculaire praktijkervaring, anderzijds het aanbieden van een intensief begeleidingsaanbod voor laatstejaarsstudenten. De belangrijkste pijlers waarop het Student Career Center zich profileert, zijn:

- studentenjob - vrijwillige studiestage - vrijwilligerswerk - I-Portfolio - ondernemerschap/ondernemingszin - overstap naar de arbeidsmarkt

De eerste maanden van het academiejaar werden benut om de beleidsmatige, communicatieve en inhoudelijke voorbereidingen van het Student Career Center te treffen. Op 16 november vond de persconferentie plaats, en was het Student Career Center een feit. De belangrijkste wapenfeiten van de eerste werkingsmaanden van de dienst zijn:

- adviesverlening rond de reeds eerder vermelde zes pijlers; - aanbieden van vacatures: studentenjobs en vrijwilligerswerk via de Databank Studentenjobs en

Vrijwilligerswerk, stages en startersjobs via de Databank LoopbaanLift; - administratieve afhandeling van het tewerkstellingsdossier en de loonverwerking van iedere

jobstudent aan KU Leuven; - erkenning en waardering mogelijk maken voor het opnemen van engagement van

extracurriculaire activiteiten (ontwikkeling I-Portfolio); - organisatie van centrale initiatieven voor afstuderende studenten ter ondersteuning van hun

overstap naar de arbeidsmarkt:

Naam event Inhoud

TALENTival (nov.) Nieuw event met als doel studenten te laten reflecteren over hun ambities en talenten - 100 studenten.

Jobinfodag (febr.) Werken in binnen- en buitenland via infomarkt en infosessies + CV-screening - 700 studenten.

Solliciteerweek (maart)

Leren solliciteren via infosessies, workshops, individuele consulten en simulatie-interviews – 240 studenten.

- aanvullend op deze events waren er infosessies voor grote groepen, workshops in kleine groep en individuele loopbaangesprekken. Ook op facultair niveau werd er ondersteuning geboden om een disciplinespecifiek aanbod op maat te verstrekken.

De Netwerkgroep en de Overleggroep Uitstroombegeleiding zijn ieder opnieuw tweemaal samen gekomen. Deze fora garandeerden een kwaliteitsvolle start van het Student Career Center zowel op beleidsmatig vlak als op vlak van afstemming met uitstroombegeleiding binnen de faculteiten.

6.2 Rendement toelatingsproeven

Het rendement van toelatingsproeven drukken we uit in termen van studievoortgang, dat wil zeggen de verhouding tussen het aantal studiepunten dat verworven is of waarvoor een tolerantie ingezet is en het

Page 56: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderwijs 30

aantal feitelijk opgenomen studiepunten in een academiejaar binnen eenzelfde opleiding. We spreken van 'volledige studievoortgang' als het aantal studiepunten dat verworven is of waarvoor een tolerantie ingezet is gelijk is aan het aantal opgenomen studiepunten.

De Vlaamse Overheid organiseert zelf een toelatingsexamen voor de opleidingen arts en tandarts. In de opleidingen geneeskunde en tandheelkunde hadden in 2016-2017 respectievelijk 83% en 76% van de ingeschreven generatiestudenten een volledige studievoortgang (ter vergelijking, in de opleiding biomedische wetenschappen bedroeg dit percentage 35%).

Vermelden we dat niet alle geslaagden in de toelatingsproef inschrijven voor de opleidingen geneeskunde of tandheelkunde. Sommige studenten beschouwen dit als een bekwaamheidstoets.

7 Examencontract

In het totaal namen 88 studenten (37 vrouwen en 51 mannen) in 2016-2017 een inschrijving met examencontract. Het merendeel van de studenten is Belg (80 en 91%). Naar leeftijd is er een grotere variatie: van tieners tot zestigers, met een concentratie in de leeftijdsgroep 23-28 jaar. Inzake vooropleiding gaat het om niet-generatiestudenten die overwegend meer dan een academiejaar geleden een diploma hoger onderwijs behaalden. Zij nemen veelal een inschrijving in de studiegebieden Handelswetenschappen en Bedrijfskunde (15), Economische en Toegepaste Economische Wetenschappen (14), Politieke en Sociale Wetenschappen (11), Psychologie en Pedagogische Wetenschappen (11) en Rechten, Notariaat en Criminologische Wetenschappen (11).

De resultaten van studenten met een examencontract zijn jaar na jaar niet erg gunstig. Van de 88 studenten waren er slechts 25 (28%) succesvol voor het geheel waarvoor ze geregistreerd waren in academiejaar 2016-2017. In totaal namen de studenten met een examencontract 1.667 studiepunten op, waarvan ze voor 487 (29%) een credit behaalden.

De zinvolheid van examencontracten als uitweg voor studenten die een tweede kans beogen vormde reeds in 2013 het voorwerp van discussie op een werkgroep die de overheid oprichtte om de implementatielasten van het flexibiliseringsdecreet te analyseren. Uit dat debat kwam naar voor dat het examencontract moeilijk een volwaardig alternatief kon bieden en het bijgevolg weinig zin heeft deze formule in de toekomst te handhaven. De KU Leuven onderschrijft deze visie en meent dat met nieuwe vormen van onderwijs(ondersteuning) er volwaardigere trajecten kunnen aangeboden worden voor deze doelgroep. Het is nog steeds wachten op een initiatief van de overheid om gevolg te geven aan de conclusies van de werkgroep.

8 Internationaal Beleid

8.1 Visie en strategie

Het Beleidsplan 2017-2021 omschrijft in het hoofdstuk Truly International @ KU Leuven de ambities voor een verregaande internationale verankering van de KU Leuven. Deze is essentieel om de opdrachtverklaring van de universiteit te realiseren; om te excelleren in onderzoek, zeker wanneer dat afgemeten wordt aan de standaarden van internationale topuniversiteiten; om studenten voor te bereiden op hun maatschappelijke rol en verantwoordelijkheid in een geglobaliseerde samenleving; om onderzoek en onderwijs ten dienste te stellen van de meest kwetsbaren, door middel van impact in Noord en Zuid. Een gestage transitie van een nationale universiteit met een globale reputatie naar een waarachtig internationale universiteit staat op de agenda. Bijzondere aandacht wordt ook besteed aan de internationale dimensie van de academische ziekenhuisactiviteit.

Een vernieuwde en slagkrachtige Raad voor Internationaal Beleid adviseert het universiteitsbestuur t.a.v. initiatieven tot integrerend centraal internationaal beleid, internationale netwerkvorming en partnerschappen, universitaire ontwikkelingssamenwerking en internationale marketing en positionering.

Faculteiten en departementen worden uitgenodigd om, in synergie met een gedragen universiteitsbrede visie, een eigen ambitieus internationaal beleid uit te bouwen en er vorm en inhoud aan te geven volgens de standaarden en gewoonten van de eigen discipline(s).

Page 57: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderwijs 31

Een dergelijk geïntegreerd beleid zal op internationaal vlak leiden tot een rechtmatige plaats voor de KU Leuven naast andere topuniversiteiten als place of first choice in de Lage Landen.

8.2 Inkomende en uitgaande mobiliteit van studenten en personeel

Het totaal aantal studenten ingeschreven aan KU Leuven tijdens academiejaar 2016-2017 bedroeg 57.223, waarvan 10.268 buitenlandse studenten (of 17,9%). Dit is een nagenoeg status quo ten opzichte van het academiejaar 2015-2016 met in totaal 57.457 studenten, waarvan 10.288 (eveneens 17,9%) studenten met een andere nationaliteit dan de Belgische.

De KU Leuven streeft naar een ruim en divers aanbod van kwaliteitsvolle uitgaande en inkomende studentenuitwisselingen. Het Erasmus University Charter en ECTS-label vormen hiervoor de leidraad. Het actieplan voor mobiliteit van de Vlaamse overheid, Brains on the Move, dient als inspiratiebron. De KU Leuven gebruikt verschillende instrumenten om studentenmobiliteit te realiseren.

Het totaal aantal inkomende uitwisselingsstudenten tijdens academiejaar 2016-2017 bedroeg 1.744, zelf keurde KU Leuven 4.813 aanvragen van studenten, om een deel van hun opleiding in het buitenland te volgen, goed. Tot die laatsten behoren studenten uit academische bachelors, masters, master-na-masters, voorbereidingsprogramma’s en schakelprogramma’s.

Het grootste aandeel uitwisselingen gebeurt in het kader van het Erasmusprogramma, met in 2016-2017 1.664 inkomende studenten. Het hoogste aantal inkomende Erasmusstudenten kwam uit Spanje (275 studenten), Italië (222 studenten) en Duitsland (121 studenten). De top 4 van de ontvangende faculteiten zijn Economie en Bedrijfswetenschappen, Rechtsgeleerdheid, Letteren en Ingenieurs-wetenschappen.

Het aantal uitgaande Erasmusstudenten bedroeg tijdens het academiejaar 2016-2017 1.239. De populairste Erasmusbestemmingen voor KU Leuven-studenten waren Frankrijk (218 studenten), Spanje (197 studenten) en Duitsland (127 studenten). De hoogste uitgaande Erasmusmobiliteit, zowel procentueel als in absolute cijfers, trof men aan bij de faculteiten Economie en Bedrijfswetenschappen, Rechtsgeleerdheid en Letteren.

Traditiegetrouw lanceerde de Vlaamse overheid ook in 2016-2017 diverse beurzenprogramma’s in het kader van Brains on the Move. De KU Leuven nam actief deel. 20 KU Leuven-studenten vertrokken met een beurs van het Priority Country Programme: 6 naar de Verenigde Staten, 4 naar Zuid-Afrika, 4 naar Japan, 3 naar Chili, 1 naar Brazilië, 1 naar Rusland en 1 naar Marokko. Er studeerden 4 studenten in Azië met een ASEM-DUO-beurs: 2 in India, 1 in Vietnam en 1 in China. Het programma van Generieke Beurzen bood 52 studenten financiering voor een studie- of stageverblijf aan een partnerinstelling buiten Europa. Via het beurzenprogramma Master Mind werden 8 excellente internationale studenten geselecteerd voor een masterprogramma aan de KU Leuven met een Vlaamse beurs.

Studenten uit de faculteiten Sociale Wetenschappen, Rechtsgeleerdheid en Economie en Bedrijfswetenschappen kunnen gebruikmaken van de stagemogelijkheden bij het Washington Center in de Verenigde Staten. In 2017 werden 6 KU Leuven-studenten geselecteerd door de Vlaamse selectiecommissie.

De centrale samenwerking met partners in Azië biedt bijkomende mogelijkheden voor studentenmobiliteit. Studenten krijgen de kans om een internationale ervaring op te doen in het kader van en naast de mobiliteit in het curriculum. 14 KU Leuven-studenten realiseerden een studieverblijf in Japan en China. Bovendien konden 10 studenten deelnemen aan een zomerschool in Azië.

In 2017 verbleven 164 studenten met een reisbeurs in een ontwikkelingsland voor een stage of thesisonderzoek.

De KU Leuven is een koploper op het vlak van deelname aan internationale onderwijsprojecten door deelname aan 7 Erasmus Mundus Joint Masters (Actie 1), waarvan 3 als coördinator, 3 als partner en 1 als geassocieerde partner. De KU Leuven was in 2017 eveneens partner in 7 Erasmus Mundus projecten (Actie 2) in regio’s buiten Europa. Deze projecten vormen de basis voor de component ‘Samenwerking buiten Europa’ van het Erasmus+-programma. Er werd in 2017 extra Erasmus+-

Page 58: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderwijs 32

financiering toegekend voor studenten- en stafmobiliteit met partneruniversiteiten in Armenië en Suriname.

Heel wat studenten kregen in het kader van een Europees onderwijsprogramma goedkeuring om naar het buitenland te trekken. Dit ging om 44 studenten onder Erasmus Belgica, 6 onder Erasmus+ met partnerlanden, 1.239 onder Erasmus+ met programmalanden, 1 onder Erasmus+ Capacity Building en 21 onder Erasmus Mundus Joint Master Degrees. KU Leuven was gastinstelling in het kader van Europese onderwijsprogramma’s voor 74 studenten onder Erasmus Belgica, 33 onder Erasmus+ met partnerlanden; 1.664 studenten kwamen naar KU Leuven onder Erasmus+ met programmalanden voor hun studie of stage.

Via de Centrale Bilaterale Akkoorden bezochten 17 professoren en PhD-studenten partnerinstellingen in Noord-Amerika, Afrika en Azië. In 2017 reisden 9 professoren en onderzoekers met een prospectiebeurs naar 26 instellingen wereldwijd. 4 jonge onderzoekers ontvingen een YouReCa-mobiliteitstoelage voor een verblijf in het buitenland.

Als deel van het Coimbra Group Scholarship Scheme ontving de KU Leuven 7 jonge onderzoekers uit Latijns-Amerikaanse en Afrikaanse landen om gedurende 2 of 3 maanden onderzoek te doen.

De KU Leuven is partner in het EuroScholars-consortium dat jonge topstudenten uit (liberal arts) colleges in Noord-Amerika de kans biedt een eerste onderzoekservaring (van een semester of academiejaar) op te doen aan 1 van 9 LERU-universiteiten (League of European Research Universities) in continentaal Europa. De KU Leuven verwelkomde in 2017 4 topstudenten in onderzoeksgroepen van Geneeskunde en Sociale Wetenschappen.

Om de studenten maximaal in te lichten over de opportuniteiten en de financieringsmogelijkheden voor een studieperiode in het buitenland, en over de voorbereiding ervan, werden aan de faculteiten uitgebreide informatiepakketten aangereikt zodat zij, via de eigen en via de centrale webpagina’s, de studenten optimaal kunnen informeren. De faculteiten kunnen aan de slag met kant-en-klare presentaties. De selectiecriteria voor uitgaande mobiliteit en voor beurzen, evenals de omzetting van de bij partners behaalde resultaten, worden duidelijk gecommuniceerd, zodat alle studenten goed geïnformeerd kunnen deelnemen aan mobiliteitsprogramma’s.

De Adviescommissie Risicobestemmingen (AC) verleent veiligheidsadviezen voor personeelsleden en studenten die, in dienstopdracht of voor een studieverblijf in het kader van hun opleiding, naar een risicovolle bestemming willen reizen. Het advies wordt verstrekt aan de goedkeurende instantie: de decaan voor studenten en de hiërarchisch verantwoordelijke voor personeel. Het advies geldt voor alle personeelsleden en studenten van de KU Leuven. Het International Office fungeert als secretariaat. Het proces verloopt geautomatiseerd voor personeel, maar nog niet voor de studentendossiers.

De AC behandelde in 2017 1.082 aanvragen van studenten voor risicobestemmingen, de aanvragen voor Frankrijk niet inbegrepen. De meerderheid van de dossiers kreeg een voorwaardelijk positief advies mits het strikt naleven van de gestelde voorwaarden. Er werd een negatief advies gegeven voor studieverblijven in Nigeria, het Virungapark in de DR Congo en in vluchtelingenkampen in Palestina. Er werd geen beroep aangetekend tegen negatieve adviezen. Het aantal negatieve adviezen daalde omdat meermaals een negatief preliminair advies werd gegeven zodat een officiële aanvraag niet meer werd ingediend.

In 2017 behandelde de AC 2.730 aanvragen voor personeelszendingen naar risicobestemmingen, waarvan 1.727 voor een verblijf in Frankrijk. De meerderheid van de behandelde dossiers kreeg een voorwaardelijk positief advies. 20 aanvragen werden negatief geadviseerd, waaronder meerdere aanvragen voor de DR Congo en Turkije in het eerste trimester van 2017, en enkele aanvragen voor Honduras, Hatyai in Thailand en Dheiseh in Palestina. Er werd globaal beroep aangetekend tegen het negatieve advies voor de dienstreis van een aantal onderzoekers van Antropologie naar de DR Congo. Dat leidde tot een herevaluatie van de aanvragen. De lokale omkadering was het doorslaggevende criterium in de afweging om af te wijken van de officiële reisadviezen en om het advies te herzien.

De aanhoudende terreurdreiging in Turkije en de politieke context t.a.v. de academische wereld met het instellen en voortdurend verlengen van de noodtoestand leidde ertoe dat de AC negatief adviseerde voor studentenmobiliteit naar Turkije in het kader van uitwisselingsprogramma’s. Voor korte

Page 59: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderwijs 33

stafzendingen was de lokale omkadering een doorslaggevend criterium voor het advies. Voor de delegatie van studenten en personeelsleden die in de zomer in Sagalassos deelnam aan de jaarlijkse opgravingsactiviteiten, werden speciale maatregelen getroffen. Hetzelfde gold voor de opgravingsactiviteiten in Dayr al-Barsha in Egypte, die alleen konden plaatsvinden mits de uitdrukkelijke toelating van en ondersteuning door de Egyptische autoriteiten. Na zeer ernstige protestacties met geweld, ook t.a.v. Westerse belangen in Ethiopië in de zomer van 2016, normaliseerde de veiligheidssituatie zich geleidelijk in 2017 en kon de AC eerdere negatieve adviezen voor zendingen in 2017 herzien en positief adviseren onder strikte voorwaarden. Omwille van de aanhoudende politieke instabiliteit met geweld in de DR Congo sinds december 2016 werd alle studentenmobiliteit negatief geadviseerd en werden de adviezen voor de personeelszendingen sterk afhankelijk gemaakt van de lokale veiligheidsomkadering en ervaring in de regio van het personeelslid. Door de toegenomen terreurdreiging, politieke spanningen en onveiligheid in Israël, in het bijzonder in Jeruzalem en op de Westelijke Jordaanoever, verstrengde de AC de voorwaarden voor studieverblijven en personeelszendingen en gaf ze een negatief advies voor een studieverblijf in een vluchtelingenkamp in Palestina.

8.3 Institutionele samenwerking

De KU Leuven investeert sterk in samenwerking met partneruniversiteiten in het buitenland. De 44 centrale akkoorden, waarvan 11 Memoranda of Understanding en 33 Cooperation Agreements, worden aangevuld met facultaire bilaterale samenwerkingsakkoorden, afgesloten met meerdere niet-EU-universiteiten. De Databank Interinstellingsakkoorden van de KU Leuven, die in 2017 opgestart werd, telt 191 dergelijke lopende mobiliteits- en onderwijsopleidingsakkoorden (dual degrees).

Bij de internationale akkoorden neemt het samenwerkingsakkoord tussen de KU Leuven en de Universiteit van Stellenbosch (Zuid-Afrika) een preferentiële plaats in. In 2017 vonden 13 verblijven van personeel van Stellenbosch in Leuven plaats; daarbij waren 8 faculteiten betrokken. 8 KU Leuven-deelnemers (6 professoren en 2 administratieve medewerkers) gingen in het kader van het preferentiële akkoord naar Stellenbosch. Daarbij waren 5 faculteiten en 1 centrale dienst betrokken.

6 facultaire akkoorden liggen aan de basis van studentenmobiliteit met Stellenbosch. De KU Leuven zond in 2017 13 studenten naar de partnerfaculteiten in Stellenbosch.

Er lopen momenteel ook 2 complementaire masterprogramma’s, die enkele studenten uit de Bio-Ingenieurswetenschappen van de KU Leuven de mogelijkheid bieden een major in aquacultuur of horticultuur op te nemen.

In 2017 liep de derde editie van de KU Leuven - Stellenbosch University Think Tank, het extracurriculair en multidisciplinair onderzoeksprogramma voor uitmuntende masterstudenten dat kadert binnen het akkoord. Het centrale jaarthema voor deze editie was Art & Science: an Enduring Relationship. Twee groepen uit beide universiteiten (14 KU Leuven-studenten en 18 studenten van Stellenbosch University) kregen de gelegenheid om in directe dialoog te treden met sprekers/specialisten wier vakgebied raakt aan het jaarthema en zodoende niet enkel hun kennis vanuit de eigen discipline te verdiepen, maar deze ook te verbreden over de grenzen van hun vakgebied heen. Beide groepen ontmoetten elkaar voor een intense Focus Week in Stellenbosch in april, aan het begin van het traject. Na maandenlang verder intensief contact en samenwerking, onder andere via videogesprekken en andere media, zijn de beide groepen studenten erin geslaagd om, elk vanuit hun zeer verschillende culturele context en dagelijkse realiteit, hun gezamenlijke project inhoudelijk verder uit te werken. Eind november 2017 ontmoetten beide groepen studenten elkaar nogmaals, ditmaal in Leuven, voor een tiendaagse Workshop Week ter voorbereiding van het afsluitende event en voor het vormelijk uitwerken ervan: een expo rond het centrale thema, in het Iers College.

De samenwerking met Cardiff University werd geconsolideerd en mogelijkheden tot intensievere samenwerking op het gebied van stafmobiliteit werden onderzocht door meerdere faculteiten en departementen.

Op het centrale niveau werden nieuwe samenwerkingsovereenkomsten ondertekend met Universidad de La Frontera (Chili) en Waseda University (Japan). Met National Sun Yat-sen University (ROC, Taiwan), Longyan University (China) en Chulalongkorn University (Thailand) werden Memoranda of Understanding ondertekend. De KU Leuven sloot zich aan bij het Venice International University (VIU)

Page 60: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderwijs 34

netwerk, bestaande uit 15 universiteiten en 2 onderzoeksinstellingen. Daardoor kan de KU Leuven gebruikmaken van de infrastructuur op het eiland San Servolo (Venetië) voor eigen activiteiten en tegelijkertijd deelnemen aan de onderwijs- en onderzoeksactiviteiten die VIU als netwerk ontwikkelt.

De KU Leuven heeft ingespeeld op de mogelijkheden onder de Europese koepel van Erasmus+ (Kernacties 2 en 3) door een aanzienlijk aantal projecten in te dienen. In 2017 werden 9 projecten goedgekeurd met de KU Leuven als partner voor de oproep voor Strategische Partnerschappen van Kernactie 2. Tevens werden er binnen dezelfde oproep 2 projecten goedgekeurd waarvoor de KU Leuven de rol van coördinator opneemt. Dit is een stijging t.o.v. 2016 met de betrokkenheid van de KU Leuven als partner in 8 projecten. Als gevolg van de oproep voor Jean Monnet-acties werden er 2 door de KU Leuven gecoördineerde projecten goedgekeurd, een zelfde aantal als bij de vorige oproep. Daarnaast is de KU Leuven actief in 6 projecten voor Capaciteitsopbouw in het Hoger Onderwijs, waarvan ze het netwerk met Chinese partneruniversiteiten coördineert. Dit is tot dusver het beste resultaat ooit voor KU Leuven binnen deze oproep. In 2016 was de KU Leuven betrokken bij slechts één project als partner. Voor de eerste maal werd de KU Leuven partner in een goedgekeurd Vaardigheidsallianties-initiatief, en via de samenwerkingspartnerschappen in het sportdomein speelt onze universiteit nu een actieve rol in 3 consortia, waarvan één als coördinator. Bij de vorige oproep was KU Leuven actief in twee Erasmus+ sportprojecten, telkens als partner. De KU Leuven werd tevens als partner betrokken bij één Kernactie 3-project in het domein sociale inclusie.

De dienstverlening van de ‘Welkomstdesk internationale bezoekers en gasten’ is gericht op de ontvangst en verwelkoming van buitenlandse gasten die de KU Leuven bezoeken voor onderwijs, onderzoek of beleidsactiviteiten en heeft de bedoeling de ontvangende gastvrouw/-heer van de KU Leuven bij te staan bij het onthaal en de begeleiding van haar/zijn gasten tijdens hun verblijf aan onze universiteit. In 2017 maakten een 40-tal bezoekers hiervan gebruik.

De professionele omkadering van internationale beleidsgerichte delegaties werd in 2017 verder vormgegeven. Het International Office zorgde voor de programmatie, ontvangst en begeleiding van ongeveer 50 internationale delegaties op het centrale of institutionele niveau. Tevens verleende het assistentie bij de ontvangst van een aantal delegaties op het decentrale niveau. Daarnaast werd ook ondersteuning geboden bij de praktische en inhoudelijke organisatie van de deelname van de rector aan het staatsbezoek aan India in november 2017 en bezoeken van vicerector Lievens en rector Sels aan China, Japan, Thailand, Vietnam en Maleisië.

2017 was het tweede werkjaar voor het netwerk van KU Leuven-liaisons in het buitenland (Zuid-Amerika en Japan). Na een grondige evaluatie werden concrete voorstellen gedaan voor een actieve aanwezigheid van de KU Leuven-liaisons op een aantal rekruteringsinitiatieven. De rol en werking van het liaisonsnetwerk, inclusief de samenwerking met internationale alumni, zijn prioritaire aandachtspunten voor 2018.

De interne coördinatie op het niveau van de stafmedewerkers internationalisering binnen de verschillende faculteiten en centrale diensten vindt plaats via het overlegplatform van de ‘facultaire liaisons internationalisering’. Het doel van dit overlegorgaan is de uitwisseling van bruikbare praktijkvoorbeelden, informatie en expertise tussen de faculteiten en het International Office en andere centrale diensten. De facultaire liaisons internationalisering kwamen in 2017 8 keer samen.

8.4 Universitaire ontwikkelingssamenwerking

De universitaire ontwikkelingssamenwerking kreeg een nieuwe wending in 2017 met de verkiezing van een nieuwe rector en een team van 2 vicerectoren, van wie één specifiek bevoegd voor ontwikkelingssamenwerking. Daarnaast was 2017 ook het eerste implementatiejaar van het vijfjarenprogramma van VLIR-UOS, dat zijn oorsprong vindt in het politieke akkoord dat minister van Ontwikkelingssamenwerking Alexander De Croo in 2015 sloot met de sector van de indirecte samenwerking. Het programma bestaat uit concrete landenprogramma’s met een bijhorend budget voor elk van de landen waar VLIR-UOS actief blijft. Ook het programma België kreeg een geheel eigen budget.

Universitaire ontwikkelingssamenwerking wordt deels gefinancierd door de KU Leuven en deels door middelen afkomstig van de federale overheid via haar faciliterend agentschap VLIR-UOS. Het eigen KU Leuven-budget (de zgn. ‘IRO-middelen’) bedroeg in 2016 nog € 1.346.455 in de

Page 61: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderwijs 35

begrotingsaanvraag, maar voor 2017 werd het gereduceerd tot € 515.000. Het budget is bedoeld voor de financiering van de lopende engagementen en 5 nieuwe IRO-PhD-beurzen. Aan de basis van de reductie ligt de start van het Global Mindsprogramma (GM) van VLIR-UOS. GM kreeg een jaarbudget van € 1.051.213 en heeft het grootste deel van de activiteiten van de IRO overgenomen. De inhoudelijke opvolging van de activiteiten en de selectie van de beurzen die nu onder GM vallen, gebeurt wel nog steeds door de Interfacultaire Raad voor Ontwikkelingssamenwerking (IRO).

Global Minds maakt deel uit van het VLIR-UOS-programma België. Het Gemeenschappelijk Strategisch Kader België (GSK België), waaraan alle indirecte actoren van de Belgische ontwikkelings-samenwerking hun werking ophangen, beoogt voor de onderwijssector vooral academische capaciteitsopbouw voor ontwikkelingssamenwerking in het Noorden en ontwikkelingseducatie. De universiteiten beschikken over een zekere vrijheid voor de vormgeving en de implementatie van het GM-programma, dat 3 complementaire ontwikkelingsrelevante luiken bevat: onderwijs, onderzoek en sensibilisering. In het eerste luik werden in 2017 oproepen gelanceerd waarbij 9 groepsreizen en 10 aanvragen van visiting experts werden goedgekeurd. Omwille van de uitzonderlijke toelating om in dit eerste implementatiejaar budgetten over te dragen naar het volgend jaar, 2018, zal het beschikbare budget voor 2018 hoger zijn dan voorzien. Als gevolg daarvan werden er eind 2017 4 nieuwe oproepen gelanceerd, voor onder meer themaweken, ontwikkelingsrelevante MOOC’s (Massive Open Online Courses) en een studie over hoe aan de KU Leuven en in het LERU-netwerk de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (Sustainable Development Goals) in te zetten in functie van de universitaire ontwikkelingssamenwerking. Ook was er een oproep voor multiactoren-onderzoekssamenwerking, waarin gepoogd wordt om ngo´s en de hogeronderwijswereld in een multipartnerschapstructuur te laten samenwerken rond een gezamenlijke onderzoeksvraag. De uitkomst van deze call zal pas gekend zijn in 2018. Het grootste deel van het budget, namelijk 58%, gaat naar het onderzoeksluik. Er werden in 2017 5 IRO-beurzen en 10 sandwich-PhD-beurzen toegekend. Eind 2017 werd een nieuwe oproep voor doctoraatsbeurzen gelanceerd. Het programma voorziet eveneens financiering voor inkomende en uitgaande mobiliteit, bijvoorbeeld om prospectiereizen aan te vragen om mogelijke nieuwe partnerschappen te exploreren. In 2017 hebben 26 professoren van die mogelijkheid gebruik gemaakt en er werden ook 7 korte onderzoeksverblijven geselecteerd. Het sensibiliseringsluik tot slot had tot doel een geïntensifieerde samenwerking tot stand te brengen met de brede civiele maatschappij. Hiertoe ondersteunde de unit UOS de opzet van het debat ‘Ontwikkeling tegen welke prijs: naar een andere manier van leven’. In juni vond het congres ‘The Future of Development Cooperation’ plaats, met nationale en internationale sprekers. In oktober organiseerde de unit UOS de eerste Week van de Fair Trade in samenwerking met de vzw Noord-Zuidstudenten, de Dienst Duurzaamheid en Pangaea. Het debat, stadsspel, studentenwelkom en theaterstuk die hieruit voortvloeiden, werden mede gesubsidieerd door het BTC Trade for Development Center. Tot slot ontvingen 164 studenten in 2017 een reisbeurs van € 1.000, integraal gefinancierd door het Global Mindsprogramma.

Het programma België bevat ook de oproepgebaseerde International Training Programmes. In september 2017 vond het ITP ‘Clinical Nutrition: the North-South Experience’ plaats en 2 nieuwe ITP’s werden geselecteerd. Deze eerder kleinschalige initiatieven en de meer omvangrijke masterprogramma´s of International Course Programmes (ICP´s) beschikken beide over een groot aantal studentenbeurzen. In 2017 werd voor de 2 programma´s samen een bedrag van € 1.367.698 aan beurzen toegekend.

In 2017 ontvingen 86 ICP-masterstudenten uit ontwikkelingslanden een VLIR-UOS-beurs. Ook 98 PhD-studenten uit ontwikkelingslanden kregen een beurs, 41 met financiering van VLIR-UOS en 57 met financiering van de IRO (KU Leuven).

Naast de activiteiten en dienstverlening die plaatsvinden dankzij deze 2 grote financieringsbronnen, zijn er nog een aantal andere ontwikkelingssamenwerkingsinitiatieven. Zo is er het Marc Vervenne Fonds, dat aan PhD-kandidaten uit Congo de kans geeft om in een sandwichformule aan de KU Leuven een doctoraatsopleiding te volgen. In 2017 waren 5 doctoraatsstudenten ingeschreven aan de KU Leuven en studeerde de vierde kandidaat af.

Het totale VLIR-UOS-budget dat aan de KU Leuven werd toegekend, bedroeg in 2017 € 8.555.278. Daarmee werden de zonet beschreven deelprogramma´s en projecten van het programma België gefinancierd; daarnaast werd € 4.857.851 gespendeerd aan lopende Zuidprojecten, gekoppeld aan de 20 VLIR-UOS-landenenveloppes. In 2017 liepen aan de KU Leuven verschillende departementale projecten: 1 JOINT-multipartnerschap (3 jaar), 25 TEAM-projecten (4 jaar), 2 Congoprojecten (4 jaar,

Page 62: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderwijs 36

aflopend in 2017) en 5 Zuidinitiatieven (2 jaar). Een nieuw kader met landenprogramma´s en gerelateerde budgetten per land vormde de basis voor de nieuwe oproep die gelanceerd werd in januari 2017. De finale selectie werd bekrachtigd in september. Van de 63 door de KU Leuven ingediende Zuidprojecten werden in deze ronde 18 nieuwe projecten geselecteerd die op 1 januari 2018 zullen starten, waaronder 7 Institutionele Universitaire Samenwerkingsverbanden (IUS), gecoördineerd door de KU Leuven. Het gaat om programma’s met een looptijd van 12 jaar in partnerschap met andere Vlaamse universiteiten. In 2017 vond het eerste volledige implementatiejaar plaats van 2 nieuwe IUS-samenwerkingen: het IUS met Arba Minch University in Ethiopië en het IUS met Jomo Kenyatta University of Agriculture and Technology in Kenia. Het IUS met AdeKUS Suriname finaliseerde zijn laatste volledige programmajaar en de Universiteit van Cuenca werd finaal geëvalueerd in 2017. Andere lopende IUS’en betreffen het Nelson Mandela African Institute of Science and Technology in Tanzania, de Université de Bukavu in Congo en Universidad de La molina in Peru.

De cel UOS was in 2017 voor het eerst betrokken bij een aanvraag voor een Erasmus+ KA1-project; AdeKUS Suriname werd geselecteerd en ontving een mobiliteitsbudget. De verbreding van de Europese financieringskanalen naar UOS werd op die manier geïniteerd.

Page 63: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderzoek 37

ONDERZOEK

1 Onderzoeksbeleid

KU Leuven beschikt over volgende organen voor het voeren van haar onderzoeksbeleid: - de Beleidscel Onderzoek (BCO) is een nieuw beleidsvoorbereidend orgaan, opgericht najaar 2017,

dat het beleid inzake onderzoek inhoudelijk adviseert via overleg en afstemming met het oog op het creëren van een groter draagvlak voor adviezen en beleidsvoorstellen van de vicerector Onderzoeksbeleid. De leden van de beleidscel houden elkaar tevens op de hoogte aangaande de onderzoeksthema’s of -initiatieven waarbij zij, binnen de Groep of op Vlaams en/of Europees niveau, betrokken zijn zoals FWO, Hermes, VLAIO, EU, VLIR, …

- de Raad voor Onderzoeksbeleid (ROB) is een overlegorgaan voor de algemene oriëntatie van het onderzoeksbeleid. Door de uitwisseling van beleidsinformatie te bevorderen in twee richtingen, beoogt de ROB een verhoogde betrokkenheid van onderzoekers bij het centrale onderzoeksbeleid. Om dit te bereiken heeft de ROB een brede samenstelling (57 leden). Om de werking in de diepte toe te laten, richt de ROB werkgroepen op die specifieke vragen bestuderen. Eind 2017 werd beslist om de ROB te hervormen qua samenstelling en opdracht. Dit wordt in de loop van 2018 uitgerold;

- de Onderzoeksraad (OR) heeft in hoofdzaak een evaluatieopdracht. De OR geeft advies aan het Gemeenschappelijk Bureau en de Academische Raad over toekenningen van projecten en mandaten aangevraagd binnen het Bijzonder Onderzoeksfonds (BOF), één van de Interne Fondsen van KU Leuven. De OR evalueert ook dossiers met het oog op voordracht aan externe financiers zoals voor de Odysseusfinanciering en middelzware apparatuur. De BOFZAP-adviescommissie beoordeelt de BOFZAP-kandidaturen en is qua samenstelling quasi gelijkgesteld met de OR;

- de Raad van het Industrieel Onderzoeksfonds (IOF-Raad) evalueert de aanvragen en toekenningen in het kader van de IOF-financiering en geeft advies aan het Gemeenschappelijk Bureau, de Academische Raad en de Raad van Bestuur van de Associatie;

- de onderzoeksondersteunende diensten zijn de Dienst Onderzoekscoördinatie (DOC) en KU Leuven Research & Development (LRD);

- het onderzoeksbeleid van KU Leuven wordt op verschillende niveaus gearticuleerd met een specifieke rol voor de drie groepsbesturen en hun faculteiten (Humane Wetenschappen) en departementen (Wetenschap & Technologie, Biomedische Wetenschappen). In het kader van de associatie speelt de Adviesraad voor Onderzoek & Innovatie (ARO&I) een rol bij het identificeren en aanmoedigen van synergieën tussen de leden van de associatie. Op die manier wordt, vanuit de eigenheid van de instellingen, een onderzoekscontinuüm opgebouwd van fundamenteel over toepassingsgericht onderzoek naar praktijkgericht onderzoek en omgekeerd.

Het onderzoeksbeleid van KU Leuven viel in de eerste jaarhelft onder de bevoegdheid van professor Liliane Schoofs als vicerector Onderzoeksbeleid. Bij de verkiezing van professor Luc Sels vanaf 1 augustus 2017 als nieuwe rector, werd professor Reine Meylaerts aangesteld als vicerector Onderzoeksbeleid.

1.1 Beleidsprioriteiten onderzoek

In het licht van de rectorsverkiezing was 2017 een overgangsjaar. In de eerste jaarhelft werd vooral aandacht besteed aan de continuering van de zes uitdagingen die door vicerector Liliane Schoofs werden geformuleerd binnen het beleidsplan onderzoek voor het tijdsvenster 2014-2018. Diverse initiatieven werden opgezet om deze doelstellingen succesvol tot uitvoering te brengen. De vernieuwing van het beleidsplan onderzoek voor de beleidsperiode 2017-2021 werd in 2017 voorbereid.

Uitdaging 1. Inzetten op onderzoekskwaliteit

Vicerector Reine Meylaerts stelde in de universiteitsbrede ‘newsletter research’ dat “de internationale positionering van de KU Leuven diep geworteld is in de kwaliteit van haar onderzoek en in de creativiteit en werkkracht van haar onderzoekers. Indicatoren hiervan zijn de 5de positie in de Reuters top 100 van meest innovatieve universiteiten en 47ste in de ranking van de Times Higher Education.” Het gevoerde kwaliteitsbeleid wordt onverminderd verdergezet, met daarbij bijkomende accenten rond ‘interdisciplinariteit’, ‘internationalisering’, ‘impact’ en ‘integriteit’.

Page 64: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderzoek 38

Uitdaging 2. Betere ondersteuning van jong talent

Het aanmoedigen en ondersteunen van jonge onderzoekers bij het indienen van hun Marie-Curie aanvraag is een gericht actiepunt ter stimulering van de ontwikkeling van hun (internationale) onderzoeksloopbaan. In een latere fase, in combinatie met een ERC-aanvraag (European Research Council) of Odysseus type-1 aanvraag, koppelt KU Leuven hieraan een loopbaanaanbod.

De financiering van Marie-Curie doctorandi/ae via International Training Networks (ITN) is beperkt tot drie jaar. Ook bij andere financieringsbronnen geldt een dergelijke beperking, hetgeen soms leidt tot het niet behalen van het doctoraat, ondanks de gedane investeringen in menselijke inspanningen en in financiering. In 2017 werd een eerste analyse opgezet om dit te onderzoeken. Verdere analyse en kwantificering zijn nodig vooraleer specifieke of algemene maatregelen mogelijk zijn.

In meer algemene zin werd in 2017 eveneens een analyse gemaakt van de ‘doctoraatsefficiëntie’ aan de KU Leuven. Deze analyse werd uitgevoerd per faculteit en per financieringsbron. Dankzij een vergelijking van concrete (anonieme) cases konden enerzijds verbeterpunten en anderzijds algemene goede praktijken worden aangeduid.

In 2017 werden de in 2016 geactualiseerde procedures voor toekenning, evaluatie en promotie van IOF-mandaathouders geïmplementeerd. Hierbij werd de specifieke positie van de IOF-mandaathouder binnen het ‘onderzoekskader’, bestaande uit onderzoeksexperten en onderzoeksmanagers, bevestigd.

Uitdaging 3. Vereenvoudigde financieringsmodaliteiten

Het vernieuwde systeem van projectfinanciering binnen de interne fondsen (BOF en IOF) werd in 2017 verdergezet zonder verregaande wijzigingen. Om de nieuwe financieringsmodaliteiten nog beter bekend te maken werd in 2017 opnieuw extra ingezet op informatiesessies en werden voor beginnende aanvragers workshops rond projectschrijven georganiseerd. De sinds 2015 ingevoerde evaluatiebonus voor multidisciplinaire projecten heeft vruchten afgeworpen: de slaagkansen voor interdisciplinaire projecten liggen voor C1- en C2-projecten hoger dan de niet-interdisciplinaire projecten. Samenwerken op zich loont in termen van slaagkans, maar dus ook interdisciplinair samenwerken is lucratief.

Uitdaging 4. Verdere internationalisering van onderzoek

Internationalisering van het onderzoek loopt als rode draad doorheen het onderzoeksbeleid. Hierbij gaat bijzondere aandacht naar het hefboomeffect van het door interne fondsen gefinancierd onderzoek (20,6% interne fondsen versus 79,4% externe fondsen). KU Leuven blijft verder inzetten op acties rond het informeren, stimuleren en begeleiden van onderzoekers bij het aanvragen en opvolgen van projecten binnen Horizon 2020 alsook bij individuele aanvragen via Marie Curie Individual Fellowships en ERC-aanvragen. De bestaande stimulansen tot deelname aan Europese onderzoeksprojecten worden verdergezet.

