Jaarverslag 2011

Dit jaarverslag is gedrukt op milieuvriendelijk

FSC-papier, zie www.fsc.org voor meer informatie.

2

BewustPensioenfonds Horeca & Catering werkt bewust aan het pensioen voor

en van deelnemers, gewezen deelnemers en gepensioneerden.

Voor werkgevers wil het fonds de pensioenadministratie zo makkelijk

mogelijk maken. Betrouwbaarheid, beheerst en integer vermogens­

beheer en kostenefficiëntie staan bij elke beslissing centraal.

Pensioenfonds Horeca & Catering volgt een zorgvuldig

vastgesteld beleid waarbij het zoveel mogelijk rekening houdt

met de belangen van alle klanten.

3

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

4

InhoudsopgaveKerngegevens fonds 6

Voorwoord 9

Organisatie van het fonds 10

Jaarverslag 2011 15

Jaarverslag van het bestuur 16 Financiële situatie en herstel 16

Vermogensbeheer en ontwikkelingen 21

Pensioenbeheer 29 Risicobeleid 38

Principes voor goed pensioenfondsbestuur 42

Van het verantwoordingsorgaan 48

Van de auditcommissie 51

Jaarrekening 2011 53

Overige gegevens 78

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 78

Actuariële verklaring 79 Resultaatbestemming volgens statuten 80

Gebeurtenissen na balansdatum 80

Bijlagen 81

Summary of 2011 annual report 81

Functies en nevenfuncties bestuur, organen en commissie 90

5

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

Kerngegevens fonds 2011 2010 2009 2008 2007

Werkgevers en deelnemers (in aantallen)Aangesloten werkgevers in jaar 35.509 35.632 36.113 31.644 1 29.922

Actieve deelnemers in jaar 280.116 283.035 287.756 286.858 292.733

Actieve deelnemers ultimo jaar 235.885 234.006 222.427 219.157 215.777

Gewezen deelnemers ultimo jaar 687.289 645.021 601.796 569.975 546.002

Pensioengerechtigden ultimo jaar 30.955 28.291 27.022 25.454 23.315

Totaal deelnemers ultimo jaar 954.129 907.318 851.245 814.586 785.094

Premies Premies (in % van de pensioengrondslag)Ouderdomspensioen 14 ,3 14 ,3 14 ,3 14 ,3 14 ,3

Additionele herstelbijdrage 2 2 ,5 2 ,5 - - -

Premies (in € mln.)Ouderdomspensioen 257,7 258 ,0 254 ,0 230 ,2 216 ,7

Additionele herstelbijdrage 43,9 42 ,5 - - -

Aanvullende regelingen 5,8 5 ,8 4 ,8 3 ,6 3 ,4

Individuele vrijwillige voortzetting 1,2 1 ,5 1 ,9 2 ,3 2 ,4

Totaal premies 308,6 307 ,8 260 ,7 236 ,1 222 ,5

Uitkeringen (in € mln.)Ouderdoms- en nabestaandenpensioen 41,6 32 ,4 29 ,5 25 ,0 22 ,7

Vroegpensioen 6,4 5 ,7 4 ,8 4 ,3 3 ,0

WAO-aanvullingsregeling 2,3 2 ,4 2 ,7 2 ,7 2 ,7

WAO-gatverzekering 5,7 4 ,5 4 ,8 4 ,8 4 ,6

Totaal uitkeringen 56,0 45 ,0 41 ,8 36 ,8 33 ,0

Pensioenverbetering (in %) Actieven Toeslag uit overrendement 3 0,00% 0,00% 0,00% 3,00% 0,00%

Toeslag uit opslag in de premie 4 0,85% 1,00% 1,25% 1,00% 1,25%

Additionele pensioenverbetering uit bestemmingsreserve 5 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 2,25%

Gewezen deelnemers en gepensioneerden 6 0,00% 0,00% 0,00% 3,00% 0,00%

Pensioenvermogen en verplichtingen (in € mln.)Pensioenvermogen 4.337 ,9 3.597 ,7 3.085 ,4 2.569 ,2 2.799 ,4

Pensioenverplichtingen 4.316 ,2 3.441 ,2 2.812 ,7 2.776 ,3 1.885 ,1

Dekkingsgraad op basis van FTK (afgerond) 101 % 105 % 110 % 93 % 148 %

Beleggingen (in € mln.)Belegd vermogen 4.315,7 3.581 ,7 3.007 ,7 2.496 ,7 2.767 ,0

Opbrengst beleggingen (excl. swap(tion)s) 26,0 321 ,3 493 ,8 -750 ,8 101 ,6

Opbrengst swap(tion)s 492,4 -40 ,0 -180 ,1 311 ,5 -58 ,7

Opbrengst beleggingen (incl. swap(tion)s) 518,4 281 ,3 313 ,7 -439 ,3 42 ,9

Opbrengst exclusief swap(tion)s in % 1,2 % 9 ,9% 21 ,5% -25 ,1% 4 ,1%

Opbrengst inclusief swap(tion)s in % 14,4 % 9 ,4% 12 ,2% -14 ,8% 1 ,9%

Z-scoreZ-score 0,05 0 ,65

7 0 ,45 -1 ,47 -0 ,66

Performancetoets 0,85 1 ,09 7 1 ,49 1 ,14 1 ,51

6

1 Geactualiseerd ten opzichte van

jaarrekening 2008.

2 In de horeca dragen sociale partners bij aan

de herstelmaatregelen door een additionele

storting in het fonds over 2010 en 2011, uit

(een deel van) het overschot van middelen

van de SOHOR. Werknemers en werkgevers

in de horeca betalen daarom geen extra

herstelbijdrage. In de contractcatering wordt

de additionele bijdrage over 2010 en 2011

volledig in 2011 geheven. Om deze reden

dragen zowel werkgevers als werknemers

in de contractcatering in 2011 2,5% van

de pensioengrondslag bij ten behoeve

van herstel.

3 Vanaf 2008 vindt (eventuele) toeslagverlening

uit overrendement in het voorvorige jaar

plaats per 1 januari van een kalenderjaar.

4 Toeslag per 31 december van een kalenderjaar

vanuit 0,9%-punt opslag in de premie.

5 Een (eventuele) pensioenverbetering uit

bestemmingsreserve vindt plaats per

31 december van een kalenderjaar.

In het kader van het herstelplan wordt de

bestemmingsreserve 2008-2011 eerst

opnieuw beoordeeld als de grens van het

vereist eigen vermogen wordt bereikt.

6 Vanaf 2008 vindt (eventuele) toeslagverlening

uit overrendement in het voorvorige jaar

plaats per 1 januari van een kalenderjaar.

7 Geactualiseerd ten opzichte van

jaarrekening 2010.

7

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

“

“De buffers van ons fonds zijn door ontwikkelingen en

risico’s op de financiële markten en ­ ook bij dit fonds ­

een hogere levensverwachting aangesproken.

De dekkingsgraad is gedaald. Nieuwe tegenvallers

kunnen nu niet meer door buffers worden opgevangen.

Voor nieuwe aanspraken in 2012 is de premie kosten­

dekkend. Het bestuur vindt het belangrijk alle belang­

hebbenden bewust te maken van deze ontwikkelingen

en de keuzes die er wel of niet zijn duidelijk te maken.

Paul Schoormans Eiko de Vries

Bewust van veranderingen8

Na de wereldwijde kredietcrisis in 2008, stonden 2009 en 2010 vooral in het teken van herstel. In 2011 leek de wereld-economie er verder bovenop te komen en dat had een positief effect op de financiële situatie van Pensioenfonds Horeca & Catering. In de tweede helft van het afgelopen jaar dienden zich de gevolgen van een nieuwe crisis aan: de eurocrisis. Het startsein voor een tumultueuze tijd. Ook de langlopende besprekingen over een centraal pensioenakkoord en de berichtgeving over het korten van pensioenen speelden een rol bij de toenemende onrust.

Op 6 januari 2012 maakte de Nederlandsche Bank bekend dat pensioenfondsen eind 2011 een aangepaste rekenrente moesten gebruiken: het gemiddelde rentepercentage over de voorgaande drie maanden. De dekkingsgraad ligt met 100,5% eind 2011 boven het herstelpad. Als bestuur zijn we ons ervan bewust dat de dekkingsgraad 4%-punt lager zou zijn op basis van de reguliere berekeningswijze (het rentepercentage per einde maand). Aanvullende herstelmaatregelen zijn nu niet aan de orde. Als gevolg van de aanhoudende onzekerheid is het in de toekomst mogelijk dat wij alsnog aanvullende maatregelen overwegen.

We kunnen onze ogen niet sluiten voor het feit dat de crises elkaar in hoog tempo opvolgen. In 2000 en 2001 werden we geconfronteerd met de gevolgen van de internetcrisis op de financiële markten. Na het herstel tussen 2003 en 2007 volgde de crisis op de Amerikaanse huizenmarkt. In 2007 had dit niet direct invloed op de beleggingsportefeuille, maar het jaar erna werd duidelijk dat sprake was van een wereldwijde kredietcrisis. Vanaf 2009 verbeterde onze financiële positie en was het beleggingsresultaat weer positief. Toch maakten de toenemende levensverwachting en de lage rekenrente (als gevolg van de voortdurende eurocrisis) duidelijk dat we in zwaar weer verkeren.

Het Nederlandse pensioenstelsel heeft deelnemers en gepensioneerden veel gebracht. Dat goede willen we natuurlijk behouden. Maar de combinatie van de opvolgende crises en de demografische ontwikkelingen, zowel gerealiseerd als voor de toekomst verwacht, leidt bij ons tot bewustwording. Het huidige pensioensysteem vraagt om evaluatie.

Ondertussen was 2011 voor ons het jaar waarin we de vinger nadrukkelijk aan de pols hielden. Er werd een ALM-studie uitgevoerd, de toekomstvisie werd geëvalueerd, de rolverdeling tussen het bestuur en de opdrachtgevers is verduidelijkt, onderwerpen voor een eventueel nieuw pensioenakkoord zijn bepaald en het risicobeleid is geactualiseerd.

De afspraken tussen sociale partners in de horeca en catering, in 2006 vastgelegd in een pensioenakkoord, liepen af op 31 december 2011. In afwachting van de uitwerking van het centrale pensioenakkoord maakten onze sociale partners nog geen nieuwe afspraken. Eind 2011 stelden wij daarom als bestuur volgens ons reglement de premie voor de komende vijf jaar vast voor de huidige pensioenregeling.

Pensioen dichter bij de deelnemer brengen, was ook een belangrijk aandachtspunt in 2011. Dit deden we door de vaak moeilijke pensioenmaterie toegankelijker en begrijpelijker te maken via de publiekscampagne ‘PensioenCafé’. Maar ook door zoekacties uit te voeren naar niet-geïndividualiseerde pensioenaanspraken, bijvoorbeeld bij het ontbreken van persoonsgegevens, en deze alsnog in onze administratie te koppelen aan de gemeentelijke basisadministratie. Zo kunnen we deelnemers beter informeren over hun pensioen bij Pensioenfonds Horeca & Catering.

Verder benoemden wij een nieuwe accountant vanaf boekjaar 2012. We waren en zijn tevreden over de verleende diensten van de dienstdoende accountant in 2002 tot en met 2011, een voor ons fonds belangrijke periode.

Namens het bestuur van Pensioenfonds Horeca & Catering wensen wij u veel leesplezier!

P.A. Schoormans, voorzitter E.P. de Vries, plaatsvervangend voorzitter

Voorwoord 9

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

vv

v v

v v v

vvv

xxxxx

x x x xv

Incassobureau,gerechts-deurwaarders

Beleggings-administratie,bewaarneming

Verantwoording / advies

Intern toezicht

Advies

Benoeming

Aansturing

Externevermogens-beheerders

Organisatie van het fonds1010

Bestuur

Het bestuur van Pensioenfonds Horeca & Catering bestaat uit een gelijk aantal vertegenwoordigers benoemd door werkgevers- en werknemersorganisaties. Koninklijke Horeca Nederland benoemt vier bestuursleden. FNV Horecabond en CNV Vakmensen benoemen ook vier bestuursleden. Daarnaast benoemt elke organisatie een plaatsvervangend bestuurslid en vult Koninklijke Horeca Nederland een van de bestuurszetels op voordracht van Veneca. Een bestuurs-lid benoemd door de werkgevers- en werknemersorgani-sa ties vervult afwisselend de functie van voorzitter en plaatsvervangend voorzitter. Ook kan het bestuur toehoorders toelaten tot de bestuursvergadering.

Op 1 januari 2011 trad de heer J. van der Veer af als bestuurs-lid. De heer J.D.W. Veltkamp vulde later in het jaar de vacature in die hierdoor ontstond. Op 26 mei 2011 trad hij aan als bestuurslid op een zetel van Koninklijke Horeca Nederland (op voordracht van Veneca). Verder consta-teerde de heer M.J.M. Markus dat hij zijn werkzaam heden bij NH Hoteles niet meer kon combineren met de additionele extra inspanningen van het (plaatsvervangend) voorzitter-schap bij Pensioenfonds Horeca & Catering. Op 7 april 2011 koos het bestuur de heer P.A. Schoormans als (plaats-vervangend) voorzitter.

Samenstelling van het bestuur op 31 december 2011BestuursledenM.H.J. Claes, Koninklijke Horeca NederlandF.B.P. Jansen, FNV HorecabondM.J.M. Markus, Koninklijke Horeca NederlandP.A. Schoormans, Koninklijke Horeca Nederland, plaatsvervangend voorzitterM.W. van Straten, CNV VakmensenJ.D.W. Veltkamp, Koninklijke Horeca Nederland, voorgedragen door VenecaE.P. de Vries, FNV Horecabond, voorzitterH.Z. de Wit, FNV Horecabond

Plaatsvervangende bestuursledenC.A. van Ekelenburg, Koninklijke Horeca NederlandVacature, FNV Horecabond (wordt door benoemende organisatie weloverwogen niet ingevuld)Vacature, CNV Vakmensen (wordt door benoemende organisatie weloverwogen niet ingevuld)

ToehoorderJ.A. Spruijt, De Unie

Auditcommissie

De auditcommissie van Pensioenfonds Horeca & Catering bestaat sinds 1 januari 2007. De commissie bestond in 2011 nog uit vijf leden: drie externe (onafhankelijke) deskundigen en twee interne leden. Per 1 januari 2012 concentreert de auditcommissie zich op intern toezicht en bestaat zij alleen uit drie externe leden.

Met de verkiezing en benoeming tot plaatsvervangend voorzitter van het bestuur van de heer P.A. Schoormans ontstond per 7 april 2011 een vacature. De benoeming van de heer J.P.A. Nelissen eindigde per 1 april 2011. De heer L.C. van de Kieft volgde hem per 28 april 2011 op.

Samenstelling auditcommissie op 31 december 2011Externe ledenW.A. BiewingaL.C. van de Kieft (benoemd per 28 april 2011)H.J. Thoman (benoeming eindigde per 1 januari 2012)

Interne ledenJ.A. Spruijt (benoeming eindigde per 1 januari 2012)Vacature (vervallen per 1 januari 2012)

11

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

Verantwoordingsorgaan

Het verantwoordingsorgaan van Pensioenfonds Horeca & Catering, opgericht per 1 januari 2008, voert de taken en bevoegdheden uit van zowel het verantwoordings orgaan als de deelnemersraad. Het verantwoordingsorgaan bestaat uit vijftien leden: acht vertegenwoordigers van actieve deelnemers, twee leden voor de gepensioneerden en ge wezen deelnemers en vijf werkgeversvertegenwoor-digers. De organisaties die de bestuursleden benoemen, zorgen ook voor de benoeming van de leden van het verantwoordingsorgaan.

Samenstelling verantwoordingsorgaan op 31 december 2011S. Barbier, FNV HorecabondF. van Belzen, FNV HorecabondF.J. van Brenk, CNV Vakmensen (per 1 mei 2011)D.C. Breedveld, FNV HorecabondP.B.J. Elsinger, Koninklijke Horeca NederlandJ.C. van Heel, Koninklijke Horeca Nederland, voorgedragen door Veneca P.A.M. Hijlkema, FNV HorecabondS.P. van der Hoorn, FNV Horecabond, voorzitterF.J. Klinkhamer, Koninklijke Horeca Nederland (per 1 november 2011)R. Lubbes, Koninklijke Horeca NederlandR. Plokker, FNV Horecabond (per 1 juli 2011)

R. Ravensteijn, Koninklijke Horeca NederlandW. Selles, FNV HorecabondJ. Stuivenberg, FNV HorecabondJ.J. de Wit, FNV Horecabond

Beleggingsadviescommissie

De beleggingsadviescommissie van Pensioenfonds Horeca & Catering bestaat sinds 1 juli 2009. In het afgelopen jaar bestond zij uit drie externe (onafhankelijke) deskundigen en twee interne leden. Per 1 januari 2012 bestaat de beleggingsadviescommissie alleen uit drie externe leden.

Op 2 maart 2011 legde de heer J. Mensonides zijn functie in de beleggingsadviescommissie neer. De heer G. Sirks volgde hem per 1 juli 2011 op.

Samenstelling beleggingsadviescommissie op 31 december 2011Externe ledenC.G. Koedijk, voorzitterG. Sirks (per 1 juli 2011)D. Wenting

Interne ledenM.H.J. Claes (benoeming eindigde per 1 januari 2012)E.P. de Vries (benoeming eindigde per 1 januari 2012)

12

13Directie

Pensioenfonds Horeca & Catering heeft een eigen uitvoeringsorganisatie. De volgende taken voert het fonds uit in eigen beheer:• bestuursondersteuning, inclusief beleidsvoorbereiding

en -uitvoering;• communicatiebeleid, inclusief beleidsvoorbereiding

en -uitvoering;• financiën, inclusief monitoring van de

vermogens beheerders;• fiduciair vermogensbeheer, bestaande uit strategische

advisering van het bestuur, ondersteuning van de beleggingsadviescommissie en de selectie en aansturing van externe vermogensbeheerders;

• werkgeversadministratie (registratie van werkgevers, premievaststelling en incasso);

• deelnemersadministratie (registratie van deelnemers, beheer van aanspraken en uitkeringen).

Ten minste twee natuurlijke personen voeren het dagelijks beleid uit om zo te borgen dat de uitvoering overeenstemt met het strategisch beleid. De directeur is beleidsbepaler volgens de bepalingen van de Pensioen-wet en moet voldoen aan de deskundigheids- en betrouwbaar heidseisen van de Nederlandsche Bank. De directeur van Pensioenfonds Horeca & Catering is verantwoordelijk voor het formeren van een betrouwbaar en deskundig managementteam.

Directeur op 31 december 2011P. Braams

Uitbestede taken

Pensioenfonds Horeca & Catering besteedt het daad-werkelijke vermogensbeheer uit. Het fiduciair vermogens-beheer vindt daarentegen in eigen beheer plaats. Het fonds heeft overeenkomsten met verschillende vermogens-beheerders waarin vastligt dat zij het vermogen op zorg vuldige, professionele en efficiënte wijze beheren en beleggen. Pensioenfonds Horeca & Catering heeft volmachten, mandateringen en andere bevoegdheden aan de vermogensbeheerders verleend. Deze liggen vast in overeenkomsten en in de jaarlijkse beleggingsplannen.

