JAARVERSLAG 2015

Stichting Heemkundige Kring "De Vyer Heertganghen"

Goirle Nieuwe Rielseweg 41-43 5051 PD Goirle Februari 2016 Albert Oude Ophuis Secretaris

- 2 -

Inhoudsopgave 1 Voorwoord bij het jaarverslag 2015 ........................................................................................ 3

2 Heemkundige kring “De Vyer Heertganghen” ........................................................................ 4

3 Verslag vanuit de beheerscommissies en werkgroepen ........................................................ 5

3.1 Heemkundig Documentatie Centrum .............................................................................. 5

3.2 Museum ............................................................................................................................ 6

3.2.1 Museumbezoek ......................................................................................................... 6

3.2.2 Museumbeheer ......................................................................................................... 7

3.2.3 Planning 2016 ............................................................................................................ 7

3.2.4 Problemen ................................................................................................................. 8

3.2.5 Ten slotte ................................................................................................................... 8

4 ICT beheer en website ............................................................................................................. 8

4.1 Ict beheer .......................................................................................................................... 8

4.2 Website ............................................................................................................................. 9

Heembeoefening ......................................................................................................................... 9

4.2.1 Tentoonstellingen en evenementen ......................................................................... 9

4.2.2 Tijdschrift "Rond de Schutsboom" ......................................................................... 10

4.2.3 Driekoningenzingen ................................................................................................. 10

4.2.4 Heemactiviteiten voor heemleden ......................................................................... 11

4.3 Heemerf en heemtuin .................................................................................................... 13

4.3.1 Heropening Molenpark. .......................................................................................... 13

4.3.2 Heemerf en gebouwen ............................................................................................ 13

4.3.3 Erf en tuin ................................................................................................................ 14

4.4 Bouwzaken ...................................................................................................................... 14

5 Overzicht van vrijwillige medewerkers ................................................................................. 15

5.1 Bestuur ............................................................................................................................ 15

5.2 Museum .......................................................................................................................... 15

5.3 Heembeoefening ............................................................................................................ 15

5.4 Heemerf .......................................................................................................................... 15

5.5 Archief en documentatiecentrum .................................................................................. 16

5.6 ICT- beheer en website ................................................................................................... 16

5.7 Bouwen en restaureren .................................................................................................. 16

5.8 Bouwzaken i.r.t. gemeente ............................................................................................. 16

- 3 -

1 Voorwoord bij het jaarverslag 2015 Van alle activiteiten en bezigheden van onze Heemkundige Kring in 2015, waarvan in dit Jaarverslag naar goed gebruik gewag wordt gemaakt, springen er twee uit. Hoogtepunt in dit verenigingsjaar is zonder enige twijfel de succesvolle Grensoverschrijdende Tentoonstelling “WereldOorlog I: van twee kanten bekeken”, opgezet en georganiseerd door de samenwerkende heemkundekringen De Vyer Heertganghen van Goirle met Nicolaus Poppelius uit Poppel/Ravels. Zowel in het Museum Aan de Grens in “t Kaske” in Poppel (B) van mei tot augustus, als in ons eigen Heemcentrum “De Schutsboom” van augustus tot oktober 2015, was deze internationale tentoonstelling een groot succes met bijna 1000 bezoekers. En eerlijk is eerlijk: het was een initiatief van onze Belgische buurvereniging, waaraan wij graag hebben meegewerkt. Het is zeker een gebeuren dat voor herhaling vatbaar is! Een tweede belangrijke gebeurtenis in dit verenigingsjaar was de legalisering van ons Heemerf. Al vanaf 1974 stond onze heemschuur illegaal op ons erf. De 17e-eeuwse langsdeelschuur – oorspronkelijk gebouwd in 1683 in Bavel als schuurkerk - was door onze fanatieke voorgangers in 1972 in Klein Oosterhout / Rijen afgebroken en bij ons weer opgebouwd. Voorwaar ook een technisch staaltje van niveau! Maar zonder vergunning…. Nu is de schuur “automatisch” eigendom geworden van de gemeente, op wier grond zij al ruim 40 jaar staat. De gemeente Goirle en wij namen de gelegenheid te baat om het geheel van eigendomsrechten en -plichten, in een nieuwe huurovereenkomst opnieuw vast te stellen. Het Smiske, het prachtige wevershuisje op Nieuwe Rielseweg 43 dat al in 1960 werd aangekocht, is en blijft overigens ons eigendom, waarvan acte! Beide gebouwen zullen in het jaar 2016 opnieuw worden rietgedekt; dat is ook hard nodig! Weer een zorg minder straks. Allemaal bedoeld om ons te kunnen blijven wijden aan onze kerntaak: het erfgoed van Goirle bewaken en uitdragen! Dank aan alle leden en buitenstaanders die onze werkzaamheden ook in 2015 weer faciliteerden! Jan A.M. van Eijck, Voorzitter Heemkundige Kring “De Vyer Heertganghen” Goirle.

