Jaarverslag 2012 - sedna.csshtml.nl Sedna 2… · 1.3. Kwetsbare groepen Voor dit thema was in...

1

Jaarverslag 2012

Met de nieuwe weten regelgeving wordt een

immense verandering in zorg en welzijn op lokaal

niveau in gang gezet. De kanteling is te typeren als

van een op zorgclaims gebaseerd vraag en aanbod

naar door burgers gedragen zelfzorg, aangevuld

door professionals.

Ook Sedna wordt volop met deze verandering

geconfronteerd. Dit heeft tot gevolg dat de

organisatie zich inhoudelijk en bedrijfsmatig

voorbereid op deze ontwikkeling. In dit jaar-

verslag wordt een doorkijk van deze inhoudelijke

en bedrijfsmatige ontwikkeling gegeven. De uren,

kosten, het bereik, de vraag en de meerwaarde van

het werk worden in het kader van de uitvoerings-

overeenkomst 2012 in kaart gebracht.

Daarnaast worden enkele signaleringen

afge geven die van groot belang zijn voor de

hiervoor geschetste ontwikkeling. Zo blijkt uit dit

jaarverslag dat - ondanks het feit dat er nieuwe

initiatieven genomen worden - burgers en orga-

nisaties, incluis de gemeente, nog niet klaar zijn

voor de nieuwe oriëntatie.

Sedna zal in 2013 voorstellen formuleren in het

kader van de taakstelling 2014, bijvoorbeeld

voor schuldhulp en het “WMO-proof” maken van

bewonersactiviteiten. De focus komt te liggen op

het realiseren van een vangnet voor kwetsbare

burgers en het versterken van de informele

zorg. Met deze keuze is een heroriëntatie

op materiële en immateriële hulp-

verlening en de ondersteuning

aan bewonersactiviteiten van

groot belang.

Legenda

WNS Welzijn Nieuwe Stijl ER Emmen RevisitedEOP Erkende OverlegPartnerBovenwijks Niet-wijkspecifieke activiteiten en

dienstenTentgesprekken In diverse gevallen hebben Sedna

buurtwerkers op strategische locaties in een wijk of dorp een tent opgezet en relevante groepen uitgenodigd om in de tent te komen praten over hete hangijzers die spelen in de buurt. Doel is om diverse groepen met elkaar in gesprek te brengen en een beroep te doen op de eigen verantwoordelijkheid van bewoners.

Grijs & groen Wanneer we spreken over een wijk of dorp komen er meerdere aspecten aan de orde. Het sociale component is hier één van, maar de nadruk wordt vaak gelegd op zaken als infrastructuur, gebouwen, veiligheid en groen-voorziening: grijs & groen.

SKW Sociaal Cultureel Werk, lokale (vrijwilligers)organisaties die activiteiten organiseren

BW Buurtwerk, een nieuwe term voor opbouwwerk, sociaal cultureel-,

jongeren- en ouderenwerk op buurt/wijkniveauBMW Buurtmaatschappelijk werkAMW Algemeen maatschappelijk werkSMW Schoolmaatschappelijk werkJC JongerencoachWiW Web in de Wijk: een buurt-digitale

omgeving, voor en door bewoners.

Inleiding

2

3

Jaarverslag 2012 • Sedna

Inleiding 2 Legenda 2 Inhoudsopgave 3 Leeswijzer 31. Hulp- en dienstverlening: totalen 41.1. Wijken en dorpen 41.2. Jeugd 51.3. Kwetsbare groepen 51.4. Flexibele inzet 52. Hulp- en dienstverlening: specificatie 82.1 Wijken en Dorpen 82.1.1. Integrale aanpak 82.1.2. Activeren en ondersteunen 102.1.3. Informatie en Advies 122.2. Jeugd 162.2.1. OKE, voorschoolse educatie en BSO+ 162.2.2. SMW en jeugdhulpverlening 182.2.3. Participatie en activering van kinderen en jongeren; activiteiten Brede School en gezond gedrag 222.2.4. Sociale veiligheid, aanpak voortijdig schoolverlaten en vermindering overlast 232.3. Kwetsbare groepen 252.3.1. Vroegsignalering en ‘er op af’ 252.3.2. Sociaal maatschappelijke dienstverlening: schuldhulpverlening 272.3.3. Mantelzorg 312.3.4. Sociaal maatschappelijke dienstverlening: ouderen 332.3.5. Sociaal maatschappelijke dienstverlening: OGGZ/zorgmijders 362.3.6. Bereikbaarheid en crisisinterventie huiselijk geweld 372.4. Flexibele inzet 382.4.1. Flexibele inzet 38 Bijlagen 38 Reflectie 39

Leeswijzer

Sedna presenteert haar jaarlijkse verantwoording in een nieuw format. Zowel de gemaakte uren, het bereik als de beschikbare subsidie zijn gespecificeerd naar de wijken- en dorpenindeling en de drie hoofdthema’s uit de opdracht-overeenkomst, te weten: wijken dorpswerk, jeugd en kwetsbare groepen. Daarmee hopen we het inzicht in wat er in de gebieden speelt afgezet tegen kosten, bereik en resultaten te vergroten.

Per genoemd thema (wijken en dorpen, jeugd en kwetsbare groepen) treft u de subthema’s aan zoals deze in de opdracht genoemd zijn. Elk thema begint met het overzicht Totalen, waarna deze onder de subthema’s gespecificeerd worden. In de bijbehorende tekst leest u dan de opdrachtomschrijving, resultaten, toegevoegde waarde van de inzet en eventuele signaleringen. Na dit algemene overzicht in totalen, volgt dan een specificatie, waarbij ook naar functies en gebieden wordt gedifferentieerd.

Inhoudsopgave

1. Hulp- en dienstverlening: totalen

In het blok totalen worden de totalen aan kosten, ingezette uren, bereik en kosten per bewoner afgezet tegen de gevraagde ureninzet zoals in de uitvoerings-opdracht staat vermeld. In de kolom uiterst rechts is te zien dat er in totaal meer ureninzet is gepleegd (1971 uur) dan er conform de opdracht van Sedna werd gevraagd. In enkele gebieden is echter sprake is van minder ureninzet. Een verklaring hiervoor is dat de organisatieverandering die Sedna heeft ingezet de nodige tijd van de medewerkers heeft gevraagd in de vorm van scholing- en trainingsactiviteiten. Om het werk toch te kunnen blijven doen zijn medewerkers uit

Programma De Velden De Blokken De Monden Emmen Oost Emmen Zuid Emmen Noord Bovenwijks Totalen

Eenheden / uren 5574 7639 5195 9001 11711 5184 25160 69464

Kosten € 425.033,88 € 585.738,00 € 392.623,74 € 673.854,83 € 870.019,45 € 389.817,74 € 1.884.415,46 € 5.221.503,10

Bereik 5830 3974 5668 2663 6798 6135 9292 40360

Kosten per bewoner € 24,68 € 26,74 € 29,99 € 30,45 € 34,17 € 40,25 € 17,21 € 29,07

Uren offerte 2012 6450 9750 6450 9615 10535 5667 19026 67493

Verschil -876 -2111 -1255 -614 1176 -483 6134 1971


Eenheden / uren 2917 4523 2212 4849 5037 2488 4447 26474

Kosten € 225.716,29 € 351.978,54 € 168.936,25 € 366.057,40 € 370.473,75 € 188.426,25 € 333.549,75 € 2.005.138,23

Bereik 766 837 569 1075 669 800 900 5616


verschillende gebieden gehaald om de in opengevallen plekken bij te springen. Ten aanzien van het door medewerkers geregistreerde bereik nog een opmerking: van elke interventie kan gezegd worden dat de effecten en gevolgen vaak ook de directe omgeving betreffen. Dat kan een gezins-systeem zijn, maar ook een buurtsysteem van een cliënt of bewonersgroep. Hier is in de registratie (nog) geen rekening gehouden. Bij het gehanteerde landelijke gemiddelde van een huishouden van 2,33 personen, zou deze vermenigvuldigingsfactor een beter zij het conservatief, beeld geven.

1.1. Wijken en dorpen

In bovenstaand overzicht worden de kosten per inwoner onder het thema wijken dorpswerk inzichtelijk gemaakt. Er is uitgegaan van de bewonersaantallen die de gemeente voor 2011 hanteert, gedeeld door het beschikbare bedrag voor dit thema. Daar waar er onevenwichtigheden optreden wordt verderop in de tekst een verklaring gegeven. We zien dan dat voor een geïnvesteerd bedrag van € 2.005.138,23 voor wijken dorpswerk de gemiddelde kosten per inwoner van alle gebie-den op € 13,67 neerkomen bij een ureninzet van 26.474. Het bereik van Sedna onder dit thema is 5616 contacten en/of casussen.

4

5

1.2. Jeugd Voor het thema Jeugd is dezelfde rekensystematiek als hierboven gehanteerd. Het blijkt dat met



Eenheden / uren 1088 1076 878 1154 1609 489 8832 15126

Kosten € 81.616,00 € 80.783,50 € 65.842,87 € 82.957,97 € 120.683,63 € 36.009,00 € 662.279,49 € 1.130.172,46

Bereik 4774 2790 4809 1155 5682 4957 906 25073


€ 1.130.172,46 subsidie voor dit thema, bij een ureninzet van 15.126 en een bereik van 25.073 cliënten, de gemiddelde kosten per bewoner van alle gebieden neerkomen op € 4,53.

1.3. Kwetsbare groepen

Voor dit thema was in totaal een subsidiebedrag van € 1.965.592,42 beschikbaar. Met dezelfde berekenings-systematiek komt dit neer op gemiddeld € 10,72 per


Eenheden / uren 1569 2040 2105 2998 5065 2207 10273 26256

Kosten € 117.701,58 € 152.975,96 € 157.844,63 € 224.839,45 € 378.862,08 € 165.382,49 € 767.986,23 € 1.965.592,42

Bereik 290 347 290 433 447 378 7486 9671



Eenheden / uren 0 0 0 0 0 0 1608 1608

Kosten € - € - € - € - € - € - € 120.600,00 € 120.600,00

Bereik 0

Kosten per bewoner € - € - € - € - € - € - € 1,10 € 1,10

inwoner per gebied. De totale ureninzet op dit thema bedroeg 26.256, met een bereik van 9.671.

1.4. Flexibele inzet

Dit thema geldt alleen bovenwijks en brengt de kosten per hoofd bevolking op € 1,10 bij een subsidiebedrag van € 120.600.

6

Lenny Jansen herkent veel ken-merken van Welzijn Nieuwe Stijl in de wijze waarop Sedna voorheen al werkte. “Voor ons is Welzijn Nieuwe Stijl niet zo nieuw als voor sommige andere organisaties, merk ik. Wij lopen vrij voorop en moeten vaak uit-leggen waarom we de dingen anders aanpakken. De omslag was er bij ons al en wordt nu extra bekrachtigd.”Deze bekrachtiging is zichtbaar in het samenvoegen van afdelingen voor een nog dieper gewortelde integrale benadering. Er zijn extra trainingen geweest in Welzijn Nieuwe Stijl en alle medewerkers hebben de acht bakens goed voor ogen. Minder probleemgericht, meer oplossings-gericht en ook durven loslaten is het devies.

Signaleren en verbindenDoor de voorsprong voorziet de gebiedsadviseur een rol voor Sedna om andere organisatie mee te nemen in dit proces. Als voorbeeld noemt ze de terugkeer van organisaties in de wijk . “Sedna is sterk in het vroeg-tijdig signaleren, omdat wij altijd in de wijken zijn gebleven waar andere or-ganisaties zich terugtrokken. Mensen kennen ons en weten ons te vinden.” Sedna weet daardoor ook de behoefte goed in te schatten “Bewoners willen meer en meer ei-genaar zijn van hun eigen gebied. Op steeds meer plekken wordt gezegd: ‘dit is onze tuin en jij mag daarin niet zomaar iets veranderen’. Het welzijns-werk weet beter dan wie dan ook dat

De acht bakens van

Welzijn Nieuwe Stijl

sluiten aan op de visie

en werkwijze zoals

Sedna die altijd al

hanteerde. Voor de

organisatie betekent

het dan ook vooral

een verdiepingsslag.

Gebiedsadviseur

Lenny Jansen vertelt

wat Welzijn Nieuwe

Stijl betekent voor

Sedna, voor de relatie

met de ketenpartners

en de relatie met de

cliënten.

