JAARVERSLAG 2014 - Meteo · noemen. Het was het warmste jaar in Brussel-Ukkel sinds het begin van...

KO N I N K L I J K M E T E O R O LO G I S C H I N S T I T U U T VA N B E LG I Ë

JAARVERSLAG2014

KMIKoninklijk Meteorologisch Instituut van België Ringlaan 3 – B-1180 Ukkel


Tel. : +32 2 373 05 08Fax : +32 2 375 12 59

www.meteo.be

Verantwoordelijke uitgever : Dr D. Gellens ISSN / 2033-8562Coördinatie : Heidi Langenus en Carine BeetensCoverfoto : Didier Verriest www.argus-photo.beOntwerp & realisatie : FedoPress

1. Voorwoord 3

2. Opvallende feiten 5

3. De nieuwe producten van het KMI 11

4. Het weer in 2014 21

5. Onderzoek op het KMI 35

6. KMI internationaal 47

7. Klimaatdiensten 53

8. Het leven op het KMI 57

9. De structuur van het KMI 65

10. Wetenschappelijke publicaties en conferenties 71

11. Lijst van acroniemen en afkortingen 82

3

INHOUDSTAFEL

5

1 VOORWOORD

Beste lezers,

Op het vlak van het klimaat was 2014 opmerkelijk te

noemen. Het was het warmste jaar in Brussel-Ukkel

sinds het begin van de klimatologische waarnemingen

in 1833. De gemiddelde jaarlijkse temperatuur was

11,9 °C, ofwel 1,4 °C boven de gemiddelde jaarlijkse

waarde geschat in de periode 1981 – 2010. De winter,

de lente en de herfst tekenden hogere temperaturen

dan normaal op, wat dit record verklaart. Dit fenomeen

is trouwens niet specifiek voor België. De Wereld

Meteorologische Organisatie verklaart 2014 eveneens

als het warmste jaar sinds 1850 op planetaire schaal.

Deze bijzondere situatie werd rigoureus opgevolgd

door het KMI. U leest de details ervan in het jaarlijks

klimatologisch overzicht van 2014.

Parellel met de weervoorspellingen, één van zijn dage-

lijkse missies, heeft het KMI extra aandacht besteed aan

zijn dienstverlenende functie naar het publiek en de

overheden toe. Het ICT-team heeft een splinternieuwe

widget ontworpen, waardoor iedereen gratis de laatste

meteorologische voorspellingen van het KMI op zijn

website kan plaatsen. Via deze customizable widget

krijgt u ook de waarschuwingen uitgegeven door het

Instituut in reële tijd. De rubriek ‘Documentatie’ van de

website werd uitgebreid met de introductie van een

reeks nieuwe ‘WeerWoorden’ en een educatief luik,

speciaal ontwikkeld voor scholen en kinderen van 8 tot

13 jaar. Doorheen de verschillende pedagogische fiches

nemen Meteoz en Nova, de mascottes van het KMI, de

jonge lezers bij de hand op hun reis door de wereld van

de meteorologie.

Op het vlak van onderzoek, draagt het KMI via het

numerieke voorspellingsmodel ALARO actief bij tot de

studie van de fysische processen gelinkt aan extreme

gebeurtenissen zoals de Pukkelpop-storm en de in-

teracties tussen de bodem en de atmosfeer. Dr. Piet

Termonia, huidig Program Manager van het ALADIN-

consortium en hoofd van de wetenschappelijke onder-

zoeksdienst, bekleedt een zeer actieve rol in de toe-

nadering van deze groep met het HIRLAM-consortium,

een onderzoeksgroep die Europese meteorologische

instituten groepeert. Op termijn zal deze hergroepering

26 landen tellen die allen werken aan de ontwikkeling

van hetzelfde voorspellingsmodel in symbiose met

het Europees Centrum voor Weervoorspellingen op

Middellange Termijn.

De onderzoeksgroep wijdt zich ook aan de studie van

impactscenario’s van de klimaatverandering over België

en plaatst een eerste set gegevens ter beschikking van

het publiek en de besluitvormers, die de toekomstige

klimaatdiensten op het niveau van de Verenigde Naties

aankondigen.

Het waarnemingsnetwerk van het KMI telt nu vier

LIDAR’s, die ons operationeel informatie leveren over

de wolkenhoogte, aerosolen en de structuur van de at-

mosfeer dichtbij het aardoppervlak. Voortaan gebeurt er

een integratie van de waarnemingen van de onweers-

detectoren in INCA-BE, een door onze voorspellers ge-

bruikt voorspellingssysteem op zeer korte termijn. Het

KMI heeft bovendien twee antennes van een nieuw

type aangekocht om zijn systeem van onweersdetectie

te verbeteren. In 2015 worden ze geïnstalleerd.

6

Tengevolge van een panne van hun vorig instrument,

heeft de NASA de KMI-metingen van de zonnestraling

overgenomen als referentie in het kader van hun Ceres-

project om de energiebalans van de Aarde te bestude-

ren. Dit is een mooie bevestiging van de internationale

reputatie van het KMI voor de metingen van de zonne-

constante, die meer dan 30 jaar geleden van start gin-

gen op initiatief van dr. Dominique Crommelynck.

Het KMI heeft zijn activiteiten in het Princess Elisabeth

station op Antarctica verder gezet.

Het Geofysisch Centrum in Dourbes installeerde een

koepel om een volledig automatisch magnetisch obser-

1 VOORWOORD

vatorium te beschermen en twee collega’s voerden er

ozonmetingen en atmosferische peilingen uit. Dit zijn

slechts enkele voorbeelden die de dynamiek van het

Instituut weerspiegelen, en waarvan u in dit jaarver-

slag nog meer staaltjes kan lezen.

Vooraleer u begint te lezen, laat ik u met enige trots

weten dat het KMI een ECO-label heeft behaald van

Leefmilieu Brussel. Dit is een erkenning van de moeite

die het instituut aan de dag legt om het milieu te res-

pecteren en zijn ecologische voetafdruk te verminderen.

Als kersverse ‘ecodynamische onderneming’, streeft

het KMI er nu naar om ook nog een EMAS-certificaat

te behalen, een managementtool om de ecologische

impact te evalueren, analyseren en verminderen.

Met genoegen nodigen we u uit dit jaarverslag te lezen

en de opmerkelijke gebeurtenissen die zich hebben

voorgedaan in de loop van 2014 te ontdekken.

Ik wens u allen een zeer aangename leeservaring.

Dr. Daniel Gellens

Algemeen directeur a.i. van het KMI

7

2 OPVALLENDE FEITEN

PEA: EEN NIEUW MAGNETISCH OBSERVATORIUM IN ANTARCTICA BIJ UTSTEINEN

We plannen de installatie van een geomagnetisch

observatorium in Antarctica in de Belgische ‘Prinses

Elizabeth’basisPEA(S71°57’14”E23°20’51”).

Omvaneenechtmagnetischobservatoriumtekunnen

spreken, moeten we minimaal de variaties van het

geomagnetisch veld onafgebroken in 3D kunnen regi-

streren,vervolledigdmetwekelijkseabsolutemetingen

vanderichtingendekrachtvanditveld.

Deinstallatiesteltonsdusvooruitdagingen,waarinwe

onsgraagvastbijtenomzeoptelossen:

• Hetheleobservatoriummoetpassenineenniet-magne-

tischeradarkoepel,verankerdinderots(afbeelding1).

• De rotsachtige bodem in de omgeving van de PEA

heeft een niet te verwaarlozen magnetische signa-

tuur,wathetmoeilijkmaakteenzonemeteenzwak-

ke magnetische gradiënt voor het observatorium te

vinden.

• OmdatdeAntarctischebasisonbewoondisindewin-

ter,moethij100%automatischwerken,zelfsvoorde

absolutemetingen.

• Deinstrumentenmoetenzelfswerkenbijtemperatu-

renvan-40°C.

Gelukkigbeschiktdebasisookindewinteroveruitstekende

faciliteiten,zowelquaenergiealsquainternetcommunica-

tie.Wekunnenonzeinstrumentendusvoortdurendlaten

draaienenzevanuitBelgiëbewaken.Oponzeeerstezen-

dingterplaatsevondenweeengeschikteplaatsvoorde

installatievanderadarkoepel.Debouwvanhetplatform

endeinstallatievandekoepelwerdenopheteindevan

hetjaarafgewerkt(afbeelding1).

Repetitieve magnetische metingen werden boven-

dien uitgevoerd in de oude Belgische basis ‘Koning

Boudewijn’, op ongeveer 200 km van PEA. Hierdoor

kunnenwedemeetreeksenvandetweeobservatoria

bijeenvoegen.

Afbeelding 1: De installatie van de radarkoepel in glasvezel aan de voet van de Utsteinen

rotsmassa (december 2014). Een platform verankerd in de rots ondersteunt de koepel. Niet-

magnetische geodetische palen werden binnenin de koepel gebouwd om de meetinstru-

menten van het geomagnetisch veld te dragen.

8

TWEE KMI-WETENSCHAPPERS OP ANTARCTICA

Op19november2014zettendr.AlexanderMangolden

dr.Quentin Laffineur voet opAntarctischebodem, om

onderzoek te doen in het Belgisch poolstation Prinses

Elisabeth.

Deeerstewekenbesteeddenzehuntijdaandecontrole

en het heropstarten van verschillende meetinstru-

menten, die toelaten de optische eigenschappen van

aerosolentebepalenendeverdelingvandeaerosolen

volgens grootte en volgens massa te karakteriseren.

Deze instrumenten functioneren automatisch tijdens

eengrootdeelvandeperiodewaarinhet stationon-

bewoondis(tussenmaartennovember).Zebezorgen

ons een reeks uitzonderlijke metingen voor deze tijd

vanhetjaaropAntarctica.Hungegevenszijnonmisbaar

voor de verbetering van onze huidige kennis over de

2 OPVALLENDE FEITEN

rol van aerosolen in de herverdeling van de straling,

zoweldirect(doorhetzonlichtteverdelenenteabsor-

beren)alsindirect(doordevormingendelevensduur

van wolken te beïnvloeden). Deze herverdeling van

zonne-energiebeïnvloedtdechemische reacties inde

atmosfeerendehoogte-enoppervlaktetemperatuurop

hetAntarctischecontinent.

Dr. Mangold en dr. Laffineur gingen ook over tot de

herinstallatie van meetinstrumenten, die te gevoe-

lig zijn om zonder rechtstreeks toezicht ter plaatse te

functioneren, of die opnieuw geijkt werden in België

na de laatstemeetcampagne (tussen november 2013

en februari 2014). Eén van deze instrumenten is een

spectrofotometer (afbeelding 2, links), die de totale

ozonhoeveelheidineenbepaaldeatmosferischekolom

meet,enooktoelaatdeUV-hoeveelheidtemetendie

degrondbereikt.Eindnovemberkandeozonhoeveel-

heidindehoogtenogzwakzijntegenoverdenormale

waarde door het gat in de ozonlaag (afbeelding 2,

rechts). Hierdoor vermindert de absorptie van UV-

stralen, die verantwoordelijk kunnen zijn voor zonne-

brandopeenonbeschermdehuid.

Afbeelding 2: De 2 KMI-wetenschappers achter de spectrofotometer (links) en de effectieve UV-index afgeleid van de spectrofo-

tometer aan de poolbasis op 26 november 2014 (rechts).

9

De twee KMI-wetenschappers installeerden op het

Prinses Elisabeth-station een nieuw systeem van ra-

diopeilingen, die aan eenweerballon de lucht ingaan

(afbeelding 3, links). Elke dag om 12h30 lanceren ze

een ballon om de luchtdruk, de luchtvochtigheid, de

temperatuur, de windsnelheid en de windrichting

te meten, in functie van de hoogte (afbeelding 3,

rechts). Het wetenschappelijk onderzoek dat het KMI

uitvoert op Antarctica kadert vanzelfsprekend in een

bredere samenwerking van Belgisch en internationaal

onderzoek tussen verschillende instituten. Zo zitten

dr.Denis Lombardi endr.NicolasBergeot, onze colle-

ga’svandeKoninklijkeSterrenwachtvanBelgië(KSB),

ook op het terrein. Zij onderzoeken de dynamiek van

degletsjersmetbehulpvanseismometrischemeting-

en en GPS-metingen, en worden bijgestaan door een

groepvanglaciologenvandeVUB.Daarnaastbetrekken

dr.Mangoldendr. Laffineur inhunonderzoekdeme-

tingenvandeinstrumentenvanonzecollega’svanhet

Afbeelding 3: De lancering van een weerballon met radiopeiling (links) en de resultaten van een radiopeiling op 30 november

2014, met bovenaan de luchtvochtigheid en de temperatuur en onderaan de windsnelheid en de windrichting (rechts).

BelgischInstituutvoorRuimteAëronomie(BIRA)envan

deKULeuven.

Op het niveau van internationale samenwerking was

de installatie van een systeem van ballonpeilingen

mogelijk dankzij de steun van de ‘International Polar

Foundation’ (IPF) en het Zwitsers Federaal Instituut

voor Bos-, Sneeuw- en Landschapsonderzoek (WSL).

ZobeschikkenonzetweewetenschappersinAntarctica

overeen instrument vanhet Instituut voorOnderzoek

in de Troposfeer (TROPOS) van Leipzig (Duitsland).

Hiermeemetenenidentificerenzedeaerosolendiever-

antwoordelijk zijn voor wolkenvorming. De resultaten

vanhetwetenschappelijkonderzoekopAntarcticaheb-

ben een internationale draagwijdte. De metingen die

het KMI al verschillende jaren uitvoert op het Prinses

Elisabeth-station,wordenuitgewisseldengebruiktdoor

onderzoekersoverheeldewereld.

10

NASA GEBRUIKT KMI METINGEN VAN DE ZONNEÏRRADIANTIE

De zonneconstante is de gemiddelde waarde van de

zonneïrradiantie, de hoeveelheid energie die de zon

naardeAardestuurt.Dezeenergiewordt indeatmo-

sfeerendeoceanenvandeAardeherverdeeldenvormt

zodeenergiebronvanalleweer-enklimaatfenomenen.

Demetingvandepreciezewaardevande zonnecon-

stantemoetgebeurenvanuitderuimteomdestorende

invloed van de aardse atmosfeer te vermijden. Dit is

sindslangeenheikelpunt.

Met6verschillendeinstrumentenop11ruimtevluchten,

draagthetKMIal30jaarlangbijtotdemetingenvan

dezonneconstante.Hetmeestsuccesvolleinstrumentis

het Diarad/Virgo-instrument op de SOHO-satelliet dat

met een recordtijd van 18 jaar nog steeds uitstekend

werktendagelijksmetingenvandezonuitvoert.Ditin-

strumentwerdontworpendoorhetKMIeninsamenwerk-

ingmetde toenmaligeVerhaertnv (nuQinetiq Space

nv)gebouwd.

Demetingenvandezonneconstantewordendoorhet

NASA-Ceres-project gebruikt voor de studie van de

energiebalansvandeaardeofdestudievandein-en

uitgaande energiestromen aan de top van de aardse

atmosfeer,dievan fundamenteelbelang zijnvoorhet

klimaatenklimaatveranderingen.

2 OPVALLENDE FEITEN

Van 2003 tot juli 2013 gebruikte NASA de zonnecon-

stantemetingenvanhetAmerikaanseTIM-instrumentop

deSorce-satelliet.Vanafjuli2013moestNASAopzoek

naar een alternatief omdat het Tim/Sorce-instrument

niet meer nominaal werkte. Hierdoor kwamen ze te-

recht bij het KMI, dat op het vlak van demeting van

dezonneconstanteeengoede internationale reputatie

heeftenbovendienreedslangeenprojectpartner(een

zogenaamde Co-Investigator) binnen het NASA-Ceres-

projectis.

HetKMIkonaandevraagvanNASAvoldoendoorzijn

zonneïrriadiantiemetingeninbijnareëletijdbeschikbaar

testellenviaftp-server(zieafbeelding4).

De zonneconstantemetingen van het KMI werden, na

een evaluatie van de kwaliteit, door NASA opgeno-

men inhunCeres-EBAF-product (zieafbeelding5).Dit

mag gezien worden als een mooie erkenning van de

expertise die het KMI de laatste 30 jaar opgebouwd

heeftophetvlakvandezonneconstantemetingende

energiebalans van de Aarde. De wetenschappers van

hetKMIzittenechternietstilenwerktenindeloopvan

2014 aan het innovatieve Simba-project, waarbij een

nanosatellietvannauwelijks10x10x34cmmetingen

vanzoweldezonneïrradiantiealsdeenergiebalansvan

deAardezalmaken.DelanceringvandeeersteSimba-

nanosatellietisvoorzieninjanuari2016.

11

Afbeelding 4: KMI-samenstelling van de zonneïrradiantiemetingen.

Afbeelding 5: Zonneïrradiantiemetingen gebruikt door NASA als input voor het Ceres-EBAF-product.

www. meteo.be

Record verslagen! Meteoz luistert naar het weerbericht met zijn ouders. Hij hoort dat het een uitzonderlijk warme dag was, en zijn vader moet denken aan een snikhete zomer uit zijn kindertijd, met heel hoge temperaturen. Hij zegt dat er toen een hittegolf was. Wie heeft het nu het warmst gehad?

Nova, ken jij de temperatuur-records in België?

De weerrecords met Nova * Een record is de laagste of hoogste waarde van een waarnemingsreeks. De weerrecords zijn dus extreme waarden van meteorologische parameters. Niet alleen de temperatuur, maar ook de neerslag en de wind bijvoorbeeld.

Aangezien het klimaat op aarde verschilt van streek tot streek, zijn de genoteerde records ook verschillend. Het is

natuurlijk wel mogelijk om de waarden van één enkel land te bekijken. Zo is in België, sinds het begin van de meteorologische waarnemingen:

38,8 °C de hoogst genoteerde temperatuur. Hij werd gemeten in Ukkel (Brussel) op 27 juni 1947 in een open weerhut, zoals op de foto. Een open weerhut doet de meting met ongeveer 2 °C stijgen tegenover een gesloten weerhut, die we tegenwoordig gebruiken.

-30,1 °C de laagst genoteerde temperatuur. Hij werd gemeten in Rochefort op 20 januari 1940.

115 cm de dikte van de hoogste sneeuwlaag sinds het begin van de 20ste eeuw. Hij werd gemeten in de Botrange, in de Hoge Venen, op 9 februari 1953.

de hoogste dagelijkse neerslaghoeveelheid sinds 1901 het gevolg van twee opeenvolgende onweders. In minder dan 12 uur, viel er 242 mm water in de pluviometer in Herbesthal (Lontzen) op 24 juni 1953.

* Stand: 31 oktober 2014

13

3 DE NIEUWE PRODUCTEN VAN HET KMI

HET LIDAR-CEILOMETERNETWERK VAN HET KMI

Sinds 2014 beschikt het KMI over een netwerk van

LIDAR-ceilometers, waarmee we de wolkenbasis en

verticaleprofielenvanatmosferischeaerosolenkunnen

meten.Afbeelding6 toonteenkaartvanditnetwerk,

datgeïnstalleerdwerdomBelgiëzogoedmogelijk te

bedekkenenzodesinds2011bestaandemetingenvan

onzeLIDAR-ceilometerinUkkeltevervolledigen.

OorspronkelijkwerddeLIDAR-ceilometerontworpenom

de hoogte van de wolkenbasis te meten. Kennis van

dezehoogteisonmisbaarvoordeluchtnavigatie,maar

ook voor de weervoorspellingen. Buiten het normale

gebruik,latendemetingenvandeLIDAR-ceilometerna

behandelingook toeomdehoogtevandemenglaag

vlakbijhetaardoppervlaktebepalen.Hetisindezelaag

dat we de sterkste concentraties van deeltjes vinden,

verdeeldopeenhomogenemanier.Metingenvandeze

hoogteopverschillendeplaatseninBelgiëzijnvanhet

grootste belang voor deopvolging van luchtvervuiling

endevoorspellingvaneenvervuilingspiek.

Daarnaast is de LIDAR-ceilometer ook een belangrijk

instrument voor het volgen en lokaliseren van aero-

solwolken,die zich inhetalgemeenbovendemeng-

laag bevinden. Deze vrij speciale wolken, meestal

onzichtbaar voor het blote oog, kunnen van uiteenlo-

pendeoorsprongzijn.Zekunnenbestaanuitassenuit

vulkaanuitbarstingenzoalsdievandeEyjafjallajökullin

2010,rookvanbosbrandenopverschillendeduizenden

kilometers van België of zand van de Sahara. Om de

lokalisatie, de omvang en de eigenschappen van de

deeltjes-ofaerosolenwolkentebepalen,iseennetwerk

vanLIDAR-ceilometersonmisbaar.

Afbeelding 6: Netwerk van reeds geïnstalleerde en nog in opbouw zijnde LIDAR-ceilometers in België

www. meteo.be

Record verslagen! Meteoz luistert naar het weerbericht met zijn ouders. Hij hoort dat het een uitzonderlijk warme dag was, en zijn vader moet denken aan een snikhete zomer uit zijn kindertijd, met heel hoge temperaturen. Hij zegt dat er toen een hittegolf was. Wie heeft het nu het warmst gehad?

Nova, ken jij de temperatuur-records in België?

De weerrecords met Nova * Een record is de laagste of hoogste waarde van een waarnemingsreeks. De weerrecords zijn dus extreme waarden van meteorologische parameters. Niet alleen de temperatuur, maar ook de neerslag en de wind bijvoorbeeld.

Aangezien het klimaat op aarde verschilt van streek tot streek, zijn de genoteerde records ook verschillend. Het is

natuurlijk wel mogelijk om de waarden van één enkel land te bekijken. Zo is in België, sinds het begin van de meteorologische waarnemingen:

38,8 °C de hoogst genoteerde temperatuur. Hij werd gemeten in Ukkel (Brussel) op 27 juni 1947 in een open weerhut, zoals op de foto. Een open weerhut doet de meting met ongeveer 2 °C stijgen tegenover een gesloten weerhut, die we tegenwoordig gebruiken.

-30,1 °C de laagst genoteerde temperatuur. Hij werd gemeten in Rochefort op 20 januari 1940.

115 cm de dikte van de hoogste sneeuwlaag sinds het begin van de 20ste eeuw. Hij werd gemeten in de Botrange, in de Hoge Venen, op 9 februari 1953.

de hoogste dagelijkse neerslaghoeveelheid sinds 1901 het gevolg van twee opeenvolgende onweders. In minder dan 12 uur, viel er 242 mm water in de pluviometer in Herbesthal (Lontzen) op 24 juni 1953.

* Stand: 31 oktober 2014

14

Eerste detectie van een aerosolwolk door het netwerk van LIDAR-ceilometers van het KMI

Afbeelding7 toont hoehet netwerk vanhet KMI een

aerosolwolk boven België volgt. Deze wolk werd

waargenomenop30en31 juli2014enbestaatvoor-

namelijkuitrookvanbelangrijkebosbrandendieafge-

lopenzomerplaatsgrepen inhetNoordenvanCanada

(NorthwestTerritories).Bijenkelezeerspecifiekeweer-

omstandighedenkandezerookhetwestenvanEuropa

bereiken,waaronderookBelgië.Ditisherhaaldelijkhet

gevalgeweestindeloopvandemaandjuli,endusook

op30en31juli.