Voor de beleggingsadministratie en bewaarneming is een aparte, van het pensioenfonds en de vermogensbeheerders onafhankelijke organisatie aangesteld. Pensioenfonds Horeca & Catering besteedt de werk-zaamheden voor de voortgezette incasso van premie-nota’s uit aan incassobureaus en gerechtsdeurwaarders. Aan de incassobureaus en de gerechtsdeurwaarders zijn volmachten, mandateringen en andere bevoegdheden verleend. Deze liggen vast in overeenkomsten van opdracht.

13

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

1414

15

Jaarverslag 2011

15

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

regelen waren op basis van de dekkingsgraad eind 2011 nog niet nodig. Als gevolg van de aanhoudende onzeker-heid is het mogelijk dat de vraag naar aanvullende maat-regelen op een later moment alsnog aan de orde komt.

Ontwikkeling langetermijnrente in 2011Pensioenfonds Horeca & Catering waardeert de pensioen-verplichtingen door de opgebouwde aanspraken contant te maken. Per looptijd van een verplichting geldt een speci-fieke rente. Gedurende het jaar gebruikt het fonds hiervoor de actuele rente die de Nederlandsche Bank publiceert, zoals het Besluit financieel toetsingskader pensioen-fondsen voorschrijft. De rente lag eind 2011 onder de niveaus van 31 december 2009 en 2010.

De grafiek op de volgende pagina geeft de ontwikkeling van de rente weer bij een looptijd van 30 jaar per het einde van elke maand in 2010 en 2011.

De financiële markten kwamen in 2011 nog niet tot rust. De maatregelen van Europese overheden en de (mogelijke) effecten op de reële economie leidden vooralsnog niet tot de gewenste stabiliteit. In het afgelopen jaar was er geen (krachtig) herstel. Dat bleek ook uit het rendement van de beleggingen (exclusief renteafdekkingsinstrumenten). Het ontbreken van duidelijke economische groei en het uitblijven van de noodzakelijke maatregelen van Europese overheden leidden tot een lage rente.

De dekkingsgraad van Pensioenfonds Horeca & Catering daalde - als gevolg van deze ontwikkelingen - van 104,5% eind 2010 naar 100,5% eind 2011. De dekkingsgraad bewoog zich vanaf september 2011 onder de 100%. De dekkings-graad eind 2011 lag (net) op het herstel pad uit het herstel-plan dat Pensioenfonds Horeca & Catering in juni 2009 indiende en in 2011 nog van toepassing was. Maatregelen in aanvulling op de al van toe passing zijnde herstelmaat-

Pensioenfonds Horeca & Catering bevindt zich in herstel. Aan het op 30 juli 2009

goedgekeurd herstelplan gaf het fonds ook in 2011 invulling. De ontwikkelingen

van het vermogen, de rente en de levensverwachting maakten ons bewust dat

het jaar 2011 opnieuw een moeilijk jaar was. Alhoewel de vermogenspositie

verbeterde (1,2% rendement exclusief renteafdekking en 14,4% inclusief rente­

afdekking), daalde de rente (en stegen de technische voorzieningen) en steeg de

levens verwachting (en stegen de technische voorzieningen). Eind 2011 liep de

dekkingsgraad van het fonds licht voor op het uitgezette herstelpad.

Financiële situatie en herstel

Jaarverslag van het bestuur16

Het jaar 2011 liet belangrijke verschuivingen zien en uit eindelijk een daling van de hele rentecurve. In het eerste kwartaal van 2011 kende de rentecurve per looptijd een gelijkmatige ontwikkeling ten opzichte van de rentecurve eind 2010. De rente was hoger dan op 31 december 2010. Dat leidde tot een daling van de verplichtingen en een stijging van de dekkingsgraad. In het tweede kwartaal laten de korte en lange rentetarieven verschuivingen zien. Met name de langere rente steeg zoals is te zien in de

Grafiek: Rentecurven 2011

Looptijd 2011

0,0%

0,5%

1,0%

1,5%

2,0%

2,5%

3,0%

3,5%

4,0%

4,5%

1 4 7 10 13 16 19 22 25 28 31 34 37 40 43 46 49 52 55 58

31 december 2010

31 maart 2011 31 december 2011 (3 mnds RTS DNB)30 september 2011

30 juni 2011 31 december 2011 (RTS)

curve per 30 juni 2011. Doordat Pensioenfonds Horeca & Catering vooral jonge deelnemers heeft, leidde dit tot een verder stijgende dekkingsgraad. Eind september 2011 was de hele rentecurve gedaald tot onder het niveau van 2010. Dit leidde tot een lagere dekkingsgraad. Een trend die in oktober 2011 werd doorbroken, maar die niet kon voorkomen dat de gehele rentecurve zich eind 2011 (met uitzondering van de kortere rente) op het laagste niveau van 2011 bevond.

2,00%

3,00%

4,00%

3,50%

2,50%

5,00%

dec. jan. feb. mrt. apr. mei juni juli aug. sep. okt. nov. dec.

Rente 2010

Rente 2011

Grafiek: Rente-ontwikkeling (30-jaars swap)

17

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

Op 31 december 2011 hanteerde Pensioenfonds Horeca & Catering een door de Nederlandsche Bank bepaalde actuele rente om de verplichtingen te waarderen. De toezicht-houder bepaalde de curve door het gemiddel de te berekenen van de rentetermijnstructuur van alle handels-dagen in de periode 1 oktober tot en met 31 december 2011. Dit besluit had voor Pensioenfonds Horeca & Catering een positief effect van 4%-punt op de dekkings-graad ultimo 2011. Op basis van deze gemiddelde rente bedroegen de technische voorzieningen € 4,3 miljard. Dat is € 200 miljoen minder dan wanneer Pensioenfonds Horeca & Catering de technische voor zieningen met de (normale) rentecurve per 31 december 2011 zou berekenen. De voorgaande grafiek geeft de rentecurves van eind 2010 en 2011 weer en de door de Nederlandsche Bank voorge-schreven curve op basis van het driemaandsgemiddelde.

Ontwikkeling levensverwachting in 2011De levensverwachting stijgt. Sneller dan ooit verwacht. De commissie Goudswaard bracht in 2010 (onder andere) daarover het rapport ‘Een sterke tweede pijler; naar een toekomstbestendig stelsel van aanvullende pensioenen’ uit. Dit leidde tot overleg tussen sociale partners over de toe komst van het Nederlandse pensioenstelsel. Het aantal jaar dat een pensioen wordt uitgekeerd is een van de be langrijkste elementen voor de kosten van een pensioen regeling. Het Actuarieel Genootschap meldde al in 2010 dat in veel West- en Noord-Europese landen de levens verwachting bij geboorte sinds 1980 met meer dan twee jaar per decennium (zes jaar in de afgelopen dertig jaar) toenam.

Het Actuarieel Genootschap publiceerde op 30 augustus 2010 de zogeheten AG-Prognosetafel 2010-2060. Naast de landelijke trends en prognose ontwikkelt het deel-nemers bestand van Pensioenfonds Horeca & Catering. De deel nemers van het fonds bleken, net als de landelijke trend van de gehele bevolking, ouder te worden dan voor heen. Wel bleek uit een analyse van de periode 2006 tot en met 2009 dat de deelnemers op dit moment minder oud worden dan het landelijke gemiddelde (een hogere sterftekans). Dit betekent voor Pensioenfonds Horeca & Catering dat de toekomstige levensverwachting van onze deelnemers lager ligt dan de AG-Prognosetafel 2010-2060 veronderstelt.

Het bestuur van Pensioenfonds Horeca & Catering besloot al in 2010 om bij de vaststelling van de technische voor zieningen rekening te houden met fonds specifieke overlevingskansen. Pensioenfonds Horeca & Catering vulde daarnaast het onderzoek naar de fondsspecifieke ervaringssterfte in 2011 aan met gegevens over 2010. Dit leidde niet tot wijziging van de grondslagen voor de technische voor zieningen.

Uitsplitsing dekkingsgraadontwikkelingDe beleggingen lieten in 2011 herstel zien. Ondanks de aanhoudende onrust op de financiële markten als gevolg van de eurocrisis was sprake van een rendement over 2011 van 1,2% exclusief renteafdekking (inclusief rente-afdekking 14,4%).

Tabel: Globale analyse ontwikkeling dekkingsgraad 2011 in

procentpunten

Dekkingsgraad eind 2010 104,5%

Wijziging marktrente - 18,8%

Rentetoevoeging 12,8%

Toevoeging pensioenopbouw 2,6%

Wijziging actuariële grondslagen - 0,6%

Dekkingsgraad eind 2011 100,5%

Herstelplan en herstelAls gevolg van een wereldwijde kredietcrisis en de daarop volgende, eveneens wereldwijde, recessie verslechterde de financiële positie van Pensioenfonds Horeca & Catering gedurende 2008. Met een dekkingsgraad van 93% ultimo 2008, terwijl Pensioenfonds Horeca & Catering vanuit toezichtvereisten een minimale dekkingsgraad van 104,1% moest hebben, bevond het fonds zich in een situatie van dekkingstekort. Als gevolg hiervan diende het fonds het wettelijk verplichte (gecombineerde) lange- en kortetermijn-herstelplan in bij de Nederlandsche Bank. De Nederlandsche Bank stemde op 30 juli 2009 in met het (gecombineerde) lange- en kortetermijnherstelplan van Pensioenfonds Horeca & Catering.

Inhoud herstelplan De belangrijkste maatregelen die in het herstelplan zijn opgenomen, zijn:a) er vindt geen toeslagverlening uit overrendement

plaats in de jaren 2009 en 2010;

18

b) om toeslagkansen na afloop van de pensioenovereen-komst (2007-2011) te laten toenemen, wordt in 2010 en 2011 een additionele bijdrage opgelegd. Dit betekent dat zowel werkgevers als werknemers een additionele bijdrage voldoen (omgerekend 2,5% van de pensioen-grondslag als extra bijdrage);

c) gedurende de resterende looptijd van de pensioen-overeenkomst (tot en met 2011) blijft vorming van een bestemmingsreserve voor pensioenverbetering achterwege. Een eventueel verschil tussen de feitelijke premie en de kostendekkende premie als gevolg van een hogere marktrente dan de voor de feitelijke premie gehanteerde rekenrente van 3,5% komt daarmee ten goede aan het vrije vermogen. Na afloop van de pensioen overeenkomst wordt beoordeeld of op basis van de gemiddelde marktrente over genoemde periode alsnog een bestemmingsreserve kan worden gevormd over deze periode. Dit met inachtneming van de mogelijk-heden en (rand)voorwaarden die het herstel plan en de flankerende wet- en regelgeving bieden. Een dergelijke bestemmingsreserve komt in dat geval ten goede aan pensioenverbetering van die deelnemers die in de betreffende jaren premie hebben betaald.

Uitvoering herstelmaatregelenToeslagverlening zoals bedoeld onder a) is niet verleend.

Ten aanzien van de additionele bijdrage onder b) geldt het volgende: in het horecabedrijf voert de Stichting Over-gangs regeling vervroegd uittreden voor het Horecabedrijf (SOHOR) VUT-regelingen uit. SOHOR had meer middelen beschikbaar dan noodzakelijk voor het doen van uitkeringen. Het bestuur van SOHOR besloot tot aanwending van het overschot van middelen. Tegelijkertijd vroeg het bestuur van Pensioenfonds Horeca & Catering een additionele herstelbijdrage (€ 38 miljoen voor 2010 en € 38 miljoen voor 2011). Sociale partners in het horecabedrijf gaven aan (een deel van) het genoemde overschot van middelen in SOHOR op pragmatische wijze aan te wenden als additionele herstelbijdrage. Besluitvorming ten aanzien van deze wijze van aanwending van het overschot van SOHOR is afgestemd met het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de Belastingdienst enerzijds en met de besturen van SOHOR en Pensioenfonds Horeca & Catering anderzijds. In september 2010 is de additionele herstelbijdrage voor 2010 ontvangen, eind december 2010 de additionele bijdrage voor 2011. In nauw overleg met sociale partners in de contractcateringbranche is overeengekomen dat de additionele bijdrage die in 2010 al was verschuldigd in 2011 is geheven. Omgerekend naar een premiepercentage van de pensioengrondslag is in 2011 5% over de pensioen-

grondslag geheven bij wijze van additionele bijdrage. In de jaarrekening werd de additionele bijdrage voor de contractcateringbranche die toe te rekenen was aan 2010 reeds als vordering opgenomen. In 2010 respectievelijk 2011 komt de totale bijdrage uit de beide bedrijfstakken neer op een positief effect van 2%-punt op de dekkingsgraad.

Ten aanzien van de bestemmingsreserve onder c) kan worden opgemerkt dat de ontwikkeling van de markt-rente zodanig is dat de premies over de jaren 2008 tot en met 2011 kostendekkend zijn. Vanwege de financiële positie van het fonds eind 2011 besloot het bestuur de besluitvorming aan te houden tot de dekkingsgraad de grens van het vereist eigen vermogen bereikt.

Informatieverstrekking over herstelmaatregelenPensioenfonds Horeca & Catering informeerde werkgevers en deelnemers in 2009, kort nadat de Nederlandsche Bank het herstelplan goedkeurde, over de financiële positie van het fonds, het herstelplan en de consequenties hiervan. Ook verstrekte het fonds informatie over de wijze waarop de bedrijfstak horeca de additionele herstelbijdrage in de jaren 2010 en 2011 opbracht. Werkgevers en deelnemers in de contractcateringbranche ontvingen in december 2010 informatie over de extra herstelbijdrage in 2011. Maande-lijks publiceert Pensioenfonds Horeca & Catering de dekkingsgraad op de website van het fonds, www.phenc.nl.

Pensioenfonds Horeca & Catering evalueert het herstel-plan jaarlijks. Uit de evaluatie per 31 december 2011 volgde dat op dat moment geen aanvullende maatregelen nodig waren ten opzichte van het herstelplan.

Ontwikkeling dekkingsgraadEind 2011 bedroeg de dekkingsgraad van Pensioenfonds Horeca & Catering 100,5%. Dit is net hoger dan de dekkings graad van 99,5% die het fonds volgens het herstelpad op basis van het goedgekeurde herstelplan op 31 december 2011 moest hebben. De grafiek op de volgende pagina presenteert de dekkingsgraad van het afgelopen jaar (rode lijn). Daarin staat ook het herstelpad volgens het herstelplan (oranje lijn). De staafdiagrammen op de achter grond van de grafiek geven het vermogen (donker-blauw) weer ten opzichte van de technische voorzieningen (licht blauw). De onderste stippellijn (B) geeft de grens van het minimaal vereist eigen vermogen weer. De bovenste stippellijn (A) staat voor het vereist eigen vermogen. Sinds de goedkeuring van het herstelplan in 2009 werden de grondslagen voor de technische voorzieningen zwaarder. Ondanks het effect van de stijgende levens-verwachting op de technische voorzieningen liep

19

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

Pensioenfonds Horeca & Catering op 31 december 2011 licht voor op het herstelplan. Tegelijkertijd blijkt uit de ont wikkeling van de dekkingsgraad in 2011 dat het herstel een aantal maanden achter bleef bij het uitgezette herstel-pad. De stand eind 2011 is enigszins positief beïnvloed van wege de door de Nederlandsche Bank voorgeschreven alternatieve rente termijnstructuur. Waar normaal gespro-ken de rentecurve geldt van 31 december 2011, hanteerde het fonds per eind 2011 het driemaands gemiddelde. Het positieve effect bedroeg 4%-punt van de dekkingsgraad. Hoewel op dit moment geen aanvullende herstelmaat-regelen nodig zijn, maakt de ontwikkeling in 2011 duidelijk dat de weg naar het ingezette herstel - als gevolg van de aanhoudende onrust op de financiële markten - broos is. Dit blijkt ook uit het feit dat de financiële positie eind juni 2011 drie kwartaaleinden boven de grens van 104,1% ver keerde. Op dat moment was het fonds kortdurend uit het korte termijn herstel. Op 11 augustus 2011 moest het fonds echter weer een melding maken aan de Nederlandsche Bank dat opnieuw sprake was van een

korte termijnherstelsituatie. Ook hieruit blijkt dat aan-vullende maatregelen in de toekomst noodzakelijk kunnen blijken.

WaardeoverdrachtDe dekkingsgraad van Pensioenfonds Horeca & Catering was in september 2011 lager dan 100%. Op grond van wettelijke bepalingen mag een pensioenfonds in dergelijke situaties niet meewerken aan inkomende en uitgaande waardeoverdrachten. Het wettelijk recht op waardeoverdracht van een (gewezen) deelnemer wordt opgeschort tot het moment dat een pensioenfonds de technische voorzieningen weer door waarden heeft gedekt (100% of hogere dekkingsgraad). Als de dekkings-graad op de laatste dag van een maand 100% of hoger is, vindt waardeoverdracht plaats vanaf de eerste dag van maand daarop. Om een waardeoverdracht te kunnen realiseren is het ook noodzakelijk dat de andere pensioen-uitvoerder aan waardeoverdracht mag meewerken.

Grafiek: Ontwikkeling dekkingsgraad in 2011

Grafiek: Historische dekkingsgraad*

jan. feb. mrt. apr. mei juni juli aug. sep. okt. nov. dec.

2.000

2.500

3.000

3.500

4.000

4.500

5.000

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

110

120

in €

mln

.

Vermogen

Technische voorzieningen

Dekkingsgraad

Herstelpad

A: Dekkingsgraad bij vereist eigen vermogen (119,0%)

B: Dekkingsgraad bij minimaal vereist eigen vermogen (104,1%)

19961995

19971998

19992000

20012002

20032004

20052006

20072008

20092010 2011

80%

90%

100%

110%

120%

130%

140%

150%

* vanaf 2006 gebaseerd op FTK, daarvoor APP.

20

Het beleggingsbeleid van het fonds richt zich op een zorgvuldige afweging tussen

risico en rendement om de pensioen uitkeringen op korte en lange termijn veilig

te stellen. Op basis van de uitkomsten van een ALM-studie bepaalt het fonds de

strategie voor de langere termijn. Met de onzekerheden op de financiële markten

is het van belang bewust te blijven van deze langetermijn strategie. Het vast-

stellen van beleggings overtuigingen draagt daaraan bij. Naast een weloverwogen

langetermijnstrategie is Pensioenfonds Horeca & Catering zich bewust van de

invloed van actuele ontwikkelingen op het beleggingsbeleid op de kortere

termijn. Dit vereist een actieve houding, een zorgvuldige monitoring van de

externe vermogensbeheerders en een gedegen besluitvormingsproces.

Zo verkocht Pensioenfonds Horeca & Catering in 2011 stapsgewijs belangen in

Franse staatsobligaties en kocht het fonds Nederlandse en Duitse staatsobligaties

aan. Daarmee reageerde Pensioenfonds Horeca & Catering op ontwikkelingen

als gevolg van de euro crisis. Verder besloot het bestuur in 2011 75% van de

technische voor zieningen af te dekken in plaats van 75% van de dekkingsgraad.

BeleggingsbeleidPensioenfonds Horeca & Catering hanteert een aantal uitgangspunten voor de invulling van het beleggings-beleid en het vermogensbeheer. In 2011 hield het bestuur, in overleg met de beleggingsadviescommissie, deze uitgangs punten opnieuw tegen het licht. Dit resulteerde in het vaststellen van een aantal beleggingsovertuigingen. Zij vormen de basis voor de governance, verantwoordelijk-heden en beleggingsprocessen. Dit draagt bij aan een bewuste besluitvorming in overeenstemming met het strategische beleid op basis van de uitkomsten van de ALM-studie.