In overleg met de Dienst Internationalisering werden samenwerkingen met specifieke EU partners verder geïntensifieerd. De zogenaamde ‘CELSA alliantie’ (Central-Europe-Leuven-Strategic-Alliance) kreeg in 2017 een concrete invulling dankzij een gezamenlijke oproep tot samenwerkingsprojecten. Dit leidde tot onderzoeksvoorstellen waarin KU Leuven-onderzoekers samenwerken met zeven Oost-Europese universiteiten (uit Praag, Ljubljana, Boedapest en Tartu) (zie 1.4.1.2).

Via het LERU-netwerk wordt de vernieuwing van het Europese Kaderprogramma voor onderzoek van nabij opgevolgd. Zo was de KU Leuven nauw betrokken bij de publicatie van de LERU-paper ‘Beyond the Horizon’, waarin de LERU-standpunten betreffende het aankomende 9de Kaderprogramma worden toegelicht. De standpunten van de Competitiveness Council van 1 december 2017 kregen een genuanceerde LERU-reactie waarin o.a. de verdere ontwikkeling van de Europese Onderzoeksruimte en de aanwending van ‘excellence’ als belangrijkste evaluatie-criterium worden toegejuicht. Anderzijds worden zorgpunten aangeduid, zoals de verbrede toepassing van ‘match funding’ door publieke of private partners, de mogelijke gevolgen van de Brexit voor het nieuwe Kaderprogramma, verdere versnippering van Europese onderzoeksmiddelen, enz.

Wat er ook gebeurt in de nabije toekomst t.a.v. de Brexit, KU Leuven wil de band met de UK universiteiten behouden. Deze band houdt een strategisch voordeel in, de impact van de

Page 65: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderzoek 39

samenwerkingen met de UK is groot, en het excellentieniveau is zeer hoog. Dit alles is een belangrijke meerwaarde voor het eigen onderzoek. Daarnaast is de wetenschappelijke cultuur en het vooruitstrevend onderzoeksbeleid van vooral de LERU UK-universiteiten een voorbeeld voor andere (LERU-)instellingen. KU Leuven pleit ervoor dat Vlaanderen/België en de vertegenwoordigers van het Europees Parlement een milde houding innemen ten opzichte van een mogelijke associatie van de UK tot het Europees Kaderprogramma voor O&O.

Uitdaging 5. Wetenschappelijke integriteit

Wetenschappelijk onderzoek aan KU Leuven beoogt de hoogst mogelijke standaarden, waarbij correct wetenschappelijk gedrag de norm is. KU Leuven wil vooral een preventief beleid voeren door het scheppen van een positieve onderzoekscultuur. Zo werden er eind 2017 nog nieuwe KU Leuven richtlijnen uitgewerkt voor de verwerking van beeldmateriaal (incl. klinische beelden) in publicaties. Mede door de technische vooruitgang leggen Europese (en sommige Vlaamse) onderzoeksfinanciers steeds stringentere maatregelen op aan onderzoekers aangaande het bewaken en opvolgen van ethische aspecten in het onderzoek. Omdat onderzoekers op dit vlak nood hebben aan ondersteuning en begeleiding, werd via de KU Leuven coördinator ‘research integrity and ethics’ ondersteuning geboden bij de aanpak en het opvolgen van ethische kwesties gegenereerd door het lopende of geplande onderzoek. Ook werd een nieuwe website ethiek ontwikkeld. Daarnaast werden lunchbox events georganiseerd om bewustmaking te verhogen rond nieuwe Europese regelgeving, zoals de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), de EU-wetgeving rond Access and Benefit Sharing (ABS) en de Dual Use wetgeving. Op VLIR-niveau nam de KU Leuven een voortrekkersrol in de ad-hoc werkgroep dual use waarbinnen nieuwe richtlijnen voor onderzoekers over dual use en misuse van onderzoek werden uitgewerkt. In het Coördinatieplatform ethiek van KU Leuven waarin alle voorzitters van de ethische commissies zetelen, werd het beleid rond de activiteiten van de ethische comités verder afgestemd en werden best practices en aandachtspunten besproken.

Ook management van onderzoeksdata (RDM) vormt een integraal onderdeel van het integriteitsbeleid. Sedert 2016 worden op geregelde tijdstippen workshops gegeven voor doctorandi/ae. In het kader van RDM-verplichtingen van financiers m.n. H2020 en interne fondsen worden onderzoekers ook bewust gemaakt van hoe onderzoeksdata correct te beheren. In 2017 werd gestart met een pilootproject rond het verplicht opstellen van een DMP (data management plan) voor beneficianten van de interne fondsen van KU Leuven indien het toegekende projectbudget meer dan 600.000 euro bedraagt. Ook in 2017 zette DOC dienstverlening op rond het reviewen van DMP’s voor H2020.

De in 2016 door DOC i.s.m. KU Leuven Bibliotheken ontwikkelde KU Leuven website rond scholarly communication werd in 2017 verder aangevuld met informatie m.b.t. het publiceren van onderzoeksgegevens en het bekomen van erkenning voor peer review. Aansluitend werden hierrond ook infosessies voor onderzoekers gegeven. Verder werd ook campagne gevoerd rond predatory publishers en malafide nieuwsplatformen.

Uitdaging 6. Visibiliteit van wetenschappelijk onderzoek aan KU Leuven

De doorstroming van onderzoeksresultaten naar zowel de wetenschappelijke en onderwijsomgeving als naar het grote publiek vormt een bijzonder aandachtspunt. Om het KU Leuven onderzoek meer visibel te maken, wordt daarom aandacht besteed aan zowel de informatieverstrekking over lopende en recent beëindigde projecten als aan de bredere verspreiding van wetenschappelijke publicaties via het Open Access concept.

In 2017 kon de website rond de ‘negen multidisciplinaire kerndomeinen’ verder geïmplementeerd worden dankzij een vernieuwde IT-toepassing. Onderzoekers kunnen nu rechtstreeks informatie en beeldmateriaal opladen in een SAP-omgeving, om vervolgens gepubliceerd te worden op de website, via het zogenaamde onderzoeksportaal. De (externe) gebruiker kan via het onderzoeksportaal niet enkel de ‘kernprojecten’ consulteren, maar ook alle projecten binnen een bepaald domein/subdomein. Hierdoor wordt de algehele toegankelijkheid van projectinformatie aanzienlijk verhoogd.

Het onderzoeksportaal bevat ook alle informatie die gevraagd wordt in het kader van de Vlaamse FRIS-databank. In 2017 werden de nodige voorbereidingen getroffen om het ‘onderzoeksportaal’ uit te breiden met een inventaris van alle onderzoeksapparatuur van KU Leuven, toegankelijk voor zowel interne als externe potentiële gebruikers.

Page 66: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderzoek 40

Samen met de Dienst Onderwijsbeleid, de Dienst Congres en Event (voor Wetenschapscommunicatie) en de Nieuwsdienst wordt gewerkt aan het ontwikkelen en het verspreiden van digitaal beeld- en videomateriaal. DOC zal verder ondersteuning en advies bieden bij het creëren van visibiliteit en impact (altmetrics, digital science media, data sharing, scholarly communication). Recente initiatieven vanuit DOC zijn het promoten van en adviseren over geschikte kanalen voor het beschikbaar stellen van onderzoeksgegevens en het bekomen van erkenning voor peer review.

KU Leuven stimuleert Open Access volgens de ‘Green Road’. Sedert januari 2015 is het verplicht om een full text voor publicaties in internationale peer-reviewed tijdschriften op te slaan in de academische bibliografische databank Lirias. Het Open Access steunpunt, opgericht in 2014, volgt de praktische vragen rond het archiveren en beschikbaar stellen van full texts via Lirias op. Daarnaast contacteert DOC regelmatig alle onderzoekers die een verplichting tot Open Access hebben vanwege hun financiers (H2020, FWO, IUAP) en biedt hen de nodige ondersteuning aan. Een blijvend aandachtspunt is het consequent vermelden van de correcte KU Leuven affiliatie bij publicaties, een issue waar onderzoekers op regelmatige basis op worden gewezen.

1.2 Raden

1.2.1 Beleidscel Onderzoek (BCO)

Eind 2017 werd de Beleidscel Onderzoek als nieuw beleidsorgaan opgestart. Tijdens een eerste overlegvergadering werd de scope, werking alsook positionering ten aanzien van de andere onderzoeksorganen (ROB, OR, IOF-Raad, …) overlopen. Ook actiepunten inzake onderzoeksbeleid werden overlopen en prioriteiten werden aangeduid, onder meer binnen het kader van de beleidsopties naar onderzoeksfinanciering, doctoraatsopvolging, project- en mandaatfinanciering en algemene topics zoals defensie onderzoek. Ook een aantal specifieke topics werden behandeld en geadviseerd: - De stand van zaken van de nieuwe KU Leuven repository, Lirias 2.0, werd toegelicht alsook werden

concrete afspraken gemaakt rond de werking en aanpak voor de kwaliteitsbewaking. - Het FED-tWIN programma creëert nieuwe opportuniteiten, bijkomende adviezen werden

geformuleerd omtrent een aantal interne maatregelen qua mandaat en financieel plan. - Ter stimulering van het Open Access beleid en verdere bewustmaking van onderzoekers, werd een

positief advies geformuleerd voor het pilootproject ‘KU Leuven Fonds Fair Open Access’ van KU Leuven Bibliotheken.

1.2.2 Raad voor Onderzoeksbeleid (ROB)

Tijdens haar vergaderingen behandelde de ROB in 2017 volgende onderwerpen: - Stimulering EU-deelname: in het kader van de EU-International Training Networks (ITN) voorziet de

Europese Commissie voor deze doctorandi/ae slechts financiering gedurende drie jaar, hetgeen inhoudt dat het vierde doctoraatsjaar via andere middelen moet gefinancierd worden. (Zie 1.1 Uitdaging 2)

- Doctoraatsefficiëntie: de hogervermelde analyse van de doctoraatsefficiëntie werd voorgelegd aan de ROB. De KU Leuven is in het algemeen heel succesvol in het aantrekken van externe middelen voor doctoraatsbeurzen (via FWO- en EU-projecten, FWO-aspiranten, FWO-strategische onderzoeksbeurzen). Maar ook op projecten via andere financieringsbronnen (bv. IUAP, overheden, enz.) worden doctoraten aangesteld indien dit verzoenbaar is met de aard van deze projecten. De monitoring van de opgestarte doctoraatsprojecten die niet tot een doctoraatsdiploma leiden is een bijzonder aandachtspunt. Met oog op bewustmaking en het uitwisselen van good practices werd deze thematiek binnen de ROB besproken. Dit leidde tot uitwisseling van de ervaringen binnen de departementen en faculteiten, het belang van het rekruteren van jong talent, en standpunten met betrekking tot een betere regeling voor bi-diplomering. Daar in de analyse de intussen geïmplementeerde beleidsmaatregelen (zie het vernieuwde doctoraatsreglement in 2016 met o.a. de verplichte evaluatie in het eerste doctoraatsjaar over het al dan niet verderzetten van het doctoraat) nog geen effect konden hebben, zal de oefening op termijn herhaald worden teneinde de impact van het gevoerde beleid te kennen.

- Duurzaamheid in onderzoek: Aan de KU Leuven werd er eerder al een Duurzaamheidsraad opgericht. Ook aspecten die verband houden met ‘onderzoek en duurzaamheid’ komen hierbij ter sprake. De ROB bevestigt dat er nood is aan capaciteitsopbouw rond duurzaamheidsonderzoek. Het multidisciplinair platform LSUE (Leuven Sustainable Earth) kan hiertoe de basis leveren. Via de geijkte kanalen van de interne fondsen kan financiering aangetrokken worden.

Page 67: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderzoek 41

- VABB – het Vlaams Academisch Bibliografisch Bestand voor Sociale en Humane Wetenschappen: Dit bestand vertegenwoordigt 6,8% van de BOF-sleutel. De basis voor de opname van tijdschriftartikels, boeken als auteur, boeken als editor, bijdragen in proceedings in VABB is steeds het gegeven of de publicatie onderworpen werd aan peer review. Er werden in het verleden belangrijke inspanningen gedaan om de kwaliteit van deze data te verbeteren. Via de jaarlijkse VABB-beroepsprocedure kunnen de universiteiten voor publicaties die in eerste instantie niet door het VABB erkend werden als zijnde peer-reviewed, bewijs van peer review aanleveren, zodat deze publicaties toch nog VABB-erkend worden en mee in aanmerking genomen worden voor de berekening van de BOF-sleutel. De ROB werd langs deze weg ingelicht over de impact van het VABB en de departementsvoorzitters en vicedecanen werden aangemoedigd om mee te werken aan het optimaliseren van de data-inbreng.

Naast deze agendapunten, werd binnen de ROB ook aandacht besteed aan de interne communicatie rond bepaalde initiatieven (zoals het FED-tWIN-programma van de federale overheid) en de website onderzoek. In de tweede jaarhelft werden onder impuls van vicerector Reine Meylaerts stappen gezet tot een vernieuwing van de missie, werking en samenstelling van de ROB.

1.2.3 Onderzoeksraad (OR)

Conform het interne reglement (Academische Raad 12 februari 2007, 7 juli 2008, 9 februari 2010, 26 juni 2012 en 1 juli 2014) telt de plenaire OR, per 1 oktober 2015, een voorzitter en 26 leden. De aanstellingstermijn is maximaal vier jaar waarvan maximaal twee jaar als lid van het bureau van de Onderzoeksraad (BOR). De rotatie van leden maakt dat meerdere ZAP-leden ervaring kunnen opdoen in de Onderzoeksraad. Tevens wordt de werklast gespreid. Nieuwe leden worden aangesteld door het universiteitsbestuur na een oproep met specifieke expertiseprofielen.

De OR speelt, naast de ROB, een essentiële rol in het onderzoeksbeleid van de universiteit en heeft vooral een evaluerende, adviserende en stimulerende taak inzake onderzoeksfinanciering vanuit het Bijzonder Onderzoeksfonds (BOF). De evaluaties kunnen ook betrekking hebben op andere vormen van onderzoeksfinanciering, zoals middelzware apparatuur en Odysseusfinanciering van het FWO, en op meer algemene aspecten van onderzoek, zoals het nut en aanpak van peer review. Het criterium bij uitstek is de wetenschappelijke kwaliteit van de dossiers. Er worden door de OR geen sleutels gehanteerd voor de verdeling tussen de wetenschapsgebieden: noch bij de evaluatie van de dossiers, noch bij de toewijzing van het budget. In 2017 werden 256 intenties ingediend waarvoor 211 uitgewerkte C1- en C2-projecten werden geëvalueerd. Tevens werden 163 Postdoctorale Mandaat-aanvragen (PDM-kort) beoordeeld.

Binnen het kader van de Interne Fondsen bespreekt en evalueert de OR jaarlijks de richtlijnen voor de BOF-aanvragen, en stelt de nodige aanpassingen voor.

1.2.4 IOF-Raad (Industrieel Onderzoeksfonds)

De IOF-Raad telt 28 leden en is samengesteld uit vertegenwoordigers van de universiteit, de hogescholen die partner zijn van de associatie en het bedrijfsleven. De aanstellingstermijn is 4 jaar en kan uitzonderlijk met 2 jaar verlengd worden.

In 2017 evalueerde de IOF-Raad 93 C2- en 48 C3-projectaanvragen. Daarnaast beoordeelde de raad ook nog 14 IOF-mandaten, 2 projectaanvragen voor dringende valorisatie, en 5 voorstellen voor de L(euven) da Vinci Award.

Binnen het kader van de Interne Fondsen bespreekt en evalueert de IOF-Raad jaarlijks de richtlijnen voor de IOF-aanvragen, en stelt de nodige aanpassingen voor.

1.2.5 ARO&I (Adviesraad voor Onderzoek & Innovatie)

Vier thema’s stonden centraal in de ARO&I in 2017. Ten eerste de aanzet tot de oprichting van een Commissie Wetenschappelijke Integriteit op Associatieniveau. Naar aanleiding van de toegenomen aandacht voor ethiek en wetenschappelijke integriteit, zowel vanuit onderzoekers als top-down (Europese Commissie, FWO, …), hebben de hogescholen nood aan een Commissie die eventuele problemen kan behandelen. In 2017 is eveneens een aanzet tot reglement opgezet, gebaseerd op de

Page 68: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderzoek 42

best practices aan KU Leuven, dat na validering binnen de verschillende hogescholen in 2018 zal worden geïmplementeerd. Daarnaast werd naar oplossingen gezocht voor het tewerkstellen van statutaire personeelsleden op onderzoeksprojecten/opdrachten waar de hogescholen de kosten moeten bewijzen. In de schoot van de ARO&I werd een nota opgesteld die in 2018 gebruikt zal worden om het probleem bij relevante instanties aan te kaarten. Ten derde heeft de ARO&I meer aandacht besteed aan het thema valorisatie door ervaringen uit te wisselen en door de dienstverlening van LRD ten aanzien van de hogescholen te optimaliseren. Tot slot heeft er een brainstormsessie plaatsgevonden tussen de directies van de hogescholen en de vicerectoren onderzoek en innovatie. In 2018 zullen binnen de ARO&I eventueel actiepunten worden opgesteld om de informatie-uitwisseling en samenwerking op het vlak van onderzoek en innovatie te versterken.

1.2.6 Impulsraad

De Impulsraad staat in voor de beoordeling van projectaanvragen in het kader van het Impulsfonds (zie 1.4.3). De Impulsraad is multidisciplinair samengesteld met 6 KU Leuven-leden verbonden aan één van de nieuwe campussen en 6 KU Leuven-leden die niet verbonden zijn aan een nieuwe campus. De voorzitter is afkomstig van een regionale KU Leuven-campus.

In 2017 was er geen oproep vanuit het Impulsfonds.

1.3 Ondersteunende diensten

1.3.1 Dienst Onderzoekscoördinatie (DOC)

De activiteiten van DOC richten zich in hoofdzaak op: - het informeren, stimuleren, adviseren en ondersteunen van de onderzoekers bij het verwerven van

externe financiering; sinds de integratie behelst dit eveneens de onderzoekers op de KU Leuven campussen;

- de organisatie van onafhankelijke, peer review procedures voor de toekenning van interne onderzoeksmiddelen in lijn met de beleidsdoelstellingen van KU Leuven en de decretale richtlijnen;

- de ondersteuning van en het mee helpen vormgeven van het onderzoeksbeleid van de overheid en van KU Leuven op alle niveaus;

- de ondersteuning van de onderzoekers bij het creëren van visibiliteit en impact - de ondersteuning van de onderzoekers bij correct wetenschappelijk gedrag en research data

management (RDM) - samenwerking met de onderzoekers uit de hogescholen, waarbij DOC als ondersteunende dienst

van de Associatie KU Leuven optreedt; - afstemming en samenwerking met de andere ondersteunende diensten van de universiteit/

Associatie KU Leuven (Personeelsdienst, Financiële Diensten, Dienst Internationalisering, Juridische Dienst, Groepen).

Deze doelstellingen worden in de dagdagelijkse werking van DOC vertaald in volgende activiteiten: - dienstverlening gericht op diverse niveaus:

o relevante onderzoeksinformatie verlenen aan KU Leuven onderzoekers (onder meer via haar website met o.a. concrete info over ondersteuningsactiviteiten en via ‘e-GeDOCumenteerd’, een elektronische nieuwsbrief over onderzoeksinitiatieven);

o organiseren van informatiesessies en workshops rond ‘onderzoeksinformatie en begeleiding’ voor KU Leuven onderzoekers;

o ondersteunen van onderzoekers bij het afsluiten van contracten en openen van kredieten (in 2017 werden meer dan 1.000 nieuwe contracten geopend);

o algemene uitvoering van het onderzoeksbeleid KU Leuven, hierbij gebruik makend van de opportuniteiten geboden via de interne onderzoeksfondsen;

o opvolging van interne en externe financiering, ook in internationale context. De opvolging van dossiers met privéfinanciers en bilaterale contracten met de industrie en de overheid gebeurt in samenwerking met LRD;

o betrokkenheid in tal van externe adviesorganen, in bijzonder via de VLIR, meerdere Europese overlegorganen (onder andere Vision2020) en LERU;

- coördinatie van evaluaties en benchmarking: DOC beschikt over een veelheid aan relevante gegevens betreffende het lopende onderzoek, zowel van kwalitatieve als van kwantitatieve aard.

Page 69: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderzoek 43

Deze gegevens worden aangewend in het kader van evaluaties en beleidsvoering op diverse aggregatieniveaus;

- rapportering: het opmaken van het onderzoeksdeel van het jaarverslag KU Leuven vormt een centraal gegeven in de rapporteringsverplichtingen tegenover de Vlaamse Overheid. Daarnaast wordt er gerapporteerd in het kader van het onderzoeksportaal FRIS, VABB en ECOOM (publicaties), Databank Hoger Onderwijs en ECOOM UGent (doctoraten), de BOF- en IOF-sleutel, de Federale Overheid ten behoeve van OESO statistieken en Eurostat, enz. Daarnaast staat DOC in voor de aanlevering van onderzoekdata voor diverse internationale rankings en de analyse van de resultaten.

De personeelsbezetting van DOC bestond in 2017 uit 28,8 voltijdse contractuele equivalenten.

1.3.2 KU Leuven Research & Development

KU Leuven R&D (LRD) werd in 1972 opgericht als één van de eerste academische technologietransfer-eenheden in Europa, met het expliciete doel om het economisch potentieel van de onderzoeksresultaten van KU Leuven te exploiteren. LRD is een zelfstandige entiteit binnen KU Leuven, ressorterend onder leiding van het Bestuurscomité van LRD dat een substantiële expertise heeft opgebouwd op het vlak van wetenschappelijke dienstverlening en de economische valorisatie van wetenschappelijke vindingen.

LRD beschikt over een multidisciplinair team van 80 VTE (voltijds equivalent) medewerkers dat aan alle onderzoekers binnen de universiteit ondersteuning biedt voor wetenschappelijke dienstverlening en economische valorisatie van wetenschappelijke onderzoeksresultaten. Daarnaast bestaat LRD uit 67 LRD-onderzoeksdivisies en vele honderden LRD-projectgroepen. Binnen deze onderzoeksdivisies en -projecten vertalen groepen van onderzoekers hun wetenschappelijke kennis in concrete toepassingen en technologische innovaties. Dit gebeurt vooral door het uitvoeren van contractonderzoek in opdracht van, of in samenwerking met, één of meerdere bedrijven en door deelname aan onderzoeksprojecten in consortia. Hieruit komen vaak onderzoeksresultaten voort die bijvoorbeeld door octrooien kunnen beschermd worden. Vervolgens kan deze intellectuele eigendom in licentie gegeven worden of overgedragen worden aan bestaande bedrijven of kan ze een centrale bouwsteen vormen voor een spin-offonderneming.

1.4 Uitvoering

1.4.1 Middelen Bijzonder Onderzoeksfonds

In tabel 1a wordt het financieel overzicht gegeven van enerzijds de totale inkomsten van het BOF in 2017, inclusief de subsidie voor de aanstelling van bijkomende BOFZAP-mandaten en Tenure Track, en anderzijds de toekenningen in het kader van de diverse financieringscategorieën voor datzelfde jaar. De inkomsten en toekenningen in het kader van het Methusalemprogramma zijn niet opgenomen in tabel 1a en worden apart opgevolgd.

De middelen worden toegekend volgens de geldende richtlijnen en procedures voor het Bijzonder Onderzoeksfonds zoals neergeschreven in de ’Richtlijnen en procedures 2016-2017 voor Interne Fondsen KU Leuven’. Alle toekenningen gebeuren op kwalitatieve, competitieve basis na onafhankelijk advies van de multidisciplinaire Onderzoeksraad.

1.4.1.1 Grote financieringscategorieën

C1-projecten zijn fundamentele onderzoeksprojecten en moeten zorgen voor ‘continuïteit’ in de financiering van sterke onderzoeksgroepen. Ze zijn tevens een voedingsbodem voor kwaliteit in het onderzoek en innovatie. C2-projecten behoren tot het domein van strategisch basisonderzoek en hebben een maatschappelijke en/of economische impact op middellange termijn. Beide projectvormen kunnen door 1 of meerdere aanvragers worden aangevraagd. C1-projecten zijn mogelijk voor 2, 4 of 6 jaar en C2-projecten voor 2 of 4 jaar. Samenwerking wordt gestimuleerd door de basisbedragen per aanvrager lichtjes te verhogen naargelang het aantal copromotoren. Met louter 2 categorieën voor projectfinanciering blijft de flexibiliteit in aanvraagmogelijkheden groot, want ook de vork waarbinnen het budget moet vallen is ruim: tussen 100.000 euro en 2 miljoen euro. Bovenop dit aan te vragen bedrag kan, indien nodig voor de uitvoering van het project, een extra bedrag (tussen 20.000 euro en 150.000 euro) voor kleinere onderzoeksapparatuur worden aangevraagd.

Page 70: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderzoek 44

Voor de financiering van C1&2-projecten steunt de OR op adviezen van externe referees. Voor projecten van meer dan 600.000 euro worden presentaties ingelast en wordt een ‘rebuttal’ voorzien als antwoord op de peer review.

In 2017 werden van de 256 C1- en C2-intentieaanvragen uiteindelijk 211 volledig uitgewerkte aanvragen ingediend en geëvalueerd. Finaal werden 100 projecten toegekend (69 C1-projecten en 31 C2-projecten), waarvan 74 op het BOF worden gefinancierd. Van de 31 C2-projecten waren er 9 met een meer toegepast karakter, waardoor ze niet vanuit het BOF maar vanuit het IOF werden gefinancierd (zie 1.4.2). 17 projecten werden op defiscaliseringsmiddelen gefinancierd (gelden die eerder voor Programmafinanciering werden ingezet). Daarnaast werd ook het budget voor kleinere onderzoeksapparatuur voor 24 projecten gefinancierd met defiscaliseringsmiddelen (zie 1.4.3). Van de 74 op het BOF gefinancierde projecten, hebben er 10 een minimumfinanciering van 150.000 euro per jaar en een looptijd van 6 of 4 jaar; ze vertegenwoordigen samen 7,6 miljoen euro. Alle andere projecten hebben een minimumfinanciering van 50.000 euro per jaar en een looptijd van 4 of 2 jaar; deze projecten vertegenwoordigen in totaal 20,4 miljoen euro.

Aan de externe en interne referees van alle projecten werd een vraag gesteld over de mate van inter- of multidisciplinariteit van de aanvraag. Op basis van deze bevraging, kregen 25 van de 100 gefinancierde projecten een evaluatiebonus wegens sterk interdisciplinair karakter van de aanvraag. Naast een hoger basisbedrag per aanvrager wordt samenwerking ook via deze weg gestimuleerd.

Bij deze projectfinancieringscategorieën moet worden opgemerkt dat het wegens budgettaire beperkingen al enkele jaren niet meer mogelijk is om alle aanvragen die volgens de Onderzoeksraad de kwaliteitsnorm halen, ook werkelijk te steunen.

De OR reserveert jaarlijks eveneens een aanzienlijk bedrag voor éénjarige postdoctorale mandaten (PDM). In lijn met de eerste beleidsprioriteit ‘inzetten op kwaliteit’ en de vierde beleidsprioriteit ‘verdere internationalisering’ werd het kanaal reeds in 2015 ook opengesteld voor postdoctorale onderzoekers die niet doctoreerden aan KU Leuven. Er werden in 2017 uiteindelijk 57 mandaten van 1 jaar goedgekeurd. Hiervoor werd 4,6 miljoen euro op het BOF 2017 geïmputeerd. 27 van de 57 mandaten gingen naar postdocs met een niet-Belgische nationaliteit. Daarvan hadden er 9 ook in het buitenland gedoctoreerd en zat 1 persoon in een systeem van bi-diplomering. Vier PDM-mandaten gingen naar Belgische onderzoekers die aan andere Belgische universiteiten doctoreerden.

In 2017 werd, conform het onderzoeksbeleidsplan, voor een vierde keer startfinanciering toegekend aan startend KU Leuven ZAP. Deze kredieten moeten het ZAP-lid toelaten om zich competitief en onafhankelijk op te stellen bij het verwerven van bijkomende nationale (zoals FWO) en internationale fondsen (zoals ERC Starting Grants, Marie Skłodowska-Curie of andere fellowships). In totaal werd 3,4 miljoen euro uit het BOF geïnvesteerd voor 34 tweejarige onderzoeksprojecten (inclusief startkredieten voor BOFZAP).

Het Methusalemprogramma voorziet in structurele financiering voor topwetenschappers. In 2007 en 2008 werd met middelen van het Bijzonder Onderzoeksfonds, conform de voorwaarden en criteria zoals opgenomen in het BOF-besluit, Methusalemfinanciering toegekend aan 10 ZAP-leden van de KU Leuven. Mits positieve tussentijdse evaluatie ontvangt de Methusalem Beneficiant (MB) in principe financiering tot aan het emeritaat. Met het oog op de verlenging wordt de MB en zijn/haar Methusalem Groep (MG), om de zeven jaar geëvalueerd. In totaal werden in 2014 8 MB’s geëvalueerd; 1 MB werd beëindigd wegens emeritaat, voor 1 MB werd met oog op emeritaat het afbouwschema opgestart. De acht andere MB’s werden gecontinueerd met een volgende periode van 7 jaar. Het toegekende bedrag werd bijgestuurd op basis van het evaluatieresultaat.

Voortvloeiend uit de aanbevelingen van het Methusalempanel en door het vrijkomen van budget door het emeritaat en afbouw van 2 MB’s, werd in het najaar 2014 een procedure opgestart voor het openen van een oproep voor nieuwe Methusalemprojecten uit de Groep Humane Wetenschappen en Wetenschap & Technologie. Na de preselectie door het bureau onderzoeksraad, werden 11 kandidaten verder ‘on site’ geëvalueerd door een internationaal Methusalempanel met advies van externe referenten. Rekening houdend met deze evaluaties, werden 4 nieuwe MB’s toegekend. In totaal zijn er daardoor in 2017 12 lopende Methusalemprojecten aan KU Leuven.

Page 71: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderzoek 45

1.4.1.2 Andere financieringscategorieën

Hieronder wordt het aantal toekenningen per financieringscategorie weergegeven. De beschrijving van de financieringscategorieën zelf is te vinden in de ‘Richtlijnen en procedures voor Interne Fondsen KU Leuven 2016-2017’. De financiële implicaties staan in tabel 1a.

Financieringscategorie Opmerking(-en)

BCoF Deze categorie werkt op basis van precedenten en is gericht op cofinanciering van mandaten die elders werden verworven, maar waarvan de financiering niet toereikend is. Er waren drie toekenningen.

SF fellowships Tijdelijke mandaten voor senior onderzoekers uit het buitenland. Er waren 4 toekenningen.

Doctoraatsbeurzen (FLOF) Jaarlijks wordt een bedrag op het BOF gealloceerd voor de financiering van KU Leuven-doctoraatsbeurzen.

Doctorale beleidsmandaten Voor opvang gedurende 1 jaar van max. 12 beloftevolle kandidaat-doctorandi/ae die bij het FWO (aspirant of strategische onderzoeksbeurs) geen mandaat verwierven of voor het finaliseren van doctoraten. De toekenning behoort tot het beleid van de groepen.

CELSA Er werd 3 miljoen euro gereserveerd voor internationale exploratieve onderzoekssamenwerkingen met onderzoekers uit de CELSA partnerlanden. In overleg met deze partners zullen gedurende drie jaar projecten worden toegekend. In 2017 waren er 10 toekenningen.

Beurzen voor doctorandi/ae uit Ontwikkelingslanden (IRO)

Jaarlijks selecteert KU Leuven excellente kandidaten uit ontwikkelingslanden om een doctoraat voor te bereiden aan de KU Leuven. Een deel van dit programma wordt gefinancierd vanuit het BOF. Het betreft een cofinanciering op basis van het aantal gedoctoreerden. De financiering wordt ingezet voor extra doctoraatsbeurzen. Er waren in 2017 10 gedoctoreerden.

Internationale samenwerkingsprojecten met partneruniversiteiten uit China en Latijns-Amerika, Centraal-Europa en Lille

Vanuit het BOF wordt jaarlijks een budget besteed aan internationale samenwerkingsprojecten. De continuering van de samenwerkingsprojecten met partneruniversiteiten in China en Latijns-Amerika stond in 2017 onder evaluatie en aldus waren er geen nieuwe oproepen. Voor Centraal-Europese initiatieven waren er 3 rondes, waarbij slechts 2 aanvragen in totaal werden ingediend. Er waren geen toekenningen. In het kader van grenslandenbeleid werden 3 toekenningen voorzien voor samenwerking met Lille.

Verkennende Europese Samenwerking (VES)

In 2017 werd vanuit het BOF 500.000 euro ter beschikking gesteld om aanvragers van EU-projecten te ondersteunen.

Runners-up Financiering (RUN) In 2017 werd vanuit het BOF 1 miljoen euro ter beschikking gesteld voor RUN. Herstartkredieten (HSTRT) Herstartkredieten zijn kleine onderzoekskredieten voor professoren die een

beleidsfunctie hebben uitgevoerd. In 2017 werd 1 krediet toegekend. Diverse onderzoeksacties Initiatieven die niet onder een specifieke categorie onder te brengen zijn, zoals

overbruggingskredieten en kredieten in het kader van doctoraatsopleidingen.

In 2017 kon zowel in de Groep Wetenschap&Technologie als in de Groep Biomedische Wetenschappen een Prijs van de Onderzoeksraad worden toegekend. De prijs gaat naar beloftevolle jonge onderzoekers die zorgden voor een doorbraak in hun domein of een uitzonderlijk sterk track record hebben.

1.4.2 Middelen Industrieel Onderzoeksfonds

In 2017 telde KU Leuven 33 IOF-mandaathouders en waren er bijkomend 2 vacatures. Een IOF-mandaathouder hoort te beschikken over een goede combinatie van basiskwaliteiten, waarbij zowel de relatie tot de interne onderzoeksomgeving als de relatie tot de externe (industrieel/maatschappelijke) omgeving cruciaal zijn. In tegenstelling tot de meer traditionele academische loopbanen, heeft de IOF-mandaathouder een multidisciplinaire rol, die zeer diverse vakgebieden omvat.

Voor het IOF-jaar 2017 werden binnen één oproep 14 aanvragen voor IOF-mandaten ingediend waarvan 4 dossiers werden geselecteerd. Voor deze 4 goedgekeurde valorisatieprogramma’s zullen de vacatures opengesteld worden in 2018.

Van de 93 ingediende C2-projectaanvragen waren er 9 aanvragen voor 2-jarige projecten en 84 voor een projectduur van 4 jaar. Afhankelijk van het beschreven traject voor economische of maatschappelijke impact op langere termijn, wordt een deel van deze projectaanvragen gefinancierd door IOF-middelen. Zo werden in 2017 9 C2-projecten van 4 jaar gesteund met IOF-middelen. Tevens

Page 72: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderzoek 46

werden 48 C3-projecten ingediend, waarvan 25 werden toegekend. Daarnaast werden er 2 projecten aangevraagd voor dringende valorisatie, waarvan er 1 werd toegekend. Voor de ‘L(euvense) da Vinci prijs’ werden eind 2016 5 aanvragen ingediend, en 1 aanvrager kreeg de prijs toegekend in 2017.

In 2017 werd eveneens 200.000 euro uit het IOF geïnvesteerd voor 2 tweejarige onderzoeksprojecten in het kader van startfinanciering (zie 1.4.1).

1.4.3 Speciale actie: aanwending van de defiscaliseringsmiddelen

Jaarlijks wordt 8,45 miljoen euro van de defiscaliseringsmiddelen besteed aan programmafinanciering (PF). De 15 lopende PF-projecten liepen oktober 2017 af. De middelen werden in opvolging daarvan ingezet voor projectfinanciering via 16 C1-projecten en 1 C2-project. De aflopende PF-projecten kunnen dus via deze kanalen deelnemen hetzij om vervolgfinanciering te verwerven, hetzij om een nieuw onderzoeksinitiatief, al dan niet met gewijzigd consortium, voor te leggen.

KU Leuven wil de slagkracht van het onderzoek op de nieuwe campussen bevorderen via een bijzondere investering van 3,6 miljoen euro defiscaliseringsmiddelen in een zogenaamd ‘Impulsfonds’. Deze KU Leuven-middelen worden aangevuld met een gelijkaardig bedrag, namelijk 2% van de groei van de ‘aanvullende onderzoeksmiddelen’ van de geïntegreerde opleidingen tussen 2013 en 2023. Dit fonds steunt projecten die bijdragen aan de opbouw van de onderzoekscapaciteit op de campussen en is bedoeld als impuls voor het aanboren van vervolgfinanciering. In 2016 werden in het kader van het KU Leuven Impulsfonds 16 impulsprojecten goedgekeurd voor een totaalbedrag van 1,97 miljoen euro. Deze projecten lopen nog tot eind september 2018.

Het belang en de nood aan investeringen in ‘kleinere’ onderzoeksapparatuur (van 20.000 euro tot 150.000 euro) wordt regelmatig vanuit de onderzoeksgemeenschap aangekaart, mede omdat er geen specifieke financieringskanalen hiervoor bestaan (zoals bv. het vroegere Herculesprogramma), of omdat bij finale selectie (bv. bij FWO-projecten) dergelijke uitrustingskredieten niet of veelal gereduceerd worden toegekend. Vandaar dat het universiteitsbestuur heeft beslist om vanaf 2017 gedurende 5 jaar kleinere onderzoeksapparatuur te koppelen aan de C1- en C2-projecten van de Interne Fondsen en te financieren vanuit de defiscaliseringsmiddelen (zie 1.4.1.1.).

De defiscaliseringsmiddelen werden ook ingezet om onderzoeksprojecten in de vakdidactiek te steunen (totaal budget van 63.000 euro).

1.4.4 KU Leuven Research & Development (LRD)

De totale omzet gerealiseerd door LRD in 2017 daalde met 44,3 miljoen euro tot een bedrag van 219 miljoen euro. Deze daling is volledig toe te schrijven aan een daling in licentie inkomsten naar aanleiding van het aflopen van een belangrijk patent in mei 2017, en werd gedempt door een stijging van de meeste andere inkomstensoorten. Hierbij dient vermeld te worden dat deze omzet niet de inkomsten gerealiseerd uit de spin-offwerking bevat, aangezien deze opgenomen worden in de financiële inkomsten. In totaal werden in 2017 3.106 nieuwe overeenkomsten afgesloten in het kader van de valorisatie-activiteiten van LRD. Het merendeel van deze overeenkomsten houdt verband met allerlei vormen van onderzoekssamenwerking in de brede zin. 1.122 overeenkomsten werden afgesloten voor dienstverlening of contractonderzoek met privé-financiering en 199 overeenkomsten voor diensten of contractonderzoek in opdracht van overheidsinstellingen of in het kader van overheidsopdrachten. Verder hadden 475 overeenkomsten betrekking op projecten met Vlaamse, federale of internationale overheidsfinanciering (onder andere FWO en Agentschap Innoveren en Ondernemen) en werden 291 overeenkomsten afgesloten in het kader van EU-gefinancierde projecten (o.a. Horizon 2020, FP7, EFRO en Interreg) alsook in het kader van door andere internationale instanties gefinancierde projecten (o.a. NIH, Wellcome Trust). Tenslotte werden nog 1.019 andere overeenkomsten afgehandeld (vooral vertrouwelijkheidsovereenkomsten of material transfer agreements).

Het intellectuele eigendomsbeleid, waarvan de krachtlijnen bestaan uit (1) bewustmaking van alle betrokkenen, (2) selectiviteit om een kwalitatieve octrooiportefeuille op te bouwen, en (3) een actieve exploitatie en zoektocht naar partners en licentienemers, werd in 2017 op een consequente manier verder geïmplementeerd. Dit leidde in 2017 tot de inleiding van 111 nieuwe octrooifamilies in een octrooiprocedure en een toekenning van 103 nieuwe octrooien. Ook in 2017 heeft LRD zich omringd met het nodige professionele netwerk van octrooigemachtigden en externe adviesverleners teneinde

Page 73: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderzoek 47

deze octrooiportefeuille maximaal te rentabiliseren. De zoektocht naar licentienemers en exploitatie-inspanningen leverde voor 2017 een resultaat op van 56 licenties .