Debeeldenvanafbeelding7tonendekomstvaneen

rookwolk rond 16h00 in Zeebrugge, voordat hij om

19h00Ukkelbereiktenommiddernacht(UTC)Humain.

Bij zijn aankomst en tijdens de ganse duur van zijn

traject boven België, bevond het eerste deel van de

rookwolkzichopeenhoogtevanongeveer2,5km.De

achterkantvandewolkbevondzichveellagerdanhet

voorstedeel(tussen0,5en1km).Ditisinhetbijzonder

goedzichtbaarinUkkel,meteenzeerduidelijkeloskop-

pelingtussendewolkendemenglaag.Dezescheiding

kenmerktzichdoordeaanwezigheidvaneen(blauwe)

(1) luchtlaag, tussen de rookwolk en de menglaag

(2), arm aan deeltjes/aerosolen. In Humainwordt de

doortochtvandeachterkantvanderookwolkverstopt

doordeaanwezigheidvanmist(3).Dezerookwolkhad

gelukkiggeenenkeleweerslagopdegezondheidofop

onzedagelijkseactiviteiten.


Integratie van het KMI-netwerk op Europees niveau

Omaerosolwolkenbetertekunnenvolgen,ishetessen-

tieeleengrotergebieddanalleenBelgiëtebedekken.

Hierdoor kunnen we op de komst van een potentieel

risicovolle aerosolwolk anticiperen. In dit kader zagen

in2013tweeEuropeseprojecten(E-PROFILEetTOPROF)

het daglicht, die wetenschappelijke onderzoekers van

verschillende meteorologische onderzoeksinstituten

samenbrengen. Hun doel is de metingen van de ver-

schillende bestaande of toekomstige netwerken van

EuropeseLIDAR-ceilometers tecoördineren,uit tewis-

selenentecentraliseren.HetKMIneemtactiefdeelaan

dezetweeprojectendie,indenabijetoekomst,zullen

toelaten om stofwolken beter te kunnen volgen, en

meerinhetbijzondervulkaanassenopEuropeesniveau.

15

Afbeelding 7: Beelden van de LIDAR-ceilometer in Zeebrugge, Ukkel en Humain gemaakt om 7h50 (UTC) op 31 juli

2014. In de linkerkolom, de laatste 24 uur (resolutie 1 uur) van de metingen tussen 0 en 15 km hoogte (boven

zeeniveau). In de middelste kolom, de laatste 24 uur (resolutie 1 uur) van metingen tussen 0 en 3 km hoogte. In de

rechterkolom, de laatste 4 uur (resolutie 5 minuten) van metingen tussen 0 en 4 km hoogte. De kleurencode van de

beelden vertegenwoordigt de intensiteit van het zogenaamde backscattersignaal, gemeten door de LIDAR-ceilometer.

INTEGRATIE VAN BELLS DATA IN INCA-BE VOOR NOG PRECIEZERE BLIK-SEMWAARSCHUWINGEN

Reeds enkele jarendoende voorspellers vanhet KMI

beroepopINCA-BEomhunvoorspellingenoptestellen

enteverfijnen.

INCA-BE(IntegratedNowcastingthroughComprehensive

AnalysisBElgium)iseeninformaticaprogrammadatelk

uur een voorspelling aanmaakt van de temperatuur,

dauwpunt, wind, luchtvochtigheid, grondtemperatuur

engevoelstemperatuur,enditvoordekomende12uur.

Daarnaastmaakthetelketienminuteneenvoorspelling

vandeneerslaghoeveelheidenhetneerslagtype(regen

ofsneeuw)voordekomendevieruur.

Devoorspellingvanneerslagwerd in2014aangevuld

meteenvoorspellingvandebliksemactiviteit.INCA-BE

gebruikthiervoordewaarnemingenvanhetvernieuwde

BELLS-systeemalsinput(zieblz.14),enprojecteertdeze

in de toekomst op dezelfde manier als de neerslag.

Afbeelding8toonteenvoorbeeldvandezeextrapola-

tie.DankzijdeintegratievanBELLS-datainINCA-BEkun-

nen we nog sneller preciezere waarschuwingen voor

bliksemactiviteituitsturen,enzohetbestaandeautoma-

tische waarschuwingssyteem voor bliksem (Safir-SMS)

verderverbeteren.

16

Afbeelding 8: Screenshot van de INCA-BE webinterface, waarbij de voorspelde bliksemactiviteit (in het paars)

getoond wordt als overlay op de voorspelde neerslag (20 augustus 2014). Het beeld geeft de voorspelling van

neerslag en bliksem voor 20 minuten vooruit.

BELLS

De waarneming van bliksemontladingen zelf gebeurt

metbehulpvanhetBELLS-systeem(‘BelgianLightning

Location System’). BELLS bestaat uit verschillende

bliksemsensoren die de elektromagnetische straling,

uitgezonden door elke bliksemontlading, opvangen.

De registraties van de verschillende antennesworden

vervolgens in real-time doorgestuurd naar een cen-

trale computer te Ukkel die de plaats, het tijdstip en

de stroomsterkte van de waargenomen ontladingen

berekent. Naast de antennes van het KMI in België,

doetBELLSookeenberoepopdegegevensvansenso-

reninNederland,FrankrijkenDuitsland.Omdegoede

werkingvanhetsysteemtegaranderenendekwaliteit

vandeKMI-gegevensteverfijnen,heefthetKMItwee

nieuwebliksemsensorenaangekocht.Hetnetwerkzalin

denabijetoekomstdusnogverderwordenuitgebreid,

waardooreenverbeteringvandelocalisatieenvande

detectie-efficiëntieinhetvooruitzichtliggen.


17

UPGRADE VAN HET AUTOMATISCH WEERSTATION IN ZEEBRUGGE

Na de ingebruikname van het nieuwe automatische

weerstationteStabroekin2013,vattehetKMIin2014de

vernieuwingaanvandeanderestationsinhetnetwerk.

AlseerstekwamhetstationvanZeebruggeaandebeurt.

Dit station staat op de dam van de haven. Daardoor

geeft het goed de condities op de kustlijn weer. Ook

vanditstationwordendegegevensnucontinuinreal-

timedoorgestuurdnaardecentralecomputersvanhet

KMI.Opdiemanierzijnonzevoorspellerssteedsopde

hoogtevandelaatstewaarnemingenopdieplaats.Het

KMI streeft ernaar om geleidelijk al zijn automatische

stationsopdezemaniertevernieuwen,omzodeweer-

evolutieopdevoettekunnenvolgen.Zozijnwereeds

gestartmetdevoorbereidingenvoordeaanpassingvan

hetstationinHumain.Tevenszullenwedesensorenvan

devernieuwdestationsopregelmatigebasiscontrole-

renenzonodigopnieuwijken.Westrevenimmersnaar

eenzohoogmogelijkekwaliteitvandegegevens!

InZeebruggestaatookeenwebcamdiebijkomendein-

formatielevertoverdebewolking.Daarnaastkozenwe

erookvoorom indit stationeenLIDAR-ceilometer te

plaatsenvanhetnetwerkdatin2014uitgebouwdwerd.

Afbeelding 9: Het automatisch weerstation (onder) en de LIDAR (boven) in Zeebrugge.

18

eenberoepopchemischestoffendiegiftig,vervuilend

en destructief zijn, of andere verplichtingen met zich

meebrengen(zoalseenvoorwaardelijkebeperkingdoor

de chemische samenstelling). Magnetische mineralen

komenvoorinallesoortenomgevingen.Zebestaanim-

mersvoornamelijkuit ijzerenzuurstof,elementendie

overvloedigaanwezigzijnindeaardkorst.

DaaromkandeMPMS3gebruiktwordenvoordekarak-

terisatie van compleet verschillende omgevingen. Het

onderzoek naar de omgevingsomstandigheden bij de

vormingvanmetalenisbelangrijkvoor:

•deomgevingswetenschappen,

•geologie,

•paleoklimatologie,

•archeologie.

Bovendien kunnen magnetische eigenschappen ook

gebruikt worden in het kader van de ontwikkeling

van (nano) magnetische materialen om te zien of de

gewenstemagnetischeeigenschappenbereiktwerden

tijdens het productieproces. Dit kan met geen enkele

anderemethodegeverifieerdworden.Dezetoepassing

vanmagnetischeeigenschappenzalgebruiktwordenbij

deontwikkelingvanmedischetoepassingenenmilieu-

toepassingen.

Demetingvanmagnetischeeigenschappen isbelang-

rijk voor veel van onze onderzoeksprojecten, zoals de

bepalingvanhetaardmagnetischveldinhetverleden:

• De studie van de specifieke eigenschappen van

magnetischekorrelslaattoeomdeintensiteitvanhet

magnetischveld inhetverleden tebepalen.Dankzij

deMPMS3kanhetcentrumconclusiesvormenoverde

matevanoxydatieendegroottevandemagnetische

korrelsinhetstaal.Ditiscruciaalomdefoutmargeop

deeindmetingteminimaliseren.

• De MPMS3 kan ook bijdragen tot de schatting van

NIEUW MEETSYSTEEM VOOR MAGNE-TISCHE EIGENSCHAPPEN VAN MATE-RIALEN

Eind 2014 installeerde het Geofysisch Centrum van

het KMI in Dourbes (Viroinval) een nieuw systeem

om de magnetische eigenschappen van mate-

rialen te meten. Het gaat om een MPMS3 (Magnetic

Properties Measurement System) van het type SQUID

(Superconducting Quantum Interference Device). Het

Geofysisch Centrum beschouwt de MPMS3 als een

belangrijk strategisch instrumentomzichalsexcellen-

tiepooloptestellenophetvlakvanwetenschappelijk

onderzoek in het domein van metingen van magne-

tischeeigenschappenvanmaterialeninBelgië.Dankzij

de SQUID kan het centrum onderzoeksprojecten in

verschillende activiteitsdomeinen aantrekken. Zo kan

hetcentrumeenvoortrekkersrolspelenindeinnovatie

in België , één van de objectieven van het Magnetic

Valley-projectwaarbinnendezeaankoopkadert.

Dankzij deze geëvolueerde magnetometer kan het

centrum gedetailleerde metingen doen van de magne-

tische eigenschappen van natuurlijke stalen (rotsen, de

bodem, sedimenten, gebakken aarde) en artificiële ma-

terialen(ferrofluïda,industrieelverbrandingsafval,slibvan

waterzuiveringsstations, nano koolstofbuisjes, de zoge-

naamde‘thinfilm’).Bovendienzijndemetingenmogelijk

ineengrootbereikvantemperatuur,veldenfrequentie.

De SQUID-metingen geven de magnetische reactie

weervanhetmateriaaldataanhetmagnetischeveld

onderworpenwerd.Opdiemanierkunnendemagne-

tische eigenschappen van dit materiaal gekarakte-

riseerd worden. Deze eigenschappen hangen in grote

mateafvandeheersendeomgevingsomstandigheden

ten tijde van de vorming van het materiaal. Hierdoor

kan het Geofysisch Centrum besluiten vormen over

het toenmalige omringende milieu. Hoewel er ook

niet-magnetischemethodesbestaanomdeomgevings-

omstandigheden te karakteriseren, doen deze vaak


19

neerslaghoeveelhedeninhetverleden.Ditwerdmo-

gelijkdoordemagnetischesusceptibiliteittemetenin

loess-afzettingen (gruisvormige sedimentaire rotsen

vaneolischeaard).Dankzijdemetingenvandesedi-

mentairereeksvanLingtai(China)zalhetcentrumde

variatiesvandemoessonintensiteitindeloopvande

laatste7miljoenjaarkunnenmeten!

Eenandertoepassingsdomeinisdeanalysevandever-

vuiling:

• Enerzijds zal het centrum een studie leiden om de

haalbaarheid te onderzoeken van een magnetische

testdiehetefficiëntieniveauvanwaterzuiveringspro-

cédésendevervuilingsgraadvanslibvanzuivering-

stationsverifieert.

• Anderzijds zal de MPMS3 een betere karakterisatie

toelaten van de door zware metalen vervuilde bo-

dems. Dankzij dit onderscheid zal het centrum zijn

magnetischcartografietoestelverbeteren,enduseen

betereevaluatiemakenvandevervuilingdoorzware

metalen.

Eenanderezeerbeloftevolletoepassingisdeontwikke-

lingvanferrofluïda:

• Ditzijnferromagnetischevloeistoffendiebestaanuit

nanometrischemagnetische korrels bedektmet een

organischelaagomteverhinderendatdekorrelszou-

den samenklitten. Deze ferrofluïda worden meerbe-

paald gebruikt voor de behandeling van kanker via

magnetische hyperthermie. Deze experimentele an-

tikankerbehandelingbestaaterinomdekankercellen

tevernietigendoorzeteverwarmenmetinductie.De

in de kankertumor geïnjecteerde ferrofluïda worden

onderworpen aan wisselende magnetische velden.

DankzijdeMPMS3gaathetGeofysischcentrumonder-

zoekenwelkesoortenmagnetischekorrelsvoldoende

warmte vrijgeven en met welke doeltreffendheid

dezethermischeactiekangerealiseerdworden.

• HetKMIheeftopEuropeesniveau(inhetkadervan

een COST-programma) een project voorgesteld met

het oog op de ontwikkeling van ferrofluïda bedoeld

voor magnetische hyperthermie. Dit project, ge-

leid door het KMI, werd eind 2014 aanvaard en 22

Europeselandenhebbenzicherbijaangesloten.

Naast dit grootschalige Europese project en andere

internationale samenwerkingen, werkt het Geofysisch

centrum van Dourbes nauw samen met verschillende

Belgische en buitenlandse organisaties, zoals het

KoninklijkBelgischMuseumvoorNatuurwetenschappen,

deBelgischeuniversiteiten,deFederaleuniversiteitvan

Kazan (Russische Federatie) en het Paleomagnetisch

Laboratorium Fort Hoofddijk Utrecht (Nederland). Het

centrumiservanovertuigddatdeMPMS3debestaande

samenwerkingen op Belgisch niveau aanzienlijk zal

versterken,ennieuwepartnerschappenzalaantrekken.

20

HET KMI LANCEERT EEN EDUCATIEF LUIK OP ZIJN WEBSITE

Met de medewerking van zijn mascottes Meteoz en

Nova, lanceerde het KMI vanaf september 2014 een

educatief luik op zijn website, gericht op kinderen

tussen8en13jaar.

In de rubriek ‘Documentatie’ kunnen kinderen en

leerkrachtenpedagogischefichesdownloadenovereen

bepaaldthemadatverbandhoudtmetmeteorologieof

klimatologie.Deficheszijnkortenmakkelijkafteprin-

ten,ideaalomdeinteressevankinderenvoorhetweer

enmeteorologieteprikkelen.

Meteoz,altijdbereidomietsnieuwsteleren,enNova,

een echte wetenschapsknobbel, vullen mekaar heel

goedaan.BenjeeenhandigeHarrymetinteresseinhet


Voornaamsteonderdelenvan

hetmeetsysteemvanmagne-

tische eigenschappen van

materialen(SQUID-MPMS3)

geïnstalleerd in Dourbes, en

de eerste meetresultaten.

HetGeofyischcentrumheeft

de magnetisatie gemeten

vaneenstaal,bestaandeuit

magnetische nanokristallen

van omhulde ijzeroxyde, in

functie van een magnetise-

rendveldvan+1Tesla tot1

Tesla (en vice versa). Zoals

voorspeld door de theo-

retische berekening is de

maximale magnetisatie van

de omgevingstemperatuur

(rode curve) lager dan de

benedentemperatuur (blauwe curve). De studie van dit effect is belangrijk om de afzwakking van de maximale

magnetisatieinfunctievandetemperatuurtebepalen,omeenbetereschattingtekunnenmakenvandethermische

dosiswaaraandetumorisblootgesteldtijdenseenbehandelingvanhyperthermischemagnetisatie.

21

weer?Voor jouiserdefiche‘Bouwjeeigenweersta-

tionmetMeteoz’.Benjebezorgdomhetmilieu?Check

danzekerdefichesoverdeklimaatveranderingofhet

broeikaseffect!

Inéénademhebbenweookde‘WeerWoorden’uitge-

breid in dezelfde rubriek ‘Documentatie’. Het is een

verklarendewoordenlijstmetcouranteenafentoeook

meerexotischemeteorologischetermen.Enomdatken-

nisonuitputtelijkis,willenweheteducatiefluikblijven

aanvullenmetnieuwefichesenweerwoorden!

HET WEER OP UW WEBSITE

Omdeveiligheidvandebevolkingteverhogen,creëerde

hetKMIinaugustus2014eenvolledignieuwewidget.

Geïnteresseerdenkunnennuopeeneenvoudigemanier

gratis de meest recente weersverwachtingen van het

KMIophunwebstekplaatsen.

WaarinverschiltdeKMI-widgetmetanderewidgetsop

hetnet?

Vooreerstgaathetommeteorologischegegevensvan

het KMI.Het zijn dus officiële en betrouwbareweers-

verwachtingen,integenstellingtotanderegelijkaardige

toepassingendiemenophetnetvindtenwaarvande

bronvaaknietbekend is.Maarhetgroteverschilmet

andereweerapplicatiesisdatdezenieuweKMI-widget

op maat kan worden gemaakt, zodat hij helemaal

aansluitbijdestijlvandewebsiteinkwestie.

Eengreepuitdemogelijkheden:

•hetformaat(verticaal,horizontaal,16/9,…),

•deachtergrond,

•hetkleurenpalet,

•detransparantie,

• het aantal dagen waarvoor u de verwachtingen wil

ontvangen.

Bovendien kunnen onze verwachtingen gekoppeld

worden aan bijvoorbeeld de plaats van activiteit of

woonplaatsenwordenzeinrealtimebijgewerkt.Detoe-

passingvoorspeltdusnietalleenhetweerinuwbuurt,

maardeKMI-widgetwaarschuwtuookingevalvan:

• een intense regenbui, onweer, sneeuwval, krachtige

wind,

•extremehitte,

•ijzelvorming,

•stormtij,

•mist.

©HiLiouChin

23

4 HET WEER IN 2014

2014, EEN JAAR VAN OPMERKELIJKE ONWEDERS

Verschillendezwareonweersepisodeshebbenhet jaar

2014gekenmerkt.

De winterse onweders

Indewintervan2014werdenverschillendeonweders

waargenomen,watopzichnietuitzonderlijkis.Dekou-

dereluchtmassa’scirculerenbovendeoceanen,dieeen

bronvanonstabiliteitvormendoorhunhogeretempe-

ratuur.Deluchtdierechtstreeksincontactkomtmethet

wateroppervlakwarmtop,watonstabiliteitveroorzaakt.

Dezeonstabiliteitleidttotonweersbuienbovendezee.

Merkopdattijdenshetzomerseizoendeonweersbuien

zichvooralbovenhetlandontwikkelen,omdatdatdan

warmerisdanhetzeewater.

Op3januaridoorkruisteeenbijzonderintenseonweers-

lijnonsland,dieinhetbijzonderhetVlaamselandsge-

deeltetrof.Meerdan9000elektrischeontladingenwer-

denwaargenomen,opmerkelijkveelvooreenwinters

onweer.Dezeonweersstructuurvormdezichtemidden

vaneenkoudeluchtmassa,dieonstabielwasgeworden

tengevolgevanzijndoortochtbovenhetKanaal.

Ookdedynamiekindehoogtewasbelangrijk.Diewas

gekarakteriseerddoordeaanwezigheidvaneentrogin

onzeregio’sopheteindevandenamiddag.Dezeele-

menten(onstabiliteitbovenhetKanaalendedynamiek

indehoogte)lagendusaandeoorsprongvanditintens

engoedgestructureerdonweerssysteem.

Afbeelding 10: Radarbeeld (Zaventem) van de onweerslijn

van 3 januari om 16h40. Het intense gedeelte van deze lijn

(in het rood) nadert Brussel en Antwerpen.

We merken op dat een andere onweersepisode zich

voordeedop25januari,tewijtenaandedoortochtvan

eenactievehoogtetrog.Die lagaandeoorsprongvan

de felle rukwindendie lokaal aanzienlijke schadever-

oorzaakten inVlaanderen.Daarnaast veroorzaakten ze

ooknogtweetornado’s inonsland(inWingeneenin

Rekkem).

24

4 HET WEER IN 2014

DE ONWEDERS TIJDENS HET ZOMERSEI-ZOEN

De zomer van 2014 werd gekenmerkt door heel wat

onweer. De meteorologische achtergrond waarin zij

ontstondenwasnietaltijddezelfde.

De onweders tijdens het Pinksterweekend

Van7tot9juniteisterdenverschillendekrachtigeonwe-

ders ons land. Op zaterdag 7 juni gaf een onweerscel

aanleidingtotenormehagelbuien,dieveelschadeaan-

richtten.Deatmosferischesituatiewerdgekarakteriseerd

door een stuw van warme en vochtige lucht vanuit

Frankrijk.Ondertussennaderdekoelere luchtvanuithet

westenonzestreken.Degrenszonetussendewarmeen

dekoudelucht,waarinonweerscellenwerdengevormd,

lagopheteindevandedagbovenonsland.Hetbetrof

zeerlokale,maarwelbijzonderactievecellen.

Afbeelding 11: Radarbeeld (Wideumont) met de onweerscellen

die aan de oorsprong lagen van de hagelbuien, net na hun

doortocht over het noorden van Brussel op 7 juni om 21h20.

De onweders van juli

Demaandjuliwerdgekenmerktdooronweersepisodes

dieaanleidinggaventotaanzienlijkeneerslaghoeveel-

hedeninslechtsenkeleuren.

Op28juli2014rond3uurontstonderonweersactiviteit

inhetzuidenvandeprovincieWest-Vlaanderen.Ditwas

eengevolgvaneencombinatievaneenhoogtedepres-

siebovenEngelandenwarme,vochtigeenonstabiele

lucht boven onze regio. Deze onweercel groeide vrij

snel uit tot een uitgebreid onweersgebied dat zich

noord-noordoostwaartsverplaatsteinderichtingvande

Nederlandsegrens.

Omstreeks05h00bewoogdezeeractieveonweerskern

zich over het centrum van West-Vlaanderen en om

06h00werdhetnoordwestelijkedeelvandeBelgische

kustzwaargetroffen.Rond07h00werdookhetcentrum

van de Antwerpse Kempen geteisterd door de vele

neerslag. Na 08h00 verliet de onweersactiviteit ons

landviadeNederlandsegrens.

HetofficiëlemeetnetvanhetKMIenhetmeetnetvan

de IVA – VMM (Vlaamse Milieumaatschappij) hebben

zeer noemenswaardige hoeveelheden opgetekend

tussen08h00op27juli2014en08h00op28juli2014.

De hoogste uurlijkse neerslaghoeveelheden werden

gemeten in Loenhout (35,1 mm), in Roeselare (33,3

mm)eninKnokke-Zwin(75,5mmin45minuten).Het

spreektvanzelfdatdezeerggroteneerslaghoeveelhe-

dengeleidhebbentotlokalewateroverlastenplaatse-

lijkedijkbreuken.

25

• Wingene:84,6mm

• Roeselare:78,9mm

• Loenhout:78,0mm

• Knokke-Zwin:75,5mm(gemetentussen05h45en06h30,volgensonzewaarneemster)

• Wingene:70,3mm(hetmeetstationvanRadioMaritiemeDiensten)

• Hooglede:67,8mm

• Lissewege(Brugge):66,0mm

• Lichtervelde:65,6mm

26

4 HET WEER IN 2014

Afbeelding 12: Radarbeeld (samengesteld beeld van

Zaventem en Jabbeke) van de intense neerslag die gepaard

ging met de onweersactiviteit in het westen van het land op

28 juli om 05h00.