“Loslaten is een andere manier van vasthouden”

7

wijken van de bewoners zelf zijn en geen afzetgebied voor organisaties.”Sedna is ook een sterke intermediair tussen burgers en systemen vindt Lenny Jansen. Zo wilde Promens Care graag meer aanloop in Emmer-meer. Tegelijkertijd had het Repair Café, een initiatief van Buurtsupport, behoefte aan een locatie. Sedna koppelde deze twee partijen en nu is er wekelijks een Repair Café. “Steeds vaker zie je dat de frontoffice door bewoners wordt gevormd en dat vrij-willigersorganisaties en professionele organisaties ondersteunen wanneer dat nodig is. Dat is een positieve ontwikkeling.”

Aansluiten en samenwerkenPositief aan Welzijn Nieuwe Stijl vindt Lenny Jansen dat de benadering veel meer oplossingsgericht dan pro-bleemgericht is. Dit vergt een andere benadering van de hulpverlener. “Loslaten is een andere manier van vasthouden. Steeds kijken naar wat een ander kan. Dienstbaarheid was voorheen een competentie, maar resulteerde ook in overnemen en dat is heel vaak niet nodig. Voorheen sloot je aan op iemands probleem en nu sluit je aan op iemands leven.”In de samenwerking met keten-partners vindt de gebiedsadviseur het belangrijk dat er over de eigen schaduw wordt gesprongen. “Als je het welbevinden van burgers als doel hebt dan ben je vanuit verschillende organisaties elkaars collega. Ik hoor nu nog weleens in signalerings-

netwerken dat er een probleem gesignaleerd wordt, maar dat het niet wordt opgepakt vanwege de case-load. Daar moeten we vanaf.”

Kansen en bedreigingenLenny Jansen ziet veel kansen voor Welzijn Nieuwe Stijl maar ziet ook een bedreiging. “Op positiviteit focussen is goed, maar als je daarin doorschiet dan loop je het risico dat je iemands probleem ontkent en dat is niet de bedoeling. Wat wel kan is iemand mentaal in zijn kracht zetten en een positieve ervaring op laten doen.”Ook voor Sedna zelf is er een bedreiging in de vorm van bezuini-gingen. Juist nu het zo goed gaat. Juist nu Sedna voorop loopt. “Als de bezuinigingen doorgaan dan vraag ik mij af of Sedna niet slechts een druppel op de gloeiende plaat wordt. Burger participatie is zo belangrijk en dat slaagt alleen als er een laag-drempelige organisatie naast staat. Een organisatie die vooraan in het proces wordt betrokken en de vertaalslag maakt tussen burgers en instellingen en andersom. Dat verdient deze samenleving en daar blijven we ons sterk voor maken.”

Sedna wil voorop blijven lopen

“Loslaten is een andere manier van vasthouden”


8

2.1 Wijken en Dorpen

In bovenstaande tabel wordt per wijk of dorp een specificatie gegeven van de ingezette uren per functie op de subthema’s die onder dit thema vallen. Voorts volgt

2. Hulp- en dienstverlening: specificatie


Eenheden / uren 2917 4523 2212 4849 5037 2488 4447 26474

Kosten € 225.716,29 € 351.978,54 € 168.936,25 € 366.057,40 € 370.473,75 € 188.426,25 € 333.549,75 € 2.005.138,23

Bereik 766 837 569 1075 669 800 900 5616


een beschrijving van de resultaten en de toegevoegde waarde van de inzet van Sedna.

2.1.1. Integrale aanpak

DOELSTELLINg: Eind 2012 is in zes gebieden een wijk-/dorpsgericht team operationeel dat voldoet aan de geformu-leerde beleidsdoelen. In alle wijken en dorpen, in het bijzonder in de zes gekozen werkgebieden, is de afstemming en samenwerking met ER en EOP’s verbeterd dan wel tot stand gebracht.


Eenheden integrale aanpak 2087 2645 927 2255 1749 1552 1029 12245

GBA 658 1277 301 394 775 733 4137

(B)MW 14 38 177 21 8 41 298

BW 1394 1330 606 1489 929 455 757 6960

JC 22 21 29 22 106 200

OSW 166 2 250 418

SMW 232 232

Wiw Animateur 0

RESuLTAAT: De eerste fase reorganisatie van Sedna is voltooid. Medewerkers zijn geschoold in de methodiek Signs of Wellbeing, gekoppeld aan Welzijn Nieuwe Stijl. Via deze training hebben medewerkers o.a. geleerd om verant-woordelijkheden daar te leggen waar ze horen (bijvoor-beeld bij de burger, de Erkende Overleg Partner, sociaal cultureel werk of bewonerorganisaties) en om de vraag achter de vraag te achterhalen. Er wordt goed gekeken naar wat de burger zelf kan (de eigen kracht) en Sedna ondersteunt bewoners bij de vrijwillige inzet in de directe omgeving.

In alle zes werkgebieden zijn integraal werkende teams geformeerd en operationeel, inclusief het toegevoegde (buurt)maatschappelijk werk en de Jongerencoaches. Gebiedsteams krijgen input en signalen uit verschillende netwerken zoals jeugdteam, leden gebiedsteam, zorgnet-werken, ER-dorpsteam en werken actief met de bakens van WNS. Via de contactpunten Mantelzorg worden in de gebieden collectieve activiteiten ontwikkeld en bewoners leveren een actieve bijdrage aan de dorpsprogramma’s. Sedna sluit daar bij aan.


Een ander voorbeeld van integraliteit is de brede school en het samenvoegen van de ‘oude’ disciplines opbouw-werk en sociaal cultureel werk met (buurt)maatschap-pelijk werk. Opvallend hoog is het bereik van de brede school: Emmen breed is dat maar liefst 20.486.

TOEgEVOEgDE WAARDE:De toegevoegde waarde van Sedna op de drie thema’s (wijk/dorpswerk, jeugd en kwetsbare groepen) en in de gebieden is feitelijk dat zij kwaliteit en deskundigheid inzet, mensen aan zich weet te binden en kan schakelen tussen allerlei partijen. Ofwel: Sedna als bruggenbouwer en verbindingsofficier.

SIgNALERINg: • InEmmerhoutisderelatiemetdeEOPvoor

ver betering vatbaar: de EOP heeft moeite met de gedwongen winkelnering bij Sedna. Toch weten beide partijen elkaar wel te vinden binnen de bestaande kaders.

Er is een vaste contactpersoon voor de EOP’s en in de dorpen en wijken waar een ER-dorpsteam actief is wordt nauw samengewerkt en worden werkplannen afgestemd met het ER-dorpsprogramma. De Gebiedsadviseurs van Sedna spelen hier een initiërende en coördinerende rol in.

Buurtwerkers zijn in alle gebieden aanwezig, waardoor een laagdrempelige uitstraling is ontstaan. Hierdoor zijn werkers steeds meer op procesmatig en strategisch ter-rein bezig en benaderen zij zaken steeds meer vanuit een helikopterview. Ook heeft Sedna een goed beeld van de ‘krachtbronnen’ (formeel en informeel) in de omgeving, zodat er verbindingen gelegd kunnen worden. Andere externe (zorg)partijen zoeken Sedna ook steeds meer op. Bij het wekelijkse teamuurtje in de gebieden schuiven steeds meer partners aan, zoals de wijkagent, MEE Dren-the en zorgpartijen. Tijdens dat uurtje wordt informatie uitgewisseld en casuïstiek besproken. Alles als opmaat voor de toekomstige sociale teams. Als we kijken naar het bereik, dan boeken het buurtwerk (met name informatie en advies) en de gebiedsadviseurs in de gebieden het grootste bereik: resp. 4.810 en 806 (zie ook bijlage 2).

RESuLTAAT IN gEBIEDEN: Het team in de Blokken komt qua samenstelling inmid-dels overeen met het signaleringsnetwerk. In de zes dorpen is een ER-dorpsteam actief en de contacten met de EOP’s zijn intensief.

In Emmen-Oost vertoont het project Gezondheid Versterkt in eigen Hand grote overeenkomst met ge-noemd teamuurtje in de Blokken. Ook is de ‘er op af-tentmethodiek’ hier toegepast. Daarbij zijn wijk-bewoners, ER, EOP, wijkagent, woningcorpora-ties en dorps- en wijkverenigingen aanwezig.

In de Velden wordt het teamuurtje nog verder uitgebouwd en worden eveneens “tent-gesprekken” gevoerd in Erica en Nieuw-Amsterdam. Alles draait dan om de vraag wat (bewoners van) een dorp/wijk nodig heeft/hebben en wat ze daar zelf aan kunnen bijdragen. Een ander aspect van integra-liteit is dat Sedna mede vorm geeft aan de wijk/dorpsplannen en de sociale component verwoordt in de sterk grijs&groen getinte wijk/dorps programma’s.

9

10

2.1.2. Activeren en ondersteunen

ondersteuning. Ook professionele (zorg)organisaties zoals huisartsen zoeken en vinden aansluiting bij dit initiatief.

In alle gebieden heeft Sedna een terugtrekkende rol voor wat betreft activiteiten:zij fungeert als coördinator op afstand. Sedna organiseert in de Velden koffie ochtenden, sociale dagopvang in Klazienaveen, een kluscafé, formulierenbrigade, de methode Heel Goed en initieert i.s.m. de voedselbank het Kasproject. In Schoonebeek is afgelopen jaar sterk ingezet om jongerensoos Goeroe te ondersteunen bij het integreren in het verenigingsleven en de brede school in het dorp.

VERWAchTE MAATSchAPPELIJKE EFFEcTEN:Burgers zijn actief en betrokken bij eigen wijk of dorp. Zij zijn verantwoordelijk en helpen naar vermogen mee aan het bieden van informele zorg en aan het besten digen of versterken van de vitaliteit van wijk of dorp.Om onderbouwde uitspraken te kunnen doen over maatschappelijke effecten is onderzoek nodig. Sedna heeft die discipline niet (meer) in huis en moet zich daarom baseren op de interviews met medewerkers, signalen uit gebieden en extern onderzoek zoals van Movisie. De volgende beschrijving berust vooral op signalen uit gebieden en gesprekken met medewerkers.

TOEgEVOEgDE WAARDEActiveren is inherent aan het nieuwe werken. Organi seren en ondersteunen van vrijwillige inzet met nadruk op de eigen kracht van de burger is in 2012 dé ontwikkeling en toegevoegde waarde van Sedna. Burgers zullen steeds meer voor medeburgers moeten betekenen. Ook ont-staan er allerlei nieuwe initiatieven waar burgers zelf de regie nemen, zoals eerder genoemd Monden zorg project of een bewonersbedrijf (Emmerhout).

In bovenstaand overzicht van het subthema Activering en ondersteuning valt op dat vooral het Buurtwerk en het Ondersteunend Sociaal Werk (OSW) het hoogste bereik hebben.

DOELSTELLINg: Toename van het aantal actieve wijk/dorpsbewoners. In ieder werkgebied is de informele zorg toegenomen; dit is vertaald in minimaal één project, aanpak of maatregel per werkgebied.

RESuLTAAT IN gEBIEDEN: Actief burgerschap blijktonder meer uit de participatie van bewoners(organisaties) in de ER-dorps/wijkteams en buurtverenigingen. Sedna signaleert echter wel dat ver-schillende organisaties, zoals EOP’s en SKW’s, vaak over een beperkt draagvlak beschikken. Cijfermatig valt niet te onderbouwen in hoeverre informele zorg toegenomen is vanwege het ontbreken van een nulmeting.

Voorbeelden waar de toename wel uit blijkt zijn onder meer het bereik van Mantelzorg, het project KOEK in Emmermeer, Heel Goed in Angelslo (waarvan de methodiek in 2013 verder wordt uitgerold) en Buren voor Buren in Bargeres. Verder zijn in Oost veel vrijwilligers betrokken bij huisbezoeken en infopunt Angelslo, waar diverse hulpbronnen aan gekoppeld worden. Denk aan de formulierenbrigade en de klussen-dienst, alsmede formele hulpbronnen zoals zorgen welzijnsorganisaties.

Een bijzonder voorbeeld van ‘burgerkracht’ is het Monden zorgproject dat door de gezamenlijke EOP’s uit de Monden is ontwikkeld en door Sedna wordt begeleid. Hierin is de servicepuntgedachte opgenomen en uit gebreid tot het hele spectrum van vrijwillige zorg en


Eenheden activering

en ondersteuning 830 1877 1285 2594 3288 936 2533 13344

GBA 36 1 182 219

(B)MW 0

BW 677 1877 1073 1956 1666 433 1103 8785

JC 117 212 285 117 203 932

OSW 171 1505 301 1977

SMW 0

Wiw Animateur 1431 1431

11


Tegelijk organiseert de overheid vanuit de compensatie-gedachte steeds minder voorzieningen voor burgers, naar het Civil Society idee. Omdat Sedna geworteld is in de gebieden is zij als geen ander in staat dit aan burgers uit te leggen; en doet dat te pas en onpas. Echter, door het beschikbare budget staat elk jaar weer de personele bezetting in de gebieden onder druk en worden tijdelijke aanstellingen niet verlengd.