De spin-off creatie en de ondersteuning van de groei van spin-offs blijft een belangrijke activiteit in het creëren van een hightech ecosysteem in Leuven en Vlaanderen. Hierbij wordt niet enkel aandacht besteed aan het starten van nieuwe spin-offs, maar ook aan het ondersteunen van de groei van de spin-offondernemingen, bijvoorbeeld door het uitbouwen van preferentiële relaties met lokale en internationale risicokapitaalverschaffers en business angels. In de periode 1979-2017 werden 124 spin-off bedrijven opgericht, waarvan er eind 2017 nog 99 actief zijn. Hierbij was LRD eind 2017 een actieve aandeelhouder in 54 spin-offs. In 2017 werden 8 nieuwe spin-off bedrijven opgestart: Aelin Therapeutics, Aphea.Bio (deze twee in VIB-departementen), Elimity, Fluent.ai, Fox Diagnostics, Intigriti, Rein4ced en Rewind Therapeutics.

Ook in 2017 werd de tendens van de voorgaande jaren bevestigd dat de financiële markten een steeds verder doorgedreven en tijdsintensieve ‘due diligence’ vereisen met een aantoonbaar ‘proof-of-concept’, zowel technologisch als marktgewijs. Dit impliceert dat verder en meer intensief incuberen van spin-off projecten binnen de universiteit noodzakelijk is, en vergt belangrijke investeringen vanuit de betrokken onderzoeksgroepen.

Het is een grote troef dat KU Leuven via het Gemma Frisius-Fonds middelen kan blijven ter beschikking stellen om de seed & early stage fases succesvol te kunnen afronden. Deze middelen, gegenereerd via de verkoop van bestaande participaties, worden ter beschikking gesteld voor nieuwe investeringen. Het bevorderen van ondernemerschap blijft een belangrijk aandachtspunt. In 2017 werden de bestaande initiatieven verdergezet: publicatie van succesvoorbeelden, cursus Entrepreneurship and New Business Development, Leuven MindGate evenementen en de Masterclass high-tech starters in samenwerking met o.m. TU Eindhoven, Universiteit Hasselt en Universiteit Antwerpen. Bovendien werd in een samenwerking tussen LRD, IOF en de doctoraatsscholen de opleiding rond de valorisatie van onderzoeksresultaten verdergezet. Deze vijfdaagse cursus dekt alle aspecten van onderzoeksvalorisatie (contractonderzoek/samenwerking met bedrijven, bescherming intellectuele eigendom & licenties, spin-off creatie). Hierbij ontwikkelen de doctoraatsstudenten in kleine teams een eigen valorisatieplan, begeleid door IOF- en LRD-medewerkers. Elk jaar nemen een 15-tal teams deel. Daarnaast werd Lcie, de ‘Leuven Community for Innovation driven Entrepreneurship’, verder uitgebouwd. Met dit initiatief wil KU Leuven ondernemerschap en ondernemingszin stimuleren en faciliteren bij haar studenten, onderzoekers en professoren. Hierbij zijn zowel studentenorganisaties, faculteiten en centrale diensten van KU Leuven als externe ondernemerschapsactoren betrokken. Voor ondernemende studenten biedt het Lcie platform ondersteuning bij de opstart van een eigen bedrijf, het vormen van complementaire teams en het ter beschikking stellen van incubatorruimte en -faciliteiten. Tevens werd het interdisciplinair vakkenpakket met betrekking tot ondernemerschap, dat werd gebundeld in de ‘Lcie Academy’, verder uitgebreid. De werking van Lcie wordt actief ondersteund vanuit KU Leuven (KU Leuven R&D), Leuven MindGate, de Cronos groep en de provincie Vlaams-Brabant. In 2017 werd verder succesvol ingezet op de regionale verankering van groeiende startups en het aantrekken van nieuwe bedrijven. Door in te zetten op de volledige portfolio van technologiebedrijven gaande van toegepast academisch onderzoek, over student-ondernemers, startups en spin-offs, tot doorgroeiende bedrijven en internationale spelers, leveren LRD & KU Leuven een belangrijke bijdrage in de regionale economische ontwikkeling en dit in nauwe samenwerking met de lokale partners zoals de Stad Leuven, Interleuven, Leuven MindGate, de provincie Vlaams-Brabant, VLAIO, FIT, etc. Met betrekking tot de ondersteunende infrastructuur en meer bepaald het Arenberg Wetenschapspark werd beslist om cluster D (Bio-Incubator) uit te breiden en Cluster C te ontwikkelen met een focus op mechatronica. Dit heeft onder andere geleid tot het verankeren van onderzoeksactiviteiten van Flanders Make en Sirris op het Arenberg Wetenschapspark. Ook de ontwikkeling van het Wetenschapspark Genk-Waterschei werd verder ondersteund, o.a. via de actieve participatie in EnergyVille en in IncubaThor. Op regionaal vlak is LRD een actieve partner bij het opstarten en uitbouwen van netwerken die innovatie, kennisintensief ondernemerschap en samenwerking stimuleren en ondersteunen. Een continue ondersteuning van Leuven MindGate vanuit de LRD-ervaringen en -noden blijft hierbij een belangrijke en essentiële component. Via een scala aan activiteiten (ondernemerscafés, visionaire seminaries, management topics, themagerichte events, masterclasses in high-tech ondernemerschap,…) heeft deze samenwerking ook in 2017 een belangrijke bijdrage geleverd aan het regionale innovatielandschap. Bovendien worden vanuit Leuven MindGate de krachten van de lokale spelers gebundeld om Leuven internationaal te positioneren als innovatieve topregio. Daarenboven werd de participatie verdergezet aan Smart Hub Vlaams Brabant (voorheen Flanders Smart Hub

Page 74: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderzoek 48

genaamd), waarin de economische speerpunten ‘Leuven, kennisregio’ en ‘Halle-Vilvoorde, regio voor slimme logistiek’ samenwerken.

Op internationaal vlak was LRD ook in 2017 nauw betrokken bij diverse initiatieven zoals: - ASTP-Proton (Association of European Science & Technology Transfer Professionals), de Europese

koepelorganisatie van technologietransferorganisaties; - AUTM (Association of University Technology Managers), de koepelorganisatie van

technologietransferorganisaties in Noord- en Zuid-Amerika; - LERU (League of European Research-Intensive Universities) waarbinnen LRD de contacten met

internationale kenniscentra en high-tech regio’s verder uitbouwt; - Health Axis Europe: een samenwerking in het domein van gezondheidszorg tussen de

universiteiten/regio’s Heidelberg, Cambridge en Leuven; - ELAt (Eindhoven-Leuven-Aachen triangle m.i.v. samenwerking met Hasselt, Maastricht, Luik). Dit

netwerk beoogt een gemeenschappelijke innovatiestrategie om zich internationaal succesvol te kunnen positioneren ten opzichte van top high-tech regio’s zoals Cambridge en München;

- Knowledge & Innovation Communities (KIC’s): via de creatie van grensoverschrijdende kennis- en innovatiegemeenschappen, waarbinnen expertisepartners rond een bepaald thema werken, tracht het Europees Instituut voor Innovatie en Technologie (EIT) onderzoek, innovatie en ondernemerschap te stimuleren. In 2017 is KU Leuven actief betrokken bij de KIC Sustainable Energy (‘InnoEnergy’), de KIC Raw Materials (‘RawMatTERS’), de KIC Health (‘Innolife’) en KIC Food (‘FoodConnects’). Verder werd de deelname aan een nieuwe KIC voorbereid.

2 Kwaliteitsbewaking

In het kader van de kwaliteitszorg binnen het wetenschappelijk onderzoek ontwikkelde de Dienst Onderzoekscoördinatie belangrijke monitoring-instrumenten. Zo beschikt DOC over tools voor het genereren van bibliometrierapporten als aanvulling op het beoordelingsproces door de OR. Onderzoekseenheden (op diverse niveaus) kunnen ook zelf hun publicatielijsten uit Lirias ophalen voor rapportering of ter voorbereiding van de eigen beleidsplannen. Daarnaast stelt DOC vanaf 2013 voor alle beleidsverantwoordelijken een webtoepassing ter beschikking met een set van onderzoeksindicatoren (publicatie-output, personeelsdata, verworven onderzoeksmiddelen, doctoraatsgegevens, en andere) over hun onderzoekseenheden (groepen/faculteiten/departementen). Deze werd in 2016 nog verder verfijnd en uitgebreid. Sinds 2015 beschikken decanen en leden van de doctoraatscommissies tevens over een webtoepassing met kwantitatieve, beleidsrelevante doctoraatsindicatoren voor de opvolging van hun doctoraatsbeleid.

2.1 Junior onderzoekers en doctorandi/ae

Aan KU Leuven zijn er drie doctoraatsscholen die de kwaliteitsbewaking van doctoraten verzekeren: de Doctoral School for Biomedical Sciences, de Arenberg Doctoral School (Wetenschap & Technologie) en de Doctoral School for Humanities and Social Sciences. Deze doctoraatsscholen zijn verantwoordelijk voor het aantrekken van internationaal onderzoekstalent, het opleiden en ondersteunen van doctorandi/ae.

In 2012 werd aan KU Leuven een algemeen beleidskader uitgewerkt voor de Omkadering van Jonge Onderzoekers (OJO) door de oprichting van het ‘Young Researchers’ Careers’ programma (YouReCa). In 2017 werd YouReCa verder uitgerold via de consolidatie en verdere uitbouw van bestaande initiatieven enerzijds, en de opstart van nieuwe activiteiten anderzijds. De aangeboden YouReCa-initiatieven worden gefinancierd met de OJO middelen van de Vlaamse Overheid (jaarbudget van 1,46 miljoen euro). Ze situeren zich op drie niveaus: 1) op universitair niveau voor discipline-overstijgende omkaderingsinitiatieven via DOC en HR, 2) binnen de groepen via de doctoraatsscholen, en 3) bottom-up initiatieven van doctorandi/ae, postdocs en docenten. Het YouReCa programma staat onder supervisie van het YouReCa Stuurcomité, dat instaat voor de opvolging en integratie van het YouReCa programma, het ontwikkelen en stimuleren van nieuwe YouReCa-initiatieven, en de opvolging van het YouReCa-budget. De OJO-werkgroep heeft als opdracht te reflecteren en te adviseren over de inhoudelijke en conceptuele vernieuwing en bijsturing van YouReCa. De OJO-werkgroep betrekt bij zijn werking, waar nuttig, zgn. ‘externe stakeholders’, zoals de industrie en andere potentiële werkgevers van jonge onderzoekers.

Page 75: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderzoek 49

De objectieven gedefinieerd door de Vlaamse Regering vormen de leidraad bij het inrichten van YouReCa-activiteiten: training en opleiding, loopbaanontwikkeling en de bevordering van loopbaanperspectieven, en het versterken van de internationale oriëntatie in de loopbaan.

In 2017 werd onder impuls van het besluit van de Vlaamse Regering voor de ‘omkadering van jonge onderzoekers’ het Junior Mobility Programme (JuMo) verdergezet. JuMo biedt jonge onderzoekers (doctorandi/ae, postdoctorale onderzoekers en docenten) financiële ondersteuning voor onderzoeksverblijven van 3 tot 12 maanden in het buitenland via mobiliteitstoelagen. In het OJO werkingsjaar 2016-2017 was er één oproep. In totaal werden er 21 aanvragen ingediend. 18 voorstellen werden positief geëvalueerd.

2.2 Zelfstandig academisch personeel (ZAP)

Volgens de decretale bepalingen moeten de activiteiten van elk ZAP-lid met betrekking tot onderzoek, onderwijs en dienstverlening om de vijf jaar geëvalueerd worden. Deze termijn is korter voor ZAP-leden die recent werden aangesteld of bevorderd en voor ZAP-leden die bij een voorgaande evaluatie een ‘ondermaatse’ of ‘onvoldoende’ beoordeling kregen.

Voor de ronde 2016-2017 gebeurde de evaluatie op basis van dossiers zoals ze voor de bevorderings- of benoemingsaanvragen moeten worden ingediend (via KU Loket) en waarin enkel de laatste 5 volle jaren worden opgenomen. Publicatiegegevens werden daarbij rechtstreeks uit Lirias opgehaald, de overige data vanuit SAP. De workflow gebeurde volledig elektronisch.

2.3 Toekenningen BOF en IOF: evaluaties

Evaluatie BOF toekenningen

Door een ruime aandacht voor selectie en permanente evaluatie van onderzoeksprestaties met terugkoppeling naar de onderzoeker(s) wordt een hoog niveau van onderzoekskwaliteit nagestreefd. Van alle mandaathouders en promotoren van projecten die met middelen van het Bijzonder Onderzoeksfonds worden gefinancierd worden eindrapporten en, voor langere projecten, ook tussentijdse rapporten verwacht. Deze rapporten worden ter evaluatie voorgelegd aan de OR. Tevens wordt in de ’Richtlijnen en procedures 2016-2017 voor Interne Fondsen KU Leuven’ duidelijk gesteld dat de evaluatie van eerdere projecten een beoordelingselement is bij de evaluatie van nieuwe aanvragen.

De Geconcerteerde Onderzoeksacties (GOA) die in 2017 werden geëvalueerd werden alle als uitstekend beoordeeld. De Onderzoekstoelagen (OT) werden (op drie dossiers na) als uitzonderlijk sterk geëvalueerd. Ook de ingediende eindverslagen voor CREA en de Interdisciplinaire Onderzoeksprogramma’s (IDO) werden geëvalueerd. Bij CREA waren de resultaten mooi en ook bij IDO was het resultaat, op één project van de vier na, positief. Alle promotoren ontvingen specifieke feedback met het resultaat van de evaluatie. Promotoren van projecten met een minder positieve evaluatie kregen een vraag tot remediëring of tot aanvullende informatie.

Op basis van de ingediende verslagen en de publicaties kreeg 83% van de senior fellowships (die in 2017 werden geëvalueerd) een positieve beoordeling. De output komt hier echter vaak met enige vertraging omdat de verblijfstijd van de fellows soms kort is en de output na het fellowship wordt verwezenlijkt. Bij de F+-fellowships kreeg 65% een positieve beoordeling. Voor de postdoctorale mandaten die in 2017 werden geëvalueerd was het percentage positieve beoordelingen 87,5%. Van de 57 mandatarissen verwierven er 25 nadien een langdurig postdoctoraal mandaat bij het FWO.

Evaluatie IOF-toekenningen

Een strategisch beoordelingscomité (SBC) staat in voor de evaluatie en opvolging van de IOF-mandaathouders. Dit SBC bestaat uit de voorzitter van de IOF-Raad, de vicerector Onderzoeksbeleid, de directeur LRD, de personeelsdirecteur of zijn afgevaardigde en de IOF-verantwoordelijke DOC als waarnemer. Voor de evaluatie wordt rekening gehouden met het bereiken van de IOF-parameters (output en prestaties) enerzijds en met de persoonlijke groei en ontwikkeling van de mandaathouder (zgn. economische en management skills) anderzijds. In 2017 vonden 9 evaluatie- en promotiegesprekken plaats met IOF-mandaathouders die, op één na, een positieve beoordeling kregen.

Page 76: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderzoek 50

Nieuw gestarte mandaathouders worden uiterlijk na één jaar uitgenodigd voor een eerste toetsing over de manier waarop ze hun rol invullen en ervaren. Er wordt ook een ervaren IOF-mandaathouder als mentor aangeduid voor nieuwe IOF-mandaathouders.

2.4 Onderzoeksvisitatie groepen

Het onderzoek en het onderzoeksmanagement van de drie groepen werden tijdens de afgelopen jaren geëvalueerd op het organisatieniveau faculteiten/departementen door middel van onderzoeksvisitaties door internationale experten. Het doel van de visitaties is dubbel: enerzijds de ondersteuning van het onderzoeksbeleid binnen faculteiten/departementen en anderzijds een internationale benchmarking.

In het najaar van 2016-voorjaar 2017 werd een nieuwe visitatie georganiseerd voor de Groep Biomedische Wetenschappen onder de vorm van externe adviescommissies. Deze commissie gaf de departementen inhoudelijk advies bij de opmaak van het beleidsplan dat ze in samenwerking met het UZ opstellen. Er zijn voorlopig geen nieuwe visitaties gepland.

3 Projectfinanciering

Alle middelen bestemd voor wetenschappelijk onderzoek (2e, 3e en 4e geldstroom) worden verworven op competitieve basis. De jaarlijkse en nagenoeg constante groei van de middelen wijst op de algemene slagkracht van het onderzoek aan KU Leuven. De impulsen voor fundamenteel/basis-onderzoek, verder aangevuld met middelen voor meer toepassingsgericht onderzoek (bv. Strategisch Basisonderzoek (SBO), Toegepast Biomedisch onderzoek met primaire maatschappelijke finaliteit (TBM), IOF, EU, bilaterale samenwerkingen met industrie e.a.), bieden aan de universiteit de mogelijkheid tot het ontwikkelen van een onderzoekspotentieel met zowel een grote diversiteit als een sterke interne verwevenheid.

3.1 Globaal

De onderzoeksuitgaven zijn weergegeven in tabel 2a. In 2017 bedroegen de totale onderzoeksuitgaven van KU Leuven 475 miljoen euro (inclusief uitgaven via KU Leuven R&D, mandaten FWO, wetenschappelijke dienstverlening en VIB centra, exclusief het klinisch onderzoek in de UZ en het onderzoeksaandeel van de primaire universitaire werkingsmiddelen - eerste geldstroom). Dit betekent een toename van 1,81% ten opzichte van 2016.

3.2 Per financieringsbron

3.2.1 FWO-Vlaanderen

Als gevolg van het Vlaamse regeerakkoord 2014-2020 werd in 2016 het nieuwe agentschap Innoveren en Ondernemen (VLAIO) opgericht als fusie van het Agentschap Ondernemen en het IWT (luik bedrijfsgerichte programma’s). De IWT programma’s met focus op strategisch basisonderzoek (SB-beurzen, SBO en TBM) werden vanaf 1 januari 2016 geïncorporeerd binnen het FWO. Tevens werden alle programma’s van de Herculesstichting (Middelzware en zware onderzoeksinfrastructuur, ESFRI, VSC) overgenomen door het FWO. Het IWT en de Herculesstichting werden ontbonden.

Reguliere FWO projecten

De totale som van de door FWO-Vlaanderen toegekende projectfinanciering (nieuwe projecten, verlengingen en kredieten aan navorsers) vertegenwoordigde in 2017 voor KU Leuven een bedrag van 47,35 miljoen euro of 45,62% van de FWO-toekenningen. Het toegekende bedrag betreft hier de kredieten toegewezen voor de volledige duur van het project en heeft dus betrekking op meerdere boekjaren.

SBO (Strategisch Basisonderzoek)

FWO voorzag een budget van 40 miljoen euro voor de SBO-oproep van 2017. In totaal werden 96 projectaanvragen ingediend, wat betekent dat de stijgende trend zich verderzet (2015: 57 aanvragen, 2016: 85 aanvragen). In het economische luik werden 58 aanvragen ingediend en 12 projecten toegekend. KU Leuven is betrokken in 10 van de succesvolle aanvragen (5x als coördinator).

Page 77: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderzoek 51

KU Leuven bekomt hiermee 41% van de toegekende SBO-middelen voor projecten met een economische finaliteit. Binnen het maatschappelijke luik werden in totaal 38 projectaanvragen ingediend. KU Leuven coördineert 5 van de 6 toegekende projecten. 53% van het toegekende budget voor SBO-projecten met een maatschappelijke finaliteit wordt daardoor binnengehaald door KU Leuven.

TBM (Toegepast Biomedisch onderzoek met primaire maatschappelijke finaliteit)

Het TBM-financieringsprogramma heeft als doel om, via de financiering van vergevorderd toepassingsgedreven biomedisch onderzoek, bij te dragen tot de ontwikkeling van nieuwe therapieën, diagnosetechnieken en preventieve maatregelen die, door een gebrek aan industriële interesse, zonder deze overheidsfinanciering niet tot bij de patiënt zouden geraken.

Voor de oproep 2017 was er een totaal budget van 14 miljoen euro beschikbaar. In totaal werden 54 projectvoorstellen ingediend, waarvan er 17 werden toegekend. KU Leuven is coördinator van 11 projecten en betrokken bij 1 ander project als co-promotor, wat overeenkomt met een aandeel van 55% in de toegekende TBM-middelen.

Middelzware en zware onderzoeksinfrastructuur

De Vlaamse Regering stelt een structureel financieringskanaal ter beschikking voor onderzoeksinfrastructuur (in de brede betekenis) nl. middelzware onderzoeksinfrastructuur (apparatuur tussen 150.000 euro en 1 miljoen euro) en zware onderzoeksinfrastructuur (apparatuur boven 1 miljoen euro).

In september 2017 werd de zesde oproep voor middelzware en zware onderzoeksinfrastructuur (eerste oproep onder FWO) afgesloten. In totaal was er voor deze oproep (2017-2018) 28 miljoen euro beschikbaar waarvan 19,6 miljoen euro voor de middelzware en 8,4 miljoen euro (inclusief overgedragen bedrag uit vorige oproep wordt dit 9,4 miljoen euro) voor de zware apparatuur.

Binnen de Associatie KU Leuven werden 57 aanvragen middelzware onderzoeksinfrastructuur ingediend. Binnen de zware onderzoeksinfrastructuur werden er 11 aanvragen vanuit Vlaamse onderzoeksinstellingen ingediend. KU Leuven was bij 3 aanvragen betrokken als promotor en in 4 andere projecten als copromotor. De evaluatieprocedure is nog lopende.

Excellence of Science (EOS)

Het nieuwe ‘Excellence of Science-programma’ wil gezamenlijk fundamenteel wetenschappelijk onderzoek tussen onderzoekers van de Vlaamse en Franstalige gemeenschap promoten door het financieren van vierjarige onderzoeksprojecten in alle wetenschapsdomeinen. Beide Gemeenschappen investeren samen 118 miljoen euro in het EOS programma ter vervanging van het vroegere programma ‘Interuniversitaire Attractiepolen’ (IUAP, zie 3.2.5). De oproep werd gelanceerd in december 2016. In totaal zijn er 38 nieuwe EOS-projecten toegekend in België. KU Leuven is woordvoerder bij 14 van de 38 toegekende projecten en is bijkomend nog eens betrokken bij 13 projecten met een niet-KU Leuven woordvoerder. Budgettair verwerft KU Leuven 24,4 miljoen euro op een totaal goedgekeurd budget voor Vlaanderen en Wallonië van 118 miljoen euro, of dus 20,6% wat min of meer vergelijkbaar is met de laatste IUAP-actie (21,7%)

3.2.2 VLAIO

TETRA (TEchnologie TRAnsfer)

De doelstelling van TETRA is het stimuleren van kennisoverdracht tussen hogescholen/geïntegreerde opleidingen in de universiteit en ondernemingen. Hierbij wordt (wetenschappelijke) basiskennis vertaald naar concrete, bruikbare concepten en toepassingen. Bij de uitvoering van de projecten wordt gestreefd naar interactie tussen deze partijen. Op deze manier kunnen de hogescholen en de geïntegreerde opleidingen in de universiteiten hun onderwijs en dienstverlening beter afstemmen op bedrijven en social profit ondernemingen. De projecten zijn collectief en worden begeleid door een groep van potentiële gebruikers. Deze ondernemingen staan samen in voor 7,5% cofinanciering van de projecten.

Page 78: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderzoek 52

In 2017 was er binnen het TETRA-programma een budget van 9,6 miljoen euro beschikbaar. In totaal werden 42 TETRA-aanvragen ingediend, waarvan 18 met betrokkenheid van KU Leuven of hogescholen uit onze associatie. 24 projecten werden geselecteerd voor financiering (12 KU Leuven).

Landbouwtrajecten

De doelstelling van LA-trajecten is om, vanuit een concrete probleemstelling of vraaggedreven opportuniteit van een collectief van bedrijven, innovatieve oplossingen aan te bieden die op relatief korte termijn toepasbaar zijn en resulteren in zichtbare veranderingen met een duidelijke (economische) meerwaarde voor een ruime doelgroep.

Kenmerkend voor LA-trajecten is de integratie van het volledige traject binnen één project: van kennisverwerving tot kennisoverdracht en het concreet toepassen van die kennis bij de doelgroep bedrijven.

In 2017 was er voor LA-trajecten een budget beschikbaar van 9,35 miljoen euro (oproep 2016-2017). In totaal werden er 36 aanvragen ingediend, 12 met betrokkenheid KU Leuven Associatie. 11 aanvragen werden toegekend (3 KU Leuven).

3.2.3 Strategische onderzoekscentra (SOC) en Vlaamse onderzoeksnetwerken

Flanders Make

KU Leuven heeft een sterke betrokkenheid bij ieder van de acht onderzoeksprogramma’s die binnen Flanders Make gedefinieerd werden. De KU Leuven bijdrage omvat volgende onderwerpen: beeldverwerkingsalgoritmes, virtuele sensoren, conditiemonitoring, modelgebaseerde controllers, lerende machines, optimalisatie, interactie met gebruikers, systeemtesting, systeem- en softwareontwikkeling, intelligente systemen en materialen, e.d.m.

De KU Leuven-deelname aan Flanders Make is sterk verankerd in het departement Werktuigkunde:

- De divisie ‘PMA: Production engineering, Machine design and Automation’ richt zich onder meer op industriële technologieën rond machine-ontwikkeling, mechatronica en productie engineering in het algemeen.

- De MECO-onderzoeksgroep focust zich op ‘Fundamentals’ (zoals algoritme-differentiatie en optimisatie), industriële methodologieën en hun toepassing.

- De ‘Noise&Vibration’-research groep is gespecialiseerd in vibro- en aero-acoustics, multi-body dynamics, smart system dynamics en structural reliability.

- De ‘Robotics Research Group’ is gespecialiseerd in de implementatie van robotica-toepassingen in diverse sectoren (van revalidatie tot industriële toepassingen)

Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB)

Het VIB onderging in 2017 een interne hervorming waarbij de vroegere ‘departementen’ en ‘projectgroepen’ werden samengebracht in nieuwe ‘centra’. Bij deze herstructurering werd rekening gehouden met de VIB-evaluatie die vooraf plaatsvond. In de loop van 2017 werd een consensus gevonden rond de nieuwe Raamovereenkomst tussen VIB en de Vlaamse universiteiten. Het VIB-onderzoek binnen KU Leuven is voortaan gestructureerd in drie centra: ‘Biology of diseases’, ‘Cancer research program’ en het ‘Centre for Microbiology’. Verder wordt er nadruk gelegd op translationele geneeskunde en op samenwerking met het UZ via het Discovery Science program dat binnen het VIB werd opgestart.

De totale onderzoeksuitgaven op basis van VIB-financiering voor de drie Leuvense VIB-centra bedroeg in 2017 24,8 miljoen euro. Daarmee werd de daling die in 2016 werd opgetekend, geheel weggewerkt. De KU Leuven-centra verwierven in 2017 samen 42,7% van de VIB-financiering (= dotatie (A1) + uitgaven op extern gefinancierde projecten (A21)).

imec

Binnen de samenwerking met imec zijn er twee initiatieven die bijzondere aandacht trekken:

Page 79: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderzoek 53

o NERF - Neuro-electronics Research Flanders. Deze onderzoeksentiteit kwam tot stand dankzij een samenwerking tussen imec, VIB en KU Leuven. Binnen dit platform wordt cross-disciplinair onderzoek uitgevoerd rond uitdagende neurologische problemen. De NERF-onderzoekers hebben tevens toegang tot geavanceerde onderzoeksfaciliteiten om de neurale circuits te bestuderen.

o De fusie van iMinds en imec in 2016 heeft de structurering van het onderzoek alsook de aansturing ervan gewijzigd. Het iMinds-onderzoek werd geïntegreerd in imec waarbinnen KU Leuven-onderzoekers een leidinggevende rol toegewezen kregen. Deze herstructurering had ook gevolgen voor de KU Leuven-onderzoekers binnen iMinds. Zo werd de DistriNet-onderzoeksgroep van de KU Leuven in 2017 partner van de ‘imec High Impact Initiative Distributed Trust’. De onderzoeksgroep ITEC (technologie-ondersteund onderwijs) werd bij deze de drijvende kracht achter imec’s ‘smart education programme’. Ook de ontwikkelingen op de brug tussen gezondheid en technologie zullen in de toekomst nog bijkomende samenwerkingsmogelijkheden creëren.

VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek)

VITO structureerde het lopende onderzoek in 5 expertisedomeinen: Energie, Materialen, Chemie, Gezondheid en Landgebruik. Ieder van deze domeinen biedt voor KU Leuven ruime mogelijkheden tot samenwerking. Zo werd in 2017 de samenwerking tussen KU Leuven en VITO verder versterkt via het ‘STEREO-project’ inzake aardobservatie. In totaal waren in 2017 meer dan 20 samenwerkingsovereenkomsten tussen VITO en KU Leuven in uitvoering. Een heel bijzondere samenwerking betreft deze die aan de basis ligt van Energyville. Het betreft meer bepaald een samenwerking tussen KU Leuven, VITO, UHasselt en imec. Dankzij een investering van de Vlaamse Overheid, verder ondersteund door Europese projectsteun, kwam de Campus Energyville tot stand en kon in 2017 een tweede Energyville-gebouw worden gebouwd, zodanig dat de acht labo’s van Energyville vanaf 2018 kunnen beschikken over een moderne huisvesting en onderzoeksinfrastructuur.

Clusterwerking

Binnen het clusterbeleid van de Vlaamse Regering zijn er inmiddels vijf speerpuntclusters actief (Catalisti, SIM, VIL, Flux50 en Flanders’ Food) en 14 innovatieve bedrijfsnetwerken. Naast samenwerking tussen de bedrijven binnen de cluster is ook samenwerking tussen bedrijven en kennisinstellingen een belangrijk aspect in de clusterwerking. KU Leuven engageert zich om als strategische partner van de speerpuntclusters bij te dragen tot het welslagen van de doelstellingen.

3.2.4 Steunpunten

In de derde generatie steunpunten (looptijd 2012-2016) nam KU Leuven deel aan 20 van de 21 steunpunten, waarvan tienmaal in de hoedanigheid van initiator. De middelen die vanuit het beleidsdomein EWI ter beschikking werden gesteld voor beleidsrelevant wetenschappelijk onderzoek zijn vanaf 2016 geschrapt.

In de periode 2015-2017 werden door bepaalde beleidsdomeinen een aantal oproepen gelanceerd voor de nieuwe generatie steunpunten. Het regelgevend kader voor het programma steunpunten voor beleidsrelevant onderzoek blijft bestaan, maar de middelen komen enkel van het betrokken beleidsdomein. Dit biedt de mogelijkheid om de eigen initiatieven beter af te stemmen op de eigen kennisnoden. De KU Leuven treedt op als coördinator bij 7 steunpunten en is partner bij 4 steunpunten.

3.2.5 Federaal

Interuniversitaire attractiepolen (IUAP)

De IUAP netwerken liepen tot eind december 2017. In het kader van de zesde staatshervorming was beslist om het IUAP programma over te hevelen naar de Gemeenschappen, waar onder het gezamenlijk mandaat van FWO en FNRS het nieuwe programma ‘EOS’ werd uitgewerkt en goedgekeurd (zie 3.2.1).

Page 80: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderzoek 54

Belgian Research Action through Interdisciplinary Networks (BRAIN-be)

Het programma BRAIN-be is gericht op universiteiten, federale wetenschappelijke instellingen en onderzoekscentra en beschikt over een jaarlijks budget van ca. 18 miljoen euro. Er werden geen nieuwe oproepen gelanceerd in 2017.

FED-tWIN

Met het nieuwe federale subsidieprogramma FED-tWIN creëert de federale overheid 125 gezamenlijke onderzoeksprofielen voor een duurzame samenwerking tussen de federale wetenschappelijke instellingen (FWI) en de Belgische universiteiten. Deze profielen vormen onderzoeksfuncties voor onderzoekers en professoren die worden aangeworven door een FWI én een universiteit. Het voorontwerp van wet en het ontwerp Koninklijk Besluit werden in 2016 goedgekeurd door de ministerraad. In afwachting van het advies van de Raad van State werden de twee eerste stappen reeds geïnitieerd wat inhoudt dat de wetenschappelijke domeinen door de FWI’s zijn gedefinieerd waarop vervolgens de expressions of interest zijn ingediend door de universiteiten.

3.2.6 Internationale onderzoeksacties

In 2017 was 8,97% (42,6 miljoen euro) van de KU Leuven onderzoeksuitgaven afkomstig van internationale onderzoeksacties. Het grootste deel van de uitgaven in internationale acties (77%) betrof projectdeelname van onderzoekers aan het 7de en het 8ste Europese Kaderprogramma voor onderzoek en innovatie (Horizon 2020).

Deelnamegraad aan het Europese Kaderprogramma

Uit een vergelijkende analyse op basis van cijfers van de Europese Commissie (Open Data Portal, 7 september 2017) blijkt dat KU Leuven haar positie in de top 10 van academische instellingen qua aantal Horizon 2020 contracten behoudt: zesde positie in de ranking, na Oxford, Cambridge, University College London, University of Copenhagen en Imperial College. Deze rangschikking is een maatstaf voor de competitiviteit en het internationaal niveau van het Leuvense onderzoek. In België staat KU Leuven eerst gerangschikt en komt méér dan een derde (35,6%) van het aan academische instellingen toegekende budget toe aan onze universiteit. KU Leuven verwierf tot december 2017 282 Horizon 2020 projecten (waarvan 17 nog in contract voorbereiding) ter waarde van 164,9 miljoen euro, exclusief de European Research Council (ERC) projecten die verworven werden door VIB- of IMEC-onderzoekers verbonden aan KU Leuven.

In Horizon 2020 (2014-2017) verwierf KU Leuven tot dusver 9 ERC Advanced Grants, 17 ERC Consolidator Grants en 15 ERC Starting Grants (inclusief VIB of IMEC-KU Leuven onderzoekers). In het oproepjaar 2017 waren dit 4 ERC Starting Grants en 6 Consolidator Grants (ERC Advanced Grant toekenningen zijn nog niet gekend). Dit hoog aantal verworven competitieve en prestigieuze grants bewijst weerom het excellentieniveau van het KU Leuven-onderzoek. KU Leuven is ook de universiteit met het hoogst aantal Innovative Training Networks (ITN) in Europa (55, waarvan 13 als coördinator). ITN zijn een onderdeel van de Marie Skłodowska-Curie Actions met een uiterst lage slaagkans (ongeveer 8%). In 2017 waren er 11 ITN toekenningen. Dit resultaat toont aan dat KU Leuven ZAP uit diverse disciplines sterk is in het opleiden van jonge onderzoekers en in het verbeteren van hun carrièremogelijkheden. Binnen de ITN wordt immers steeds nauw samengewerkt met andere spelers op de arbeidsmarkt, met name uit de private of publieke sector.

Om de deelname van KU Leuven-onderzoekers verder te stimuleren, continueerde KU Leuven haar VES programma, de voorbereidende financiering voor initiatieven als coördinator. Daarnaast beloonde KU Leuven de geleverde inspanningen van onderzoekers die net geen financiering van de Europese Commissie ontvingen: KU Leuven-initiatiefnemers wiens Horizon 2020 projectaanvraag op de reservelijst van de Europese Commissie belandde, ontvingen een projectfinanciering van KU Leuven, op voorwaarde dat het project (of een ander) binnen drie jaar (opnieuw) wordt ingediend. Tot slot heeft KU Leuven in 2017 10 strategische samenwerkingen aangegaan met universiteiten in Centraal Europa (CELSA), met als doel de samenwerkingen tussen onderzoekers uit Leuven en deze instellingen in het kader van Horizon 2020 te incentiveren (zie 1.4.1.2.).

Page 81: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderzoek 55

Andere internationale onderzoeksacties

De belangrijkste internationale programma’s buiten het Europese Kaderprogramma waarop uitgaven werden geboekt in 2017 betroffen het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO/Interreg) voor 4,69 miljoen euro, Prodex ESA voor 0,83 miljoen euro, Erasmus Mundus Joint Doctorates voor 0,48 miljoen euro en National Institutes of Health (NIH) voor 0,30 miljoen euro.

4 Personeelsbestand en -financiering

In dit hoofdstuk wordt een bondig overzicht gegeven van de samenstelling van het personeelsbestand dat betrokken is bij onderzoek. Aansluitend worden een aantal categorieën nader toegelicht: de ZAP-mandaten van het BOF, de FWO-mandaten en de VLAIO/IWT-mandaten.

4.1 Globaal en per faculteit/departement

Het personeelsbestand dat in februari 2017 aan KU Leuven betrokken was bij onderzoek (contractuele VTE) bestaat afgerond uit: 1.238,8 VTE ZAP, 199,5 VTE OP3, 683,2 VTE assisterend en academisch personeel (AAP/OP1/OP2) en 3.793,1 VTE overig wetenschappelijk personeel (zie tabel 4). Van deze laatste twee categorieën bereidt het merendeel een doctoraat voor. Daarnaast zijn er nog 1.099 personen die gefinancierd worden met een extern gefinancierd mandaat van het FWO (peildatum 1/10/2017 voor FWO ASP en 1/1/2018 voor FWO SB).

Er waren voor het academiejaar 2016-2017 5.875 ingeschreven doctorandi/ae. Tevens waren er eind februari 2017 1.221,4 VTE postdoctorale onderzoekers (contractuele VTE) tewerkgesteld aan KU Leuven (inclusief extern gefinancierde mandaten, exclusief LRD-experten en onderzoekers betaald vanop de payroll VIB).

In het kader van de competitieve allocatie van personeel en middelen, en met het oog op de vorming van jonge onderzoekers, verdienen de FWO-mandaten en FWO-strategische onderzoeksbeurzen bijzondere aandacht. Deze mandaten worden apart vermeld daar de financiering rechtstreeks gebeurt door de betrokken fondsen. Het gewicht van deze mandaten in het onderzoeksbudget wordt ingeschat door een berekening van de tegenwaarde. In het boekjaar 2017 bedroeg deze tegenwaarde 53,77 miljoen euro exclusief de bench fees (2016: 53,61 miljoen euro).

4.2 BOFZAP-mandaten

Jaarlijks wordt een oproep gelanceerd voor benoemingen van voltijdse ZAP-leden met voornamelijk een onderzoeksopdracht (BOFZAP-mandaten). Deze oproep staat open voor onderzoekers uit alle disciplines. Binnen deze BOFZAP-oproep kan elke wetenschapsgroep (Humane Wetenschappen, Wetenschap & Technologie, Biomedische Wetenschappen) eveneens een beperkt aantal profielen definiëren (elk maximum twee). De open BOFZAP-oproep vormt een belangrijke hefboom voor het proactief onderzoeksbeleid. Met de BOFZAP-profielen beoogt men topkandidaten aan te trekken binnen specifieke domeinen.

Per 1 oktober 2017 kende het universiteitsbestuur 15 nieuwe BOFZAP-mandaten toe waarvan 4 in Humane Wetenschappen, 6 in Wetenschap & Technologie en 5 in Biomedische Wetenschappen. Deze toekenningen waren het resultaat van een uitgebreide selectieprocedure. In 2016 werden in totaal 88 pre-aanvragen ingediend, inclusief de BOFZAP-profielen. Na preselectie door het bureau van de BOFZAP-adviescommissie, met advies van de betrokken departementen voor pre-aanvragen BOFZAP-profielen, werden uiteindelijk 33 definitieve aanvragen ingediend (16 juniors en 17 seniors). Na de bespreking en selectie op basis van internationale refereerapporten beoordeelde de BOFZAP-adviescommissie uiteindelijk 18 aanvragen als zeer goed tot uitstekend. Deze kwamen dus in aanmerking voor eventuele aanstelling als BOFZAP aan KU Leuven. De Bijzondere Academische Raad heeft finaal 15 nieuwe mandaten toegekend.

Het totale ZAP-korps gefinancierd vanuit het Bijzonder Onderzoeksfonds bestond in 2017 uit 156,7 onderzoekers (contractuele VTE, 4e kwartaal 2017) (36 personen die eerder een vaste FWO-aanstelling hadden, 119,68 BOFZAP-mandaten, en 1 vaste FWO-er) en vertegenwoordigt aldus 12,6% van het totale ZAP-kader.

Page 82: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderzoek 56

Volgens de interne KU Leuven-regeling vallen na 10 jaar de BOFZAP-mandaten volledig ten laste van de faculteit/het departement. In 2017 zijn 9 BOFZAP-mandaten, gestart in 2007, overgegaan naar het regulier ZAP-kader.

4.3 BOF Tenure Track

Bij de invoering van het Tenure Track stelstel op bijzondere financiering voor ZAP in het Onderwijsdecreet XVIII, heeft het universiteitsbestuur beslist om vanaf 2009 dit systeem niet alleen toe te passen voor aanstellingen ten laste van de extra middelen van het BOF, maar in principe toe te passen voor alle juniorbenoemingen in de graad van docent, ongeacht de bron van financiering.