- 4 -

2 Heemkundige kring “De Vyer Heertganghen” De heemkundige kring Goirle is opgericht in 1949 door een aantal initiatiefnemers die begonnen met het in kaart brengen van de geschiedenis van Goirle en maakt sinds 1950 deel uit van het Brabants Heem. Na een aarzelend begin van de kring wordt in 1954 de naam veranderd in De Vyer Heertganghen, een verwijzing naar de vier heertgangen die vanouds Goirle vormen: ‘t Ven, Abcoven, Dorp en Kerk. In 1960 is de Heemkundige kring van een vereniging omgezet naar een stichting. De stichting heeft zich ten doel gesteld de bevordering van de studie van de Heemkunde in de ruimste zin en zij tracht dit doel te breiken door:

het aanmoedigen van personen of groeperingen van personen zich toe te leggen op de beoefening, studie en ontwikkeling van de heemkunde op locaal en regionaal terrein;

naar best vermogen informatie te verschaffen op het gebied van de heemkunde, o.a. door voordrachten, publicaties, excursies, tentoonstellingen, rondleidingen, adviezen (bijv. over nieuwe straatnamen);

het onderhouden van wat heemerf “De Schutsboom” wordt genoemd, bestaande uit: - een gebouw aan de Nieuwe Rielseweg, nr. 41, met museum, een werk- en

vergaderruimte, een bibliotheek/archief, een ruimte voor wisseltentoonstellingen (voormalige potstal);

- een voormalig wevershuisje “Het Smiske”, gelegen aan Nieuwe Rielseweg 43 en eigendom van de stichting (sinds 1961);

- een “Pleejhuis” met toiletruimte, werkruimte voor onderhoudsteam en zolder voor opslag van heemkundige voorwerpen;

- een Brabantse langdeelschuur (eens schuurkerk); - een erf met kruiden- en moestuin, karloodsen en bijenhal met de daarbij behorende

beplanting. De benaming “Heemerf De Schutsboom” is afkomstig van een toponiem dat voorkomt op de kaart van Diederik Zijnen “De Heerlykheden van Tilburg en Goirle” uit 1760. De stichting telde in december 298 leden waarvan 52 vrijwilligers die in de verschillende deelgebiedenen actief zijn. Zie hoofdstuk 5 ‘Overzicht van vrijwillige medewerkers’ voor een lijst per deelactiviteit. Het bestuur bestaat op dit moment uit 6 leden en er zijn het afgelopen jaar geen bestuurswisselingen geweest. De vrijwilligersactiviteiten zijn geconcentreerd op de donderdag- en zaterdagmorgen en op deze tijden zijn het erf en de gebouwen ook voor publiek geopend. Daarnaast zijn het museum en het heemerf in de zomermaanden geopend op de eerste en derde zondag van de maand. Rondleidingen voor groepen en voor scholen worden op afspraak gegeven en in paragraaf 3.2.1 ‘Museumbezoek’ wordt informatie gegeven over de bezoekersaantallen. Het jaarverslag bevat een beschrijving vanuit de verschillende beheerscommissies en werkgroepen over het jaar 2015.

- 5 -

3 Verslag vanuit de beheerscommissies en werkgroepen

3.1 Heemkundig Documentatie Centrum

Het Heemkundig Documentatie Centrum (HDC) heeft dit jaar weer een twintigtal bezoekers gehad. Regelmatig krijgen we verzoeken binnen via de e-mail om foto’s of andere gegevens. Veelal worden deze verzoeken op zaterdagmorgen beantwoord, waarna later de afwerking wordt gedaan. Nog steeds heeft het fotoarchief weinig foto’s van de Goirlese meisjesscholen. Zoals we al eerder hebben vermeld hebben we van de jongensscholen veel foto’s. We hopen nog steeds op foto’s van de meisjesscholen. Er wordt nog al eens een beroep op het archief gedaan voor schoolfoto’s. Ons bidprentjesarchief wordt momenteel fors uitgebereid, doordat een van onze heemleden zijn archief aan het opruimen is. We hebben mankracht nodig om deze uit te sorteren, dubbele er uit te halen en input te geven voor de computer. Afgelopen jaar heeft de Heemkundige Kring samen met de Heemkundekring Poppel-Weelde-Ravels een tentoonstelling georganiseerd over de Grote Oorlog, welke 100 jaar geleden is begonnen. De beide tentoonstellingen in Poppel en hier in Goirle waren een succes mede dankzij ons Documentatie Centrum. Afgelopen jaar heeft het Dokumentatie Centrum ook meegewerkt aan een rondleiding t.g.v. het aanbieden van een dementie-koffer. De rubriek “Wie weet het nog?” in het Goirles Belang met foto’s uit ons archief loopt erg goed. Dankzij de medewerking van de redactie van Goirles Belang kunnen we elke 2e woensdag van de maand een foto plaatsen. Als de foto niet al te oud is dan komen er best veel reacties binnen, soms zelfs elders uit het land of van geëmigreerde Goirlenaren. Het zijn dan oud-Goirlenaren die het Goirles Belang ontvangen via familieleden of een abonnement hebben op GB. Ook zullen we dit jaar moeten werken aan nieuwe verlichting. Want de TL’s die er hangen zijn oud en niet meer verkrijgbaar. Als er een uitvalt, zitten we zonder licht. Het Documentatie Centrum zou niet kunnen werken zonder onze vaste medewerkers. Zij zijn elke zaterdagmorgen present. Dank aan Aschwin, Emilie, Eric, Harrie, Henny, Riekie, Albert (boeken) en sinds kort Mathieu. Drie jaar geleden is de bibliotheek verhuisd van de archiefzolder naar de bestuurskamer na een grondige selectie in het boekenbestand op boeken die direct betrekking hebben op Goirle en de buurgemeenten. Door de mensen van de onderhoudsgroep is hiervoor een nieuwe kast gemaakt en door de verplaatsing en uitdunning is de toegankelijkheid van de bibliotheek vergroot. Afgelopen jaar zijn de dubbele exemplaren uit het bestand gehaald en te koop aangeboden in eerste instantie aan leden. Inmiddels is de nieuwe kast al weer behoorlijk vol

- 6 -

aan het raken en moeten we nog scherper gaan selecteren en alleen boeken opnemen die iets vertellen over de geschiedenis van Goirle en gemeenten in de directe omgeving. Joseph Wijdemans, Archivaris Heemkundig Documentatie Centrum

3.2 Museum

Het jaarverslag omvat de periode januari – december 2015 en is onderverdeeld in museumbezoek, museumonderhoud, planning en problemen.