De beleggingsovertuigingen hebben betrekking op een drietal gebieden: aannames over financiële markten, de eigen organisatie en duurzaamheid.

Aannames financiële markten• Het fonds loopt bewust marktrisico (als bron van

rende ment) daar waar het beloond wordt en neemt geen actieve beleggingsbeslissingen op basis van een marktvisie.

• Diversificatie over beleggingscategorieën, vermogens-beheerders en beleggingsstijlen voegt waarde toe door het verbeteren van de risico/rendementsverhouding.

• Het fonds kiest voor passief beheer, tenzij de sterke overtuiging bestaat dat actief beheer structureel waarde kan toevoegen.

Eigen organisatie• Beste vermogensbeheerder per beleggingsmandaat.• Uitvoeringsorganisatie en bestuur moeten dezelfde

belangen delen. Het fonds werkt daarom met zijn eigen fiduciaire manager: de uitvoeringsorganisatie.

Vermogensbeheer en ontwikkelingen 21

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

• Transparantie en consistentie in de beleggingen, in beleggingsproces en in kostenstructuur zijn van belang. Het verwachte netto-rendement en risicoverbetering zijn echter belangrijker dan de kosten bij een beleggingskeuze.

Duurzaamheid • Maatschappelijk verantwoord beleggen is de verant-

woordelijkheid van het fonds. Bovenal verbetert het integreren van duurzaamheidscriteria in de portefeuille de risico/rendementsverhouding.

Pensioenfonds Horeca & Catering is zich nadrukkelijk bewust dat bij actief beheer hogere kosten horen dan bij passief beheer. En dat actief beheer aanzienlijk meer governance-inspanningen vergt van het bestuur en de uitvoerings-organisatie. Een aantal beleggingscategorieën kan per definitie niet passief worden beheerd (bijvoorbeeld private equity, direct vastgoed en hypotheken), terwijl het fonds in verband met diversificatie hierin wel in wenst te beleggen.

Strategische beleggingsallocatiePensioenfonds Horeca & Catering streeft ernaar eens in de drie jaar het beleid te herijken door middel van een ALM- en risicobudgetstudie. Door de snelheid van ontwikkelingen op financiële markten liet het bestuur eind 2011 opnieuw een ALM-studie verrichten. De uitkomst van deze studie is een strategische beleggingsallocatie waarbij een verant-woorde afweging tussen premiebeleid, indexatiebeleid en het risico op onderdekking is gemaakt. Uit deze studie

kwam naar voren dat de in 2004 vastgestelde en in de ALM-studies van 2007 en 2009 herbevestigde beleggings-allocatie ook in de jaren 2012 en daarna uit strategisch oogpunt de optimale portefeuilleverdeling is voor de pensioenregeling. Deze beleggingsallocatie is vast-gesteld op 50% zakelijke waarden (exclusief vastgoed), 40% vast rentende waarden en 10% vastgoed.

In 2009 is besloten het renterisico structureel af te dekken ten opzichte van de dekkingsgraad. Naar aanleiding van de ALM-studie 2011 is besloten vanaf 2012 het renterisico strategischaf te dekken ten opzichte van de technische voorzieningen.

Pensioenfonds Horeca & Catering dekt het valutarisico van de beleggingsportefeuille voor 85% tot 90% af. In bepaalde gevallen wordt het valutarisico bewust open gelaten. Dit gebeurt onder meer bij beleggingen in vreemde valuta waarbij het afdekken van het valutarisico praktisch zeer lastig en/of bijzonder kostbaar is. Het gaat in de praktijk om circa 10% tot 15% van de beleggingsportefeuille. Het open laten van dit risico heeft daarom naar ver-wachting geen significante invloed op het risicoprofiel van Pensioen fonds Horeca & Catering of op de buffers die de Nederlandsche Bank voorschrijft. Bovendien kan het openlaten van een deel van het valutarisico een positief diversificerend effect hebben.

22

2011In 2011 richtte Pensioenfonds Horeca & Catering afzonder-lijke mandaten in voor obligaties opkomende markten en global high yield. Het fonds voerde deze wijziging door naar aanleiding van de risicobudgetstudie 2010. Na uitvoerig onderzoek stelde het bestuur in 2011 Stone Harbor aan als vermogensbeheerder voor obligaties opkomende markten en MacKayShields als vermogensbeheerder voor global high yield.

Op macro-economisch vlak was 2011 vooral het jaar van zorgen over de Europese overheidsfinanciën. Pensioenfonds Horeca & Catering belegt een deel van het vermogen in Europese staatsobligaties en koos er bewust voor om alleen te beleggen in Europese landen met de hoogste krediet-waardigheid.

In het verslagjaar besteedde het bestuur ook aandacht aan de procedure voor het selecteren, aanstellen, monitoren en ontslaan van externe vermogensbeheerders. De procedure is uitgesplitst in een leidraad en een procesbeschrijving. Daarnaast paste het bestuur, in overleg met de beleggings-adviescommissie, de leidraad aan met onder meer: • een verduidelijking van de besluitvormingsprocedure

en explicitering van de verwachtingen van de uitvoerings organisatie, de beleggingsadviescommissie en het bestuur;

• een concretisering van de risicomanagementfunctie; • een toelichting op de risico-elementen;• de uitwerking van een noodscenario.

Een van de beleggingsovertuigingen van Pensioenfonds Horeca & Catering betreft de verantwoordelijkheid van het fonds om maatschappelijk verantwoord te beleggen. Het fonds vindt het belangrijk om hier actief invulling aan te geven. In 2008 leidde dit tot het invoeren van een uitsluitingenbeleid. Pensioenfonds Horeca & Catering vermijdt bijvoorbeeld beleggingen in bedrijven die vormen van kinderarbeid toestaan.

Eind 2011 stelde Pensioenfonds Horeca & Catering het beleggingsplan voor 2012 op. De belangrijkste onderwerpen van het beleggingsplan zijn:• het verrichten van een risicobudgetstudie 2012;• het onderzoeken van de bijdrage van private equity

aan de doelstellingen van het fonds;• het desgewenst verstrekken van een tweede mandaat

Clean Tech Private Equity aan Robeco SAM.

BeleggingsadviescommissiePensioenfonds Horeca & Catering heeft sinds 2009 een beleggingsadviescommissie. De beleggingsadvies commissie adviseert het bestuur over het gehele beleggings beleid en neemt daarbij ook de beleggingsuitvoering kritisch onder de loep.

Gedurende 2011 was de beleggingsadviescommissie actief betrokken bij het beleggingsbeleid. Zo adviseerde de beleggingsadviescommissie het bestuur inzake:• de beleggingsovertuigingen;• de uitgangspunten in de eind 2011 verrichte ALM-studie;• de aanstelling van nieuwe vermogensbeheerders;• de structuur van de renteafdekkingstrategie;• de aanpassingen in de procedure voor het selecteren,

aanstellen, monitoren en ontslaan van externe vermogensbeheerders.

Daarnaast had de beleggingsadviescommissie in 2011 een actieve adviserende rol bij het besluit om de portefeuilles Europese staatsobligaties en Europese inflatiegerelateerde obligaties te herschikken, in verband met verdere risico beheersing.

Tenslotte leverde de beleggingsadviescommissie belangrijke input voor het beleggingsplan 2012.

Rendementen 2011Het totaalrendement op de beleggingen was in 2011 1,2% exclusief renteafdekking (14,4% inclusief renteafdekking). De performance van de vergelijkende benchmark (ook wel normrendement genoemd) bedroeg 0,9%, waardoor exclusief swaps een outperformance van 0,23% is behaald. De rendementscijfers zijn onafhankelijk berekend.

Tabel: Ontwikkelingen diverse beleggingscategorieën

Pensioenfonds Horeca & Catering 2011

Totaal beleggingen incl. swaps 14,4%

Totaal beleggingen excl. swaps 1,2%

Aandelen -6,5%

Converteerbare obligaties -6,3%

Private equity 24,2%

Grondstoffen -15,2%

Beursgenoteerd onroerend goed -9,1%

Niet-beursgenoteerd onroerend goed 2,6%

Vastrentende waarden 10,6%

23

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

Het verloop van de historische rendementen van de beleggingsportefeuille van Pensioenfonds Horeca & Catering is in onderstaande grafiek weergegeven.

De beleggingsportefeuille bestaat uit zakelijke waarden, onroerend goed en vastrentende waarden. Onder beleggin-gen in zakelijke waarden vallen aandelen, converteerbare

obligaties, private equity en grondstoffen. De vastrentende waarden bestaan uit obligaties en hypotheken. De weging van de verschillende categorieën wordt in de onderstaan-de tabel afgezet tegen de normportefeuille. Aan het eind van het verslagjaar zijn zakelijke waarden licht overwogen en is onroerend goed licht onderwogen ten opzichte van de normportefeuille.

-30%

-20%

-10%

0%

10%

20%

30%

19961997

19981999

2000

20012002

20032004

20052006

2007

2008

20092010 2011

Portefeuille Norm (in € 1.000) (in %) (in %)Zakelijke waarden 2.067.076 50,2 50,0

• Aandelen 1.611.222 39,2 39,0

• Converteerbare obligaties 83.536 2,0 2,0

• Private equity 178.653 4,3 4,0

• Grondstoffen 193.665 4,7 5,0

Onroerend goed 401.613 9,8 10,0

Vastrentende waarden 1.644.865 40,0 40,0

• Obligaties 1.435.600 34,9 35,0

• Hypotheken 209.265 5,1 5,0

Totaal belegd vermogen (exclusief swaps) 4.113.554 100,0 100,0

Swaps 202.148

Totaal belegd vermogen (inclusief swaps) 4.315.702 100,0 100,0

Tabel: Omvang en samenstelling van de beleggingsportefeuille ultimo 2011

Exclusief swap(tion)s

Inclusief swap(tion)s

Grafiek: Historische rendementen beleggingsportefeuille Pensioenfonds Horeca & Catering

In de kerncijfers en het bestuursverslag worden de beleggingscategorieën (vermogen en resultaat) gepresenteerd conform de wijze waarop het (strategisch) beleggingsbeleid is vormgegeven. Als gevolg van afwijkende toerekening van de beleggingen aan de

verschillende beleggingscategorieën in dit (strategisch) beleggingsbeleid ten opzichte van de presentatie in de jaarrekening is geen directe aansluiting tussen de beleggingen volgens deze opstelling en de toelichting in de jaarrekening te maken.

24

De portefeuille zakelijke waardenVoor aandelen was 2011 een moeilijk jaar. Aanvankelijk begon het jaar optimistisch met signalen van een doorzettend economisch herstel en aanhoudende winstgroei in het bedrijfsleven. Gedurende het tweede kwartaal werd duidelijk dat de economische groei toch afzwakte. Duidelijk werd ook dat de omvang van de schulden in de Verenigde Staten en met name in Europa voor problemen bleven zorgen.In de zomer van 2011 worstelden Amerikaanse politici met de verhoging van het schuldenplafond en besloot krediet beoordelaar Standard & Poor’s tot een historische afwaardering van de Amerikaanse kredietwaardigheid.

Aandelenmarkten reageerden slecht op dit nieuws en het derde kwartaal daalden beurzen wereldwijd met gemiddeld 10%. Pas gedurende het laatste kwartaal trad weer enig herstel op. Uiteindelijk presteerden Amerikaanse beurzen het best in de categorie zakelijke waarden en wisten sommige Amerikaanse indices zelfs een licht positief rendement te behalen over 2011. Slechter verging het de Europese beurzen en de beurzen in opkomende markten. Zij daalden tussen de 7 en 15% in waarde.

De aandelenportefeuille van Pensioenfonds Horeca & Catering behaalde over 2011 uiteindelijk een negatief rendement van -6,5%, inclusief het resultaat van de

afdekking van het valutarisico binnen de aandelen-portefeuille. De benchmark die het fonds hanteert, waarbij het valutarisico is afgedekt naar euro’s, behaalde een totaalrendement van -7,3%.

De portefeuille zakelijke waarden bevat ook private equity beleggingen, voornamelijk in Noord-Amerika en Europa. Aan het eind van het verslagjaar bedroeg deze categorie 4,3% van de totale beleggingsportefeuille. Na goede rendementen in 2010, was ook 2011 een goed jaar voor beleggingen in private equity. De eerste twee kwartalen van 2011 stonden in het teken van toenemende activiteit in de markt voor private equity. Dit uitte zich onder meer in de positieve herwaarderingen binnen de diverse porte-feuilles. In de tweede helft van 2011 leek ook binnen private equity sprake te zijn van een vertraging in de activiteit. Het rendement op private equity over 2011 bedroeg bruto 24,2% (netto 19,8%) en kwam daarmee 21,8% hoger uit dan de benchmark. De benchmark voor private equity is het driemaands Euribor-tarief plus 1%.

De portefeuille converteerbare obligaties liet een rende-ment van -6,3% zien, 2,1% lager dan het rendement op de benchmark van -4,2%. In 2011 was de portefeuille relatief overwogen in conjunctuurgevoelige beleggingen. Dit is de belangrijkste reden voor de negatieve afwijking ten opzichte van de benchmark.

Noord-Amerika (42%)

Europa eurolanden (16%)

Europa niet-eurolanden (15%)

Opkomende markten (14%)

Azië ontwikkelde markten (13%)

Figuur: Regioverdeling aandelen ultimo 2011 Figuur: Regioverdeling converteerbare obligaties ultimo 2011

Europa (54%)

Noord-Amerika (30%)

Japan (5%)

Azië (excl. Japan) (11%)

Exclusief swap(tion)s

Inclusief swap(tion)s

25

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

Net als aandelenmarkten reageren ook grondstofprijzen op de economische ontwikkelingen en vooruitzichten. De verschillen tussen de prijsontwikkelingen van individuele grondstoffen waren in 2011 groot. De prijs van olie steeg 15% ten opzichte van eind 2010. De aardgasprijs daalde daarentegen met 33%. Goud bleek in 2011 opnieuw een goede investering en steeg met 14%. Industriële materia-len, zoals aluminium en koper, verloren veel waarde. Evenals de prijzen van agrarische producten. Dit alles resulteerde in een negatief rendement op de grondstof-fenportefeuille van -15,2%. Daarmee bleef deze categorie 0,5% achter op de benchmark.

De portefeuille vastrentende waardenDe portefeuille vastrentende waarden bestaat uit een obligatie- en een hypothekenportefeuille. Het rendement op de portefeuille vastrentende waarden bedroeg in 2011 10,6%. Het benchmarkrendement bedroeg 10,7%. De allo caties naar Europese staatsobligaties en inflatie-gerelateerde obligaties hadden een positief effect.

Gedurende 2011 richtte Pensioenfonds Horeca & Catering afzonderlijke mandaten in voor obligaties opkomende markten en global high yield. Uit het oogpunt van verdere risicobeheersing besloot het fonds om de belangen in Franse nominale staatsobligaties stapsgewijs te verkopen ten gunste van Nederlandse en Duitse staatsobligaties. Ook bracht Pensioenfonds Horeca & Catering de positie in Franse inflatiegerelateerde obligaties fors terug.

Het verschil op Europese obligatiemarkten was bijzonder groot. Na een eerdere sterke stijging van rentepercentages op obligaties uit Griekenland, Portugal en Ierland, stegen in 2011 ook de rentes op Spaanse en Italiaanse obligatie-leningen. Daarnaast stond de kredietwaardigheid van landen als België en Frankrijk ter discussie. Dit leidde tot een grotere vraag naar staatsobligaties van ’veilige landen’ als Nederland en Duitsland. Kredietbeoordelaar Standard & Poor’s waarschuwde eind 2011 dat ook deze kernlanden mogelijk hun hoogste kredietstatus kunnen verliezen. Mede door deze vlucht naar veiligheid stegen de beleg-gingen in vastrentende waarden van Pensioenfonds Horeca & Catering in waarde.

De hypothekenportefeuille bestaat geheel uit Nederlandse hypotheken met een laag risicoprofiel. Op de hypotheken-portefeuille behaalde Pensioenfonds Horeca & Catering, mede als gevolg van de daling van de korte- en middellange-termijnrente, in 2011 een rendement van 4,5% (benchmark-rendement: 5,2%). Hypotheken worden gewaardeerd tegen de risicovrije rentecurve plus een risico-opslag. De rente-curve daalde sterker dan de hypotheekrentetarieven. Dat zorgde voor een negatief relatief rendement. In 2011 handhaafde Pensioenfonds Horeca & Catering het percen-tage zakelijke hypotheken op 60% en het percentage woninghypotheken op 40%.

De portefeuille onroerend goedDe portefeuille onroerend goed bestaat uit beleggingen in indirect (beursgenoteerd) wereldwijd vastgoed en direct (niet-beursgenoteerd) Nederlands vastgoed. In 2011 behaalde Pensioenfonds Horeca & Catering op de portefeuille met direct onroerend goed een positief rendement van 2,6% (netto 2,2%), tegenover een rendement op de benchmark van 3,6%. De beleggingen in kantoren, bedrijfsruimten en woningen behaalden negatieve relatieve rendementen. De beleggingen in winkels droegen positief bij aan het relatieve rendement.

De daling van veel aandelenmarkten in 2011 werd ook zicht baar in een waardedaling van indirect vastgoed. Het rendement op de portefeuille indirect onroerend goed bedroeg -9,1% (benchmarkrendement: -7,2%). De selectie van beleggingen in het Verenigd Koninkrijk, Australië en Japan en de overwogen posities in de meer cyclische sec toren droegen bij aan de negatieve relatieve performance.

Nederland (35%)

Duitsland (34%)

Verenigde Staten (12%)

Frankrijk (6%)

Oostenrijk (4%)

Finland (1%)

Verenigd Koninkrijk (1%)

Overig (7%)

Figuur: Regioverdeling vastrentende waarden ultimo 2011

26

Figuur: Portefeuille onroerend goed ultimo 2011

Afdekking renterisicoHet bestuur besloot in 2009 om het belangrijkste risico van het fonds, het renterisico, structureel voor 75% af te dekken. Met deze afdekking verving het fonds de in september 2006 geïntroduceerde renteafdekkingsstrategie door middel van swaptions.Dit gebeurt enerzijds door een allocatie van 20% van de beleggingen naar langlopende euro-staatsobligaties. Ook houdt het fonds rekening met een allocatie van 5% naar Nederlandse hypotheken. Om tot 75% afdekking van het renterisico te komen maakt Pensioenfonds Horeca & Catering gebruik van swaps. Het fonds implementeert de swaps als overlay en deze maken derhalve geen deel uit van de normportefeuille. Voor herbalancering hanteert het fonds een bandbreedte van +/- 5% rondom de 75%-norm. Voor een goede aansluiting op de looptijdstructuur van de verplichtingen hanteert Pensioenfonds Horeca & Catering swaps in zes à acht verschillende looptijdsegmenten. De gecombineerde waarde van de swaps bedroeg eind 2011 € 493,1 miljoen meer dan aan het begin van het verslagjaar. De bijdrage van de renteswaps aan het totaalrendement van 14,4% was groot. De daling van de langetermijnrente was de belangrijkste oorzaak voor de stijging van de swaps.Het bestuur verrichtte in 2011 een ALM-studie. Doelstelling van deze ALM-studie was onder andere een beoordeling van de effectiviteit van de bestaande renteafdekkings-

strategie. De actuele economische ontwikkelingen en de financiële positie van het fonds waren daarbij nadrukkelijk punten van aandacht. Op basis van de resultaten van deze studie besloot het bestuur vanaf 2012 het risico ten opzichte van de technische voorzieningen af te dekken (in plaats van ten opzichte van de dekkingsgraad). De strategie is daar mee eenvoudiger te implementeren, te monitoren, leidt tot minder transacties en is daarmee nog beter te beheersen.