De middelen voor de bijkomende Tenure Track mandaten worden centraal ter beschikking gesteld via het BOF. Vanuit het universiteitsbestuur werden bij de invulling van deze bijkomende Tenure Track mandaten een aantal principes vooropgesteld. Zo moet er een grote inspanning worden geleverd om internationaal te rekruteren. Daarnaast worden deze mandaten prioritair ingezet als hefboom 1) die aansluit bij een strategisch plan van de drie wetenschapsgroepen, 2) om jonge beloftevolle onderzoekers aan te trekken, 3) om hoge noden te lenigen. Een aantal van deze Tenure Track mandaten worden ook ingezet in het kader van het excellentiebeleid aan KU Leuven (gekoppeld aan ERC-grant of Odysseus grant).

De aanstellings- en selectieprocedure verloopt op dezelfde manier als de reguliere profielvacatures. In 2017 zijn in totaal 39,58 VTE Tenure Track mandaten op deze bijzondere financiering actief.

4.4 Postdoctorale mandaten

Tijdens de toekenningsronde 2017 kende het FWO 270 postdoctorale mandaten toe. KU Leuven verwierf 39,2 % van de nieuwe mandaten (in 2016: 42,9%). Het Leuvense FWO-postdockorps bestaat tijdens het academiejaar 2017-2018 uit 304 onderzoekers.

In 2016 was er een eenmalige oproep voor Marie Curie Pegasus² fellowships bij het FWO. In 2016 werden reeds 8 Pegasusmandaten opgestart, in 2017 startten bijkomend nog 22 Pegasusmandaten. KU Leuven heeft na enkele vroegtijdige stopzettingen nog 27 lopende Pegasusmandaten.

Ook VLAIO kende in 2017 18 postdoctorale mandaten toe (op 42 aanvragen), waarvan 7 aan KU Leuven. Deze innovatiemandaten leggen de focus op strategisch basisonderzoek met het oog op een transfer van onderzoeksresultaten naar het bedrijfsleven, hetzij naar een bestaand bedrijf (co-financiering), hetzij naar een nieuw op te richten spin-off bedrijf.

4.5 Doctorandi/ae

De twee belangrijkste externe categorieën die jonge onderzoekers toelaten een doctoraat voor te bereiden, zijn de FWO-aspirantmandaten en de FWO doctoraatsbeurzen voor strategisch basisonderzoek.

FWO aspirant-mandaten

In 2017 werden door FWO-Vlaanderen 219 nieuwe aspirant-mandaten toegekend (t.o.v. 201 in 2016). KU Leuven verwierf 47,5% van deze nieuwe mandaten (in 2016: 46,3%). Voor het academiejaar 2017-2018 financierde het FWO in totaal 370 Leuvense aspiranten.

FWO doctoraatsbeurzen voor strategisch basisonderzoek

Het financieringsprogramma voor de doctoraatsbeurzen voor strategisch basisonderzoek werd in 2016 overgeheveld van het IWT naar het FWO. In de toekenningsronde 2017 kende het FWO 200 nieuwe strategische onderzoeksbeurzen toe. KU Leuven verwierf 117 bursalen, wat overeenkomt met 58,5% van het totaal (in 2016: 55,5%). Voor het academiejaar 2017-2018 financierde het FWO in totaal 312 strategische onderzoeksbeurzen aan KU Leuven. De strategische doctoraatsbeurzen die in 2015 via het IWT werden gefinancierd, worden voor het academiejaar 2017-2018 verder door VLAIO opgevolgd en gefinancierd (83 lopende mandaten).

Page 83: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderzoek 57

Baekeland (doctoraten in samenwerking met een bedrijf)

In 2017 waren er twee Baekeland-oproepen (VLAIO). Van de 73 aanvragen werden er 31 toegekend waarvan 7 aan KU Leuven.

5 Onderzoeksresultaten

De evaluatie van de wetenschappelijke output behoort tot de basisopdrachten van het onderzoeksbeleid. Deze evaluatie kan leiden tot concrete aanbevelingen inzake onderzoeks-financiering, groepsvorming, onderzoeksoriëntatie,…. De belangrijkste outputindicatoren die gemeten worden, zijn de publicatie-output, citaties en het aantal behaalde doctoraatstitels (tabel 5, tabel 6a, 6b, 6c en 6d). Deze worden ook als parameter in de BOF-sleutel opgenomen. De onderzoeksparameters opgevolgd door LRD (industriële contracten, spin-offs en patenten), gelden als parameter in de IOF-sleutel en werden reeds besproken in luik 1.4.4.

5.1 Publicatieoutput

Lirias

Lirias (Leuven Institutional Repository and Information Archiving System) werd ook in 2017 intensief gebruikt voor de aanlevering van data aan het VABB-SHW (Vlaams Academisch Bibliografisch Bestand voor de Sociale en Humane Wetenschappen) (zie verder) en voor de validatie van de WoS (Web of Science)-gegevens in het kader van de berekening van de BOF-sleutel.

Lirias groeit intussen verder als institutioneel archief gevoed met full texts. Er zijn zo’n 435.000 referenties in Lirias opgenomen, waarvan ca. 108.000 met een gearchiveerde tekst (meting 11 januari 2018). In 2017 alleen werden ca. 29.500 items in Lirias ingevoerd, waarvan 44,6% een full text bevat, een lichte daling met 1,3% t.o.v. 2016. 34,4% van deze files is publiek toegankelijk (eventueel na embargo), een daling met 1,8% t.o.v. 2016. Deze daling is te verklaren door het groter aantal gearchiveerde teksten met een strengere en systematische controle door het Open Access Steunpunt op copyright-bepalingen opgelegd door publishers.

BOF-sleutel

Jaarlijks verzamelt ECOOM-Leuven de publicaties en citaties voor publicaties van het type 'article', 'note', 'letter', 'review' en 'proceedings paper' uit Web of Science die toegeschreven kunnen worden aan KU Leuven-onderzoekers. Die data worden door DOC gevalideerd op basis van gegevens in Lirias. Voor het aandeel van de VABB-tellingen gebeurt de aanlevering door DOC vanuit Lirias naar ECOOM- Antwerpen. Na validatie worden ook deze data meegenomen in de berekening van de BOF-sleutel.

In 2017 werden de gegevens voor de BOF-sleutel 2019 gevalideerd. Voor publicaties betreft het de publicaties die in de periode 2007 tot 2016 in Web of Science werden opgenomen.

Voor KU Leuven werden volgende gegevens gevalideerd:

Publicatie categorie Tijdsvenster Aantal publicaties

Aandeel in Vlaanderen publicaties

Aantal Citaties

Aandeel in Vlaanderen

citaties

SCIE 2016 5.547 36,8%

2007-2016 47.742 39% 901.262 42,9%

SSCI & A&HCI 2016 772 (640 SSCI) 37%

2007-2016 6.269 (5.026 SSCI) 40% 39.7411 43,7%1

Proc. 2016 1.220 44,6%

2007-2016 6.481 42,78% Nvt2 Nvt2

VABB3 2006-2015 14.822 41,00% Nvt Nvt

Page 84: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderzoek 58

1 enkel voor publicaties in SSCI 2 althans niet voor de BOF-sleutel 3 cijfers VABB VII - dit zijn de meest recent gevalideerde data; data voor 2007-2016 zijn pas bekend in juni 2018.

Tabel 6a geeft een overzicht van de aantallen publicaties per faculteit van de Groep Humane Wetenschappen voor het jaar 2016 (bron: Lirias, d.d. 11 januari 2018). Tabel 6b geeft voor de publicaties uit 2015 (= meest recente jaar waarvoor gevalideerde info beschikbaar is) de door het GP-VABB erkende aantallen weer zoals opgenomen in het kader van VABB VII. In tabel 6c en 6d worden de SCIE, SSCI & A&HI-publicaties die in 2016 in ISI werden opgenomen vermeld voor de departementen van de Groep Wetenschap & Technologie en Biomedische Wetenschappen (bron: ECOOM databank en Lirias).

5.2 Doctoraten

Naast de publicatie-output wordt het aantal afgelegde doctoraten beschouwd als een belangrijke outputindicator aangezien de doorstroming van jong talent duidt op de wetenschappelijke dynamiek. In tabel 5 wordt een overzicht gegeven van de 802 afgelegde doctoraten die voor het academiejaar 2016-2017 aan DHO werden gerapporteerd. Het aantal doctoraten bereikt daardoor weer het hoge peil van 2014-2015 toen er uitzonderlijk veel doctoraten werden afgelegd.

6 Besluit

KU Leuven profileert zich als een onderzoeksintensieve universiteit die tot de Europese top behoort. Wat het onderzoek betreft, ligt de klemtoon op kwaliteit, creativiteit en vernieuwing en internationalisering. Het onderzoeksbeleid wil een optimaal klimaat creëren om deze doelstellingen te bereiken.

Wat kwaliteitsbewaking en excellentiestreven betreft, noteren we voor 2017 een zeer sterke prestatie in het verwerven van externe competitieve financiering. Dit uit zich op regionaal vlak in de hoge relatieve aandeelcijfers bij de toekenningen van het FWO: aspiranten (47,5%), strategische doctoraatsbeurzen (58,5%), projecten (45,6%). Ook op internationaal vlak blijft KU Leuven het in 2017 sterk doen met opnieuw een 6de plaats in de rangschikking van Europese universiteiten (qua aantal Horizon2020 contracten) na Oxford, Cambridge, University College London, University of Copenhagen en Imperial College. Deze rangschikking is een maatstaf voor de competitiviteit en het internationaal niveau van het Leuvense onderzoek. Dit topniveau komt ook sterk naar voor in het hoge aantal Innovative Training Networks (ITN). Met 55 ITN-netwerken is KU Leuven de universiteit met het hoogste aantal in Europa ondanks de uiterst lage slaagkans voor dit type financiering. Via strategische samenwerkingen met universiteiten in Centraal Europa (CELSA alliantie) intensifieert KU Leuven daarenboven samenwerkingen met specifieke EU partners en mobiliseert ze onderzoekers voor samenwerkings-projecten binnen Horizon2020.

In lijn met de steeds stringentere maatregelen van Europese (en sommige Vlaamse) onderzoeks-financiers in het kader van het bewaken en opvolgen van wetenschappelijke integriteit beoogt KU Leuven de hoogst mogelijke standaarden voor haar wetenschappelijk onderzoek. Ze hanteert daarbij correct wetenschappelijk gedrag als de norm, op basis van internationale standaarden. Zo werkte ze in 2017 verdere richtlijnen en een website ethiek uit en geeft ze ondersteuning bij het verplicht uitwerken van een DMP (data management plan) door beneficianten van interne fondsen.

KU Leuven wenst als moderne, onderzoeksgerichte universiteit een cruciale rol te spelen in de toekomstige kennismaatschappij. Meer bepaald wil KU Leuven een kenniscentrum zijn en de verworven kennis ook ten dienste stellen van de maatschappij en de industrie. Als meest innovatieve universiteit van Europa (Thomson Reuters ranking) blijft KU Leuven via LRD inzetten op een sterk intellectueel eigendomsbeleid. In 2017 werden zo 111 nieuwe octrooifamilies ingeleid in een octrooiprocedure en werden 103 nieuwe octrooien toegekend. Daarnaast was LRD in 2017 een actieve aandeelhouder in 54 spin-offs en werden 8 nieuwe spin-off bedrijven opgestart.

De totale onderzoeksuitgaven van KU Leuven in 2017 bedroegen 475 miljoen euro1. Dit betekent een stijging van 1,8% in vergelijking met 2016. 1 Inclusief uitgaven via KU Leuven R&D, mandaten FWO en IWT, wetenschappelijke dienstverlening en VIB, exclusief het klinisch onderzoek in de UZ en het onderzoeksaandeel van de primaire universitaire werkingsmiddelen, de eerste geldstroom.

Page 85: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderzoek 59

De uitgaven voor infrastructuur (via FWO en Hercules) dalen in 2017 met 45%. De grote jaarlijkse fluctuaties in uitgaven voor infrastructuur zijn het gevolg van de 2-jarige oproepen. Daarnaast is er een grote daling te zien bij de wetenschappelijke dienstverlening via LRD (-20%) die terug te brengen is tot de daling in licentie inkomsten naar aanleiding van het aflopen van een belangrijk patent. De afbouw van IWT en gedeeltelijke overdracht naar FWO geeft aanleiding tot verdere daling met 24% van de uitgavenpost IWT/VLAIO (i.e. onderzoek gefinancierd door IWT alsook de programma's die sinds 2016 naar VLAIO zijn overgegaan). Tegenover 2016 zijn er binnen de interne fondsen grote stijgingen bij IOF (+23%) en de uitgaven via defiscaliseringsmiddelen (+23%).

Het aantal doctoraten steeg sterk en bereikt zo voor het eerst meer dan 800 afgelegde doctoraten in academiejaar ’16-‘17.

De verhouding externe financiering/interne financiering blijft hoog: 79,4%/20,6% in 2017 (cf. 77%/23% in 2010). KU Leuven zal blijvend inzetten op het verwerven van externe financiering door middel van de hefboomfunctie die als evaluatiecriterium gebruikt wordt voor projectaanvragen bij Interne Fondsen.

Globaal genomen is de evolutie van het onderzoek aan KU Leuven kwalitatief zeer positief en is de onderzoekspositie van KU Leuven duidelijk versterkt in de laatste tien jaar. Belangrijk hierbij zijn de aandacht van de Vlaamse Overheid voor investeringen in onderzoek en innovatie, het succes van KU Leuven in competitieve kanalen, de inspanningen van LRD in het kader van de derde en vierde geldstroom, de inspanningen van DOC voor het stimuleren en ondersteunen van financieringsaanvragen van KU Leuven-onderzoekers, de resultaten op Europees niveau en de hiermee samenhangende erkenning van KU Leuven als een Europese topuniversiteit. Het consolideren van deze positie zal een consequente aandacht vergen voor de kwaliteit van het onderzoek door het creëren van een goede onderzoeksomgeving en onderzoeksinfrastructuur, de opleiding van jonge onderzoekers en de ondersteuning van excellentie. Succes in de Vlaamse competitieve kanalen moet de voedingsbodem vormen voor deze ambitie.

Samen met de geschetste kwaliteitsbasis bezorgt dit ons een goede positie om actief en competitief bij te dragen aan de realisatie van de ambitieuze plannen van KU Leuven en de Vlaamse Overheid om Vlaanderen een belangrijke rol te laten spelen in de realisatie van de Europese kennismaatschappij en economie.

Page 86: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderzoek 60

Tabel 1a: Allocatie van de middelen van het Bijzonder Onderzoeksfonds (BOF) 2017 INKOMSTEN EN VOORWAARDEN 2017 EUR Basistoelage Overheid (Verplichte) aanvullende bijdrage KU Leuven Totaal ’middelen BOF’ (art. 1, 13°)

Subsidie aan het BOF (Tenure Track, extra BOFZAP) KU Leuven vrijwillige bijdrage Totaal ‘globale BOF middelen’ (art. 1, 9°) (excl. Methusalem toelage)

Minimum te besteden aan projecten: 50% op middelen BOF Minimum te besteden aan Internationale Wet. Samenwerking: 3,5% op middelen BOF Maximum te besteden aan ZAP (excl. Tenure Track) en overhead: 30% op middelen BOF

(1) (1)

(1)

(2) (3) (4)

54.695.300 5.718.441

60.413.741

6.783.600 32.949

67.230.290

30.206.870 2.114.481

18.124.122

TOEKENNINGEN 2017 Mandaten

BOF-KU Leuven doctoraatsbeurzen Doctorale beleidsmandaten Bijdrage afgelegde IRO-bursalen Totaal doctorale mandaten Fellowships Postdoctorale mandaten Bijzondere Cofinanciering Mandaten Totaal postdoctorale mandaten

Projecten C1- en C2 projecten (4 tot 6 jarige projecten, min. 150.000 euro/jaar) C1- en C2 projecten (2 tot 5 jarige projecten, min. 45.000 euro/jaar) Startfinanciering jong ZAP en BOFZAP (2-jarige projecten) Herstartkrediet Verkennende Europese Samenwerking Runner-up Totaal

Prijzen en andere ondersteuningen Prijs Onderzoeksraad Diverse onderzoeksacties Totaal

ZAP mandaten ZAP (ex FWO) BOFZAP Vast FWO Tenure Track Totaal

(3) (3) (2) (2) (2) (2) (3) (3) (4) (4) (4)

9.359.801

510.000 83.266

9.953.067

25.685 4.600.000

123.282 4.748.967

7.573.675 20.418.884 3.400.000

100.000 500.000

1.000.000 32.992.559

40.000 276.200 316.200

5.126.305 8.536.555

200.000 3.758.600

17.621.460

Overhead Werking Dienst Onderzoekscoördinatie (1% op middelen BOF) Bijdrage aan de universiteit (2% op middelen BOF) Totaal

(4)

577.203

1.154.406 1.731.609

ALGEMEEN TOTAAL 67.363.862

INKOMSTEN 2017 - TOEKENNINGEN 2017 INKOMSTEN 2016 - TOEKENNINGEN 2016 INKOMSTEN 2015 - TOEKENNINGEN 2015 INKOMSTEN 2014 - TOEKENNINGEN 2014 INKOMSTEN 2013 - TOEKENNINGEN 2013 INKOMSTEN 2012 - TOEKENNINGEN 2012 INKOMSTEN 2011 - TOEKENNINGEN 2011

(5) -133.572 -1.025.008 -5.597.290 -6.101.738 -5.610.910 -4.986.404 -4.983.753

(1) Ministerieel Besluit van 28 februari 2017 en van 24 juli 2017 houdende toekenning van subsidies aan de bijzondere onderzoeksfondsen voor het begrotingsjaar 2017.

(2) Verdeling volgens art. 49 1° en 2° van BOF-besluit. In totaal wordt 31,49 miljoen euro besteed aan projectfinanciering zowel aan projectfinanciering voor C1- en C2 projecten (zie 1.4.1.1) alsook aan startfinanciering voor jong startend ZAP, BOFZAP en fundamenteel klinische mandaathouders.

(3) In totaal wordt 3,49 miljoen euro besteed aan internationale wetenschappelijke samenwerking onder de vorm van ‘Fellowships’, ‘Verkennende Europese Samenwerking’, ‘Runner-up projecten’ en een gedeelte van de ‘postdoctorale mandaten’ , nl. onderzoekers met een buitenlandse nationaliteit (t.w.v. 1.966.057 euro).

(4) De transfert naar werkingsmiddelen, exclusief Tenure Track conform BOF-besluit, bedraagt afgerond in totaal 15,0 miljoen euro en blijft dus onder de maximale drempel.

(5) Het negatieve jaarsaldo is in 2017 beperkt gezien de recente toename van de BOF-middelen. Het tekort wordt opgevangen met een interne lening.

Page 87: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderzoek 61

Tabel 1b: Allocatie van de middelen van het Industrieel Onderzoeksfonds (IOF) 2017

INKOMSTEN EN VOORWAARDEN 2017 EUR Totale overheidstoelage 2017 Minimum 30% te besteden aan mandaten

(1)

14.908.984

4.472.695

TOEKENNINGEN

Mandaten Verlenging 35 IOF-Mandaten (inclusief 3 nieuwe aanwervingen ter vervanging) Bench fees Totaal

Projecten C2-projecten 2 jaar C2-projecten 4 jaar C3-projecten Valorisatieprojecten Startfinanciering voor valorisatiegericht onderzoek Totaal

Beheerskosten Werking Dienst Onderzoekscoördinatie (3%)

4.033.882

400.000 4.433.882

4.801.602 7.368.729

25.000 200.000

12.395.331

447.270

ALGEMEEN TOTAAL

17.276.483

INKOMSTEN 2017 - TOEKENNINGEN 2017

-2.367.499

(1) Ministerieel Besluit van 22 februari 2017 en 21 augustus 2017 betreffende de ondersteuning van de Industriële Onderzoeksfondsen van de universiteiten of associaties tijdens het werkingsjaar 2017.

Page 88: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderzoek 62

Tabel 2a: Uitgaven KU Leuven voor onderzoek in 2017° (x 1.000 euro)

Financieringsgroep Personeel 1) Uitrusting Werking Totaal Aandeel (%) Groei tov 2016°°

A/ Projectonderzoek en mandaten KU Leuven 119.605,84 13.212,79 80.570,42 213.389,05 44,92% 2,35%

1. Interne fondsen 54.445,89 5.137,82 38.070,90 97.654,60 20,56% 10,51% a) BOF 2) 39.022,83 1.992,12 32.243,58 73.258,54 15,42% 6,81% b) IOF 7.937,71 586,85 2.801,54 11.326,10 2,38% 23,29% c) Defiscalisering (gedeeltelijk) 3) 7.485,34 2.558,84 3.025,77 13.069,96 2,75% 23,39%

2. FWO 27.063,32 3.583,07 21.733,21 52.379,59 11,03% -1,11% a) FWO projecten en bench fees 26.961,49 2.604,54 21.224,10 50.790,13 10,69% 2,07% b) FWO infrastr. (gedeeltelijk) 101,83 978,53 509,11 1.589,46 0,33%

3. IUAP 5.986,24 78,73 2.120,72 8.185,70 1,72% 11,64% 4. Overheden4) 14.201,57 2.327,68 7.638,34 24.167,59 5,09% -18,80%

a) Federaal 3.480,04 97,33 1.184,51 4.761,88 1,00% 31,23% b) Vlaams - Hercules (gedeeltelijk) 1.206,95 1.974,92 881,72 4.063,59 0,86% c) Vlaams - IWT*/Vlaio 60,54 791,75 852,29 0,18% d) Vlaams - overige 8.251,69 42,86 2.315,38 10.609,92 2,23% -0,18% e) Andere 1.262,90 152,04 2.464,98 3.879,92 0,82%

6. Internationaal (gedeeltelijk) 5) 7.163,58 194,75 2.260,38 9.618,71 2,03% 0,17% a) EU KP/Horizon 2020 5.292,00 152,09 1.810,77 7.254,85 1,53% 3,42% b) andere internat. programma’s 1.871,58 42,67 449,61 2.363,86 0,50%

7. Privé en Mecenaat 9.604,78 1.710,99 7.267,42 18.583,18 3,91% 6,30% 8. Saldi onderzoeksprojecten 6) 411,20 85,47 787,68 1.284,36 0,27% 9. Wetenschappelijke dienstverl. 729,26 94,27 691,77 1.515,31 0,32% B/ Projectonderzoek KU Leuven R&D 94.725,06 12.319,31 76.034,51 183.078,88 38,54% 0,63% 1. Internationaal (gedeeltelijk) 5) 20.478,25 2.529,81 10.002,05 33.010,11 6,95% 17,75%

a) EU KP/Horizon 2020 17.132,26 1.175,12 7.430,25 25.737,64 5,42% 3,75% b) andere internat. programma’s 3.345,99 1.354,69 2.571,80 7.272,48 1,53% 125,37%

2. Vlaamse intermediaire org. 17.140,15 4.145,88 5.551,77 26.837,79 5,65% -5,93% a) IWT*/Vlaio 7) 9.763,21 463,13 3.234,66 13.461,01 2,83% -24,08% b) FWO (SBO/TBM) 1.139,00 99,45 347,04 1.585,49 0,33% c) FWO infrastructuur (gedeeltelijk) 334,72 51,23 385,94 0,08% d) Hercules (gedeeltelijk) 131,90 2.968,47 390,01 3.490,37 0,73% e) Andere Vl.Intermediaire org.13) 6.106,04 280,11 1.528,83 7.914,98 1,67% 3,50%

3. Industrie 38.914,37 5.617,38 59.202,67 103.734,41 21,84% 2,69% a) Bilaterale contracten 25.799,94 5.004,61 55.718,51 86.523,07 18,22% 3,40% b) Contr. Industr. IWT*/Vlaio-financ.12) 13.114,42 612,76 3.484,16 17.211,35 3,62% -0,73%

4. Wetenschappelijke dienstverl. 18.192,30 26,25 1.278,02 19.496,56 4,10% -19,97%

C/ Mandaten FWO 8) 53.766,58 53.766,58 11,32% 0,29%

1. FWO 38.978,34 38.978,34 8,21% -2,93% a) ASP 14.571,68 14.571,68 3,07% 3,71% b) PDO 24.406,65 24.406,65 5,14% -6,50%

2. IWT SB*/FWO SB 14.788,24 14.788,24 3,11% 9,88%

D/ VIB 9) 13.983,46 1.700,26 9.077,41 24.761,13 5,21% 10,06%

Algemeen totaal 10) 282.080,95 27.232,36 165.682,33 474.995,64 100,00% 1,81%

° Exclusief 1e geldstroom, °° De procentuele groei wordt enkel berekend voor financieringsgroepen die min. 1% van de totale onderzoeksuitgaven omvatten.

* = uitdovende categorie 1) De besparing ten gevolge van de inhouding van bedrijfsvoorheffing in het kader van de defiscalisering is niet in mindering gebracht van de hier weergegeven personeelskosten. 2) Voor een verder detail van uitgaven: zie tabel 2b. 3) Acties die gebruik maken van de defiscaliseringsmiddelen die werden gegenereerd door de verlaging van de fiscale bijdrage aan de federale overheid. Het betreft hier de uitgaven in

het kader van de programmafinanciering, kleine onderzoeksapparatuur, het Impulsfonds, projecten zoals C1, onderzoeksadviseurs HW, beleidsmatige initiatieven van de drie Groepen (zoals ondersteuning corefacilities, interdisciplinaire projecten, opstartkredieten), aankoop Lirias..

4) De groep van overheden werd als volgt ingedeeld: a) federale overheden: onderzoeksacties die rechtstreeks door de federale overheid gefinancierd worden; b) regionale overheden: onderzoeksacties die rechtstreeks door de regionale overheid (Vlaamse gemeenschap of gewest) gefinancierd worden, c) andere: onderzoeksacties die niet rechtstreeks gefinancierd worden door de federale of regionale overheid, maar via een daartoe geëigend orgaan (VLIR, steden en gemeenten,

...). 5) Omvat onderzoek in opdracht van de Europese Unie (o.a. zoals KP7 en Horizon 2020 projecten), internationale instellingen en andere buitenlandse overheden. 6) Op 3 okt. 2002 werd samen met het Rekenhof beslist dat saldi op onderzoekscontracten uit Andere Onderzoeksfondsen na definitieve afsluiting van de contracten zullen worden

overgeboekt op kredieten met een specifieke financieringsbron. Deze overboeking wordt niet gerapporteerd bij de uitgaven onder de financieringsgroepen A/2, 4, 5 en 6. De uitgaven uit saldi op onderzoekscontracten worden gerapporteerd onder de financieringsgroep A/8 in het jaar dat ze zich voordoen.

7) Rechtstreekse financiering door IWT*/Vlaio: SBO, TETRA, TBM, Landbouwkundig onderzoek. 8) De mandaathouders FWO en IWT*/FWO zijn rechtstreeks verbonden aan deze fondsen, zodanig dat de financiële tegenwaarde van deze mandaten moet worden toegevoegd aan

de boekhoudkundige uitgaven uit financieringsgroep A/ Projectonderzoek en mandaten KU Leuven. Sinds Boekjaar 2017 wordt bij de berekening van deze totale tegenwaarde ook rekening gehouden met eventuele schorsingen. De mandaten op FWO- en IWT*/Vlaio-projecten en deze gefinancierd door het BOF (zie ook tabel 2b) werden daarentegen wel in financieringsgroep A/ meegerekend.

9) Het cijfer voor VIB geeft de totale uitgaven (op basis van dotatiemiddelen en extern verworven middelen) van de drie KU Leuven-centra (promotoren P. Verstreken, D. Lambrechts en K. Verstrepen).

10) Het verschil van 146.322 euro tussen de uitgaven voor onderzoek gerapporteerd in dit verslag en de totale kosten voor begrotingsafdeling 4.1 en 4.2 zoals opgenomen in de jaarrekening van KU Leuven heeft hoofdzakelijk betrekking op de eliminatie van de interne doorrekeningen binnen afdeling 4.1. en afdeling 4.2. in de jaarrekening.

12) o.a. O&O, VIS, Innovatiemandaten, uitgaven Baekeland mandaten indien de doctorandus gefinancierd wordt via de universiteit (niet indien betaald door de industriële partner), FISCH, TGO, MIP, KMO innovatiestudie, proeftuinen programma, SIM Vlaanderen via Vlaio.

13) iMinds, Flanders Make, IBBT, SIM Vlaanderen via SOC’s.

Page 89: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderzoek 63

Tabel 2b: Uitgaven Bijzonder Onderzoeksfonds* KU Leuven in 2017 (x1.000 euro)

Bijzonder Onderzoeksfonds Personeel1) Uitrusting Werking Totaal

a) Projecten 23.057,15 1.964,01 11.997,12 37.018,28 Methusalem 3.973,26 811,73 2.777,90 7.562,89 GOA/6-j C1 5.200,86 329,57 2.560,89 8.091,32 CREA 2) 168,94 9,81 93,11 271,86 OT/START/2- en 4-j C1 en C2/RUN 12.758,00 737,43 5.774,09 19.269,52 IDO 911,68 70,04 585,44 1.567,16 Andere 44,42 5,44 205,69 255,55

b) Mandaten 15.291,02 16,71 18.806,28 34.114,00 BOFZAP en BOF Tenure Track 3) 17.623,39 17.623,39 Postdoctorale mandaten 4.965,40 16,71 49,26 5.031,36 Doctorale mandaten 10.325,62 1.133,63 11.459,25

c) Algemene onderzoeksinitiatieven 4) 674,67 11,4 1.440,19 2.126,25

Totaal 39.022,83 1.992,12 32.243,58 73.258,54

* Verder detail van de financieringsgroep BOF uit tabel 2a.

1) De besparing ten gevolge van de inhouding van bedrijfsvoorheffing in het kader van de defiscalisering is niet in mindering gebracht van de hier weergegeven personeelskosten.

2) Het betreft hier enkel de CREA uitgaven gefinancierd met middelen van het BOF, doch niet de uitgaven met defiscaliseringsmiddelen. 3) Transfers loon ingeZAPte FWO-ers, BOF-ZAP-mandaten en BOF Tenure Track mandaten. 4) Prijs Onderzoeksraad, Diverse onderzoeksacties, overhead (zie tabel 1).

Tabel 3a: Totale onderzoeksuitgaven KU Leuven* (incl. KU Leuven R&D, VIB en mandaten FWO) in 2017 per discipline (x 1.000 euro)

Discipline Personeel 1) Uitrusting Werking Totaal Aandeel (%)

Aardwetenschappen en aardrijkskunde 2.624,28 114,72 666,53 3.405,53 0,72%

Architectuur, ruimtelijke ordening en stedenbouw 2.454,42 50,94 552,22 3.057,57 0,64%

Biologie 2) 8.773,86 462,77 2.471,14 11.707,78 2,46%

Biomedische wetenschappen 2) 37.146,46 4.167,89 22.616,15 63.930,50 13,46%

Bouwkunde 3.134,30 289,12 1.291,09 4.714,52 0,99%

Economie en toegepaste econ. wetenschappen 11.798,15 148,5 3.600,23 15.546,88 3,27%

Elektronica en elektrotechniek 18.795,41 2.664,74 6.470,11 27.930,26 5,88%

Farmacie 6.727,05 489,66 4.873,39 12.090,10 2,55%

Geneeskunde en tandheelkunde 35.787,35 8.025,28 54.502,98 98.315,61 20,70%

Historische wetenschappen 3.607,43 19,58 811,46 4.438,47 0,93%

Informatica 8.794,64 217,15 2.171,64 11.183,43 2,35%

Letteren 8.004,18 120,1 1.887,10 10.011,38 2,11%

Beweging- en revalidatiewetenschappen 4.718,33 969,8 1.416,26 7.104,39 1,50%

Materiaaltechnologie 5.402,19 747,77 2.197,50 8.347,46 1,76%

Natuurkunde 9.706,88 931,17 4.076,70 14.714,75 3,10%

Pedagogische wetenschappen en didactiek 4.896,58 39,26 1.148,29 6.084,13 1,28%

Politieke en sociale wetenschappen 9.152,80 71,77 2.839,28 12.063,85 2,54%

Psychologie 8.003,10 134,29 1.659,51 9.796,90 2,06%

Rechtswetenschappen 6.012,35 29,97 792,72 6.835,04 1,44%

Scheikunde 14.974,19 2.933,44 5.058,13 22.965,76 4,83%

Sociale gezondheidswetenschappen 4.422,40 60,76 1.355,19 5.838,35 1,23%

Technische en toegepaste scheikunde 3.329,85 990,4 1.311,03 5.631,27 1,19%

Theologie, bijbel en godsdienstwetenschap 2.361,45 12,62 596,79 2.970,86 0,63%

Toegepaste biologische wetenschappen 19.461,29 1.190,40 7.461,12 28.112,81 5,92%

Werktuigkunde 10.609,12 1.327,55 2.666,97 14.603,63 3,07%

Wijsbegeerte 3.789,85 9,37 436,18 4.235,40 0,89%

Wiskunde 2.345,87 13,83 572,04 2.931,74 0,62%

Overige 3) 25.247,17 999,49 30.180,20 56.426,86 11,88%

Totaal 2) 282.080,95 27.232,36 165.681,91 474.995,22 100,00%

* Exclusief 1e geldstroom.

1) De besparing t.g.v. de inhouding van bedrijfsvoorheffing in het kader van de defiscalisering is niet in mindering gebracht van de hier weergegeven personeelskosten. 2) Inclusief VIB-uitgaven, procentueel uitgesplitst over P, U en W. 3) Omvat interdisciplinair, administratie, centraal beheer, kosten van ingeZAPte FWOers, BOF-ZAPmandaten en vast FWO.

Page 90: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderzoek 64

Tabel 3b: Totale onderzoeksuitgaven KU Leuven (incl. KU Leuven R&D, VIB en mandaten FWO) in 2017 opgedeeld per geldstroom (x 1.000 euro)*

Discipline Eerste 1) Tweede 2) Derde 3) Vierde 4) Eigen 5) Aardwetenschappen en aardrijkskunde 552,40 1.951,60 633,78 784,66 35,49 Architectuur, ruimtel. ordening en stedenbouw 2.606,83 1.518,45 801,17 675,72 62,23 Biologie ° 1.275,04 9.011,57 2.227,29 364,58 104,34 Biomedische wetenschappen ° 3.361,28 27.224,31 28.424,18 7.823,98 458,03 Bouwkunde 1.314,84 2.195,66 1.781,18 693,43 44,25 Economie en toegep. econ. wetenschappen 7.441,69 8.120,85 5.116,92 2.007,79 301,75 Elektronica en elektrotechniek 3.673,04 8.947,86 14.711,24 4.022,53 248,63 Farmacie 1.296,11 3.676,57 2.563,38 5.789,84 60,31 Geneeskunde en tandheelkunde 7.014,54 27.657,70 17.288,58 52.828,47 540,87 Historische wetenschappen 1.415,46 3.236,88 265,99 819,94 115,66 Informatica 1.772,18 4.810,22 5.634,89 602,23 136,09 Letteren 5.516,88 6.318,83 2.425,88 1.094,30 172,37 Bewegings- en revalidatiewetenschappen 1.947,17 4.355,05 1.539,58 1.116,45 93,31 Materiaaltechnologie 1.414,31 1.561,23 4.766,99 1.997,27 21,97 Natuurkunde 1.845,88 9.651,18 4.078,61 751,39 233,57 Pedagogische wetenschappen en didactiek 1.117,79 2.294,47 2.779,42 942,58 67,66 Politieke en sociale wetenschappen 2.181,85 4.382,20 4.900,38 2.666,90 114,36 Psychologie 1.845,65 7.943,88 1.282,83 366,07 204,11 Rechtswetenschappen 3.446,71 3.963,89 2.268,66 443,69 158,80 Scheikunde 1.534,45 11.600,16 9.466,45 1.606,08 293,07 Sociale gezondheidswetenschappen 909,93 805,92 2.782,24 2.222,18 28,00 Technische en toegepaste scheikunde 995,57 2.343,88 2.655,48 547,71 84,21 Theologie, bijbel en godsdienstwetenschappen 1.155,40 1.956,55 159,63 795,66 59,02 Toegepaste biologische wetenschappen 3.222,81 9.766,98 13.232,84 4.870,96 242,02 Werktuigkunde 2.723,02 3.750,36 8.913,85 1.834,31 105,12 Wijsbegeerte 1.078,81 3.600,67 488,36 64,58 81,79 Wiskunde 782,74 2.286,10 417,99 138,21 89,44 Overige 6) 37.941,63 19.271,75 5.162,35 30.430,77 1.561,99

Totaal ° 101.384,01 194.204,76 146.770,13 128.302,31 5.718,44 * Het totaal van deze tabel excl. 1e geldstroom komt overeen met de totalen van de andere tabellen met onderzoeksuitgaven. 1) De bijdrage voor de eerste geldstroom in wetenschappelijk onderzoek wordt geschat op 25% van de werkingsmiddelen (werkingsuitkeringen, werkgeversbijdragen,

uitkering BTC) en verdeeld over de verschillende disciplines in verhouding tot hun respectieve uitgaven op de werkingsmiddelen. 2) De tweede geldstroom omvat overheidsbijdragen voor fundamenteel basisonderzoek (BOF, defiscalisering, FWO (incl. FWO aspiranten en FWO strategische

onderzoeksbeurzen), IUAP). 3) De derde geldstroom omvat overheidsbijdragen voor niet gericht wetenschappelijk onderzoek (IOF, Federale overheid uitgezonderd IUAP, Vlaamse gemeenschap:

ministerie, Vlaio/IWT* (uitgezonderd laatste strategische onderzoeksbeurzen), andere Vlaamse Interm. Org., Steden en Gemeenten, Provincies, Europese Unie, Internationale instellingen, andere buitenlandse overheden), alsook VIB-uitgaven onder de disciplines Biologie en Biomedische wetenschappen.

4) De vierde geldstroom omvat contractonderzoek en wetenschappelijke dienstverlening (bijdragen vanwege de privésector, wetenschappelijke dienstverlening, etc). 5) Wettelijk verplichte eigen bijdrage aan het BOF. 6) Omvat interdisciplinair, administratie, centraal beheer, kosten van ingeZAPte FWOers, BOF-ZAPmandaten en vast FWO.

Page 91: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderzoek 65

Tabel 4: Inzet van personele middelen in 2017, uitgedrukt in voltijdse equivalenten* per wetenschapsdiscipline (KU Leuven incl. KU Leuven R&D en mandaten FWO**)

Discipline ZAP OP3 AAP ATP FWO ASP

FWO PDO FWO SB

Overig wet. Personeel

Totaal

Aardwetenschappen en Aardrijkskunde 18,2 5 7 3 42,55 75,75

Arch., Ruimt. Ordening en stedenbouw 28,9 19,9 61,1 8,2 5 3 4 56,6 186,70

Biologie 25 7,6 37,05 11 26 39 96,15 241,80

Biomedische wet. (incl. Biochemie) 83,8 2 227,501 48 55 62 265,151 743,45

Bouwkunde 20,75 7 17,05 15,6 9 6 10 58,95 144,35

Econ. en toeg. econ. wet. 126,75 64,6 54,45 88,2 26 6 7 233,6 606,60

Elektronica en Elektrotechniek 55,25 21 39,2 61,8 13 11 31 361,3 593,55

Farmacie 26,15 4,1 48,05 5 5 13 92,701 194,00

Geneeskunde en Tandheelkunde 130,55 99,35 261,749 50 34 54 456,903 1.086,55

Historische wet. en kunstgeschiedenis 37,05 11,15 55,7 16 3 51,35 174,25

Informatica (incl. toegep. informatica) 38,8 11 14,25 16,65 7 10 9 155,95 262,65

Letteren 100,6 29,95 58,8 61,8 24 24 1 128,003 428,15

Lich. Opvoeding en Kinesitherapie 39,3 1 32,4 11,3 5 11 5 87,05 192,05

Materiaaltechnologie 18,75 10 13,7 30,6 1 2 6 116,3 198,35

Natuurkunde (incl. sterrenkunde) 44,45 2 54,452 15 23 8 179,3 326,20

Pedagogische wet. en didactiek 28,7 20,15 16,101 5 8 93,649 171,60

Politieke en Sociale wet. 54,9 28,8 18 14 6 1 141,202 263,90

Psychologie 46,1 23,15 17,3 19 15 3 112,401 235,95

Rechtswet. (incl. criminol. en notariaat) 58,1 81,6 28,25 16 4 2 111,701 301,65

Scheikunde (incl. biochemie) 33,4 48,4 22 23 48 202,402 377,20

Sociale Gezondheidswet. 23,15 10,35 19,6 1 4 77,55 135,65

Technische en Toeg. Scheikunde 18,25 8,3 3,3 15,1 4 1 5 69,45 124,40

Theol., Bijbel- en Godsdienstwet. 31,1 0,7 17,65 9 6 32,55 97,00

Toeg. Biologische wetenschappen 57,85 6,7 15,85 108,65 12 14 66 264,2 545,25

Werktuigkunde 34 16,15 46,6 34,8 5 5 18 176,551 336,10

Wijsbegeerte (incl. moraalwet.) 33,75 7,8 3,3 19 15 45,45 124,30

Wiskunde 19 5,5 9,6 4 7 45,25 90,35

Overige1) 6,2 3,9 22,25 2189,161 38,85 2.260,36

Totaal 1.238,8 199,5 683,2 3.504,564 370 334 395 3.793,064 10.518,13

* In contractuele VTE, peildatum februari, voor mandaathouders FWO: 1 oktober. (Tot en met boekjaar 2011 werden de HR gegevens gerapporteerd in betaalde VTE, gemiddelde over het hele jaar.)