3.2.1 Museumbezoek

Het museum was opengesteld gedurende de maanden april tot en met oktober op steeds de eerste en derde zondag van 14.00 tot 16.30 uur. Het bezoekersaantal lag op een gemiddelde van ca 9 mensen per keer. Het grootste deel van het bezoek bestond dit jaar uit rondleidingen. Deze zijn te verdelen in schoolbezoeken en overige groepsbezoeken. Van de Goirlese scholen bezochten ’t Schrijverke, De Regenboog, Den Bongerd en De Vonder ons museum met een of meerdere groepen. Verder waren er diverse bezoeken van groepen zoals diverse families en verenigingen die ons bezochten op hun familiedag, cq. uitje. Groepen van buiten de provincie kwamen uit Spijkenisse en Mookhoek. Enkele malen was er een expositie van regionale kunstenaars. Deze tentoonstellingen leverden extra bezoekers op.

Van augustus tot en met half oktober organiseerden wij i.s.m. onze zustervereniging “Nicolaus Poppelius” uit de Belgische gemeente Ravels een tentoonstelling over de Eerste Wereldoorlog welke ons bezoekersaantal bijna verdubbelde. Deze tentoonstelling kende een voorbereidingstraject van twee kalenderjaren en is eerst in Poppel te zien geweest. Het totale bezoekersaantal kwam daardoor uit op ruim 1200. Om te proberen het bezoekersaantal nog verder op te krikken en de bekendheid in het dorp te vergroten, werd ook dit jaar verder gegaan met de serie korte artikeltjes in het Goirles Belang onder de titel “Schatten uit ons museum”. Hierbij werd maandelijks aandacht besteed aan een voorwerp uit de collectie. Deze artikeltjes leverden soms nieuwe voorwerpen op voor de collectie of informatie over het getoonde voorwerp door berichten van lezers van het GB. Rondleidingen werden verzorgd door Ad van der Ven, Gerrit van Heeswijk, Jan van Eijck, Hans van

Gorp, Albert Oude Ophuis en Cees van de Pol.

Figuur 1 De poster voor de tentoonstelling WO I

- 7 -

3.2.2 Museumbeheer

Het beheer van het museum bestond ook dit jaar vooral uit het inventariseren van de collectie en deze digitaal opslaan. Met dit project is in 2006 begonnen en we mogen nog steeds spreken van een inhaalslag. Na inventarisatie van de collectie in het Smiske volgde de collectie in het museum. Daarna werd de collectie van ons textielmuseum geïnventariseerd. De inventarisatie van de potstalzolder is ook gerealiseerd. Hierbij werd elk voorwerp (opnieuw) genummerd, gefotografeerd en zowel digitaal als analoog opgeslagen. Van de digitale bestanden worden back-ups gemaakt. In 2015 werd verder gegaan met de herinventarisering van de collectie welke tentoongesteld staat in de langdeelschuur. De gehele collectie aldaar werd onder handen genomen, d.w.z. bekeken, genummerd, gefotografeerd voor zover nodig en er werd gekeken naar dubbele exemplaren in de verzameling. Onze ideeën betreffende de inrichting krijgen steeds meer gestalte met de opdeling van de schuur in een huis- ambacht- en boerderijgedeelte. Diverse mensen hebben weer voorwerpen aangeboden die al of niet een plekje kregen in de permanente expositie. De voorwerpen variëren enorm: fraai ingelijste fotoportretten van voorouders, persoonsbewijzen van Goirlenaren, identiteitspapieren, notariële eigendomsbewijzen, gebruiksvoorwerpen (o.a. vogelkooike), kledingstukken, kinderspeelgoed… Men komt met een voorwerp trots in de hand of zorgvuldig ingepakt, of men verschijnt op het erf met een kofferbak vol voorwerpen waar wij uit kunnen kiezen. In veel gevallen kreeg de schenker een schenkingsakte mee naar huis. Dit vooral indien aan het gegevene een bepaalde waarde gekoppeld kon worden, emotioneel of financieel. Soms omvatten de schenkingen meer dan één voorwerp en komen volle dozen met documenten naar het heemerf. Deze worden ook op waarde geschat en bij de collectie gevoegd. Opvallende schenkingen waren dit jaar het handgeschreven boekje over Nieuwkerk uit 1915 door baron Albert de Meester de Betzenbroeck, een handgeschreven boekje van burgemeester C. Rens over de gemeente Goirle, een missaal uit 1830 dat na vele omzwervingen in Brabant dit jaar terugkwam bij het dorp, een afschrift van de originele verkoopakte van de Leeuwenhoef uit 1846 en vele honderden bidprentjes. Het moge duidelijk zijn dat steeds meer Goirlenaren de stichting weten te vinden als het om te bewaren voorwerpen gaat.