Door haar nieuwe werkwijze kan Sedna inzetten op de eerder geconstateerde ondervertegenwoordiging van bewoners in georganiseerde verbanden (EOP, SKW, bewoners- en wijkorganisaties en ER).

SIgNALERINg: • Sednasignaleertdatverschillendeorganisatieszoals

EOP’s en SKW’s vaak over een beperkt draagvlak beschikken. Voor het buurtwerk ligt hier een kans om met de nieuwe werkwijze vanuit de buurten nieuwe ver-banden te organiseren en te verbinden aan de EOP’s.

• InstadOostconstaterendewerkerseenhogegraadvan eenzaamheid en andere ondersteuningsvragen.

• Hetorganiserenvanvrijwilligerswerkzoumeerkunnenaansluiten bij de leefwereld, behoeften en talenten van bewoners

12

2.1.3. Informatie en Advies

DOELSTELLINg: Kennis en inzicht van Sedna over de sociale kaart in de verschillende werkgebieden is up to date. De wijze waarop de beschikbare kennis en inzichten vertaald worden in informatie en advies voldoet aan de geformuleerde beleidsdoelstelling. Verstrekte adviezen zijn gericht op de mogelijkheden van mensen in plaats van beperkingen. Indien nodig vindt snelle en

adequate doorverwijzing plaats. Sedna ontwikkelt, conform de 2011 verstrekte opdracht, de

servicepunten in Nieuw-Weerdinge, Nieuw-Schoonebeek en Zwartemeer.

Sedna betrekt (werft en traint) wijken dorpsbewoners bij de

ontwikkeling en uitvoering van de servicepunten.


Eenheden informatie

en advies 0 0 0 0 0 0 885 885

GBA 0

(B)MW 0

BW 885 885

JC 0

OSW 0

SMW 0

Wiw Animateur 0

In dit overzicht is alleen de inzet van het Buurtwerk in de gebieden opgenomen. Als we echter kijken naar het bereik van deze inzet, dan levert dat een totaal bereik op van 4810 (zie ook bijlage 2). Daarnaast wordt ook via het centraal kantoor informatie en advies gegeven en bij het (buurt)maatschappelijk- en ouderenwerk is deze dienst integraal onderdeel van het dagelijks werk.

13


PROgRAMMAOPDRAchT: Wijk- en dorpsbewoners zijn goed geïnformeerd over mogelijkheden en voorzieningen op het gebied van zorg, welzijn en wonen. In geval van vragen weten zij gemak-kelijk de weg te vinden naar een informatiepunt in de directe omgeving. Dit geldt in het bijzonder voor de te ontwikkelen servicepunten in Nieuw-Weerdinge, Nieuw-Schoonebeek en Angelslo. Burgers weten zich door een samenhangende en integrale informatievoorziening en advies goed geholpen en ondersteund. Wijk- en dorps-bewoners hebben zelf een aandeel in de ontwikkeling en uitvoering van het servicepunt in hun dorp of wijk.

Resultaten algemeen: Medewerkers (met name buurtwerkers) in alle gebiedsteams beschikken over een actuele sociale kaart en wisselen die ook uit met externe partners. De drie pilots Servicepunten, die onder verantwoordelijkheid van Buurtsupport en Sedna vallen, zijn geëvalueerd en er wordt gekeken hoe daar verder mee te gaan. Alle servicepunten worden door vrijwilligers bemenst en door Sedna getraind en ondersteund. In de Monden wordt het infopunt aangehaakt bij het Zorg project aldaar. Sedna constateert dat wijken dorpsbewoners zich eerder en liever melden bij een loket in het eigen gebied dan bij een centraal loket in Emmen. Door haar laagdrempeligheid en directe aan-wezigheid kan Sedna hier een goede rol vervullen. Dat geldt ook voor initiatieven van bewoners: ze weten Sedna te vinden. Door de combinatie van contactpunten met de decentralisatie van Samsam zijn al goede ervaringen opgedaan in Bargeres en de Monden.

Toch wordt info&advies, hoewel niet gefinancierd, ook nog vanuit het centraal kantoor georganiseerd. Burgers kunnen nog steeds bij de hoofdvestiging van Sedna terecht. Hiervan wordt met name door veel ouderen gebruik gemaakt voor regelingen, voorzieningen en belastingopgaven.

Resultaat in gebieden: De uitrol van infopunten is in 2012 in gang gezet. In de Monden haken de servicepunten aan bij het Mondenzorgproject van de EOP’s. In de Blokken zijn twee Infohuusen actief (Zwartemeer en Nieuw-Schoonebeek) die door vrijwilligers gedraaid worden. Sedna verzorgt de training van de mede werkers. Team de Blokken heeft een start gemaakt met integrale casuïstiekbespreking met de partners volgens de me-

thode Signs of Wellbeing. In Oost zijn intensieve contacten met zorg organisaties; deze schuiven ook aan bij het gebiedsteam. In Emmerhout en Angelslo is de totstandkoming van een Multidisciplinair Team vergevorderd. De plannen van Espria om een eigen loket te starten zijn losgelaten: men schuift aan bij de wijkwinkel in Emmerhout.

Toegevoegde waarde: Door de laagdrempeligheid van Sedna weten bewoners haar goed te vinden. De aan-wezigheid in wijk en dorp draagt hier aan bij: Sedna is zo altijd ‘in de buurt’. Daarnaast ondersteunt Sedna de vrijwilligers van infopunten en -huusen middels scholing, een back office en inhoudelijk advies.

SIgNALERINg: • Dedienstbarehoudingkanteltdoorhetnieuwe

werken, maar de burger kantelt niet mee! Dit geldt ook voor andere organisaties en partners in de gebieden. Zelfs de gemeente heeft hier nog slagen in te maken.

• Deinfopuntenwordennietoveralgoedbezocht.Vooral ouderen en laaggeletterden en mensen met een beperking maken er gebruik van. De jeugd doet dit niet of nauwelijks. Hiervoor ontwikkelt Sedna nieuwe aansprekende, eigentijdse presentiemethoden zoals facebook en twitter.

14

Buurt pakt samen met Sedna overlast jongeren bij de wortel aan

“Vroeger durfden jongeren al, maar nu zijn ze nog veel vrijer”De jongeren in Erica

konden moeilijk hun draai

vinden. Ze hingen een

beetje rond bij het multi-

functioneel sportveld. Dit

leidde op een gegeven

moment tot vernielingen en

geluidsoverlast. Voetballen

vlogen over metershoge

hekken. De omwonenden

hadden er last van. Sedna

signaleerde dit en ging

het gesprek aan met

verschillende betrokkenen

en voorkwam daarmee dat

het uit de hand liep.

15

Een integrale buurtaanpak werd ingezet om de problemen op te lossen. Hierin was een belangrijke rol weggelegd voor de (informele) partners in de buurt. Het doel van deze nieuwe aanpak was om bewoners zelf grip te laten krijgen op de zaken die zich voor hun voordeur afspeelden, maar ook om hun handvatten te geven voor de toekomst waarin zelfredzaamheid een steeds grotere rol gaat spelen.

Werkgroep betrokkenenOm de overlast in te perken en op te lossen formeerde Sedna een werkgroep met daarin de wijk-vereniging, basisschool, politie en woningcorporatie Lefier. De wijkagent en buurtwerker gingen met de ouders van de betrokken jongeren in gesprek. Sommige ouders herkenden hun eigen kind niet in het verhaal, anderen konden zich er wel iets bij voorstellen.

Na de gesprekken werd er een bijeenkomst georganiseerd waar-voor alle betrokkenen waren uitgenodigd. Deze werd gehouden op een mooie zomerse dag. In een partytent welteverstaan om zo een neutraal gespreksterrein te creëren. De sfeer was gemoedelijk. Er werd informatie gedeeld en begrip voor elkaars situatie gekweekt. Bijvoor-beeld door op een bord briefjes met wensen en verlangens te plakken. Dit bood diverse aanknopingspun-ten om het gesprek op gang te brengen en te houden.

Buurtwerk werktVoorzitter van de wijkvereniging Benny Kolker blikt tevreden terug op de aanpak. Hij vreest dat het uit de hand was gelopen als Sedna niet het initiatief had genomen om de problemen op te lossen. Maar hij neemt ook stelling. Het dorp Erica kan volgens hem niet zonder buurt-

werker en had het liefst weer een jon-gerenwerker gehad. “We merken het meteen als er geen buurtwerker is of als deze minder uren heeft gekregen. Voorheen ging er iedere week een jongerenwerker bij de jeugd langs en dan was er geen enkel probleem. ”Momenteel is het rustig. Zelfs toen de jongeren op een gure avond ontdekten dat de nooduitgang van de gymzaal open was, gingen ze naar binnen maar vernielden niks. “Over-last gaat altijd in golfbewegingen. Het is nu rustig en als deze jongeren een meisje aan de hand krijgen dan houdt het zeker op”, zegt de voorzitter met een lach.Benny Kolker denkt dan ook dat er op den duur weer een nieuwe groep zal ontstaan die mogelijk voor over-last kan zorgen. “Vroeger durfden jongeren al, maar nu zijn ze nog veel vrijer. Het is daarom belangrijk om geregeld bij elkaar te komen, want dat werkt hebben we gemerkt.”

“Vroeger durfden jongeren al, maar nu zijn ze nog veel vrijer”

16

2.2. Jeugd

Het thema Jeugd valt uiteen in 4 subthema’s. Het totale bereik op dit thema bedroeg 25.073 bij een ureninzet van 15.126 - wat vooral door het SMW, Buurtwerk en Jongerencoaches werd gerealiseerd. Het gaat hier vooral om individuele interventies en casussen. Dit aantal is exclusief het peuterspeelzaalwerk en de BSO+, omdat


Eenheden / uren 1088 1076 878 1154 1609 489 8832 15126

Kosten € 81.616,00 € 80.783,50 € 65.842,87 € 82.957,97 € 120.683,63 € 36.009,00 € 662.279,49 € 1.130.172,46

Bereik 4774 2790 4809 1155 5682 4957 906 25073


hier alleen over het aantal groepen wordt gesproken. BSO+ alleen al telde 83 casussen (zie ook bijlage 2). Het peuterspeelzaalwerk heeft twee meer dan de gevraagde 66 groepen gedraaid (68), zoals ook in de kolom onder 2.2.1 valt te zien.

2.2.1. OKE, voorschoolse educatie en BSO+

Offerte Resultaat

66 groepen 68 groepen

4 locaties 4 locaties

DOELSTELLINg: uitvoering van het peuterspeelzaalwerk en op 4 locaties BSO+

RESuLTAAT: BSO+ wordt in vier gebieden aangeboden, waarbij de locatie Emmerhout de gehele stad (noord, zuid en oost) bedient. BSO+ kenmerkt zich door nauwe samenwerking met ouders, versterking van het netwerk in de eigen opvoed-/leefwereld van het kind en het spelenderwijs leren met leeftijdgenoten. Er wordt samengewerkt met (basis)onderwijs, brede scholen en het CJG. Daarnaast wordt indien gesigna-leerd/nodig doorverwezen naar Yorneo en GGZ.

Er werken twee leidsters op zes kinderen in groepsverband gedurende een half jaar. Iedere locatie is drie dagdelen per week geopend. De ‘top drie’ problematieken bij aanmelding waren assertiviteit (98x), gedrag op school/thuis (70x) en pesten (33x). BSO+ verwees 18 keer door naar partnerorganisaties als BJZ, (O)GGZ AMW en verleende in 16 gevallen nazorg bij afgeronde casussen.

Het jaar 2012 is voor het peuterspeelzaal een roerig jaar geweest. Een jaar waarin de samenwerking met de verschillende partijen is gezocht en tot stand gekomen is,

de onderwijsinspectie de VVE-locaties heeft bezocht en de GGD zijn nieuwe beleid omtrent voorschoolse voor-ziening heeft uitgevoerd. Beide inspecties zijn we goed uitgekomen. Twee belangrijke verbeterpunten waren enerzijds de doorgaande lijn van de voorschoolse voor-ziening naar de basisschool, anderzijds het ouderbeleid. In samenwerking met de scholen is inmiddels behoorlijk ingezet op de doorgaande lijn. Het ouderbeleid is samen met de Brede scholen onder handen genomen.

Alle peuterspeelzalen zijn vertegenwoordigd in de Bredescholen (ook in de kerngroep) en nemen actief deel aan het organiseren van activiteiten voor de jonge kinderen. Op alle peuterspeelzalen wordt gewerkt met het programma Puk en Ko, waarmee alle onderwerpen die voor de ontwikkeling van kinderen belangrijk zijn jaarlijks aan de orde komen.