** FWO bursalen en de vroegere IWT bursalen worden vanaf Boekjaar 2013 mee opgenomen in deze tabel.

ZAP: zelfstandig academisch personeel (incl. BOF-ZAP en ingeZAPte FWOers). OP3: onderwijzend personeel integratiekader categorie 3

AAP: assisterend academisch personeel inclusief wetenschappelijk pedagogische medewerkers en plaatsvervangers, OP1 en OP2. ATP: administratief en technisch personeel. Overige wetenschappelijk personeel: vast benoemd wetenschappelijk personeel, gastprofessoren, bijzonder academisch personeel gefinancierd o.b.v.

onderzoeksprojecten, inclusief doctoraatsbursalen via International Office. 1) Omvat interdisciplinair, administratie, centraal beheer.

Page 92: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderzoek 66

Tabel 5: Aantal doctoraten uitgereikt aan KU Leuven tijdens het academiejaar 2016-2017*

Faculteit Belgen Niet-Belgen Totaal Groei tov 2015-2016

Theologie en Religiewetenschappen 4 22 26 -3

Hoger Instit. voor Wijsbegeerte 4 12 16 -1

Kerkelijk Recht 0 2 2 1

Rechtsgeleerdheid 18 7 25 -5

Economie en Bedrijfswetenschappen 24 15 39 -9

Sociale Wetenschappen 20 11 31 8

Letteren 30 11 41 5

Psychol. en Pedag. Wetenschappen 29 15 44 1

Totaal Humane wetenschappen 129 95 224 -3

Wetenschappen 78 54 132 17

Ingenieurswetenschappen 72 97 169 37

Bio-ingenieurswetenschappen 38 23 61 -27

Industriële Ingenieurswetenschappen 9 2 11 5

Architectuur 0 1 1 0

Totaal Wetenschap & Technologie 197 177 374 32

Geneeskunde 101 63 164 31

Farmaceutische Wetenschappen 11 13 24 11

Bewegings- en Revalidatiewet. 9 7 16 -13

Totaal Biomedische wetenschappen 121 83 204 29

Totaal 447 355 802 58

* Het betreft hier de afgelegde doctoraten opgenomen in de DHO databank.

Page 93: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderzoek 67

Tabel 6a: Aantal verschenen publicaties in 2016 per faculteit van de Groep Humane Wetenschappen (globale view)1), 2)

tijdschrift boek auteur boek editor boek hoofdstuk congres paper

IT AT IBa ABa IBe ABe IHb AHb IC AC

Faculteit Theologie en Religiewetenschappen 90 40 16 14 22 6 113 38 5 0

Hoger Instituut voor Wijsbegeerte 106 27 4 4 17 3 85 20 1 0

Bijzondere Faculteit Kerkelijk Recht 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Faculteit Rechtsgeleerdheid 348 77 38 10 38 5 254 25 7 4

Faculteit Economie en Bedrijfswetensch. 312 17 5 14 5 0 54 7 48 1

Faculteit Sociale Wetenschappen 225 29 11 20 22 1 122 22 18 0

Faculteit Letteren 328 75 28 14 66 10 274 25 53 2

Faculteit Psychologie en Pedagogische Wet. 456 37 5 6 3 3 62 23 22 0

Bijzondere Faculteit Kunsten 9 1 3 0 1 3 16 3 9 0

1) Bron: Lirias 11 januari 2018 (via BI Analysis) 2) Voor elke publicatiesoort wordt telkens het aantal internationale (I) of eerder lokale (A) publicaties weergegeven. Enkel de effectief verschenen publicaties werden in dit overzicht opgenomen.

Tabel 6b: Aantal publicaties uit 2015 erkend door het VABB-SHW (VABB VII) per faculteit van de

Groep Humane Wetenschappen (globale view)1), 2)

VABB-1 VABB-2 VABB-3 VABB-4 VABB-5

Faculteit Theologie en Religiewetenschappen 63 1 12 51

Hoger Instituut voor Wijsbegeerte 29 4 10 57

Bijzondere Faculteit Kerkelijk Recht 3

Faculteit Rechtsgeleerdheid 213 6 12 87 2

Faculteit Economie en Bedrijfswetensch. 24 7 3 35 2

Faculteit Sociale Wetenschappen 47 4 6 60 10

Faculteit Letteren 111 13 30 150 13

Faculteit Psychologie en Pedagogische Wet. 58 2 3 58 6

Bijzondere Faculteit Kunsten 3 2 3

1) Bron: Lirias 29 januari 2018 (via KULoket toepassing Onderzoeksstatistieken) 2) gebruikte codes: VABB 1 = artikelen in tijdschriften

VABB 2 = boeken als auteur VABB 3 = boeken als editor VABB 4 = hoofdstukken in boeken VABB 5 = congresbijdragen

Page 94: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Onderzoek 68

Tabel 6c: Aantal SCIE en SSCI/A&H publicaties per departement van de Groep Wetenschap & Technologie (globale view)

2016

Departement Aard- en omgevingswetenschappen 224

Departement Architectuur 28

Departement Biologie 242

Departement Biosystemen (BIOSYST) 174

Departement Burgerlijke bouwkunde 71

Departement Chemie 287

Departement Chemische ingenieurstechnieken 131

Departement Computerwetenschappen 119

Departement Elektrotechniek (ESAT) 312

Departement Metaalkunde en toegepaste materiaalkunde (MTM) 188

Departement Microbiële en moleculaire systemen (M²S) 311

Departement Natuurkunde en sterrenkunde 372

Departement Werktuigkunde 191

Departement Wiskunde 148

Bron: ECOOM-databank (ISI jaar 2016) en Lirias

Tabel 6d: Aantal SCIE en SSCI/A&H publicaties per departement van de Groep Biomedische

Wetenschappen (globale view) 2016

Departement Beeldvorming & Pathologie

Departement Bewegingswetenschappen

Departement Cardiovasculaire Wetenschappen

Departement Cellulaire en Moleculaire Geneeskunde

Departement Farmaceutische en Farmacologische Wetenschappen

Departement Klinische en Experimentele Geneeskunde

Departement Maatschappelijke Gezondheidszorg en Eerstelijnszorg

Departement Menselijke Erfelijkheid

Departement Microbiologie en Immunologie

Departement Mondgezondheidswetenschappen

Departement Neurowetenschappen

Departement Oncologie

Departement Ontwikkeling en Regeneratie

Departement Revalidatiewetenschappen

299

134

319

133

205

400

343

230

475

75

392

357

440

215

Bron: ECOOM-databank (ISI jaar 2016) en Lirias

Page 95: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Personeel 69

PERSONEEL

1 Inleiding

Zoals elk jaar werden ook in 2017 diverse HR-projecten verdergezet of opgestart. Een selectie ervan wordt toegelicht in dit hoofdstuk van het jaarverslag.

Een belangrijk thema betreft het onthaal en de onboarding van internationale senior onderzoekers. In samenwerking met de stad Leuven werd het project Mindgate opgezet, dat de bedoeling heeft om Leuven aantrekkelijker te maken voor internationaal toptalent. Dit impliceert dat ook vanuit de universiteit op meer systematische wijze werk gemaakt wordt van de ondersteuning van deze nieuwe collega’s en hun familie.

De opstart van het project Leonardo en het doorlopen van enkele pilootsessies heeft ons in 2017 een duidelijk beeld gegeven van de mogelijkheden die deze aanpak kan bieden voor het ondersteunen van ZAP en OP3 in het uitbouwen van hun academische loopbaan.

Personeelsleden van het ATP die reeds meer dan twee jaar in dienst waren kregen in de loop van 2017 een contract van onbepaalde duur, conform een nieuwe beleidslijn die een einde wil maken aan langdurige tewerkstelling van deze groep met contracten van bepaalde duur. Om problemen te vermijden bij aflopende financiering werd een opvolgsysteem ontwikkeld en uitgerold.

Waar KU Leuven al heel vroeg een voorloper is geweest inzake telewerk, werd in 2017 de beleidslijn telewerk aangepast aan de nieuwe mogelijkheden en wettelijke bepalingen. Wij willen daarbij vooral occasioneel telewerk stimuleren als een natuurlijke vorm van flexibiliteit.

In samenwerking met de andere universiteiten werd er op vraag van Minister Crevits een meldpunt grensoverschrijdend gedrag (GOG) opgezet en engageerde de KU Leuven zich om een aantal gemeenschappelijke principes te hanteren wanneer klachten zouden binnenkomen.

In het kader van de door de minister van Onderwijs toegestane vereenvoudiging van het jaarverslag worden geen personeelsstatistieken meer opgenomen in het jaarverslag, omdat deze gebundeld worden aangeleverd en gepubliceerd door de VLIR. Voor de statistieken over voorgaande jaren, zie: www.vlir.be > Publicaties > Personeelsstatistieken.

2 Personeelsbeleid voor academisch personeel

2.1 Beleidsdoelen

2.1.1 Leonardo: een ondersteuningsaanbod voor individuele loopbaanontwikkeling van ZAP en OP3

Professoren en onderwijzend personeel werken met passie en hebben een zeer grote autonomie in het uitbouwen van hun loopbaan. De Tevredenheidsmonitor toont bij professoren echter ook een hoge werkdruk, een ongezonde werk-privébalans, nood aan meer feedback en soms signalen van spanning en burn-out. Goede en duurzame loopbaankeuzes houden rekening met deze balans en met persoonlijke ontwikkeling en zoeken naar een optimale match tussen persoonlijke doelstellingen en organisatiedoelstellingen.

Leonardo wil een reflectieproces op gang brengen in faculteiten en departementen, een zoektocht opzetten naar hefbomen en initiatieven faciliteren die de (loopbaan-)ontwikkeling en het welbevinden van ZAP/OP3 verhogen, die de teamwerking versterken en die bouwen aan een organisatiecultuur en -structuur die stimuleert en inspireert bij de uitbouw van de academische opdracht aan KU Leuven. In 2017 werden drie proefprojecten gerealiseerd. Er werden binnen elke entiteit formele en informele initiatieven uitgewerkt die loopbaanontwikkeling en het teamgebeuren van ZAP/OP3 versterken, onder andere:

• Gesprekscycli voor het regelmatig voeren van ontwikkelgesprekken; • Een lokale visie op de invulling van de ZAP-opdracht en de verwachtingen vanuit de organisatie;

Page 96: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Personeel 70

• Meer uitgebouwde onboarding- en kennismakingsinitiatieven bij de opstart in faculteit of departement;

• Het faciliteren en stimuleren van informele contactmomenten; • Initiatieven om de vergaderefficiëntie en de kwaliteit van de loopbaangesprekken te verbeteren.

De kennis en ervaring die in de pilootprojecten werd opgebouwd, werd op de groepsbesturen gedeeld, verspreid in de organisatie en wordt verder verankerd in het beleid voor ZAP/OP3 op het vlak van HR, leidinggeven, onderzoek en onderwijs.

2.1.2 Internationale onboarding van senior onderzoekers

Onze universiteit rekruteert in toenemende mate internationale professoren en onderzoekers. Om hun onthaal en integratie aan de universiteit en in de Leuvense regio te verbeteren, heeft het universiteitsbestuur een bijkomend ondersteuningsprogramma opgestart. Klemtoon ligt niet enkel op de periode van aanwerving (Jobsite en employer branding specifiek voor deze doelgroep) en aankomst (o.a. relocatie-ondersteuning), maar vooral ook op de opvolging van deze doelgroep in de maanden en jaren nadien. Dit met het oog op een duurzame integratie van de persoon en zijn/haar familie. Het programma omvat verschillende niveaus van dienstverlening, waarvan de eerste initiatieven in 2017 zijn opgestart. Er werd een taalondersteuningstraject uitgetekend voor de onderzoeker en zijn familie, een partner-jobcoaching programma en een website voor internationale senior kandidaten. Waar mogelijk wordt hierbij samengewerkt met o.a. de stad Leuven en Leuven Mindgate.

2.2 Selectiebeleid en bevorderingspolitiek

Vacatures Kandidaten Gemiddeld aantal kandidaten/vacature BAP 608 13.270 22 AAP 190 1.719 9 ZAP 76 1.231 17 OZK 24 137 6 Totaal 898 16.357 18

Bij een eerste benoeming in het ZAP spelen zowel de kwaliteit van het gepresteerde onderzoekswerk als didactische aanleg, leidinggevende capaciteiten, aanleg tot samenwerking en persoonlijkheids-kenmerken een rol.

Vanuit de zorg voor een ZAP-rekruteringsbeleid dat zich richt op het kwalitatieve eerder dan het kwantitatieve, wordt voor de nieuwe ZAP-vacatures sinds 2016 van de kandidaten gevraagd om een biosketch in te dienen. De biosketch is een open tekst van maximaal twee pagina’s en bevat een door de kandidaat geschreven kernachtige synthese van de voorbije loopbaan en van de toekomstige plannen. Samen met het CV en de zelf opgegeven vijf belangrijkste publicaties/realisaties vormt deze biosketch de kerninformatie over de kandidaten. Deze informatie moet de beoordelingscommissies helpen om op efficiënte en waarderende wijze de kandidaten te evalueren en te selecteren.

Sinds 2016 hebben kandidaten voor vacatures én voor bevorderingen in het ZAP en OP3 bovendien de mogelijkheid om in hun dossier expliciet hun ‘niet-academische loopbaantijd’ te vermelden en te motiveren. Het kan daarbij gaan om periodes van tewerkstelling buiten een academische context en/of om periodes van arbeidsinactiviteit (bv. ouderschapsverlof, tijdskrediet …). Deze informatie stelt de beoordelingscommissies in staat om dossiers af te wegen ten opzichte van de effectieve academische loopbaantijd.

Bij benoeming van ZAP-leden wordt gestreefd naar een evenwicht tussen, enerzijds, extern en internationaal rekruteren en, anderzijds, het opnemen van getalenteerde jongeren uit eigen midden in het ZAP-kader. Interne kandidaten worden sterk gestimuleerd om bij het begin van hun loopbaan bijkomende buitenlandse ervaring op te doen.

In 2017 hadden 33 van de 89 nieuw aangeworven ZAP-leden (37%) een andere dan de Belgische nationaliteit.

Page 97: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Personeel 71

Aanstellingen van jonge ZAP-leden gebeuren standaard in het stelsel van Tenure Track: docenten worden aangesteld voor vijf jaar en worden daarna bij positieve beoordeling vast benoemd in de graad van hoofddocent. Van de nieuwe aanwervingen in 2017 gebeurden er 35 in de graad van docent Tenure Track.

Naast internationalisering en het Tenure Track-loopbaankader is ook de aandacht voor de genderbalans een belangrijk element in het rekruteringsbeleid van de KU Leuven. In 2017 waren 34 van de 89 nieuw aangeworven ZAP-leden van het vrouwelijk geslacht (38%).

Bij bevorderingen in het ZAP wordt uitgegaan van de kwaliteit van de aanvragen op het vlak van onderzoek, onderwijs, dienstverlening en leiderschap.

Met betrekking tot onderwijs wordt uitdrukkelijke aandacht besteed aan de omvang van de onderwijsopdracht en aan de aangetoonde kwaliteit van de uitvoering ervan. De gegevens van de onderwijsevaluaties worden hierbij betrokken. Sinds academiejaar 2014-2015 vormt het onderwijsportfolio met bijhorende peer review een belangrijk instrument aan de KU Leuven om verder werk te maken van de waardering van onderwijs en de validering van onderwijstaken binnen de academische opdracht van ZAP-leden. Het onderwijsportfolio met eindoordeel van de peer reviewcommissie vormt sinds 2016 een verplicht onderdeel van bevorderingsdossiers van ZAP-leden die vanaf 2014 aangesteld werden voor een opdracht van minstens 80% aan de KU Leuven/UZ Leuven.

Onder het luik ‘dienstverlening’ in het ZAP-bevorderingsdossier wordt aandacht besteed aan zowel wetenschappelijke, maatschappelijke als interne dienstverlening. Ten slotte wordt bijzondere aandacht besteed aan de leidinggevende capaciteiten die van de professoren verwacht worden.

Promotieprocedure voor OP1-leden van lector tot hoofdlector

Het reglement onderwijzend personeel legt – onder meer – de voorwaarden en de werkwijze vast voor de bevordering van leden van het OP1-kader van lector tot hoofdlector. Het universiteitsbestuur heeft de criteria en de procedure voor deze bevordering in 2016 verder verfijnd.

Lectoren die beduidend ruimere verantwoordelijkheden opnemen dan de loutere onderwijsopdracht kunnen in aanmerking komen voor een bevordering tot OP1-hoofdlector. Uitgangspunt is evenwel dat deze verantwoordelijkheden structureel ingebed zijn in de onderwijsorganisatie van de faculteit/cluster/dienst.

Het indienen van een bevorderingsaanvraag gebeurt steeds door het diensthoofd, die de nodige adviezen toevoegt. Het promotiedossier wordt beoordeeld door een specifieke, universiteitsbrede OP1-bevorderingscommissie; op basis van deze adviezen beslissen finaal de groepsbesturen. Deze jaarlijkse OP1-bevorderingsprocedure werd in 2017 voor de tweede keer doorlopen voor promoties met ingang op 1 januari 2018. Er werden 4 promotiedossiers ingediend en goedgekeurd.

Promoties onderzoekskader 3de en 4de geldstroom

In 2007 tekende KU Leuven een kader voor een gericht personeelsbeleid ten aanzien van onderzoeksfuncties. Hiermee kwam men tegemoet aan de behoefte van onderzoeksgroepen naar continuïteit in en verder uitbouwen van de onderzoekslijnen, onder verantwoordelijkheid van ZAP-leden. Tegelijk was dit een antwoord op de vraag naar het valoriseren van loopbaanpaden buiten het ZAP. De verfijningen die in 2016 aan het statuut werden aangebracht, versterken de hefboomfunctie die het onderzoekskader vormt voor de ontwikkeling en valorisatie van het onderzoek van het verantwoordelijke ZAP-lid of de groep ZAP-leden.

Vandaag werken 113 medewerkers binnen dit onderzoekskader, hetzij als onderzoeksexpert, als onderzoeksmanager of als IOF-mandaathouder. Deze functies worden gefinancierd door de 3de en 4de geldstroom, respectievelijk door IOF-middelen voor de IOF-mandaathouders. Vanuit de dagelijkse praktijk dienden een aantal beleidsvragen zich op o.m. inzake inbedding in departementen/faculteiten, verantwoordelijkheden en (financiële) loopbaanontwikkeling.

De opdracht van onderzoekskader kan bestaan uit het uitbouwen, managen en/of valoriseren van onderzoek. De focus van een functie ligt op één van deze domeinen, maar de functies worden in een

Page 98: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Personeel 72

gelijkwaardig (financieel) loopbaanpad gewaardeerd. De resultaatgebieden worden verder verduidelijkt en de loopbaanontwikkeling wordt transparanter. KU Leuven versterkt de mogelijkheden tot valorisatie via een extra functieprofiel, nl. van valorisatiemanager op de 3de en 4de geldstroom, naast deze van de IOF-mandaathouder via IOF-middelen. In totaal werden over de drie groepen heen 16 promotieaanvragen ingediend en goedgekeurd op een totaal van 64 onderzoekskaderleden op derde en vierde geldstroom.

2.3 Prestatiebeloning

In 2017 werd aan 35 personeelsleden een persoonlijke vergoeding voor prestaties van wetenschappelijke dienstverlening toegekend. Dat gebeurde ook dit jaar grotendeels ten laste van de saldi van projecten die gefinancierd worden door het bedrijfsleven. De beslissingen hieromtrent worden genomen in het kader van KU Leuven Research & Development. Daarnaast werd aan 50 personen een vergoeding uitbetaald voor activiteiten van postacademische vorming. Op 28 juni 2016 werd een nota rond excellentiebeleid aan de KU Leuven goedgekeurd. Hierin werd voor het eerst de mogelijkheid van een salaristoeslag voorzien voor leden van het ZAP die een Interuniversitaire Odysseus Type I Grant of een ERC Consolidator of Advanced Grant verkrijgen. Sinds deze goedkeuring ontvingen 8 professoren in dit kader een excellentietoeslag.

2.4 Coryfeeëntoeslag

De KU Leuven heeft in 2017, zoals in het verleden, geen initiatieven genomen voor toekenning van de zogenaamde coryfeeëntoeslag (artikel V.39, 2de lid van de Codex Hoger Onderwijs) aan leden van het academisch personeel.

2.5 Evaluatie van het academisch personeel

De Codex Hoger Onderwijs legt een periodieke evaluatie van alle AP- en OP-leden op, 3 jaar na de indiensttreding en vervolgens ten minste om de 5 jaar. Het decreet voorziet naast positieve evaluaties in twee mogelijke negatieve beoordelingen: ondermaats en onvoldoende.

Voor assistenten, doctor-assistenten, praktijkassistenten, wetenschappelijk medewerkers en doctoraatsbursalen werd door de KU Leuven geen nieuwe evaluatieprocedure opgezet, omdat het reeds bestaande onderzoek voor de hernieuwing van hun aanstelling als evaluatie kan gelden.

In het academiejaar 2016-2017 moesten 414 ZAP- en OP3-leden geëvalueerd worden. Het betrof:

• de leden van het ZAP die drie jaar voordien, dus per 1 oktober 2013, benoemd of aangesteld werden. Het betrof hier 99 ZAP-leden;

• de ZAP- en OP3-leden die geëvalueerd werden in 2011-2012 en die sindsdien niet meer geëvalueerd werden. Ze moesten dit jaar in het kader van de gewone vijfjaarlijkse evaluatie opnieuw geëvalueerd worden. Het ging om 294 ZAP-leden en 18 OP3-leden;

• de leden van het ZAP en OP3, die in 2016-2017 vervroegd geëvalueerd werden, hetzij omdat de algemene evaluatiecommissies van de vorige jaren hun volgende evaluatie reeds voor dit jaar hadden vastgelegd, hetzij omdat hun dossier door de betrokken vicerector werd toegevoegd aan de evaluatieronde 2016-2017. Het ging hier om 3 vervroegde evaluaties.

Er waren 14 dossiers van ZAP- en OP3-leden die bij het einde van het academiejaar 2016-2017 met pensioen gingen. Voor hen werd, conform de procedureregels, geen evaluatie voorzien.

Er werden in 2016-2017 4 evaluaties ‘onvoldoende’ en 1 evaluatie ‘ondermaats’ uitgebracht. Bij 11 positieve evaluaties werden specifieke bemerkingen geformuleerd en tevens werd bij een aantal van deze dossiers beslist tot een vervroegde nieuwe evaluatie.

2.6 Vorming van het academisch personeel

Voor meer informatie over de doctoraatsopleiding voor assistenten, wetenschappelijk medewerkers en doctoraatsbursalen en de docententraining voor ZAP-leden verwijzen we graag naar de betrokken delen van het jaarverslag.

Page 99: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Personeel 73

De omkadering van jonge onderzoekers (OJO) en de opleidingsinitiatieven in het kader van het YouReCa-programma (Young Researchers Careers) werden in 2017 verdergezet en geoptimaliseerd. Het aanbod aan opleidingen voor jonge onderzoekers (doctorandi, postdocs en Tenure Track) omvat trainingen in projectmanagement en verschillende interpersoonlijke vaardigheden zoals communicatie, samenwerking, creativiteit, time- en selfmanagement, introductie tot leidinggeven … In 2017 werden in totaal 121 trainingen/workshops georganiseerd. Dit aanbod trok 1.484 deelnemers.

Ook het ondersteunen van de loopbaanontwikkeling van jonge onderzoekers blijft een belangrijk aandachtspunt. Hiertoe werden opnieuw een aantal workshops georganiseerd: ‘Zicht op kwaliteiten en ambities’, ‘Netwerken’, ‘Het sollicitatiegesprek’, ‘CV-advies’ en ‘Loopbaan in academia’. In totaal werden 45 van deze loopbaanworkshops georganiseerd, met 522 deelnemers. Daarnaast worden jaarlijks een aantal Career Events georganiseerd voor jonge onderzoekers. In 2017 namen een honderdtal mensen deel aan twee Career Talks en trok de Postdoc Day, georganiseerd rond het thema loopbaanontwikkeling en leiderschap, meer dan honderd postdocs. Het collectieve aanbod wordt aangevuld met een aanbod aan individuele loopbaanbegeleiding. In 2017 melden 188 jonge onderzoekers zich aan voor individuele loopbaanbegeleiding, waarvan een 40-tal hun weg vonden in het collectieve aanbod en meer dan 130 effectieve loopbaanbegeleidingen opgestart werden.

Het ontwikkelen van leiderschaps- en people management vaardigheden bleef uiteraard ook in 2017 een belangrijk thema. In het open opleidingsaanbod werden de opleidingen coachend leidinggeven, functioneringsgesprekken, leidinggeven aan verandering, oplossingsgericht omgaan met conflicten … gecontinueerd (zie verder 3.3). Specifiek voor de groep postdocs werd voor de eerste keer een leergroep ‘Leiderschap voor postdocs’ opgestart waarin met de concrete vragen van deze groep aan de slag wordt gegaan. Ook de opleiding voor supervisors (‘promotorenopleiding’) werd opnieuw georganiseerd. Dit traject omvat 3 modules: ‘Role & responsabilities’, ‘The supervisor as HR-manager’ en ‘Leading a research team’.

Uiteraard kan het academisch personeel ook deelnemen aan het open opleidingsaanbod (voor alle personeelsleden) met een aanbod aan trainingen en opleidingen met betrekking tot leidinggevende, communicatieve en samenwerkingsvaardigheden (zie 3.3).

2.7 Samenwerkingsovereenkomsten met andere universiteiten en hogescholen

In 2017 waren er 222 uitwisselingsovereenkomsten van kracht waarvan 197 met hogescholen en 25 met andere universiteiten. Bij deze overeenkomsten met andere universiteiten werd telkens door een personeelslid van de KU Leuven een opdracht elders vervuld, op één uitzondering na. Van de 197 overeenkomsten met hogescholen waren er 170 waarbij een personeelslid van een hogeschool een opdracht aan de KU Leuven opnam, en 27 in de andere richting.

2.8 Gemiddelde leeftijd bij promoties

De gemiddelde leeftijd bij promoties in de loop van 2017 wordt hieronder per graad weergegeven. Ter vergelijking wordt de gemiddelde leeftijd bij promotie voor de vijf vorige jaren weergegeven.

Graad 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Gewoon hoogleraar 48 49 48 47 48 49 Deeltijds gewoon hoogleraar 51 52 49 55 54 54 Hoogleraar 42 46 47 45 45 42 Deeltijds hoogleraar 47 48 47 48 45 50 Hoofddocent 40 39 41 42 40 40 Deeltijds hoofddocent 42 43 43 44 47 45

Over de jaren heen vertonen de cijfers echter geen uitgesproken tendensen, enkel beperkte fluctuaties.

Page 100: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Personeel 74

2.9 Personeelsverloop

ZAP-AAP- BAP-OP3

Pensioen Overlijden Einde mandaat

Ontslag door werknemer

Ontslag door werkgever

Opzeg onderling overleg

Totaal

ZAP 43 3 13 4 / 10 73 AAP 11 / 173 / 1 38 223 BAP 1 3 1.458 3 2 243 1.710 OP3 14 / / 1 / 3 18 Totaal 69 6 1.644 8 3 294 2.024

Het einde van een mandaat blijft zoals de vorige jaren de meest voorkomende reden van verloop. Dit is vooral het geval bij het bijzonder academisch personeel waar de afloop van onderzoekscontracten dikwijls leidt tot het einde van een mandaat.

2.10 Aantal personeelsleden met uitsluitend formele onderwijstaken

In 2017 werden 12 nieuwe ZAP-leden aangesteld met uitsluitend een onderwijsopdracht, waarvan de opdracht procentueel uitgedrukt is.

Op te merken valt dat bijna al deze aanstellingen met uitsluitend een formele onderwijsopdracht gebeuren in de Faculteit Geneeskunde, doorgaans in combinatie met een voltijdse klinische opdracht in de Universitaire Ziekenhuizen.

2.11 Aantal AP-leden per afstudeerinstelling

65% van de AP-leden in 2017 zijn afgestudeerd aan de eigen instelling, 13% aan een andere Belgische universiteit en 22% aan een buitenlandse universiteit. Meer gedetailleerde informatie is opgenomen in de hierna volgende tabel.

AAP BAP OP ZAP TOTAAL KU Leuven 627 78,38% 3.479 61,62% 188 42,92% 1.384 77,45% 5.678 65,48% België 136 17,00% 528 9,35% 242 55,25% 221 12,37% 1.127 13,00% Buitenland 37 4,63% 1.639 29,03% 8 1,83% 182 10,18% 1.866 21,52% Totaal 800 100,00% 5.646 100,00% 438 100,00% 1.787 100,00% 8.671 100,00%

2.12 Overzicht van het aantal medewerkers met ervaring buiten de eigen instelling

16,27% van de medewerkers tewerkgesteld in 2017 hebben werkervaring in een organisatie buiten de KU Leuven. Voor het zelfstandig academisch personeel is dat 40,66%, voor het assisterend academisch personeel 21,61% en voor het bijzonder academisch personeel 11,16%.

3 Personeelsbeleid voor ATP

3.1 Organisatieontwikkeling

KU Leuven-entiteiten zoeken, net zoals andere organisaties, continu naar de meest optimale werkprocessen en een passende organisatie-inrichting. Dit vanuit de zorg om de (evolutie in) kernopdrachten te realiseren in een werkcontext waarin deskundige en enthousiaste mensen zich goed voelen in hun job en zich verder kunnen ontwikkelen. Binnen de KU Leuven worden projecten uitgewerkt, die tot doel hebben de missie en strategische prioriteiten van verschillende eenheden en diensten in kaart te brengen en op basis hiervan de organisatie van de ondersteunende processen in een structuur uit te tekenen. De functies die hierin uitgetekend worden, worden beschreven en gewogen volgens de Hay-methodiek. Dit functieraamwerk vormt een universiteitsbreed en geobjectiveerd fundament om mensen aan te werven, loopbanen te ontwikkelen en het verloningsbeleid te onderbouwen.

In 2017 werden diverse organisatieontwikkelingsprojecten (OFD) gerealiseerd in verschillende

Page 101: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Personeel 75

domeinen. In het bibliotheekdomein: herziening van het organisatie- en functiedesign van de Universiteitsbibliotheekdiensten, herziening Bijzondere Collecties, Leercentrum Agora en Maurits Sabbe bibliotheek. Verder doorliep zowel het Departement Biologie als het Departement Biosystemen een eerste OFD-traject. De inrichting en functies van het Centrum voor Contextuele Psychiatrie werd toegevoegd aan de matrix van het Departement Neurowetenschappen. Er vond een review plaats bij de Dienst Onderwijsorganisatie en Onderwijsprocessen. Tot slot werden ook de organisatie en de functies van LERU, Residentiebeheer, Fablab, Bakala Academy en de Cel Communicatie van de Faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen in kaart gebracht.

De ontwikkeling en realisatie van een nieuwe kijk op organisatieontwikkeling en een review van het KU Leuven-functiehuis kreeg ook in 2017 verder vorm. Gevolg gevend aan de Audit die het OFD-proces in het najaar van 2016 doorliep, werd werk gemaakt van een evaluatie van OFD 1.0. Er wordt een beleidsnota voorbereid die de nieuwe inzichten OFD 2.0 bundelt en vertrekt van een terugblik/evaluatie van het geauditeerde proces (OFD 1.0).

In de inzichten zit ook een vernieuwde kijk qua aanpak, betrokkenheid, participatie en co-creatie vervat die we ook reeds toepassen in de dagelijkse praktijk, lopende projecten en bij het herwerken van het raamwerk. Als eerste stap in het herwerken van het raamwerk/functiehuis werden de onderwijsgerelateerde functies in scope genomen: het kader voor onderwijsfuncties. Na de onderwijsfuncties zullen gefaseerd de andere functies/domeinen aan bod komen in het herwerken en optimaliseren van het raamwerk/functiehuis.

Dit project loopt en zal nog een tijd doorlopen in 2018.

3.2 Talentontwikkeling: aantrekken van talent

De coördinatie van en de ondersteuning en adviesformulering bij het rekruteren, de selectie en de aanwerving van nieuwe medewerkers blijft een belangrijke opdracht van de Personeelsdienst.

De laatste jaren werd veel aandacht besteed aan het uitwerken van een rekruteringsbeleid. In 2017 vertaalde zich dit opnieuw in heel wat initiatieven om, enerzijds, de specifieke vacatures bekend te maken via verschillende print- en onlinemedia en, anderzijds, om KU Leuven op de kaart te zetten als een aantrekkelijke werkgever (Employer Branding).

We tellen in 2017 433 ATP-vacatures met een totale respons van 9.734 sollicitaties. Dit betekent gemiddeld 23 reacties per vacature. Daarnaast werden een 20-tal tijdelijke functies (kortlopende opdrachten en vervangingen) ingevuld en een 75-tal kandidaten voor ad hoc aanwervingen gescreend.

De verschillende rekruteringsacties resulteerden in de aanwerving van 446 nieuwe ATP-medewerkers, aangevuld met de interne mobiliteit van een heel aantal medewerkers.

In 2017 werden de voorbereidingen getroffen voor een nieuwe rekruteringscampagne: er werd nieuw beeldmateriaal ontwikkeld en de nieuwe Jobsite kreeg vorm. Naast het bekendmaken van vacatures en het informeren van potentiële kandidaten, is de nieuwe campagne gericht op het brengen van verhalen van medewerkers en op kandidaten een blik achter de schermen te bieden van KU Leuven als werkgever. De implementatie ervan is voorzien begin 2018.

3.3 Talentontwikkeling: stimuleren, ontwikkelen en behouden van talent

De professionele ondersteuning door het ATP-kader is essentieel voor de goede werking van de universiteit. Dit ATP-kader wordt niet zelden in opeenvolgende tijdelijke arbeidsovereenkomsten tewerkgesteld, gezien de vaak beperkte duur van de projectfinanciering en de tijdelijkheid van de opdracht. In 2017 werd de beleidslijn inzake arbeidsovereenkomsten voor onbepaalde duur geïmplementeerd. Vanaf 1 mei 2017 wordt universiteitsbreed, de maximale duur van de tewerkstelling van ATP met opeenvolgende contracten van bepaalde duur beperkt tot twee jaar, en daarna bij verdere tewerkstelling wordt overgegaan tot contracten van onbepaalde duur. KU Leuven wil hiermee voluit inzetten op een proactief loopbaanbeleid dat langetermijnperspectieven biedt, ongeacht de financieringsherkomst. Dit stimuleert de tijdige verkenning van loopbaanperspectieven op langere termijn, maar vraagt ook de nodige aandacht voor de employability/inzetbaarheid van mensen.

Page 102: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Personeel 76

De KU Leuven besteedt dan ook veel aandacht aan de opleidings- en ontwikkelingsmogelijkheden van haar medewerkers.

Sommige medewerkers nemen één bepaalde functie op binnen hun loopbaan en kunnen doorgroeien naar een seniorniveau binnen deze functie. Andere medewerkers nemen gedurende hun loopbaan bij de KU Leuven verschillende functies op. Soms gaat het om een horizontale overstap, waarbij de nieuwe functie zich op hetzelfde niveau bevindt van de vorige functie; soms gaat het om een verticale overstap, die gepaard gaat met een promotie.

De jaarlijkse promotieronde kenmerkt zich door een sterk geobjectiveerde universiteitsbrede aanpak waarin de promotiekansen van elke medewerker onderzocht worden. Het kader dat hiervoor vanuit organisatie- en functiedesign wordt uitgetekend, maakt dit mogelijk. Een medewerker kan op basis van zijn functioneren promotie maken in de vorm van een graad- of salarisschaalverhoging. Deze promotie kan vervroegd aangevraagd worden als de prestaties van de medewerker dit verantwoorden. In 2017 werden er voor 587 medewerkers promotieaanvragen ingediend, wat overeenstemt met 16% van de totale personeelsgroep ATP. Dankzij de professionele werkwijze kan circa 97% van de aanvragen goedgekeurd worden. Voor 149 mensen betrof het een salarisschaalovergang binnen de normale termijn; 133 promotieaanvragen voor medewerkers niveau A, 167 promoties binnen niveau B, C en D en 120 medewerkers kregen vervroegd een hogere salarisschaal toegekend.

Het opnemen van nieuwe verantwoordelijkheden en het verwerven van nieuwe vaardigheden bevordert de ontwikkeling van de werknemer en de dynamiek van de organisatie. Verder komt dit ook ten goede aan de ‘employability’ of tewerkstelbaarheid van de werknemers binnen de KU Leuven en op de arbeidsmarkt.

Het doorstromen naar andere functies is afhankelijk van de beschikbare vacatures enerzijds en van het profiel en de competenties van de medewerker anderzijds.

Om zich verder te ontwikkelen kunnen alle medewerkers (ongeacht het statuut) gebruik maken van het open opleidingsaanbod. In 2017 werden in het open aanbod aan opleidingen in persoonlijke ontwikkeling, selfmanagement, communicatieve en samenwerkingsvaardigheden 27 workshops en cursussen georganiseerd met in totaal 227 deelnemers (ATP, ABAP, ZAP). Daarnaast is er voor onderzoekers in het kader van het YouReCa-programma een specifiek opleidingsaanbod voorzien (zie 2.6) en worden er zeer regelmatig opleidingen en workshops op maat voor een dienst of afdeling georganiseerd.

Een belangrijke focus in het open aanbod blijft liggen op het ontwikkelen van leiderschaps- en people management vaardigheden. In totaal namen 241 leidinggevenden deel aan een 35-tal opleidingen en workshops, specifiek over leidinggevende vaardigheden (coachend leidinggeven, leidinggeven aan verandering, omgaan met conflicten, functioneringsgesprekken voeren, groeien in leiderschap, drukte & stress). Daarnaast volgden een 40-tal supervisors de promotorenopleiding en trok de Postdoc Day rond het thema Leiderschap meer dan 100 deelnemers (zie ook 2.6 vorming academisch personeel).

Specifiek voor de doelgroep van HR-beheerders en -ondersteuners werd in 2017 het opleidingstraject verder uitgebouwd en geïmplementeerd om hen te ondersteunen en te versterken in hun rol. We telden 128 deelnemers aan 12 sessies (o.a. Personeelsstatuten - Vacateren en Selecteren - Aanstellen - Het ontsluiten van personeelsinformatie via KU Loket - Internationale tewerkstelling - …).

Aandacht voor loopbaanontwikkeling en -begeleiding blijft eveneens een belangrijk thema. Hiervoor kunnen medewerkers terecht in het Career Center. In 2017 maakten 185 medewerkers gebruik van het aanbod aan individuele loopbaanbegeleiding, waarvan 24% ATP-medewerkers, 71% A/BAP-medewerkers en 5% ZAP/OP-leden. Daarnaast werden in 2017 37 nieuwe individuele begeleidingen door de HR-consulenten opgestart in het kader van een vraag rond interne mobiliteit en/of heroriëntering.

Na het succes in 2016 werden in 2017 opnieuw driemaal loopbaanworkshops voor het ATP georganiseerd. Er namen 40 medewerkers deel aan deze workshops.

Page 103: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Personeel 77

4 Life@Work

Het voorbije jaar werden enkele initiatieven genomen in het kader van het Life@Work-project. Actieve aandacht en zorg voor de werk-levensbalans van elke medewerker beschouwen we als een belangrijke vorm van duurzaam personeelsbeleid.

Er werden verschillende initiatieven ontwikkeld om medewerkers te ondersteunen in het nadenken over en het vinden van een goed evenwicht tussen de verschillende deeldomeinen in hun leven en hen bij te staan bij de organisatie van hun werk-privékeuzes. In de Life@Work-webpagina’s wordt informatie aangereikt over de ondersteuningsmogelijkheden, flexibele werkvormen, vakantieregeling, mogelijkheden voor deeltijds werk en onderbreking, kinderopvang, stress- en zelfmanagement, reflectietools …

5 Telewerk@KU Leuven

Op de Academische Raad van 19 december 2017 werd de geactualiseerde beleidslijn Telewerk@KU Leuven goedgekeurd. Deze beleidslijn kwam tot stand op basis van uitvoerig overleg en afstemming met de verschillende betrokken actoren en fora (o.a. faculteiten, departementen, campussen, diensthoofden, groepsbesturen, groepsoverleggen, personeelsvertegenwoordigers, vakbondsafvaardiging …) en verruimt de mogelijkheden tot flexibel werken bij niet-locatiegebonden activiteiten.