3.2.3 Planning 2016

Voor 2016 staan de volgende plannen op de nominatie: a. Verdere inventarisatie van de collectie in de schuur en mogelijk van het depot boven op

de zolder en verdere bewaarplaatsen; b. Herinrichting van de schuur nadat deze qua dakvernieuwing onder handen genomen is; c. Geleidelijke veranderingen in de kleine vitrines in het museum wat voorwerpen betreft

om de uitstalling te vernieuwen. d. Maken van etiketten voor de vitrines zodat voor de bezoeker duidelijkheid geschapen

wordt over enkele voorwerpen. e. “Versiering” van het erf door de buitenzijde van de schuur en de nieuwe karloods te

“versieren” met voorwerpen welke we dubbel hebben en die zodoende het erf kunnen verfraaien en mensen uitnodigen eens te komen kijken. Dit zal pas plaatsvinden als de inrichting van de schuur en karschop voltooid zijn.

f. De vitrines voorzien van tekstkaartjes en nummers om zodoende de collectie beter inzichtelijk te maken voor individuele bezoekers.

- 8 -

3.2.4 Problemen

Wanneer in 2016 het dak van de schuur wordt vervangen is het grootste probleem, het bewaarklimaat in de grote schuur, waarschijnlijk opgelost. Vorig jaar is al is begonnen met het verbeteren van het binnenklimaat door isolatie van vloer en wanden zodat de uitgestalde voorwerpen minder blootgesteld zijn aan vocht en temperatuurschommelingen. Deze bouwkundige aanpassingen aan de schuur zijn in eigen beheer uitgevoerd. Met de gemeente is gesproken over de vernieuwing van het dak van zowel de schuur als van het Smiske nadat ook de museuminventarisatie door de museumwacht dit als zeer nodig gesteld had. De verwachting is dat dit in 2016 zijn beslag zal krijgen. Het is en blijft echter een punt van grote zorg en aandacht voor de nabije toekomst waar het het behoud van de collectie betreft.

3.2.5 Ten slotte

Om onze deskundigheid te vergroten volgden enkelen van ons studiedagen over het beheer van musea en/of collecties en over de vraag ‘Hoe betrek ik jongeren bij mijn museum’. Ook nieuwe informatie over de digitale weg en het bereiken van scholen met erfgoedzaken werd via Erfgoed Brabant gevolgd. De werkgroep museum bestond gedurende dit jaar uit Hans van Gorp (beheerder heemerf), Hannie van Gorp (kleding en textiel), Ger Heheman en Huub van Dun (restauratie), Ad van der Ven, Cees van de Pol en Albert Oude Ophuis (algemeen) en Gerrit van Heeswijk (conservator). Incidentele hulp werd verkregen van Nellie van den Dungen (textiel). Gerrit van Heeswijk, Conservator.

4 ICT beheer en website

4.1 Ict beheer

Het Beheer van de ICT heeft in 2015 voor al in het teken gestaan van behoud en onderhoud. Het Heem-archief draait nog steeds op databaseprogramma Paradox. Dit systeem is te gebruiken op diverse computers die aangesloten zitten op het interne netwerk. De computers (in 2014 als sponsoring verkregen van de Gemeente Tilburg) draaien nu op Windows 7.0 maar waren eigenlijk geschikt voor Windows Vista (een oudere versie). We beginnen langzaam de gevolgen hiervan te zien. Virusscanners en updates zorgen er voor dat de systemen steeds trager worden. (Maar ze functioneren nog prima, alleen langzaam). Voor het databaseprogramma Paradox zijn we op zoek naar een alternatief omdat het programma niet meer ondersteund wordt. Probleem is echter dat hier voor een nieuwe gebruikers interface gemaakt moet worden. De vraag is of we daar nog de manpower voor kunnen krijgen. Onderzocht moet worden of opslag in the cloud via Brabants Heem mogelijkheden biedt. Betreffende de ledenadministratie valt weinig nieuws te melden. Ook deze draait op Parodox dus ook hier hebben we mogelijk in de toekomst de zelfde issues als die we voor het Heem-archief hebben.

- 9 -

4.2 Website

Afgelopen jaar stonden de activiteiten rond de site in het teken van up-to-date houden en langzaam uitbreiden. Dit gebeurt net als afgelopen jaren door de heemmedewerkers: Willem van der Kuijlen, Aschwin Wijdemans en Albert Oude Ophuis Kleine wijzigingen zijn toegepast om informatie beter te kunnen vinden. Maandelijks worden er nieuwe artikelen geplaatst m.b.t

verslagen van heemactiviteiten en aankondigingen van evenementen;

maandelijkse beschrijving van een Object uit het museum, of document uit het Archief;

ook wordt er maandelijks de foto met achtergrondinformatie geplaatst onder het thema “Wie weet het nog”.

In 2014 zijn alle jaargangen van ons tijdschrift “Rond de Schutsboom” door de genealogieverenining Golse Genen gescand en in een database op hun webserver geplaatst. Via een link waren de tijdschriften in te zien. Doordat hun site sinds enige tijd om privacy-redenen alleen nog toegankelijk is via een password zijn de scans niet meer bereikbaar. De opslagruimte op onze eigen website is beperkt maar als we er in slagen de documenten te converteren naar een pdf-formaat dat weinig ruimte vraagt, is het mogelijk de “Schutsbomen” via onze eigen site aan te bieden. Een ander punt van aandacht is het gebruik van de website door de Heemkundige kring zelf. We merken dat het merendeel van de bezoekers van de site van buiten Goirle komt. We zouden graag het gebruik van de site door de eigen leden willen verhogen. Een manier om dit te bereiken zou zijn door de e-mail berichtgeving niet meer met Word- documenten te doen maar met links naar de website. Op deze manier daag je de leden uit om eens verder te kijken op de website. Kortom mooie uit dagingen voor het nieuwe jaar. Ook staat een actieve database waarmee delen van het archief digitaal bereikbaar worden via de website nog steeds op het verlanglijstje; echter een geschikte tool is nog niet gevonden. Deze zoektocht gaat in 2016 zeker door. Aschwin Wijdemans ICT beheeder