Belangrijke veranderingen die in 2012 werden door-gevoerd zijn een tweede leidster op de groep in vrijwel alle locaties, de pilot Klazienaveen waar de opvang van 3,5-jarigen wordt opgezet, en de uitbouw van de zorg-schil rondom de peuterspeelzalen in samenwerking met de wijkverpleegkundige, Icare en Yorneo (logopedie, zorgleidster). Verder ligt er een uitgewerkt plan om de uit-voering van de VVE wijken dorpsgericht aan te pakken.

Het offertetraject naar de gemeente voor de peuter-arrangementen en de peuter+arrangementen bracht bij medewerkers wat spanning met zich mee. Desondanks zien we bij peuterleidsters een enorme motivatie.

17


vier dagdelen naar de peuterspeelzaal. Deze groep wordt door zowel een pedagogisch medewerker van Sedna als een leerkracht van de basisschool begeleid. Bijna alle kinderen in Nieuw Dordrecht maken gebruik van deze voorziening.

In Emmerhout (peuterspeelzaal Dikkertje Dap) in en Angelslo (peuterspeelzaal Pippeloentje) werd een uitbreiding gerealiseerd. In andere wijken en dorpen zoals Schoonebeek, Rietlanden en Emmer-Compascuum hebben groepen moeten sluiten.

Peuterspeelzaal de Regenboog, die vanuit een antro-posofische denkwijze werkt, is verhuisd naar een nieuwe locatie in de Rietlanden. Aan de samenwerking met de “Vrije school” wordt intensief gewerkt.

TOEgEVOEgDE WAARDE:Sedna beschikt over de deskundigheid en kennis over hoe jeugd zich ontwikkelt; zowel emotioneel als sociaal.Als onderdeel van het CJG kan Sedna opvoedings-vraagstukken snel oppakken en heeft ze voldoende deskundigheid om ouders te adviseren en problemen duurzaam op te lossen. De regie over opvoedings-problemen en maatregelen zal Sedna echter nooit overnemen. Het peuterspeelzaalwerk van Sedna is van hoge kwaliteit. Er wordt niet alleen opvang geboden; de kinderen worden actief gestimuleerd in hun ontwikkeling, waardoor de overgang van de peuterspeelzaal naar de basisschool goed verloopt. Het pedagogisch beleids-plan gaat uit van de Meervoudige Intelligentietheorie van Gardner, waardoor niet alleen aandacht is voor de cognitieve vaardigheden van het kind, maar ook alle andere vaardigheden, die belangrijk zijn voor de totale ontwikkeling en het wel bevinden van het kind aandacht krijgen. Hierdoor krijgen alle kinderen, ongeacht hun achtergrond, de kans zich optimaal te ontwikkelen en hun talenten te gebruiken, zodat zij een succesvolle schoolcarrière en later een passende plaats in de maatschappij veroveren.

Qua bereik heeft Sedna naast de kinderen ook nauwe en veelvuldige contacten met ouders/verzorgers,

andere opvoeders en professionele instellingen op dit terrein. Ook hier vervult zij een signalerende, activerende en verwijzende rol

In 2013 wordt gericht ingestoken op de uitwerking van de wet OKE en de notitie van de gemeente. De samenwerking met de scholen wordt verder uitgewerkt en verdiept, onder meer voor de realisatie van kind-centra. Er komt een langetermijnvisie, zodat de kinderen ook in de toekomst kunnen rekenen op een goede voorschoolse voorziening.

In totaal zijn er Emmen-breed 68 groepen in de Peuterspeelzalen gedraaid.

RESuLTAAT IN gEBIEDEN:In het kader van de subsidie “Vanzelfsprekend” is op vier peuterspeelzalen het VVE-beleid, zoals beschreven in de Wet OKE uitgevoerd. Peuterspeelzaal Pippeloentje in Angelslo, peuterspeelzaal de Peuterhof in Nieuw Amster-dam/Veenoord, peuterspeelzaal Heiderakkertjes in Erica en peuterspeelzaal Porkenhoes in Schoonebeek werken met twee leidsters op de groep. De doelgroepkinderen komen vier dagdelen naar de peuterspeelzaal. Ouders zijn enthousiast over deze manier van werken, omdat er extra aandacht is voor de kinderen die dit nodig hebben.

De mogelijkheid om ook op anderen peuterspeelzalen op deze manier te werken is onderzocht. In de loop van het jaar zijn hier voorbereidingen voor getroffen. Zo is in Nieuw Dordrecht met subsidie gestart voor een landelijke pilot Kindcentrum. Onder gezamenlijke verantwoordelijk-heid van de school en Sedna kunnen daar alle kinderen

2.2.2. SMW en jeugdhulpverlening

Zoals hierboven al werd aangegeven levert het SMW een groot aandeel aan inzet op dit thema. In totaal ging het om 742 casussen. In de resultaatbeschrijving hieronder wordt nader ingegaan op deze specialistische discipline


Eenheden SMW en

jeugdhulpverlening 369 201 148 351 329 96 7984 9478

GBA 3 3

(B)MW 36 1 28 11 213 289

BW 141 197 42 108 56 771 1315

JC 193 106 351 193 29 142 1013

OSW 0

SMW 6858 6858

Wiw Animateur 0

DOELSTELLINg: Vroegsignalering vanuit een Emmen-dekkende keten, maar operationeel op dorps- en wijkniveau. Schoolmaatschappelijk werk op ieder basisschool, bestaande uit consult, advies en een spreekuur. Vooral lichte hulpverlening inzetten, zowel gericht op

jeugdigen als ouders. Waar nodig verwijzing naar inten sievere vormen van hulp.

18

19


De bakens behoren tot de grondhouding van het SMW en de werkers zijn POD-geschoold en werken oplossingsgericht. Zij zijn de verbindende schakel tussen school, ouders en kind en ook tussen vindplaats, opvoedsituatie en leefomgeving. Daar waar gezinnen in armoedesituaties verkeren is goed zicht op de kinderen en kan Sedna ook op andere terreinen ondersteuning bieden.

SIgNALERINg: • Kinderenstappennietuitzichzelfnaareenbalie

om hun probleem te vertellen. Het SMW krijgt de problemen en verhalen echter wel op de vindplaats te horen. Dit onderstreept tevens de noodzaak van een wijkgericht CJG.

• Jeugdiseenspeerpuntvanbeleid.Sednasignaleerteen groeiende groep (dikwijls dakloze) jongeren die buiten de kaartenbakken van instanties blijven en op een andere manier aandacht behoeft.

• DecombinatieCivilSocietyenPedagogischeCivil Society herbergt een gevaar in zich. Kern van C.S. is, dat een (sub)groep van burgers zich organiseert en zelf, in plaats van de overheid, het beleid bepaalt. Hier-door speelt de groep een unieke rol in de samenleving en kan invloed op beleid en bestuur uitoefenen. Maar er zijn tekortkomingen zoals particularisme, pater-nalisme en amateurisme. Hoewel vrijwillige inzet op tal van terreinen toe te juichen is - want goedkoper - is dit op het terrein opvoeding niet wenselijk. Te denken valt aan het “achter de voordeur komen” bij ernstige problematiek zoals kindermishandeling of misbruik. Het ontbreken van expertise en/of morele vooringenomen-heid kunnen hier veel kwaad aanrichten omdat er geen sprake is van overheids-/democratische controle.

Kortom: de relatie overheid - informele netwerken heeft dus een ethisch component dat om nadere aandacht vraagt.

PROgRAMMAOPDRAchT:Jeugdigen worden opgevoed binnen het gezin en ontwikkelen zich op voorschoolse voorzieningen en op school. Indien zich problemen of belemmeringen voordoen in opgroeien of opvoeden wordt dit vroegtijdig gesignaleerd; jeugdigen en ouders worden vervolgens ondersteund bij het hervinden van hun eigen kracht en verantwoordelijkheden.

RESuLTAAT:Het Schoolmaatschappelijk Werk (SMW) functioneert binnen de signaleringsstructuur van het CJG. Op iedere basisschool worden enkele uren SMW ingekocht. Scholen zijn voor het SMW belangrijke vindplaatsen en van grote betekenis voor de leefwereld in wijken en dorpen.Alle medewerkers van SMW zijn geschoold in Signs of Wellbeing en de 8 bakens van Welzijn Nieuwe Stijl. Gedragsproblemen op school zijn vaak een signaal van iets heel anders. Pas als het verhaal achter de reden van aanmelding bekend is blijkt pas de oorzaak van het probleem. SMW-ers zijn geschoold om de vraag achter het gedrag te ontrafelen en bieden zo effectief hulp. Uitgangspunt voor Sedna is, dat als een jongere beter in zijn ‘vel’ zit, dit de kansen op succesvol leren vergroot.

SMW werkt nauw samen met GGD, CJG en de gebieds-teams. Zwaardere signalen kunnen zo direct op de juiste plek worden neergelegd. Ook de verbinding met wijk of dorp is via het gebiedsteam eenvoudig te leggen. In Angelslo is een goede verbinding tussen SMW en brede school vanwege de extra inzet van de directeur.

RESuLTATEN IN gEBIEDEN:In Klazienaveen is een spontane follow up groep BSO+ ontstaan, waardoor de contacten met deze opgroeiende jongeren gecontinueerd worden. Verder zijn er de lokale KIES-groepen en de SOVA-training in Schoonebeek. In Emmermeer wordt met behulp van de indicatoren voedselbankhulp, schuldhulp en signaleringsnetwerk getracht contacten te maken met jongeren in armoede-situaties.

TOEgEVOEgDE WAARDE:SMW opereert op de vindplaats. De Signs of Wellbeing-methodiek waar het SMW mee werkt is er speciaal op gericht om de problemen te vertalen en aan te pakken.

20

Vera draait weer volop mee in de samenleving

Het najaar was in aantocht

toen Vera Aalders samen

met haar zoon Sam de

stad Utrecht ontvluchtte.

Gebroken door de intense

pijn en het verdriet dat

het seksueel misbruik van

het jongetje met zich mee-

bracht. De politie bracht

het tweetal naar Drenthe.

Daar lagen Vera’s wortels.

Ze kwamen terecht op

een camping en brachten

daar vijf maanden door.

Zonder geld, zonder

perspectief.

“Ik durf nu dingen die ik vroeger niet durfde”

Vera’s moeder was zwaar depressief, vertelt Vera. Bij haar intrekken was geen optie. Er was niemand anders waar ze terechtkonden. Daar zaten ze dan. Met z’n tweetjes in een caravan met party-tent. Zonder geld en beiden met een verdriet dat te groot was om alleen te verwerken. Toen de winter naderde nam de moeder van Vera het tweetal toch in huis. Ze kon het niet langer aanzien.

geen krachtVera meldde zich bij Sedna voor hulp. “Ik was dusdanig ver afgezakt dat ik niet meer de kracht had om voor mijzelf te zorgen.” En dan terugblikkend: “Ik zat ’s ochtends om acht uur aan de keuken-tafel met nog een klein beetje koffie in mijn kopje. Op een gegeven moment hoorde ik de bel. Bezoek, dacht ik. Het was mijn zoon. Het was kwart over drie en ik had de hele dag naar de lamellen zitten te staren zonder dat ik het in de gaten had.” Was Sam eenmaal thuis dan ging de knop om en deed ze gewoon de dingen die moesten gebeuren. Vera voelde zich waardeloos. Verschrik-kelijk schuldig omdat ze het misbruik van haar zoon niet had kunnen voorkomen en niet eerder had opgemerkt. “Wat voor moeder was ik dat ik dit niet had gemerkt“, vroeg ze zichzelf af. Maar ook: “Ik heb zeven jaar lang moeten wachten voordat ik zwanger raakte. Hoe kon iemand zoiets kostbaars, mijn enige kind, hoe kon iemand hem dit aandoen?”