Als universiteit beschouwen we telewerk als een vorm van flexibel en zelforganiserend werken die een positief effect kan hebben op het werk én op het welzijn van medewerkers. In de academische context is het evident dat een regeling rond telewerk niet in elke entiteit en voor elke medewerker op een uniforme wijze kan worden ingevuld. Met deze beleidslijn wensen we de dialoog rond telewerk te stimuleren en te bereiken dat er lokaal duidelijke afspraken gemaakt worden die rekening houden met de telewerkmogelijkheden enerzijds en voldoende garanties bieden wat betreft bereikbaarheid, beschikbaarheid en kwaliteitsvol werk in teamverband anderzijds.

Page 104: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Personeel 78

Page 105: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Sociale Voorzieningen voor Studenten 79

SOCIALE VOORZIENINGEN VOOR STUDENTEN

1 Voorwoord en financiële middelen Academiejaar 2016-2017 was alweer een belangrijk jaar voor de dienst Studentenvoorzieningen van de KU Leuven. We werkten hard aan de opmaak van een nieuw vijfjarenplan voor de Studentenvoorzieningen van de Leuvense campussen. Na veel voorbereidingen werden, in nauwe samenspraak met de studentenvertegenwoordigers, de nieuwe organisatiedoelen voorgesteld aan de Raad voor Studentenvoorzieningen en goedgekeurd. Tevens werd een aangepaste missie en visie opgemaakt én goedgekeurd. Naast het verderzetten van de bestaande dienstverlening, uiteraard met de nodige aanpassingen aan de noden van de hedendaagse studenten, werden er ook volledig nieuwe organisatiedoelen naar voren geschoven. Anders dan bij de vorige vijfjarenplannen werd er geopteerd voor organisatiedoelstellingen die hoofdzakelijk dienstoverschrijdend zijn. Dat dit een aangepaste werkwijze zal vragen en gepaard zal gaan met groeipijnen is wel duidelijk. Maar Studentenvoorzieningen is klaar voor deze transitie, die er voor dient te zorgen dat de dienst weer voor een aantal jaren gewapend is tegen de talrijke uitdagingen. In mei 2017 waren er aan de KU Leuven rectorsverkiezingen. Bijgevolg zal er een nieuwe rectorale ploeg aan de slag gaan vanaf academiejaar 2017-2018. Om de laatste invullingen van het nieuwe vijfjarenplan in overeenstemming te kunnen brengen met de accenten die de nieuwe beleidsploeg wenst te leggen, werd beslist om de laatste beslissingen pas te nemen in het academiejaar 2017-2018 en dit in samenspraak met de nieuwe vicerector. Academiejaar 2016-2017 was ook een jaar van het beëindigen van de verhuisoperaties. De complexe bewegingen om binnen bestaande dienstverleningen diensten te ‘herhuizen’ werden, na ongeveer twee jaar en een nog langere voorbereiding, minutieus afgewerkt teneinde de diensten, die het alsmaar drukker krijgen, minimaal extra te belasten. Het resultaat is een betere inhuizing van de aanverwante diensten en biedt vooral ook een veel betere toegankelijkheid, en dat hoofdzakelijk voor de directe contactdiensten. De samenwerking met de Leuvense hogescholen blijft een belangrijk aandachtspunt. Hoe intensiever deze samenwerking, hoe succesvoller we kunnen werken aan een gelijkwaardige behandeling voor alle Leuvense studenten, onafhankelijk aan welke instelling ze studeren. Samenwerken is en blijft ook belangrijk op de andere KU Leuven campussen. Op de Antwerpse campussen organiseren we reeds vanaf academiejaar 2015-2016 de studentenvoorzieningen rechtstreeks zelf. We zetten hier de know how van Leuven in om de voorzieningen in Antwerpen nog beter te maken. Daarnaast wensen we lokale verankering met voldoende oog voor de eigenheid van de studentenpopulatie in Antwerpen. Tevens blijven we daar waar nuttig en mogelijk voor een aantal werkvelden gebruik maken van samenwerkingsverbanden in de Antwerpse regio. Op de andere KU Leuven campussen blijven we intens samenwerken met de hogescholen. Uiteraard doen we daar de nodige evaluaties teneinde ook op deze campussen een zo goed mogelijke service te verlenen aan de KU Leuven studenten. De Stuvoraad, bilateraal samengesteld uit studenten enerzijds en personeelsleden en academici anderzijds, wordt voorgezeten door de vicerector Studentenbeleid en waakt over de realisering van deze doelstellingen. De raad neemt initiatieven op de werkterreinen voeding, huisvesting, mobiliteitsadvies, psycho-medisch-sociale begeleiding en studentenleven. Zij beschikte daarvoor in 2017 over een budget van 24.829.330 euro, waarvan 13.629.681 euro toelagen (rechtstreeks van de overheid en vanuit de inschrijvingsgelden) en 11.199.649 euro andere inkomsten. De exploitatie 2017 van Studentenvoorzieningen campus Leuven werd afgesloten met een negatief resultaat van 2.308.215 euro. Dit is voornamelijk te wijten aan grote uitgaven voor het onderhoud in de residenties en de realisatie van de nieuwe Alma te Gasthuisberg. De totale kosten stegen ten opzichte van 2016 met 17,43% naar 27.137.545 euro. De totale opbrengsten stegen met 1,51% naar 24.829.330 euro. De toelagen worden, na afhouding van een consolidatiebijdrage, doorgestort aan de hogescholen die de studentenvoorzieningen voor de academische opleidingen verzorgen. De kosten van het administratief personeel zijn ten opzichte van 2016 met 7,73% toegenomen tot 7.568.713 euro.

Page 106: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Sociale Voorzieningen voor Studenten 80

De inspanningen die de sector levert voor de democratisering van het hoger onderwijs en het invullen van de nodige randvoorwaarden zijn in principe en voor de meeste werkterreinen ook letterlijk gelijkaardig voor hogeschool- en universiteitsstudenten uit de Leuvense regio. Voor (een deel van) de werkvelden voeding, privé-huisvesting, psycho-medische en sociaal-juridische diensten geldt een raamovereenkomst afgesloten met de UCLL Campus Leuven, LUCA School of Arts Campus Lemmens en Vlerick. In ruil betalen de hogescholen hiervoor een gedeelte van hun sociale toelagen (in totaal 732.332 euro).

2 Studentenhuisvesting

De dienst Studentenhuisvesting omvat de exploitatie van een aantal eigen studentenresidenties, dienstverlening aan studenten en private kotbazen en een aantal specifieke acties naar studenten betreffende duurzaamheid.

De universele doelstelling is het streven naar een kwalitatief goede huisvesting voor alle studenten tegen een aanvaardbare prijs. De selectieve doelstelling bestaat in het leveren van inspanningen naar specifieke doelgroepen (bv. minvermogenden, studenten met een functiebeperking, buitenlandse studenten, …).

2.1 Residentiebeheer

2.1.1 Capaciteit In de loop van 2016-2017 beheerde Studentenvoorzieningen 25 residenties met 3.359 ‘bedden’: 2.985 kamers, 9 dubbele kamers, 138 studio’s, 135 appartementen, 3 gezinswoningen en 80 logeerkamers. Het grootste deel (80%) van de bedden in de kamers en dubbele kamers, met uitzondering van die in de logeerkamers, zijn betoelaagd via subsidies van de Vlaamse Overheid, KU Leuven, Studentenvoorzieningen UC Leuven-Limburg en Studentenvoorzieningen LUCA School of Arts Campus Lemmens. We verhuren deze tegen verminderde prijzen aan specifieke doelgroepen; de andere kamers verhuren we aan niet-gesubsidieerde prijs.

2.1.2 Huurprijzen kamers

De huurprijs-op-maat in een residentie van Studentenvoorzieningen wordt berekend op basis van het gezinsinkomen en het aantal personen ten laste van het gezinshoofd. We passen de huurprijzen ieder jaar aan door ze te indexeren (gezondheidsindex) en laten de maximale huurprijs stijgen tot 10% onder de gemiddelde marktprijs van een kot in Leuven.

Academiejaar Minimum huurprijs Gemiddelde huurprijs Maximum huurprijs

2015-2016 107 euro 173 euro 276 euro

2016-2017 110 euro 186 euro 284 euro

Voor de niet-gesubsidieerde huisvesting hanteerden we in 2016-2017 gestandaardiseerde huurprijzen: 298 euro voor een gewone kamer, 333 euro voor een kamer in een nieuwe of gerenoveerde residentie met meer comfort.

We sluiten in principe telkens een 10-maandencontract af.

2.1.3 Bezettingsgraad

Er wordt gestreefd naar een jaarlijkse bezettingsgraad van 97% (omwille van het inzetten van logeerkamers voor verhuringen korte termijn). Een cijfer dat de laatste jaren echter almaar moeilijker te realiseren wordt omwille van Belgische studenten die op Erasmus of stage gaan. Daarnaast voorzien we ook steeds meer huisvestingsmogelijkheden voor buitenlandse studenten die voor een

Page 107: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Sociale Voorzieningen voor Studenten 81

beperkte periode naar Leuven komen (twee tot vier maanden), wat natuurlijk in een lagere bezettingsgraad resulteert.

Sinds academiejaar 2014-2015 is het aanbod op de Leuvense kamermarkt bovendien fel uitgebreid. Residentiebeheer moest niet langer extra zeilen bijzetten om al de inkomende internationale studenten te kunnen huisvesten, maar eerder om al de kamers gevuld te krijgen. Die ontwikkeling heeft zich in 2016-2017 verder doorgezet. De dienst is er echter in geslaagd om nog een bezettingsgraad van 96,1% te halen.

2.2 Omkaderd Wonen

Omkaderd Wonen voorziet aangepaste huisvesting met assistentie en permanentie door kotgenoten aan studenten met een motorische, visuele of auditieve functiebeperking of met een chronische ziekte. We organiseren omkadering in 14 groepen, verspreid over 10 van de 28 residenties-met-huurprijs-op-maat van Studentenvoorzieningen.

In 2016-2017 waren in totaal 197 studenten actief in Omkaderd Wonen, waarvan 29 met een functiebeperking. Van deze 29 studenten hadden er 9 een visuele, 2 een auditieve en 12 een motorische functiebeperking en waren 6 studenten chronisch ziek.

Doorheen het jaar werden er verschillende vormingsinitiatieven georganiseerd op maat van de groepen (info-avonden over een aantal chronische ziektes en praktische inleefsessies rond hef-en tiltechnieken en rond visuele functiebeperkingen) alsook een ‘Dinner-in-the-dark’.

In 2017 werd achter de schermen volop verder gewerkt aan de voorbereidingen van de KU Leuven Access Guide voor residenties. Samen met Technische Diensten stelden we een actieplan op waarvan de eerste fase in 2017 werd aangevat: de opmaak van een functionele analyse voor de residenties en de aanmaak van een online-testomgeving waarbij specifieke parameters rond fysieke toegankelijkheid werden vastgelegd en ingevoerd.

2.3 De Huisvestingsdienst

De Huisvestingsdienst treedt op als intermediair tussen huurders en verhuurders, zowel voor de privésector als voor de eigen KU Leuven-residenties. Alle studenten en verhuurders kunnen hier terecht voor advies betreffende de kamermarkt, de huisvestingsmogelijkheden, huurwetgeving en andere geldende normen inzake het verhuren van studentenhuisvesting (brandveiligheid, stedenbouwkundige verordeningen, legionella, …), contracten, fiscaliteit, … . Informatie kan verkregen worden tijdens het dagelijkse spreekuur, via website en publicaties, tijdens Sid-Ins, infodagen en bezoekdagen voor studentenresidenties.

De dienst bemiddelt in vraag en aanbod van studentenhuisvesting via Kotwijs en de kamerruillijst. Het beheer van de databank, de kwaliteitsbewaking van Kotwijs en de controlefunctie van de Huisvestingsdienst via onder andere huisbezoeken en de jaarlijkse contractstudie zijn daarom essentieel.

Tenslotte biedt de dienst ondersteuning aan studenten die op zoek zijn naar huisvesting en bemiddelt in huurgeschillen/conflictsituaties tussen studenten en verhuurders en tussen huurders onderling. Waarborgdossiers waarin de Huisvestingsdienst geen compromis bereikt, kunnen via LOKO-Sociaal in naam van de student voor de vrederechter bepleit worden.

2.3.1 Registratiegegevens consultaties

2015-2016 2016-2017 Aantal consultaties 14.688 14.991

Studenten 9.040 61,5% 9.725 64,9%

Verhuurders 4.621 31,5% 4.574 30,5%

Anderen 1.027 7,0% 692 4,6%

Page 108: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Sociale Voorzieningen voor Studenten 82

De Huisvestingsdienst registreerde tussen 23/09/2016 en 22/09/2017 14.991 consultaties waarvan 6.649 via mail (= 44,3%).

Bij de consultaties met de studenten hebben de buitenlandse studenten het grootste aandeel (53% in 2016-2017). De tijdsinvestering voor internationale studenten is doorgaans groter dan voor Belgische studenten en verhuurders. Hier speelt niet enkel de taalkennis van de student een rol (niet alle internationale studenten spreken verstaanbaar Engels of begrijpen het, contracten/regelgeving moeten vertaald en uitgelegd worden, bij conflictbemiddelingen moet getolkt worden, …), maar vaak moet ook aandacht besteed worden aan cultuurverschillen.

2.3.2 Huisbezoeken Het huisbezoekenproject, dat startte in januari 2015, werd in december 2017 afgerond. In die periode werden de studentenhuizen met kamers en/of studio’s in de Kotwijsdatabank opnieuw gescreend om na te gaan of zij (nog steeds) voldoen aan de voorwaarden voor opname in Kotwijs. Tijdens een huisbezoek werd nagegaan of het pand voldoet aan de minimale normen van woonkwaliteit en brandveiligheid en werd de contractinhoud en het huisreglement besproken. Er werd ook naar de studentvriendelijkheid van de verhuurder gepolst. Panden die niet (meer) voldeden aan de normen die de Huisvestingsdienst stelt, werden (eventueel tijdelijk) niet (meer) opgenomen in de databank Kotwijs. 2.3.3 Een Leuvens kotlabel

De Dienst Woontoezicht stad Leuven, de Huisvestingsdienst KU Leuven en LOKO slaan de handen in elkaar om de volgende jaren de studentenkamermarkt in Leuven gezonder te maken. Dit doen ze door de invoering van een ‘kotlabel’. Vanaf 2018 zullen de panden met studentenhuisvesting, die een controlebezoek van de Stad Leuven of de KU Leuven gekregen hebben en die positief zijn bevonden, een label kunnen ontvangen. Dit label kunnen de verhuurders goed zichtbaar plaatsen zodat de student in één oogopslag kan zien of de verhuurder en het pand voldoen aan de normen op vlak van woonkwaliteit, brandveiligheid, contract en studentvriendelijkheid.

Eén kotlabel – twee kleuren. Een pand krijgt een groen label wanneer het na controle van de dienst Woontoezicht m.b.t. woonkwaliteit, brandveiligheid, stedenbouwkundige vergunningen, binnen-nummering, belasting tweede verblijven, parkeer- en fietsverordening en energieprestatiecertificaat een positieve evaluatie krijgt, én wanneer de verhuurder bovendien een aanvaardbaar contract gebruikt en ‘studentvriendelijk’ is.

Vermits de kotlabels vanaf het voorjaar 2018 worden uitgereikt en de dienst Woontoezicht op dat ogenblik nog in de beginfase van haar gefaseerde controles zit, zal aan alle panden die nog niet door de stadsdienst gecontroleerd werden, maar die wel voldoen aan de criteria voor opname in de Kotwijsdatabank een blauw kotlabel uitgereikt worden. Deze panden werden immers door de Huisvestingsdienst gescreend en voldoen aan de minimale normen voor woonkwaliteit en brandveiligheid, contractkwaliteit en studentvriendelijkheid, volgens de door de Huisvestingsdienst momenteel gehanteerde normen.

Panden die voldoen aan de criteria van de Dienst Woontoezicht Leuven, maar niet aan die van de Huisvestingsdienst KU Leuven, kunnen geen label krijgen.

2.3.4 Opendeur- en bezoekdagen voor studentenresidenties

Jaarlijks organiseert Studentenhuisvesting opendeur- en bezoekdagen voor studentenresidenties in Leuven.

Opendeurdagen gesubsidieerde residenties 11 en 18 maart 2017

Voor studenten die in aanmerking komen voor gesubsidieerde huisvesting waar de huurprijs in functie van het gezinsinkomen en het aantal personen ten laste wordt berekend, werden er twee opendeurdagen georganiseerd, namelijk op 11 en 18 maart 2017. Studenten konden vrijblijvend een aanvraag indienen en kregen tegen 6 mei uitsluitsel zodat diegenen die niet in aanmerking kwamen voor een betoelaagde kamer nog alle kansen hadden om een kamer in een andere (private, niet-

Page 109: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Sociale Voorzieningen voor Studenten 83

gesubsidieerde of samenwerkingsovereenkomst) residentie of op de privémarkt te vinden. Op de opendeurdagen voor de gesubsidieerde residenties noteerden we respectievelijk 799 en 657 bezoekers. Naast KU Leuven-studenten kunnen ook studenten van UC Leuven-Limburg en LUCA School of Arts Campus Lemmens een kamer aanvragen in de gesubsidieerde residenties van de KU Leuven.

Bezoekdag residenties 6 en 10 mei 2017

Er werden in 2017 2 bezoekdagen residenties georganiseerd. Op 6 mei ging Kotwijs met het nieuwe aanbod van de privésector online zodat studenten dezelfde dag zowel bij de residenties als bij gewone privé-verhuurders terecht konden. Er kwamen 1.357 bezoekers langs voor de infosessies van de bezoekdagen. Nadien kon men de residenties bezoeken.

2.3.5 Kamermarkt

De aftrap van het verhuurseizoen werd gegeven op 6 mei 2017. Kotwijs ging online met 1.146 kamers en studio’s die te huur werden aangeboden.

Kamers die voor 10 maanden werden aangeboden in de privésector geraakten vrij snel verhuurd. De huurprijs was vaak een doorslaggevende factor. Studenten die net uit de boot vielen voor een gesubsidieerde kamer konden nog een behoorlijk aanbod vinden van kamers met 10-maandencontracten en een huurprijs van minder dan € 300.

Verhuurders meldden ons dat de verhuring minder vlot liep dan een paar jaar geleden. Vooral de duurdere (comfort)kamers en studio’s bleven langer te huur staan. We merken dat (comfort)kamers met een huurprijs van meer dan € 500/maand zeer moeilijk verhuurd worden.

Door de ontspanning op de kamermarkt, vonden internationale studenten gemakkelijker een kot en konden ze vaak met privé-verhuurders onderhandelen over de huurtermijn. Voor het tweede jaar op rij vonden Erasmusstudenten, zelfs voor afwijkende periodes, snel huisvesting. Er was eveneens voldoende guesthousing voor toekomende buitenlandse studenten.

Internationale studenten en personeelsleden die voor enkele maanden huisvesting zoeken voor hun gezin blijven het echter moeilijk hebben iets geschikts en betaalbaars te vinden.

2.3.6 Contractstudie privésector

De inhoud van het totale aantal ingezamelde (en volledige) huurcontracten voor studentenkamers en studio’s wordt ieder jaar ingevoerd.

2015-2016 2016-2017 10-maandencontracten

Gebruik 14% 13%

Gemiddelde huurprijs/jaar kamer basiscomfort 3.243 euro 3.310 euro

Gemiddelde huurprijs/jaar kamer extra comfort n.v.t n.v.t.

12-maandencontracten

Gebruik 77% 80%

Gemiddelde huurprijs/jaar kamer basiscomfort 4.263 euro 4.332 euro

Gemiddelde huurprijs/jaar kamer extra comfort 5.511 euro 5.581 euro

Gebruik van modelcontracten bij private verhuur 34% 32%

Kamers met extra comfort zijn kamers die privé-sanitair of een kookmogelijkheid op de kamer voorzien (geen studio’s). Kamers zonder extra comfort zijn de gewone studentenkamers met gemeenschappelijke keukens en sanitair.

Page 110: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Sociale Voorzieningen voor Studenten 84

We zien dat het aandeel 12-maandencontracten blijft stijgen; de huurprijzen werden t.o.v. het vorig academiejaar enkel geïndexeerd, dus we kunnen spreken van een stabilisering van huurprijzen.

2.4 Duurzaamheid

Voor het derde jaar op rij werd er nauw samengewerkt met de Dienst Duurzaamheid (Rectorale dienst). De adviseurs ressorteren voor wooncultuur, milieu en mobiliteit deels onder Studentenvoorzieningen en deels onder het vicerectoraat Duurzaamheidsbeleid. De adviseurs ontsluiten nog steeds informatie over hun thema’s aan alle Leuvense studenten in het Nederlands en het Engels en aan betrokken collega’s, maar bouwen ook mee de werking uit van het nieuwe vicerectoraat. Sinds april 2015 zijn ze gevestigd in het Zwartzustersklooster.

Vanuit hun functie binnen het vicerectoraat Duurzaamheidsbeleid faciliteren de adviseurs de klankbordgroepen mobiliteit, energie en gebouwen, voeding, aankopen en afval, de werkgroep labo bedrijfsvoering, de Ecoteams en de Duurzaamheidsraad en verzorgen ze de interne en externe communicatie hiervoor.

Binnen het takenpakket van Studentenvoorzieningen informeerden de adviseurs over wooncultuur, afval, energie en mobiliteit op de infofairs van de Orientation Days, Studentenwelkom, de Welkomdagen aan de LUCA School of Arts campus Lemmens en UC Leuven-Limburg, KU Leuven en Kulak en onderhielden hun websites en facebookpagina’s over deze thema’s. Volgende nieuwe initiatieven werden opgestart: - In oktober 2016 vond de kick-off van het Green Office plaats, met 350 aanwezigen. Het Green

Office is een duurzaamheidslab, een hub voor en door studenten die plaats biedt voor experiment, discussie en engagement. Het Green Office werkt met jobstudenten en een groep vrijwilligers. De werking wordt gecoördineerd door een deeltijdse medewerker van de Dienst. Het Green Office is ook een fysieke locatie. Hiervoor werd een lokaal in het Zwartzustersklooster ingericht en aangekleed.

- Het project Stalmeesters/Bicycle Stewards kreeg een meer permanente invulling met de aanstelling van een deeltijdse coördinator. Samen met Campusservice staat het team van jobstudenten en Velomedewerkers in voor de orde en netheid van de fietsstallingen en het onderhoud van het Fietsherstelnetwerk.

- In oktober 2016 werd het Fietsatelier geopend, waar studenten 4 dagen per week in de namiddag terecht kunnen om onder begeleiding aan hun eigen fiets te sleutelen.

- Naast het netwerk van 15 Velo Fix Stations werd in april 2017 het Fietspompnetwerk geïnstalleerd. Nu kunnen studenten op 30 locaties verspreid over de stad terecht om hun fietsbanden op te pompen.

- Het Sustainability Abroad Event van het Green Office zette met sprekers, workshops en filmvoorstellingen duurzaamheid in het Zuiden in de picture.

- Het KU Leuven Living Lab werd opgestart. Het opzet is om studenten en promotoren te matchen om thesissen te schrijven omtrent duurzame thema’s, om zo vanuit de thesisopdracht een positieve impact op de wereld te geven. Het Living Lab fungeert ook als wetenschapswinkel. Externe non-profit organisaties kunnen hun vragen voorleggen, waarna het Lab op zoek gaat naar promotoren en studenten om de onderzoeksvraag uit te werken.

- Overige initiatieven: studentenmoestuin, studenten gingen duurzame uitdagingen aan tijdens de Eco-challenge, deelname aan Dagen zonder vlees, ontwikkeling kookboekjes, inzameling textiel…

3 Voedingssector: universiteitsrestaurants Alma

De baseline van Alma is ‘on campus food and catering services for students and staff’. Alma voorziet jaarlijks in 1,5 miljoen maaltijden (warme maaltijden en snacks), stelt 147 VTE’s te werk en realiseert een omzet van ongeveer 15 miljoen euro. Binnen het werkveld voeding geeft Alma invulling aan de missie van Studentenvoorzieningen. Naast het voorzien van voeding voor studenten en personeel, verzorgt Alma ook event-catering aan de universiteit. Zo staat Alma volledig ten dienste van de universitaire gemeenschap. In de context van de Associatie KU Leuven is Alma actief in drie regio’s: Leuven, Limburg en Kortrijk.

Page 111: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Sociale Voorzieningen voor Studenten 85

3.1 Maaltijden, prijzen - KU Leuven

Alma verkocht in academiejaar 2016-2017 de warme maaltijden in 3 prijsklassen (de laagste 3,30 euro, de hoogste 5,9 euro). 57% van het aantal verkochte warme maaltijden behoort tot de laagste prijscategorie. De twee laagste categorieën zijn samen goed voor 81% van het aantal verkochte warme maaltijden.

Alma biedt dagelijks in alle full service restaurants een warme maaltijd tegen de laagste prijs (3,3 euro). Alma biedt in deze grote uitbatingen ook elke dag een vegetarisch gerecht aan en verkoopt daarnaast ook diverse consumpties, desserten en snacks.

3.2 Beleid

De kernwaarden van Alma kunnen samengevat worden in de volgende 5 G’s: goed, goedkoop, gezond, gemakkelijk, genieten.

In 2017 heeft Alma verder ingezet op vernieuwing van het aanbod en op het brengen van “beleving” in de restaurants. In haar beleidsplannen voor de komende jaren heeft de directie in een strategisch actieplan bijzondere aandacht besteed aan de broodnodige investeringsplannen m.b.t. gebouwen en grote infrastructuur. Om Alma verder klaar te stomen voor de toekomst wordt er gefocust op volgende strategische doelstellingen:

- Focus op de core business: goede (gezonde, duurzame) en betaalbare voeding verschaffen aan studenten en personeel;

- Marktaandeel vergroten door beleving; - Marktleiderschap door opbouw van een langdurige klantenrelatie met voortdurende aanpassing

aan de noden en wensen van de klant; - Uitbouw van een performante organisatie die uitmunt in operationele excellentie.

Volgende projecten werden in 2017 gerealiseerd:

- Opening van een nieuwe Alma op de Campus Gasthuisberg, een food plaza met diverse - corners, een heuse playground voor millennials, een laagdrempelige ontmoetingsplaats voor

studenten om aangenaam te vertoeven, niet alleen om te eten. - Opening van een vernieuwde food corner ’t Academisch Kwartier. - Nieuw kassasysteem in alle uitbatingen. - Ontwikkeling van een nieuwe huisstijl. - Vernieuwing van het aanbod: o.a. ontwikkeling van een aantal nieuwe vegetarische schotels, - nieuwe broodjes, vernieuwing van de salad bar, vernieuwing in het drankenassortiment. - Alma kiest voor MSC en ASC. Visgerechten worden bereid met vissoorten met het MSC of - ASC label, keurmerken die garanderen dat de vis duurzaam gevangen of gekweekt is. - Engelstalige versie website Alma. - Lanceren van verschillende receptvideo’s via YouTube. - Realisatie van activiteiten en acties met accent op “beleving”:

• Dagen Zonder Vlees (met nieuwe vegetarische schotels, nieuwe vegetarische soepen en ontwikkeling van vegetarische fitness broodjes met o.a. verschillende soorten humus).

• Grootbeeldprojecties in Alma 2: matchen Rode Duivels, finale De Mol 2017. • Gelegenheidsacties in de uitbatingen: o.a. Sinterklaasactie, Paaseiwedstrijd,

Kerstmenu, Alma thinks abroad. • Actieve deelname aan en support van evenementen zoals Studentenwelkom,

Orientation Days, 24-urenloop, Love Leuven, Survival of the student. - Stille studieplaatsen ter beschikking stellen tijdens blok- en examenperiodes. - Pop-up food corners (met ontbijt, gezonde snacks, versnaperingen en consumpties) aan

Leercentrum Agora en Campusbibliotheek Arenberg tijdens blok- en examenperiodes.

Page 112: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Sociale Voorzieningen voor Studenten 86

4 Studentenadviesdiensten

4.1 Sociale Dienst

4.1.1 Algemene dienstverlening

De Sociale Dienst is een eerstelijnsdienst voor studenten van de KU Leuven.

In het academiejaar 2016-2017 registreerde de Sociale Dienst 10.161 individuele contacten met betrekking tot Belgische en internationale studenten van de KU Leuven. Tijdens de consultaties werden er 20.155 vragen gesteld.

Een belangrijke taak van de Sociale Dienst is het geven van informatie over de kosten van het studeren en de mogelijkheden om de studies te financieren. De Sociale Dienst werd dan ook het meest geconsulteerd voor info over en berekeningen van de studiefinanciering van de Vlaamse Gemeenschap (4.150 vragen), de financiële tussenkomsten van de Sociale Dienst zelf (4.851 vragen), het te betalen studiegeld (3.741 vragen) en de huurprijs in de gesubsidieerde residenties (2.677 vragen).

Ook voor informatie over hun sociaal-juridisch statuut kunnen studenten terecht bij de Sociale Dienst. Zo werden er 2.208 vragen gesteld over onder andere het recht op kinderbijslag, de onderhoudsplicht van de ouders, fiscaal ten laste blijven van de ouders, gevolgen van studentenarbeid, het recht op leefloon, studeren als uitkeringsgerechtigde werkloze, het sociaal statuut bij heroriënteren, stopzetten van studies en bij afstuderen. Studenten vinden over deze thema’s ook uitgebreide informatie op de website van de Sociale Dienst.

Ten slotte kunnen studenten ook aankloppen bij de Sociale Dienst voor een luisterend oor bij problemen, grote en kleine zorgen. Het gaat dan voornamelijk om studenten met conflicten thuis, aanpassingsproblemen, gevoelens van eenzaamheid, problemen op relationeel vlak,…. In totaal werden er 492 contacten genoteerd waarvan 37 studenten meermaals terugkwamen voor een begeleiding bij één van onze adviseurs. Er is sprake van een begeleiding als er minimaal drie gesprekken geweest zijn.

Voor internationale studenten is de Sociale Dienst vaak een soort ‘go-between’. Zij komen naar de Sociale Dienst met consumentenproblemen, met vragen bij brieven van overheidsdiensten, voor hulp bij het invullen van hun belastingformulier, voor het aanvragen van kinderbijslag voor hun kinderen, …

4.1.2 Studiefinanciering aan KU Leuven-studenten

Het Comité Studiefinanciering van de Sociale Dienst gaf 1.134 financiële tussenkomsten aan Belgische studenten en aan studenten die met Belgen worden gelijkgesteld: - 485 toelagen voor een totaal bedrag van 288.566 euro; - 96 toelagen voor kosten psychotherapie voor een totaal bedrag van 8.026 euro; - 59 leningen lange termijn voor een totaal bedrag van 101.830 euro; - 44 leningen korte termijn voor een totaal bedrag van 34.401 euro; - 349 voorschotten op de studietoelage van de Vlaamse Gemeenschap voor een totaal bedrag

van 317.491 euro. 44 studenten kregen een verminderde therapieprijs op het Studentengezondheidscentrum. 9 studenten kregen jobprioriteit.

Het Comité Studiefinanciering van de Sociale Dienst gaf 38 financiële tussenkomsten aan internationale studenten van de KU Leuven: - 6 toelagen voor een totaal bedrag van 1.867 euro; - 10 toelagen voor psycho-medische kosten voor een totaal bedrag van 243 euro; - 1 lening korte termijn voor een totaal bedrag van 800 euro. 7 studenten kregen een verminderde therapieprijs op het Studentengezondheidscentrum. 3 studenten kregen jobprioriteit. In 2016-2017 ging de Sociale Dienst verder met het project Maximumfactuur. De eerste pilootfase werd afgerond: voor 5 faculteiten werd voor één opleiding de studiekosten volledig in kaart gebracht.

Page 113: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Sociale Voorzieningen voor Studenten 87

Er werd een protocol opgesteld om universiteitsbreed op een uniforme manier de data te verzamelen en er werd een draaiboek ontwikkeld om het studiekostenbeheersingsproces te ondersteunen. In een nieuwe fase worden andere faculteiten warm gemaakt om op vrijwillige basis het studiekostenbeheersingsproces voor één opleiding te doorlopen.

4.2 Juridische Dienst Studenten

De juridisch adviseur studenten geeft juridisch advies aan studenten van de KU Leuven.

De adviseur kan worden geconsulteerd na afspraak, via mail of na doorverwijzing door een andere dienst binnen Studentenvoorzieningen. Er wordt gespecialiseerd advies verstrekt, voornamelijk over het sociaal-juridisch statuut van de student, stages en het onderwijs-examenreglement. Dit jaar werd de adviseur 1.478 maal geraadpleegd.

De vragen over studiestage gaan al jaren in stijgende lijn. De juridisch adviseur studenten werkte daarom uitgebreide vragen en antwoorden uit voor de webpagina’s over stage, evenals een lijst met de bedrijven waarmee er afspraken zijn over het te gebruiken contract. Voor stages en onderzoekswerk van KU Leuven studenten vraagt de KU Leuven dat het KU Leuven modelstagecontract wordt gebruikt, maar stagebedrijven vragen vaak aanpassingen (voornamelijk op het vlak van geheimhouding en intellectuele eigendom) of willen enkel met het eigen contract werken.

De juridisch adviseur studenten werkte met een aantal centrale diensten aan een betere (bekendmaking van de) procedure voor de aansluiting bij de familiale verzekering privé leven voor studenten. Ieder jaar zijn er immers internationale studenten die geconfronteerd worden met aanzienlijke schadebedragen omdat ze een ongeval hebben veroorzaakt tijdens hun vrije tijd en niet gedekt zijn door een familiale verzekering.

4.3 Contactpunt Interculturaliteit

Het Contactpunt Interculturaliteit werd opgericht om ervoor te zorgen dat studenten met een migratieachtergrond zich welkom voelen aan de KU Leuven met als doel een succesvolle studieloopbaan aan de KU Leuven. Voor het academiejaar 2016-2017 hebben 505 studenten via de inschrijvingsprocedure aangegeven dat ze meer informatie wensten te ontvangen over de algemene werking van het Contactpunt. Vanaf het academiejaar 2016-2017 is het Contactpunt aangesteld om ook het thema “studeren als vluchteling aan de KU Leuven’ mee op te volgen en is voor vluchtelingen en/of hun begeleiders een eerste aanspreekpunt. Om deze actoren zo efficiënt en zo correct mogelijk te informeren werden een en aantal overzichtspagina’s gemaakt op de website van de KU Leuven, www.kuleuven.be/vluchtelingen .

Tijdens dit academiejaar heeft het Contactpunt 36 informatieve vragen gekregen van toekomstige studenten en 38 begeleidingsvragen van huidige KU Leuven-studenten. De studenten die zich aangemeld hebben bij het Contactpunt hebben 2 keer een e-nieuwsbrief ontvangen met informatie over studietrainingen, ontmoetingsactiviteiten, wedstrijden, ....

Het Contactpunt is geëvolueerd van het organiseren van kleinschalige ontmoetingsactiviteiten naar grotere projecten in samenwerking met verschillende actoren. In het academiejaar 2016-2017 werd er een gespreksavond georganiseerd met Rik Torfs en Khalid Benhaddou n.a.v. zijn nieuwe boek

Avicennafonds

Dit Fonds zet zich in om de slaagkansen van studenten met een migratieachtergrond aan de KU Leuven te vergroten en om te zorgen voor een betere aansluiting met het universitaire leven. Daarnaast wil het fonds een stimulerende leer- en leefomgeving aan studenten met een verschillende levensbeschouwelijke achtergrond bieden. In het kader van het Avicennafonds werd het project ‘No talent wasted’ goedgekeurd. Het Contactpunt volgt de concrete uitwerking van de projecten Avicenna Coaching en Avicenna Career Coaching van zeer dichtbij op.

Page 114: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Sociale Voorzieningen voor Studenten 88

Ad hoc werkgroep ‘Nederlandse taalbeheersing’

De werkgroep schreef een adviesnota over de implementatie van een breed én integraal beleid rond de bevordering van taalvaardigheid Nederlands van de KU Leuven studenten. Vanaf het academiejaar 2017-2018 beogen we om 6 facultaire taalbeleidsplannen uit te werken. Hiervoor werd 75.000 euro vrijgemaakt door Studentenvoorzieningen, Onderwijsbeleid en Diversiteitsbeleid.

4.4 Contactpunt Religie en Levensbeschouwing

Het Contactpunt Religie en Levensbeschouwing is een aanspreekpunt voor studenten en faculteiten die vragen hebben rond religiebeleving aan onze universiteit. Het Contactpunt is verantwoordelijk voor de attestering in verband met het verplaatsen van examens omwille van een religieuze feestdag en dit voor héél de KU Leuven. Om deze reden werden alle faculteiten (over alle campussen heen) geïnformeerd over deze werking.

Tijdens dit academiejaar hebben 10 Vlaamse en 12 internationale studenten zich aangemeld bij het Contactpunt voor het verkrijgen van een attest ter verplaatsing van een examen/stage/lesactiviteit omwille van religieuze redenen of voor vragen van informatieve aard.

Het Contactpunt is verantwoordelijk voor de opvolging van het ruimtegebruik, de contacten met deze gemeenschappen en het nakomen van de voorwaarden zoals opgenomen in het huurcontract.

4.5 Cel Internationale Studenten

De Cel Internationale Studenten ondersteunt de groeiende groep internationale studenten door enerzijds een aanbod rond onthaal en ontmoeting te organiseren, en anderzijds waar nodig bestaande dienstverlening te optimaliseren voor internationale studenten.

4.5.1 Onthaal en ontmoeting

De Orientation Days kennen een stijgend succes. Deze dagen bieden aan de start van elk semester de nieuwe internationale studenten een week lang de kans om via infosessies, rondleidingen, infobeurzen en socio-culturele activiteiten kennis te maken met de KU Leuven, de stad Leuven en de studentenverenigingen. De ‘Living in Leuven’-enrollment sessie, één verplicht startpunt voor uitwisselingsstudenten, werd verder i.s.m. Dienst Onderwijsprocessen (admissions & inschrijvingen) op punt gesteld. Er werd ook voorbereid om hetzelfde concept als try-out voor diploma-studenten toe te passen tijdens de editie september 2017 voor de specifieke groep van VLIR-bursalen.

In 2016-2017 werden binnen het Buddy Programme 1.331 duo’s gevormd. Buddy’s helpen hun internationale student om zich thuis te voelen in zijn nieuwe omgeving. Om aan de stijgende vraag tegemoet te kunnen komen wordt er door ICTS in 2017-2018 gewerkt aan een automatisch matching systeem en wordt een projectmedewerker aangeworven om dit systeem én de kwaliteitsverbetering van het programma op te volgen.

In ontmoetingscentrum Pangaea, waar internationale en Belgische studenten op een ongedwongen manier contacten kunnen leggen, vond tijdens de periode mei-september 2017 een volledige renovatie plaats, aansluitend aan de renovatie van de residentie Home Vesalius.

4.5.2 Beleidswerk: horizontale blik Er werd dit academiejaar extra ingezet op:

Communicatie over leven en leren naar de doelgroep:

- In de Living in Leuven gids editie 2016-2017. - Het concept van de 3-maandelijkse infosessie voor internationale PhD en personeel werd mee

geëvalueerd.

Page 115: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Sociale Voorzieningen voor Studenten 89

- De keuzes van de Living in Leuven gids (een thematische insteek rond leven en leren én waar mogelijk steeds generieke informatie over doelgroepen heen) werden doorgetrokken naar de Engelstalige website van de KU Leuven. In een werkgroep met de personeelsdienst, Admissions en Internationale Rekrutering werd de basis gelegd voor een nieuwe Engelstalige landingspagina rond leven en leren met als werktitel ‘Life@KU Leuven’ over doelgroepen en campussen heen.

Intercultureel praktijkplatform en service learning

In het kader van Service Learning werd een samenwerking gestart met het vak ‘Intercultural interaction’ binnen Letteren. Drie groepen studenten kozen voor een service learning ervaring in Pangaea. De link tussen intercultureel leren, service learning en Pangaea zal in het academiejaar 2017-2018 verder versterkt worden.

Samenwerking LOKO International

Er werd een hernieuwde samenwerking met LOKO (International) opgezet met als doel synergiën en complementariteit beter af te stemmen.