Ookopdinsdag29 juli 2014werden sommige regio’s

vanons landgeteisterddooronweders,vergezeldvan

intense en overvloedige regenval. Deze onweders

ontstonden door een aanvoer van vochtige en erg

onstabiele lucht uit Duitsland en Nederland, die rond

eenhoogtedepressiebovenhetzuidenvanFrankrijkcir-

kelde.HetgingomdereedsvermeldeEngelsehoogte-

depressievan28juli2014,diezichondertussenhadver-

plaatst.Doorhetopwarmenoverdagvandeonderste,

vochtigeluchtlagenkwamenkilometershogeonweers-

cellentotontwikkeling,diezichsomsorganiseerdenin

lijnvormigestructuren.Bovendienstroomdeerkoelere

Noordzeeluchtvanafdekustonslandbinnen.Hierdoor

ontstond er op de scheidingszone tussen deze koe-

lere lucht en de noordoostelijke, warme en vochtige

lucht een actieve buienlijn, die zich uitstrekte van de

provincieAntwerpennaarhetoostenvandeprovincie

Henegouwen.

Indetail:omstreeks15h45ontstonddeeersteonweers-

activiteit boven de Antwerpse Kempen. Rond 15h15

namhetonweerinomvangtoeenverplaatstehetzich

inderichtingvanhetBrusselseHoofdstedelijkGewest.

Rond 16h30 waren er verschillende onweershaarden

boven ons grondgebied: één die zich over het zuiden

van Brussel uitstrekte, één tussen Brussel en Hasselt,

één over het noordoosten van de provincie Limburg

en één boven Belgisch Lotharingen. Deze lokaal

zeer actieve cellen verplaatsten zich zuidwestwaarts

over Waals-Brabant en Vlaams-Brabant. Rond 19h00

warendeonwedersergintenstussenWaals-Brabanten

Limburg. De onweersverschijnselen bleven tot 21h00

lokaalactiefoverhetoostelijkedeelvanons land.Na

23uurstierfdeonweersactiviteitweg.

Sommigedelenvanons landkregen, ineenpaaruur

tijd, een opeenvolging van verschillende zware buien

teverwerken.

Onderstaande dagelijkse neerslaghoeveelheden wer-

den opgetekend door het officiële meetnet van het

KMI en door het meetnet van het IVA-VMM (Vlaamse

Milieumaatschappij):

27

Hieronderenkelevoorbeeldenvanneerslaghoeveelheden,gemeteninéénuur:

• Hauthem(Hoegaarden):80,7mm

• Meeuwen:74,8mm

• Kuringen(Hasselt):74,1mm

• Frassem(Arlon):71,2mm

• Overpeltmet42,5mm

• Tessenderlomet35,8mm

• Cineymet32,9mm

• Neeroeterenmet31,1mm

28

4 HET WEER IN 2014

De neerslaghoeveelheid, gemeten tussen 17h00 en

18h00, wordt weergegeven op onderstaande figuur.

TenzuidwestenvanBrusselkunnenweeensmallelijn

onderscheiden(inhetrood)waardeneerslagzeeraan-

zienlijkisgeweest.

InzoomendopdegemeenteIttre,wordtduidelijkwaar

de meest intense regenzone gelegen is. In dezelfde

gemeentezijnzeergroteverschilleninregenintensiteit

waar te nemen. Het centrum van de gemeentewerd

geteisterd door hevige stortregens, terwijl het weste-

lijkegedeeltegrotendeelsgespaardbleef.Indergelijke

situatieszijnmeteorologischeradarsideaalomderuim-

telijkeverdelingvandeneerslagvastte leggenende

meestgetroffengebiedenaanteduiden.

De krachtige onweders van de maand augustus

Onweersbuien, vaakmet felle rukwindenen zelfs tor-

nado’s, troffen ons land in augustus 2014. Vooral de

onweersepisodes indeperiodevan8 tot10augustus

gavenaanleidingtotminstens5tornado’sinBelgië(en

ongeveer4tornado’sinhetnoordwestenvanFrankrijk).

Ditmaakteennoemenswaardigaantaltornado’sopeen

zeer korte periode. Deze ‘golf’ van tornado’s en felle

rukwindenwasverbondenaaneenlangdurigaanwezige

en vrij strakke hoogtestroming, zoals we die meestal

aantreffenindeherfst.Dezeintensewindsnelhedenin

dehogere luchtlagenveroorzaaktenextradynamische

effecten,dieaanleidinggaventotstijgbewegingenmet

hevigeonweersbuienalsresultaat.

Hetontstaanvan tornado’sofwindhozen iszeercom-

plex. Hierbij is een combinatie van twee factoren be-

langrijk.

Teneerstebevindterzichindeonderstelagenvande

atmosfeer vochtige en vrij warme lucht, en hogerop

koudelucht.Ditleidttoteenonstabieleopbouwvande

atmosfeereneengunstigeomgevingombuientecre-

eren.Devochtige,warmereluchtnabijhetaardopper-

vlakheefteen lageredichtheidenstijgtdoordekou-

derelucht(metgroteredichtheid).Ditistevergelijken

metluchtbellenineenvloeistof.

Ten tweede is er een sterke toename van de wind-

snelheidmetdehoogte,dezogenaamdewindschering.

Wanneerdezewindscheringgrootis,krijgtdeluchtmeer

deneigingomtegaanroteren,netzoalsdewiekenvan

eenwindmolen.Eensterketoenamevandewindmet

dehoogteleidttotwervelsmethorizontaledraaiassen.

De eraan verbonden luchtbewegingen ervaren we als

rukwinden.

Een onweer dat ontstaat in een onstabiele atmosfeer

veroorzaakteenminofmeerverticalestijgstroom.Deze

verticalebewegingkaninbepaaldeomstandighedende

eerder vermelde horizontale draaiassen beïnvloeden,

zodatdieronddeonweersceluiteindelijkookverticaal

gaanverlopen.Deonweerscelzelfbegintindergelijke

situaties te roteren,waarbijmogelijk tornado’saande

randvandewolkkunnengevormdworden.

Naast tornado’s kunnen er soms ook zogenaamde

valwinden voorkomen in de omgeving van onweers-

29

cellen. Een valwind wordt veroorzaakt door de koude

enduszware lucht(grotedichtheid) indetopvande

wolk,dieplotsensnelnaarbenedenvalt.Dezekoude

luchtstroom wordt aan het aardoppervlak gedwongen

zich horizontaal uit te spreiden. Dit kan, net zoals bij

eentornado,gepaardgaanmetheelveelschadezodat

het onderscheid tussen een tornado en een valwind

moeilijk temaken is.Grondigonderzoek terplaatse is

dan nodig, evenals analyses van verschillende meet-

toestellen zoals radarbeelden. Ook getuigenissen en

foto’senvideo’szijnzeerbelangrijk.Ditonderzoekkan

verscheidenedageninbeslagnemen.

Deprocessendieleidentothetontstaanvanonweers-

buienzijnzeercomplex.Hetisnietmogelijkomdagen

ofzelfsurenopvoorhandtebepalenofeenbepaalde

gemeentegetroffen zalwordendoorhetonweer.Het

valtookniettevoorspellenofdatonweergepaardkan

gaanmeteenvalwindoftornado.

Watwelgoedkanwordeningeschatdoordemeteoro-

logenvanhetKMI,isdeaanwezigheidvan«gunstige»

atmosferische omstandigheden die kunnen leiden tot

hevigeonwedersmetwindhozenofzwarewindstoten.

In een dergelijk geval verspreiden zij een meteorolo-

gischewaarschuwingomdeoverhedenendebevolking

opdehoogtetebrengenvandedreigingvangevaarlijk

weer. Het niveau van de waarschuwing (geel, oranje

ofrood)isinfunctievandeverwachteimpact,gaande

vaneenlokaalenbeperktrisicototzwareenverspreide

schade.

DE STERKE WINDEN VAN 14 EN 15 FEBRUARI 2014

BovendeAtlantischeOceaanvormdezichop14en15

februari 2014 een depressiestorm, die de naam ‘Ulla’

kreeg. De depressiestorm was zeer diep, met een

luchtdruk dichtbij 958 hPa in het centrum.De situatie

veroorzaakte een grote luchtaantrekkingskracht en

genereerde aanhoudende winden. De sterkste win-

den situeerden zich in de regiowaar de isobaren (de

lijnen die de punten van gelijke luchtdruk verbinden)

hetmeeststrakaantrekken(zieafbeelding13).Datkan

vergelekenwordenmeteentopografischekaartwaarbij

dehoogtelijnensteilerwordennaargelangzedichterbij

komen.Hier betreft het echter niet eenhelling,maar

eenterugvalvandedruk.

30

Bij ‘Ulla’ doet demaximale aantrekking zich voor aan

deachterzijdevanderegenstoringdieronddedepres-

siedraait, inhetgebiedwaarde luchtonstabiel isen

derhalve een belangrijke plaats van luchtvermenging

vormt.Ditlaatstedraagtbijtothetvallenvandewind-

energie naar het aardoppervlak, wat aanleiding geeft

tot sterke rukwinden. Inons landwasdegemiddelde

windsnelheid40km/hinMiddelkerke,metrukwinden

tot83km/hinZeebrugge.

De depressie kruiste Ierland op vrijdagavond en zette

zijnwegverdernaarhetnoordoosten,omhetwesten

vanNoorwegentebereikenindenachtvanzaterdag15

opzondag16februari.Dezonemetdesterkstewinden

raakte het noordwesten van Frankrijk (meer specifiek

Bretagne),deBritseeilanden(metrukwindenvanvaak

meer dan 100 km/h op het zuiden van Engeland),

de Benelux, Noordwest-Duitsland, Denemarken en

de kustgebieden van Noorwegen en Zweden. Op het

EngelseKanaalendeNoordzeeveroorzaaktedewind

een storm tot 9 of 10 Beaufort, met windstoten van

meerdan120km/hengenereerdegolvenvanonge-

veer4mhoog.

Dergelijkestormenzijntyperendvoorhetwinterseizoen,

envormenzichdoorhetcontrasttussendekoudepolaire

lucht over deNoord-AtlantischeOceaan en dewarmere

subtropischeluchtstromenuithetzuidwesten.Deoceaan-

stromenvanwesttotzuidwestdieenkelewekenaanhiel-

den,duwdendezedepressiesdannaarWest-Europa.

Afbeelding 13: Ulla naderde de kust van Ierland in de namiddag van 14 februari.

4 HET WEER IN 2014

31

Afbeelding 14: Kaart van de synoptische analyse, met de positie van de ex-orkaan Gonzalo op 20 oktober

om 12.00 h UT.

DE EX-ORKAAN GONZALO KLOPT AAN ONZE DEUR !

De storm die op 21 oktober 2014 het noordwesten

vanEuropaoverstak,isop12oktoberuiteentropische

storing ten oosten van de Caraïbische Zee ontstaan.

Onder invloed van de toen zeer gunstige omstandig-

heden, meer bepaald de zeer hoge temperatuur van

het zeewater (29°C), kon de storm op korte tijd aan

krachttoenemenomopzijnhoogtepuntuittegroeien

tot een orkaan van categorie 4 (windsnelheden van

209 en 251 km/h), Gonzalo genoemd. Op zijn weg,

aanvankelijk in westelijke richting over het Caraïbisch

eilandAntigua,veranderdeGonzalozijnkoersnaarhet

noordoosten.Net voordathij op17oktober aankwam

opdeBermuda-eilanden,zwakteGonzaloafnaareen

orkaanvancategorie2(windsnelhedenvan154tot177

km/h).

Gonzalo bleef aan kracht verliezen wanneer hij het

koudewatervandeNoord-AtlantischeOceaanoverstak,

en terwijl hij verder koers zettenaarhetnoordoosten

begondestormteinteragerenmethetpolairfronten

destraalstroomopgematigdebreedte.Toenhijop19

oktoberdeBritseeilandennaderde,verloorGonzalozijn

oogendekarakteristiekerondevormvaneentropische

cycloon, en nam hij de vorm van een extra-tropische

stormaan.

De overgang van een tropische cycloon naar een ex-

tra-tropische storm is een relatief frequent fenomeen.

Gemiddeldondergaanongeveer46%vandetropische

cyclonen (i.e. 4 à 5 cyclonen per jaar) een extra-tro-

pische transitie in de Noord-Atlantische Oceaan. Deze

transities kunnen soms de betrouwbaarheid van de

weersvoorspellingen voor Europa verstoren, door de

enorme energiehoeveelheden die zich verbreiden in

een later stadium van een cycloon. Gelukkig was dat

dezekeerniethetgeval!

32

Afbeelding 15: Satellietbeeld van de ex-orkaan Gonzalo ten westen van het Verenigd Koninkrijk op 22 oktober 2014 om

12h00 UTC.

KLIMATOLOGISCH OVERZICHT VAN 2014

2014...een jaar om te onthouden

Hetjaar2014ishetwarmstejaarinBrussel-Ukkelsinds

hetbeginvandeklimatologischemetingenin1833.De

gemiddelde jaarlijkse temperatuur was 11,9°C, ofwel

0,3°C boven het vorige record van 2011 (11,6°C) en

1,4°C boven de jaarlijkse normale waarde berekend

voordeperiode1981-2010(10,5°C).

4 HET WEER IN 2014

OpEuropeesniveauis2014eveneenseenrecordjaarwat

detemperatuurbetreft.Opplanetairniveau,verklaarde

de Wereld Meteorologische Organisatie dat 2014 het

warmstejaarissinds1850,vóór2010en2005.

33

- Deherfstwasdetweedewarmste,met2,1°Cboven

denormalewaarde(10,9°C)en0,9°Cbovenhetre-

cordvan2006(13,9°C).

- De gemiddelde temperatuur in de zomer was maar

17,3°C, ofwel 0,2°C onder de normale waarde

(17,5°C). De maand augustus was relatief fris, met

eengemiddeldetemperatuurvan16,2°C,ofwel1,8°C

onderdenormalewaarde.

2014 in cijfers

Tabel1geeftdejaarlijksewaardenvanenkeleparame-

ters,waargenomeninUkkelin2014;tabel2definieert

destatistischekenmerkenvandeaangeduideparame-

tersindetabel.

Opmerkelijke seizoenstemperaturen

Het jaarlijks temperatuurrecord in Ukkel kunnen we

verklarendoorhet feitdatdrievandevier seizoenen

zeeropmerkelijketemperaturenhebbengekend.

- De winter (december 2013 – februari 2014) was

de tweede warmste winter sinds het begin van de

waarnemingen,met2,7°Cbovendenormalewaarde

(3,6°C) en slechts 0,3°C onder het record van 2007

(6,6°C).

- Delentewasdederdewarmste,met1,6°Cbovende

normalewaarde(10,1°C)en0,6°Cbovenhetrecord

van2007(12,3°C).

Afbeelding 16: De gemiddelde jaarlijkse temperaturen in Brussel-Ukkel, tussen 1833 en 2014 (in °C). De rechte rode horizontalen

geven de gemiddelde waarden van deze parameter over drie statistisch ‘stabiele’ periodes (in de loop van elke periode fluctueren

de gemiddelde jaarlijkse temperaturen rond de gemiddelde waarde aangeduid door de rode horizontale lijn).

34

Parameter Jaar 2014 Normale Kar

Luchtdruk 1013,8 1016 te-

Gemiddeldewindsneheid 3,6 3,4 a+

Zonneschijnduur 1634,4 1544,6 n

Gemiddeldetemperatuur 11,9 10,5 te+

Gemiddeldemaximumtemperatuur 15,6 14,2 te+

Gemiddeldeminimumtemperatuur 8,5 7 te+

Aantalvorstdagen(min<0°C) 10 46,4 te-

Aantalwinterdagen(max<0°C) 1 7,4 a-

Aantalzomerdagen(max>=25°C) 21 28,1 n

Aantalwarmtedagen(max>=30°C) 2 4 n

Relatievevochtigheid 76,7 78,3 a-

Neerslagtotaal 784,3 852,4 n

Aantalneerslagdagen 183 199 n

Aantalonweersdageninhetland 107 94,8 a+

Tabel 1: Jaarlijkse waarden van enkele parameters in Ukkel voor 2014

Tabel 2: Codes van abnormaliteitsgraad, uitgedrukt in gemiddelde terugkeerperiodes

Afkorting AbnormaliteitsgraadFenomeen bereikt of overtroffen gemid-

deld één keer om de

n normaal -

a abnormaal 6jaar

ta zeerabnormaal 10jaar

e uitzonderlijk 30jaar

te zeeruitzonderlijk 100jaar

Andere opmerkelijke feiten:

• Analoog met de gemiddelde temperatuur, bereikten

demaximum-enminimumtemperatuurinUkkelook

uitzonderlijkhogegemiddeldejaarlijksewaarden.

• Erwasookeenzeeruitzonderlijklaagaantalvorstda-

gen(dagelijkseminimumtemperatuurlagerdan0°C).

•Voorhetbeginvanhetjaar(januari-februari)merken

wetenslottenogopdater inUkkelslechtsééndag

sneeuw werd waargenomen (normale waarde : 8

dagen).

4 HET WEER IN 2014

35

Een jaar met relatief veel zonneschijn

Over het ganse jaar vertoonde de zonneschijnduur

een licht overschot van 90 u ten opzichte van de

normale waarde. Dit is voornamelijk te danken aan

een zeer opmerkelijke maand maart, met een veel

hogeraantalurenzonneschijndandenormalewaarde

(197 uren zonneschijn ten opzichte van een normale

waardevan114uur). In2014wasmaartdanookde

tweedezonnigste,na juni(207uur).Hijkomtvoorde

maand juli (194 uur) en vooral de maand augustus

(150uur).

Andere opmerkelijke feiten:

•Op13verschillendedatahebbenweinhetlandmaxi-

mumtemperaturenwaargenomenvanminstens30°C.

Dewarmstedagenwaren18en19juli,metmaxima

tot35,6°CinDesselen35,2°CinBilzen.

•WemerkennogopinElsenborn,datdeminimumtem-

peratuurop6junigedaaldistot-0,1°C.

•Deeerstevorstinhetlandwerdgeregistreerdinhet

zelfdestationop23september,met-1,2°C.

• InUkkelwashetneerslagtotaallagerdandenormale

waarde.Dezomermaandenendemaanddecember

vertoonden een overschot, terwijl de lente en de

herfst een tekort hadden. Inhet landvarieerdende

jaarlijkse totalen van 536 mm in Leefdaal tot 1417

mm inMont-Rigi. Tijdens onweer,werden soms vrij

opmerkelijkedagelijkseregenhoeveelhedenopgeme-

ten.Zomatenweop9juliopééndag85,9mmin

Louveignéenop27juli84,6mminWingene.

...maar ook met windhozen in augustus

De gemiddelde wind in Ukkel was relatief normaal

overhetgansejaar.Op6dataregistreerdenweinonze

weerstationswindpiekenbovende100km/h.

Overhetgansejaarwashetaantalonweersdagenrela-

tiefhoog:normaalkennenwe95onweersdageninhet

land. In2014warener107.Weonthoudeneveneens

dater–uitzonderlijk–7windhozenwerdenwaargeno-

menindeloopvandemaandaugustus:

• op 8 augustus in Manhay, Sart-lez-Spa en tussen

SauvenièreenJodogne,

• op10augustustussenGozéeenSombreffe,

• op15augustusinZeebrugge,

• op22augustusinLichterveldeeninLeuze.

37

5 ONDERZOEK OP HET KMI

ONDERZOEK BINNEN DE OPERATIONELE DIRECTIE ‘METEOROLOGISCH EN KLIMA-TOLOGISCH ONDERZOEK’

Dewetenschappelijkeactiviteitenvandeoperationele

directie ‘Meteorologisch en klimatologisch onderzoek’

zijn gestructureerd volgens drie kennisdomeinen: be-

gripvanfysischeprocessen,numeriekemodelleringvan

atmosferischeenoppervlakteprocessen,enstatistische

gegevensverwerking (statistiek en validatie). Daarbij

beogenwedrietoepassingsgebieden:weer,klimaaten

bijdragentotbasisonderzoek.

In2014werdendevolgendebelangrijkestappengezet:

• DestudieoverdePukkelpop-stormvan18augustus

2011werdgefinaliseerd.

• Eeneersteversievanhetnieuwe INDRA(Integrated

RMIAlert)systeemwerdafgeleverd.

• Het ALARO-klimaatmodel van het KMI werd door

de collega’s van de Universiteit Gent gebruikt voor

een eerste simulatie volgens de specificaties van

het internationale CORDEX-project (zie verder). KMI-

onderzoekers hebben die eerste versie gevalideerd,

waaruitblijktdatditmodelvoldoetaandevereisten

vaneenstate-of-the-artregionaalklimaatmodel.

• Een vereenvoudigd oceaan-atmosfeermodel werd

ontwikkeldendeeerstetestswerdenuitgevoerd.

Deoperationeledirectie ‘Meteorologischenklimatolo-

gisch onderzoek’ organiseerde ook een internationale

workskop “Advances in Climate Theory”, waarvan

u het verslag kan lezen in hoofdstuk 6: ‘Het KMI en

Internationaal’. Emmanuel Roulin en Nicolas Ghilain

verdedigden hun doctoraat, respectievelijk aan de

Université Libre de Bruxelles en de Vrije Universiteit

Brussel.

PUKKELPOP

DerampdieplaatsvondtijdenshetPukkelpopfestivalop

18augustus2011,isvandermatebelangvooreenme-

teorologischedienstalshetKMIdathetonderzoeknaar

devoorspelbaarheidervanblijftverdergaan.Deschade

op het Pukkelpopfestival werd veroorzaakt door een

valwind(eenplotsehevigeneerwaartseluchtbeweging;

downburstinhetEngels).Tijdens2014ishetKMIerin

geslaagd omeen relatief accurate index op te stellen

vandekansopdergelijkevalwinden.Daarvoorwerden

deneergaandestromingentijdensconvectievesituaties

geanalyseerdmetbehulpvanhetALARO-model.Door

een innovatie in de berekeningen van die variabelen

wordendezebruikbaarvoorhetvoorspellenvanvalwin-

den. Afbeelding 17 toont een voorbeeld van derge-

lijkeneerwaartsestromingen.Weziendatzevoorhet

voorval van Pukkelpop goed gesitueerd zijn, zowel

ruimtelijk als in de tijd. Merk op dat de buien in het

westenvanhetlandgeenkansopvalwindenvertonen.

Demethodewerdgetestopanderedergelijkegekende

gevallen en de resultaten werden gepubliceerd (De

Meutteretal.2015).

38

ONDERZOEK OP HET KMI5

INDRA

INDRA (INtegrateD RMI Alert system) is een waar-

schuwingssysteem voor hevige neerslag (regen en

sneeuw),hogewaterstandenenstormen.Voorspellingen

uit verschillende modellen, van de zeer korte tot

middellangetermijn,enzowelprobabilistischalsdeter-

ministisch, worden geintegreerd en gevisualiseerd op

eenenkelplatform.