Weg naar bovenSociaal werker Tineke Wubbels bezocht Vera thuis en dat was een goede zet. “Je voelt je sterker in je eigen huis. In mijn

eigen omgeving voelde ik geen druk en kon ik mijzelf zijn.” Een gesprek in de thuisomgeving helpt de hulp verlener bovendien om aanknopingspunten te zoeken. Om een zaadje van hoop te planten. Uit te zoeken waar iemand blij van wordt. Voor Vera was dat haar vroegere baan als helpende.Tineke motiveerde haar om weer naar school te gaan. Vera durfde amper, maar samen met Tineke durfde ze de stap wél te zetten. De professionele afstand hielp Vera om haar zelfvertrouwen terug te krijgen. “Kijk, als je moeder zegt dat je de moeite waard bent dan denk je: dat zegt iedere moeder. Maar als Tineke dat zei, dan klonk dat toch heel anders. Zij gaf mij een duwtje in de rug en leerde mij om de positieve dingen weer te zien, naar de toekomst te kijken en niet in het verleden te blijven hangen. En daarin nam ze ook mijn zoon mee. Het heeft mij sterker gemaakt. Ik durf nu dingen die ik vroeger niet durfde.”Vera zit stralend aan tafel en heeft het hulpverleningstraject afgesloten. Ze heeft zelfs een tweede opleiding afgerond en werkt als Verzorgende IG. Vera geeft aan dat ze er ontzettend trots op is dat ze nu financieel zelfstandig is en niet langer afhankelijk hoeft te zijn van een uitkering. Met haar nieuwe vriend gaat ze samen-wonen en heeft ze zelfs trouwplannen. En haar zoon? Ook met hem gaat het goed. Van het speciaal onderwijs ging hij naar het ICT Vakcollege aan het Hondsrug College. Samen kunnen ze de wereld weer aan.

*In verband met privacy zijn de namen Vera en Sam

gefingeerd. “Ik durf nu dingen die ik vroeger niet durfde”

21


22

2.2.3. Participatie en activering van kinderen en jongeren; activiteiten Brede School en gezond gedrag


Eenheden participatie en

activering van kinderen en

jongeren; activiteiten Brede

School en gezond gedrag 642 875 721 771 1125 384 839 5358

GBA 3 3 3 8

(B)MW 8 3 5 13 7 31 3 67

BW 630 870 378 392 1117 28 826 4242

JC 2 339 2 262 604

OSW 364 63 11 438

SMW 0

Wiw Animateur 0

In dit subthema springt vooral de inzet van het Buurtwerk in het oog. Bij een inzet van in totaal 5358 uren is het bereik van 20.486 in brede-schoolverband (zie bijlage 2) opvallend te noemen. In de resultaatbeschrijving en signalering wordt hier uitgebreid bij stil gestaan.

DOELSTELLINg: Er is een passend, uitdagend aanbod aan kinderen jongerenwerk in wijken en dorpen. hierbij wordt voorrang gegeven aan dorpen en wijken waar volgens ER-wijkprogramma’s of aanvullende inventarisaties van bijvoorbeeld de ggD sprake is van relatieve achterstand. het aanbod aan kinderen jongerenwerk is gekoppeld aan de Brede School en is afgestemd met ER en EOP. Kinderen, jongeren en ouders dragen verantwoordelijkheid en nemen een aandeel in de organisatie en uitvoering van het activiteitenaan-bod. Er is toegeleid naar al bestaande activiteiten en er is optimaal gebruik gemaakt van regelingen en tegemoetkomingen ten behoeve van deelname van kinderen die in armoede opgroeien. gezond gedrag van kinderen en jongeren is toegenomen.

PROgRAMMAOPDRAchT: Kinderen en jongeren doen mee in de samenleving en besteden hun vrije tijd zinvol. Zij maken daarbij gebruik van zowel het reguliere aanbod van sportclubs en verenigingen als van het aanbod van Sedna. Kinderen en jongeren die in armoede opgroeien voelen zich niet belemmerd om mee te doen en worden waar nodig en mogelijk tegemoet gekomen in de kosten. Jongeren en ouders zijn medeverantwoordelijk voor het activiteitenaanbod en nemen deel aan de organisatie en uitvoering.

RESuLTAAT IN gEBIEDEN: In alle gebieden is er aanbod gerealiseerd gericht op peuters, kleuters, tieners en jongeren. Aanbod is vooral sport- en spelgerelateerd en nog te weinig (ped)agogisch.Brede scholen functioneren per gebied heel verschillend. In Bargermeer en Emmermeer loopt het uitstekend met inzet van vrijwilligers. De Rietlanden verkeert nog in een ontwikkelfase en in Emmer-Compascuum en Bargeres is sprake van te weinig vrijwilligersinzet. In Emmerhout hebben de school en Sedna specifieke aandacht voor achterstandskinderen. Hier voeren vooral de professionals van Sedna de voorkomende werkzaam-heden uit. In de Blokken is de brede school actief deelnemer in de ER-dorpsteams. Sportfunctionaris, schoolmaatschappelijk en buurtwerk ondersteunen en stimuleren ‘kansarme’ kinderen tot sportbeoefening en cultuurdeelname en maken daarbij gebruik van de beschikbare fondsen. Verder is een breed aanbod rond gezonde voeding en bewegen. Dit alles draagt bij aan de doelstelling toegenomen gezond gedrag.

Toegevoegde waarde: Sedna kan de krachtbronnen in gebieden aanboren en activeren. Dit in tegenstelling tot de schooldirecties die alleen de ouders benaderen. Door haar aanwezigheid en vroegsignalering heeft Sedna een goed beeld van jongeren die in armoedesituaties opgroeien.Verder kan zij een bijdrage leveren aan de ouder-participatie door ouders te activeren. Voor wat betreft gezond gedrag kan sport en spel bijdragen, maar effectiever is om bij de ouders te beginnen en hen aan te spreken. Scholen zijn gezien hun belangen niet de meest aan gewezen partij om dit op te pakken. Sedna zou hier

23

preventief, in samenwerking met haar partners, meer kunnen betekenen.

SIgNALERINg:• Sednaconstateerteenbeperktdraagvlakonder

scholen en bewoners. Scholen hebben de neiging nog te veel hun stempel te drukken in plaats van een bredere samenwerking met wijk/dorpsaangelegen-heden te zoeken. Ouders zijn wel geïnteresseerd maar nemen nog te weinig het initiatief om activiteiten te organiseren.

• Sednamaaktenverspreidtinallegebiedendebrede-schoolkalenders, maar vraagt zich tegelijk af of ze


de meest kwetsbaren wel bereikt. Daarbij geeft de gemeente Emmen prioriteit aan de activiteitenladders

• Toenamevangezondgedragismoeilijkmeetbaartemaken. Daarvoor zou een onderzoek op basis van GGD-cijfers nuttig kunnen zijn. Wel kan de aanname gedaan worden dat de vele sport- en spelactiviteiten in meer of mindere mate een positieve bijdrage leveren. Tegelijk is het de vraag of rond dit thema niet beter de ouders als doelgroep gekozen kunnen worden.

De ER dorps- en wijkprogramma’s zijn nog teveel gericht op grijs & groen. De vraag is: hoe kunnen

deze programma’s meer aansluiten op brede school activiteiten en behoeften vanuit de samenleving?

2.2.4. Sociale veiligheid, aanpak voortijdig schoolverlaten en vermindering overlast

Bij dit thema moet worden vermeld dat het voormalige jongerenwerk (nu dus Buurtwerk geheten) een bereik noteerde van 1751 contacten/casussen (zie bijlage 2) bij een ureninzet van in totaal 290.

DOELSTELLINg:Inzet jongerencoaches volgens de Beke Methodiek:- in kaart brengen en opsporen van risicojeugdigen- interventies uitvoeren: preventief, curatief of

repressiefDe inzet voldoet aan geformuleerde beleids doel-stelling. Er wordt op professionele wijze samen-gewerkt met organisaties en instellingen die nazorg bieden. Er wordt afgestemd met cJg en JOT.


Eenheden sociale veiligheid,

aanpak voortijdige

schoolverlaters en

vermindering overlast 77 0 9 33 155 8 8 290

GBA 0

(B)MW 0

BW 77 3 33 155 8 8 284

JC 6 6

OSW 0

SMW 0

Wiw Animateur 0

PROgRAMMAOPDRAchT:Jeugdigen zijn zelfredzaam en nemen de verantwoor-delijkheid voor hun eigen plek in de samenleving en schoolloopbaan. Daar waar zich ernstige belemmeringen voordoen wordt ingegrepen. Het aantal overlast ver-oorzakende jeugdigen en vroegtijdige schoolverlaters neemt af. Het sociale netwerk rondom jeugdigen weet zich verantwoordelijk voor deze risicojeugdigen en wordt aangesproken op deze verantwoordelijkheid.

RESuLTAAT IN gEBIEDEN:In alle gebieden worden jongerencoaches ingezet die deel uitmaken van de integrale gebiedsteams. Ze werken outreachend. De voormalige functie jongerenwerker is verdwenen en opgenomen in het buurtwerk. Veel jongerenwerk vindt plaats in het kader van de brede school en op enkele plekken (Emmer- Compascuum,

Nieuw-Weerdinge, Schoonebeek) worden jeugd sozen ondersteund. De coaches sporen jongeren op en begeleiden hen zodat ze op een andere spoor komen. Waar nodig leiden de coaches hen toe naar andere instanties. Er vindt geen echte hulpverlening plaats; de interventies zijn gericht op de motivatie van deze groep jongeren.

Bij meldingen van overlast, zoals in Erica en Nieuw- Amsterdam, heeft Sedna middels tentgesprekken in de wijk de “Er op af methodiek” toegepast. Het resultaat daarvan is positief omdat bewoners met de jongeren en met organisaties als politie, EOP, SKW en Woning-corporaties in gesprek gaan. Dit resulteert in gezamen-lijke afspraken en een gezamenlijk verantwoordelijkheid die wordt genomen.

In Nieuw-Weerdinge is met bewoners de pilot Straat-coaches ontwikkeld. Deze pilot wordt volledig met en door vrijwilligers gedraaid. Sedna ondersteunt, traint en begeleidt deze vrijwillige coaches.

Team de Blokken hanteert een integrale aanpak met de jeugdagent, sportcombifunctionaris, buurtwerkers, leerplichtambtenaar en de outreachend medewerker van VNN.

Bij overlastmeldingen schakelen buurtwerkers in toe-nemende mate de buurt (en soms ook andere partners) in en wijzen zij op de eigen verantwoordelijkheid. “Wat hebt u zelf er al aan gedaan” is een steeds terugkerende vraag. Met de nieuwe methodieken lukt dit steeds beter, maar het is een illusie dat alle overlast daarmee weg is. Wel zien we dat de buurtcoaches in Nieuw-Weerdinge een innovatief voorbeeld om overlast aan te pakken.

TOEgEVOEgDE WAARDE: Middels Welzijn Nieuwe Stijl wordt door Sedna-mede-werkers steeds meer een beroep gedaan op eigen verantwoordelijkheid. Door de aanwezigheid van teams in wijken en dorpen en de signaleringsstructuur kunnen probleemjongeren sneller en efficiënt benaderd worden. In “Zuid” is onder meer door Sedna jarenlang geïnves-teerd in de aanpak van risicojeugd. Met een aansprekend aanbod zoals brainart, kampen, facebook en samen-werking met politie is een fijnmazig systeem opgebouwd waardoor jongeren al vanaf de basisschool gevolgd worden. Dit blijkt een hoog maatschappelijk rendement op te leveren.

SIgNALERINg: •Hetisdevraagofallerisicojongereninbeeldkomen. Er is namelijk een groep dakloze jongeren die niet in

de cijfers voorkomen en onbereikbaar zijn. Dit geldt waarschijnlijk voornamelijk voor het stedelijk

gebied.

24

25


2.3. Kwetsbare groepen

Het thema Kwetsbare groepen valt uiteen in 6 subthe-ma’s. Het totale bereik binnen dit thema bedroeg 9671 cliënten/casussen met een ureninvestering van 26.256.


Eenheden / uren 1569 2040 2105 2998 5065 2207 10273 26256

Kosten € 117.701,58 € 152.975,96 € 157.844,63 € 224.839,45 € 378.862,08 € 165.382,49 € 767.986,23 € 1.965.592,42

Bereik 290 347 290 433 447 378 7486 9671


Hier worden nog aan toegevoegd de cijfers van Instroom Maatschappelijk werk: 1.810 en Sociaal Juridische Dienstverlening: 833 cliënten.

2.3.1. Vroegsignalering en ‘er op af’

Binnen het subthema ‘vroegsignalering’ zijn met name buurten schoolmaatschappelijk werk samen verant-woordelijk voor een totale inzet van resp. 3320 en 1377 uur. Samen met de inzet van het buurtwerk van 150 uur komt dit op een totaal van 4846 uur. Het buurtmaat-schappelijk werk had in totaal 1232 casussen, zoals ook in bijlage 2 valt te lezen.

DOELSTELLINg: Sedna heeft haar vroegsignaleringsstructuur op orde en heeft contact gelegd met burgers die als kwetsbaar zijn aan te merken. De afhandeling van signalen vol-doet aan geformuleerde beleidsdoelstelling.