4.6 Living Campus

Een Living Campus is een campus die een meerwaarde wil creëren door binnen en tussen de aanwezige activiteitendomeinen (onderwijs, onderzoek, leren en leven) ontmoeting te stimuleren en te faciliteren.

Nadat een eerste pilootproject werd uitgerold op de deelcampus Sociale Wetenschappen, werd een akkoord gegeven om een vervolgproject op te starten op campus Arenberg en campus Gasthuisberg.

In het derde projectjaar (2017) werd dus op drie campussen aan een levendige Campus gewerkt.

5 Het Studentengezondheidscentrum, een multidisciplinair centrum voor gezondheids-promotie en zorg voor studenten

Het Studentengezondheidscentrum staat binnen de Dienst Studentenvoorzieningen in voor preventieve en curatieve, fysieke en mentale gezondheidsbevordering van studenten. Concreet zijn huisartsgeneeskunde, preventieve geneeskunde, preventieve gezondheidspsychologie, psycho-therapeutische en psychiatrische zorg onderdeel van het zorgaanbod.

Het Studentengezondheidscentrum bestaat uit twee klinische teams, ondersteund door een gemeen-schappelijk logistiek team: de studentenartsen waar studenten terecht kunnen voor huisartsgeneeskunde en preventief eerstejaarsonderzoek (EJO) en de psychologen en psychiaters waar studenten terecht kunnen voor indicatiestelling en advies en voor behandeling van psychische klachten en stoornissen.

Naast rechtstreekse dienstverlening aan studenten, heeft het Studentengezondheidscentrum een adviesfunctie naar andere diensten toe betreffende fysieke en mentale gezondheidsthema’s en neemt het naar het beleid toe een signaalfunctie op betreffende deze thema’s in de studentenpopulatie. Het Studentengezondheidscentrum is een opleidingsplaats voor huisartsen, psychotherapeuten en psychiaters in opleiding. Stafleden van het Studentengezondheidscentrum vormen, samen met externe experten, de medische adviesgroep. Zij geven een advies in het kader van complexe vragen van studenten voor redelijke aanpassingen of uitzonderingen, gebaseerd op medische redenen.

Het Studentengezondheidscentrum is toegankelijk voor studenten van KU Leuven, UC Leuven-Limburg (Campus Comenius), LUCA School of Arts Campus Lemmens en Vlerick en werkt in het kader van de integratie mee aan kennisdeling en synergie ten bate van dienstverlening aan studenten. Buitenlandse studenten zijn voor de universiteit en voor het Studentengezondheidscentrum een specifieke doelgroep waar extra aandacht naar uitgaat.

Page 116: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Sociale Voorzieningen voor Studenten 90

5.1 Huisartsen

De eerste kerntaak van de huisartsen is curatieve eerstelijnsgezondheidszorg, waargemaakt door huisartsen die ruime ervaring hebben met de specifieke gezondheidsproblemen van jongvolwassenen en deze kunnen kaderen in hun onderwijssituatie. Specifieke gezondheidsproblemen in de doelgroep studerende jongvolwassenen blijken vooral contraceptievragen, SOA en gynaecologie, virale infecties, orthopedie en trauma, alsook psychische klachten. De huisartsen bieden voor dit laatste eerstelijnsopvang en opvang op acute momenten en verwijzen indien nodig intern/extern door. De synergie tussen huisartsen, psychologen en psychiaters speelt hierin een belangrijke rol. Er is mogelijkheid tot overleg, snelle verwijzing en, op indicatie, inzage in het elektronisch dossier. Zo kan gezamenlijk een goede continuïteit van hulpverlening geboden worden. Er is ruime expertise uitgebouwd in de zorg voor internationale studenten, die ongeveer een derde van de consultaties bij de huisartsen plegen. Voor hen en hun gezinsleden zijn onze huisartsen de coördinator voor gezondheidszorg hier in België en vaak ook vertrouwenspersoon.

De tweede kerntaak van de huisartsen betreft de preventieve gezondheidszorg, vooral voor eerstejaarsstudenten in het EersteJaarsOnderzoek (EJO). Hierbij worden eerstejaars generatie-studenten, studenten die zich voor het eerst inschrijven voor hoger onderwijs in de leeftijdscategorie 17-18 jaar, uitgenodigd voor een bio-psychosociale screening. Op deze manier wordt een vinger aan de pols gehouden op het vlak van gezondheid in de populatie nieuw startende studenten aan onze instelling.

Daarnaast verlenen de artsen gezondheidsvoorlichting op maat van studenten en worden individuele verwijzingen geregeld naar interne en externe diensten van diverse aard (niet enkel medisch). De huisartsen zijn tevens coördinator van en permanent bereikbaar voor eerste opvang voor studenten bij schokkende gebeurtenissen op de campus.

De huisartsen bieden opleidingsplaatsen aan Huisartsen in Opleiding (HAIO’s) voor de Faculteit Geneeskunde.

5.1.1 Huisartsen in cijfers academiejaar 2016-2017

Voor de curatieve eerstelijnsgezondheidszorg werden 18.548 diagnoses gesteld tijdens 12.805 raadplegingen en huisbezoeken bij 6.425 studenten. Meer dan een derde van deze groep zijn internationale studenten, 2% daarvan was een relatie van een internationale student. Aantal raadplegingen per instelling

KU Leuven 92% KU Leuven campus Groep T 3,8% LUCA School of Arts campus Lemmens 1,4% Vlerick Business School campus Leuven 0,1% Aantal raadplegingen per groep

Groep Humane Wetenschappen 42,5% Groep Wetenschap & Technologie 27,5% Groep Biomedische Wetenschappen 22% Bachelorstudenten 42,5% Masterstudenten 39,5% Doctoraatstudenten 15% De belangrijkste redenen voor een consultatie zijn:

Urogenitale klachten 23% Luchtwegenaandoeningen 17,5% Preventieve raadplegingen 10% Huidaandoeningen 11% Orthopedie en traumatologie 9,5% Maagdarmklachten 8,5% Psychische aandoeningen 4,5%

Page 117: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Sociale Voorzieningen voor Studenten 91

In het kader van de opdracht tot preventieve gezondheidszorg werden 1.779 onderzoeken uitgevoerd in het kader van het eerstejaarsonderzoek (EJO). Het nakijken van vaccinatiegegevens maakt deel uit van het EJO; ontbrekende vaccins worden toegediend en bij twijfel wordt vaccinnet geraadpleegd en zo nodig contact opgenomen met het CLB.

Resultaten Eerstejaarsonderzoek

Lichamelijke klachten 20,9% Allergie 4,9% Rugklachten 6,0% Acné 2,3% Hoofdpijn 1,1% Psychische klachten in het heden 34,3% Psychische klachten in het verleden 11,1% Slaapstoornissen 10,4% Familiale of relationele problemen 3,1% Faalangst 5,0% Depressie 1,9% Zelfmoordgedachten of pogingen 0,3% Behandeling bij psycholoog of psychiater: 2,9% Aanpassing/eenzaamheid 4,8%

Het rookgedrag bij de jongens is licht gedaald en bij meisjes licht gestegen; voor beide groepen is het rookgedrag laag in vergelijking met leeftijdsgenoten op populatieniveau. 11,6% van de jongens rookt (7,6% gelegenheidsrokers, 4% echte rokers). 7,4% van de meisjes rookt (5,3% gelegenheids-rooksters, 2,1% echte rooksters). Het aandeel jongens dat aangaf ooit met cannabis te experimenteren bedraagt 8,4%. Van de jongens gebruikt 3,5% regelmatig cannabis. Bij de meisjes experimenteerde 5,3% ooit en gebruikt 0,5% regelmatig cannabis.

5.2 Psychologen en psychiaters

Het team van psychologen en psychiaters van het Studentengezondheidscentrum biedt preventieve en curatieve psychologische, psychotherapeutische en psychiatrische zorg voor studenten. Daarnaast geven we ook advies over deze zorg aan alle betrokkenen. Centrale doelstelling is enerzijds studiebelemmerende factoren maximaal reduceren en anderzijds kansen bieden om diverse talenten optimaal te helpen ontplooien.

Studenten kunnen rechtstreeks zonder verwijzing, binnen de drie dagen terecht bij een psycholoog of psychiater voor een ‘aanmeldingsgesprek’ en diagnostische screening. Dit garandeert een snelle eerste evaluatie van vragen aangaande psychische problemen. Nadien is er een vlotte doorstroom naar intern of extern behandelaanbod. Er worden ook rechtstreeks toegankelijke workshops en trainingen aangeboden met nadruk op gezondheidsvoorlichting en/of preventie van gezondheidsproblemen zoals stress en slaapproblemen.

Er is een uitgebreid aanbod psychologische en psychotherapeutische begeleidingen, individueel of in groep gericht op de behandeling van specifieke en frequent voorkomende psychische problemen onder studenten: faalangst, uitstelgedrag, aandachts- en organisatiedeficiëntie in de context van ADHD, gebrekkige sociale vaardigheden, eetproblemen, veralgemeende angst, piekeren…. Psychiatrische diagnostiek gebeurt enkel na verwijzing door de huisartsen, psychologen of de zorgcoördinatoren van Dienst Studeren en Functiebeperking.

Medewerkers van faculteiten en andere diensten kunnen terecht bij onze psychologen en psychiaters voor consult, info en advies.

Bijzondere aandacht gaat reeds jaren uit naar suïcidepreventie. In de preventieve werking investeert het team van psychologen en psychiaters sterk in de uitwerking en implementatie van het MindMates project (www.mindmates.be).

Tot slot bieden we ook, in samenwerking met de universitaire opleidingscentra, opleidingsplaatsen aan voor psychotherapeuten en psychiaters in opleiding.

Page 118: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Sociale Voorzieningen voor Studenten 92

5.2.1 Psychologen en psychiaters in cijfers academiejaar 2016-2017

In 2016-2017 werden in totaal 2.076 dossiers behandeld, dat is een duidelijke stijging tov vorig jaar (n=1868). Er werden 1.647 dossiers geopend (of opnieuw geopend), er liepen 429 behandelingen door en 1234 dossiers werden afgesloten. Een toename in nieuwe dossiers en een daling in afsluiting van dossiers weerspiegelt dat er meer capaciteit ingezet wordt op aanmeldingen én het aanbieden van een kort traject dan voorheen. De beoogde doelstelling van vlotte instroom en accentverschuiving naar kortdurend werken, is bereikt.

In 2016-2017 waren er 6.895 face to face contacten. 1.564 hiervan waren aanmeldingsgesprekken; 362 psychiatrische intakes; 661 psychiatrische consultaties; 3.904 psychotherapeutische gesprekken en 404 andere gesprekken (crisisgesprek, verwijzingsgesprek, adviesgesprek, diagnostiek, …). Er waren 267 no shows voor de face to face contactmomenten (tov 339 in 2015-2016).

We herschikten het intern psychotherapeutisch aanbod. De meerderheid van de behandelingen gebeuren binnen 12 sessies. We werken hierbij doelgericht en maken maximaal gebruik van versterkende interventies.

Daarnaast werd het groepsaanbod uitgebreid.

Er vonden 34 groepen plaats:

- 6 groepen voor studenten met ernstige faalangst

- 2 groepen voor studenten met ernstige procrastinatieproblematiek

- 4 groepen waarbij de combinatie van faalangst en extreem uitstellen wordt aangepakt

- 2 groepen rond interactionele problemen

- 1 groep Mindful eten

- 2 sociale vaardigheidsgroepen

- 2 groepen Mindfulness

- 2 workshops stressbeheersing

- 2 groepen rond angst

- 4 groepen rond depressie

- 3 groepen rond slaap

- 2 groepen rond ADHD, planning en organisatie

- 2 groepen rond piekeren

- 13 Nederlandstalige en 4 Engelstalige workshops ‘Upgrade your mind’ van MindMates

Vrouwen (64%) consulteren meer dan mannen (36%). De belangrijkste aanmeldingsklachten waren studiegerelateerde problemen (faalangst, uitstelgedrag, concentratieproblemen), depressieve stemming, angstklachten, gebrek aan zelfvertrouwen, slaapproblemen en vermoeidheid en relationele problemen met ouders of partner.

De groep studenten die thuis worden geconfronteerd met psychische problemen blijft aanzienlijk: 25% van de studenten die op intake kwamen heeft ouders met psychiatrische of ernstige psychische problemen (de zogenaamde KOPP-kinderen) en 13% heeft een broer of zus met psychiatrische problemen. 40% van onze cliënten deed voordien al beroep op ambulante hulpverlening voor psychische problemen en 4% van onze cliënten werd omwille van psychische problemen gehospitaliseerd.

5.3 Vertrouwenspersoon voor KU Leuven-studenten

Het afgelopen academiejaar is er een forse stijging geweest van het aantal studenten die melding hebben gedaan over grensoverschrijdend gedrag. In een werkgroep grensoverschrijdend gedrag is er gewerkt aan een overkoepelend draaiboek en een gemeenschappelijke visie rond hoe met dit thema

Page 119: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Sociale Voorzieningen voor Studenten 93

aan de slag te gaan, waarbij zowel de vertrouwenspersoon personeel, vertrouwenspersoon studenten (valt onder het Studentengezondheidscentrum) en een aantal andere experten hebben meegewerkt.

Als uitkomst van dit draaiboek is er een meldpunt grensoverschrijdend gedrag opgericht. De bedoeling hiervan is om studenten, personeel en derden wegwijs te maken zodat ze de weg kunnen vinden wanneer ze hiermee te maken krijgen.

5.4 MindMates

Uit het wetenschappelijk onderzoek naar de mentale gezondheid van KU Leuven-studenten, blijkt dat er bij studenten een hoog voorkomen is van psychische problemen en suïcidaal gedrag gecombineerd met een lage frequentie van hulp zoeken. Ter bevordering van de mentale gezondheid van studenten ontwikkelde het Studentengezondheidscentrum in dit kader een universiteitsbreed preventieproject: MindMates.

Met een omvattend preventieprogramma en peer support initiatieven, wil MindMates volgende doelstellingen realiseren:

- Studenten beter informeren over het belang van zorg voor de mentale gezondheid, als belangrijk aspect van de persoonswording en van het leven als student;

- Sensibiliseren: taboe en stigma doorbreken omtrent (hulp voor) psychische problemen; - Informatie over het hulpaanbod dichter bij de studenten brengen; - Belang van verbondenheid en sociale netwerkvorming cultiveren en faciliteren, met bijzondere

aandacht voor studenten die sociaal geïsoleerd zijn en/of twijfelen over het zoeken van hulp; - Signaalherkenning en verwijzing naar professionele hulp bevorderen; - Vroegdetectie van psychische problemen en verwijzing naar gepaste hulp.

In 2016-2017 werden volgende initiatieven georganiseerd: event Meat and Eat with MindMates, mindfulness-initiatie vooraf aan de blok. En daarnaast ook de jaarlijks terugkerende workshops voor studenten, alsook de mindbuddywerking.

Page 120: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Sociale Voorzieningen voor Studenten 94

Page 121: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Resultatenrekening 95

DE RESULTATENREKENING VAN DE KU LEUVEN

1 Inleiding

Conform het universitair boekhoudbesluit van 21 december 2007 zijn de universiteiten gehouden om een financiële administratie te voeren die een volwaardige bedrijfseconomische view geeft op de financiële data, op basis van opbrengsten en kosten. Tevens moet de jaarrekening, aanvullend op de controles door het Rekenhof, de regeringscommissaris en de afgevaardigde van financiën, geattesteerd worden door een bedrijfsrevisor. De jaarrekening 2017 die door de Raad van Bestuur van de universiteit werd goedgekeurd op 27 maart 2018 en waarvan de belangrijkste staten hierna kort worden besproken, werd opgesteld overeenkomstig dit regelgevend kader en kreeg van de bedrijfsrevisor een goedkeurende verklaring zonder voorbehoud.

De jaarrekening 2017 vergelijkt de resultaten 2017 met 2016. 2 Bespreking van de resultaten 2017 2.1 Bedrijfsopbrengsten

In 2017 heeft de KU Leuven bedrijfsopbrengsten gerealiseerd voor €980,1 miljoen. Van dit totaalbedrag hebben €902,0 miljoen of 92,0% betrekking op onderwijs, onderzoek en dienstverlening, €16,7 miljoen of 1,7% op giften, schenkingen en legaten en €61,4 miljoen of 6,3% op andere bedrijfsopbrengsten (o.a. recuperaties kosten van derden en huuropbrengsten niet-sociale sector).

De bedrijfsopbrengsten liggen €21,2 miljoen of 2,1% lager dan in 2016, voornamelijk ingevolge de evoluties in de vierde geldstroom en meer bepaald de licentie-inkomsten zoals eerder ook begroot.

De toename van de 1ste geldstroom met €18,6 miljoen kan deels toegeschreven worden aan volgende tegengestelde bewegingen op de werkingsuitkeringen (+€19,0 miljoen): - +€6,8 miljoen door het uitvoeren van de klik binnen de basistoelage; - +€5,8 miljoen door een enveloppe-indexering1 waarbij enkel de looncomponent geïndexeerd werd

aan 1,90%; - +€4,7 miljoen door de decretaal ingestelde groeipaden binnen de basistoelage (+€1,9 miljoen) en

binnen de aanvullende onderzoeksmiddelen (+€2,8 miljoen); - +€1,4 miljoen ingevolge een daling van de verlegging van de werkingsuitkeringen (d.i. een opbrengst

met een negatief teken); - +€0,7 miljoen door een stijging van de uitkering werkgeversbijdrage; - -€0,2 miljoen ingevolge een netto-daling van de KU Leuven-marktaandelen binnen de basistoelage

en de nevenenveloppen; - -€0,2 miljoen voornamelijk ingevolge de indexering met 1,90% van de in 2011 en 2015 ingestelde

lineaire besparingen. Het saldo (-€0,4 miljoen) wordt verklaard door de daling van de DGD-uitkeringen (-€1,3 miljoen) en de stijgingen van de investeringsuitkeringen (+€0,5 miljoen) en de sociale toelagen (+€0,4 miljoen).

Voor een correcte interpretatie van de realiteit is het aangewezen om de stijging van de werkingsuitkeringen 2017 versus 2016, aanvullend op bovenstaande variantieanalyse, te belichten vanuit een breder perspectief. Sinds 2011 wordt er door de Vlaamse Overheid op de basistoelage een lineaire besparing toegepast. In 2017 bedraagt deze besparing voor de KU Leuven €3,9 miljoen. Bijkomend is er vanaf 2015 een extra lineaire besparing (“haircut”) ingesteld op de basistoelage waarvan de KU Leuven eind 2017 €6,1 miljoen draagt. De totale impact op de KU Leuven-bedrijfsopbrengsten 2016 van de in 2015 en 2016 ingestelde besparingen op de basistoelage werd vorig jaar becijferd op €23 miljoen. Deze €23 miljoen besparingen werken onverkort door in 2017 en betreffen, bovenop de ingestelde lineaire besparing (“haircut”) op de basistoelage, een derving van voorziene groei en effectieve besparingen op de nevenenveloppen (cf. de toelichting van de besparingsmaatregelen in de Jaarrekening en Jaarverslag 2016).

De toename in de 2de geldstroom met €9,4 miljoen wordt verklaard door de volgende bewegingen:

1 Indexering met 1,52% (=80% * 1,90%) voor alle enveloppes met uitzondering van de wettelijke en conventionele werkgeversbijdrage die geïndexeerd werd aan 1,90% (=100% * 1,90%).

Page 122: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Resultatenrekening 96

- een toename van de BOF-middelen met €4,9 miljoen. Deze stijging wordt verklaard door twee tegengestelde bewegingen. Enerzijds is de globale Vlaamse enveloppe van het BOF toegenomen met €14,4 miljoen, waarvan €5,8 miljoen voor de KU Leuven, als gevolg van een reële aangroei en van een indexering. Anderzijds is het marktaandeel van de KU Leuven (cf. de BOF-sleutel) afgenomen, wat resulteert in een daling van de toelage met €0,9 miljoen;

- een toename van de FWO-inkomsten met €4,2 miljoen. Deze stijging wordt verklaard door enerzijds een toename van het totaal beschikbare FWO projectbudget op Vlaams niveau en anderzijds een stijging van het KU Leuven–marktaandeel in de FWO-projecttoekenningen van 47,59% in 2016 naar 49,13% in 2017;

- een stijging van de overheidsbijdragen voor de Interuniversitaire attractiepolen (IUAP) met €0,6 miljoen. Omwille van het feit dat de IUAP-projecten na een toegekende verlenging, definitief eindigden per 31 december 2017, treedt er in 2017 een inhaalbeweging op in de uitgaven en bijgevolg ook in de inkomsten na matching2;

- een afname van de IWT bench fees (specialisatiebeurzen) met €0,3 miljoen. Deze bench fees faseren geleidelijk aan uit als gevolg van de overname van dit financieringskanaal door het FWO na de integratie van het IWT in het Vlaams Agentschap Innoveren en Ondernemen (VLAIO).

De daling in de 3de geldstroom met €0,4 miljoen is vooral te verklaren door volgende tegengestelde bewegingen: - de afname van de inkomsten afkomstig van de Vlaamse Gemeenschap (-€5,5 miljoen) door de

combinatie van: • de afname van de andere bijdragen Vlaamse Gemeenschap met €7,2 miljoen, vooral als gevolg

van lagere inkomsten vanwege het FWO m.b.t. de financieringen voor middelzware en zware onderzoeksinfrastructuur (-€8,0 miljoen) gelet op de projectcyclus van oproepen, selecties en toekenningen. In 2016 vonden er enkele significante aankopen plaats met een grote impact op de uitgaven en bijgevolg ook op de inkomsten na matching, waarna in 2017 de uitgaven en de overeenkomstige inkomsten na matching terugliepen. Deze daling wordt deels gecompenseerd door hogere inkomsten voor de cofinanciering in Efro/Interreg projecten (+€1,0 miljoen);

• de afname van de inkomsten voor toegepast onderzoek vanwege FWO en VLAIO met €2,4 miljoen, hoofdzakelijk bij de TETRA- en SBO-projecten. Door de reorganisatie bij het IWT werden zowel de SBO- als TBM-programma’s overgeheveld naar het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek. De in 2016 goedgekeurde SBO-projecten konden hierbij pas opstarten vanaf 1/1/2017. Ook een groot deel van de nieuwe TBM-projecten werden pas opgestart in de loop van boekjaar 2017. Deze latere opstart zorgt voor een afname van de inkomsten in 2017;

• de toename in de ontvangsten van het Industrieel Onderzoeksfonds (IOF) met €2,7 miljoen door de combinatie van een toename in de te verdelen IOF-middelen op Vlaams niveau (impact voor KU Leuven: +€2,5 miljoen) en een lichte toename van het marktaandeel van de KU Leuven van 45,12% in 2016 naar 45,80% in 2017 (+€0,2 miljoen);

• hogere inkomsten van andere Vlaamse intermediaire organisaties (+€0,8 miljoen) als resultante van volgende tegengestelde bewegingen: enerzijds hogere inkomsten vanwege Flanders Make (+€0,7 miljoen) en VIB (+€0,5 miljoen) en anderzijds lagere inkomsten vanwege SIM (-€0,3 miljoen), Imec/iMinds (-€0,1 miljoen) en Flanders Food (-€0,1 miljoen);

• een toename van de inkomsten van de Vlaamse Gemeenschap onder code A.3.2.1 (+€0,6 miljoen) te verklaren door: o een toename van de middelen voor het Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin

(+€0,9 miljoen), het Steunpunt Werk (+€0,4 miljoen), het Steunpunt Wonen (+€0,4 miljoen), het Steunpunt Beleidsgericht Onderwijsonderzoek (+€0,4 miljoen), de ECOOM projecten (+€0,3 miljoen) en de YouReCa/JuMo middelen (+€0,7 miljoen);

o een afname van de inkomsten m.b.t. de vroegere Steunpunten 2012-2016 (-€1,5 miljoen), ICCS projecten3 (-€0,2 miljoen), Loopbanen in het Secundair Onderwijs (-€0,2 miljoen),

2 Noteer dat het IUAP-programma vanaf 2018 vervangen wordt door het nieuw op te starten EOS-programma (waarbij EOS staat voor “The Excellence of Science”). Het EOS-programma wil gezamenlijk fundamenteel wetenschappelijk onderzoek tussen onderzoekers van de Vlaamse en Franstalige gemeenschap promoten door het financieren van vierjarige onderzoeksprojecten in alle wetenschapsdomeinen. De betrokken Vlaamse instellingen zullen hun financiering ontvangen via het FWO; de betrokken Franstalige instellingen via het FNRS. 3 ICCS staat voor “International Civic and Citizenship Education Study”.

Page 123: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Resultatenrekening 97

Motiverend Coachen (-€0,2 miljoen), ESF-projecten (-€0,2 miljoen), OBPWO projecten4 (-€0,1 miljoen) en de School of Education (-€0,1 miljoen).

- hogere inkomsten vanwege internationale organen (+€4,0 miljoen). Dit is het gevolg van enkele tegengestelde bewegingen: de gestegen inkomsten vanwege de Europese Unie (+€3,1 miljoen), hoofdzakelijk door een

stijging van de inkomsten m.b.t. H2020-projecten (+€9,8 miljoen) en Efro/Interreg-subsidies (+€2,4 miljoen) terwijl er voor het uitfaserende FP7-programma een daling genoteerd wordt van €9,1 miljoen;

de toegenomen inkomsten vanwege internationale instellingen (+€0,9 miljoen), hoofdzakelijk door de hogere inkomsten in het kader van de US federal & private funding organisaties (+€0,7 miljoen) en de hogere subsidies ontvangen vanuit het Europees Investeringsfonds (EIF) (+€0,4 miljoen), terwijl de inkomsten voor projecten toegekend door het European Space Agency dalen met €0,2 miljoen;

- hogere inkomsten van de federale overheid excl. IUAP (+€1,4 miljoen). Deze stijging wordt verklaard door een toename in de inkomsten vanwege VLIR-UOS (+€0,5 miljoen, hoofdzakelijk via de toekenning van de nieuwe programma’s Global Minds5 en Organisatiekosten), vanwege het Federaal Wetenschapsbeleid (+€0,7 miljoen, vooral op het niveau van het BRAIN-onderzoeksprogramma) en vanwege verschillende overheidsdiensten (+€0,2 miljoen, in hoofdzaak binnen de projecten toegekend door de FOD Volksgezondheid en het Riziv);

- daling in de inkomsten van steden en provincies (-€0,3 miljoen) als gevolg van een afname in de cofinanciering van Efro/Interreg projecten en een daling van diverse subsidies.

De inkomsten van de 4de geldstroom nemen af met €46,4 miljoen. Deze daling is vooral te verklaren door lagere valorisatieopbrengsten binnen KU Leuven Research & Development (-€50,7 miljoen), als gevolg van het aflopen van de octrooibescherming voor Tenofovir op 17 mei 2017 en de nieuwe, lagere licentiebetalingen vanwege Gilead Sciences voor de actieve stof TAF (een verdere ontwikkeling van Tenofovir). De daling wordt gedeeltelijk gecompenseerd door hogere opbrengsten uit contractonderzoek met de privésector (+€2,9 miljoen) en opbrengsten uit contractonderzoek met de privésector met overheidssteun (+€1,2 miljoen). De andere opbrengsten verbonden aan onderwijs, onderzoek en dienstverlening dalen met €2,3 miljoen. Deze daling wordt verklaard door volgende tegengestelde bewegingen:

- de afname met €5,0 miljoen onder rubriek A.5.6 Andere. Deze afname betreft vooral: een daling in de ingehouden bedrijfsvoorheffing op de bezoldigingen van wetenschappelijke

medewerkers ter stimulering door de Belgische overheid van het wetenschappelijk onderzoek met €6,2 miljoen. Deze daling wordt verklaard door de registratie van hogere over te dragen opbrengsten in het kader van de excellentie- en programmafinanciering (impact op de opbrengsten: -€7,0 miljoen) die deels gecompenseerd wordt door hogere ontvangen defiscalisatiemiddelen (+€0,4 miljoen ingevolge de indexering van de lonen en +€0,4 miljoen door een VTE-toename bij de statuten die in aanmerking komen voor de defiscalisatiemaatregel);

lagere ingehouden bedrijfsvoorheffing ingevolge de opheffing vanaf 1/4/2016 van de regeling m.b.t. de niet door te storten bedrijfsvoorheffing in het kader van de wet d.d. 17 mei 2007 (B.S. 19.06.2007) en de Economische herstelwet d.d. 27 maart 2009 (B.S. 07.04.2009), de zogenaamde IPA-korting, in het kader van de federale taks shift (-€1,1 miljoen);

hogere onderwijstoelagen (+€1,1 miljoen). Op cashbasis zijn de onderwijstoelagen gestegen met €2,7 miljoen ten opzichte van 2016 vooral voor de onderwijstoelagen vanwege het Uitvoerend agentschap onderwijs, audiovisuele media en cultuur van de Europese Unie en het Vlaams Agentschap Innoveren en Ondernemen. Het verschil (-€1,6 miljoen) is te verklaren door de toerekening (in afdeling VIII Bedrijfseconomische afdeling) van geïnde onderwijstoelagen aan het volgende boekjaar, conform het boekhoudkundig overeenstemmingsprincipe;

hogere opbrengsten uit de verkoop van proefdieren (+€0,6 miljoen); hogere sponsoring (+€0,2 miljoen);

4 OBPWO is de afkorting voor “Onderwijskundig beleids- en praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek” 5 Global Minds heeft als doel om de capaciteit en kennis van de Vlaamse universiteiten m.b.t. ontwikkelingssamenwerking uit te bouwen en uit te diepen door in te zetten op strategische niches/thema’s relevant voor de Belgische ontwikkelingssamenwerking.

Page 124: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Resultatenrekening 98

diverse kleine mutaties (+€0,4 miljoen). - de toename in opbrengsten uit de reguliere studiegelden (+€2,5 miljoen). Deze wordt verklaard door

verschillende factoren: de aangroei van de studentenpopulatie (+€0,8 miljoen), de indexering van de studiegelden met 1,81% (+€0,6 miljoen) en de inning van meer verhoogde studiegelden voor manama opleidingen en voor niet-EER studenten binnen specifieke reguliere opleidingen (+€1,1 miljoen);

- de stijging in inkomsten uit andere inschrijvingsgelden (+€0,6 miljoen). Deze inkomsten zijn vrij volatiel want ze zijn in functie van het al dan niet doorgaan van specifieke initiatieven.

Het saldo van de variantie in de bedrijfsopbrengsten 2017 versus 2016 (-€0,1 miljoen) wordt verklaard door de toename van de inkomsten uit giften, schenkingen en legaten (+€3,6 miljoen) en de afname van de andere bedrijfsopbrengsten (-€3,7 miljoen). De daling van de andere bedrijfsopbrengsten wordt grotendeels verklaard door de daling in diverse andere subsidies, zoals o.a. de subsidies van de Vlaamse Gemeenschap m.b.t. het archievendecreet en de ontvangen subsidies en premies in het kader van onroerende investeringen (-€1,9 miljoen), de lagere BTW-recuperatie op algemene kosten als gemengd BTW-belastingplichtige (-€0,9 miljoen) en de lagere doorrekeningen door de Technische Diensten (-€0,8 miljoen). 2.2 Bedrijfskosten

De bedrijfskosten bedragen in 2017 €933,9 miljoen en nemen in vergelijking met 2016 af met €20,8 miljoen of -2,2%. Deze procentuele afname ligt in lijn met de daling van de bedrijfsopbrengsten (-2,1%).

Gedetailleerd naar kostensoorten zien de bedrijfskosten er als volgt uit: Miljoenen € % - aankoop goederen 11,2 1,2% - diensten en diverse goederen 240,3 25,7% - bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen 603,7 64,7% - afschrijvingen 56,4 6,0% - waardeverminderingen op

voorraden en handelsvorderingen 0,0 0,0% - voorzieningen voor risico’s en kosten 2,0 0,2% - andere bedrijfskosten 20,3 2,2% Totaal 933,9 100,0% De €20,8 miljoen afname van de bedrijfskosten versus 2016 wordt verklaard door volgende bewegingen. Bij de interpretatie ervan dient rekening te worden gehouden met het feit dat de mix tussen de kostensoorten van jaar tot jaar verschilt in functie van de aard van de onderzoeks- en andere projectactiviteiten die worden uitgevoerd. De aankopen van goederen nemen in 2017 toe met €5,2 miljoen. Deze toename wordt verklaard door hogere kosten voor meubilair (+€1,2 miljoen) en uitrusting (+€4,0 miljoen). Betreffende kosten stijgen dit jaar terug naar een niveau dat vergelijkbaar is met 2015 omdat de waardering van de ijzeren voorraad einde 2017 gebeurde aan hetzelfde prijzenpeil als einde 2016, terwijl in 2016, conform de waarderingsregels, een vijfjaarlijkse prijsherziening plaatsvond die toen een neerwaarts effect had op de kosten van code 60.6 De diensten en diverse goederen nemen in 2017 toe met €6,3 miljoen of 2,7%. Deze mutatie wordt vooral verklaard door hogere kosten m.b.t. onroerende goederen (+€5,6 miljoen). Hieronder worden onder meer begrepen: het groot en klein onderhoud, herstellingen, de huur van terreinen en gebouwen, de schoonmaak door derden enz. De bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen stijgen in 2017 met €18,4 miljoen of 3,2%: - +€11,3 miljoen wordt verklaard door het doorwerken van de indexering van de lonen in juli 2016 en

de indexering van de lonen in juli 2017;

6 De hogere waardering op de balans door de prijsherziening vertaalt zich in het jaar van de herziening in een kost voor aankopen van goederen met een negatief teken voor datzelfde bedrag.

Page 125: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Resultatenrekening 99

- +€9,0 miljoen betreft een VTE-toename met 150,9 eenheden, van 8.631,0 in 2016 tot 8.781,9 in 20177; zie verder voor aanvullende toelichting/duiding;

- +€1,4 miljoen voor de RSZ-werkgeversbijdragen door een inhaalbeweging in de wijzigende DmfA-aangiftes8 voor 2014 en 2015;

- +€1,3 miljoen betreft overige mutaties en wijzigingen in de mix van het personeelsbestand, als gevolg van de in- en uitstroom van medewerkers, tredeverhogingen en promoties;

- +€0,6 miljoen is het gevolg van de toename van de kosten (door indexering en volumestijgingen) van de groepsverzekering voor het ATP, de groepsverzekering voor het BAP (onderzoekskader) en de overlijdensverzekering voor jonge ZAP-leden;

- de stijgingen worden gecompenseerd door lagere kosten ingevolge: een lagere uitbetaling van uitvindersaandelen en bijwedden (-€3,5 miljoen); het doorwerken van de bijstelling van de RSZ-parameters in het kader van de federale taks shift

(-€1,7 miljoen) 9.

De stijging van het aantal VTE (+150,9 eenheden) situeert zich vooral binnen het ATP (+89,8 VTE), AAP/BAP/OP1&2 (+56,6 VTE), de bursalen onderworpen aan RSZ (+11,7 VTE), de gastprofessoren (+1,7 VTE) en het contractueel ATP (+2,0). Er treedt een daling op bij het ZAP/OP3 (-10,3 VTE) en het contractueel AP (-0,6 VTE). De toename bij het ATP (+89,8 VTE) betreft: - bijkomende aanstellingen op competitief verworven middelen en op beleidsruimte (+41,3 VTE); - de uitvoering van de groeipaden zoals voorzien in de “RE-normering” bij de geïntegreerde

campussen, de overname van personeelsleden van de hogescholen n.a.v. de afbouw van de gemengde lijsten en de uitbouw van de gezamenlijke opleiding Handelswetenschappen met UHasselt (samen +17,69 VTE);

- de uitbreiding van de VTE-enveloppe bij de algemene en ondersteunende diensten (+11,80 VTE); - de gewijzigde invulling van de RE/VTE-enveloppen (onder meer door omzetting van

praktijkassistenten naar het ATP-onderwijsverzorgend kader) en overige beperkte bijstellingen van de RE/VTE-enveloppen (+13,29 VTE);

- de bijkomende personeelsinzet voor diversiteitsbeleid bij de studentenadviesdiensten en een hogere invulling van het personeelskader bij de studentenvoorzieningen (+5,72 VTE).

De toename bij het AAP/BAP/OP1&2 (+56,6 VTE) betreft voornamelijk bijkomende aanstellingen op competitief verworven middelen en op beleidsruimte (+69,2 VTE); deze toename wordt deels gecompenseerd door de gewijzigde invulling van de RE-enveloppen (-12,6 VTE).

De volumedaling bij het ZAP/OP3 (-10,3 VTE) heeft volgende samenstelling: - de toename van het ZAP in het kader van het ZAP-groeipad uit het integratiedecreet (+8,8 VTE); - een uitbreiding van de Tenure track mandaten (+10,6 VTE); - de daling bij het reguliere OP3-kader (-23,8 VTE) en het reguliere ZAP (-0,2 VTE); - het lager BOFZAP-volume (-5,7 VTE).

7 Noteer dat deze VTE-cijfers uitsluitend betrekking hebben op verbruiks-VTE voor bezoldigde personeelsleden. 8 DmfA is een afkorting voor Déclaration multifonctionnelle / multifunctionele Aangifte en vervangt sinds 2003 de RSZ-kwartaalaangifte. 9 Dit betreft de resultante van volgende bijstellingen van de parameters m.b.t. de RSZ-werkgeversbijdragen vanaf 1/4/2016: - Voor personeel dat niet ten laste van de werkingstoelagen wordt gefinancierd dalen, met uitzondering van de jobstudenten

en de bursalen met beperkte RSZ, de bijdragepercentages vanaf 1/4/2016 van ±34,2% naar ±31,9%. De bijgestelde aanpak resulteert in een minkost t.o.v. 2016 van circa -€1,0 miljoen;

- Voor het personeel binnen Afdeling I Werking dalen, met uitzondering van het vast ZAP, het vast integratiekader en de jobstudenten, de bijdragepercentages vanaf 1/4/2016 van ±26,6% naar ±24,4%. Dit resulteert in een minkost t.o.v. 2016 van circa -€0,6 miljoen;

- De nieuwe berekeningswijze voor de structurele bijdragevermindering bestaat enerzijds in een verlaging van de forfaitaire korting en anderzijds in een relatieve toename van de lage lonencomponent. Dit resulteert in een beperkte daling van de personeelskosten t.o.v. 2016 met circa -€0,1 miljoen.

Naast de bijstelling van de RSZ-werkgeversbijdragen omvat de federale taks shift ook de opheffing vanaf 1/4/2016 van de niet door te storten bedrijfsvoorheffing in het kader van de wet d.d. 17 mei 2007 (B.S. 19.06.2007) en de Economische herstelwet d.d. 27 maart 2009 (B.S. 07.04.2009), de zogenaamde IPA-korting (zie hoger). Het wegvallen van de IPA-korting resulteert in een vermindering van de opbrengsten t.o.v. 2016 met €1,1 miljoen. Per saldo heeft de taks shift derhalve een positieve impact op het overschot van het boekjaar 2017 versus 2016 van +€0,6 miljoen.

Page 126: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Resultatenrekening 100

De afschrijvingen en waardeverminderingen op oprichtingskosten, op immateriële en materiële vaste activa bedragen in 2017 €56,4 miljoen en worden geboekt conform de waarderingsregels. Ze nemen toe met €3,3 miljoen t.o.v. 2016 vooral ingevolge de aanzienlijke investeringen binnen het Vijfjarenplan onroerende investeringen van de voorbije jaren.

De waardeverminderingen op voorraden en handelsvorderingen bedragen in 2017 K€42 en nemen af met K€195.

De voorzieningen voor risico’s en kosten bedragen in 2017 €2,0 miljoen, d.i. een afname met €44,0 miljoen t.o.v. 2016. Voor een toelichting bij de evolutie van deze voorzieningen, zie de bespreking van de balans op 31 december 2017.

De andere bedrijfskosten bedragen in 2017 €20,3 miljoen en nemen af met €9,9 miljoen in hoofdzaak door de lagere roerende voorheffing op de valorisatie-inkomsten binnen KU Leuven Research & Development.

2.3 Financiële opbrengsten en kosten

De financiële opbrengsten 2017 bedragen €17,4 miljoen en betreffen hoofdzakelijk gerealiseerde meerwaarde op de verkoop van geldbeleggingen voor €7,7 miljoen, intresten op geldbeleggingen voor €6,8 miljoen, inbrengen in natura in spin-offs voor €1,1 miljoen, gerealiseerde positieve wisselkoersverschillen voor €1,1 miljoen, ontvangen retrocessies op aangehouden aandelenfondsen bij vermogensbeheerders voor €0,3 miljoen, interesten en dividenden uit financiële vaste activa voor €0,2 miljoen en interesten op uitgegeven leningen voor €0,2 miljoen.