EenbelangrijkonderdeelvanINDRAishet‘GrandLimited

Area Model Ensemble Prediction System’ (GLAMEPS):

een zogenaamd ‘multi-model’ ensemblevoorspellings-

systeem,waarbijverschillendeweermodellenmetver-

schillendeparametrisatiesgebruiktworden.Ditsysteem

werdmeeontwikkeld ophet KMI, en laat toe omde

kans op bepaalde regen- en sneeuwhoeveelheden in

teschattengedurendedetweekomendedagenopeen

resolutievan12km.

Het INDRA-systeem is operationeel en zal in 2015

getest en uitgebouwd worden, in eerste instantie ter

ondersteuningvoorhetweerbureauophetKMI.Verder

onderzoekenontwikkeling isookaandegangomde

probabilistische neerslagvoorspellingen te verbeteren

metbehulpvanstatistischemethodes.Ookwordteron-

derzoekgedaannaarensemblesystemenmeteennog

hogereresolutie,metalsdoeldewaarschuwingenvoor

stormenzoalsdePukkelpopstormteverbeteren.

CORDEX-RUNS

Sinds 2014 neemt het KMI met het ALARO-0 model

deel aan het CORDEX-programma (zie afbeelding 18).

Ondertussenwerdditmodelgebruiktvooreensimula-

tiemeteenresolutievan12kmophetEURO-CORDEX

domein,metbehulpvandesimulatieuitgevoerddoor

decollega’svandeUGentopdecomputerinfrastructuur

vanhetVlaamsSupercomputerCentrum(VSC)binnende

activiteitenvandevakgroepFysicaenSterrenkundevan

deUGent.DieUGentrunszijnondertussengrotendeels

gevalideerd.Daaruitblijktdathetklimaatmodelvanhet

KMIvoldoetaandehogevooropgesteldeverwachting-

enbinnenhetCORDEX-project.Voorneerslagenmeer

bepaald extreme neerslag, doet het KMI-model het

zelfs beter dan de meeste andere regionale CORDEX-

modellen. Daarmee is het KMIwetenschappelijk klaar

om verdere simulaties en gedetailleerde klimaatim-

pactstudiesuittevoeren.

Afbeelding 17: Neerwaartse stromingen (grijswaarden) en neerslag

(contouren) voorspeld door het ALARO model op 18 augustus 2011, tijdens

het Pukkelpopfestival, die een duidelijk indicatie geven voor een kans op

valwinden.

39

Afbeelding 18: Performantie van de UGent klimaatsimulaties van het ALARO klimaatmodel. De performantie van het model wordt

vergeleken met andere regionale klimaatmodellen van andere Europese klimaatcentra. De resultaten van het ALARO-model vallen

doorgaans binnen de spreiding van de andere modellen voor geografische Europese deelgebieden (BI, IP, FR, ME, SC, AL, MD, EA) en

voor de seizoenen (DJF: winter; MAM: lente; JJA: zomer; SON; herfst). In die gevallen waar ALARO er buiten valt is het in de meeste

gevallen omdat de scores beter zijn (groene markeringen). In slechts twee gevallen doet het model het slechter (roze markeringen).

40

HET OCEAAN-ATMOSFEER MODEL

Devoorspelbaarheidvandeatmosfeeroplangetermijn

inEuropa,gaandevaneenseizoentoteendecennium,

wordt in verband gebracht met de aanwezigheid van

eenlagefrequentievariabiliteit,ofmetanderewoorden,

langzame variaties op een tijdschaal langer dan een

seizoen.Dezevariabiliteitdoet zichvoor indeNoord-

AtlantischeOceaanenisbekendonderdenaamNoord-

Atlantische Oscillatie (NAO, North Atlantic Oscillation),

die gemeten wordt op basis van het drukverschil op

zeeniveautussendeAzorenenIJsland.Debronvande

NAO-variabiliteit is echter niet duidelijk. Verschillende

studies linken het ofwel aan de oceaan-atmosfeer-

koppeling, ofwel aan de stratosferische opwarming,

ofwel aan mogelijke teleconnecties met ENSO (El

Niño-SouthernOscillation,diezichontwikkeltindetro-

pischeStilleZuidzee)ofwelaandemeercontroversiële

zonneactiviteit.Dezepotentiëlebronnenvan lage fre-

quentievariabiliteitgevenonseenzekerehoopvoorde

voorspellingenoplangetermijn,maarditvereisteerst

en vooral een nauwkeuriger begrip van de oorsprong

vandezevariabiliteit.Deuitdagingomdeimpactvande

verschillendepotentiëlebronnenvanlagefrequentieva-

riabiliteitinteschattenwordtookinverbandgebracht

metdemoeitedieglobaleklimaatmodellenhebbenom

dezevariabiliteitgoedtereproduceren.

Het isdusduidelijkdateenbeteremodelleringvande

koppelingtussendeoceaanendeatmosfeeronmisbaar

isvooreencorrectevoorstellingvandenatuurlijkevaria-

biliteit op lange termijnvanhet klimaatsysteem.Dezer

dagen is deze problematiek prioritair voor de klimaat-

gemeenschap, zoals het JPI-climate programma dat de

EuropeseUniesuggereert.Dezevragenvormeneveneens

eenbelangrijkactiviteitsdomeinvandeoperationeledi-

rectie‘Meteorologischenklimatologischonderzoek’.

Vanuit dynamisch oogpunt is een mogelijke bron van

lage frequentievariabiliteit indeatmosfeerdeaanwe-

zigheidvangekoppeldemodi tussendeoceaanende

atmosfeer.Recenthebbenweaangetoonddatzulkeen

koppelingkanontstaanineenlaagdimensioneelniet-li-

neairoceaan-atmosfeermodel(Vannitsemetal.,2014,

ingediendbijhettijdschriftPhysicaD).Dezevariabiliteit

isgeconcentreerd langseen lang-periodiekebaan,die

modicombineertuitzoweldeatmosfeeralsdeoceaan.

Wanneer deze baan zijn stabiliteit verliest, ontstaat

daarrond een chaotisch gedrag. Dit wordt echter al-

tijd gedomineerd door een lage frequentievariabiliteit

op decennale enmulti-decennale schaal, typisch voor

oceaanprocessen. De studie van de klimatologische

eigenschappen van dit model onthult eveneens de

aanwezigheidvanruimtelijksterkgelokaliseerde lage-

en hogedrukgebieden, evenals een subtropische jet.

Deze kenmerken herinneren ons aan de reële klima-

tologischeeigenschappenvandeatmosfeerbovende

AtlantischeOceaan.Dezeresultatenonderstrepenvan-

zelfsprekend de belangrijke impact die de oceaan op

deatmosfeerkanhebben,maarookhetbelangvande

fysischemodelleringvanlagedimensie.

ONDERZOEK BINNEN DE OPERATIONELE DIRECTIE ‘WAARNEMINGEN’

De operationele directie ‘Waarnemingen’ van het KMI

staat invooreenbredewaaiervanwaarnemingenvan

weer en klimaat, gaande van waarnemingen aan de

gronddooronzeweerstationsverspreidoverBelgië,tot

dewaarnemingenvansatellietinstrumentenhooginde

ruimte.Naast het operationeel beschikbaarmaken van

dewaarnemingen in “bijna reële tijd”,doethetdepar-

tementookheelwatonderzoeknaarhetoptimaalge-

bruikvandebestaandewaarnemingen,hetinvoerenvan

nieuwewaarnemingenenhetontwikkelenvannieuwe

toepassingenvandewaarnemingen.Ditonderzoekge-

beurtineeninternationalecontext,watdebestegarantie

isvooreengoedekwaliteitvandewaarnemingen.

HetKMIheefteennetwerkvan17automatischeweer-

stationsverspreidoverBelgië.Deeerstegeneratie van

dezeweerstationswerdontwikkeldvanaf2000.In2013

zijn we gestart met de modernisering van deze sta-

tions, met als eerste wapenfeit de ingebruikname van


41

hetnieuweweerstationvanStabroek.In2014werdhet

stationvanZeebruggeonderhandengenomen.In2011

installeerdenweinhetstationvanUkkeleenLIDAR,een

instrumentdatnear-real time informatie levertoverde

hoogtevandewolkenendehoogtevandemenglaag.In

2013installeerdenwebijkomendeLIDAR’sinZeebrugge,

HumainenDiepenbeek.

DriemaalperweeklatenweinUkkeleenweerballonop

voordeverticalepeilingvandeatmosfeer.Naastdeme-

tingvandetemperatuur-enwaterdampprofielen,meten

wehiermeeookdeprofielenvanozon.HetKMIheeftéén

vandelangstemeetreeksenvanozoninEuropa!Tenslotte

zijnweookbevoegdvoordemetingenvandeUV-index

endeaerosolen,nietalleen inBelgië,maarook inhet

PrincesElisabethstationopAntarctica.In2014hebbenwe

onzemetingenophetPrincesElisabethstationuitgebreid

metballonpeilingen.

Voor de waarneming van neerslag en onweer maken

wegebruikvandrieweerradarsinBelgië,waarvantwee

beheerd door het KMI. In 2013 namen we de nieuwe

weerradarvanJabbekeingebruik.Ditiseenradarvan

hetdubbelepolarisatietype,dieeendiscriminatievanhet

typeneerslag–regen,sneeuwofhagel–toelaat.HetKMI

beschiktnuovermeerdan13 jaargearchiveerderuwe

radardata!Opbasishiervankunnenwestatistiekentrek-

kenoverdefrequentievanhevigeneerslag,convectieve

stormenenhagel.

De radardata vormen een belangrijke input voor de

INCA-nowcastingsoftware, die de waarnemingen ex-

trapoleert in de tijd over een korte termijn vanenkele

uren. In 2014hebbenwehet INCA-systeemuitgebreid

metdenowcastingvandekansopblikseminslagen.De

INCA-methodevoertdeextrapolatievanwaarnemingen

uitmet een deterministische aanpakwaarbij er veron-

dersteldwordtdatneerslagzichverplaatstmeteenvaste

snelheid. In 2014 hebben we ook de probabilistische

STEPS-nowcastingmethodeophetKMIgeïmplementeerd

enuitgetest. Bij dezeprobabilistischemethodehouden

we rekening met de kansverdeling van de parameters

die de verplaatsing en de evolutie van neerslagzones

beïnvloeden.

Met de installatie van het SAFIR-systeem in 1992 was

hetKMIeenpioniervoordedetectievanbliksem.Inde

laatste jaren werd het SAFIR-systeem gemoderniseerd

naarhetBELLS-systeemdankzijhetEuropesesamenwer-

kingsverbandEuclid.BELLSneemtbliksemswaarviade

radiogolvendiezijuitzenden.In2014hebbenwetwee

nieuwebliksemsensorenaangekocht,die in2015geïn-

stalleerd zullen worden. Op de toekomstige Meteosat

Third Generation satelliet die Eumetsat tegen 2020 zal

lanceren, zal een instrument aanwezig zijn voor het

waarnemenvanbliksemvanuitderuimte.HetKMIneemt

deelaaneenvoorbereidendestudievoorhetgebruikvan

ditnieuweruimte-instrument.

HetKMIbouwt zijneigen ruimte-instrumentenvoorde

meting van de zonneïrradiantie. Dit is de hoeveelheid

energie die de Zon naar de Aarde stuurt en die het

klimaat op Aarde bepaalt. Sinds de eerste vlucht op

Spacelabin1983maaktenweintotaal11ruimtevluchten

met6verschillendeinstrumenten!Naeenrecordtijdvan

maar liefst 19 jaar metingen, is ons langst werkende

instrument Diarad/Virgo nog steeds actief vanaf de

SOHO-satellietophetLagrange-punttussendeAardeen

deZon.IneenLagrangepuntkaneenkleinobjectzoals

eenruimtestationzonderaandrijvingeenvasterelatieve

positiebehoudentenopzichtevantweehemellichamen

die rond een gezamenlijk zwaartepunt draaien. Op die

manier kan de SOHO-satelliet continu de zon observe-

ren. Onze metingen krijgen internationale erkenning

en worden onder andere door NASA gebruikt in het

Ceres-projectvoordemetingvandeopwarmingvande

aarde.In2014kregenweeenverzoekvanonzeChinese

collega’someenzonneïrradiantie-instrumentteleveren

voor lancering op de Chinese operationele meteorolo-

gischesatellietreeksFengYung3.

Al sinds 2003 is het KMI verantwoordelijk voor de

gegevensverwerking van het GERB-instrument op de

Meteosat TweedeGeneratie satellieten. GERBmeet als

42

enigeinstrumentterwerelddedagelijksecyclusvande

uitgaandeaardsestraling.Dezedagelijksecyclusisnauw

verbondenmethetverloopvantropischeconvectie.De

parametrisatiehiervaninklimaatvoorspellingsmodellen

en numerieke weervoorspellingsmodellen is echter

voorverbeteringvatbaar.

Wijwerkenookaandevoorbereidingvandegegevens-

verwerkingvande toekomstige ESA Earthcare satelliet.

Naast een LIDAR en een radar zal Earthcare ook een

Breed Band Radiometer (BBR) aan boord hebben, een

instrument gelijkaardig aan GERB. Earthcare zal ons in-

formatie opleveren over de verticale profielen van de

stralingindeatmosfeer.

Voor de toekomst werken wij aan de Simba-satelliet,

diezoweldeinkomendezonnestralingalsdeuitgaande

zonnestraling zal meten. Simba is een kleine satelliet

met afmetingen van 10x10x34 cm³ en behoort daar-

mee totde ‘cubesat’ familie. In2013gingSimbavan

start als het eerste Cubesat-project van de Europese

RuimtevaartorganisatieESA.In2014werddeeerstere-

viewdoorESAvanhetSimba-ontwerp,dezogenaamde

‘PreliminaryDesignReview’afgerond,en in2015zou

de satelliet gebouwd moeten worden. Hopelijk wordt

Simbagelanceerdin2016.

GEOFYSISCH CENTRUM: COST-PROJECT RADIOMAG: EEN NETWERK VAN WE-TENSCHAPPERS ROND MAGNETISCHE HYPERTHERMIE EN RADIOTHERAPIE

Magnetischehyperthermieiseenexperimenteleanti-kan-

kerbehandeling op basis van een vloeistof die nanome-

trischedeeltjesbevat (afbeelding19).Dezedeeltjeszijn

omhulddooreenorganischelaagdiechemotherapeutische

deeltjes aantrekt. Ondergedompeld in een wisselend

magnetischveld,eenveldwaarvandepolariteitverandert

met de radiofrequentie, warmen deze nanodeeltjes op.

Devrijgekomenwarmtekantegelijkertijddekankercellen

doden en chemotherapeutische deeltjes activeren.

Bovendien maakt de combinatie van magnetische hy-

perthermiemet radiotherapiedeanti-kankerbehandeling

efficiënter.

Dit project, dat de steun krijgt vanCOST (Cooperation in

Science and Technology in Europe), heeft als doel om

zowel ervaren als jonge onderzoekers uit verschillende

wetenschappelijke disciplines zoals de nanofysica, de

biochemieendegeneeskunde,metelkaar incontact te

brengenomzodekennisvangecombineerdeanti-kanker-

therapieënteverbeteren.Dankzijdekennisensynergieën

verworvenindeloopvanhetRADIOMAG-project,datzich

uitstrektover4jaar,kanviagesofisticeerdehulpmiddelen

zoalsdegerobotiseerderadiochirurgiedenodigeradioac-

tievedosisgeoptimaliseerdwordenendeschadeaande

cellennabijdetumorbeperktworden.

Afbeelding 19: Foto van een vloeistof die nanometrische

deeltjes van ijzeroxyde bevat (ferrofluidum), onder invloed

van een permanente magneet. De pieken, die slechts

verschijnen onder invloed van een magnetisch veld,

visualiseren de krachtlijnen opgewekt door de magneet.


43

In het kader van dit internationale project, dat on-

geveer 100 onderzoekers uit 24 landen telt en

waarvan het KMI coördinator is, neemt de afdeling

Omgevingsmagnetismedeelaandekarakterisatievan

nanometrische deeltjes ontwikkeld door deelnemers

vanhetproject.Ditisbelangrijk,omdatdewarmtedie

vrijkomtdoorhetwisselendemagnetischeveldonder

andere afhangt van het mineraal waaruit het nano-

metrischedeeltje issamengesteld(afbeelding20).De

magnetische metingen zullen uitgevoerd worden met

denieuwemagnetometer(ziehoofdstuk3:Denieuwe

productenendienstenvanhetKMI)diein2014ophet

KMIgeïnstalleerdwerd.Zokomenwetoteengrondige

karakteriseringvandezenanodeeltjes.

Afbeelding 20: Theoretische berekening van de thermische

energie opgewekt door nanometrische sferische deeltjes in

een wissel-magneetveld in functie van hun diameter. Het

diagram toont aan dat de energie sterk afhankelijk is van

de diameter van de deeltjes en dat de maximum amplitude

verandert met de aard van de mineralen.

GEOFYSISCH CENTRUM: RAPSCA-PROJECT

In het kader van zijn oproep tot voorstellen om de

Federale Wetenschappelijke Instellingen (FWI’s) op de

internationale kaart te zetten, selecteerde Belspo het

RAPSCA-project (Réseau en Archéomagnétisme pour la

SauvegardeduPatrimoineCulturelenAfriqueduNord).

Hetvoornaamstestreefdoelvanditprojectisdeoprich-

ting van een uitwisselingsplatform van informatie en

expertise tussen België en Noord-Afrika, te beginnen

bijMarokko, inhetdomeinvanhetarcheomagnetisme

en zijn toepassing voor het behoud van het cultureel

patrimonium (afbeelding 21). Sinds mensenheugenis

bevordert het mediterraans klimaat in Noord-Afrika de

ontwikkelingvandemenselijkecultuur,waardoorereen

waardevolcultureelerfgoedisontstaan.Helaasbedreigt

deeconomischeboostinMarokko,metzijnmegalomane

overheids-enbouwprojecten,dewaardevollearcheolo-

gischesites,watonvermijdelijkleidttoteenverliesvan

ditcultureleerfgoed.Ditheeftnochtanseenbelangrijke

wetenschappelijkewaarde,meerbepaaldvooreenbe-

terekennisvanhetaardmagnetischveldinhetverleden.

Oparcheologischesitesvindenweimmersgebakkenen

verbrandestructurenenmaterialen(ovens,haarden,ver-

brandelagen,keramiek,enz.)dietijdenshunafkoeling

de richting en de intensiteit van het omgevende aard-

magnetischveldhebbengeregistreerd.

In juli 2014 ondertekenden de verschillende partners

van het project een samenwerkingsakkoord: voor het

KMIdealgemeendirecteura.i.dr.DanielGellens,voor

het INSAP (Institut National pour la Sauvegarde du

Patrimoine Archéologique du Maroc) de directeur Pr.

Aomar Akerraz en voor de Universiteit Mohammed V

vanRabathethoofdPr.AhmedMzerdvandefaculteit

Wetenschappen.

Tussen 30 november en 7 december 2014 greep een

eerstevergaderingplaatsinRabatinMarokko.Dever-

schillende partners beslisten toen een netwerk voor

archeomagnetisme op te richten, gemeenschappelijk

onderzoek te doen naar magnetisme van gesteenten

engebakkenaardeoparcheologischesitesinMarokko,

uitwisselingenvanonderzoekers teorganiseren inhet

domein van de archeologie en de geofysica (omge-

vingsmagnetismeenarcheomagnetisme)enstudenten

opteleidenophetvlakvanarcheomagnetismeenom-

gevingsmagnetisme.

44

EVAPOTRANSPIRATIE MET EEN HOGERE SPATIALE RESOLUTIE DANKZIJ DE COM-BINATIE VAN GEOSTATIONAIRE (MSG) EN POLAIRE (SPOT-VEGETATION) SA-TELLIETGEGEVENS

Evapotranspiratie(ET)iséénvandebelangrijksteonder-

delenvandewatercyclus,enookvandeenergiebalans

vandeaarde, aangezien ze rechtstreeksverbonden is

metdeverdelingvandewarmtefluxophetaardopper-

vlak.Daaromisdekwantificatieervanvangrootbelang

voordewaarnemingvandecontinentaleoppervlakten

envoortalrijkepraktischetoepassingen.

Omdat rechtstreekse waarnemingssystemen van eva-

potranspiratieenwarmtefluxenzeldzaamzijn,werdener

modelleringstechniekenontwikkeld,terwijldebeschik-

bare waarnemingen op de grond als validatiemiddel

gebruiktworden.Alshetgaatomdeevapotranspiratie

endewarmtefluxtebekomenopcontinentaleschaal,

heeftteledetectiepersatellietzijnefficiëntiebewezen

voordeleveringvanpertinentegegevensomhetaard-

oppervlak te karakteriseren en voor de levering van

inputgegevensvoordemodellen.

Een groep wetenschappers van het KMI heeft opera-

tionele evapotranspiratie-producten ontwikkeld, ge-

baseerd op MSG SEVIRI in het kader van het LSA-SAF

initiatief (http://landsaf.meteo.pt). De evapotranspira-

tie-waardenwordenomde30minuten(DMET-product)

endagelijks(MET-product)geleverd.Destatistiekenvan

LSA-SAFoverhetaantalbezoekersvandewebsiteende

downloadsgevenblijkvaneengroeiendeinteressevoor

hetDMET-product.Nochtansbeperktdespatialeresolu-

tievandeSEVIRI-sensoraanboordvandeMSG(3x3km

ophetpuntonderdesatellietgesitueerdopdeevenaar)

indepraktijkhetgebruikvanMETenDMET-producten

bij lokale toepassingen. Federaal Wetenschapsbeleid

(Belspo) financierde in 2013-2014 een voorbereidend

onderzoek over de manier om polaire satellieten te

combineren met evapotranspiratie-producten van

LSA-SAF,metalsdoeldespatialeresolutievandeeva-

potranspiratieteverhogen(EVA3M-projectinhetkader

vanhetStereo2-programmavanBelspo)(Barriosetal.,

2014).Vegetatie-kenmerkendeproducten,gegenereerd

doordeSpot-VegetationendeAqua/Terra-Modisrecep-

toren,werdenhiertoegebruikt.Afbeelding22toonthet

resultaat van de gecombineerde satellietbeelden om

evapotranspiratie-kaarten met een fijnere resolutie te

verkrijgen.

Afbeelding 22: Dagelijkse evapotranspiratie. Norunda,

Zweden, 20 mei 2007.


Afbeelding 21: Archeologische sites van Chellah (links) en Volubilis (rechts) in Marokko, die beiden behoren tot het werelderfgoed

van de UNESCO.

45

HET MONITOREN VAN KOSMISCHE STRALING

Deinterplanetaireruimtewordtvoortdurenddoorkruist

doorhoogenergetischedeeltjesdiewekosmischestra-

lennoemen,zoalsprotonen(~90%),kernenvanhelium

(~9%), met enkele kernen van zwaardere elementen

(~1%).DeZonendezonnewindbeïnvloedendeinten-

siteit en het energiespectrum van de galactische kos-

mische stralen die in het zonnestelsel binnendringen.

Bij hoge zonneactiviteit bereiken minder galactische

kosmischestralendeAardedanbijlagezonneactiviteit.

Netalsdewelbekendezonnecyclus,volgtdeintensiteit

vandekosmischestralenookeen11-jarigecyclus,maar

danomgekeerd.Andersgezegd,deperiodewaarbijde

intensiteitvandekosmischestralenhethoogstis,komt

overeenmetdeperiodewaarindezonneactiviteithet

laagstis,envice-versa(afbeelding23).