Heembeoefening

4.2.1 Tentoonstellingen en evenementen

In 2015 konden er in de “Potstal” een viertal tentoonstellingen worden bezocht die door amateurkunstenaars waren ingericht: - op 11, 12, 18 en 19 april 2015 een expositie door Mevr M. v.d. Dungen; - op 2 en 3 mei 2015 een expositie door Ana de Regter en Ine Douwes; - op 27 en 28 juni en 4 en 5 juli 2015 door Suzan Paulissen - op 17 en 18 oktober 2015 door dhr. van Rijen. Als evenementen zijn te vermelden: - op zaterdag 15-8-2015 de jaarlijkse ontvangst van de nabestaanden van de gefusilleerde

gijzelaars van Gorp en Roovert; - op zondag 16-8-2015 de opening van de tentoonstelling “WO I van twee kanten bekeken”

met genodigden uit Nederland en België.

- 10 -

- op zondag 11 oktober de sluiting van de tentoonstelling “WO I van twee kanten bekeken” met een rondleiding voor de familie van de baron van Nieuwkerk, Jambline de Meux, bij gelegenheid van hun diamanten bruiloft (40 personen).

Door de slechte conditie van het dak is de heemschuur dit jaar niet als trouwlocatie gebruikt.

4.2.2 Tijdschrift "Rond de Schutsboom"

Ook in 2015 zijn wederom drie nummers van ons tijdschrift uitgebracht: in april, in oktober en in december. De redactie bestaat uit Jan van Eijck, Jef van Gils, Jan Pieterse en Norbert de Vries. De lay-out is in handen van Aschwin Wijdemans. Het in oktober verschenen nummer stond geheel in het teken van de Eerste Wereldoorlog, en handelde speciaal over de vluchtelingen. Enerzijds was er een artikel van Luc Andries (de voorzitter van de Heemkunde- en Erfgoedvereniging Nicolaus Poppelius vzw) waarin de Belgische kant van deze historie wordt belicht. Anderzijds was er een uitvoerig artikel van Jan Pieterse waarin de Goirlese kant werd belicht. Zeer gedegen werk van beide auteurs! In het decembernummer is eveneens aandacht besteed aan de Eerste Wereldoorlog, allereerst via de teksten van Marcel van der Wegen en Gerrit van Heeswijk die bij de tentoonstelling zijn gebruikt (die tentoonstelling was een zeer geslaagde coproductie van Nicolaus Poppelius en De Vyer Heertganghen), verluchtigd met een groot aantal prachtige foto’s van militairen. Ook het artikel van Willem van der Kuijlen over het oefenterrein der cavalerie op de Regte Heide past bij het thema Eerste Wereldoorlog. Hetzelfde geldt voor het Asperinelied door Jan van Eijck (hij kon het nog zingen ook!). Ook verschenen er weer een aantal interessante verhalen met herinneringen aan straten of gebouwen: Jan van der Schoot over de Maria Boodschapkerk en de Mariakapel aan de Oude Baan, Huub van Dun over de Kloosterstraat, en Joseph Wijdemans over de Emmastraat (voorheen Akkerstraat). Mooie verhalen! Graag wil ik ook het diepgravende speurwerk van Gerrit van Heeswijk roemen: neem bijvoorbeeld zijn zoektocht naar en analyse van de diverse ‘Nieuwkerkboekjes’! Voor 2016 zijn de goede voornemens: het heroppakken van de serie portretten (door een communicatiestoornis is daar het afgelopen jaar de klad in gekomen), het voortzetten van de jeugdherinneringen aan de straat of buurt, en aanmoedigingen aan het adres van meer (potentiële) auteurs om in ons periodiek te publiceren.

4.2.3 Driekoningenzingen

Omdat bij de huidige opzet van het Driekoningenzingen het aantal deelnemers de laatste jaren steeds verder terugliep is in 2015 besloten het Driekoningenzingen anders te gaan organiseren. Ineke Stroucken van het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed ( VIE te Utrecht ) had al aangeboden om de werkgroep in Goirle te helpen bij het overeind houden van deze traditie. Ze heeft hiervoor € 1000,- beschikbaar gesteld en een docent/consulent Gabor Kozijn afgevaardigd om te kijken hoe we kunnen gaan vernieuwen. We zijn diverse malen bij elkaar gekomen in 2015 bij ’t Heem en hebben afspraken gemaakt. Studenten van de Rheinward Academie gaan een poster en flyer maken om te gebruiken voor de publiciteit. We gaan een oude traditie in een nieuw jasje steken. We gaan een koor uitnodigen om kerstliederen te zingen bij de kerststal op het Kloosterplein. We verzamelen daar de kinderen en die krijgen allemaal een lampion met led-verlichting. We maken een korte wandeling via de Tilburgseweg, Dwarsstraat, Het Koude Pad en Oude Kerkstraat en komen aan de achterkant bij CC JvB weer binnen, alwaar de kinderen warme chocomel krijgen en een eierkoek ( met