PROgRAMMAOPDRAchT: Burgers die (tijdelijk) niet in staat zijn de regie over hun eigen leven te voeren en zelfstandig te participeren in de samenleving worden zo nodig actief opgespoord. Zij weten zich bovendien gesteund. Mensen uit een sociaal netwerk worden aangesproken op hun verantwoordelijk-heid indien iemand in hun naaste omgeving hulp nodig heeft.


Eenheden vroeg-

signalering en ‘er op af’ 368 620 518 545 455 450 1892 4846

GBA 0

(B)MW 368 620 518 545 455 383 433 3320

BW 67 83 150

JC 0

OSW 0

SMW 1377 1377

Wiw Animateur 0

RESuLTAAT: “Er op af” is één van de pijlers van Welzijn Nieuwe Stijl. Sedna is een ‘lerende’ organisatie en maakt zich nieuwe methodieken eigen om er op af te gaan; een duidelijke behoefte van buurtwerkers. Zij moeten kunnen schakelen op verschillende niveaus: bewoners, professionals en politiek/bestuurlijk.

Sedna constateert een toename van non-redzame bur-gers, die meerdere langdurige trajecten hebben door-lopen en daar vaak op afgeknapt zijn. De buurtwerker is echter wel in staat om met hen een relatie op te bouwen. Hetzelfde geldt voor bewoners met psychiatrische pro-blematiek, die een extra appel op de directe omgeving doen. Vaak is deze problematiek te complex voor de omgeving en/of mantelzorgers en kan de buurtwerker in een onafhankelijke rol vastgelopen processen weer vlot trekken: een duidelijke meerwaarde.

Vroegsignalering vraagt veel van de omgeving en de instellingen (casuïstiekbespreking). Sedna beweegt zich in dit spanningsveld op veel snijvlakken en wordt door externe partners veelvuldig benaderd. In de sociale

26

opruimacties en gesprekken over buurtbeheer MFS. Toegevoegde waarde is vooral het er op af gaan, toegankelijkheid en aanwezigheid in het gebied, de taal spreken en weten te relativeren.Bovendien zien we dikwijls complexe problematiek die te zwaar is voor de omgeving en/of mantelzorgers. De goed toegeruste buurtwerker kan hier een onafhankelijke rol vastgelopen processen weer vlot trekken.

SIgNALERINg: • Tijdensdetent-aanpakbleekinOostdatsommige

bewoners wel veel zien/signaleren, maar vaak niet de route weten om signalen op de juiste plek af te

geven. Door deze aanpak gaat Sedna direct op de vindplaatsen af.

teams-in-wording vloeien deze lijnen ineen zodat er efficiënter gehandeld kan worden. Diverse ‘oude’ signa leringsoverlegstructuren worden zo overbodig. De ‘Er op af methodiek’ en tentgesprekken zijn veelvuldig toegepast, zowel in Oost als in de Blokken en de Velden.

Resultaat in gebieden: In de Blokken is Sedna actief met een steunpunt mantel-zorg, seniorenvoorlichting, contact met dorpsbesturen, het wereldhuuske, straatwerk, dagopvang ouderen, koffieochtenden, infohuusen en informatiesteunpunten.

TOEgEVOEgDE WAARDE: Door haar aanwezigheid en laagdrempeligheid kan Sedna deze mensen bovendien snel opsporen en hun sociale netwerk aanspreken. Via de zogenaamde tent-aanpak zijn hier al goede resultaten geboekt. Via haar vele disciplines signaleert Sedna een groeiende groep niet of minder zelfredzamen in haar werkgebied. In de Velden en Oost zijn hierdoor verschillende nieuwe initiatieven ontstaan, zoals de buurtvereniging in Erica,

27

2.3.2. Sociaal maatschappelijke dienstverlening: schuldhulpverlening


Eenheden sociaal maat-

schappelijke dienstverlening:

schuldhulpverlening 682 783 1033 1680 3231 1039 6040 14487

GBA 9 9

(B)MW 682 783 1033 1680 3097 1037 3745 12056

BW 34 1196 1230

JC 2 2

OSW 100 100

SMW 1090 1090

Wiw Animateur 0

Zoals uit bovenstaand overzicht blijkt zijn het buurtmaat-schappelijk werk, buurtwerk en schoolmaatschappelijk werk qua inzet ruim vertegenwoordigd met respectievelijk 12.056, 1.230 en 1.090. In de beschrijving wordt hier uitgebreid op ingegaan. Vanuit de gebieden constateren medewerkers een aanzienlijke toename van deze soms zeer complexe problematiek.

DOELSTELLINg: het ontstaan van schuldenproblematiek wordt zoveel mogelijk voorkomen. Sedna levert psychosociale hulp en werkt aan gedragsverandering bij mensen die kampen met schuldenproblematiek. Er is een groeps-gericht aanbod ontwikkeld, gericht op preventie en aanpak van schuldenproblematiek. Er zijn één of meer voorzieningen door Sedna ontwikkeld die zijn aan te merken als informele/vrijwillige dienstverlening op het terrein van schuldhulpproblematiek.

PROgRAMMAOPDRAchT: Burgers zijn zelfredzaam, voeren de regie over hun eigen leefomstandigheden en nemen de verantwoor-delijkheid voor hun eigen financiële situatie. Daar waar mensen tijdelijk niet in staat zijn deze regie te nemen en verantwoordelijkheid te dragen, biedt Sedna schuld-hulpverlening die met name gericht is op het stabiliseren van de financiële situatie. Burgers weten de weg naar betreffende voorziening te vinden via hun eigen wijk of dorp en/of stedelijk georganiseerde maatschappelijke dienstverlening.

RESuLTAAT: Het Interventie Team Schuldhulpverlening (ITS) van Sedna is een bovenwijkse voorziening, die cliënten helpt die in de categorie ‘niet regelbaar gedrag en niet regel-bare schulden’ vallen.Omdat deze groep non-zelfredzamen niet bij de gemeente terecht kan is het ITS-team de enige organisatie die snel kan inspringen voor deze groep. Vanuit de gebiedsteams worden cliënten naar het ITS toegeleid - maar ook door de gemeenten en andere partijen.

Na intake wordt meteen de financiële administratie geordend: er wordt een schuldenoverzicht en een budgetplan gemaakt met een voorzieningencheck. Door middel van budgetbegeleiding en informatie en advies worden zij voorts geholpen weer evenwicht te brengen in hun inkomsten en uitgaven. Er wordt altijd gewerkt aan de eigen verantwoordelijk-heid: de cliënt weet en begrijpt wat zijn eigen aandeel is in de oorzaak van de schulden, heeft inzicht in zijn inkomsten en uitgaven en is in staat deze op elkaar af te stemmen. Er wordt voor gezorgd dat de cliënt handelt naar het beschikbare budget en kennis heeft van wat hierbij mogelijk en onmogelijk is.

Voor overige (sociale en gedrags-) problematiek wordt ook direct iets in gang gezet en indien nodig wordt een sociale indicatie geregeld t.b.v. een beschermbewind. De focus ligt dus niet alleen op schulden maar ook op gedrag en ‘levensbegeleiding’, ondersteuning en coaching bij communicatie in woord en geschrift met instanties. Daarbij wordt scherp gelet op wat een cliënt al dan niet zelf kan.


28

De problemen stapelden zich op toen zijn moeder overleed. Zij regel-de veel voor Max. “Ik heb de lagere school doorlopen en daarna ben ik gaan varen. Ik kan niet goed lezen. Op een gegeven moment stapelden de brieven en rekeningen zich op. Ik raakte zwaar drankverslaafd en reageerde nergens meer op.” Zijn vader probeerde te helpen, maar was ook al op leeftijd. Ten einde raad vroegen zijn vader en zus bewindvoering aan voor Max. Zonder resultaat. De situatie werd onhoudbaar, het contact met zijn familieleden verslechterde en huis-uitzetting dreigde.

Deuken van frustratie“Alles was een probleem”, ant-woordt Max op de vraag hoe de situatie in februari 2012 was. Hij verwaarloosde zichzelf, zijn huis raakte vervuild en de deuren waren gevuld met deuken van frustratie. Hij was bang. “Als je iets niet kunt of niet weet dan word je bang. Ik was al bang als ik de postbode voorbij zag lopen.” De drank verdoofde zijn angst.Sibe nam voortvarend de regie. Trok aan de bel bij de juiste instanties. Verslavingszorg werd ingezet en Max kreeg hulp bij het op orde brengen van zijn huis houden. Sibe zorgde voor een warme overdracht, vroeg bewindvoering aan en probeerde onder tussen huisuitzetting te voorkomen. De bewindvoerder kwam er eindelijk en dat gaf lucht. De huurschuld van 2000 euro wordt sindsdien met maandelijks 100 euro afgelost. Toch kon een gang naar de rechter niet worden voorkomen. Sibe staat Max hierin bij en ook de rechter constateerde bij het derde bezoek dat er een heel andere man voor hem stond.

Tussen leven en doodHoe het was afgelopen zonder de hulp van Sedna? Zonder de hulp van Sibe? “Dan was ik dood geweest. Ik was doodgevroren of had mijzelf dood gezopen”, zegt Max met krachtige stem. “Er was niemand die mij kon of wilde helpen.” “Max heeft zelf doelen gesteld en werkte zo goed als hij kon mee”, complimenteert Sibe zijn cliënt. “Mensen als Max zouden binnen twee maanden bij het Interventieteam Schulden moeten worden aangemeld. Dus voordat er een crisissituatie ontstaat. Is er wel een crisis dan willen wij die binnen acht weken oplossen. We kijken dan naar wat binnen de mogelijk heden kan. Wat kunnen we oplossen, wat niet en waar moeten we hulp inzetten.”

‘Ik wil je helpen met al je

problemen’. Een briefje met

deze tekst in zijn brieven-

bus overtuigde Max Lanting

dat maatschappelijk werker

schuldhulpverlening Sibe

Boomsma het beste met

hem voor had. Voor Max

een laatste strohalm, want

de problemen groeiden hem

ver boven het hoofd. Hij zag

geen enkele uitweg meer.

Nieuw levenNu, een jaar later, laat Max de drank staan en werkt hij als vrij-williger. Hij heeft zijn huis op orde en een vriendin. Max is enorm dankbaar dat zijn leven deze wending heeft genomen. En blij met de hulp van Sibe. “Je hebt maar een klein duwtje van een positief mens nodig om weer de goede richting op te gaan. Niet iedere dag is top, maar ik laat mij niet meer ontmoedigen.”

*In verband met privacy is de naam van Max

gefingeerd.

29


Het tweede leven van Max

‘Ik had mijzelf al opgegeven’

SIgNALERINg: De organisaties die zich bezighouden met schuld-hulpverlening maken vaak een onderscheid tussen wel/niet regel-bare schulden en wel/niet regelbaar gedrag. Daar waar de finan ciële problematiek relatief

eenvoudig is en de burger met een regeling verder

goed in staat is zelf verder te kunnen zijn de problemen

slechts van tijdelijke aard. Voor deze groep zijn verschillende

organisaties actief. Echter, er is een groeiende groep non-zelfredzamen die

de kwalificatie niet regelbaar gedrag en niet regelbare schulden krijgen en deze groep

kan alleen bij Sedna terecht. Vanwege de meer-voudige problematiek, waar de schulden slechts een onderdeel van uitmaken en de lage Sociaal Economische Status (Emmen scoort hier landelijk hoog) dreigt deze groep bij ongewijzigd beleid buiten de boot te vallen. Kans: Sedna en Woningcorporaties zouden meer samen kunnen optrekken en zich ook vroegtijdig en preventief op deze groep richten. Zo kan worden voorkomen dat het uit de hand loopt en het tot huisuitzetting komt. De maatschappelijke kosten die een huisuitzetting met zich meebrengt, is een veelvoud van de interventiekosten die Sedna maakt.

30

Ook hierbij wordt uitgegaan van de eigen kracht: de cliënt werkt aan zijn psychosociale problemen die ten grondslag liggen aan de schuldenproblematiek en die deze in stand houden.

Als blijkt dat de schulden problematisch zijn wordt verwezen naar Bureau Schulddienstverlening van de gemeente voor een schuldbemiddelingstraject. Geprobeerd wordt daarin ook samen te werken met het team Schulddienstverlening van de gemeente, wanneer blijkt dat cliënten extra ondersteuning nodig hebben.

In de Blokken wordt momenteel de budgetcursus (vroeger door de gemeente gegeven) georganiseerd. Ook de formulierenbrigade en het ITS-project gaan hier van start.

TOEgEVOEgDE WAARDE: Schuldhulpverlening is geen simpel aanbod maar een complexe en onderschatte werksoort met een hoog en specialistisch kennisniveau. Het grote belang van Schuldhulpverlening zoals Sedna dit verzorgt is gelegen in het feit dat de groep non-zelfredzamen met vaak een meervoudige problematiek direct geholpen kan worden.