Het bestaan van kosmische stralen en hun activiteit

zijn een essentieel onderdeel van het ruimteweer.

Daaromiseenpermanenteennauwgezettemonitoring

erg belangrijk voor het identificeren en beperken van

denefasteeffectenvanhetruimteweeropdehuidige

technologische maatschappij. Sinds enkele decennia

voertdeafdeling‘Ionosfeer’vanhetKMIonderzoekuit

enwerktopdiverseprojectenomtrentdeionosfeer,het

ruimteweerentoepassingenvoormonitoringendienst-

verlening.

OphetGeofysischCentrumvanhetKMI inDourbes is

een standaard NM64 neutronenmonitor (met 9 tel-

buizen)sinds1965operationeel.Opdeaardemeetde

neutronenmonitor (NM) indirect (bij proxy) de inten-

siteitvandekosmischestralingdieonsvanuitderuimte

bereikt, alsook de variatie ervan in de tijd. In werke-

lijkheidregistreertdeneutronenmonitordesecundaire

deeltjesvandeneutronenvandekosmischestralenop

hetaardoppervlak.Nacorrectievandeeffectenvande

atmosferischedruk,volgthetsignaalvandemonitorde

intensiteitvandeprimairekosmischestraling.Demo-

nitorgeeftdusdevariatiesweervandeintensiteitvan

dekosmischestralenbovenhetstation.Demonitoren

ophetaardoppervlakzijnnogsteedshetstandaardin-

strumentvoorhetmetenvankosmischestraling.Zezijn

gevoelig voor de kosmische stralen die de atmosfeer

van de Aarde penetreren met energieën gaande van

0,5 tot20,0GeV.Dezeenergieënkunnennietworden

gemetenmet instrumentenaanboordvansatellieten,

zeker niet op zulk een eenvoudige, vrij goedkope en

statistischcorrectewijze.

Afbeelding 23: Metingen van de intensiteit van de kosmische straling (blauw) waargenomen in het

observatorium van Dourbes en de zonneactiviteit uitgedrukt met het aantal zonnevlekken (rood).

46


Ondanksallemaatregelenomderuistijdenshetmeten

enopslagvandegegevensteverminderen,ishetvaak

moeilijkensomszelfsonmogelijktevermijden.Datgeldt

vooralwanneerdemetingenovereen langereperiode

worden gedaan, zoals bij de neutronenmonitoren die

demetingen voor onbepaalde tijd (decennia enmeer)

uitvoeren. Daarom hebben wij een automatisch data-

correctiesysteem ontwikkeld, dat toelaat de metingen

te toetsenaaneenaantalcriteria.Foutenen ruis inde

gegevens worden gecorrigeerd voor dat de resultaten

wordenopgeslagenenweergegeven.Omdeintroductie

vanartefacten indegecorrigeerdegegevenstevermij-

den, berust de filosofie achter het correctie-algoritme

(afbeelding 24) op het idee dat op één gegeven mo-

mentdecorrectiewordtuitgevoerdmetdatagemeten

ophetzelfdetijdstipennietmetmetingenvannaburige

momenten. Met andere woorden, indien één of méér

telbuizen vandemonitor onjuiste resultatenop tijdstip

‘t’geven,wordendefoutengecorrigeerdmetwaarden

vandeanderetelbuizengemetenophetzelfdetijdstip‘t’.

Afbeelding 24: Intensiteitswaarnemingen van de kosmische straling in Dourbes: de Real-Time

Automatic Data Correction (RTADC) algoritme.

Afbeelding 25: Kosmische stralenmonitoring in Dourbes: screenshot van de website met de real-

time gegevens van de neutronenmonitor.

47

Ditsysteemisnuoperationeel(afbeelding25)endere-

sultatenzijnonlinebeschikbaaropdewebsite‘http://

neutronmonitor.meteo.be’.

Omtoepassingenendienstenvanhogekwaliteitverder

tekunnenontwikkelen,iseenmodernemonitornodig

diecompatibelismetanderewereldwijdgeïnstalleerde

monitoren.Omzijnpositie vanéénvandebeste sta-

tionstehandhaven,heefthetKMI9nieuwetelbuizen,

met de toebehorende elektronica, aangeschaft. Om

de uitbreiding naar een monitor van 18 telbuizen te

voltooien, plannen we een investering in de overige

componenten.Eengrotereneutronenmonitorbiedteen

veelbeteretijdsresolutieeneenlagereonzekerheidte-

genovereenperformantersignaal.Hierdoornemende

statistischefluctuatiesvandemetingenaf,waardoorde

aanwezigheidvankleinerevariatiesindeintensiteitvan

dekosmischestraling(dieovereenkomenmetkleinere

evenementenindezonne-activiteit)kanwordengede-

tecteerd.Deverbeterdegeometrie,hetgroterevolume,

en de extra tubes zullen leiden tot een drie- of vier-

voudigetoenamevandeamplitudevanhetsignaal,en

zalonderzoekvanzonne-evenementenmeteenlagere

intensiteitmogelijkmaken.

HONGERSNOOD IN ETHIOPIË IN 1984: KMI-ONDERZOEK

Onderzoekers van de UGent, het KMI en Bahir Dar

University (Ethiopië) toondenaandatdedroogtedie in-

tussen dertig jaar geleden in Ethiopië tot een beruchte

hongersnood leidde,verbandhieldmeteen samengaan

vanschommelingenindezeestromingenindeStilleende

IndischeOceaan.

Schommelingen van het klimaat worden in belangrijke

matemeebepaalddoorstromingspatronenindeoceanen.

Zobestaatereenduidelijkelinktussenperiodesmetveel

ofweinigregeninhetNoord-Ethiopischehoogland,ElNiño

ofhetgelijkaardigeIndianOceanDipole,endeveranderlijk-

heidindezuidwestelijkemoessons.

Om dit aan te tonen analyseerde doctoraatsstudent Sil

Lanckriet (vakgroep Geografie, Universiteit Gent) de ge-

gevens van een meteorologisch computermodel dat al

sindsdejarenvijftigdataaanlevert.Hijgebruiktedaarvoor

eenprocedurediebekendstaatals‘empiricalorthogonal

teleconnectionanalysis’(EOT).PietTermoniavanhetKMI

noemt zulke statistische technieken een duidelijke stap

vooruit,omdatoceanischepatronenoverdeheleplaneet

zobeterinverbandkunnengebrachtwordenmethetkli-

maatopspecifiekelocatiesophetaardoppervlak.

Afbeelding 26: Deze foto werd genomen tijdens de grote

hongersnood van 1984 in Ethiopië. De man kwam uit de

naaste omgeving naar Korem om er voedselhulp te halen.

1984 © Sebastião Salgado

49

6 KMI INTERNATIONAAL

ALLEREERSTE GEMEENSCHAPPELIJKE ALADIN-HIRLAM VERGADERING

Op2december2014vondeenhistorische,eerstege-

meenschappelijke vergadering plaats van de General

Assembly van het ALADIN-consortium met de Council

van het HIRLAM-consortium in het Europees Centrum

voor Weersvoorspellingen op Middellange Termijn

(ECMWF).HetALADIN-enhetHIRLAM-consortiumge-

bruiken momenteel een gemeenschappelijke model-

code,gebaseerdopdevroegereALADIN-code.Diecode

isgemeenschappelijkmetdecodediegebruiktwordt

voorhetIFS-model(IntegratedForecastSystem)vanhet

ECMWF.

PietTermonia,huidigeProgramManagervanhetALADIN-

consortium, maakte in deze vergadering een voorstel

vooreentoekomstigewerkwijzeomopeenoptimaleen

haalbaremanierhetwetenschappelijkonderzoekinde

26deelnemendelidstateninoperationeletoepassingen

te valoriseren. Zijn voorstel werd goed onthaald door

deaanwezigedirecteursvandeverschillendenationale

meteorologische institutenvandeECMWF-lidstatenen

doordeECMWF-vertegenwoordigers.

De vergadering werd succesvol beëindigd met een

intentieverklaring, die een duidelijke ambitie ten-

toonspreidt om dit voorstel in detail uit te werken in

dekomendevijfjaar.Heteinddoelistekomentoteen

MemorandumofUnderstandingomdetweeconsortia

volledigtelatenversmelten.

VERSLAG VAN DE WORKSHOP ADVANCES IN CLIMATE THEORY, 25–27 AUGUSTUS 2014

Het klimaat kan gedefinieerd worden als het geheel

van statistische eigenschappen die de componenten

kenmerken van het klimaatsysteem op aarde waarin

wijleven.Dezecomponentenzijndeatmosfeer,dehy-

drosfeer,decryosfeer,de lithosfeerendebiosfeer.De

dynamicavanhetklimaatiseenheethangijzerinonze

samenleving, geziendepotentiële impact van snelle

wijzigingenvandezestatistischeeigenschappen,zoals

bijvoorbeeld de gemiddelde temperatuur op aarde.

Talloze menselijke en financiële inspanningen werden

gewijdaanhetbegrip,demodelleringendeprojectie

van de klimaatevolutie op verschillende tijdschalen,

gaandevanseizoenentotmiljoenenjaren.

Degrootstemoeilijkhedeninhetkadervanklimaatmo-

dellering worden gelinkt aan twee factoren. Enerzijds

is er de tussenkomst van de fysische, chemische en

biologische processen op zeer uiteenlopende tijds- en

ruimteschalen. Voorbeelden van deze processen zijn

de turbulente uitwisselingen aan de aardoppervlakte,

tewijtenaandeoppervlaktewrijvingintijds-enruim-

teschalen van de orde van een seconde en een me-

ter.Eenandervoorbeeldzijndeveranderingenvande

astronomische parameters door de omwenteling van

de aarde rond de zon en de inclinatie van zijn as op

deeclipticaovereenperiodevantienduizendenjaren.

Anderzijdskunnendezeverschillendeprocesseninterne

wijzigingen ondergaan, zoals de groei van de vulka-

nische activiteit of van de CO2-hoeveelheid in de at-

mosfeer.Dezelaatsteeffectenwordenvaakbeschouwd

als overgangsforceringen in de modellering van het

klimaatsysteemopaarde.Daarnaast iserooknoghet

probleemvanhet lageaantalwaarnemingenwaartoe

50

wetoeganghebbenomhetgeheelvantijds-enruim-

teschalen tedekken.Demodellering vanhet klimaat-

systeemvormtduseenbelangrijkeuitdaging!

Deklimaatmodelleringverdeeltzich inwezen intwee

grotescholen.Langsdeenekantiserdeschooldiezich

wijdtaandeontwikkelingvangedetailleerdemodellen,

zogetrouwmogelijkaanhetreëleklimaatsysteem,om

opdiemanierrealistischeprojectiesenvoorspellingen

te kunnen maken. Daarnaast is er de school die zich

wijdtaandemeerconceptuelefysische,chemischeen

biologischemodellendietoelatendemechanismente

begrijpen aan de bron van de dynamiek van het kli-

maat. Deze twee benaderingen zijn complementair,

aangezien de gedetailleerde modellen met miljoenen

variabelen geen precies begrip van de onderliggende

fysischemechanismentoelatenendatdeconceptuele

modellenniettoelateneenevolutievanhetsysteemin

alzijndetailstevoorspellenofteprojecteren.

Deworkshop,dieplaatsvondophetKMIvan24tot27

augustus2014,richttezichopdelaatsteontwikkelingen

indeklimaatmodellering,zowelwatdegedetailleerde

aspecten betreft zoals de projectie van extreme eve-

nementen op basis van regionale fijnmazige klimaat-

modellen,alswatdeconceptuelemodelleringvande

multistabiliteitbetreftendeovergangentussenglaciale

en interglaciale regimes van de aarde gedurende de

laatstemiljoenenjaren.Driegrotethema’sstondenop


de agenda: de dynamische aspecten, de statistische

aspecten en de thermodynamische aspecten van het

klimaatsysteem. Deze workshop vormde eveneens de

gelegenheidomeenstandvanzakenoptemakenvan

devooruitganginhetwetenschappelijkonderzoeknaar

het klimaat, dat ontstaan is uit drie projecten. Twee

daarvanwerdengefinancierddoordeprogramma’svan

de ‘European Research Council (ERC) starting grants’

van de Europese Unie en het derde door Federaal

Wetenschapsbeleid (Belspo). Deze projecten zijn: (i)

hetprojectERCITOP(Integratingtheoryandobservation

overthePleistocene),metprofessorMichelCrucifixvan

de Katholieke Universiteit van Leuven als coördinator,

(ii)hetproject ERCNAMASTE (Thermodynamicsof the

climate system)met professor Valerio Lucarini van de

UniversiteitvanHamburgalscoördinator,en(iii)hetpro-

jectBRAIN-BE,STOCHCLIM(Improvingtherepresentation

andpredictionof climateprocesses through stochastic

parameterizationschemes)metdr.StéphaneVannitsem

als coördinator. De diversiteit van de sprekers maakte

vandezeworkshopdeidealevoedingsbodemvoortalrij-

keinteressantetechnischediscussiesenmeermetho-

dologischedebattenoverdekeuzevanaanpakvoorde

analyseendemodelleringvanhetklimaatsysteem.De

detailsvanhetprogrammaendevoordrachtenvindtu

hier:http://www.climate.be/advances/.

51

Afbeelding 27: Groepsfoto genomen tijdens de workshop ‘Advances in Climate theory’, die plaatsvond van 25 tot 27 augustus

2014 op het Koninklijk Meteorologisch Instituut van België.

52


HET KMI WAAKT OVER DE VULKAAN BARDARBUNGA

Bij een vulkanische uitbarsting houdt de weerkamer

van het KMI de verspreiding van het vulkanisch stof

nauw in de gaten. De as en/of de zwaveldioxide die

door een vulkaan uitgespuwd wordt, heeft andere

stralingseigenschappendandievanwolken-samenge-

stelduitwaterdruppelsen ijskristallen-enkan,onder

bepaalde voorwaarden, waargenomen worden op sa-

tellietbeelden.Dezebeeldencombinerenverschillende

golflengtekanaleninhetinfraroodenwordendoorme-

teorologengeanalyseerdomvulkanischeontladingente

detecteren.

Deevolutie vaneenvulkanischeaswolk is afhankelijk

van de weeromstandigheden. De door een vulkaan

uitgespuwde stoffen worden namelijk door de lucht-

stromingen gedragen, waarvan de snelheid en de

richting gewoonlijk variëren met de hoogte en met

het verloop van de tijd. De voorspelling van de ver-

spreidingvandevulkanischepluimwordtberekendmet

eendispersie-algoritme,gekoppeldaaneennumeriek

voorspellingsmodel.Zocreërenweeenmathematische

simulatievandeatmosfeer,waarmeemeteorologenop

elk moment de verspreidingsrichting van de stofwolk

kunneninschatten.

Alseendergelijkestofwolkonze regiobereikt,kanhij

gedetecteerdworden door de LIDAR (LightDectection

AndRanging).Ditiseenmeetapparaatdatdeatmosfeer

verticaalpeiltenmetbehulpvaneen lichtbundeleen

concentratieprofielvandedeeltjes(zoalsaerosolen)be-

rekentopbasisvandegereflecteerdestraling.DeLIDAR

kanbijvoorbeeldwoestijnzanddetecteren,datdoorde

hogeluchtstromeninonzestrekenterechtisgekomen.

Hijkanduszekerookgebruiktwordenomvulkanische

astedetecteren!

Ingevalvaneenbevestigdeuitbarstingnemendeme-

teorologenvanhetKMIdeelaaneeninternationaletele-

conferentie,dagelijksgeorganiseerddoorhetLondense

VAAC(VolcanicAshAdvisoryCenter)ominformatieover

desituatieonderexpertentedelen.IndiendeIJslandse

vulkaan Bardarbunga was uitgebarsten en een pluim

vanvulkanischeashaduitgespuwd-zoalsin2010met

de vulkaan Eyjafjallajökull, stond het KMI onmiddellijk

klaarommee tewerkenaande internationaleveilig-

heidsproceduresopmeteorologischvlak.

53

Afbeelding 28: Kaart met de lokalisatie van de verschillende IJslandse vulkanen

©HiLiouChin

55

7 KLIMAATDIENSTEN

KLIMAATSCENARIO’S EN METEORO-LOGISCHE WAARNEMINGEN VOOR HET LEVEREN VAN KLIMAATDIENSTEN

Decreatievan‘HetGlobaalKadervoorKlimaatdiensten’

is gebaseerd op de officiële verklaring van de Derde

Klimaatconferentie van de Wereld Meteorologische

Organisatiein2009.HetKMImaaktedeeluitvandede-

legatievantoenmaligministerPaulMagnette.

De klimaatdiensten werden in de begeleidende nota’s

gedefinieerd. Deze definitie vormt de basis voor het

ontwikkelenvandeklimaatdienstenvoorhetKMI:

• een versterking van lokale, nationale, regionale en

globale waarnemingsnetwerken en informatiebe-

heerssystemen voor klimaaten aanverwante va-

riabelen,

• een uitbreiding van de klimaatmodellering en de

voorspellingscapaciteit via internationaal klimaat-

onderzoek, dat focust op de seizoens- en decadale

tijdschalen,

• een verbeterde nationale regeling voor het leveren

vanklimaatdiensten,diegebaseerdzijnopeenuitge-

breid gebruik van waarnemingsnetwerken en voor-

spellingsmodelleneneenuitgebreidewisselwerking

metdegebruikers,

• eenefficiëntergebruikvanglobale,regionaleenna-

tionale klimaatinformatie en voorspellingsdiensten

door alle belanghebbenden in klimaatgevoelige

sectoren, in alle landen (leidend tot een verbeterde

planningenverbeterdeinvesteringeninsectorendie

vitaalzijnvoordenationaleeconomieënenvoorhet

levensonderhoud);endaarbij

• wijdverspreide sociaal-economische voordelen en

milieuvoordelen door een efficiënter beheer van kli-

maatrisico’s en een toegenomen capaciteit voor de

aanpassing aan de gevolgen van de klimaatvariabi-

liteitendeklimaatverandering.

NationaleweerdienstenzoalshetKMIspelenwereldwijd

eencentralerolindezeevolutie.

De klimaatdiensten hebben echter nood aan een bre-

dere expertise, bijvoorbeeld betreffende de chemische

samenstellingvandeatmosfeer(o.abroeikasgassen),de

invloedopdeNoordzee,deinvloedopoverzeesegebie-

deneninvloedenvanuitderuimte.

Het spreekt dan ook voor zich dat het noodzakelijk

is dat dergelijke ontwikkelingen gebeuren in nauwe

samenwerking met onze partners van de andere

Federale Wetenschappelijke Instellingen van Belspo:

Belgisch Instituut voor Ruimte-Aëronomie, Koninklijk

BelgischInstituutvoorNatuurwetenschappen,Koninklijke

Sterrenwacht van België, Koninklijk Museum voor

Midden-Afrika,enmetdeuniversiteiten.

56

7 KLIMAATDIENSTEN

Het KMI zal in de nabije toekomst volgende diensten

beschikbaarstellen:

1.Klimaatmodellering

HetKMInamin2013hetinitiatiefomdesamenwerking

metdecollega’svandeKULeuvenophetgebiedvande

klimaatmodelleringteversterken.Dehuidigestandvan

zakenwordt samengevat ineen technischeKMIpubli-

catie.

2.Spatialedatauithetverleden

De spatiale data leveren een ruimtelijke verdeling

van een meteorologische parameter op het Belgisch

grondgebiedenditopeenregelmatiggrid:

• Klimatologischemaandelijksegemiddeldenvantem-

peratuurenneerslagvoordeperiode1981-2010.Voor

deglobalestralingendezonneschijnduurwerdende

klimatologischegemiddeldenvan1995tot2005be-

rekend.

• Klimatologische waarnemingen op basis van jaar -

seizoen–maand–dag

RUIMTELIJK AANGEPASTE KLIMAATGE-GEVENS VOOR BELGIË

Ruimtelijkaangepasteklimaatgegevensgevenonseen

schattingvanderuimtelijkeverdelingvaneenmeteoro-

logischevariabeleopbasisvanwaarnemingen.Terwijl

waarnemingenuitgevoerdwordeninstationsdieonre-

gelmatigverspreidzijnoverhetBelgischgrondgebied,

vertegenwoordigenderuimtelijkaangepastegegevens

eenmeteorologischevariabeleopeenregelmatigroos-

ter(gridstructuur).

Deze gegevens dienen voor talrijke toepassingen in

domeinenonderworpenaande invloedvanhetweer

en het klimaat. Het zijn voornamelijk inputgegevens

voor numerieke modelleringsinstrumenten en hulpin-

strumenten voor de besluitvorming. Zeworden vooral

gebruiktvoordehydrologischemodellering,hetbeheer

vannatuurlijkehulpbronnen,deopvolgingvanteelten,

deschattingvanlandbouwrendementenendeplanning

vandeelektrischeproductie.

Het proces van de ruimtelijke aanpassing verloopt via

statistische procedures die de waarnemingen van de

beschouwde variabele integreren, alsook de hulpge-

gevensdiehiermeesterkgecorreleerdzijn.Zoworden

deneerslaghoeveelheden,netalsdeluchttemperatuur,

sterkbeïnvloeddoordetopografie,enisdezonnestra-

ling afhankelijk van het wolkendek gekarakteriseerd

doordeMeteosat-satellietbeelden.

HetKMIheefteengeheelvanruimtelijkaangepastekli-

maatgegevens voor het Belgisch grondgebied ontwik-

keld voor verschillende meteorologische variabelen:

de neerslaghoeveelheden, de luchttemperatuur, de

zonneschijnduur en de zonnestraling. Deze gegevens

zijn beschikbaar voor verschillende tijdseenheden: da-

gelijks,maandelijks,seizoensgebondenenjaarlijksofin

devormvanklimatologischegemiddelden(ideaalover

30 jaar, 1981 – 2010). Ze worden geleverd met een

ruimtelijke resolutie van 5 km, ofwel in de vorm van

ruimtelijkegemiddeldenvoorelkeBelgischegemeente.

57

Afbeelding 29: Voorbeelden van ruimtelijk aangepaste klimaatgegevens:

A. Neerslaghoeveelheden voor januari 2014 met een resolutie van 5 x 5 km.

B. Gemiddelde luchttemperatuur voor 2013 en het geheel van Belgische gemeenten.

C. Globale zonnestraling voor 1 augustus 2014 met een resolutie van 5 x 5 km.

D. Zonneschijnduur voor 1 augustus 2014 en het geheel van Belgische gemeenten.

KMI ONTVANGT ECO-LABEL!

In februari 2011 is, op initiatief van de voorzitter van

het basisoverlegcomité (BOC), een groep vrijwilligers

samengekomenomaaneenverbeteringvanhetmilieu

ophetKMItewerken.HetKMI-ECO-teamwasgeboren.

Afbeelding 30: De leden van het ECO-team die geijverd heb-

ben voor het behalen van het ECO-label: Kevin Knockaert,

Ludo Schryvers, voorzitter, An Neukermans, verantwoorde-

lijke ECO-label en EMAS, Edouard Goudenhoofdt, Françoise

Meulenberghs, Eddy Van Cutsem (afwezig op de foto)

In de beginfase werden de meest voor de hand lig-

gende milieuproblemen aangepakt: vermindering van

afval,bijvoorbeeldbijhetprinten,sorterenvanafvalen

de gescheiden ophaling ervan, ecologisch inkopen, bij-

voorbeeldvoorbureaumateriaalenpapier.