- 11 -

boon). Daarna gaan we zingen en een jury – bestaande uit een student en twee leden van de jeugdgemeenteraad – beoordelen de zang en presentatie en Joseph Wijdemans is de voorzitter van de jury. Voozitter Heem Jan van Eijck praat de zaak aan elkaar en Rene Zebregs en Cees van de Pol verzorgen de inschrijving. Jeanne van de Midde verzorgt een leuk verhaal tijdens de pauze , als de jury beraadslaagt. De posters en flyers worden rondgebracht

en uitgedeeld en Jan van Eijck verzorgt een stuk voor het Goirles Belang. We zoeken ook

nog kontakt met een journalist van het Brabants Dagblad voor extra publiciteit. Mathieu van den Tillaart en Bernard Robben hebben met deze journalist nog een gesprek. En ….dan maar hopen dat er weer wat meer belangstelling gaat ontstaan voor deze fraaie traditie , die helaas toch wat op z’n retour lijkt. Bernard Robben heeft aangegeven - na 17 jaar – zijn regiestokje over te willen geven en wellcht gaat Mathieu dit overnemen. Vers bloed voor een oude traditie is ook niet verkeerd. En… in het jaarverslag van 2016 kan vermeld worden dat de veranderingen de traditie nieuw leven hebben ingeblazen.

4.2.4 Heemactiviteiten voor heemleden

In 2015 werden door de groep lezingen en excursies (Frans Ekstijn, Ad van Gool, Anne Heeren, Nel Wiercx) de volgende activiteiten georganiseerd (tussen haakjes het aantal deelnemers):

1. lezing op 27 januari 2015: Maria, de moeder van Jezus, gezien door Protestantse ogen door Leny Voortman ( 32 ).

2. Excursie op 22 februari 2015 naar De Spoorzone in Tilburg ( 56 ) 3. Lezing op 24 maart 2015: Alles rond Pasen, religieus en seculier door Cora Westerik ( 63 ) 4. Excursie op 26 april 2015 naar Heemkundekring Zondereigen ( Baarle Nassau ) over het

Dodendraadpad Eerste Wereldoorlog ( 25 ) 5. Excursie ( rondwandeling ) op 31 mei 2015 door de stad Heusden Vesting ( 22 ) 6. Wandeling over de Regte Hei o.l.v. Jan van Eijck en Willem van der Kuijlen op 6 juni ( 17 ) 7. Heemreis naar Xanten, Kleef en Slot Moyland op 30 juni 2015 ( 52 ). 8. Kleine heemreis voor vaste medewerkers op 17 september 2015 naar Heeze en Leende. 9. Rondleiding door het Vlasserij-Suikermuseum in Klundert op 30 augustus 2015 ( 25 ) 10. Lezing op 22 september 2015: De Familie Hubert van Beusekom door de heer Hans van

den Haring ( 58 ) 11. Rondleiding over het terrein van de Amercentrale in Geertruidenberg en bezoek aan de

Amer 9 op 30 oktober 2015 ( 30 ) 12. Kerstviering in de Kapel van CC Jan van Besouw op 22 december 2015 ( 118 )

Voor komend jaar wordt aan een gelijksoortig programma gewerkt waarbij nog wat extra aandacht zal worden besteed aan de publiciteit om de bezoekersaantallen op peil te houden. Ad 7 Jaarlijkse grote heemreis voor alle heemleden De jaarlijkse heemreis voor de leden die daarop kunnen intekenen ging dit jaar naar Duitsland en wel naar Xanten en Kleef. Onze bus van De Arend zat bijna vol (52). We doen dat immer op

Figuur 2 Driekoningenwandeling met lampionnen

- 12 -

een zaterdag en dat was nu op zaterdag 30 juni 2015. De bus vertrok om 7:30 uur en tegen tienen zaten we aan de koffie met heerlijk Duits gebak bij Traditionsreicher Familienbetrieb met Konditorei Cafe de Fries, vlakbij de fraaie markt. Onderweg hadden we van onze voorzitter Jan van Eijck al al een mobiel college gehad over de streek waar we doorheen reden. Na de koffie wandelden we over het marktplein naar de St Victor’s Dom. De nederlands sprekende gidsen gaven ons een boeiende beschrijving van de geschiedenis van de kerk waarvan de eerste steen gelegd is in 1263. Daarna ging het met de bus richting lunch in Cafe-Konditorei Nederkorn bij Slot Moyland. Na de lunch hebben we ons enige tijd vermaakt in de beeldentuin en de grote kuidentuin. Vervolgens togen we wederom met de bus naar Kleef alwaar we het BC Koekkoek-huis hebben bezocht. Koekkoek is een Nederlandse landschapsschilder die is Duitsland zeer succesvol was. Ook hier werden we weer rondgeleid door nederlands sprekende gidsen. Het was een prachtige maar zeer warme dag en dus waren we blij na het museumbezoek even de dorst te kunnen lessen op het nabije terras. Omstreeks 19:30 (12 uur later) waren we weer terug in Goirle; moe maar voldaan met mooie indrukken. In ons tijdschrift “Rond de Schutsboom” (jaargang 35. nr 3) is door Bernard Robben een uitgebreid reisverslag geschreven. Ad 8 Kleine heemreis voor de vrijwilligers We willen elk jaar onze vrijwilligers bedanken voor hun inzet het hele jaar door. We noemen dit - in tegenstelling tot de jaarlijkse heemexcursie voor de leden - de kleine heemreis, maar……die is qua inhoud beslist niet minder boeiend en zeker zo gezellig.