Mantelzorg heeft in het nieuwe werken een grote prioriteit. In bovenstaand overzicht wordt duidelijk dat met name buurtwerkers maar ook de andere disciplines samen in 2.672 uur een bereik aan contacten en casus-sen hadden van 1182. Daar bovenop komt het bereik van de ‘Week van de Mantelzorg’, welke in bijlage 4 apart wordt verantwoord.

DOELSTELLINg: Sedna geeft op een herkenbare en laagdrempelige wijze uitvoering aan de dienstverlening ten behoeve van mantelzorgers. Daarbij sluit zij aan bij de feitelijke vragen van mantelzorgers. De doorontwik-keling van het Steunpunt Mantelzorg is volgens plan gevorderd (loopt door in 2013). Er is een dekkend netwerk contactpunten Mantelzorg tot stand gebracht (loopt door in 2013).

31

2.3.3. Mantelzorg



Eenheden mantelzorg 188 74 210 541 146 627 886 2672

GBA 142 142

(B)MW 3 1 120 123

BW 188 74 210 541 144 397 423 1976

JC 5 5

OSW 88 189 276

SMW 150 150

Wiw Animateur 0

PROgRAMMAOPDRAchT: Mantelzorgers kunnen een beroep doen op onder-steuning. Deze ondersteuning is herkenbaar en in de nabijheid van mantelzorgers zelf beschikbaar.

RESuLTAAT: In alle gebieden zijn werkers van Sedna actief bezig met dit thema, zowel de consulenten als buurtwerkers. Er zijn indrukwekkend veel contacten en waar mogelijk worden activiteiten georganiseerd. Er is sprake van een groei van de caseload met ongeveer 65%. Vanuit de gebiedsteams

32

leveren buurtwerkers waar mogelijk maatwerk via een aantal basisdiensten, zoals het verstrekken van infor-matie en advies, het hebben van een luisterend oor, het geven van sociaal-emotionele ondersteuning en middels praktische diensten. Er waren directe contacten met ca. 384 mantelzorgers en 182 zorgcliënten.

In ruim driekwart van de contacten ging de aandacht uit naar het verstrekken van informatie en advies en in ruim eenderde van de gevallen is er aandacht besteed aan het aanvragen van het mantelzorgcompliment. Regelmatig werden medewerkers geconfronteerd met tekenen van overbelasting. Veelal bood een luisterend oor hier al soe-laas. In ca. 10% van de gevallen werd er doorverwezen naar maatschappelijke voorzieningen of maatschappelijk werk, dagopvang of ouderenadvies.

In het kader van Respijtzorg is 45 keer een vrijwilliger van de vrijwillige thuishulp ingezet. Er stonden het afgelopen jaar 115 vrijwilligers als thuishulp ingeschreven. Twaalf nieuwe medewerkers ontvingen de verplichte basis-training.

Ook onderhielden Sedna-medewerkers zelfstandig diverse netwerkcontacten (zoals Zorgnetwerk overleg De Velden, Plaatselijk Overleg Senioren Nieuw- Amsterdam en Schoonebeek, Kerken, Contactpunten, Ouderen-bonden, Tangenborg) en droegen zij actief bij aan de organisatie van activiteiten, zoals netwerken thema-bijeenkomsten en de dag van de ouderen. Bij elkaar opgeteld goed voor minstens 1182 specifiek op mantelzorg gerichte contacten.

Opvallend detail is dat er groeiende aandacht is voor de jonge mantelzorgers. Aan het begin van het jaar is in samenwerking met ‘Contactpunt Emmen’ een nieuwe werkgroep geformeerd die bestaat uit twee vrijwilligers en een drietal medewerkers van Sedna. Er zijn verschillende activiteiten aan de dag gelegd waarbij de thema’s bewust-wording, signalering, erkenning van de jonge mantel-zorger centraal hebben gestaan.

In de leeftijd tot 13 jaar hebben in totaal 60 jongeren meegedaan aan de voorjaarsactiviteiten. Voor de jongere jeugd tot 13 jaar was dit een middagje naar de bioscoop. Voor de leeftijdscategorie 13+ werd een kennis-

makingsetentje met daarop aansluitend een avond naar de film georganiseerd.

In de week van de mantelzorg deden 70 jeugdigen aan de door CQ georganiseerde activiteiten mee. Een thema-avond voor scholen en sportverenigingen na de zomervakantie leverde deelname van twee scholen op. Dit mondde uit in een nauwe samenwerking op het vlak van het doorontwikkelen van lesmateriaal over mantel-zorg en de verdere ontwikkeling van activiteiten voor zorgende jongeren.

TOEgEVOEgDE WAARDE: Sedna heeft inmiddels veel expertise opgebouwd op dit terrein. Doordat elk team een consulent bevat is die kennis breed verspreid in de organisatie. Mede door de inzet van Sedna komt het thema Mantelzorg bij steeds meer burgers en organisaties ‘tussen de oren’. Er ontstaan veel nieuwe initiatieven op gebiedsniveau en ook huisartsen en formele eerstelijns zorgorganisaties zoals Icare en Tangheborg nemen middels het Kapstok-project hieraan deel. Eerder werd al het Monden Zorgproject als burger initiatief genoemd, waarbij de term mantelzorg een veel bredere invulling krijgt

In de nabije toekomst zal de vraag naar mantelzorgers en ondersteuners alleen maar verder toenemen. Te verwachten is een specifieke toename in werkende mantelzorgers. Sedna kan hierin een ondersteunende rol ver vullen zodat de mantelzorger zijn of haar baan langer en prettiger kan combineren met de zorgtaken. Dit betekent dat meer investeren in mantelzorg uiteindelijk kosten bespaart: zowel voor de groep die werkt en man-telzorger is, als voor de druk die op de WMO afkomt.

Sedna kan een goede bijdrage leveren aan de discussie over levensloopbestendig wonen, woonomgeving en wooncarrières - en zinvolle aanvullingen bieden. Verder is Sedna via haar vele disciplines goed in staat om met langdurige non-zelfredzamen in contact te komen en een relatie aan te gaan.

SIgNALERINgEN• Groeivandecaseloadmetongeveer65%• Steedsmeerwerkendemantelzorgers:doornute

investeren op ondersteuning kan overbelasting van de WMO voorkomen worden

33

2.3.4. Sociaal maatschappelijke dienstverlening: ouderen


Ouderenwerk is als aparte werksoort opgegaan in het buurtwerk. Uit bovenstaand overzicht blijkt dat het buurtwerk in totaal 1787 uur heeft geïnvesteerd bij een bereik van 1679 casussen.

DOELSTELLINg: Alle 75-plussers worden minimaal één keer per jaar bezocht door een seniorenvoorlichter die door Sedna geworven en getraind is en daarna begeleid wordt. Aan minimaal 200 oudere cliënten worden sociaal maatschap-pelijke diensten verleend, waar mogelijk via een wijk- of dorpsgericht team of via een Emmen-brede aanpak. Het aantal ouderen dat deelneemt aan (gezondheids-bevorderende) activiteiten is toegenomen. Het aantal collectieve voorzieningen in wijken en dorpen is toe-genomen. De op ouderen gerichte samenwerking tussen (semi)professionele organisaties is aantoonbaar ver-beterd.

PROgRAMMAOPDRAchT: Ouderen weten zich, indien nodig, gestimuleerd en gesteund in het zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen. Daarbij worden zij aangesproken op hun eigen kracht en mogelijkheden. Ouderen die niet meer in staat zijn zelf de regie te nemen en te houden over hun eigen woon- en leefomstandigheden, kunnen een beroep doen op ondersteuning. Het sociale netwerk/steun-systeem rondom ouderen wordt aangesproken op hun verantwoordelijkheid indien een oudere in zijn naaste omgeving hulp nodig heeft.

RESuLTAAT: .Er is een breed aanbod variërend van huiskamer groepen, eettafelprojecten, vervoersdienst tot zgn. Grip- en Glanscursussen. (Buurt)werkers in de gebieden




ouderen 59 84 31 66 53 89 1405 1787

GBA 1 1 1 3

(B)MW 0

BW 59 83 31 63 53 14 1336 1639

JC 4 4

OSW 2 71 69 142

SMW 0

Wiw Animateur 0

geven het signaal dat de leeftijdsgrens 75+ (door de seniorenvoorlichters bezocht) eigenlijk te laag is: 80 jaar zou realistischer zijn. In de Blokken werkt Sedna actief samen met de ouderen sportcombinatiefunctionaris.

TOEgEVOEgDE WAARDE: De keten die Sedna heeft via voorlichting, preventie en inzet van vrijwilligers past naadloos in Welzijn Nieuwe Stijl. Daarnaast zijn buurtwerkers, (buurt)maatschappelijk werkers en ouderenadviseurs actief als professionals. Aan de toenemende zorgvraag van ouderen kan Sedna veel bieden ook in de combinatie van formeel/informeel. De beschikbare krachtbronnen uit de omgeving weet Sedna goed in te zetten. Mocht een voorziening niet beschikbaar zijn, dan is het buurtwerk in staat om een vrijwilliger te vinden.

SIgNALERINg:• Erwordtgeconstateerddatereennieuwelichting

ouderen opstaat die langer zelfredzaam zijn. Dit laat echter onverlet dat er vanaf 55+ altijd een groep kwets-bare en non- zelfredzame burgers overblijft, die door de buurtwerkers gesignaleerd en ondersteund behoren te worden. Deze sociaal zwakkere groep heeft grote moeite met de veranderende samenleving en is gebaat bij ondersteuning en vaardigheidsontwikkeling.

• NeveneffectenvanbijvoorbeelddeGlanscursuszijndat er nieuwe relaties, vriendschappen en activiteiten ontstaan. Verder verdwijnt langzamerhand de scheiding tussen geïndiceerde en niet-geïndiceerde zorg. Ook de samenwerking met vooral kerkelijke organisaties neemt toe.

34

Zo’n 9400 bewoners telt de Emmen-se wijk Bargeres. “Voornamelijk gezinnen, omdat er veel aanbod is van grote huizen tegen een lage prijs. Maar er wonen ook steeds meer senioren in de wijk”, vertelt Marlies Zeeman. Zij is aanspreekpunt voor deze mensen als voorzitter van het Wijkvereniging Bargeres en teamlid van Wijkteam Bargeres. Daarmee vervult zij een spilfunctie in een net-werk van partners. Over het wijkteam vertelt Zeeman: “Het functioneert prima. Binnen het team zijn een paar

goede constante krachten, waar-onder de buurtwerker van Welzijns-groep Sedna. Er is een open sfeer waarin goed nagedacht wordt over dingen.”

gouden combinatieSedna levert een belangrijke bij-drage om de sociale factor van de wijk in kaart te brengen. “Groen en grijs, oftewel de fysieke omgeving, kreeg altijd veel aandacht”, zo vertelt Marlies Zeeman. De aanstelling van een gebiedsadviseur van Sedna

zorgde voor een vernieuwde insteek op sociaal gebied. “De informatie over armoede en wat zich achter de voordeur afspeelt is een belangrijke graadmeter voor ons wijkteam. Ook het netwerk van informele zorg en de kennis over beleidsontwikkelingen die de gebiedsadviseur inbrengt, is van grote meerwaarde”, zegt Zeeman. “Meedenkend, ondersteunend en op de achtergrond altijd aanwezig”, zo typeert de voorzitter van de wijkvereniging de rol van de rol van

‘Meedenkend, ondersteunend

Bargeres, een zogeheten ‘Bloem-

koolwijk’ uit de jaren ’70. Een wijk

met woonerfjes en kronkelende

paden. Gebouwd met het huiskamer-

idee als achterliggende gedachte. En

gemoedelijkheid en saamhorigheid

hoog in het vaandel. “In de prak-

tijk komt daar niet zo heel veel van

terecht”, vertelt Marlies Zeeman,

voorzitter van Wijkvereniging

Bargeres.”Bargeres is

los zand”. Zie daar de

uitdaging voor het

wijkteam en zijn

partners, samengebracht onder

de naam: Emmen Revisited.

35

Jaarverslag 2012 •Sedna

Samenwerkingsverband maakt ijzersterk

en op de achtergrond aanwezig’

Welzijnsgroep Sedna. “Wij treffen het ontzettend met onze gebiedsadvi-seur. Ook de buurtwerkers doen het supergoed. Je kunt wel spreken van een gouden combinatie in onze wijk.” Sedna is daarmee een belangrijke sparringpartner voor de wijkvereni-ging. De regie voor samenwerking met (in)formele zorgpartijen blijft overigens bij Bargeres zelf. En dat is ook gewenst. “Het wijkteam heeft geen uitvoerderende taak. Die opdracht ligt bij de lijnorganisaties. Onze taak is om te monitoren en de

processen goed in de gaten te hou-den.” Juist die bundeling van krachten maakt het samenwerkingsverband van Emmen Revisited ijzersterk.