In een volgende fase is het ECO-teamnaar energiebe-

sparingengaanzoeken.Zohebbenzemeteeninfrarood-

camera een studie gemaakt van alle gebouwenen de

daaruit naar voor komende pijnpunten genoteerd. Een

aantalaanpassingswerkenzijn intussenuitgevoerddoor

deRegiederGebouwen:deisolatievanleidingen,enkel

glasisvervangendoordubbelebeglazingvanbijnaalle

ramen,de installatievaneenenergiezuinigeaircovoor

hetrekencentrumendevervangingvanallelichtarmatu-

rendoorenergiezuinigemodellen.

Hetvolgendestreefdoelvanhetteamwashetbehalen

van het ECO-label van de Brusselse gemeenschap.

Hiervoor moest een uitgebreid ECO-dossier opgesteld

wordeneneenaantalbijkomendeactiesgenomen.Op4

oktober2013werdhetdossieringediendbijhetBrussels

gewest.DaaropkreeghetKMIop13januari2014hetbe-

zoekvandeinspectricesvooreenexterneauditvanhet

dossier.Vervolgenskwamop11februaridejurybijeenen

werddelangverwachteuitslagbekendgemaakt:hetKMI

heefthetECO-labelbehaald,enmagzichnugedurende

driejaar“eenecodynamischinstituut”noemen.

Afbeelding 31: De overhandiging van het ECO-label voor het

KMI door Minister Évelyne Huytebroeck op 17 maart 2014.

59

8 HET LEVEN OP HET KMI

60


Afbeelding 32: Het ECO-label ontvangen van «Leefmilieu

Brussel».

Maar het verhaal is nog niet af. Naast de projecten

voor een beter leefmilieu die nog zullen uitgevoerd

worden, staateennieuw,ambitieusprojectop stapel:

hetKMIheeftdeambitieomhetEMAS-certificaat(Eco-

Management Audit Scheme) te behalen. Het EMAS

is een managementinstrument, ontwikkeld door de

Europese Commissie, voor bedrijven en organisaties

om hun milieu-inspanningen te evalueren, te rap-

porteren en te verbeteren, vergelijkbaar met het ISO

9001-kwaliteitscertificaat.HetKMIronddeeind2014de

voorbereidendefaseafenplantomin2015hetEMAS-

certificaattebehalen,naeenexterneaudit.

11 EN 12 OKTOBER 2014: OPENDEUR-DAGEN VAN DE POOL RUIMTE TE UKKEL

Ter gelegenheid van de vijftigste verjaardag van het

BelgischInstituutvoorRuimteAeronomie(BIRA)open-

dende3institutenvanhetPlateauinUkkel,hetBIRA,

hetKMIendeKoninklijkeSterrenwacht,hundeurenop

zaterdag11enzondag12oktober.

Voorhendiezichgeroepenvoeldenomheeleveneen

voorspellertezijn,hadhetKMIeenvirtueleweerkamer

op poten gezet. Temidden van een levensechte com-

puter-geënsceneerde weersituatie legden onze weer-

voorspellersuithoezijdagelijkseenweerberichtaan-

maken. In dezelfde zaal als het virtuele weerbureau,

warenerookdemonstratiesvandeweerradarenandere

hoogtechnologischemeetinstrumenten,zoalsdeLIDAR

waarmeewedewolkenbasisenverticaleprofielenvan

atmosferischeaerosolenkunnenmeten.

Naast de hightech snufjes, was er ook aandacht voor

de historische meetinstrumenten. Geïnteresseerden

konden genieten van een kleine tentoonstelling met

instrumentenuithetrijkeverledenvanhetKMI.

61

Erwasdeexperimententent,waargrootenkleinzich

konden verbazen over de wondere wereld van de

wetenschap aan de hand van ludieke experimenten.

Enkelemysteriesvande fysicawerdenopdiemanier

ontsluierd…

Erwasdelanceringvandepeilingballon,alsapotheose

vandejaarlijkseballonwedstrijdvoorhetgrotepubliek.

DewinnendeinstrumentenmochtenmeemetdeKMI-

peilingballonhetluchtruimin!

Naaraloudegewoontemochtookderondleidingdoor

hetklimatologischparkopveelbelangstellingrekenen.

Enterwijldeoudershunkennisoverhetweerbijspijker-

den,kondenhunkinderenzichnaarhartelustuitleven

ophetspringkasteel!

62


DE BELGISCHE WEERDIENSTEN ONT-MOETEN ELKAAR OP HET KMI

In België delen drie weerdiensten de verantwoor-

delijkheid over de waarnemingen en de weers-

verwachtingen: het KMI (voor het grote publiek), de

Meteorologische Dienst van Belgocontrol (voor de

burgerluchtvaart) endeMeteorologischeWingvande

Nationale Landsverdediging (voor de militaire lucht-

vaart).Op26junien11decemberontmoetendedrie

diensten elkaar tijdens twee bijeenkomsten van de

Coördinatiecommissie voor Meteorologie. Dit comité,

datmomenteelvoorgezetenwordtdoorhetKMI,wilde

activiteitenvandedriedienstenophetgebiedvande

meteorologiecoördineren.

In 2014 werden diverse samenwerkingsverbanden

tussendedienstenbesprokeneneenaantalinitiatieven

genomen.Wegevenhierondereenoverzichtvandeze

initiatieven:

• DewerkgroepvandeCommissieomtrentinformatica

(ICT) vervolgde zijn activiteiten om de uitwisseling

van informatie tussen de verschillende diensten te

vergemakkelijkenenteversterken.

• Het opzetten van een databank van de meetinstru-

menten die in de observatienetwerken van de drie

dienstengebruiktworden,werdtoevertrouwdaande

werkgroepdiezichbezighoudtmetdewaarnemingen.

• ErzalonderdeleidingvanBelgocontroleenworkshop

opgezetworden,waarbijdevoorspellersvandever-

schillendedienstenhunervaringenkunnenuitwissel-

en.

• Er was een reflectiemoment over de communicatie

indemedianaaraanleidingvanweeromstandighe-

denmethoogrisico.Eenactieprotocol,datervoorzal

zorgendat indergelijke situatieseenconsistentie in

decommunicatievandedriedienstenbestaat,werd

vanuit het KMI voorgelegd en besproken binnen de

Commissie.

• Delijstvanvertegenwoordigersvandeverschillende

diensten bij internationale bijeenkomsten werd op-

gesteld. Tevenswerder beslotenom tijdens debij-

eenkomsten van de Commissie de uitwisseling van

informatietussendedienstenteversterken.

• TenslottewerdenBelgocontrolenMeteoWinguitge-

nodigd om de vergaderingen bij te wonen van de

contactgroepvangebruikersvandeINCA-BE-software,

die recent ontwikkeld werd door het KMI voor zeer

korte termijnvoorspellingen (binnen een tijdspanne

vanenkeleuren).

Afbeelding 33: Groepsfoto genomen tijdens één van de twee vergaderingen

van de Coördinatiecommissie voor Meteorologie , die plaatsgreep op 11 de-

cember op het Koninklijk Meteorologisch Instituut van België

63

KMI’ER WINT DE TIENDE ANTARCTIC ICE MARATHON

MarcDeKeyserwonop21november2014detiende

AntarcticIceMarathon.DeKMI-meteoroloog,gespecia-

liseerdinhetkustweerbericht,legdede42,195kminde

sneeuwenbijtemperaturenvan-20°Cafin4u12’21’’.

Intotaalnamen47deelnemersuit17landenen6conti-

nenten deel aan de Antarctic Ice Marathon. Zij liepen

tweerondjesvan21,1kmmetstartenaankomstinhet

UnionGlacierCampopAntarctica,ietsmeerdan1.000

kmverwijderdvandezuidpool.

Marc De Keyser won de marathon in 4u12’21’’, met

meerdanvierminutenvoorsprong.Hijwasoverigens

nietaanzijnproefstuktoeopAntarctica,waarhijenkele

maanden per jaar werkt als weervoorspeller. In 2007

wonhijaleensdemarathonenin2008en2012washij

desnelsteopdeAntarcticIce100k,eenwedstrijdover

100 km waarbij de deelnemers tien rondjes van tien

kilometermoetenafleggen.

Photo Belga

64


RADAR JABBEKE REGISTREERT OPVLIEGENDE VOGELS TIJDENS NIEUWJAARSNACHT

Zoals bekend worden weerradars gebruikt om neer-

slag te detecteren. De aanwezigheid van vogels kan

deze neerslagmetingen verstoren, maar doorgaans

zijnerveel teweinigvogels inde luchtaanwezigom

een waarneembaar signaal te geven in de radardata.

Wanneer er echter grote hoeveelheden vogels in het

luchtruimaanwezigzijn,kanderadarditweloppikken.

Dit is bijvoorbeeld het geval tijdens periodes van in-

tensevogeltrek,enverrassendgenoegook tijdensde

nachtvandejaarwisseling.Danwordenimmersduizen-

denvogelsopgeschriktdoorhetvuurwerkdatvlakna

middernachtwordtafgeschoten.

Tweejaargeledenhebbenweheteffectvanvuurwerk

opvogelsbestudeerdmetderadarvanZaventem.De

nieuweradarinJabbekegeeftonsnudemogelijkheid

omdezestudieookvoorWest-Vlaanderenuittevoeren,

innogmeerdetail.

Omdeaanwezigheidvanvogelsinderadardatatijdens

dejaarwisselingtekunnendetecteren,ishetnodigom

deruweradardataopnieuwteverwerken.Wehebben

daarbij beelden aangemaakt die minder gefilterd zijn

dandebeeldendiedoorgaanswordengegenereerd,om

zo ook zwakkere signalenweer te geven, of signalen

dienormaalgezienweggefilterdworden.

Hetresultaatisweeromverbluffend.Totnetvòòrmid-

dernacht ishet«rustig»opde radar.Hierendaarzijn

er enkele stationaire hotspots te zien die veroorzaakt

worden door windturbines. Om middernacht barst de

hel losenvogels vliegenmassaaldoorhet luchtruim.

Derustkeertechtervrijsnelterug,eneendikhalfuurna

middernachtzijndemeestevogelsterugaandegrond.

65

Afbeelding 34: Het radarbeeld om 10 minuten vòòr midder-

nacht. Het beeld vertoont, buiten het normale ruisniveau, nog

enkele heldere vlekken die veroorzaakt worden door windtur-

bines. De locatie van de radar is aangeduid met een paarse bol.

Links bovenaan is er wat neerslag te zien boven de Noordzee.

Afbeelding 36: Kaart van de Vogelrichtlijngebieden in West-

Vlaanderen. De overeenkomst met de gebieden die oplichten

in de radarbeelden is frappant. Bron: Vlaamse overheid -

Agentschap voor Natuur en Bos.

Afbeelding 35: Het radarbeeld om 5 minuten na middernacht,

dat het massale opvliegen van vogels illustreert.

Indien we gaan kijken naar de regio’s met de meeste vogelac-

tiviteit, kunnen we deze regio’s identificeren met regio’s waar

veel (water)vogels aanwezig zijn. Meer specifiek merken we

grote concentraties aan opvliegende vogels in twee gebieden:

(1) het waterrijke gebied in en rond het natuurgebied «De

Blankaart» en (2) de polders tussen Brugge en Zeebrugge. Dit

zijn inderdaad eveneens erkende Vogelrichtlijngebieden die

deel uitmaken van het Europese Natura-2000 netwerk. Een

kaart van deze Vogelrichtlijngebieden vind je hieronder. De

overeenkomst met de gebieden die oplichten in de radarbeel-

den is frappant.

Afbeelding 37: In het operationele neerslagbeeld worden de

vogels netjes weggefilterd.

In de automatisch gegenereerde radarbeelden zoals

dezeoponzewebsite ishet signaal vandevogels te

zwakenbevindthetzichtelaagomwaarneembaarte

zijn.Hieronderziejehetbeeldvan01januari2014om

00h05. Het signaal van de vogels wordt hierin netjes

weggefilterd.

67

9 STRUCTUUR VAN HET KMI

SAMENSTELLING VAN DE WETENSCHAPPELIJKE RAAD, DE BEHEERSCOMMISSIE, DE JURY EN DE DIRECTIERAAD VAN HET KMI

Wetenschappelijke Raad

• Voorzitter :

Prof.dr.ir.C.Bouquegneau

• Algemeen directeur a.i. van het KMI, ambtshalve lid :

Dr.D.Gellens

• Leden van het leidinggevend personeel van de instelling :

Dr.J.Rasson

Dr.C.Tricot

Dr.S.Dewitte

Dr.P.Termonia

• Wetenschappelijke prominenten gekozen buiten de instelling :

Prof.dr.J.Cornelis

Prof.dr.H.Dejonghe

Prof.dr.C.DeMol

Prof.dr.C.Maes

68

Beheerscommissie

Voorzitter :

F.Monteny

Dr.D.Gellens,

ondervoorzitter

Dr.R.VanderLinden,

ondervoorzitter

Dr.M.DeMazière,

ondervoorzitter

R.Renier,

attaché

E.VanWalle

M.Praet

T.Mary

J.-L.Migeot

Jury

• Voorzitter:

M.Beumier

• Algemeen directeur a.i. van

het KMI, ambtshalve lid :

Dr.D.Gellens

• Wetenschappelijke prominenten gekozen

buiten de instelling :

Prof.dr.P.DeMayer

Prof.dr.H.Goosse


Directieraad

• Algemeen directeur a.i. van het KMI, ambtshalve

voorzitter :

Dr.D.Gellens

• Leden van het leidinggevend personeel van de

instelling :

Dr.J.Rasson

Dr.C.Tricot

Dr.S.Dewitte

Dr.P.Termonia

69

HET NIEUWE FUNCTIONELE ORGANI-GRAM VAN HET KMI

OmdathetvoorhetKMImomenteelonmogelijkisope-

rationeledirecteursenéénondersteunenddirecteuraan

tewerven,heeftdeDirectieraadbeslotenomgebruik

te maken van de mandaatfuncties van hoofden van

eenwetenschappelijke dienst zoals beschreven in het

KB van 12 juni 2012 betreffende de statuten van de

federalewetenschappelijkeinstellingen.

Met de introductie van deze mandaatfuncties in het

functioneel organigram, beoogt de Directieraad het

behoud van de vijfdelige structuur van het KMI. Het

verschil met vroeger is dat voortaan het weerbureau

alsvolwaardigedienstistoegevoegd,oméénvanonze

kerntaken naast het onderzoek te benadrukken. Deze

nieuwestructuurwerddoordewetenschappelijkeraad

goedgekeurd.

In totaal zijn er 6 vacante functies voor eenmandaat

van6jaar:

• Hoofd van de wetenschappelijke dienst

“Waarnemingen”

• Hoofd van de wetenschappelijke dienst:

“Informatieverwerkingeninformatica-ondersteuning”


“Meteorologischenklimatologischonderzoek”


“Klimatologischeenmeteorologischeinlichtingen”

• Hoofd van de wetenschappelijke dienst “Het KMI in

Dourbes”


“Weervoorspellingen”

Degekozenkandidatenwerdenaangewezenalshoofdvan

eenwetenschappelijkedienstvanaf1november2014.

Hierondervindtuhetfunctioneelorganigramvanhet

KMI.

70

Personeelsbezetting 2014


Afbeelding 38: KMI-personeel per 31/12/2014 met onderverdeling statutaire/contractuele

personeelsleden (vte= voltijdse equivalenten).

Afbeelding 39: KMI-personeel per 31/12/2014 volgens leeftijdscategorie.

71

Afbeelding 40: KMI-personeel per 31/12/2014, wetenschappelijk versus niet-wetenschappe-

lijk personeel.

Afbeelding 41: Niet wetenschappelijk personeel van het KMI per 31/12/2014, volgens niveau.

73

10 WETENSCHAPPELIJKE PUBLICATIES EN CONFERENTIES

PUBLICATIES IN INTERNATIONALE TIJDSCHRIFTEN MET LEESCOMITÉ

DaSilva,A.C.,Whalen,M.T.,Hladil,J.,Koptikova,L.,Chen,D.,Boulvain,F.,Spassov,S.,Devleeschouwer,X.:ApplicationofmagneticsusceptibilityasapaleoclimaticproxyonPaleozoicsedimentaryrocksandcharacterizationofthemagneticsignal–IGCP-580projectsandevents.Episodes37/2,pp87-95,2014.

DeBock,V.,DeBacker,H.,VanMalderen,R.,Mangold,A.,Delcloo,A.:RelationsbetweenerythemalUVdose,globalsolarradiation,totalozonecolumnandaerosolopticaldepthatUccle,Belgium,Atmos.Chem.Phys.,14,12251-12270,doi:10.5194/acp-14-12251-2014,2014.

Delcloo,A.,Hamdi,R.,Deckmyn,A.,DeBacker,H.,Forêt,G.,Termonia,P.,VanLangenhove,H.:AOneYearEvaluationoftheCTMCHIMEREUsingSURFEX/TEBWithintheHighResolutionNWPModelsALAROandALADINforBelgium,AirPollutionModelinganditsApplicationXXIII,NATOScienceforPeaceandSecuritySeriesC:EnvironmentalSecurity2014,495-498,DOl:10.1007/978-3-319-04379-1_81,2014.

Delcloo,A.,Andersson,C., Forsberg,B.,Nawrot, T.,Valari,M.ACCEPTED:AnAssessmentofChangingConditions, EnvironmentalPolicies, Time-Activities, ExposureandDisease,AirPollutionModelingand itsApplicationXXIII,NATOScience forPeaceandSecuritySeriesC: EnvironmentalSecurity2014,55-59,DOl:10.1007/978-3-319-04379-1_9,2014.

Delcloo,A.,Hamdi,R.,Deckmyn,A.,Termonia,P.,DeBacker,H.,VanLangenhove,H.:InfluenceofphysicalparameterizationchangesintheALAROhighresolutionNWPmodelforBelgiumontheCTMCHIMERE,AirPollutionModelinganditsApplicationXXII,NATOScienceforPeaceandSecuritySeriesC:EnvironmentalSecurity2014,PartV,369-373,DOI:10.1007/978-94-007-5577-2_62,2014.

Duerinckx,A.,Hamdi,R.,Mahfouf,J.-F.,Termonia,P.:StudyoftheJacobianofanExtendedKalmanFilterforsoilanalysisinSURFEXv5,Geosci.ModelDev.Discuss.,7,7151-7196,DOI:10.5194/gmdd-7-7151-2014,2014.

Ghilain, N., De Roo, F., Gellens-Meulenberghs, F.: Evapotranspiration monitoring with Meteosat Second Generation Satellites: improvementopportunities from moderate spatial resolution satellites for vegetation. International Journal of Remote Sensing, 35(7), 2654-2670, DOI:10.1080/01431161.2014.883093,2014.

Ghilain,N.,Gellens-Meulenberghs,F.:Impactoflandcovermapresolutionandgeolocationaccuracyonevapotranspirationsimulationsbyalandsurfacemodel.Rem.Sens.Letters,5(5),491-499,2014.

Hamdi,R.,Deckmyn,A.,Degrauwe,A.,Delcloo,A.,Termonia,P.:CouplingtheTownEnergyBalanceSchemetotheHighResolutionLAMALADINforBelgium,AirPollutionModelinganditsApplicationXXII,NATOScienceforPeaceandSecuritySeriesC:EnvironmentalSecurity2014,PartVII,661-664,DOl:10.1007/978-94-007-5577-2_112,2014.

Hamdi,R.,Degrauwe,D.,Duerinckx,A.,Cedilnik,J.,Costa,V.,Dalkilic,T.,Essaouini,K.,Jerczynki,M.,Kocaman,F.,Kullmann,L.,Mahfouf,J.-F.,Meier,F.,Sassi,M.,Schneider,S.,Vaňa,F.,Termonia,P.:EvaluatingtheperformanceofSURFEXv5asanewlandsurfaceschemefortheALADINcy36andALARO-0models,Geosci.ModelDev.,7,23-39,2014.

Hamdi,R.,VandeVyver,H.,DeTroch,R.,Termonia,P.:Assessmentofthreedynamicalurbanclimatedownscalingmethods:Brussels’sfutureurbanheatislandunderanA1Bemissionscenario.InternationalJournalofClimatology,Volume34,Issue4,March2014,Pages:978–999,DOI:10.1002/joc.3734,2014.

Hamdi, R., VandeVyver,H., De Troch, R., Termonia, P., Delcloo,A.: Assessment of ThreeDynamicalUrban ClimateDownscalingMethods,AirPollutionModelinganditsApplicationXXIII,NATOScienceforPeaceandSecuritySeriesC:EnvironmentalSecurity2014,379-383,DOI:10.1007/978-3-319-04379-1_61,2014.

Foresti,L.,Seed,A.:Theeffectofflowandorographyonthespatialdistributionoftheveryshort-termpredictabilityofrainfallfromcompositeradarimages.HydrologyandEarthSystemSciences,18:4671–4686,2014.

Gielen,C.,VanRoozendael,M.,Hendrick,F.,Pinardi,G.,Vlemmix,T.,DeBock,V.,DeBacker,H.,Fayt,C.,Hermans,C.,Gillotay,D.,andWang,P.:Asimpleandversatilecloud-screeningmethodforMAX-DOASretrievals,Atmos.Meas.Tech.,7,3509-3527,doi:10.5194/amt-7-3509-2014,2014.

74

Sepulcre-Canto,G.,Vogt,J.,Arboleda,A.,Antofie,T.:AssessmentoftheEUMETSATLSA-SAFevapotranspirationproductfordroughtmonitoringinEurope.Int.J.Appl.EarthObs.&GeoInformation,30,190-202,2014.

Sapundjiev,D.,Nemry,M.,Stankov,S.M., JodogneJ.-C.:Datareductionandcorrectionalgorithmfordigitalreal-timeprocessingofcosmicraymeasurements:NM64monitoringatDourbes.AdvancesinSpaceResearch,Vol.53,No.1,pp.71-76,2014.

Shifrin, V. Y., Khorev,V.N., Rasson, J., Park, P.G.: International comparisons toestablish the traceability in theglobalnetworkofgeomagneticobservatoriestoSIunits,Metrologia5101015DOI:10.1088/0026-1394/51/1A/01015,2014.

Valks,P.,Hao,N.,GimenoGarcia,S.,Loyola,D.,Dameris,M.,Jöckel,P.,Delcloo,A.:TropicaltroposphericozonecolumnretrievalforGOME-2,Atmos.Meas.Tech.,7,2513-2530,2014.

VanMalderen,R.,Brenot,H.,Pottiaux,E.,Beirle,S.,Hermans,C.,DeMazière,M.,Wagner,T.,DeBacker,H.,andBruyninx,C.:Amulti-siteinter-comparisonofintegratedwatervapourobservationsforclimatechangeanalysis,Atmos.Meas.Tech.,7,2487-2512,doi:10.5194/amt-7-2487-2014,2014.

VanMalderen,R.,DeBacker,H.,Delcloo,A.,Allaart,M.:IdentifyingtheOriginofAnomalousHighTroposphericOzoneintheOzonesondeDataatUcclebyComparisonwithNearbyDeBilt,Atmosphere-Ocean,OzoneSpecialIssue,doi:10.1080/07055900.2014.886552,2014.