Z­scorePensioenfonds Horeca & Catering hanteert voor alle onderdelen van de beleggingsportefeuille benchmarks en doelstellingen. De normportefeuille voor het totale fonds wordt hiervan afgeleid. De z-score is een maatstaf voor het feitelijk behaalde rendement van de beleggings-portefeuille ten opzichte van het normrendement. In beide rendementen worden de uitvoeringskosten van het vermogensbeheer betrokken, zodat het gaat om netto-rendementen. Als het netto feitelijk rendement hoger is dan het netto normrendement ontstaat een positieve z-score. De z-score van het pensioenfonds over 2011 is 0,05%. Dit betekent dat de beheerders gemiddeld beter dan de benchmark presteerden.

PerformancetoetsOp grond van het Vrijstellings- en boetebesluit Wet Bpf 2000 is het fonds verplicht werkgevers, als zij daarom verzoeken, vrijstelling van de verplichtstelling te verlenen als het pensioenfonds niet voldoet aan de vastgestelde norm voor de zogenaamde performancetoets. Deze verplichting geldt als de performancetoets een uitkomst heeft die lager is dan nul. De performancetoets is afgeleid van de jaarlijkse z-score. De performancetoets wordt samen gesteld door de som van de z-scores van de afgelopen vijf jaar te delen door de wortel van dit aantal jaren en hier 1,28 bij op te tellen. De uitkomst van de performancetoets voor het jaar 2011 is 0,85%. Met deze uitkomst voldoet Pensioenfonds Horeca & Catering over 2011 aan de norm voor de performancetoets.

Kantoren (22%)

Winkels (42%)

Woningen (19%)

Overig (17%)

27

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

”

“Betrouwbaarheid en efficiëntie staan in de uitvoering

voorop. Voor werkgevers is het belangrijk dat we tijdig

en juist de premies vaststellen. Voor deelnemers is het

belangrijk dat hun pensioen correct is vastgesteld.

Maar pensioenbeheer is meer. Voor deelnemers moet

duidelijk zijn wat wij hebben geregeld, welke risico’s er

zijn en wat zijzelf of samen met hun werkgever kunnen

regelen. Niet in vaktaal, maar in begrijpelijke taal, kort

en bondig. En daar werken we dan ook aan. Door on­

derzoeken onder onze deelnemers krijgen we beter in­

zicht in wie de deelnemers zijn en wat zij belangrijk

vinden. Worden wij bewuster wat hen beweegt en

kunnen wij hen bewuster maken van hun pensioen.

Dat allemaal volgens ons motto: pensioen is van én

voor de bedrijfstakken.

Pensioenbeheer valt of staat met goede communicatie

Frank Jansen, bestuurslid

28

Premie 2011Bij aanvang van de pensioenovereenkomst per 1 januari 2007 werd de doorsneepremie voor een termijn van vijf jaar vast-gesteld op 14,3% van de pensioengrondslag. Deze premie bood ook in 2011 voldoende ruimte om een opbouw van 1,5% over de pensioengrondslag te realiseren. Over het verslag-jaar bedroeg de kostendekkende premie namelijk 14,2% van de pensioengrondslag. Deze kostendekkende premie is gebaseerd op de rentetermijnstructuur ultimo 2010.

In het kader van het herstelplan van Pensioenfonds Horeca & Catering was in 2011 (net als in 2010) een additionele herstelbijdrage van toepassing. Deze herstelmaatregel moet de toeslagkansen na afloop van de pensioenovereenkomst (eind 2011) laten toe-nemen. Dit leidde tot een herstelbijdrage van 1,25% van de pensioengrondslag door werknemers en 1,25% van de pensioengrondslag door werkgevers in de jaren 2010 en 2011. De uitvoering van deze herstelbijdrage verschilde per sector. De contractcateringbranche besloot de volledige herstelbijdrage in 2011 te voldoen. Daarom betaalden werknemers en werkgevers in de contract-cateringbranche in 2011 ieder een herstelbijdrage van 2,5%

van de pensioengrondslag. Sociale partners in de horeca-branche betaalden de herstelbijdrage op een andere manier. Zowel in 2010 als in 2011 voldeed de horecabranche de herstel bijdrage aan het fonds. Dit vond plaats door een additionele storting vanuit (een deel van) het overschot van middelen van de SOHOR (VUT-stichting voor de horecasector).

Kostendekkendheid premie 2011 Het bestuur van Pensioenfonds Horeca & Catering moet jaarlijks een kostendekkende premie vaststellen. In 2010 verzocht Pensioenfonds Horeca & Catering de sociale partners in het horecabedrijf om aanvullende middelen, ter hoogte van € 20 miljoen, om de pensioenpremie voor het jaar 2011 op een ten minste kostendekkend niveau te kunnen houden. Het bestuur van SOHOR constateerde in november 2010 dat ultimo 2010 sprake zou zijn van overtollige middelen. De stichting gaf bij de sociale partners in het horecabedrijf aan deze overtollige middelen aan de bedrijfstak terug te willen geven. Het bestuur van SOHOR besloot op 2 maart 2011, op verzoek van de sociale partners in het horecabedrijf, een bedrag van € 20 miljoen te restitueren aan de bedrijfstak.

Het jaar 2011 was het laatste jaar van de pensioenovereenkomst 2007 - 2011.

Dit leidde tot een beoordeling van de bestemmingsreserve 2008 - 2011. Alhoewel

het bestuur over 2007 een bestemmingsreserve aanwendde ter pensioenverbetering,

besloot het bestuur voor 2008 tot en met 2011 het einde van de overeenkomst af

te wachten om te bezien of een pensioenverbetering (ondanks het van toepassing

zijnde herstelplan) mogelijk was. Dit bleek eind 2011 niet het geval. Het bestuur

besloot de besluit vorming aan te houden tot de dekkingsgraad de grens van het

vereist eigen vermogen bereikt. Het fonds besteedde - ter verbetering van de dienst-

verlening aan deelnemers - aandacht aan zoekacties, versnelling van informatie-

verstrekking, campagnes ter verbetering van pensioenbewustzijn en optimalisering

van de gegevenslogistiek.

Pensioenbeheer 29

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

Deze gelden werden direct ter beschikking gesteld aan het pensioenfonds. Over dit bedrag van € 20 miljoen heeft goed overleg met de Belastingdienst plaatsgevonden zodat de storting geen fiscale consequenties zou hebben voor aangesloten werkgevers, werknemers en de betrokken stichtingen.Sociale partners in de contractcateringbranche kwamen een additionele bijdrage overeen van 0,27% voor werkgevers en 0,27% voor werknemers over de pensioengrondslag in de jaren 2012 en 2013. In totaal gaat het om een bedrag van - naar verwachting - € 2,2 miljoen.

Tegen het einde van 2011 bleek dat de additionele, vrijwillige bijdrage inzake de kostendekkendheid in 2011 niet nodig was. Het bestuur van Pensioenfonds Horeca & Catering besloot bij de vaststelling van de kostendekkende premie voor 2012 het bedrag aan te wenden voor de kostendekkend heid in 2012 om zo te voorkomen dat de verwerving van pensioen-aanspraken over 2012 eventueel (neerwaarts) zou moeten worden aangepast tot zo’n niveau dat de premie ten minste kostendekkend zou zijn.

Toeslagverlening uit premieopslag in 2011De doorsneepremie bevat een opslag van 0,9%-punt voor de jaarlijkse onvoorwaardelijke toeslagverlening van de opgebouwde aanspraken van actieve deelnemers. Er is geen geld gereserveerd voor toekomstige jaren. Het bestuur stelt jaarlijks de hoogte van de toeslag vast. Deze bedroeg in 2011: 0,85 % over de opgebouwde aanspraken van deelnemers die gedurende het boekjaar actief waren.

Toeslagverlening uit overrendement 2010Jaarlijks besluit het bestuur van Pensioenfonds Horeca & Catering of er genoeg financiële ruimte bestaat om de aanspraken van actieve deelnemers, gewezen deelnemers en uitkeringen van pensioengerechtigden te verhogen met een toeslag vanuit overrendement. Voor toekomstige toes lagen wordt niet doelgericht geld gereserveerd. Voor toeslagverlening uit overrendement moet het

vermogen groter zijn dan het minimaal vereist eigen vermogen. Verder moet het herstel voorlopen op het uitgezette herstel pad en moet sprake zijn van inflatie in het betreffende jaar. Het bestuur beoordeelt aan de hand van de jaarrekening of toeslagverlening mogelijk is per 1 januari van het jaar, volgend op de vaststelling van de jaarrekening. Gelet op de financiële situatie van het fonds, de volatiliteit van de rente en de situatie op de financiële markten, besloot het bestuur het overrendement over het boekjaar 2010 in te zetten voor herstel van de financiële positie van het fonds. De toeslagverlening per 1 januari 2012 is om die reden vastgesteld op 0%.

Additionele pensioenverbetering uit bestemmingsreserve 2008­2011Het bestuur stelt jaarlijks de kostendekkendheid van de premie vast op basis van de actuele rentetermijnstructuur. De marktrente fluctueert en daardoor kan een verschil bestaan tussen de doorsneepremie en de kostendekkende premie. Als de doorsneepremie hoger is dan de kosten-dekkende premie wordt geen premiekorting verleend. Het bestuur besloot in 2007 om het positieve verschil tussen de doorsneepremie en de kostendekkende premie te gebruiken voor een bestemmingsreserve. Deze kan worden aangewend voor pensioenverbeteringen. In het kader van het herstel van de financiële positie van het fonds besloot het bestuur tussen 2008 en 2011 geen bestemmingsreserve te vormen. Na afloop van de pensioen-overeenkomst (eind 2011) zou worden beoordeeld of alsnog een bestemmingsreserve kon worden gevormd voor de jaar lagen 2008, 2009, 2010 en 2011. Als dit het geval zou zijn, werd be oor deeld of op basis van de financiële positie en het herstelplan uit de bestemmingsreserve een pensioenverbetering kon worden gerealiseerd voor degenen die over de betref fende jaren hebben bijgedragen aan het ontstaan van de bestemmingsreserve. Vanwege de financiële positie van het fonds eind 2011 besloot het bestuur de besluitvorming aan te houden tot de dekkings-graad de grens van het vereist eigen vermogen bereikt.

30

Centraal pensioenakkoord In juni 2010 maakten de sociale partners in de Stichting van de Arbeid (STAR) afspraken over de invulling van het pensioenstelsel. De hoofdpijlers waren:• een verhoging van de AOW-leeftijd; • de mogelijkheid om pensioenovereenkomsten aan te

passen aan de stijgende levensverwachting;• het schokbestendig maken van pensioenregelingen

voor ontwikkelingen op de financiële markten;• de mogelijkheid om pensioencontracten overeen te

komen waarin de reële ambitie van een waarde- of welvaartsvast pensioen op basis van voorwaardelijke pensioenaanspraken voorop stond.

Het kabinet en de sociale partners sloten een jaar later, in juni 2011, een pensioenakkoord. Deze overeenkomst beoogt de toekomstbestendigheid van het Nederlandse pensioen-stelsel te borgen. In september 2011 maakten het kabinet en de sociale partners aanvullende afspraken op het gebied van:• risicodeling tussen werkgevers en werknemers;• voldoende mogelijkheden voor mensen die vervroegd

willen stoppen met werken;• het borgen van een solide verdeling over alle generaties

in het nieuwe pensioencontract.

Bij dit laatste punt is van belang of en hoe de bestaande pensioenrechten en -aanspraken in het nieuwe pensioen-contract zijn onder te brengen. Naar verwachting vindt een wettelijke verankering van dit pensioenakkoord niet eerder dan 1 januari 2014 plaats.

PensioenovereenkomstSociale partners in de bedrijfstakken horeca en contract-catering kwamen per 1 januari 2007 een pensioenregeling overeen voor een periode van vijf jaar. De pensioenovereen-komst bestond uit een basispensioenregeling en aanvul-lende regelingen. De pensioenovereenkomst kende een looptijd van 1 januari 2007 tot en met 31 december 2011.

In 2010 bestond de verwachting dat het nieuwe centrale pensioenakkoord zou kunnen leiden tot een nieuwe pensioen overeenkomst. Maar door de vertraging in de totstand koming hiervan kwamen sociale partners in de horeca en contractcatering per 1 januari 2012 geen nieuwe pensioenovereenkomst overeen. Het bestuur zette de uitvoering van de voortdurende verplichtgestelde regeling

volgens de eigen statuten en reglementen voort. Wel werd de premie daarbij aangepast op grond van op de toekomst gerichte economische en/of actuariële uitgangspunten. Sociale partners in de horeca en catering kunnen tussentijds een nieuwe pensioenovereenkomst voor de bedrijfstakken overeenkomen die de regeling wijzigt.

Nieuwe premiePensioenfonds Horeca & Catering kent een doorsneepremie. Het bestuur stelde in 2011 opnieuw een kostendekkende premie vast voor een periode van vijf jaar, van 2012 tot en met 2016. Deze premie is afgestemd met sociale partners in de horeca- en contractcateringbranche. Vanaf 1 januari 2012 bedraagt de doorsneepremie 16,8% van de pensioen-grondslag. Werkgevers en werknemers in beide sectoren betalen elk de helft.

Pensioenfonds Horeca & Catering informeerde werkgevers en deelnemers in 2011 over het premiepercentage van de basispensioenregeling vanaf 2012. Het fonds vernieuw-de de contracten met werkgevers met een collectieve aan vul lende regeling (aanvullend ouderdomspensioen en/of nabestaan denpensioen). Dit was op basis van de nieuwe premie stellingen voor de periode 2012 tot en met 2016. Enkele werkgevers verlengden hun overeenkomst voor de collectieve aanvullende regeling niet. Ook deel-nemers die individueel een aanvullend ouderdoms-pensioen en/of nabestaandenpensioen afsloten, kregen de mogelijkheid om hun deelname voort te zetten tegen de nieuwe premie stelling. Een nieuwe pensioenovereen-komst tussen sociale partners in de bedrijfstakken horeca en catering is als ontbindende voorwaarde gesteld voor de collectieve en individuele aanvullende regelingen.

Latere ingang AOWOp 1 april 2012 veranderde de ingangsdatum van de AOW: in plaats van de eerste dag van de maand waarin iemand 65 jaar wordt, start de AOW op de dag waarop iemand 65 jaar wordt. Het wetsvoorstel hiertoe was in 2011 ingediend. Deze wijziging leidde niet tot een verandering van de ingangsdatum van de ouderdomspensioen-uitkering van het fonds. Hiertoe bestond ook geen wettelijke verplichting. Het bestuur besloot eerst alle consequenties van de verwachte wijzigingen, zoals een nieuwe pensioenovereen komst, in kaart te brengen voordat hierover besluitvorming kan plaatsvinden.

31

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

Gewezen deelnemers Pensioenfonds Horeca & Catering bracht in 2011 een aantal ontwikkelingen in kaart met betrekking tot de gewezen deelnemers van het fonds. Dit omvatte onder meer een vooruitblik naar mogelijke toekomstige ontwikkelingen op het gebied van waardeoverdracht, zoals geformuleerd in het Rapport Waardeoverdracht Nieuwe Stijl. Het fonds onderzocht de consequenties van de verschillende mogelijk-heden. Zo heeft een (mogelijk) verplichte waardeoverdracht voor pensioenaanspraken onder de wettelijke afkoopgrens aanzienlijke gevolgen voor het fonds. Een (relatief) groot aantal (gewezen) deelnemers heeft namelijk een aanspraak onder de afkoopgrens. Pensioenfonds Horeca & Catering besloot om dit onderwerp te blijven volgen. Indien nood-zakelijk kan het fonds de consequenties van een (mogelijk) verplichte waardeoverdracht tijdig onder de aandacht van de wetgever brengen.

Daarnaast is aandacht besteed aan de verruiming van de wettelijke en fiscale mogelijkheden voor individueel vrijwillige voortzetting, ontwikkelingen rond de conse-quenties van baanmobiliteit voor arbeidsongeschiktheid en nabestaandenpensioen op risicobasis.

InformerenOok besprak het bestuur de (wettelijke) verplichting om gewezen deelnemers te informeren. Pensioenfonds Horeca & Catering kent veel (gewezen) deelnemers en hoge uitstroomkansen. Daarnaast wisselt een groot deel van de deelnemers regelmatig van dienstverband binnen de sectoren. Direct aansluitend of met een korte onderbreking. Het fonds moet deze deelnemers informeren over de gevolgen van het einde van de deelneming. Tot en met 2011 informeerde het fonds de gewezen deelnemers met name via het jaarlijkse pensioenoverzicht.Pensioenfonds Horeca & Catering wil op een efficiënte manier informatie verstrekken over het einde van de deel neming. Daarom overlegde het fonds met andere pensioenfondsen die een deelnemersbestand hebben met vergelijkbare kenmerken om te beoordelen of informatieverstrekking doelmatiger kan worden ingericht. Tevens vond een gesprek met de Autoriteit Financiële Markten plaats. Op aandringen van de toezichthouder besloot het bestuur om in 2012 te starten met het

verzenden van specifieke beëindigingsinformatie vanuit een nieuw systeem van basisregistratie. Pensioenfonds Horeca & Catering informeert gewezen deelnemers met een briefkaart over het einde van de deelneming.

Zoekactie GBAPensioenfonds Horeca & Catering voert sinds 1 januari 1964 de pensioenadministratie. Vanaf de oprichting van het fonds vindt de uitvoering meer en meer geautomati-seerd plaats. Wet- en regelgeving maken het de laatste jaren mogelijk om deelnemersgegevens ook met het burgerservicenummer te registreren. Dit maakt een koppeling mogelijk met de gemeentelijke basisadmini-stratie. Pensioenfonds Horeca & Catering ontvangt en verwerkt geautomatiseerd relevante gebeurtenissen in het leven van deelnemers, zoals een verhuizing. Omdat dit in het verleden niet mogelijk was, werd deze koppeling niet altijd gelegd. De technische mogelijkheden zijn verder toegenomen. In 2011 onderzocht Pensioenfonds Horeca & Catering daarom of de deelnemersgegevens zonder koppeling met de gemeentelijke basisadministratie, daar alsnog op konden worden aangesloten.

Campagne PensioenCaféPensioenfonds Horeca & Catering lanceerde in 2011 een nieuwe campagne: een online pensioencafé. Een café be nadrukt het laagdrempelige karakter en is bovendien ge relateerd aan de aangesloten bedrijfstakken. Deze campagne heeft een langlopend karakter en is niet alleen gericht op deelnemers, maar ook op werkgevers. Pensioen cafe.nl fungeert als een laagdrempelig voor-portaal voor de website van het fonds en biedt de mogelijkheid om belangrijke en actuele onderwerpen op een begrijpelijke, opvallende en luchtige manier onder de aandacht te brengen.