De financiële kosten bedragen €3,3 miljoen en betreffen hoofdzakelijk gerealiseerde waardeverminderingen op geldbeleggingen voor €0,9 miljoen, gerealiseerde negatieve wisselkoers resultaten voor €0,8 miljoen, de intresten op de EIB-lening voor het financieren van projecten uit het Vijfjarenplan onroerende investeringen voor €0,6 miljoen, niet gerealiseerde waardeverminderingen op geldbeleggingen voor €0,5 miljoen in functie van de beurskoersen op 31 december 2017 en bank- en beheerskosten voor €0,2 miljoen.

2.4 Uitzonderlijke opbrengsten en kosten De uitzonderlijke opbrengsten bedragen in 2017 €15,5 miljoen en betreffen volgende elementen: - €1,0 miljoen terugname van waardeverminderingen op financiële vaste activa (code 761); - €5,6 miljoen meerwaarde bij het beëindigen van het recht van opstal m.b.t. de studentenresidentie

Groenveld (code 763); - €3,0 miljoen uit de verkoop van het pand gelegen te Kapucijnenvoer 10 op de Sint-Rafaël site (code

763); - €3,0 miljoen gerealiseerde meerwaarde bij de verkoop van spin-offs (code 763). Vermits

participaties in spin-offs bij aanschaf steeds volledig worden afgewaardeerd, moet bij de verkoop ook de eerder aangelegde waardevermindering worden teruggenomen. Dit gebeurt onder code 761 (zie hoger);

- €2,9 miljoen ontvangen FFEU-middelen (middelen uit het Financierings-Fonds Eenmalige Uitgaven van de Vlaamse Overheid) in het kader van de vernieuwing/uitbreiding van de ringweg rond de Health Science Campus – Gasthuisberg (code 764/9). Er is eenzelfde bedrag aan uitzonderlijke kosten geboekt (onder code 664/8 - zie lager).

De uitzonderlijke kosten bedragen €4,9 miljoen en bestaan voornamelijk uit de afwaardering van participaties in financiële vaste activa (€2,0 miljoen – code 661) en de kosten voor de vernieuwing en de uitbreiding van de ringweg rond de Health Sciences Campus – Gasthuisberg (€2,9 miljoen onder code 664/8 - zie ook hoger de uitzonderlijke opbrengsten).

2.5 Inkomende en uitgaande verrekeningen en overschrijvingen tussen afdelingen Inkomende en uitgaande verrekeningen en overschrijvingen betreffen interne KU Leuven-transacties die elkaar op instellingsniveau compenseren.

Page 127: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Resultatenrekening 101

2.6 Overschot (tekort) van het boekjaar

Zoals blijkt uit onderstaande tabel boekt de KU Leuven in 2017 in de bedrijfseconomische view een overschot van het boekjaar van €71,0 miljoen, d.i. €10,2 miljoen meer dan in 2016.

Tabel 1.2: Vergelijking resultaat van het boekjaar 2017 versus 2016

Het totaalresultaat in de cash view neemt toe met €3,2 miljoen tegenover 2016; het resultaat in de Bedrijfseconomische afdeling VIII neemt eveneens toe met €7,1 miljoen. De stijgers in de cashview zijn: - afdeling V Patrimonium (+€17,9 miljoen) in hoofdzaak toe te schrijven aan het KU Leuven-aandeel

in de verkoopopbrengst van campus Oostende voor €16,9 miljoen; - afdeling I Werking (+€6,4 miljoen). Het resultaat van afdeling I Werking is positief dankzij

verschillende factoren. Zo zijn de werkingstoelagen in 2017 hoger ingevolge de klik binnen de basistoelage, de enveloppe-indexering, de decretaal ingestelde groeipaden binnen de basistoelage en de aanvullende onderzoeksmiddelen, terwijl de resultaten van 2015 en 2016 negatief werden beïnvloed door de besparingen. Ondanks de toename van de werkingsuitkeringen is de inkomende overschrijving van de verhoogde inschrijvingsgelden uit afdeling V Patrimonium (€10,0 miljoen) nodig voor het behalen van het positief resultaat;

- afdeling II Investeringen (+€0,8 miljoen) vooral ingevolge lagere cash-uitgaven inzake onroerende investeringen, overeenkomstig het Vijfjarenplan onroerende investeringen (FOI) en in functie van de facturatiekalender en de uitvoering van de lopende projecten;

- afdeling IV.1 Bijzonder onderzoeksfonds (+€0,2 miljoen) vooral ingevolge een beperkt lager uitgavenpatroon.

De dalers in de cashview zijn: - afdeling VI Voor orde (-€11,0 miljoen) omwille van het feit dat in 2017, in tegenstelling tot 2016,

minder gelden voor derden zijn ontvangen van financiers dan dat er werden doorgestort aan partners;

- afdeling IV.2 Andere onderzoeksfondsen (-€9,0 miljoen) ingevolge lagere valorisatie-inkomsten waarvan de resultaatsimpact gedeeltelijk gecompenseerd wordt door hogere inkomsten uit contractonderzoek met de privésector;

- afdeling III Sociale voorzieningen voor studenten (-€2,1 miljoen), in hoofdzaak toe te schrijven aan hogere kosten inzake grote herstellings- en onderhoudswerken.

De toename van het resultaat binnen afdeling VIII (+€7,1 miljoen) wordt hoofdzakelijk verklaard door volgende tegengestelde bewegingen: - de netto afname van de bedrijfskosten (+€32,3 miljoen) vooral door de lagere netto toename van

de voorzieningen voor risico’s en kosten op de balans; - de netto afname van de bedrijfsopbrengsten (-€13,1 miljoen) vooral ingevolge lagere te innen

royalty-inkomsten en hogere over te dragen opbrengsten in het kader van de excellentie- en programmafinanciering;

- de netto afname van de uitzonderlijke opbrengsten (-€14,7 miljoen) vooral door het uit resultaat halen (en rechtstreeks op het eigen vermogen boeken) van de binnen afdeling V gerealiseerde opbrengsten uit de verkoop van de campus Oostende;

- lagere uitzonderlijke kosten (+€2,4 miljoen).

2017 2016I Werking 2.261.595 -4.125.690 6.387.285II Investeringen 9.735.491 8.944.417 791.074III Sociale voorzieningen voor studenten -315.892 1.828.474 -2.144.366IV.1 BOF 3.147.232 2.899.030 248.202IV.2 AOF 61.598.973 70.583.591 -8.984.618V Patrimonium 23.647.334 5.768.903 17.878.431VI Voor orde -3.146.406 7.870.518 -11.016.924Totaal cashview 96.928.327 93.769.242 3.159.085VIII Bedrijfseconomische afdeling -25.960.603 -33.046.870 7.086.267Totaal bedrijfseconomische view 70.967.724 60.722.372 10.245.352

Afdelingen (in euro) Resultaat van het boekjaar Verschil

Page 128: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Resultatenrekening 102

Het globaal overschot van het boekjaar 2017 in de bedrijfseconomische view (€71,0 miljoen) resulteert, samen met de rechtstreekse registraties op het eigen vermogen (€17,0 miljoen), in een aangroei van de bestemde fondsen op de balans met €88,0 miljoen, van €1.404 miljoen einde 2016 naar €1.492 miljoen einde 2017. Deze aangroei van de bestemde fondsen met €88,0 miljoen, samen met de hogere kapitaalsubsidies (+€0,8 miljoen) resulteren in een aangroei van het eigen vermogen van €1.406 miljoen op 31 december 2016 tot €1.495 miljoen einde 2017 (zie Deel 2 Balans)10.

Bij de interpretatie van dit resultaat en van de evolutie van het eigen vermogen en van de bestemde fondsen moet uitermate grote voorzichtigheid worden aan de dag gelegd. De overschotten van het boekjaar, het eigen vermogen en de bestemde fondsen vertegenwoordigen immers geen vrije beleidsruimte voor het universiteitsbestuur. Via eerder genomen punctuele beslissingen en de contractuele engagementen aangegaan tegenover een veelheid aan opdrachtgevers en projectfinanciers zijn deze middelen reeds bestemd. Bovendien overtreffen de bestemmingen substantieel de bestemde fondsen, waardoor reeds invulling is gegeven aan de toekomstige inkomsten.

10 Noteer dat het eigen vermogen in 2017 kapitaalsubsidies bevat ter waarde van €2,8 miljoen m.b.t. het pand De Kabouterberg, De Villa en de nieuwbouw Babyhome.

Page 129: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Resultatenrekening 103

Resultatenrekening 2017 - bedrijfseconomische view na matching - totaalbeeld KU Leuven (1/2)

Page 130: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Resultatenrekening 104

Resultatenrekening 2017 - bedrijfseconomische view na matching - totaalbeeld KU Leuven (2/2)

Page 131: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Resultatenrekening 105

Resultatenrekening 2017 versus 2016 - totaalbeeld KU Leuven verbijzonderd naar de afdelingen

Afdeling I Werking Afdeling II Investeringen

Afdeling III Soc. Voorz. voor Studenten

Afdeling IV.1 Bijzonder

Onderzoeksfonds

Afdeling IV.2 Andere Onderzoeks-

fondsen

Afdeling V Patrimonium

Afdeling VI Voor Orde Totaal Cashview

Afdeling VIII Bedrijfsecon.

afdeling

Totaal Bedrijfsecon. View

Bestemde fondsen - einde boekjaar 2016 22 396 961 14 449 693 15 393 484 76 424 170 628 767 545 391 895 248 26 234 773 1 175 561 875 202 156 911 1 377 718 785

Bedrijfsopbrengsten 376 023 187 14 790 124 20 743 838 68 941 053 378 952 522 149 248 916 -3 179 881 1 005 519 759 -25 398 345 980 121 414

Bedrijfskosten 383 332 230 15 197 672 19 220 515 51 954 783 303 880 449 169 925 622 0 943 511 272 -9 649 165 933 862 107

Bedrijfsoverschot (bedrijfstekort) -7 309 043 -407 548 1 523 323 16 986 270 75 072 072 -20 676 706 -3 179 881 62 008 487 -15 749 180 46 259 307

Financiële opbrengsten 0 242 043 132 926 0 203 273 16 887 527 0 17 465 768 -45 401 17 420 367

Financiële kosten 38 830 1 817 252 677 0 1 118 858 7 768 669 0 9 180 852 -5 927 204 3 253 648

Overschot (tekort) uit de gewone activiteiten -7 347 873 -167 322 1 403 572 16 986 270 74 156 487 -11 557 849 -3 179 881 70 293 403 -9 867 377 60 426 027

Uitzonderlijke opbrengsten 0 5 980 833 0 0 2 202 236 21 698 226 33 475 29 914 770 -14 452 520 15 462 250

Uitzonderlijke kosten 0 3 279 864 0 0 0 0 0 3 279 864 1 640 706 4 920 571

Inkomende verrekeningen en overschrijvingen tussen afdelingen 31 775 586 7 767 842 5 040 020 6 880 800 3 717 331 95 191 813 0 150 373 391 0 150 373 391

Uitgaande verrekeningen en overschrijvingen tussen afdelingen 22 166 117 565 997 6 759 484 20 719 837 18 477 081 81 684 856 0 150 373 373 0 150 373 373

Overschot (tekort) van het boekjaar 2 261 595 9 735 491 -315 892 3 147 232 61 598 973 23 647 334 -3 146 406 96 928 327 -25 960 603 70 967 724

Bestemde fondsen - einde Boekjaar 2017 24 658 556 24 185 184 15 077 593 79 571 403 690 366 518 415 542 581 23 088 368 1 272 490 202 176 196 309 1 448 686 511

Onroerende investeringen 24 185 184 47 401 317 71 586 501 296 016 254 367 602 755

Wetenschappelijk onderzoek 79 571 403 690 366 518 164 339 968 23 088 368 957 366 255 -105 649 951 851 716 305

Andere goedgekeurde middelen voor verworven projecten van groepen / departementen / faculteiten / diensten / professoren

24 658 556 203 801 294 228 459 850 -13 862 058 214 597 792

Studentenvoorzieningen 15 077 593 15 077 593 -307 936 14 769 657

(in euro)

Boekjaar 2017

Afdeling I Werking Afdeling II Investeringen

Afdeling III Soc. Voorz. voor Studenten

Afdeling IV.1 Bijzonder

Onderzoeksfonds

Afdeling IV.2 Andere Onderzoeks-

fondsen

Afdeling V Patrimonium

Afdeling VI Voor Orde Totaal Cashview

Afdeling VIII Bedrijfsecon.

afdeling

Totaal Bedrijfsecon. View

Bestemde fondsen - einde boekjaar 2015 26 522 651 5 505 276 13 565 010 73 525 142 558 183 954 386 126 345 18 364 256 1 081 792 634 235 203 781 1 316 996 415

Bedrijfsopbrengsten 358 287 588 14 630 025 21 319 044 64 006 073 397 601 701 149 819 146 7 870 518 1 013 534 095 -12 257 102 1 001 276 994

Bedrijfskosten 368 758 464 15 834 113 18 286 282 47 796 921 304 754 949 176 572 731 0 932 003 460 22 691 889 954 695 349

Bedrijfsoverschot (bedrijfstekort) -10 470 876 -1 204 087 3 032 762 16 209 152 92 846 752 -26 753 586 7 870 518 81 530 636 -34 948 991 46 581 645Financiële opbrengsten 0 312 268 170 050 0 166 424 14 333 687 0 14 982 429 314 511 15 296 940

Financiële kosten 40 936 2 718 256 450 0 533 836 4 199 774 0 5 033 715 -5 386 856 -353 141

Overschot (tekort) uit de gewone activiteiten -10 511 812 -894 538 2 946 362 16 209 152 92 479 340 -16 619 673 7 870 518 91 479 350 -29 247 624 62 231 726

Uitzonderlijke opbrengsten 0 2 065 451 0 0 156 906 92 036 0 2 314 393 284 913 2 599 305

Uitzonderlijke kosten 0 0 0 0 0 24 500 0 24 500 4 084 159 4 108 659

Inkomende verrekeningen en overschrijvingen tussen afdelingen 32 024 341 8 332 407 4 586 333 6 860 402 -5 284 528 99 036 654 0 145 555 609 0 145 555 609

Uitgaande verrekeningen en overschrijvingen tussen afdelingen 25 638 219 558 903 5 704 221 20 170 524 16 768 128 76 715 614 0 145 555 609 0 145 555 609

Overschot (tekort) van het boekjaar -4 125 690 8 944 417 1 828 474 2 899 030 70 583 591 5 768 903 7 870 518 93 769 242 -33 046 870 60 722 372

Bestemde fondsen - einde Boekjaar 2016 22 396 961 14 449 693 15 393 484 76 424 172 628 767 545 391 895 248 26 234 774 1 175 561 875 202 156 911 1 377 718 787

Onroerende investeringen 14 449 693 66 594 737 81 044 432 311 766 107 392 810 539

Wetenschappelijk onderzoek 76 424 172 628 767 545 165 803 349 26 234 774 897 229 840 -90 696 217 806 533 622

Andere goedgekeurde middelen voor verworven projecten van groepen / departementen / faculteiten / diensten / professoren

22 396 961 159 497 159 181 894 120 -18 605 042 163 289 078

Studentenvoorzieningen 15 393 484 15 393 484 -307 936 15 085 548

(in euro)

Boekjaar 2016

Page 132: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Resultatenrekening 106

Onderstaand, de aansluiting tussen de bestemde fondsen geregistreerd via de resultatenrekening zoals opgenomen in tabel Resultatenrekening 2017 versus 2016 – totaalbeeld KU Leuven verbijzonderd naar de afdelingen en het totaal van bestemde fondsen zoals opgenomen op het passief van de balans.

Bestemd fonds op balans 31/12/2017

Mutaties via resultatenrekening

Mutaties rechtsreeks via eigen vermogen

1.492.280.291 1.448.686.511 43.593.780Onroerende investeringen 387.204.522 367.602.755 19.601.767Wetenschappelijk onderzoek 858.885.308 851.716.305 7.169.003Andere goedgekeurde middelen voor verworven projecten van groepen / departementen / faculteiten / diensten / professoren 231.112.868 214.597.792 16.515.076Studentenvoorzieningen 15.077.593 14.769.657 307.935

(in euro)

Page 133: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Balans 107

DE BALANS VAN DE KU LEUVEN

1 Activa

De totale balanswaarde van de KU Leuven bedraagt eind 2017 €2,016 miljard versus €1,931 miljard einde 2016, d.i. een stijging met €84,6 miljoen of 4,4%. Dit bedrag omvat eveneens de vermogensmutaties tussen de hogescholen van de Associatie KU Leuven en de KU Leuven ten gevolge van de integratie van de academische hogeschoolactiviteiten in de universiteit.

1.1 Vaste activa

De vaste activa bedragen eind 2017 €604,7 miljoen en nemen toe met €12,4 miljoen of 2,1% tegenover 2016. De stijging is vooral toe te schrijven aan de materiële vaste activa (+€12,1 miljoen) als gevolg van belangrijke nieuwe investeringen conform het goedgekeurde meerjarig investeringsprogramma.

1.2 Vlottende activa

De vlottende activa stijgen in 2017 met €72,2 miljoen of 5,4% tot €1,411 miljard, als resultante van verschillende ontwikkelingen.

De overige vorderingen op meer dan één jaar bedragen eind 2017 €2,3 miljoen en bestaan hoofdzakelijk uit leningen toegekend aan vzw’s en andere gerelateerde partijen (€1,9 miljoen) en uit studieleningen (€0,4 miljoen). Ze dalen met €0,1 miljoen t.o.v. 2016 ingevolge de normale jaarlijkse herclassificatie van de vorderingen van lange naar korte termijn. De studieleningen blijven in lijn met vorig jaar.

De voorraden en projecten in uitvoering bedragen einde 2017 €1,2 miljoen en liggen €0,1 miljoen hoger dan op 31 december 2016.

De handelsvorderingen op ten hoogste één jaar nemen per einde 2017 in vergelijking met 31 december 2016 af met €17,7 miljoen of 22,6% tot €60,7 miljoen. Deze afname wordt vooral verklaard door lagere te innen opbrengsten inzake royalty-inkomsten vanwege Gilead (-€19,5 miljoen) ingevolge de aflopende licentieovereenkomst en door een lichte stijging in de openstaande debiteuren (+€1,5 miljoen). Het aantal dagen klantenkrediet bedraagt einde 2017 61 dagen en ligt lager dan het cijfer voor 2016 (70 dagen). Aanvullend kan worden opgemerkt dat de handelsvorderingen op ten hoogste één jaar in grote mate het voorwerp uitmaken van facturaties in het kader van onderzoek en maatschappelijke dienstverlening, waarbij de inning functie is van de inhoudelijke rapporteringen en de contractuele bepalingen. Deze handelsvorderingen hebben deels ook betrekking op publieke overheden en non-profit organisaties waarvan het betalingsgedrag maar moeilijk kan worden beïnvloed.

De overige vorderingen op ten hoogste één jaar stijgen in 2017 met €1,2 miljoen tot €41,5 miljoen per einde 2017. Belangrijkste verklaringen: - toename met €1,1 miljoen van de vordering ten aanzien van UZ Leuven in het kader van de

gemeenschappelijke BTW-aangifte door KU Leuven; - toename met €0,6 miljoen van de vordering ten aanzien van de Vlaamse Overheid m.b.t.

vakantiegeld, vooral door indexering (+€0,5 miljoen) en VTE-toename (+€0,1 miljoen). Deze vordering wordt opgezet als compensatie voor het in kost boeken van het vakantiegeld dat zal uitbetaald worden in 2018 op de prestaties van 2017. Ze betreft het dubbel vakantiegeld voor personeelsleden ten laste van de werkingstoelagen die recht hebben op staatsvakantiegeld, en het enkel en dubbel vakantiegeld en de RSZ op enkel vakantiegeld voor personeelsleden die recht hebben op privévakantiegeld ten laste van de formatie op afdeling I Werking en afdeling III Sociale Voorziening voor studenten;

- toename met €0,5 miljoen van de vordering ten aanzien van de Vlaamse Gemeenschap in het kader van de toelage van het IOF;

- afname met €1,2 miljoen van de vordering ten aanzien van de BTW-administratie. De overige bewegingen compenseren elkaar grotendeels (netto toename van €0,2 miljoen).

De geldbeleggingen stijgen met €86,3 miljoen of 7,3% van €1,192 miljard naar €1,278 miljard op 31 december 2017. De geldbeleggingen worden voorzichtig beheerd conform het strategisch kader voor het beheer van de financiële middelen van de KU Leuven, van KU Leuven Research & Development

Page 134: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Balans 108

en van UZ Leuven zoals goedgekeurd op de Raad van Bestuur van 19 juli 2005 en geactualiseerd op de Raad van Bestuur van 26 november 2013. Dit beheer gebeurt onder toezicht van het Beleggings- en Thesauriecomité KU Leuven, KU Leuven Research & Development en UZ Leuven dat is ingesteld door de Raad van Bestuur van de universiteit op 22 februari 2005.

De liquide middelen bedragen eind 2017 €22,1 miljoen. De toename met €4,0 miljoen versus 2016 is niet structureel van aard, maar wordt verklaard door korte termijn geldbewegingen op jaareinde. Gezien het laag rentepeil was het niet mogelijk om de liquide middelen die kort voor jaareinde zijn ontvangen alsnog met een positief rendement onder te brengen bij de geldbeleggingen.

De overlopende rekeningen van het actief bedragen op 31 december 2017 €5,5 miljoen en nemen af met €1,6 miljoen t.o.v. jaareinde 2016, hoofdzakelijk door lagere nog te ontvangen intresten op de beleggingsportefeuille, in lijn met de huidige portefeuillesamenstelling en het lage rentepeil.

2 Passiva

2.1 Eigen vermogen

Het eigen vermogen van de KU Leuven bedraagt einde 2017 €1,495 miljard, d.i. een toename met €88,8 miljoen.

De analyse van de bestemmingen op 31 december 2017, conform de aanpak die in voege is sinds 2009, geeft het volgende beeld van de bestemde fondsen voor alle begrotingsafdelingen samen:

Bij de interpretatie van dit resultaat en van de evolutie van het eigen vermogen en van de bestemde fondsen moet uitermate grote voorzichtigheid worden aan de dag gelegd. De overschotten van het boekjaar, het eigen vermogen en de bestemde fondsen vertegenwoordigen immers geen vrije beleidsruimte voor het universiteitsbestuur. Via eerder genomen punctuele beslissingen en de contractuele engagementen aangegaan tegenover een veelheid aan opdrachtgevers en projectfinanciers zijn deze middelen reeds bestemd.

De Raad van Bestuur heeft deze bestemmingen bij de goedkeuring van de jaarrekening 2017 bevestigd.

Er staan op 31 december 2017 €2,8 miljoen kapitaalsubsidies geregistreerd voor de gebouwen De Kabouterberg, Babyhome en De Villa. In 2017 is er bijkomend €0,9 miljoen aan kapitaalsubsidies ontvangen voor de renovatie van De Villa. De afbouw van de subsidies pro rata de afschrijvingen op de betreffende activa bedraagt in 2017 €0,1 miljoen.

2.2 Voorzieningen voor risico’s en kosten

De voorzieningen zijn opnieuw geïnventariseerd en gewaardeerd na een grondige, universiteitsbrede consultatieronde die erop gericht is om de volledigheid zo goed mogelijk te waarborgen en die er moet voor zorgen dat de boekhoudkundige gegevens een getrouwe weergave zijn van de economische realiteit. In totaal nemen de voorzieningen op jaareinde 2017 in vergelijking met 2016 toe met €2,0 miljoen tot €244,5 miljoen. Deze toename wordt vooral verklaard door volgende bewegingen.

De voorzieningen voor pensioenen en soortgelijke verplichtingen nemen op balansniveau af met €5,1 miljoen t.o.v. 2016. Dit wordt vooral verklaard door: - de voorziening aangelegd voor polis 53003065, d.i. de groepsverzekering met te bereiken doel voor

ATP-medewerkers. Deze voorziening neemt op balansniveau af van €60,8 miljoen eind 2016 tot €55,9 miljoen eind 2017 (-€4,9 miljoen), door een stijging van de bij de verzekeraar opgebouwde reserves ten opzichte van 2016 (impact op de voorziening op balans en op de kosten 2017: -€4,2

code 31/12/2016Mutatie 2017 via

resultaten-verwerking

Mutatie 2017 via eigen vermogen 31/12/2017 Verschil

Bestemde fondsen 13 1.404.244.451 70.967.724 17.068.116 1.492.280.291 88.035.839Onroerende investeringen 395.475.339 -25.207.782 16.936.966 387.204.523 -8.270.816Wetenschappelijk onderzoek 813.702.624 45.182.684 0 858.885.308 45.182.684Andere goedgekeurde middelen voor verworven projecten van groepen / departementen / faculteiten / diensten / professoren 179.673.004 51.308.714 131.150 231.112.868 51.439.864Studentenvoorzieningen 15.393.484 -315.892 0 15.077.593 -315.892

(in euro)

Page 135: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Balans 109

miljoen) en door de daling van het aantal aangeslotenen binnen de gesloten groep (impact op de voorziening op balans en op de kosten 2017: -€0,7 miljoen). De actualisatievoet voor het berekenen van deze voorziening blijft in 2017 dezelfde als in 2016, met name 1,35% (gegeven het aanhoudend lage rentepeil);

- de afname op balansniveau van de voorziening voor verplichtingen inzake pensioenrechten tot 1971 van €0,4 miljoen in 2016 naar €0,3 miljoen in 2017. Deze voorziening betreft overlevingspensioenen die nog uitgekeerd worden aan weduwen van ZAP-leden die voor 1971 met pensioen waren (impact op de kosten 2017: -€0,1 miljoen);

- de afname op balansniveau van de SWT-voorziening (waarbij SWT staat voor het stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag) van €0,5 miljoen in 2016 naar €0,4 miljoen in 2017 (impact op de kosten 2017: -€0,1 miljoen).

De voorzieningen voor grote herstellings- en onderhoudswerken die in 2012 voor de eerste maal werden aangelegd, nemen op balansniveau toe met €16,9 miljoen tot €139,2 miljoen eind 2017 (impact op de kosten 2017: +€16,9 miljoen). Onderliggend werd een toevoeging geboekt van €37,3 miljoen en een gedeeltelijke terugname in functie van de gemaakte kosten van -€20,4 miljoen. Vanaf einde 2016 staat op het passief van de balans een totale voorziening ingeschreven voor een bedrag dat gelijk is aan de geraamde kosten voor grote herstellings- en onderhoudswerken voor de komende 5 jaren. Noteer dat de voorzieningen voor grote herstellings- en onderhoudswerken ook betrekking hebben op de grote herstellings- en onderhoudswerken binnen de geïntegreerde (technologie-) campussen en dat de voorziening voor asbest en bodemsanering vanaf 2017 volledig is toegevoegd aan de voorziening voor grote herstellings- en onderhoudswerken (zie ook verder).

De voorzieningen voor veiligheid en milieu verplichtingen nemen op balansniveau af met €8,2 miljoen t.o.v. 2016: - de voorziening voor asbest- en bodemsanering wordt vanaf jaareinde 2017 volledig teruggenomen

(impact op de kosten 2017: -€8,1 miljoen) en toegevoegd aan de voorziening voor grote herstellings- en onderhoudswerken voor een bedrag van €1,3 miljoen (zie ook hoger). De netto afname met €6,8 miljoen wordt verklaard door het feit dat de asbestsanering aan het gebouw Instituut Scheikunde en Navorsing niet wordt uitgevoerd maar dat in de plaats hiervan een nieuwbouw wordt gerealiseerd;

- de VGM-voorziening neemt in 2017 op balansniveau af van €3,0 miljoen in 2016 naar €2,9 miljoen in 2017 (impact op de kosten 2017: -€0,1 miljoen).

De voorzieningen voor overige risico’s en kosten nemen op balansniveau af met €1,6 miljoen t.o.v. 2016 ingevolge enkele tegengestelde bewegingen: - de voorziening voor uit te keren uitvindersaandelen neemt op balansniveau af van €23,6 miljoen

eind 2016 tot €19,8 miljoen eind 2017 ingevolge verwachte lagere uitkeringen van uitvinderslonen in het kader van de onderzoeksactiviteiten binnen KU Leuven Research & Development (impact op de kosten 2017: -€3,8 miljoen);

- de voorziening voor verliezen binnen de EFRO/Interreg - projecten die anticipeert op de mogelijke ongunstige interpretatie van de staatssteunregelgeving door de Europese autoriteiten neemt op balansniveau toe van €7,4 miljoen in 2016 tot €9,3 miljoen in 2017 (impact op de kosten 2017: +€1,9 miljoen);

- de overige wijzigingen betreffen kleinere mutaties die elkaar deels compenseren (+€0,3 miljoen).

2.3 Schulden

De schulden op meer dan één jaar bedragen op jaareinde 2017 €30,5 miljoen. Deze schulden bestaan uit: - financiële schulden ten aanzien van kredietinstellingen voor €22,7 miljoen. Deze betreffen de EIB-

lening voor het financieren van projecten uit het Vijfjarenplan onroerende investeringen (voor €21,0 miljoen) en de leningen bij de ex-ASLK (huidige BNP Paribas Fortis) ter financiering van de Studentenvoorzieningen (voor €1,7 miljoen);

- leasingschulden voor €7,8 miljoen. Deze betreffen de huurkopen van: het Vesaliusgebouw (i.e. het voormalig Groep T hogeschoolgebouw) voor €3,3 miljoen; Campus Carolus – Zusters van Liefde voor €3,2 miljoen; het Collegium Pro America Latina (Copal) voor €0,8 miljoen; Campus Carolus – Kerkfabriek Parochie Sint Carolus Borromeus voor €0,4 miljoen.

Page 136: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Balans 110

De schulden op meer dan één jaar nemen af met €2,1 miljoen door de jaarlijkse herclassificaties van de schulden van lange naar korte termijn.

De schulden op meer dan één jaar die binnen het jaar vervallen bedragen €2,4 miljoen en betreffen: - initiatieven in het kader van onderzoeksactiviteiten binnen KU Leuven Research & Development

voor €1,0 miljoen; - de externe EIB-lening voor €1,0 miljoen en de bestaande leningen bij de ex-ASLK (huidige BNP

Paribas Fortis) voor €0,2 miljoen; - de leasingschulden voor €0,2 miljoen m.b.t. het Vesaliusgebouw (K€46), Campus Carolus – Zusters

van Liefde (K€72), Copal (K€62) en Campus Carolus – Kerkfabriek Parochie Sint Carolus Borromeus (K€9).

De afname van €0,3 miljoen t.o.v. vorig boekjaar is hoofdzakelijk toe te schrijven aan de schulden m.b.t. initiatieven in het kader van onderzoeksactiviteiten binnen KU Leuven Research & Development.

De handelsschulden nemen af met €1,4 miljoen of 4,4%, van €31,6 miljoen in 2016 tot €30,2 miljoen in 2017. Deze afname betreft een momentopname op balansdatum. Het aantal dagen leverancierskrediet bedraagt 44 dagen in 2017 (versus 48 dagen in 2016).

Het globale overschot aan opbrengsten ten opzichte van kosten betreffende onderzoeks- en dienstverleningscontracten van bepaalde duur waarbij geen jaarlijkse facturatie plaatsvindt per einde boekjaar, wordt conform artikel 62 van het boekhoudbesluit van 21 december 2007 opgenomen onder ontvangen vooruitbetalingen op projecten. Dit saldo bedraagt op jaareinde 2017 €37,2 miljoen, wat een afname betekent van €3,2 miljoen in vergelijking met 2016. De matching-oefening van kosten en opbrengsten m.b.t. projecten in uitvoering kwam uit op een netto overschot aan ontvangen vooruitbetalingen op projecten van €35,8 miljoen binnen LRD en van €1,4 miljoen binnen KULC.

De schulden m.b.t. belastingen betreffen te betalen BTW, roerende en onroerende voorheffing, rechtspersonenbelasting en bedrijfsvoorheffing. Deze schulden dalen van €44,1 miljoen einde 2016 naar €36,7 miljoen op jaareinde 2017. De daling met €7,4 miljoen is vooral toe te schrijven aan een daling in te betalen roerende voorheffing ingehouden op ontvangen royalties.

De schulden m.b.t. bezoldigingen en sociale lasten bedragen eind 2017 €74,5 miljoen en liggen in lijn met vorig boekjaar (+€0,3 miljoen of 0,5%).

De overige schulden bedragen €26,0 miljoen, wat een daling inhoudt met €2,8 miljoen ten opzichte van 2016. Deze daling is volledig toe te schrijven aan de lagere nog door te storten bedragen aan partners in het kader van contractuele onderwijs- en onderzoeksactiviteiten (-€3,1 miljoen). De overige kleine mutaties hebben een licht compenserend effect (+€0,3 miljoen).

De overlopende rekeningen van het passief bedragen €38,9 miljoen per einde boekjaar 2017 en bestaan uit over te dragen opbrengsten en toe te rekenen kosten. De toename met €10,7 miljoen t.o.v. 2016 wordt vooral verklaard door hogere over te dragen opbrengsten inzake excellentie- en programmafinanciering.

Page 137: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Balans 111

Balans KU Leuven op 31 december 2017 (1/2)

ACTIVA (in euro) codes Eindbalans 2017 Eindbalans 2016

VASTE ACTIVA 20/28 604 679 686 592 277 354I. Oprichtingskosten (toelichting I) 20 0 0II. Immateriële vaste activa (toelichting II) 21 566 099 747 002III. Materiële vaste activa (toelichting III) 22/27 588 936 803 576 836 466

A. Terreinen en gebouwen 22 466 810 390 425 859 225B. Installaties, machines en uitrusting 23 72 706 649 71 216 381C. Meubilair en rollend materieel 24 19 973 469 20 073 933D. Vaste activa in leasing of op grond van een soortgelijk recht 25 11 235 179 11 574 586E. Andere materiële vaste activa 26 5 004 518 11 723 527F. Vaste activa in aanbouw en vooruitbetalingen 27 13 206 598 36 388 814

IV. Financiële vaste activa (toelichting IV) 28 15 176 785 14 693 887A. Verbonden entiteiten 280/1 4 212 769 4 300 000

1. deelnemingen 280 3 300 000 3 300 0002. vorderingen 281 912 769 1 000 000

B. Andere rechtspersonen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat 282/3 5 170 932 5 131 0631. deelnemingen 282 4 635 000 4 123 3992. vorderingen 283 535 932 1 007 665

C. Andere financiële vaste activa 284/8 5 793 084 5 262 8241. aandelen 284 5 436 260 4 594 5562. vorderingen en borgtochten in contanten 285/8 356 823 668 268

VLOTTENDE ACTIVA 29/58 1 411 456 326 1 339 238 197V. Vorderingen op meer dan een jaar 29 2 346 996 2 462 834

A. Handelsvorderingen 290 0 0B. Overige vorderingen 291 2 346 996 2 462 834

VI. Voorraden en projecten in uitvoering (toelichting V) 30/37 1 153 438 1 043 878A. Voorraden 30 1 153 438 1 043 878B. Projecten in uitvoering 37 0 0

VII. Vorderingen op ten hoogste één jaar 40/41 102 196 816 118 728 952A. Handelsvorderingen 40 60 716 937 78 410 391B. Overige vorderingen 41 41 479 878 40 318 562

VIII. Geldbeleggingen (toelichting VI) 51/53 1 278 165 972 1 191 817 982IX. Liquide middelen 54/58 22 105 193 18 135 253X. Overlopende rekeningen (toelichting VII) 490/491 5 487 912 7 049 298TOTAAL DER ACTIVA 2 016 136 012 1 931 515 551

Page 138: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Balans 112

Balans KU Leuven op 31 december 2017 (2/2)

PASSIVA (in euro) codes Eindbalans 2017 Eindbalans 2016

EIGEN VERMOGEN 10/15 1 495 117 125 1 406 307 406I. Gevormd vermogen 10 0 0III. Herwaarderingsmeerwaarden 12 0 0IV. Bestemde fondsen 13 1 492 280 291 1 404 244 451

Onroerende investeringen 387 204 522 395 475 338Wetenschappelijk onderzoek 858 885 308 813 702 624

231 112 868 179 673 004Studentenvoorzieningen 15 077 593 15 393 484

V. Overgedragen overschot (overgedragen tekort) 14 0 0VI. Kapitaalsubsidies 15 2 836 834 2 062 956VOORZIENINGEN 16 244 538 268 242 527 503VII. Voorzieningen voor risico's en kosten 160/5 244 538 268 242 527 503

A. pensioenen en soortgelijke verplichtingen 160 56 629 185 61 684 864B. belastingen 161 0 0C. grote herstellings- en onderhoudswerken 162 139 175 432 122 217 257D. sociaal passief 163 0 0E. veiligheid en milieu verplichtingen 164 2 911 715 11 156 301F. overige risico's en kosten (toelichting VIII) 165 45 821 936 47 469 080

SCHULDEN 17/49 276 480 619 282 680 642VIII. Schulden op meer dan een jaar (toelichting IX) 17 30 526 937 32 650 066

A. Financiële schulden 170/4 30 526 937 32 000 0661. achtergestelde leningen 170 0 02. niet achtergestelde obligatieleningen 171 0 03. leasingschulden en soortgelijke schulden 172 7 807 490 7 997 2414. kredietinstellingen 173 22 719 447 24 002 8255. overige leningen 174 0 0

B. Handelsschulden 175 0 0C. Overige schulden 178/9 0 650 000

IX. Schulden op ten hoogste één jaar (toelichting IX) 42/48 207 035 273 221 839 854A. Schulden op meer dan één jaar die binnen het jaar vervallen 42 2 422 935 2 730 067B. Financiële schulden 43 0 0

1. kredietinstellingen 430/8 0 02. overige leningen 439 0 0

C. Handelsschulden 44 30 218 216 31 616 570D. Ontvangen vooruitbetalingen op projecten 46 37 208 326 40 392 883E. Schulden met betrekking tot belastingen, bezoldigingen en sociale lasten 45 111 173 523 118 263 053

1. belastingen 450/3 36 699 948 44 130 1272. bezoldigingen en sociale lasten. 454/9 74 473 575 74 132 926

F. Overige schulden 48 26 012 274 28 837 280X. Overlopende rekeningen (toelichting X) 492/3 38 918 408 28 190 722TOTAAL DER PASSIVA 2 016 136 012 1 931 515 552

Andere goedgekeurde middelen voor verworven projecten van groepen /

Page 139: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Wetenschappelijk Dienstverlening 113

WETENSCHAPPELIJKE DIENSTVERLENING

De wetenschappelijke dienstverlening behoort, naast onderwijs en onderzoek, tot de kerntaken van de universiteit. Zij omvat de ruime waaier van activiteiten die de universiteit levert ten bate van de maatschappij. Ze omvat de kennis- en technologieoverdracht naar de gemeenschap en de bedrijfswereld.

De technologie transfer office, KU Leuven Research & Development (LRD), beheert de exploitatie van het economisch potentieel van de onderzoeksresultaten. LRD beschikt over een multidisciplinair team van 80 medewerkers dat aan alle onderzoekers binnen de universiteit ondersteuning biedt op vlak van de verschillende aspecten van wetenschappelijke dienstverlening en economische valorisatie van wetenschappelijke onderzoeksresultaten.

Op het volume aan contractonderzoek wordt in het hoofdstuk Onderzoeksverslag van dit rapport verder ingegaan.

Het volume contractonderzoek en wetenschappelijke dienstverlening, uitgedrukt in bedrijfsopbrengsten (na matching), bedraagt in 2017 €149,4 miljoen. Hiervan heeft €57,6 miljoen betrekking op contractonderzoek met de privésector, €14,6 miljoen op contractonderzoek met de privésector met overheidssteun, €5,3 miljoen op wetenschappelijke dienstverlening zonder contract en betreft €71,9 miljoen de valorisatie van onderzoeksresultaten.

Page 140: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling
Page 141: JAARVERSLAG 2017 - KU Leuven€¦ · De KU Leuven telde in 2016-2017 met 57.223 studenten opnieuw meer dan 57.000 studenten. Na de sterke stijging in 20142015 (+2,5%), en de daling

Het jaarverslag 2017 wordt gepubliceerd ter uitvoering van artikel IV.83 van de Codex Hoger Onderwijs, gecodificeerd op 11 oktober 2013 Eindredactie en coördinatie: B. Lambrecht, T. Boon, K. Lammertyn, C. Michiels, F. Van Overstraeten Redactieadres: KU Leuven Rectoraat Naamsestraat 22 bus 5000 3000 Leuven Verantwoordelijke uitgever: B. Lambrecht Naamsestraat 22 bus 5000 3000 Leuven Het jaarverslag is elektronisch beschikbaar via: http://www.kuleuven.be/overons/feitenencijfers