Vanneste,E.,Weyens,P.,Poelman,D.R.,Chiers,K.,Deprez,P.,Pardon,B.:Lightningrelatedfatalitiesinlivestock:Veterinaryexpertiseandtheaddedvalueoflightninglocationdata.TheVeterinaryJournal,doi:10.1016/j.tvjl.2014.10.024,2014.


Hamdi, R., VandeVyver,H., De Troch, R., Termonia, P., Delcloo,A.: Assessment of ThreeDynamicalUrban ClimateDownscalingMethods,AirPollutionModelinganditsApplicationXXIII,NATOScienceforPeaceandSecuritySeriesC:EnvironmentalSecurity2014,379-383,DOI:10.1007/978-3-319-04379-1_61,2014.

Hamdi,R.,Deckmyn,A.,Degrauwe,D.,Delcloo,A.,Termonia,P.:CouplingtheTownEnergyBalanceSchemetotheHighResolutionLAMALADINforBelgium,AirPollutionModelinganditsApplicationXXII,NATOScienceforPeaceandSecuritySeriesC:EnvironmentalSecurity2014,PartVII,661-664,DOl:10.1007/978-94-007-5577-2_112,2014.

Lanckriet,S.,Frankl,A.,Adgo,E.,Termonia,P.andNyssen,J.:Droughtsrelatedtoquasi-globaloscillations:adiagnosticteleconnectionanalysisinNorthEthiopia.Int.J.Climatol..doi:10.1002/joc.4074,2014.

Nicolis,C.,Nicolis,G.:Dynamicalresponsestotime-dependentcontrolparametersinthepresenceofnoise,Phys.Rev.E89,022903,2014.

Ntegeka,V.,Baguis,P.,Roulin,E.,Willems,P.:Developingtailoredclimatechangescenariosforhydrologicalimpactassessments,JournalofHydrology,508,307-321,2014.

PetkovB.,Vitale,V.,Tomasi,C.,Siani,A.M.,Seckmeyer,G.,Webb,A.R.,Smedley,A.R.D.,RoccoCasale,G.,Werner,R.,Lanconelli,C.,Mazzola,M.,Lupi,A.,Busetto,M.,Diémoz,H.,Goutail,F.,Köhler,U.,Mendeva,B.D.,Josefsson,W.,Moore,D.,Bartolomé,M.L.,RamonMoretaGonzález,J.,Misage,O.,Dahback,A.,Tóth,Z.,Vearghese,S.,DeBacker,H.,Stübi,R.,Vanícek,K.:ResponseoftheozonecolumnoverWestEuropetothe2011Articozonedepletioneventaccordingtoground-basedobservationsandassessmentoftheconsequentvariationsinsurfaceUVirradiation,AtmosphericEnvironment85,p169-178,2014.

PoelmanD.R.:A10-yearstudyonthecharacteristicsofthunderstormsinBelgiumbasedoncloud-to-groundlightningdata.Mon.Wea.Rev.,142,4839-4849,2014.

Provata,A.,Nicolis,C.,Nicolis,G.:Complexitymeasuresfortheevolutionarycategorizationoforganisms,Comp.Biol.Chem.53,5-14,2014.

Provata,A.,Nicolis,C.,Nicolis,G.:DNAviewedasanout-of-equilibriumstructure,Phys.Rev.E89052105,2014.

Puca,S.,Porcu,F.,Rinollo,A.,Vulpiani,G.,Baguis,P.,Balabanova,S.,Campione,E.,Ertürk,A.,Gabellani,S., Iwanski,R., Jurašek,M.,Kaňák, J.,Kerényi,J.,Koshinchanov,G.,Kozinarova,G.,Krahe,P.,Lapeta,B.,Lábó,E.,Milani,L.,Okon,L’.,Öztopal,A.,Pagliara,P.,Pignone,F.,Rachimow,C.,Rebora,N.,Roulin,E.,Sönmez,I.,Toniazzo,A.,Biron,D.,Casella,D.,Cattani,E.,Dietrich,S.,DiPaola,F.,Laviola,S.,Levizzani,V.,Melfi,D.,Mugnai,A.,Panegrossi,G.,Petracca,M.,Sanò,P.,Zauli,F.,Rosci,P.,DeLeonibus,L.,Agosta,E.,Gattari,F.:ThevalidationserviceofthehydrologicalSAFgeostationaryandpolarsatelliteprecipitationproducts.NaturalHazardsandEarthSystemSciences.14,871-889,2014.

Roulin,E.,Vannitsem,S.:Post-processingofmedium-rangeprobabilistichydrologicalforecasting:impactofforcing,initialconditionsandmodelerrors.HydrologicalProcesses,DOI:10.1002/hyp.10259,2014.

75

Vannitsem,S.:Dynamicsandpredictabilityofalow-orderwind-drivenocean–atmospherecoupledmodel.ClimateDynamics,42,1981-1998,2014.

Vannitsem,S.,DeCruz,L.:A24-variablelow-ordercoupledocean-atmospheremodel:OA-QG-WSv2.GeoscientificModelDevelopment,7,649-662,2014.

Vannitsem, S.: Stochastic modelling and predictability : Analysis of a low-order coupled ocean-atmosphere model. Phil Trans Roy Soc, A372,20130282,2014.

VanSchaeybroeck,B.,Vannitsem,S.:Ensemblepostňprocessingusingmemberňbyňmemberapproaches:theoreticalaspects,QuarterlyJournaloftheRoyalMeteorologicalSociety,DOI:10.1002/qj.2397,2014.

VanWeverberg, K., Goudenhoofdt, E., Blahak,U., Brisson, E., Demuzere,M.,Marbaix, P., van Ypersele, J.- P.: Comparisonof one-moment andtwo-momentbulkmicrophysicsforhigh-resolutionclimatesimulationsofintenseprecipitation,AtmosphericResearch,147,145–161,2014.

Verhulst,T.,Stankov,S.M.:Evaluationofionosphericprofilersusingtopsidesoundingdata.RadioScience,Vol.49,No.3,pp.181-195,2014.

PUBLICATIES IN NATIONALE TIJDSCHRIFTEN MET LEESCOMITÉ

De Keyser, J., S. Stankov, T. Verhulst (2014): Earth’s magnetosphere and ionosphere. KBVE Review E Tijdschrift - Journal of the Royal BelgianAssociationofElectricalEngineers(KBVE),Vol.130,No.2,pp.1-6.

Ech-chakrouni,S.,Hus,J.,Henrard,D.,Geeraerts,R.,Spassov,S.:InvestigationarchéomagnétiquedefoursetairesbrûléesduMoyenÂgedanslezoningindustrielàVillersleBouillet(Liège).ChroniqueArchaeologiaMediaevalis37,pp83-84,2014.

Ech-chakrouni,S.,Hus,J.,Denis,M.,Geeraerts,R.:Hainaut/Quaregnon:datationarchéomagnétiqued’unestructuredecombustiondelaGrandePlace.Dans:Chroniquedel’ArchéologieWallonne21,99-102,2014.

Hus,J.,Geeraerts,R.,Ech-chakrouni,S.:Archeomagnetischonderzoekvanstookplaats1.InArcheologie,Monumenten-enLandschapsonderzoekinVlaanderen,HeritageResearchinFlanders,Relicta11,pp.263-269,2014.

Verhulst,T.,S.Stankov,J.Rasson(2014):Thegeomagneticfield-anactivelychangingglobalphenomenon.KBVEReviewETijdschrift-JournaloftheRoyalBelgianAssociationofElectricalEngineers(KBVE),Vol.130,No.2,pp.1-6.

PROCEEDINGS

Arboleda,A.,Ghilain,N.,Barrios,J.M.,Gellens-Meulenberghs,F.:EUMETSAT’sLSA-SAFevapotranspirationproductsfocusonAfricaregion.Poster,2014EUMETSATMeteorologicalSatelliteConferenceProceedings,Geneva,22-26September2014.

Hamdi,R.:Assessmentofthreedynamicalurbanclimatedownscalingmethods:ApplicationforBrusselsandParis.3rdInternationalLundRegional-ScaleClimateModellingWorkshop21stCenturyChallengesinRegionalClimateModellingLund,Sweden,16-19June2014.

Hus J., Ech-chakrouni, S., Spassov, S.: Progress of archaeomagnetic dating in Western Europe: examples from sites in Belgium. pp. 49-56, In:Proceedingsofthe39thInternationalSymposiumforArchaeometry2012,Eds.CentreforArchaeologicalSciencesKULeuven,2014.

Gulyás,A.,Kiss,I.,Berta,I.,Poelman,D.:Experimentalanalysisofpreventivelightningprotectionmethods,InternationalConferenceonLightningProtection(ICLP),Shanghai,China(proceeding),2014.

Pardon,B.,Vanneste,E.,Poelman,D.,Chiers,K.,Deprez,P.,Weyens,P.:Addedvalueoflightninglocationdataintheconfirmationoflightning-relatedfatalitiesinlivestockbytheveterinaryexpert,IXAnnualGeneralMeetingoftheEuropeanCollegeofBovineHealthManagment(AGM-ECBHM),Oviedo,Spain(proceeding),2014.

Poelman,D.R.,Pédeboy,S.,Honoré,F.,Anderson,G.:ComparingaRegional,SubcontinentalandLong-rangeLightningLocationSystemovertheBeneluxandFrance,XVInternationalConferenceonAtmosphericElectricity(ICAE),Norman,Oklahoma,USA(proceeding),2014.

Poelman,D.R.,Schulz,W.,Diendorfer,G.,Bernardi,M.:Europeancloud-to-groundlightningcharacteristics,InternationalConferenceonLightningProtection(ICLP),Shanghai,China(proceeding),2014.


76

Schulz,W.,Poelman,D.,Pédeboy,S.,Vergeiner,C.,Pichler,H.,Diendorfer,G.,Pack,S.:PerformancevalidationoftheEuropeanLightningLocationSystemEUCLID,InternationalColloquiumonLightningandPowerSystems(CIGRE),Lyon,France(proceeding),2014.

Stankov,S.:Onthe local-timevariationsof thestorm-timeTECatEuropeanmiddle latitudes.Proc.URSIGeneralAssembly,16-23August2014,Beijing,China,2014.

Stankov,S.:Onthe local-timevariationsof thestorm-timeTECatEuropeanmiddle latitudes.Proc.URSIGeneralAssembly,16-23August2014,Beijing,China,2014.

Urbain,M.,Journée,M.,Baudrez,E.,Bertrand,C.:Developmentofa30years-longgriddedhomogenizedsolarradiationdatasetovertheBenelux.InProceedingsoftheAnnualEUMETSATMeteorologicalSatelliteConference,Geneva,Switzerland,22-26September,2014.

INTERNE EN EXTERNE RAPPORTEN ZONDER LEESCOMITÉ

Barrios, J.M.,Ghilain,N.,Gellens-Meulenberghs,F.: Final reportof theEVA3Mproject (Evapotranspiration:monitoringathigh resolutionathighresolutionwithMSGandmoderateresolutionsatellites.),BELSPOprojectSR/34/163oftheresearchprogrammeforEarthobservationSTEREO-II,55p.,August2014.

DeMeutter,P.,Gerard,L.,Smet,G.,Hamid,K.,Hamdi,R.,Degrauwe,D.,Termonia,P.:SimulatingdownburstswithAlaro:acasestudy.ALADIN-HIRLAMNewsletterno2,April2014.

DeTroch,R.,Giot,O.,Hamdi,R.,Saeed,S.,Tabari,H.,TeferiTaye,M.,Termonia,P.,VanLipzig,N.,Willems,P.:Overviewofafewregionalclimatemo-delsandclimatescenariosforBelgium.Scientificandtechnicalpublication,65,Editor:RoyalMeteorologicalInstituteofBelgium,Gellens,D.,2014.

Demarée,G.:ElogedeJaromirNňmec;MededelingenderZittingenvandeKoninklijkeAcademievoorOverzeeseWetenschappen–BulletindesSéancesdel’AcadémieRoyaledesSciencesd’Outre-Mer,60,(2014-1),p.83-86,2014.

Ech-chakrouni,S.:Rapportfinal2013.ConventionSPW-DG04–CPGdel’IRM,n°12/48976,2014.

Ech-chakrouni,S.PremierRapportintermédiaire2014,ConventionSPW-DG04–CPGdel’IRM,n°13/18989,2014.

Hamdi,R.,Deckmyn,A.:ECORISK:Adecisionsupporttooltomanageclimatechangeriskstoforestecosystems.Scientificreportfortheperiod:01/06/2012to31/05/2014.contractnumberSD/R1/06A,2014.

Hamdi,R.,Delcloo,A:Assessmentofchangingconditions,environmentalpolicies,time-activities,exposureanddiseaseaccepted.Annualscientificreportfortheperiod:10/12/2012au09/12/2013.contractnumbersd/er/009,2014.

Hamdi,R.:ModellingandAssessingSurfaceChange ImpactsonBelgianandWesternEuropeanclimate.AnnualNetworkReport for theperiod01/01/201430/09/2014.Contractnr.:BR/121/A2/MASC,2014.

Smet,G. ,Degrauwe,D.:Numericalprecipitationforecasts forBelgium.Rapport inopdrachtvanVlaamseMilieumaatschappij(VMM)–afdelingoperationeelwaterbeheer,april2014.

Smet,G.,VandenBergh,J.:Pre-alert/alertsystemforheavyprecipitation.RapportinopdrachtvanVlaamseMilieumaatschappij(VMM)–afdelingoperationeelwaterbeheer,april2014.

VandenBergh,J.,Deckmyn,A.,Duerinckx,A.,Pannemans,B.,Smet,G.:Next-generationtoolsmbthydrometrie,hydrologieenhydraulicainhetoperationeelwaterbeheer.Rapport‘Clustering’.

ABSTRACTEN VAN CONFERENTIES EN POSTERS

Arboleda,A.,Ghilain,N.,Barrios, J.M.,Gellens-Meulenberghs,F.:EUMETSAT’sLSA-SAFevapotranspirationproductsfocusonAfricaregion.Poster,2014EUMETSATMeteorologicalSatelliteConferenceProceedings,Geneva,22-26September2014.


77

Arboleda,A.:3lectures(IntroductionauxtechniquesdetélédétectionauLandSAF,Evapotranspiration–Concepts,EvaluationduETparleLandSAFProduits)fortheEUMETSAT“Courssurl’utilisationdesproduitssatellitairesauxapplicationsagrométéorologiques»inAgrhymet,Ouagadougou,BurkinaFaso,4-8May2014.

Barrios,J.M.,Ghilain,N.,Arboleda,A.,Gellens-Meulenberghs,F.:Retrievingevapotranspirationinforestsbycombininggeostationaryandpolarorbitsatellitedata.2014ForestSATconference.RivadelGarda(TN),Italy,4-7November2014.

Barrios,J.M.,Ghilain,N.,Arboleda,A.,Gellens-Meulenberghs,F.:CombiningMSG/SEVIRIandSPOT/Vegetationforthecomputationofevapotranspi-rationatmoderateresolution,InternationalConferenceonGlobalVegetationMonitoringandModeling,Avignon,3-7February2014.

Barrios,J.M.,Ghilain,N.,Arboleda,A.,Gellens-Meulenberghs,F.:Towardshightemporalandmoderatespatialresolutionsintheremotesensingretrievalofevapotranspirationbycombininggeostationaryandpolarorbitsatellitedata,EGUGeneralAssembly2014,Vienna,Austria,27April–2May2014.

Barroso,C.,Jacobs,T.,Roujean,J.L.,Trigo,I.,Arboleda,A.,Camacho-de-Coca,F.,Carrer,D.,DaCamara,C.C.,García-Haro,J.,Gellens-Meulenberghs,F.,Ghilain,N.,Goettsche,F.,Olesen,F.,Wooster,M.:TheEUMETSATSAFonLandSurfaceAnalysis.11thEUMETSATUserForuminAfrica,Johannesburg,SouthAfrica,8–12September2014.

Berckmans,J.,Hamdi,R.,François,L.,Termonia,P.:ThedecadalprojectionoftheBelgianandWesternEuropeanclimateunderchanginglandcover,landuseandsocio-economicfactors,Posterpresentation,SwissSummerSchool,Grindelwald,Switzerland,31August–5September2014.

Berckmans,J.:ValidationoftheregionalclimatemodelALAROusingground-basedGNSSobservations,posterpresentationGNSS4SWECsummerschool,Varna,Bulgaria,8-13September2014.

DeTroch,R.,VandeVyver,H.,Giot,O.,Hamdi,R.,Termonia,P.:AssessmentofsubdailyprecipitationfromtheALARO-0modelatdifferentspatialresolutions.AbstractfromoralpresentationattheEuropeanGeosciencesUnionGeneralAssembly,Vienna,Austria,April2014.

Delcloo,A.,Hamdi,R.:Modellingofaerosolsduringcurrentandfutureclimate,usingtheCTMCHIMERE,coupledtothehighresolutionALARONWPmodel,25thGLOREAM-EURASAPWorkshoponTroposphericChemicalTransportModelling,Aveiro,Portugal,6–7November2014.

Demarée,G.R.,Mikami,T.:Theextraordinaryyears1783-1784:theclimaticimpactoftheLakivolcaniceruptionsvs.NAO-ENSOinducedclimaticconditions.Abstracts.LOTRED-SA,3rdInternationalSymposium,ClimateChangeandhumanimpactinCentralandSouthAmericaoverthelast2000years–ObservationsandModels,p.47.Medellin,Colombia,9–11July,2014.

Delobbe,L.,Goudenhoofdt,E.:PolarimetricradarobservationsinBelgium,the8thEuropeanConferenceonRadarinMeteorologyandHydrology(ERAD2014),Garmisch-Partenkirchen,Germany,2014.

Ech-chakrouni,S.,Hus,J.:Comparisonofarchaeomagneticand14CdatingsoffireplacesinacremationnecropolisoffuneraryurnsinBelgium.14thCastleMeeting:NewTrendsonPaleo,RockandEnvironmentalMagnetism,Évora,Portugal,31August–6September2014.

Foresti,L.,Reyniers,M.,Delobbe,L.: ImplementationoftheShort-TermEnsemblePredictionSystem(STEPS)inBelgiumandverificationofcasestudies.InEuropeanGeoscienceUnion,Vienna,Austria,2014.

Foresti,L.,Reyniers,M.,Delobbe,L.:ProbabilisticprecipitationnowcastingwiththeShortTermEnsemblePredictionSysteminBelgium.InEUMETNETEuropeannowcastingconference,2014.

Foresti, L., Goudenhoofdt, E., Reyniers,M.,Delobbe, L., Seed,A.: Evaluation of a scale decomposition-based stochastic ensemble quantitativeprecipitationestimationscheme.In8thEuropeanConferenceonRadarinMeteorologyandHydrology,Garmisch-Partenkirchen,Germany,2014.

Ghilain,N.,Arboleda,A.,Gellens-Meulenbergh,F.:Comparisonofsoilmoistureproducts(ECMWFforecast,H-SAFSM-DAS-2productandLSA-SAFLST_SM)anditsimpactonmodelledLSA-SAFevapotranspiration,H-SAFUserworkshop,Reading,UnitedKingdom,3-7November2014.

Ghilain,N.:EvapotranspirationmonitoringwithMeteosatSecondGenerationsatellites:method,productsandutilityindroughtdetection,EUMeTrainEventweekondrought,floods&landslides,1-5December2014.(http://www.eumetrain.org/resources/dfl_2014_s1a.html).

Gobin,A.,VandeVyver,H.,Zamani,S.,Curnel,Y.,Planchon,V.,Verspecht,A.,VanHuylenbroeck,G.:TheMERINOVAproject:MEteorologicalRIsksasdriversofenvironmentalinNOvationinAgro-ecosystemmanagement.EGUGeneralAssembly2014,Vienna,Austria,27April-2May,2014.

Goudenhoofdt,E.,Delobbe,L.:Arealrainfallstatisticsbasedona10-yearreanalysisofvolumetricradarobservations,InternationalSymposiumon


78

WeatherRadarandHydrology,posterpresentationatWRaH2014,WashingtonDC,USA,7-10April2014.

Goudenhoofdt,E.,Delobbe,L.:Radar-basedstatisticsofpointandarealrainfall.8thEuropeanConf.onRadarinMeteorologyandHydrology,oralpresentationatERAD2014,Garmisch-Partenkirchen,Germany,1-5September2014.

Hamdi,R.:CouplingtheTownEnergyBalanceSchemetoanoperationalNWPmodel.WWOSC,Montreal,16-21August2014.

Hamid,K.:UitgewerktegevalstudievandewindschadeteOosterzeleop5februari2013,publicatie63,July2014.

Hamid,K.:WindschadeinBelgiëdoortornado’senanderewindfenomenen,publicatie64,July2014.

Korepanov,V.,Hegymegi,L.,Marusenkov,A.,Rasson,J.:PerspectivesofdeployingmodernhighclassobservatoryinstrumentationunderMAGNIO:Calibration,trainingandparticipation,XVIIAGAObservatoryWorkshop2014,Hyderabad,India,October2014.

Lukach,M.,Delobbe,L.:Generatingaradar-basedhailclimatologyforBelgium.1stEuropeanHailWorkshop,UniversityofBern,Switzerland,2014.

Lukach,M.,Delobbe,L.:Qualityaspectrelatedtoradar-basedhaildetection.8thEuropeanConferenceonRadar inMeteorologyandHydrology(ERAD2014),Garmisch-Partenkirchen,Germany,2014.

Lukach,M.,Reyniers,M.,SalasarCelis,O.,Cuyt,A.:Anechotopestimationusingverticalintervalinterpolation.8thEuropeanConferenceonRadarinMeteorologyandHydrology(ERAD2014),Garmisch-Partenkirchen,Germany,2014.

Rasson,J.,Bracke,S.,Gonsette,A.,Humbled,F.:PEA:NewMagneticObservatoryinEastAntarcticanearUtsteinen,FifthSymposiumonPolarScience,Tachikawa,Japan,NationalInstituteofPolarResearch,December2014

Rasson,J.,Marin,J.-L.,Humbled,F.:TestingoftheTDJ6E-NMBOIFtheodoliteforuseinaDIfluxapplicationby,XVIIAGAObservatoryWorkshop2014,Hyderabad,India,October2014.

Rasson,J.,Marin,J.-L.:DourbesParticipationintheAPMPComparisonofEarthLevelDCMagneticFluxDensity,XVIIAGAObservatoryWorkshop2014,Hyderabad,India,October2014.

Rasson,J.,MagneticObservatories:Why,HowandWhatfor?KeynotepresentationattheXVIIAGAObservatoryWorkshop2014,Hyderabad,India,October2014.

Rasson,J.,Hendrickx,O.,Marin,J.-L.:WIDIF:ANewDifluxOptimisedForFieldUse,XVIIAGAObservatoryWorkshop2014,Hyderabad,India,DOI:10.13140/2.1.4028.4964,October2014.

ReyniersM.:OverviewandrecentdevelopmentsofthenowcastingsystemINCAinBelgium(INCA-BE)Poster“8thEuropeanConferenceonRadarinMeteorologyandHydrology(ERAD)”,Garmisch-Partenkirchen(Germany),2014.