Meestal gaan we dan niet ver weg, we blijven - als het enigszins kan - in de regio en regelen het vervoer met eigen auto’s. Dit jaar kozen we voor de dorpen Heeze en Leende. ’s Morgens om 10 uur was het tref in Tapperij de Zwaan met koffie en gebak en daarna togen we via de kaarsrechte oprijlaan te voet (in de regen) naar Kasteel Heeze. Binnen de slotgracht bevinden zich het middeleeuwse slot Eymerick, het 17e eeuwse kasteel dat nu nog door de familie van Tuyll van Serooskerken wordt bewoond en een fraaie tuin. De rondleiding voerde ons langs de vele fraai ingerichte vertrekken van het kasteel. Tussen de middag werden we ontvangen op

de lokatie van Heemkundekring “De Heerlijkheid Heeze-Leende-Zesgehuchten”. Het was boeiend om te zien hoe zij in de beperkte ruimte die ze hebben een indrukwekkend heemkundig onderzoekscentrum hebben opgezet. Vooral de imposante maquette maakte grote indruk. Als afsluiting van de dag had de excursiecommissie een lunch geregeld in het Brouwershuis (bediening door mensen met een verstandelijke beperking) in Leende met heerlijke regionale gerechten. Ook van deze excursie is In ons tijdschrift “Rond de Schutsboom” (jaargang 35. nr 3) door Bernard Robben een uitgebreid verslag geschreven.

Figuur 3. Maquette Heeze-Leende-Zesgehuchten

- 13 -

Ad 12 Kerstviering De kerstviering werd ook dit jaar weer gehouden in de kapel (Annetje van Puijenbroek Kapel) van CC Jan van Besouw. Voor de pauze was er een gevarieerd muzikaal programma, verzorgd door de Goirlese muziektheatergroep LEEDIEZ. Na de pauze bestond het programma uit “kerst- en heemverhalen” verteld door Joseph Wijdemans, oud-Goirlenaar Piet Brock en Jan van Eijck, afgewisseld met muziek en zang door Lars Zebregs. Vooral de muziek en zang door Lars Zebregs waren oorstrelend en maakten de avond tot een aangename gebeurtenis.

4.3 Heemerf en heemtuin

4.3.1 Heropening Molenpark.

Op woensdag 15 juli heeft wethouder Theo van der Heijden het gerenoveerde Molenpark feestelijk geopend op het nieuwe terras van het Molenpark bij Molen “De Wilde”. Ter gelegenheid van de opening is een maquette onthuld waarin de de deelnemende partijen zijn vermeld: Amarant, Stichting Akkermolens Goirle, Stichting Heemkundige Kring Goirle, Stichting Biodiversiteit, omwondenden en de gemeente Goirle. Het park is niet alleen verrijkt met nieuwe speeltoestellen maar ook met natuurlijke speelelementen. Zo is er een klimboom en zijn er stapstenen in de vijver geplaatst. De twee vijvers zijn samengevoegd tot één en volledig gerenoveerd. Om het heemerf meer bij het vernieuwde park te betrekken is een grote toegangspoort gemaakt en is besloten de karloods die het zicht op de heemschuur vanuit de Nieuwe Rielse weg en het park belemmerde, te verplaatsen naar de andere kant van het heemerf. Dit karwei wordt verder beschreven in paragraaf Heemerf en gebouwen.

4.3.2 Heemerf en gebouwen

De grootste klus voor de groep van onderhoud en renovatie van de gebouwen was het verplaatsen van de tweede karloods. Dit gebeurde in het kader van de renovatie en herinrichting van het Molenpark. Door de karloods naast de nieuwe toegangspoort naar het Molenpark weg te halen en te verplaatsen naar de ander kant van de heemschuur en door de

nieuwe grote toegangspoort, wordt het heemerf meer betrokken bij het Molenpark en wordt ook het zicht op de schuur en het erf fraaier. De isolatiewerkzaamheden aan de schuur waarbij vorig jaar al de vloer en de wanden waren geisoleerd zijn dit jaar afgerond met het maken van een (demontabele) luchtsluis. Verder heeft het keukengedeelte van de schuur een facelift gehad met o.a. andere keukenkastjes. Na de isolatiewerkzaamheden zijn de buitenwanden opnieuw gebeitst en is de luchtsluis in bijpassende kleuren geverfd.

De onderhoudsgroep bestaat uit Martin Backx, Peter van Diesen en Theo Giessen en waar mogelijk hebben andere vrijwilligers hun steentje bijgedragen zoals Han Roosen, Ton Coolen e.a. Verder zijn er door alle medewerkers onderhoudswerkzaamheden verricht waar zich dit voordeed. Deze zijn niet allemaal te benoemen.

Figuur 4 Pannenbier voor de te verplaatsen karloods

- 14 -

In 2016 zal de nieuwe karloods verder afgewerkt worden en moet er een toegangsweg aangelegd worden om de karren naar hun nieuwe onderkomen te kunnen verplaatsen.

4.3.3 Erf en tuin

De onderhoudswerkzaamheden aan het erf bestaan uit het onderhoud van de plaats, de grasveldjes, de bloemenperken en de heemtuin. In de heemtuin wordt geprobeerd een verzameling eetbare planten, kruiden (voor de keuken en medicinaal) en andere nuttige planten (o.a. verfplanten) te laten groeien en bloeien. In 2015 is verder gegaan met de herinrichting en opnieuw beplanten van de heemtuin. De heemtuin wordt onderhouden door Els van Amelsfoort, Riet Raassing en Ben Koijen en waar nodig met hulp van de andere vrijwilligers van het heemerf. De werkzaamheden op het erf worden verricht door Piet Langerwerf, Tiest Santegoets, Toon Vermeer, René Zebregs en Henny van Gool en waar nodig assisteren zij ook bij het onderhoud van de tuin. Ger Heheman heeft de restauratie van museale voorwerpen voor zijn rekening genomen. Voor 2016 zal de herinrichting van het heemerf door het verplaatsen van de 2e karloods de belangrijkste klus worden. Daarnaast zal de grond langs het de nieuwe omheining met het Molenpark opnieuw beplant worden en zal de vervanging van het rieten dak van de heemschuur gevolgen hebben voor de heemtuin. Hans van Gorp Coördinator heemerf