‘Bargeresse’ hoekstenen“Een forse aderlating. Verschraling.” Dat zijn termen die Marlies Zeeman aanhaalt wanneer het gesprek komt op eventuele terugtrekking van Sedna uit de wijkteams. Dat geldt ook voor de huidige bezuinigingen. De recente overplaatsing van de jonge-renwerker is daarvan een voorbeeld.

Typisch ‘Bargeresse’ hoekstenen zo-als het project ‘Brainart’ zullen in het gedrang komen, voorspelt Zeeman. Terwijl deze onmisbaar zijn in de door-lopende lijn voor jongeren in de wijk, die al ingezet wordt in groep 8 van de basisschool. “Een jongerenwerker die de taal van de jeugd spreekt, risico-jongeren in beeld brengt en houdt, laagdrempelig is en een sterk netwerk heeft, die kunnen we niet missen in Bargeres. Net zomin als de positieve energie van de gebiedsadviseur”, besluit de wijkvoorzitter.

36

Het buurtmaatschappelijk werk van Sedna heeft zitting in het OGGZ-netwerk. Zij registreren hun bereik en casus-sen onder de algemene noemer ‘maatschappelijk werk’.

DOELSTELLINg: Opsporen zorgmijders en melden aan OggZ. uitvoe-ring zorgcoördinatie/casemanagement vanuit OggZ-netwerk. Bieden van psychosociale hulp vanuit OggZ-netwerk. Toeleiding OggZ-cliënten naar passende zorg, hulp of opvang. uitvoering taken Woonkansen.

PROgRAMMAOPDRAchT: Door een goed functionerend OGGZ-netwerk kunnen mensen die zichzelf niet staande kunnen houden in de samenleving opgespoord en zodanig ondersteund worden dat hun problematiek teruggebracht kan worden tot een aanvaardbaar niveau.

RESuLTAAT: De signaleringsstructuur is op orde. Desondanks komen de buurtwerkers nog steeds veel signalen tegen in de gebieden die ze toeleiden naar passende hulp&dienstverlening. Vaak gaat het dan om signalen die betrekking op de omgeving hebben. Ook daar waar geen sprake is van overlast komen de signalen niet altijd naar buiten. In de Blokken is de buurtmaatschappelijk werker belast met de OGGZ, waardoor de lijnen erg kort zijn. Sedna coördineert en signaleert vroegtijdig en onder-houdt nauwe contacten met EOP’s en ketenpartners. Door de te ontwikkelen ‘sociale teams’ kan men zich afvragen of de huidige structuur van OGGZ-netwerken nog intact moet blijven. Temeer daar deze sociale teams dermate aan de voorkant functioneren dat psychosociale problematiek veel eerder gesignaleerd en opgepakt kan worden.

2.3.5. Sociaal maatschappelijke dienstverlening: OggZ/zorgmijders




OGGZ / zorgmijders 55 322 63 57 15 2 4 518

GBA 0

(B)MW 55 322 63 47 15 2 4 508

BW 1 1

JC 10 10

OSW 0

SMW 0

Wiw Animateur 0

Wat betreft uitvoeren taken Woonkansen zijn gesprekken met de gemeente gevoerd en is het wachten op de vaststelling en effectuering van het beleid.

TOEgEVOEgDE WAARDE: De kracht van Sedna is dat zij ‘ver vooraan en dicht erop’ zit, waardoor een OGGZ-melding kan worden voor komen. Bovendien betrekt de werker de buurt erbij. Dit heeft een duidelijke meerwaarde, vooral als het om (ex-)psychiatrische cliënten gaat. Door de nieuwe werkwijze zijn de buurtwerkers de aan-gewezen professionals om ‘achter de voordeur’ te komen en om in contact te komen met deze kwetsbare groep.

SIgNALERINg: • Bijhettoeleidennaarhulp-endienstverleningworden

werkers geconfronteerd met wachtlijsten; zowel bij het maatschappelijk werk van Sedna als bij andere organisaties.

• Inhetperspectiefvanwijkgerichtwerkenzouhetideaalzijn als via de vroegsignalering van Sedna er geen OGGZ-meldingen meer nodig zijn.

Zoals bij huiselijk geweld het geval was is ook hier het bereik opgenomen binnen de casuïstiek van het buurt-maatschappelijk werk. Inhoudelijk volgt hieronder een beschrijving.

DOELSTELLINg: het leveren van een aandeel in de 24-uurs bereik-baarheid huiselijk geweld. Een aandeel leveren in een goede ketensamenwerking gericht op het voorkomen en het bieden van (crisis)hulpverlening bij huiselijk geweld. het bieden van ‘eerste hulp bij huiselijk geweld’ aan slachtoffers en het maken van een plan van aanpak voor vervolghulpverlening. het bieden van hulp aan slachtoffers van huiselijk geweld ter uit voering van het ’10-dagen model’ en het maken van een plan voor vervolghulpverlening. het bieden

van hulp aan kinderen die getuige zijn geweest van huiselijk geweld door implementatie resultaten Kindspoor. het bieden van hulp aan ouderen die slachtoffer zijn van huiselijk geweld op basis van nog te maken afspraken.

PROgRAMMAOPDRAchT: Door een goed werkende ketensamenwerking neemt het aantal huiselijke geweldsincidenten af.

RESuLTAAT: Het protocol wordt conform de opdracht en gebieds-gericht uitgevoerd. Sinds mei 2012 werkt het meldpunt Huiselijk Geweld anders: voortaan worden alle meldingen nagetrokken en wordt gevraagd of er hulp nodig is. De methodiek Kindspoor wordt in samenwerking met CJG en Indigo uitgevoerd. In opdracht van CJG zijn er twee jongerengroepen en een oudergroep geweest.

Toegevoegde waarde: De kracht van Sedna is dat zij de problematiek

systeemgericht aanpakt. Er wordt verder gegaan en breder gekeken dan alleen het slachtoffer

en de geweldsproblematiek. Door deze brede aanpak, mogelijk door de vele disciplines die Sedna in huis heeft, is de kans op s toppen van het geweld aan merkelijk groter. De invloed van de keten hierop is discutabel.

37

2.3.6. Bereikbaarheid en crisisinterventie huiselijk geweld



Eenheden bereikbaarheid

en crisisinterventie

uiselijk geweld 218 158 249 110 1165 0 47 1946

GBA 0

(B)MW 218 158 249 110 1165 47 1946

BW 0

JC 0

OSW 0

SMW 0

Wiw Animateur 0

38

Samen Sterker of ook wel het Maatjesproject richt zich op (ex-)psychiatrische patiënten. Aanvankelijk viel dit project onder de GGZ en werd het op provinciaal niveau uitgevoerd. Vervolgens nam Humanitas het over, waarna de gemeente Emmen het project uiteindelijk in de uit voeringsovereenkomst met Sedna onderbracht.

In totaal waren 16 vrijwilligers betrokken bij het project, hebben 10 koppels met elkaar opgetrokken en is er een cursus gegeven aan de vrijwilligers. De resturen zijn verdeeld over het maatschappelijk en buurtwerk. Het tweede onderdeel in de rubriek Flexibele inzet betreft de functie coördinatie, communicatie en bereikbaarheid voor het CJG. Deze inzet bedroeg 20 uur per week en vloeit voort uit het penvoerderschap van Sedna ten behoeve van het CJG.

2.4.1. Flexibele inzet

2.4. Flexibele inzet


Eenheden / uren 0 0 0 0 0 0 1608 1608

Kosten € - € - € - € - € - € - € 120.600,00 € 120.600,00

Bereik 0

Kosten per bewoner € - € - € - € - € - € - € 1,10 € 1,10


Flexibele inzet 1608 1608

GBA 0

(B)MW 1384 1384

BW 224 224

JC 0

OSW 0

SMW 0

Wiw Animateur 0

BIJLAgEN

Bijlage 1: Totaal uren en bereikBijlage 2: Onderbouwing bereik Bijlage 3: Afrekening Week van de MantelzorgBijlage 4: Eindrapportage Week van de Mantelzorg

39


In het voorgaande is uitgebreid stil gestaan bij resultaten en toegevoegde waarde van de inzet van Sedna. Per gebied zijn de belangrijkste zaken de revue gepasseerd.

Het werken vanuit de beginselen van Welzijn Nieuwe Stijl heeft met zich meegebracht dat de medewerkers door scholing en trainingen op een nieuwe manier naar hun werk en het gebied zijn gaan kijken. In de (gebieds-)werkplannen is zeer kritisch gekeken naar de activiteiten die in het gebied worden uitgevoerd: wat is er nodig, waar twijfelen we aan en waar stoppen we mee. Er zijn keuzes gemaakt die vervolgens zijn besproken met bewoners(organisaties), partners en het ER-dorpsteam. Keuzes, die enerzijds vanuit de WNS-werkwijze zijn gemotiveerd en anderzijds door de opdracht-overeenkomst met de gemeente.

In het overleg met bewoners en organisaties in de gebieden betekent dit ook dat medewerkers van Sedna zich geconfronteerd zien met het verantwoorden van verschillende beleidskeuzes en burgers moeten overtuigen van de verantwoordelijkheid die ze zelf dragen. Daar waar overheid en professionals ‘kantelen’ zijn burgers, zeker de kwetsbare, nog niet zo ver. Verwachtingen uit het verleden kunnen niet meer worden ingelost. Het vertrouwen in de overheid komt hiermee onder druk te staan en Sedna wordt daarop aangesproken.

Toch weten medewerkers in de gebieden nog steeds kwetsbare burgers te signaleren, ondersteunen en activeren. Daarbij zoekt Sedna steeds meer de samenwerking met relevante partners in de gebieden. Het middel ‘teamlunch’ krijgt langzamerhand het karakter van een sociaal team omdat partners als MEE Drenthe, VNN en Icare aansluiten en gezamenlijk casuïstiek bespreken en afstemmen.

Een andere positieve ontwikkeling is dat her en der actieve bewonersgroepen opstaan die met ondersteuning van Sedna zelf activiteiten en diensten ter hand nemen. Geheel in lijn met Welzijn Nieuwe Stijl doen professionals en overheid hier een stap terug.

Een punt van aandacht is dat er in enkele gebieden nog kaders (van EOP’s, SKW’s en verenigingen) actief zijn die over een beperkt tot geen draagvlak beschikken. Toch trekken zij al jaren de kar en beschikken zij over beslissings-bevoegd heden die de gehele bevolking aangaan.

Op het terrein van veiligheid en overlast levert de inzet van Sedna een aanzienlijke bijdrage. Het maatschappelijk rendement daarvan komt nog onvoldoende tot uitdrukking. Onderzoek hiernaar zou tot andere inzichten kunnen leiden. Hetzelfde geldt voor de schuldenproblematiek: door niet alleen het financiële aspect maar ook (vroegtijdig) het sociale en gedragsaspect aan te pakken, kunnen veel kosten bespaard worden.Dit sluit aan bij een ander heikel onderwerp: de noodzaak om met hoogstaand onderzoek de maatschappelijke effecten en het rendement van welzijnswerk aan te tonen. In een tijd dat bezuinigingen hoogtij vieren zal dit bij de financiers geen populair onderwerp zijn. Ook het welzijnswerk zelf pakt dit niet op. Sedna stopte zelf, onder druk van bezuiniging en reorganisatie, haar afdeling Onderzoek. Toch kan op basis van zowel internationaal als landelijk onderzoek van diverse welzijnsinspanningen aangetoond worden dat zij een breder (ook financieel) resultaat voor de maatschappij opleveren dan in eerste instantie verwacht werd. De slogan ‘een kwartje welzijnswerk is € 1,50 zorg’ komt niet uit de lucht vallen. Omgekeerd kan dus worden gesteld dat een besparing op de kosten van Welzijn een verhoging van kosten op andere beleidsterreinen tot gevolg zal hebben.

ReflectieReflectie


Sedna

Parallelweg 367822 GM Emmen

Postbus 3009640 AH Veendam

t (0591) 680 800f (0591) 680 809

www.welzijngroepsedna.nl

[email protected]

Jaarverslag 2012 - sedna.csshtml.nl Sedna 2… · 1.3. Kwetsbare groepen Voor dit thema was in...

Documents

Transcript of Jaarverslag 2012 - sedna.csshtml.nl Sedna 2… · 1.3. Kwetsbare groepen Voor dit thema was in...