Spassov,S.,Nourgaliev,D.K.:Characterisationofviscousmagnetisationwiththeinductioncoercivitymeter.14thCastleMeeting:NewTrendsonPaleo,RockandEnvironmentalMagnetism,Évora,Portugal,31August–6September2014.

Spassov,S.,Nourgaliev,D.K.:Characterisationofviscousmagnetisationwiththeinductioncoercivitymeter.14thCastleMeeting:NewTrendsonPaleo,RockandEnvironmentalMagnetism,Évora,Portugal,31August–6September2014.

VandenBergh,J.:Verificationofclusteringmethodsappliedtohydrologicalensembleforecasts.Presentationat10thAnniversaryHEPEXWorkshop,24-26/6/2014,Maryland,USA.http://hepex.irstea.fr/wp-content/uploads/2014/05/D3_10y_Vandenbergh.pdf

Vannitsem,S.,DeCruz,L.:Anew24-variablelow-ordercoupledocean-atmospheremodelasatoolforpredictabilityanalysis.GeophysicalResearchAbstracts,Vol.16,EGU2014-12958,2014.

Vannitsem,S.,DeCruz,L.:DynamicsandPredictabilityofa24-variableLow-orderCoupledOcean–atmosphereModel,AS08-13-D1-PM1-ED-004,AOGS,Sapporo,Japan,28July-1August2014.

VanSchaeybroeck,B.,Vannitsem,S.:AreOurModelBiasesAffectedbyClimateChanges?,posterat11thAnnualmeetingofAsiaOceaniaGeosciencesSociety(AOGS),Sapporo,Japan,28July-1August2014.


79

Van Schaeybroeck, B., Vannitsem, S.: Avoiding the ensemble decorrelation problemusingmember-by-member post-processing, poster at EGUGeneralAssembly2014,Vienna,Austria,27April-2May2014.

VanSchaeybroeck,B.,Vannitsem,S.:Correctionofmodelerrorsofclimaterunsbasedonpost-processingtechniques,presentationatEGUGeneralAssembly2014,Vienna,Austria,27April-2May2014.

VanSchaeybroeck,B.,Vannitsem,S.:VerificationoftheForecastErrorsBasedonEnsembleSpread,posteratFallMeetingofAmericanGeophysicalUnion(AGU),SanFrancisco,USA,15-19December2014.

Verhulst,T.,D.Sapundjiev,S.Stankov(2014):Theneedforlocal,highresolution,multiinstrumentmonitoringtostudycomplexeffectsofspaceweatherdisturbanceson the ionosphere: a studyon theevents in February2014.Pres. COSPARScientificAssembly,Moscow,Russia,ABSNo.COSPAR14-C13-16399,2-10August2014.

Verhulst, T., Sapundjiev, D., Stankov, S.: The need for local, high resolution, multi instrument monitoring to study complex effects of spaceweatherdisturbanceson the ionosphere: a studyon theevents in February2014.Pres. COSPARScientificAssembly,Moscow,Russia,ABSNo.COSPAR14-C13-16399,02-10August2014.

CONFERENTIES EN POSTERS ZONDER ABSTRACT

Barrios,J.M.:CombiningMSGmeasurementsandmoderateresolutionremotesensingformonitoringevapotranspiration.PresentationgivenattheRMIUccle,Belgium.17September2014.

Berckmans,J.:EGU2014,Vienna,Austria,2014.

Bertrand,C.,GonzalezSotelino,L.:Qualitycontrolof10-minsoiltemperaturesdataatRMI.14thEMSAnnualMeeting&10thEuropeanConferenceonAppliedClimatology(ECAC),Prague,CzechRepublic,6-10October2014.

Bertrand,C.:Creationofa30years-longhighresolutionhomogenizedsolarradiationdatasetovertheBenelux.8ThSeminarforHomogenizationandQualityControlinClimatologicalDatabases&3rdConferenceonspatialinterpolationtechniquesinclimatologyandmeteorology,Budapest,Hungary,12-16May2014.

Brenot,H., Pottiaux, E., VanMalderen,R.:Detectionof blobsofwater vapour andpotentialGNSSapplication for nowcasting, Stateof theartworkshopoftheCOSTactionGNSS4SWEC,Munich,26-28February2014.

Brenot,H.,Errera,Q.,Champollion,C.,Verhoelst,T.,Kumps,N.,VanMalderen,R.,VanRoozendael,M.:GNSStomographyandoptimalgeometricalsettingtoretrievewatervapourdensityoftheneutralatmosphere,EuropeanGeosciencesUnionGeneralAssembly2014,Vienna,Austria,27April–2May2014.

DeBock, V., DeBacker, H.,Mangold, A.: Aerosol Optical Depth retrieval fromBrewer spectrophotometers at Uccle, Belgium, Eubrewnet opencongres/14thWMO-GAWBrewerUsersGroupMeeting,Tenerife,24-28March2014.

DeBock,V.:AGACC-II:AdvancedexploitationofGroundbasedmeasurementsforAtmosphericChemistryandClimateApplications-II:RMIprojectresults,conferenceatRMI,Uccle,Belgium,10December2014.

Delcloo,A.,Tuinder,O.:ValidationofGOME-2/OPERAozoneprofilesonMETOP-AandMETOP-B,usingballoonsoundingdata,Geneve,Switserland,22-26September2014.

Delcloo, A., Loyola, D., Tuinder, O., Valks, P.: Validation of GOME-2/METOP-A andGOME-2/METOP-B tropospheric ozone column products, usingballoonsoundingdata,EUMETSATMeteorologicalSatelliteconference,Geneve,Switserland,22-26September2014.

Delcloo,A.,Hurtmans,D.,Coheur,P.-F.,Clerbaux,C.:ValidationofIASIozoneprofiles,usingballoonsoundingdata,EUMETSATMeteorologicalSatelliteConference,Geneve,Switserland,22-26September2014.

Delcloo,A.:Validationof troposphericozonecolumnandozoneprofileproducts,usingballoonsoundingdata,2ndprogressmeetingESA-CCI2,Payerne,Switserland,7October2014.


80

Delcloo,A.,Hamdi,R.:Modellingofaerosolsduringcurrentandfutureclimate,usingtheCTMCHIMERE,coupledtothehighresolutionALARONWPmodel,25thGLOREAM-EURASAPWorkshoponTroposphericChemicalTransportModelling,Aveiro,Portugal,6-7November2014.

Delvaux,C.,Journée,M.,Bertrand,C.:TheFORBIOClimatedatasetforclimateanalyses.14thEMSAnnualMeeting&10thEuropeanConferenceonAppliedClimatology(ECAC),Prague,CzechRepublic,6-10October2014.

DeMeutter,P.,Caluwaerts,S.,Deckmyn,A.,Duerinckx,A.,Degrauwe,D.,Smet,G.,Berckmans,J.,DeCruz,L.,Gerard,L.,Vanginderachter,M.,Giot,O.,Termonia,P.,Hamdi,R.,DeTroch,R.:ForecastExperienceinBelgium.2014.

DeMeutter,P.:ALADINForecastersmeeting,Ankara,Turkey,10-11September2014.

DeMeutter,P.,Caluwaerts,S.,Deckmyn,A.,Duerinckx,A.,Degrauwe,D.,Smet,G.,Berckmans,J.,DeCruz,L.,Gerard,L.,Vanginderachter,M.,Giot,O.,Termonia,P.,Hamdi,R.,DeTroch,R.:ALARO-0experienceinBelgium.ALARO-1workingdays,ZAMG,Vienna,Austria,12-14May2014.

DeMeutter,P.,Gerard,L.,Smet,G.,Termonia,P.:TheBelgianPukkelpopcase:achallengeforsimulatingdeepconvection.Presentationatthe24thjointALADINworkshop/HIRLAMAll-StaffMeeting2014,Boucharest,Romania,7-10April2014.

DeRudder,A.,Lambert,J.-C.,Scory,S.,Nemry,M.,VanMalderen,R.,Delobbe,L.:TowardsaPortaltoAtmosphericandMarineInformationResources(PAMIR),INSPIREConference2014,Aalborg,Denmark,18-20June2014.

DeTroch,R.:Highresolutionregionalclimatemodelling.Part1.EvaluationandprojectionforBelgium.SeminaratRoyalMeteorologicalInstituteofBelgium,Brussels,Belgium,19November2014.

Ech-chakrouni,S.:ExemplesdedatationdessitesarchéologiquesenBelgique.InstitutNationalpourlaSauvegardeduPatrimoineArchéologiqueduMaroc(INSAP)Rabat,Maroc,3December2014.

Gellens-Meulenberghs,F.,Arboleda,A.,Ghilain,N.,Barrios,J.-M.:LSA-SAF:researchonevapotranspirationandlandsurfacefluxes-anactivityoftheresearchdepartment.Presentationwithposterandlaptop&experimentonwindchill,RMIOpenDoors,Brussels,Belgium,11-12October2014.

Gerard, L.: Multi-scale behaviour of a deep convection parameterization using a perturbation approach. ftp://ftp.zmaw.de/outgoing/lorenzo/greyzone/LGerard.pdf,WGNE/GASSWorkshop:TheGreyZoneProject:MaxPlanckInstituteforMeteorology,Hamburg,1-3December2014.

Gerard, L.: Representing deep convection at high resolution, http://www.rclace.eu/File/ALARO/alaro1_wd14vi/alaro1wd_LG_HR_may14.pdf,ALARO-1Workingdays2014,ZAMG,Vienna,Austria,12-14May2014.

Gerard,L.:TheunsaturateddowndraughtinALARO-1,

http://www.rclace.eu/File/ALARO/alaro1_wd14vi/alaro1wd_LG_DD_may14.pdf, ALARO-1 Working days 2014, ZAMG, Vienna, Austria, 12 - 14May2014.

Hamdi,R.:Brussels’sclimateforthe2050sundertheA1Bscenario.RMI,Brussels,26November2014.

Hamdi,R.:High-resolutionregionalclimatemodelingattheRMI.FORBIOproject,Belspo,Brussels,7November2014.

Hamdi,R.:Impactdeschangementsclimatiquesdanslesvilles:Contrasteentrestressthermiqueurbainetrural.BELSPO-SPFEnvironnement,26March2014.

Hamdi,R.:L’ilotdechaleurdeBruxelles:passé,présent,futur.CIVA,Brussels,26March2014.

Hamdi,R.:StudyoftheJacobianofanEKFforsoilanalysisinSURFEX.Joint24thALADINWorkshop&HIRLAMAllStaffMeeting2014,Romania,7-11April2014.

Hamdi,R.:UrbanclimatemodellingattheRMI.BarcelonaRegional,Spain,16-17October2014.

Hubert, D., Verhoelst, T., Keppens, A., Granville, J., Lambert, J.-C., Allaart,M.A.F., Deshler, T., Johnson, B.J., Kivi, R., Schmidlin, F.J., Smit, H.G.J.,Steinbrecht,W.,Stübi,R.,Tarasick,D.W.,Thompson,A.M.,Tully,M.B.,VanMalderen,R.,VonderGathen,P.:Theinternalconsistencyoftheozone-sondenetworkdataarchiveassessedthroughcomparisonswithsatelliteozoneprofilers,EUMETSATMeteorologicalSatelliteConference,Geneva,Switzerland,22-26September2014.


81

Hus,J.:Introductiondel’archéomagnétismeetl’archéomagnétismeenBelgique.InstitutNationalpourlaSauvegardeduPatrimoineArchéologiqueduMaroc(INSAP),Rabat,Maroc,3December2014.

Journée, M.: Gridding of precipitation and air temperature observations in Belgium. 8Th Seminar for Homogenization and Quality Control inClimatologicalDatabases&3rdConferenceonspatialinterpolationtechniquesinclimatologyandmeteorology,Budapest,Hungary,12-16May2014.

Journée,M.: Climatemapsofair temperatureandprecipitation inBelgium.14thEMSAnnualMeeting&10thEuropeanConferenceonAppliedClimatology(ECAC),Prague,CzechRepublic,6-10October2014.

Laffineur,Q.,Delcloo,A.,DeBacker,H.,Adam,M.,Klugmann,D.:ObservationofanintercontinentalsmokeplumeoverEuropeonJune2013:someambiguityinthedeterminationofthesource,EuropeanGeosciencesUnion,GeneralAssembly2014,Vienna,27April-2May2014.

Laffineur,Q.,Haeffelin,M.(givenbyHaeffelin,M.):InvestigatefogpredictioncapabilitiesofALCprofiles,TOPROFmeeting,Roskilde,Denmark,19November2014.

Mangold, A., Van Malderen, R., De Backer, H., Delcloo, A., De Bock, V., Gorodetskaya, I., Wex, H., Hermans, C.: Observations of atmosphericcomposition,cloudsandprecipitationinDronningMaudLand,EastAntarctica,MOZAIC–IAGOSScientificSymposiumonAtmosphericCompositionObservationsbyCommercialAircraft:20thAnniversary,Toulouse,12-15May2014.

Mangold,A.:AtmosphericAerosolinAntarctica–measurementsunderparticularconditions,TSIWorkshop‚Nanoparticles:Basics,ApplicationandMeasurementsolutions,Best,Netherlands,24June2014.

Mangold,A.,AtmosphericcompositionatPrincessElisabeth–resultsof lastseasonsandoutlook,Antarctica–TheNextGenerationconference,Brussels,Belgium,17September2014.

Spassov,S.:RADIOMAGproposerteam:RADIOMAG-Multifunctionalnanoparticlesformagnetichyperthermia&indirectradiationtherapy.COST-Office,Bruxelles,Belgique,31March2014.

Spassov,S.:Caractérisationdesenvironnementsàl’aidedespropriétésmagnétique.InstitutNationaldesSciencesdel’ArchéologieetduPatrimoine,Rabat,Maroc,5December2014.

Spassov,S.&RADIOMAGproposerteam:RADIOMAG-Multifunctionalnanoparticlesformagnetichyperthermia&indirectradiationtherapy.BureauCOST,Brussels,Belgium,31March2014.

Spassov,S.Caractérisationdesenvironnementsàl’aidedespropriétésmagnétique.InstitutNationalpourlaSauvegardeduPatrimoineArchéologiqueduMaroc(INSAP),Rabat,Maroc,5December2014.

Stankov, S.,D. Sapundjiev, T.Verhulst,A.Gonsette, J.C. Jodogne (2014): Long-TermSolarChanges - influenceongeomagnetic, cosmic rayandionosphericparameters.Pres.STCEWorkshoponLong-TermSolarChanges,19May2014,Brussels,Belgium.

Stankov,S.,Sapundjiev,D.,Verhulst,T.,Gonsette,A.,Jodogne,J.-C.:Long-TermSolarChanges-influenceongeomagnetic,cosmicrayandionosphericparameters.Pres.STCEWorkshoponLong-TermSolarChanges,19May2014,Brussels,Belgium,2014.

Tuinder,O.,Delcloo,A.,GOME-2degradationcorrectionforverticalozoneprofiles,EUMETSATMeteorologicalSatelliteconference,Geneve,Switserland,22-26September2014.

VandeVyver,H.:AdvancesonrainfallIDF-relationships.Workshop“Precipitationvariabilityatdifferenttimescales:fromlongtermtrendstoflushfloodevents”,Madrid,Spain,12-13June2014.

VanMalderen, R.: A literature survey on IntegratedWater Vapour (IWV) intercomparison studies, keynote presentation at the State of the artworkshopoftheCOSTactionGNSS4SWEC,Munich,Germany,26-28February2014.

VanMalderen,R.(givenbyBock,O.):InventoryofIWVintercomparisonsitesandpapers,COSTactionGNSS4SWECWGmeeting,Varna,Bulgaria,11-12September2014.

VanMalderen,R.,Pottiaux,E.,Brenot,H.,Beirle,S.,Wagner,T.,DeBacker,H.,Bruyninx,C.(givenbyBrenot,H.):Anintegratedwatervapourtrendsanalysisbasedonmorethan15yearsofworld-wideGPSandGOME/SCHIAMACHY/GOME-2retrievals,NORS/NDACC/GAWmeeting,Brussels,5-7November2014.


82

Vannitsem,S.:Dynamicsandpredictabilityofalow-orderwind-drivenocean-atmospherecoupledmodel,SeminarettheLMD,Paris,France,12February2014.

VannitsemS.:Dynamicsandpredictabilityofalow-orderwind-drivenocean-atmospherecoupledmodel,SeminarattheInstituteofAtmosphericPhysics,Beijing,China,17March2014.

Vannitsem,S.:Thepredictabilityproblem:Frompracticetotheory,SeminaratPLANanjingUniversity,China,20March2014.

Vannitsem,S.:WhatCanWeLearnonthePredictabilityofCoupledOcean-AtmosphereSystemsfromLow-OrderModelling?NG34A-02.AGUFallMeeting,14-19December2014.

VanSchaeybroeck,B., Vannitsem,S.:AreOurModelBiasesAffectedbyClimateChanges?,poster atWorkshoponadvances in climate theory,Brussels,Belgium,25-27August2014.

VanSchaeybroeck,B.,Vannitsem,S.:Avoidingtheensembledecorrelationproblemusingmember-by-memberpost-processing,posteratECMWFTrainingcourse:Predictabilityandocean-atmosphereensembleforecasting,Reading,UK,7-16May2014.

Van Schaeybroeck, B., Vannitsem, S.: Avoiding the ensemble decorrelation problem by member-by-member post-processing, presentation atMeteoClim,Antwerp,Belgium,6June2014.

PROEFSCHRIFTEN TER VERKRIJGING VAN EEN DOCTORAAT

Ghilain,N.:Monitoringevapotranspirationat continental scale: enhanced contribution fromgeostationary satellites, PhD thesis, editedby FreeUniversityofBrussels,«VUB-HYDROLOGY»seriesNr78,promotor:Prof.dr.OkkeBatelaan,198p.,2014.

Roulin, E.: Medium-range probabilistic river streamflow predictions. Thesis voorgesteld aan de Université Libre de Bruxelles op 30 juni 2014,promotors:Prof.Jean-LouisTisonendr.StéphaneVannitsem,172p.,2014.


83

Datum Gebeurtenis Weerfenomeen Getroffen gemeenten/provincies

12/06/2012 Overvloedigeneerslag Antwerpen(1gemeente)

10/10/2013 Overvloedigeneerslag West–Vlaanderen(16gemeenten)

20/10/2013 Aanwezigheidwindhozen West–Vlaanderen(2gemeenten)

24/12/2013 Overvloedigeneerslag Namen(6gemeenten)

03/01/2014 Overvloedigeneerslag Antwerpen(3gemeenten)

03/01/2014 Windhozenenstormwinden België

25/01/2014Windhozenenstormwinden

metonwedersBelgië

07–09/06/2014 Overvloedigeneerslag

Vlaams–Brabant(8gemeenten),Waals–Brabant(11ge-meenten),Antwerpen(4gemeenten),BrusselhoofdstedelijkGewest(4gemeenten),West–Vlaanderen(16gemeenten),

Oost–Vlaanderen(3gemeenten),Henegouwen(1ge-meente),Luik(13gemeenten),Luxemburg(12gemeenten),

Namen(1gemeente)

07–09/06/2014 Overvloedigeneerslag Waals–Brabant(3gemeenten)

06/07/2014 Windhozenenhagel Luxemburg(2gemeenten)

29/07/2014 OvervloedigeneerslagWaals–Brabant(9gemeenten),Luik(4gemeenten),

Luxemburg(1gemeente),Namur(3gemeenten)

29/07/2014 Overvloedigeneerslag BrusselhoofdstedelijkGewest(2gemeenten)

27–29/07/2014 OvervloedigeneerslagVlaams–Brabant(13gemeenten),Antwerpen(9ge-meenten),West–Vlaanderen(23gemeenten),Oost–Vlaanderen(4gemeenten),Limburg(10gemeenten)

03/08/2014 Overvloedigeneerslag Limburg(1gemeente)

08&10/08/2014 Windhozen Namen(2gemeenten),Luik(2gemeenten)

20/09/2014 Overvloedigeneerslag Henegouwen(1gemeente),Luik(5gemeenten),

Luxemburg(1gemeente),Namen(10gemeenten)

08/10/2014 Overvloedigeneerslag Namen(4gemeenten)

ADVIES AAN HET RAMPENFONDS VERSTREKT IN 2014


84

ALADIN: Aire Limitée, Adaptation dynamique,DéveloppementInterNational

ALARO: versievanALADINvoorhogeresolutie

BBR: BreedBandRadiometer

BELLS: FederaalWetenschapsbeleid

BIRA: BelgischInstituutvoorRuimteAëronomie

BELSPO: FederaalWetenschapsbeleid

CORDEX: Coordinated Regional Climate DownscalingExperiment

COST: European Cooperation in Science andTechnology

EBAF: EnergyBAlancedandFilled

ECMWF: EuropeanCentreforMedium-RangeWeatherForecasts

EMAS: Eco-ManagementAuditScheme

ENSO: ElNiño-SouthernOscillation

EOT: EmpiricalOrthogonal Teleconnectionanaly-sis

ERC: EuropeanResearchCouncil

ERC ITOP: IntegratingtheoryandobservationoverthePleistocene

ESA: EuropeanSpatialAgency

EUCLID: European Cooperation for LightningDetection

EUMETSAT:EUropeanMETeorologicalSATellites

FWI: FederaleWetenschappelijkeInstellingen

GERB: GeostationaryEarthRadiationBudget

GLAMEPS: Grand Limited Area model EnsemblePredictionSysteem

IPF: InternationalPolarFoundation

IFS: IntegratedForecastSystem

INCA-be: Integrated Nowcasting throughComprehensiveAnalysis

11LIJST VAN ACRONIEMEN EN AFKORTINGEN

INDRA: INtegrateDRmiAlertsystem

INSAP: Institut National pour la Sauvegarde duPatrimoineArchéologiqueduMaroc

KMI: KoninklijkMeteorologischInstituut

KU Leuven: KatholiekeUniversiteitvanLeuven

LIDAR: LightDetectionAndRanging

MDK: MaritiemeDienstverleningenKust

MPMS: MagneticPropertiesMeasurementSystem

MSG: MeteosatSecondGeneration

NAO: NorthAtlanticOscillation

NASA: National Aeronautics and SpaceAdministration

RAPSCA: Réseau en Archéomagnétisme pour laSauvegarde du Patrimoine Culturel enAfriqueduNord

SAF: SatelliteApplicationFacilities

SAFIR: Systèmed’AlerteFourdreparInterferometryRadioélectrique

SIMBA: Sun-EarthIMBAlance

SOHO: SolarandHeliosphericObservatory

STCE: Solar-TerrestrialCentreofExcellence

SQUID: Superconducting Quantum InterferenceDevice

TROPOS: Instituut voor Onderzoek in de Troposfeer(TROPOS)vanLeipzig

UNESCO: United Nations Educational, Scientific andCulturalOrganization

VAAC: VolcanicAshAdvisoryCenterinLonden

VSC: VlaamsSupercomputerCentrum

WSL: Zwitsers Federaal Instituut voor Bos-,Sneeuw-enLandschapsonderzoek


JAARVERSLAG2014


85

11LIJST VAN ACRONIEMEN EN AFKORTINGEN


JAARVERSLAG2014


JAARVERSLAG 2014 - Meteo · noemen. Het was het warmste jaar in Brussel-Ukkel sinds het begin van...

Documents

Transcript of JAARVERSLAG 2014 - Meteo · noemen. Het was het warmste jaar in Brussel-Ukkel sinds het begin van...