Deze campagne volgt op een campagne die het fonds in 2010 lanceerde: Tour de Pensioen. Deze campagne had een kortlopend karakter en was gekoppeld aan de start van de Tour de France in Nederland. Het doel van deze op de deelnemers gerichte campagne: pensioen op een andere, makkelijkere manier onder de aandacht te brengen. En op die manier meer mensen pensioenbewust te maken en hen te stimuleren om na te denken over hun pensioen.

32

21-2

4

25-2

9

30-3

4

35-3

9

40-4

4

45-4

9

50-5

4

55-5

9

60-6

4leeftijd

aant

al

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

70.000

aant

al

21-2

4

25-2

9

30-3

4

35-3

9

40-4

4

45-4

9

50-5

4

55-5

9

60-6

4

65-6

9

70-7

4

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

70.000

80.000

90.000

100.000

leeftijd

0

400

800

1.200

1.600

2.000

21-2

4

25-2

9

30-3

4

35-3

9

40-4

4

45-4

9

50-5

4

55-5

9

60-6

4

65-6

9

70-7

4

75-7

9

bedr

ag

leeftijd

actieve deelnemers

gewezen deelnemers

Grafiek: Gemiddeld opgebouwde aanspraken ouderdomspensioen actieve deelnemers en gewezen deelnemers (in euro’s bruto per jaar)

Grafiek: Aantal actieve deelnemers per leeftijdsgroep

Grafiek: Aantal gewezen deelnemers per leeftijdsgroep

Ultimo 2010

Ultimo 2011

Ultimo 2010

Ultimo 2011

Ultimo 2010

Ultimo 2011

33

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

9.000

10.000

11.000

12.000

0-4

10-14

20-2

4

30-3

4

40-4

4

50-5

4

60-6

4

70-7

4

80-8

4

90-9

4

100-

104

aant

al

leeftijd

bedr

ag

21-2

4

25-2

9

30-3

4

35-3

9

40-4

4

45-4

9

50-5

4

55-5

9

60-6

4

65-6

9

0

2.000

4.000

6.000

8.000

10.000

12.000

14.000

16.000

18.000

20.000

leeftijd

Grafiek: Gemiddeld ongemaximeerd jaarsalaris mannen en vrouwen (in euro’s bruto per jaar)

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

3.500

0-4

10-14

20-2

4

30-3

4

40-4

4

50-5

4

60-6

4

70-7

4

80-8

4

90-9

4

100-

104

bedr

ag

leeftijd

Grafiek: Gemiddelde pensioenuitkering exclusief AO-uitkeringen (in euro’s bruto per jaar)

Grafiek: Aantal uitkeringen per leeftijdsgroep

Ultimo 2010

Ultimo 2011

Ultimo 2010

Ultimo 2011

Mannen

Vrouwen

34

Nieuwe systemen voor basisregistratie, premie­ en debiteurenbeheer Het zorgvuldig vastleggen en actualiseren van aanvang, wijziging en beëindiging van verplichte en vrijwillige aansluitingen van werkgevers en de daarbij behorende gegevens van werknemers bij het fonds vormt de basis voor een betrouwbare administratie. Pensioenfonds Horeca & Catering maakte daarom in 2010 een start met het inrichten van één nieuw systeem voor gegevens-inwinning, basisregistratie en premiebeheer. In 2011 nam Pensioenfonds Horeca & Catering dit systeem in gebruik. Het nieuwe systeem verwerkt (correcties op) gegevens sneller, efficiënter en betrouwbaarder, waardoor we kostenefficiënter en klantgerichter kunnen werken.

In 2011 nam Pensioenfonds Horeca & Catering een creditmanagementtool in gebruik. De tool geeft meer inzicht in het betaalgedrag van werkgevers en biedt mogelijkheden om daar snel op te anticiperen. Dit vergroot de kostenefficiency en klantgerichtheid.

Uitbreiding gegevenslevering door UWVPensioenfonds Horeca & Catering ontvangt de benodigde (loonsom)gegevens voor de uitvoering van de pensioenre-geling via de loonaangifteketen van de Belastingdienst en polisadministratie van UWV. Deze werkwijze zorgt voor een lastenverlichting voor zowel Pensioenfonds Horeca & Catering als voor de aangesloten werkgevers. Pensioen-fonds Horeca & Catering verhoogt dit SV-loon met de pensioenpremies en -bijdragen die de werknemers betalen. Dit levert een benadering op van het brutoloon als pensioengevend loon.

In de afgelopen jaren zorgde een aantal nieuwe fiscaal gefacilieerde regelingen ervoor dat er verschillen ontstonden tussen het brutoloon en het pensioengevend salaris dat het fonds hanteert. Om die reden wenst Pensioenfonds Horeca & Catering graag het onderdeel ‘loon in geld’ uit de loonaangifteketen te ontvangen. Dit vereenvoudigt de administratie en draagt bij aan de administratieve lasten verlichting. De looncomponent ‘loon in geld’ maakt onderdeel uit van de Polisadministratie van UWV. Om deze gegevens te kunnen ontvangen, is een wijziging van het Besluit en Regeling structuur uitvoeringsorganisatie werk en inkomen (SUWI) noodzakelijk. Pensioenfonds Horeca &

Catering voert sinds 2007 gesprekken om de gegevensset die UWV aan de pensioensector mag leveren, uit te breiden. In 2011 participeerde Pensioenfonds Horeca & Catering in een werkgroep van UWV, het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de Pensioenfederatie. Gezamenlijk hielden zij een presentatie voor de Stichting van de Arbeid om het belang van de goede werking van en afname vanuit de loonaangifteketen te benadrukken. Samen met de Stichting van de Arbeid is een brief voorbereid die namens sociale partners wordt aangeboden aan de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Deze brief is een reactie op de motie van Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt waarin (kort gezegd) de pensioensector werd opgeroepen de (definities van) pensioengevende salarissen verder te vereenvoudigen. De brief maakt duidelijk dat de pensioen-sector deze spreekwoordelijke handschoen oppakt.

Uitvoeringskosten Pensioenfondsen voeren een pensioenregeling voor een grote groep deelnemers tegelijkertijd uit. Die schaal-grootte levert kostenbesparingen op. En minder kosten maken, betekent meer pensioen voor dezelfde euro premie. Boven dien hebben pensioenfondsen geen winstoogmerk. Dat betekent dat al het geld dat binnenkomt aan premies en beleggingsopbrengsten, na aftrek van de relatief lage kosten, ook echt aan pensioenen wordt besteed. Pensioen-fonds Horeca & Catering streeft vanuit die gedachte naar een efficiënte uitvoering. In 2011 verschenen diverse onder zoeken die duidelijk maakten dat ook andere partijen de kosten van pensioenuitvoering in het oog houden. De pensioensector stelde via de Pensioenfedera-tie Aanbevelingen en een Nadere uitwerking op met betrekking tot uitvoeringskosten van pensioenfondsen.

Daarbij maken fondsen onderscheid in: • de kosten van pensioenbeheer in euro per deelnemer

(het aantal deelnemers is de som van het aantal actieve deelnemers en gepensioneerden);

• de kosten van het vermogensbeheer in een percentage van het gemiddeld belegd vermogen;

• de transactiekosten apart in een percentage van het gemiddeld belegd vermogen.

Pensioenfonds Horeca & Catering ziet het jaarverslag als een belangrijke uiting om transparant verantwoording af te leggen over de kostenontwikkeling en sluit daarom graag aan bij het handvat dat de Pensioenfederatie biedt.

35

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

De totale kosten in 2011 bedroegen: € 34,7 miljoen. Dit is exclusief de transactie-kosten van het vermogensbeheer.

De kosten van het pensioenbeheer bedroegen in 2011: € 18,7 miljoen. De kosten berekent Pensioenfonds Horeca & Catering per deelnemer. Gemeten naar het aantal actieve deelnemers en gepensioneerden aan het eind van 2011 is dit € 70 per deelnemer (2010: € 70 per deelnemer). Pensioenfonds Horeca & Catering kent echter door het jaar heen een hoge in- en uitstroom van deelnemers. Gemeten naar het aantal actieve deelnemers en gepensioneerden gedurende 2011 bedragen de uitvoeringskosten € 59 per deelnemer (2010: € 58 per deelnemer).

De kosten van het vermogensbeheer exclusief transactiekosten bedroegen in 2011 € 16,0 miljoen (2010: € 15,4 miljoen). Gemeten naar het gemiddeld belegd vermogen over 2011 is dit 0,43% (2010: 0,46%).

De kosten voor het vermogensbeheer in 2011 bestonden uit de volgende componenten:

Tabel: Uitsplitsing kosten vermogensbeheer naar kostensoort

Tussen de presentatie in dit jaarverslag en de presentatie in de jaarrekening bestaat een verschil. Het verschil tussen de totale kosten vermogensbeheer in dit jaarverslag (van € 16,0 miljoen) en de kosten vermogensbeheer in de jaarrekening (van € 12,8 miljoen) is het gevolg van het presenteren van netto opbrengsten van beleggingen in de jaarrekening.

Pensioenfonds Horeca en Catering streeft naar rapportage van transactiekosten zoals de Pensioenfederatie deze benoemt in de Aanbevelingen uitvoeringskosten en de Nadere uitwerking van maart 2012 in het jaarverslag over 2012.

Pensioenfonds Horeca & Catering neemt sinds boekjaar 2004 periodiek deel aan het wereldwijde onderzoek van Cost Effectiveness Measurement (CEM) om de uitvoeringskosten te kunnen vergelijken met andere pensioenfondsen.

8 De kosten vermogensbeheer Pensioenfonds Horeca & Catering zijn interne kosten die

op basis van een verdeelsleutel zijn toegerekend aan de vermogensbeheeractiviteiten.

Dit betreft onder meer de kosten van de afdeling vermogensbeheer, delen van de kosten

van staf afdelingen, een deel van de bestuur- en bestuursondersteuningskosten en overige

toebedeelde overhead.

Kosten vermogensbeheer 2011 (in € mln.) (in %)Portefeuillebeheerskosten externe vermogensbeheerders 12,8 0,34%

Kosten vermogensbeheer Pensioenfonds Horeca & Catering 8 1,9 0,05%

Administratiekosten 0,1 0,00%

Bewaarloon (inclusief transactiekosten) 0,3 0,01%

Kosten overige diensten bewaarnemer 0,2 0,01%

Overige kosten 0,7 0,02%

Totaal 16,0 0,43%

36

““

Als bestuurder beslis je bewust en weloverwogen.

Om een goede afweging te kunnen maken, laten we

effecten van mogelijke beslissingen doorrekenen.

Ook willen we de risico’s, strategisch, financieel en

operationeel, helder in beeld hebben. De risico’s

kunnen zich over een langere periode voordoen en

tegelijk actueel zijn. Alles wat we doen, moet dus

zowel nu als later goed uitlegbaar zijn.

Met de verklaring risicobereidheid en de verklaring

beleggingsbeginselen geven we in heldere taal

weer hoe we (willen) handelen. Uitgangspunt is

een betrouwbare uitvoering nu en zorg voor

pensioen in de toekomst.

Risicobewust, voor nu en later

Hans Veltkamp, bestuurslid

37

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

Integraal risicomanagementPensioenfonds Horeca & Catering gaat heel bewust met de risico’s om door integraal risicomanagement toe te passen. Het fonds toetst (strategische) beslissingen en beleid vooraf aan de strategie en de gestelde uitgangs-punten. Achteraf verantwoordt Pensioenfonds Horeca & Catering het beleid en de activiteiten van het fonds ook aan de hand van deze (periodiek geëvalueerde) uitgangs-punten.

De basis voor het integrale risicomanagement van Pensioenfonds Horeca & Catering is de strategische risicoanalyse (SRA). Het bestuur identificeert de belang-

rijkste risico’s voor het fonds. In oktober 2009 vond deze analyse voor de eerste keer plaats. De SRA wordt periodiek geëvalueerd. De laatste evaluatie en herijking was in oktober 2011.

Tot slot is in 2011 het raamwerk risicomanagement opgesteld. Daarin staat onder meer:• de gehele beleidscyclus van risicomanagement;• hoe het risicomanagement binnen het pensioenfonds

is georganiseerd;• hoe de verschillende rollen en verantwoordelijkheden

zijn verdeeld;• de zogenaamde risicokaarten.

Risicobeleid

Pensioenfonds Horeca & Catering beheert, in vergelijking met andere pensioen-

fondsen, voor veel deelnemers relatief lage pensioenaanspraken gedurende een

lange periode. Omdat het om een lange periode gaat, zijn de risico’s niet altijd te

overzien. Het beleid van Pensioenfonds Horeca & Catering is zo beheerst, zorg-

vuldig en weloverwogen als mogelijk is. Het staat in het teken van een betrouwbare

uitvoering nu en zorg voor het pensioen in de toekomst. Dit staat in de door het

bestuur vast gestelde ‘verklaring risicobereidheid’. Daarnaast stelde het fonds een

risicoraamwerk ter beheersing van strategische, financiële en operationele risico’s

op. Een beschrijving van de mogelijke risico’s, de context, een inschatting van het

risico, de beheersing ervan, het beleid rondom het risico en de wijze van rapportage

en evaluatie zijn daarbij beschreven in zeven zogenoemde risicokaarten.

38

Missie, kernwaarden, uitgangspunten, beginselen, overtuigingen, integriteit, risicobereidheid

Strategische risicoanalyse door bestuur Pensioenfonds Horeca & Catering

Strategische risico’s

1. Externe omgeving

3. Solvabiliteit pensioen­fonds

5. Uitvoerings­organisatie

5.1 SLA

5.2 Intern beheersings­systeem

5.3 Deskundigheid

5.4 ICT

5.5 Compliance

5.6 Aansturing organisatie

6. Communicatie met deelnemers

6.1 Wet­ en regel­geving

6.2 Boodschap

6.3 Kosten

7 Uitbesteding

7.1 Vermogensbeheer

7.2 Debiteuren

7.3 IT

1.1 Wet­ en regelgeving

3.1 Dekkings­graad

1.2 Sociale partners

3.2 Ver plich ­tingen

1.3 Publiciteit negatieve media

3.3 Beleggingen

1.4 Afhankelijk­heid UWV 3.4 Renterisico

3.5 Liquiditeits­risico

3.6 Marktrisico

3.7 Grondstof­fenrisico

3.8 Kredietrisico

3.9 Valutarisico

3.10 Verzekerings­technisch risico

2. Bestuur 4. Deelnemers­ en werkge­versbestand

2.1 Deskundig en compe tent bestuur

4.1 Leeftijds­opbouw deelnemers

2.2 Besturings­middel

4.2 Aantal deelnemers

2.3 Visie en strategie

4.3 Ervarings­sterfte

2.4 Focus 4.4 Overlap of ontduiking werkingsfeer

4.5 Wegvallen verplicht­stelling

4.6 Economische malaise

Financiële risico’s Operationele risico’s

Risicothema’s en risicokaartenPensioenfonds Horeca & Catering onderscheidt de volgende soorten risicothema’s:• Strategische risico’s ziet Pensioenfonds Horeca & Catering

als risico’s die op voorhand niet te normeren zijn en (grote) invloed kunnen hebben op het fonds. Deze risico’s zijn wel te kwalificeren, maar niet te kwantificeren.

• Financiële risico’s ziet Pensioenfonds Horeca & Catering als risico’s die (grote) invloed kunnen hebben op het fonds. Op basis van wet- en regelgeving en eigen normen zijn deze risico’s te normeren en te kwanti-ficeren (Besluit FTK en eigen modellen).

• Operationele risico’s ziet Pensioenfonds Horeca & Catering als risico’s die invloed kunnen hebben op Pensioenfonds Horeca & Catering. Op basis van wet- en

regelgeving en eigen normen (richtlijnen uitbesteding/contractual requirements) zijn deze risico’s te kwalifice-ren en (over het algemeen) te kwantificeren. Het gaat om risico’s met betrekking tot de eigen uitvoerings-organisatie en de uitbestede werkzaamheden.

Een uitwerking van deze thema’s, en de bijbehorende geïdentificeerde risico’s, is samengevat in zeven verschil-len de risicokaarten. Deze risicokaarten bevatten een beschrijving van het risico en de context. Waar mogelijk is een inschatting van het risico gegeven. Dit gebeurt aan de hand van de kans (laag, middel of hoog) versus de impact (laag, middel of hoog). Daarnaast besteedt elke kaart aandacht aan de beheersing en het beleid rondom het risico en de wijze van rapportage en evaluatie.

39

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

1. Externe omgeving

Deze kaart beschrijft het risico dat externe partijen de strategie van Pensioenfonds Horeca & Catering negatief beïnvloeden. Pensioenfondsen verkeren in een turbulente omgeving. Het Nederlandse pensioenstelsel staat onder druk, de economische crisis drukt zwaar op de dekkings-graden. Deelnemers worden zich bewust van het feit dat pensioenen niet zeker zijn. De komende jaren worden verschillende wijzigingen in de wet- en regel-geving verwacht. Op de sociale partners rust een grote druk om (mogelijk) nieuwe keuzes te maken voor een nieuw pensioen stelsel. Pensioenfonds Horeca & Catering verkrijgt (tot op heden als enig pensioenfonds in Neder-land) de gegevens voor de werkgevers- en deelnemers-administratie uit de Loonaangifteketen. Hiermee borgt het fonds een efficiënte werkwijze. In de integrale bestuursrapportage worden de externe ontwikkelingen, en de wijze waarop zij de geïdentificeerde risicogebieden raken, per kwartaal gevolgd. Relevante onderwerpen worden geagendeerd voor een bestuursvergadering of tussentijds voorgelegd aan het bestuur.

2. Bestuur

Dit is het risico dat de slagkracht van het bestuur negatief wordt beïnvloed en de lange termijn strategie van het fonds in gevaar komt. Een beheerste en integere bedrijfs-voering realiseren, begint met inzicht in ’pensioenen’ en de taken en verantwoordelijkheden van het pensioen-fondsbestuur. Daarom is het essentieel dat het bestuur het eigen functioneren optimaal organiseert. Het beleid met betrek king tot benoeming, deskundigheidsbevorde-ring en evaluatie van het functioneren ligt vast in een apart document.

3. Solvabiliteit pensioenfonds

Het belangrijkste risico voor Pensioenfonds Horeca & Catering is het solvabiliteitsrisico. De pensioen opbouw en -uitkeringen kunnen dan niet volledig worden gefinancierd, doordat de ontwikkeling van de technische voorzieningen afwijkt van de ontwikkeling van de bezittingen. De ont wikkeling van het solvabiliteitsrisico wordt gemeten aan de hand van de dekkingsgraad. Gezien het belang van de solvabiliteit worden de relevante risico’s die de solvabiliteit beïnvloeden, zoals het renterisico (s1), aandelen- en vastgoedrisico (s2), valutarisico (s3), grondstoffenrisico (s4), kredietrisico (s5), verzekeringstechnische risico (s6) en het liquiditeitsrisico, continu gemeten en gemonitord. Pensioenfonds Horeca & Catering beheerst dit risico met de periodieke ALM-studies, risicobudgetonderzoeken en continuïteits-analyses. Het fonds kwantificeert per week, maand en kwartaal de gevoeligheid van de technische voorziening en de beleggingen.