4.4 Bouwzaken

Dit jaar is er drie keer overleg geweest met de gemeente over de renovatie van het dak van de heemschuur en het regelen van de eigendomskwestie van de gebouwen op het heemerf. Bij het overleg waren namens de gemeente aanwezig wethouder Th. van der Heijden, beleidsmedewerker G. van Bezouw en hoofd Bouwzaken dhr. M. Lingg. Het overleg heeft geresulteerd in een nieuwe huurovereenkomst voor erf en gebouwen aan de Nieuwe Rielseweg 41 en een financieringsconstructie voor de vervanging van het rieten dak van de heemschuur. Aanleiding tot de gesprekken was een bezoek van de wethouder aan het heemerf na de heropening van het gerenoveerde Molenpark waarbij de slechte staat van het dak van de schuur werd getoond en waarbij een onbeantwoorde brief uit 2012 ter sprake kwam waarin de Heemkundige Kring de gemeente een voorstel had gedaan de eigendomskwestie van verschillende gebouwen op het heemerf te regelen. De planning is nu dat de renovatie van het dak van de heemschuur in de eerste helft van 2016 zal plaatsvinden. Voor de vernieuwing van het dak van ’t Smiske (rijksmonument en eigendom van de Stichting Heemkundige Kring) zal de gemeente ondersteuning bieden bij subsidieaanvraag en de aanbesteding; de kosten zijn echter voor rekening van de Stichting. Voor het onderhoud van de gebouwen zijn de jaarlijkse inventarisaties van de monumentenwacht richtinggevend. Veel van het (kleinere) onderhoud wordt door de onderhoudsgroep van de stichting uitgevoerd. De gemeente stelt hiervoor jaarlijks een bedrag beschikbaar en op basis van de verantwoording achteraf wordt het bedrag voor het volgende jaar weer aangevuld.

- 15 -

5 Overzicht van vrijwillige medewerkers

5.1 Bestuur

Voorzitter Jan A.M. van Eijck Secretaris Albert Oude Ophuis Penningmeester Wik van Berkel Vicevoorzitter Joseph Wijdemans (archivaris) Lid Gerrit van Heeswijk (conservator) Lid Hans van Gorp (coördinator heemerf)

5.2 Museum

Conservator Gerrit van Heeswijk Inrichting en registratie Hans van Gorp, Ad van der Ven, Albert Oude Ophuis, Kees

van de Pol, Hans Raassing, Gerrit van Heeswijk Restauratie Huub van Dun (weefgetouwen), Ger Heheman (beelden), Hannie van Gorp en Nellie van den Dungen (textiel) Contactpersoon scholen en Rondleidingen Ad van der Ven

5.3 Heembeoefening

Werkgroep lezingen en excursies Frans Ekstijn (coördinator), Ad van Gool, Anne Heeren, Nel Wiercx Werkgroep heemreizen René Zebregs, Bernard Robben, Jan van Eijck Werkgroep kerstviering Bernard Robben, René Zebregs, Jan van Eijck Werkgroep driekoningenzingen Bernard Robben, Mattieu van de Tillaart, Ad van der Ven Werkgroep tentoonstellingen Marcel van der Wegen Werkgroep periodiek “Rond de Schutsboom” Redactie Jan van Eijck, Jef van Gils, Jan Pieterse, Norbert de Vries (eindredacteur) Auteurs (2015) Gerrit van Heeswijk, Jan van Eijck, Joseph Wijdemans,

Bernard Robben, Willem van der Kuijlen, Marcel van der Wegen, Luc Andries, J. van der Schoot, Huub van Dun

Layout Aschwin Wijdemans

5.4 Heemerf

Coördinator Hans van Gorp Heemerf algemeen Piet Langerwerf, Tiest Santegoets, Toon Vermeer, René

Zebregs, Henny van Gool, Han Roosen, Ton Coolen Heemtuin Els van Amelsfoort, Riet Raassing, Ben Koijen Beheer bijenstand Gerard Weterings Facilitaire dienst algemeen Hannie van Gorp, Nellie van den Dungen, Corrie Robben, Maria Roosen

- 16 -

Interieurverzorging Addy Kolen, Corrie Lambregts, Lies van Leeuwen (wast de handdoeken), Maria Roosen, Corrie Robben, Riekie van Santvoort, Lieske Schellekens, Gonnie Swinkels, Nel Wiercx

5.5 Archief en documentatiecentrum Coördinator Joseph Wijdemans Archivering en documentatie Jeanette Snels, Harrie de Brouwer, Henny van Gool, Eric

van Opstal, Riekie van Santvoort, Emilie Vekemans, Mathieu v.d. Tillaart

Bibliotheek Albert Oude Ophuis Ledenadministratie Henny van Gool

5.6 ICT- beheer en website

Coördinator Aschwin Wijdemans Willem van der Kuijlen, Albert Oude Ophuis

5.7 Bouwen en restaureren

Bouwen en onderhoud gebouwen Martin Backx, Peter van Diesen, Theo Giessen

5.8 Bouwzaken i.r.t. gemeente

Coördinator Jan van Eijck

- - - - - -