4. Deelnemers­ en werkgeversbestand

Dit is het risico dat de deelnemers- en/of werkgevers-populatie van Pensioenfonds Horeca & Catering wijzigin-gen ondergaan met impact op de uitgangspunten die basis vormen voor het financiële beleid. Pensioenfonds Horeca & Catering heeft een specifieke opbouw van het deel nemersbestand. Met bijvoorbeeld veel jongeren in de horeca met kortdurende en wisselende dienstver-banden. En specifieke verschillen tussen deelnemers in de horeca en in de catering. Kenmerkend voor Pensioenfonds Horeca & Catering is de verplichtstelling. Overnames van bedrijfs activiteiten, fusies en faillissementen kunnen het werk gevers bestand beïnvloeden. In de integrale bestuurs-rapportage worden de ontwikkelingen in het deelnemers- en werkgeversbestand gevolgd. Jaarlijks wordt een intern actuarieel rapport opgesteld en iedere twee tot drie jaar vindt er een uitgebreid deelnemersonderzoek plaats.

Strategische risico’s Financiële risico’s40

Verklaring risicobereidheidOm de risicohouding te verduidelijken stelde het bestuur van Pensioenfonds Horeca & Catering in 2011 een verklaring risicobereidheid op. Directe aanleiding voor de verklaring is het rapport “Onzekere zekerheid” van de commissie Frijns (beleggingsbeleid en risicobeheersing) uit 2010. De verklaring is geschreven om ook deelnemers en werkgevers bewust te maken van de risico’s die onlosmakelijk zijn verbonden aan de uitvoering van de pensioenregeling. De verklaring licht in heldere en begrijpelijke taal toe dat het fonds bereid is risico’s te aanvaarden en welke keuzes gemaakt zijn ten aanzien van:• de financiering van de pensioenregeling; • het beleggen van de pensioengelden;• het zelf uitvoeren of uitbesteden van werk-

zaamheden;• het communicatiebeleid;• de naleving van wet- en regelgeving.

5. Uitvoeringsorganisatie

Dit is het risico dat de optimale uitvoering van de pensioen-regeling en het fiduciair vermogensbeheer wordt verstoord door niet afdoende interne processen, menselijk gedrag en ICT-systemen. De uitvoeringsorganisatie verzorgt de werkgevers-, deelnemers- en uitkeringsadministratie. Ook ondersteunt zij het bestuur (strategisch, beleidsmatig, juridisch en secretarieel). Bij de afdeling Vermogensbeheer ligt de fiduciaire taak (beheer van het proces selecteren, aanstellen, monitoren en ontslaan van vermogensbeheer-ders). Door middel van een intern beheersingssysteem, waarin risico’s en beheersmaatregelen zijn geïdentificeerd en periodiek worden getoetst, beheerst Pensioenfonds Horeca & Catering dit risico. Jaarlijks vindt verantwoording plaats via het ‘in control statement’ en de integrale bestuursrapportage geeft ieder kwartaal inzicht in (de ontwikkelingen van) de uitvoering.

6. Communicatie met deelnemers

Dit is het risico dat Pensioenfonds Horeca & Catering niet in staat is de deelnemers tijdig en adequaat te informeren. Het deelnemersbestand van Pensioenfonds Horeca & Catering kent veel jongeren in de horeca met kortdurende en wisselende dienstverbanden. Deelnemers zijn weinig pensioenbewust. De wetgever verplicht pensioenfondsen via de Pensioenwet om uitgebreid en tijdig informatie te verstrekken. De aansluiting van Pensioenfonds Horeca & Catering op de Loonaangifteketen (via de polisadministratie van UWV) brengt met zich mee dat het fonds niet altijd kan voldoen aan de tijdigheid die de wetgever voorschrijft. Daarnaast is het de vraag of de kosten van de vereiste communicatiemiddelen in relatie staan tot de pensioen-opbouw en kenmerken van de (passerende) deelnemer. Verdere doelgroepsegmentaties, campagnes en het voeren van de lobby voor aanpassing van de Pensioenwet dan wel uitbreiding van de functionaliteiten van het Pensioen-register zijn maatregelen om dit risico te beheersen.

7. Uitbesteding

Dit is het risico dat de partners waarmee een overeen-komst is aangegaan de afspraken niet correct uitvoeren, waardoor er geen sprake meer is van een beheerste en integere bedrijfsvoering. Uitbesteding is het op structurele basis laten uitvoeren van werkzaamheden, waaronder processen of delen van processen, door onafhankelijke derden. Bij uitbesteding blijft het fonds zelf verantwoor-delijk voor de beheersing van de bedrijfsprocessen. Voor de beheersing van de bedrijfsprocessen is het cruciaal om de uitvoering van de uitbestede taken te beoordelen. Daarvoor zijn toe reikende procedures, maatregelen en deskundigheid nodig. Vermogensbeheerders, beleggings-administrateur en bewaarnemers, incassobureaus en gerechtsdeurwaarders werken op basis van volmachten, mandateringen en andere bevoegdheden. Deze liggen vast in overeenkomsten van opdracht en in de (jaarlijkse) beleggingsplannen. Door het continue monitoren van de prestaties en periodieke gesprekken, vindt constante evaluatie van de uitbesteding plaats.

Operationele risico’s41

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

In de zomer van 2011 publiceerde minister Kamp van Sociale Zaken en Werkgelegen heid het voorontwerp van de Wet versterking bestuur pensioenfondsen ter internet-consultatie. Dit bood belanghebbenden de gelegenheid om inhoudelijk te reageren. Het definitieve wetsontwerp en de behandeling in de Tweede en Eerste Kamer vindt naar verwachting plaats in de loop van 2012.

Het bestuur van Pensioenfonds Horeca & Catering oriënteerde zich in 2011 op de nieuwe bestuursmodellen en mogelijke veranderingen in de toekomst. In april 2011 keek het bestuur terug op de strategische visie die zij een aantal jaren geleden formuleerde en oriënteerden de bestuursleden zich op de toekomstbestendigheid van het huidige bestuursmodel. Het bestuur besloot om advies-bureau Boer & Croon een onderzoek te laten doen naar de adviestaken van de audit- en beleggingsadviescommissie. De resultaten van het onderzoek leidden in 2011 tot een aantal besluiten over wijzigingen per 1 januari 2012.

Herinrichting auditcommissie en intern toezichtHet bestuur besloot de taak van de auditcommissie te concentreren op intern toezicht. Vanaf 1 januari 2012 bestaat de auditcommissie alleen uit externe deskundi-gen. In de visie van het bestuur richt het intern toezicht zich op het kritisch beoordelen van de processen en procedures. De vraag is daarbij of het bestuur het beleid vaststelde volgens de juiste, logische procedures. Daarbij gaat het niet om een beoordeling van de inhoud van het beleid. Dat hoort tot de taak van het verantwoordings-orgaan. De benoemings termijnen van de leden van de auditcommissie zijn verlengd van drie naar vier jaar. Herbenoeming is niet mogelijk. Het reglement van de auditcommissie is per 1 januari 2012 aangepast.

Herinrichting beleggingsadviescommissieVanaf 1 januari 2012 bestaat de beleggingsadviescommissie alleen uit externe deskundigen. Bij voorkeur beoordeelt het bestuur de adviezen zonder eerdere betrokkenheid bij

Pensioenfonds Horeca & Catering implementeerde de principes voor goed pensioen-

fondsbestuur, zoals deze per 1 januari 2006 in werking traden, volledig in haar

bestuursmodel. Uitgangspunten als kwaliteit, zorgvuldigheid en openheid zijn daarbij

belangrijk. Met het oog op de steeds complexere omgeving waarin pensioenfondsen

hun werk moeten doen, wil het kabinet de wettelijke regels voor de pensioen-

fondsen besturen en de medezeggenschap grondig herzien. De doelen daarvan zijn:

• versterking van deskundigheid van het bestuur en versteviging van het

intern toezicht;

• adequate vertegenwoordiging van alle risicodragers door versterking van de

positie van deelnemers en pensioengerechtigden;

• stroomlijning van taken en organen door onder meer het verantwoordings orgaan

te laten vervallen.

Principes voor goed pensioenfondsbestuur

42

de totstandkoming. Bij de oprichting van de beleggings-adviescommissie in 2009 was gekozen voor deelname van bestuursleden om de betrokkenheid bij het beleggings-beleid te benadrukken. Om dit voor de toekomst te waar borgen, wenst het bestuur ten minste eenmaal per jaar te overleggen met alle commissieleden. Beoogd wordt in dat overleg visionair met elkaar van gedachten te wisselen aan de hand van het beleggingsplan. De doel stelling en taken van de beleggingsadviescommissie bleven hetzelfde. Enerzijds ondersteuning bij de strategi-sche beleids keuzes van het bestuur en anderzijds biedt de commissie de mogelijkheid tot reflectie voor de uitvoeringsorganisatie en is zij voor de uitvoerings-organisatie een goede sparringpartner.

Deskundigheid en evaluatie functioneren bestuur Het bestuur is zich bewust dat een professioneel functionerend, onafhankelijk en deskundig pensioen-fondsbestuur onontbeerlijk is. Ieder bestuurslid heeft dezelfde verantwoordelijkheden. Daarom hanteert het bestuur het uitgangspunt dat de bestuursleden op alle aandachtsgebieden over het hoogste kennisniveau moeten beschikken. Als uitgangspunt geldt dat ieder bestuurslid in staat is om eigen afwegingen te maken bij het bepalen van een standpunt en zelf verantwoorde-lijkheid kan dragen voor een besluit.

Jaarlijks evalueren de bestuursleden door middel van zelfreflectie hun eigen deskundigheid en competenties. Eéns per drie jaar voeren de voorzitters van het fonds een evaluatiegesprek met de individuele bestuursleden. Daarna wordt ook het functioneren van het bestuur als collectief geëvalueerd. De evaluatie heeft tot doel dat bestuur zich een goed oordeel kan vormen over de aanwezige deskundigheid en het functioneren van het bestuur. Zowel collectief als individueel.

In januari 2011 voerden de bestuursvoorzitters voor de eerste keer evaluatiegesprekken met de individuele bestuursleden. Verder namen alle bestuursleden in maart 2011 deel aan de SPO Kennisreflector. Het bestuur van Pensioenfonds Horeca & Catering voldoet als collectief aan het minimaal vereiste kennisniveau. Tijdens de evaluatiegesprekken maakten de voorzitters met de individuele bestuursleden specifieke ontwikkelafspraken op het gebied van deskundigheidsbevordering. Deze liggen vast in het deskundigheidsprogramma 2011. Naast deskundigheid op de verschillende aandachts-

gebieden van een pensioenfonds, dragen competenties van bestuursleden bij aan het succesvol functioneren van een bestuur. Het bestuur stelde in 2010 verschillende competenties vast. Ook de competenties kwamen in de evaluatiegesprekken aan de orde, maar dit leidde niet tot specifieke ontwikkelafspraken.

Daarnaast is een aantal andere factoren medebepalend voor het functioneren van het bestuur. Het betreft factoren zoals de interactie tussen bestuursleden, de wijze waarop de voorzitters hun rol vervullen en het functioneren van bestuurscommissies. Ook deze factoren kwamen aan de orde tijdens de gesprekken. De verschillende knel- en verbeterpunten die uit de gesprekken naar voren kwamen, besprak het bestuur tijdens een aparte bijeenkomst.

Integere bedrijfsvoering De normering van de integere en beheerste bedrijfsvoering die Pensioenfonds Horeca & Catering hanteert, legde Pensioenfonds Horeca & Catering vast in de Actuariële en Bedrijfstechnische Nota. Daarbij is het onderdeel beheerste en integere bedrijfsvoering gekoppeld aan paragraaf risicomanagement. Deze paragraaf behandelt:• de risicohouding;• de risicobeheersing;• de interne beheersing en opzet van de

administratieve organisatie en interne controle.

Naleving integriteitregeling De integriteitregeling die het fonds opstelde, is nageleefd in 2011.

Deskundigheid en integriteit in reglement verantwoordingsorgaanIn 2011 besloot het bestuur het reglement verantwoordings-orgaan aan te passen. De wijzigingen stemde het bestuur af met het verantwoordingsorgaan en gelden sinds 1 januari 2012. De belangrijkste wijziging heeft betrekking op de integriteit en deskundigheidsbevordering.

Pensioenfonds Horeca & Catering verwijst voor deskundig-heid en integriteit niet langer naar de normen van de Nederlandsche Bank, maar formuleerde een eigen norm. In de Integriteitregeling van het fonds staat hiervoor een definitie van bedrijfsethiek. Deze is op grond van het reglement verantwoordingsorgaan eveneens van toepassing op de leden van het verantwoordingsorgaan.

43

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

Met het wijzigen van de deskundigheidsgebieden voor de leden van het verantwoordingsorgaan sluiten deze beter aan bij het doel en de taken van het verantwoordings-orgaan. In het opleidingsplan van het verantwoordings-orgaan staan deze aandachts gebieden al geruime tijd centraal. Door de wijziging van het reglement verant-woordingsorgaan zijn de deskundigheidsgebieden ook formeel vastgelegd in een fonds document. Ook het verantwoordingsorgaan evalueert eens per drie jaar het eigen functioneren. In de praktijk was een dergelijke zelf evaluatie al onderdeel van de agenda van het verantwoordingsorgaan.

Verder heeft het bestuur, in overleg met het verantwoor-dingsorgaan, een profielschets vastgesteld voor nieuwe leden van het verantwoordingsorgaan. Deze profiel schets bevat, naast een omschrijving van de relevante deskundig-heidsgebieden, met name gewenste competenties en karaktereigenschappen. Deze profielschets is een richt lijn voor de organisaties die nieuwe leden benoemen. Zij gebruiken de profielschets bij het selecteren van potentiële kandidaten voor het verantwoordingsorgaan.

Rolduidelijkheid Pensioenfonds Horeca & Catering houdt actuele beleids-matige pensioenontwikkelingen permanent in het oog. Voorbeelden daarvan zijn het recente centrale pensioen-akkoord en de uitwerking van de sociale partners op centraal niveau, de inhoud van de rapporten van de commissies Frijns en Goudswaard en de visie van de Nederlandsche Bank op pensioenovereenkomsten en de uitvoering. Deze ontwikkelingen leidden in juni 2011 tot de wens om meer duidelijkheid te scheppen over de verschillende rollen in het proces van vaststellen en uitvoeren van pensioenovereenkomsten.

Pensioenfonds Horeca & Catering onderscheidt drie fasen in dit proces: de onderhandelingsfase (van sociale partners), de verificatiefase (beoordeling door bestuur of het onder-handelingsresultaat volgens wet- en regelgeving uitvoer-baar is) en de acceptatiefase (beoordeling door bestuur of uitgewerkte regeling voldoet aan de pensioenovereen-komst en acceptatie daarvan door sociale partners). Per fase is benoemd welke rol sociale partners, het bestuur en de uitvoeringsorganisatie vervullen en op welke wijze deze partijen hun rol onafhankelijk kunnen uitoefenen.

Pensioenfonds Horeca & Catering stelde een overzicht op van een modelpensioenovereenkomst. Het model benoemt de onderwerpen die in een toekomstige pensioenovereen komst kunnen worden opgenomen en welke partij de verantwoordelijkheid tot besluitvorming draagt en wanneer afstemming tussen het fonds en sociale partners nodig is.

Het bestuur is van mening dat het fonds met de visie op rolduidelijkheid en de modelpensioenovereenkomst bijdraagt aan een zorgvuldig proces, waarbij partijen onafhankelijk hun rol kunnen uitoefenen en verschillende verantwoordelijkheden duidelijk zijn belegd.

Uitbesteding en inkoopPensioenfonds Horeca & Catering besloot in 2002 om de pensioenadministratie zelf te voeren. Sinds 1 januari 2006 voert Pensioenfonds Horeca & Catering ook de hele werkgevers- en deelnemersadministratie zelf uit. De feitelijke vermogensbeheeractiviteiten, bewaarneming en beleggingsadministratie besteedt het pensioenfonds uit. Dat geldt ook voor het voort-gezette debiteuren beheer.

44

Pensioenfonds Horeca & Catering vindt een beheerste en integere bedrijfsvoering belangrijk. Ook als sprake is van uitbesteding van primaire processen blijft beheerste en integere bedrijfsvoering leidend.

Voor vermogensbeheer geldt een leidraad selecteren, aannemen, monitoren en ontslaan externe vermogens-beheerders Pensioenfonds Horeca & Catering. Daarbij hanteert het fonds ook zogeheten ‘contractual require-ments’. De uitvoeringsorganisatie hanteert deze bij de uitoefening van de fiduciaire taak (mede namens het bestuur). Voor overige uitbestede primaire, wezenlijke processen gelden richtlijnen voor uitbesteding. Pensioen-fonds Horeca & Catering stelde ook standaardvoorwaarden vast die in overeenkomsten worden opgenomen. De lei draad en richtlijnen zijn ingedeeld volgens een logisch proces. Dat bestaat uit het formuleren van wensen en eisen, het verrichten van marktonderzoeken, het uitnodigen tot deelneming aan een selectieproces, onderhandeling en het hanteren van standaardvoorwaarden bij een definitieve, schriftelijke overeenkomst.

Waar het gaat om inkoop van goederen en diensten zijn in 2011 algemene voorwaarden opgesteld die zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel.

Zowel bij inkoop als uitbesteding gelden de volgende uitgangspunten:• dienstverlening is betrouwbaar in termen van

deskundig heid, beheersing, integriteit en continuïteit;• dienstverlening bevordert transparantie qua kosten,

effectiviteit en uitvoeringsaspecten;• dienstverlening vermijdt publicitair risico en garandeert

geheimhouding van gegevens van belanghebbenden.

Selectie accountantMet ingang van 1 januari 2012 benoemde het bestuur Ernst & Young als certificerend accountant. Dit gebeurde na een selectieproces waarbij meerdere dienstverleners,

die aan de gewenste specificaties voldeden, waren betrokken.

Pensioenfonds Horeca & Catering meent dat met de wisseling van accountant (na tien jaar dienstverlening) aan het maatschappelijk verkeer duidelijk wordt gemaakt dat het fonds de optimale randvoorwaarden creëert voor een objectieve, onafhankelijke beoordeling.

Pensioenfonds Horeca & Catering is Deloitte (in de personen van de heren Hans Moet en Marc van Luijk en hun team) veel dank verschuldigd voor de werkzaamheden in de afgelopen tien jaar. Deloitte heeft in een periode van het in eigen beheer nemen van de uitvoering bijgedragen aan het optimaal functioneren van het fonds.

Klachten, geschillen en bezwarenHet aantal formele klachten, geschillen en bezwaren nam af in 2011. Het jaar ervoor ontving het fonds negentien formele klachten en zes geschillen. Het afgelopen jaar waren dit veertien formele klachten en vier geschillen. Het merendeel van de klachten de afgelopen jaren was van werkgevers. Maar opvallend is dat hun klachten de afgelopen jaren afnam: twintig in 2009, dertien in 2010 en zeven in het afgelopen jaar.

Wel schakelden in 2011 meer werknemers de Ombudsman Pensioenen in bij een klacht. In 2010 had het fonds één klacht via de Ombudsman Pensioenen in behandeling, terwijl dit er in 2011 elf waren. De toename is deels te verklaren doordat het fonds diverse klachten, die het fonds via de Ombudsman Pensioenen ontving, direct in behandeling nam. Zonder eerst de klachten- en geschil-lenprocedure van het fonds te doorlopen. In één situatie zag het fonds aanleiding een klacht die via de Ombuds-man Pensioenen werd ingediend te honoreren.

Evenals in 2010 diende in het verslagjaar 2011 één werkgever een bezwaar op een vrijstellingsbesluit in.

45

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

Formele klachten 2011 AantalIn behandeling op 31 december 2010 2

Ingediend 14

- door werkgevers 7

- door deelnemers 7

Afgehandeld 14

- waarvan aanpassing besluit 3

- waarvan handhaving besluit 11

- waarvan ingetrokken 0

- waarvan niet-ontvankelijk 0

In behandeling op 31 december 2011 2

- door werkgevers 0

- door deelnemers 2

Geschillen 2011 AantalIn behandeling op 31 december 2010 1

Ingediend 4

Afgehandeld 3

- waarvan aanpassing besluit 1

- waarvan handhaving besluit 2

- waarvan ingetrokken 0

- waarvan niet-ontvankelijk 0

In behandeling op 31 december 2011 2

Bezwaren 2011 AantalIn behandeling op 31 december 2010 1

Ingediend 1

Afgehandeld 2

- waarvan aanpassing besluit 0

- waarvan handhaving besluit 2

- waarvan ingetrokken 0

- waarvan niet-ontvankelijk 0

In behandeling op 31 december 2011 0

Klachten via Ombudsman Pensioenen 2011 AantalIn behandeling op 31 december 2010 0

Ingediend 11

- waarvan eerder door het fonds behandeld als klacht/geschil 4

- waarvan direct als klacht ingediend bij Ombudsman Pensioenen 7

Afgehandeld 10

- waarvan aanpassing besluit 1

- waarvan handhaving besluit 9

- waarvan ingetrokken 0

- waarvan niet-ontvankelijk 0

In behandeling op 31 december 2011 1

IntegriteitDe maatschappelijke aandacht voor integer handelen ver taalde Pensioenfonds Horeca & Catering in een aan vulling op de bestaande integriteitregeling. De integriteitregeling bevat sinds 1 januari 2012 een aanvulling op de definitie van ‘bedrijfsethiek’. Daarbij geeft het fonds een duidelijke invulling aan de begrippen integriteit, betrouwbaarheid, zorgvuldigheid, openheid en onafhankelijkheid.

Er zijn verschillende kenmerken van bedrijfsethiek benoemd. Aan het fonds verbonden personen moeten onder meer: • de belangen van de (gewezen) deelnemers, pensioen-

gerechtigden en de aangesloten werkgevers belangrijker vinden dan hun eigen belang;

• iedereen gelijk behandelen in gelijke omstandig heden;

• goede, op feiten gebaseerde, rationele afwegingen maken;

• bij vragen van functionarissen open en eerlijk ant woorden en proactief informatie met functionarissen delen als het belang van het fonds dat nodig maakt;

• aan het fonds denken en aan de gezamenlijke belangen van de (gewezen) deelnemers, pensioengerechtigden en werkgevers (en niet aan zichzelf, opdrachtgevers of andere partijen of groepen en/of deelbelangen van individuen).

46

Het jaar 2011 liet zien dat de weg van het herstel sterk wisselt. Vele factoren wegen hierin mee. De financiële situatie van het fonds vraagt daarom naar verwachting ook de komende jaren de aandacht van het bestuur. Uitgangspunt is dat Pensioenfonds Horeca & Catering ultimo 2013 een dekkingsgraad boven 104,1% bereikt en daarmee uit de situatie van een dekkingstekort raakt. Ontwikkelingen op de financiële markten vormen hierbij een belangrijke factor en worden daarom ook nauwlettend gevolgd. Als de financiële situatie van het fonds daartoe aanleiding geeft, zullen aanvullende herstelmaatregelen in overweging worden genomen.

De ALM-studie die in 2011 is verricht, hield rekening met verschillende risico’s voor het fonds. Voor het beleggings-beleid leidde dit echter niet tot (aanmerkelijke) verande-ringen, aangezien het beleid zich, net als in het verleden, richt op de lange termijn. In 2012 verfijnde het fonds de resultaten van de in 2011 gehouden ALM-studie in een risico budgetstudie.

Op 5 april 2012 besloot het bestuur om zowel de rente-afdekking als de strategische beleggingsmix van Pensioen-fonds Horeca & Catering aan te passen ter vermindering van het mogelijke liquiditeitsrisico bij grote en snelle rente stijgingen. Het fonds bracht de renteafdekking terug van 75% naar 64% door een deel van de swaps te verkopen. Om het risicoprofiel niet te laten stijgen, besloot het bestuur om de portefeuille zakelijke waarden met 4,5% terug te brengen ten gunste van de portefeuille vastrentende waarden. Het afwijken van de strategische mix is van tijdelijke aard, aangezien te verwachten is dat binnen twee tot drie jaar een nieuw strategisch beleid wordt vastgesteld naar aanleiding van een nog te houden ALM-studie die invloed van een mogelijk nieuw decentraal pensioen-akkoord uitwerkt.

Per 1 januari 2012 zette het bestuur de uitvoering van de pensioenregeling voort. Het bestuur maakte het voorbehoud dat de pensioenregeling kan wijzigen als sociale partners in de horeca en catering tussentijds een nieuwe pensioenovereenkomst sluiten. Het centraal pensioenakkoord en de wettelijke vastlegging hiervan kan hiertoe aanleiding geven. Deze ontwikkelingen volgt Pensioenfonds Horeca & Catering daarom de komende tijd zorgvuldig.

In februari 2012 diende de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid een wetsvoorstel in ter versterking van het bestuur bij pensioenfondsen. Dit wetsvoorstel beoogt de deskundigheid en het interne toezicht te versterken en een adequate vertegenwoordiging van alle risicodragers te realiseren. Mogelijk treedt dit wetsvoorstel per 1 januari 2013 in werking waarbij op onderdelen een uitgestelde werking geldt. In april 2012 werd het kabinet Rutte demissionair en bereikten vijf parlementaire partijen een begrotingsakkoord voor 2013. Op welke wijze aan dit wets voorstel invulling wordt gegeven, en wat het begrotingsakkoord betekent voor ons fonds, vergt in 2012 de aandacht.

Daarnaast besteedt het fonds de komende jaren ook aandacht aan - onder meer - het (verder) verbeteren van de administratieve processen, het vereenvoudigen en ver snellen van informatieverstrekking, het vergroten van het pensioenbewustzijn en het waarborgen van een betrouwbare en efficiënte administratie. Daarbij houdt het fonds niet alleen rekening met (wijzigingen in) wet- en regelgeving, maar ook met de door het bestuur vast gestelde strategie en gestelde uitgangspunten. In dat kader zijn ook de risico’s voor het fonds geïdentificeerd. Door toepassing van een integraal risicomanagement is het beleid van het fonds zo beheerst, zorgvuldig en weloverwogen mogelijk. Daarmee gaat het fonds bewust om met de zorg voor het pensioen in de toekomst.

Vooruitzicht 47

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

Van het verantwoordingsorgaan48

”

“Het verantwoordingsorgaan vindt het belangrijk dat

(gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden zich

bewust zijn van hun pensioen. Via het Pensioen­

register kan iedereen tegenwoordig zien hoeveel

pensioen hij of zij heeft opgebouwd. Toch gaat

bewustwording verder dan dat. Het is ook belangrijk

dat alle belanghebbenden bij een pensioenfonds zich

beseffen welke risico’s zij lopen. De verklaring risico­

bereidheid is daarom een goed initiatief. Zulke initia­

tieven zijn belangrijk voor het vertrouwen in ons

pensioenfonds.

Pensioenbewustzijn gaat verder dan weten hoeveel pensioen je krijgt

Sven van der Hoorn, voorzitter verantwoordingsorgaan

48

Het verantwoordingsorgaan beoordeelt: • het handelen van het bestuur in het verslagjaar;• het door het bestuur gevoerde beleid in het verslagjaar; • de beleidskeuzes voor de toekomst. Uitgangspunt hierbij is de vraag of het bestuur op evenwichtige wijze rekening heeft gehouden met de belangen van alle bij het fonds betrokken belanghebben-den. De beoordeling van het verantwoordingsorgaan komt mede tot stand op basis van het jaarverslag, de jaarrekening en andere informatie zoals de bevindingen van het interne toezicht.

Verantwoordingsorgaan bij Pensioenfonds Horeca & CateringHet verantwoordingorgaan van Pensioenfonds Horeca & Catering beschikt ook over de taken en bevoegdheden van een deelnemersraad. De bundeling van taken en bevoegdheden in één orgaan heeft als voordeel dat het verantwoordingsorgaan zich een volledig beeld kan vormen van het handelen van het bestuur en de daarbij gemaakte keuzes.Het verantwoordingsorgaan komt vier keer per jaar bijeen. Daarnaast vindt twee keer per jaar een overleg-vergadering met de voorzitters van het bestuur plaats. Als hiertoe aanleiding is, stelt het bestuur het verant-woordingsorgaan tussentijds op de hoogte van actuele ontwikkelingen.

Werkzaamheden verantwoordingsorgaan 2011In het jaar 2011 adviseerde het verantwoordingsorgaan over de wijzigingen in een aantal fondsdocumenten, zoals het pensioen- en uitvoeringsreglement, de integriteit-regeling, het reglement auditcommissie, het reglement verantwoordingsorgaan, de actuariële en bedrijfstech-nische nota en de parameters. Het verantwoordings-orgaan adviseerde ook over het jaarwerk. De rapportage intern toezicht van de auditcommissie en de rapportages van de externe accountant en actuaris vormen hierbij belangrijke aanvullende informatie. Het verantwoordings-orgaan gebruikt deze informatie bij de beoordeling van

het handelen van het bestuur. Het verantwoordings-orgaan stond in 2011 een aantal maal stil bij de (actuele) ontwikkelingen rond het pensioenakkoord op centraal niveau. Tevens volgt het verantwoordingsorgaan met belangstelling de ontwikkelingen over het wetsvoorstel versterking pensioenfondsbestuur dat Minister Kamp indiende bij de Tweede Kamer.

Per 31 december 2011 liep de benoemingstermijn van een aantal leden van het verantwoordingsorgaan af. Omdat een aantal actieve deelnemers tijdens de zittingsperiode de pensioengerechtigde leeftijd heeft bereikt, kwam niet ieder lid voor eventuele herbenoeming in aanmerking. Benoemende organisaties slaagden erin een aantal nieuwe en tevens jonge leden te benoemen in het verantwoordingsorgaan. Doordat een aantal leden wel is herbenoemd vormt het verantwoordingsorgaan vanaf 1 januari 2012 een combinatie van ervaring en nieuwe instroom.

Financiële positieHet verantwoordingsorgaan volgt de ontwikkeling van de financiële positie van het fonds nauwgezet. De dekkings-graad kwam gedurende 2011 korte tijd onder het uitgezette herstelpad te liggen, maar bevond zich per 31 december 2011 net boven het herstelpad uit het herstelplan. Dit illustreert de kwetsbaarheid van het herstel en de financiële positie. Het bestuur constateert dat op basis van de dekkingsgraad eind 2011 maatregelen in aanvulling op de al van toepassing zijnde herstelmaat-regelen nog niet nodig zijn. Het verantwoordingsorgaan ondersteunt dit standpunt. De kwetsbare financiële positie in combinatie met de aanhoudende onzekerheid op de financiële markten maakt het mogelijk dat de vraag naar aanvullende maatregelen op een later moment alsnog aan de orde komt. Het verantwoordingsorgaan zal (wanneer dit relevant wordt) beoordelen of het bestuur op een evenwichtige wijze is omgegaan met de belangen van de (gewezen) deel nemers, pensioengerechtigden en andere belanghebbenden van het fonds.

49

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

Vaststellen kostendekkende premieEen pensioenfonds moet jaarlijks een kostendekkende premie vaststellen. Het bestuur van Pensioenfonds Horeca & Catering heeft een doorsneepremie vastgesteld voor een periode van vijf jaar, waarbij rekening is gehouden met het feit dat deze premie jaarlijks kosten-dekkend dient te zijn. De periode van vijf jaar liep af per 31 december 2011. In 2011 sprak het bestuur daarom over het opnieuw vaststellen van een doorsneepremie voor een periode van vijf jaar die in ieder geval kostendekkend is. Het verantwoordingsorgaan constateert dat het bestuur de verantwoordelijkheid tot het vaststellen van een kostendekkende premie adequaat heeft ingevuld en constateert dat ten aanzien van de periode van vijf jaar een voorbehoud met betrekking tot een te sluiten pensioenakkoord op decentraal niveau verstandig is.

Verklaring risicobereidheidIn 2011 stelde het bestuur een verklaring risicobereidheid vast. Het verantwoordingsorgaan vindt een verklaring risicobereidheid een goed initiatief. Het draagt bij aan het inzichtelijk maken van de risico’s waarmee een pensioen-fonds te maken heeft en de manier waarop het fonds met die risico’s omgaat. Het verantwoordingsorgaan consta-teert dat de tekst in heldere bewoordingen is geschreven en dat jargon zoveel mogelijk is vermeden. Naar de mening van het verantwoordingsorgaan draagt dit bij aan de leesbaarheid en daarmee aan de bewustwording bij (gewezen) deelnemers, pensioengerechtigden en andere belanghebbenden bij het fonds van de risico’s waarmee een pensioenfonds te maken heeft.

OordeelHet verantwoordingsorgaan komt tot het oordeel dat het bestuur in 2011 bij de totstandkoming van besluiten en vaststelling van beleid op evenwichtige wijze rekening heeft gehouden met alle bij het fonds betrokken belangen.

ToekomstHet verantwoordingsorgaan verwacht dat de komende jaren meer duidelijkheid zal ontstaan over het pensioen-akkoord tussen sociale partners op centraal niveau en de gevolgen die dit akkoord heeft voor de pensioenregeling in de bedrijfstakken horeca en catering en die wordt uitgevoerd door Pensioenfonds Horeca & Catering.

Zoetermeer, 6 juni 2012

S. BarbierF. van BelzenP. BijleveldD.C. BreedveldF.J. van BrenkM. de HaanJ.C. van HeelS.P. van der HoornF.J. KlinkhamerR. LubbesJ. Mout TaylorM.P.W. SonneveldR. StriezenauR. van der Weele

50

“

Van de auditcommissie 51

Het fonds richtte intern toezicht in…Sinds 1 januari 2007 kent Pensioenfonds Horeca & Catering een auditcommissie die de functie van intern toezicht volgens de principes van goed pensioenfonds bestuur uitoefent. Het jaar 2011 is het vijfde jaar waarin de auditcommissie deze functie vervult. Op de website www.phenc.nl is meer informatie te vinden over de taken, bevoegdheden en verantwoordelijk-heden van de auditcommissie. In de navolgende tekst doet de auditcommissie verslag over 2011.

kritische reflectie is daarbij het doel… Het doel van intern toezicht is om te bekijken of sprake is van zorgvuldig bestuur. De uitgangspunten die het fonds gebruikt moeten zorgvuldig bestuur (procesmatig) mogelijk maken. De auditcommissie stelt zich daarom kritisch op richting het bestuur. Kritisch betekent volgens het fonds dat de auditcom-missie bekijkt of oog bestaat voor de (veranderende) omgeving en dat de auditcommissie beoordeelt of deugdelijke analyses, rationele overwegingen, weldoordachte besluitvormingsprocessen, open besprekingen en/of vernieuwende benaderingswijzen door het bestuur worden gehanteerd om het doel van het fonds binnen de gestelde kaders te bereiken. Intern toezicht richt zich op de formele toets van goed bestuur. Dit betekent dat de auditcommissie beoordeelt of beleid al dan niet is vastgesteld en hoe dit tot stand komt. Met andere woorden: het hoe. Het verantwoord ingsorgaan heeft als taak besluit-vorming inhoudelijk te beoordelen. Met andere woorden: het wat.

”

Als auditcommissie hebben wij de over­

tuiging dat een goed functionerend bestuur

haar functioneren verder kan verbeteren

door een onafhankelijk, deskundig, kritisch

oog mee te laten kijken. Je kijkt daarbij

vaak terug om daarna naar voren te kijken.

Een open, onbevangen houding is daarbij

essentieel. Dat maakt weloverwogen en

rationele besluitvorming mogelijk.

Een heldere verdeling van verantwoorde­

lijkheden maakt efficiënt en tegelijk

adequaat geborgd bestuur mogelijk.”

Spiegelen en blikveld verbreden

René van de Kieft, waarnemend voorzitter auditcommissie

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

51

de auditcommissie doorliep daarom een meerjarenplanning…De meerjarenplanning bevatte de volgende indeling: • de werkgeversadministratie;• de deelnemersadministratie;• het vermogens- en financieel beheer, actuariaat en

integere bedrijfsvoering, waarbij diverse onderdelen sinds 2007 aan de orde zijn geweest.

Op basis van deze indeling behandelde de auditcommissie in 2011:• de leidraad strategische asset allocatie en herbalancering; • de leidraad selecteren, aannemen, monitoren en

ontslaan van externe vermogensbeheerders;• de inrichting van de actuariële functie;• de voorbereiding van het jaarwerk 2010;• de voortgang Nieuwe Pensioenregeling vanaf 1 januari 2012;• de Integriteitregeling vanaf 1 januari 2012;• het reglement auditcommissie vanaf 1 januari 2012;• de verwerking AG-Prognosetafel 2010-2060;• de selectie van de nieuwe accountant.

De bevinding van de auditcommissie is dat deze processen/functies door het bestuur adequaat zijn ingericht, geborgd en verder verbeterd.

en heroriënteerde zich met het bestuur op haar taak …Het jaar 2011 stond in het teken van de heroriëntatie van de taken van de auditcommissie. Van 2007 tot en met 2011 richtte de auditcommissie zich zowel op de beleids-voorbereiding namens het bestuur en intern toezicht op het bestuur. Met behulp van een extern onderzoeks-bureau en na afstemming met de auditcommissie en advies van het verantwoordingsorgaan wordt vanaf 1 januari 2012 de taak van de auditcommissie gericht op intern toezicht op het bestuur.

en stelde een nieuwe meerjarenplanning op….Om intern toezicht adequaat uit te voeren stelde de auditcommissie een nieuwe meerjarenplanning op die voor de komende jaren de volgende onderwerpen bevat:• op welke wijze stuurt, monitort en evalueert het

bestuur de uitvoering?• op welke wijze gaat het bestuur om met de samenhang

tussen vermogen en verplichtingen en hoe verhoudt zich de inrichting van de organisatie van vermogens-beheer tot de complexiteit en de beheersingsaspecten van de beleggingsportefeuille?

• op welke wijze gaat het bestuur om met de langere en kortere termijn (beleggings)risico’s?

• op welke wijze gaat het bestuur om met (de principes inzake) het beloningsbeleid en de monitoring daarvan?

• op welke manier houdt het bestuur zicht op de kostenontwikkeling en de monitoring daarvan?

• op welke manier gaat het bestuur om met (het vaststellen van) de scope van het communicatiebeleid en formuleert het bestuur de doelen voldoende concreet?

• op welke manier gaat het bestuur om met (het vaststellen van) de scope van het informatie- en technologie beleid en formuleert het bestuur de doelen voldoende concreet?

• op welke manier geeft het bestuur invulling aan scenariodenken en -analyses?

• op welke manier geeft het bestuur invulling aan (de) risicomanagement(functie)?

De auditcommissie bespreekt daarnaast actuele, relevante onderwerpen.

Samenstelling & slotHet bestuur benoemde de heer L.C. van de Kieft op 26 april 2011 als externe deskundige in de auditcommissie. De benoeming gold tot 1 januari 2012. Het bestuur herbenoemde de heer Van de Kieft per 1 januari 2012 voor de periode van in totaal vier jaar. De benoeming eindigt op 26 april 2015. Het bestuur benoemde de heer J.M.L. van Engelen op 16 maart 2012 voor de periode van vier jaar. De benoeming eindigt op 15 maart 2016. Het bestuur herbenoemde de heer W.A. Biewinga op 15 april 2010. Deze benoeming eindigt op 12 april 2014.

Vanaf 1 januari 2012 vinden geen herbenoemingen plaats. Het fonds combineert met deze werkwijze de gewenste continuïteit (door een aftreden per jaar) en vernieuwing (door geen herbenoemingen te doen).

Zoetermeer, 24 mei 2012

W.A. BiewingaJ.M.L. van EngelenL.C. van de Kieft

52

Jaarrekening 2011

53

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

(in e 1.000)(na resultaatbestemming)

ACTIVA

Beleggingen voor rekening en risico pensioenfonds Vastgoedbeleggingen ( 1 )* 409.507 373.085

Aandelen (2) 1.719.662 1.617.420 Vastrentende waarden (3) 1.605.293 1.465.748

Derivaten (4) 233.662 15.515

Overige beleggingen (5) 357.832 332.354

Totaal beleggingen 4.325.956 3.804.122

Deelnemingen (6) - -

Vorderingen uit hoofde van beleggingen (7) 46.314 59.969

Vorderingen en overlopende activa (8) 56.253 64.199

Liquide middelen (9) 65.338 52.602

Totaal 4.493.861 3.980.892

* De nummering verwijst naar de toelichting zoals opgenomen vanaf pagina 58.

Balans 31-12-2011 31-12-2010

5454

Balans 31-12-2011 31-12-2010

(in e 1.000)(na resultaatbestemming) PASSIVA

Stichtingskapitaal en reserves Overige reserves (10)* 21.358 156.293

Totaal reserves 21.358 156.293 Technische voorzieningen voor risico pensioenfonds (11) 4.316.212 3.441.169

Langlopende schulden (12) 285 270

Schulden uit hoofde van beleggingen (13) 115.555 329.446

Kortlopende schulden en overlopende passiva (14) 40.451 53.714

Totaal 4.493.861 3.980.892

* De nummering verwijst naar de toelichting zoals opgenomen vanaf pagina 58.

5555

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

(in e 1.000)

BATEN

Premiebijdragen (van werkgevers en werknemers) (15)* 308.637 307.813

Beleggingsresultaten risico pensioenfonds (16) 518.431 281.294

Overige baten (17) 1.329 1.843

Totaal baten 828.397 590.950

LASTEN

Mutatie technische voorzieningen voor risico pensioenfonds (18)

Toevoeging pensioenopbouw 180.227 151.559

Indexering en overige toeslagen 18.000 16.695

Rentetoevoeging 46.066 37.894

Onttrekking voor pensioenuitkeringen -53.807 -47.541

Wijziging marktrente 678.578 377.139

Wijziging vanwege waardeoverdrachten -11.171 -8.128

Wijziging actuariële grondslagen 24.061 99.518

Overige mutaties -6.911 1.314

875.043 628.450

Pensioenuitkeringen (19) 55.970 45.001

Pensioenuitvoeringskosten (20) 18.652 18.381 Saldo waardeoverdrachten (21) 11.239 5.629

Herverzekering (22) -117 679

Overige lasten (23) 2.545 8.889 Totaal lasten 963.332 707.029

Saldo van baten en lasten -134.935 -116.079

Bestemming van het resultaat Overige reserve -134.935 -116.079

* De nummering verwijst naar de toelichting zoals opgenomen vanaf pagina 58.

Staat van baten en lasten 2011 201056

(in e 1.000) Pensioenactiviteiten Ontvangen premies 312.161 319.064

Ontvangen waardeoverdrachten 1.599 705

Betaalde uitkeringen -52.929 -45.314

Betaalde waardeoverdrachten -13.040 -6.395

Betaalde pensioenuitvoeringskosten -19.547 -17.789

Betaalde herverzekeringspremie -2.500 -2.176

Uitkering van herverzekeraars 2.617 1.497

Overige mutaties -11.987 37.060

216.374 286.652

BeleggingsactiviteitenVerkopen en aflossingen van beleggingen 2.766.986 3.115.799

Ontvangen onderpand swaptionoverlay - -81.100

Ontvangen directe beleggingsopbrengsten 129.435 67.801

Aankoop beleggingen -3.096.644 -3.472.769

Betaalde kosten vermogensbeheer -12.849 -11.421

Overige mutaties 8.087 -16.687

-204.985 -398.377

Netto kasstroom 11.389 -111.725

Koers- en omrekeningsverschillen op liquide middelen 1.347 8.149

Mutatie liquide middelen 12.736 -103.576

Saldo liquide middelen aanvang boekjaar 52.602 156.178

Saldo liquide middelen ultimo boekjaar 65.338 52.602

Mutatie in liquide middelen 12.736 -103.576

Kasstroomoverzicht 2011 2010 57

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

Toelichting op de balans, de staat van baten en lasten en het kasstroomoverzicht

Algemeen

Activiteiten1. Het fonds heeft ten doel, overeenkomstig de statutaire

bepalingen en pensioenreglementen, werknemers en gewezen werknemers, alsmede overige belang-hebbenden te beschermen tegen geldelijke gevolgen van arbeidsongeschiktheid, ouderdom en overlijden.

2. Het fonds tracht dit doel te bereiken door: a. overeenkomstig de bij zijn pensioenreglementen te

stellen regels uitkeringen toe te kennen bij arbeids-ongeschiktheid, ouderdom en overlijden;

b. andere wettige middelen, die tot het bereiken van het doel bevorderlijk kunnen zijn.

Pensioenfonds Horeca & Catering is statutair gevestigd te Zoetermeer.

Algemene grondslagen voor het opstellen van de jaarrekening

OvereenstemmingsverklaringDe jaarrekening van Stichting Pensioenfonds Horeca & Catering is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen zoals deze zijn vermeld in Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek en met inachtneming van de Richtlijnen voor de Jaarverslag-geving, in het bijzonder Richtlijn 610 Pensioenfondsen.

Algemene waarderingsgrondslagenTenzij bij het desbetreffende balanshoofd anders wordt vermeld, worden de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop ze betrekking hebben. Winsten worden slechts opgenomen voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Verliezen en risico’s die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden. De jaarrekening is opgesteld op basis van het uitgangspunt van continuïteitsdoelstelling.

Financiële instrumentenOnder financiële instrumenten worden zowel primaire financiële instrumenten, zoals vorderingen en schulden,

als financiële derivaten verstaan. Voor de grondslagen van primaire financiële instrumenten wordt verwezen naar de behandeling per balanspost.

SchattingsmethodiekHet fonds is voor de vaststelling van de premies en de technische voorziening afhankelijk van de opgaven van de loonsommen per werknemer door het UWV. De in het verslagjaar 2010 opgenomen premies zijn herrekend met gebruikmaking van de laatst bekende UWV gegevens; het verschil in premie is in dit verslagjaar in de cijfers opgenomen. De premies over het kalenderjaar 2011 zijn geschat uitgaande van de definitieve opgelegde premies over 2010 aangepast voor verwachte loonontwikkeling en bedrijfstakgegevens.

De mutatie van de technische voorziening in 2011 uit hoofde van pensioenopbouw wordt vervolgens vast-gesteld met behulp van enerzijds de totaal geschatte premies over kalenderjaar 2011 en anderzijds de deelnemer karakteristie ken van het voorgaande verslag-jaar. De verschillen tussen de geschatte bedragen met betrekking tot het huidige verslagjaar en de definitieve uitkomsten volgens de hierna beschreven grondslagen worden in het volgende verslagjaar in de cijfers verwerkt.

Omrekening vreemde valutaActiva en passiva in vreemde valuta worden omgerekend tegen de valutakoers per balansdatum. Voor zover valuta-risico’s zijn afgedekt door middel van valutatermijn-contracten, wordt het daaruit per balansdatum resulteren-de ongerealiseerde koersresultaat in de waarde van de beleggingen in aanmerking genomen. In de staat van baten en lasten zijn de transacties omgerekend tegen de op het moment van de transactie geldende koers. Overige valutaverschillen komen ten gunste dan wel ten laste van de staat van baten en lasten.

PresentatiewijzigingConform richtlijn RJ610.315 en de aanbeveling van de Pensioenfederatie worden met ingang van de verslag-periode ook de interne kosten van vermogensbeheer verantwoord als onderdeel van de beleggingsresultaten. De vergelijkende cijfers over 2010 zijn in deze jaarrekening aangepast; daarmee is een bedrag van € 1,8 miljoen verschoven van pensioenuitvoeringskosten naar beleggingsresultaten.

58

Grondslagen voor waardering van activa en passiva

BeleggingenBeleggingen worden gewaardeerd tegen actuele waarde. Slechts indien de actuele waarde van een belegging niet betrouwbaar kan worden vastgesteld vindt waardering plaats op basis van geamortiseerde kostprijs. De waarde-ring van participaties in beleggingsinstellingen geschiedt tegen marktwaarde. Voor beursgenoteerde beleggings-instellingen is dit de marktnotering per balansdatum.

VastgoedbeleggingenNiet beursgenoteerde indirecte vastgoedbeleggingenDit betreft vastgoedbeleggingen via besloten beleggings-fondsen. Deze beleggingen worden gewaardeerd op actuele waarde. Dit is de geschatte opbrengstwaarde bij onderhandse verkoop in verhuurde staat. Vastgoed wordt jaarlijks getaxeerd. Er vinden geen periodieke afschrijvingen plaats.

Beursgenoteerde indirecte vastgoedbeleggingenVastgoedbeleggingen in beursgenoteerde beleggings-instellingen worden gewaardeerd tegen de beurskoers per balansdatum.

AandelenBeursgenoteerde aandelen en de participaties in beursgenoteerde beleggingsinstellingen worden gewaardeerd tegen de beurskoers per balansdatum.

Vastrentende waardenOnder vastrentende waarden worden verstaan obligaties en participaties in beleggingsinstellingen.

ObligatiesDe obligaties worden gewaardeerd tegen actuele waarde, zijnde de beurskoers per balansdatum. De waarde is exclusief opgelopen rente, welke onder de vorderingen uit hoofde van beleggingen wordt verantwoord.

Participaties in beleggingsinstellingenDe participaties in beleggingsinstellingen betreffen hypo the caire leningen die worden gewaardeerd op actuele waarde. Deze waarde wordt vastgesteld op basis van de contante waarde van de met vervroegde aflossing

aan gepaste kasstromen, verdisconteerd tegen de rente op staatsobligaties met vergelijkbare looptijden inclusief eventuele opslagen, behorende bij het risicoprofiel van de leningen.

DerivatenDit betreft onder andere beleggingen inzake rentederivaten die zijn afgesloten met als oogmerk de renterisico’s op de dekkingsgraad te beperken. Verder vallen onder deze post de valutatermijncontracten. De derivaten zijn uit te splitsen in positieve en negatieve posities. De negatieve posities worden verantwoord in de balans onder de “Schulden uit hoofde van beleggingen”.

Derivaten worden gewaardeerd op reële waarde, te weten de relevante marktnotering of, indien deze ontbreekt, de waarde die wordt bepaald met behulp van marktconforme en toetsbare waarderingsmodellen.

Overige beleggingenOnder de overige zakelijke waarden zijn opgenomen de beleggingen in private equity en grondstoffen.

Private equityPrivate equity beleggingen worden gewaardeerd op actuele waarde. Voor zover dit betrekking heeft op de fund of fundmanagers is dit de intrinsieke waarde die wordt ontleend aan de rapportages van de fund of fundmanagers. De fund of fundmanagers hanteren bij de bepaling van de waarde van hun belangen de inter nationale richtlijnen van de sector, waaronder die van de European Private Equity & Venture Capital Association (EVCA).

GrondstoffenDe beleggingen in grondstoffen worden gewaardeerd op marktwaarde.

DeelnemingenDeelnemingen worden gewaardeerd tegen intrinsieke waarde, tenzij anders vermeld.

PremievorderingenDe premievorderingen worden bepaald door de open-staande posten te verminderen met een voorziening voor oninbaarheid. Hierbij worden de volgende

59

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

aan names voor oninbaarheid gehanteerd.• Vorderingen niet ouder dan 1 jaar: - 2% indien het geen overgedragen

vorderingen betreft - 50% indien het aan incassopartners

overgedragen vorderingen betreft• Alle vorderingen van 1-2 jaar oud: 50%• Alle vorderingen van 2-3 jaar oud: 75%• Alle vorderingen ouder dan 3 jaar: 100%

Technische voorzieningenDe technische voorzieningen worden opgenomen tegen actuele waarde (marktwaarde). De actuele waarde wordt bepaald op basis van de contante waarde van de beste inschatting van toekomstige kasstromen die samenhangen met de op balansdatum onvoorwaardelijke pensioen-verplichtingen. Bij de berekening worden de volgende grondslagen en veronderstellingen gehanteerd:

RenteDe contante waarde wordt bepaald op basis van de marktrente, waarvoor de actuele rentetermijnstructuur zoals gepubliceerd door de Nederlandsche Bank is gebruikt. Deze is vergelijkbaar met een afgeleide marktconforme rekenrente van 2,75% (2010: 3,41%).De gemiddelde looptijd van de verplichtingen is 24 jaar (primo jaar) en 25 jaar (ultimo jaar).

Overlevingsgrondslagen In de loop van 2010 en 2011 heeft Pensioenfonds Horeca & Catering een onderzoek uitgevoerd naar de branche specifieke ervaringssterfte. Als gevolg hiervan worden de technische voorzieningen met ingang van 31 december 2010 vastgesteld op basis van de AG Prognosetafels 2010-2060, waarbij rekening gehouden is met de branchespecifieke ervaringssterfte.

Voor wezen zijn geen sterftekansen in aanmerking genomen. Voor niet ingegaan wezenpensioen zijn de pensioenverplichtingen gesteld op 6% van de contante waarde van de nabestaandenpensioenen, behorende bij ouderdomspensioen van deelnemers jonger dan 65 jaar.

Meeverzekerde partnerDe partner van een mannelijke deelnemer wordt drie jaar jonger verondersteld. De partner van een vrouwelijke deelnemer wordt drie jaar ouder verondersteld.

De veronderstelde gehuwdheidsfrequentie voor mannen loopt op van 22% op 21 jaar tot 90% op 35 jaar en blijft daarna gelijk tot 65 jaar. De veronderstelde gehuwdheids-frequentie voor vrouwen loopt op van 35% op 21 jaar tot 85% op 30 jaar, blijft gelijk tot 50 jaar en neemt daarna af tot 70% op 65 jaar. Vanaf de 65-jarige leeftijd neemt de veronderstelde gehuwdheidsfrequentie af met de sterftekans van de meeverzekerde partner.

ArbeidsongeschiktheidVoor deelnemers aan wie vrijstelling van premiebetaling wegens arbeidsongeschiktheid is verleend, is de voor-ziening gelijk aan de contante waarde van de tot pensioendatum te verwerven pensioenaanspraken.

Opslag percentage voor kostenVoor toekomstige kosten met betrekking tot de administratie en uitbetaling van de pensioenen na ingang is de netto technische voorziening verhoogd met 4,0% (2010: 4,0%).

ToeslagenToeslagverlening vindt plaats aan:• actieve deelnemers omdat in de premievaststelling een

opslag van 0,9% van de premiegrondslag voor dit doel is opgenomen;

• alle deelnemers voor zover er voldoende middelen zijn.

Toeslagverlening actieve deelnemersDeelnemers die gedurende het boekjaar actief zijn geweest, hebben per 31 december van dat jaar een onvoorwaarde-lijk recht op een toeslag op de opgebouwde pensioenaan-spraken. Per 31 december 2011 wordt aan de deelnemers die in 2011 actief zijn geweest een toeslag toegekend ter grootte van 0,85% (2010: 1,00%).

Toeslagverlening alle deelnemersHet bestuur kan jaarlijks besluiten om op de per 1 januari van enig kalenderjaar vastgestelde opgebouwde pensioen-aanspraken van alle deelnemers een toeslag te verlenen indien de financiële situatie van het pensioenfonds zodanig is dat deze toeslagverlening niet ten koste gaat van de pensioenrechten en pensioenaanspraken en het fonds over vrij eigen vermogen beschikt. Gezien de financiële positie van het fonds heeft het bestuur besloten om de opgebouwde pensioenaanspraken van alle deelnemers per 1 januari niet te verhogen.

60

Toekomstige ontwikkelingen in het salarisniveauBij de vaststelling van de voorziening is geen rekening gehouden met toekomstige ontwikkelingen en toe slagen, met uitzondering van de toeslag per 1 januari van het komende boekjaar, indien het bestuur het besluit tot toeslagverlening heeft genomen in het verslagjaar.

Langlopende schuldenDe oprenting van de uitstaande depots geschiedt op basis van een rente van 4%. Aan de depots worden de verschuldigde premies onttrokken.

OverigDe overige activa en passiva zijn gewaardeerd tegen nominale waarde.

Grondslagen voor de staat van baten en lasten

PremiebijdragenAls premiebijdragen zijn opgenomen de aan het boekjaar toe te rekenen bijdragen van werkgevers en werknemers, alsmede bijdragen van de Stichting Financiering Voort-zetting Pensioenverzekering (FVP) en UWV. De in het jaar verslag 2010 opgenomen premies zijn herrekend met gebruikmaking van de laatst bekende UWV gegevens; het verschil in premie is in dit verslag jaar in de cijfers opgeno-men. De premies over het kalenderjaar 2011 zijn geschat uitgaande van de definitieve opgelegde premies over 2010, aangepast voor loonontwikkeling en bedrijfstakgegevens.

WaardeoverdrachtenDe bij overdrachten van pensioenen bepaalde overdrachts waarden zijn gebaseerd op de berekenings-grondslagen volgens het Besluit reken- en procedure-regels waardeover drachten. De waardeoverdrachten worden toegerekend aan het verslagjaar waarin de bijbehorende pensioenaanspraken zijn verwerkt.

BeleggingsresultatenDirecte beleggingsopbrengstenDe directe beleggingsopbrengsten hebben betrekking op de aan het verslagjaar toe te rekenen interest en in het ver slag jaar gedeclareerde dividenden en overige opbrengsten.

Indirecte beleggingsopbrengstenDe indirecte beleggingsopbrengsten hebben betrekking op gerealiseerde en ongerealiseerde waardestijgingen of waardedalingen.

Kosten toe te rekenen aan beleggingenDe externe kosten van vermogensbeheer worden in mindering gebracht op de som van de directe en indirecte beleggingsopbrengsten.

PensioenuitkeringenHieronder worden opgenomen de ten laste van het verslagjaar komende uitkeringen inzake ouderdoms-, nabestaanden-, wezen- en vroegpensioen alsmede uitkeringen in het kader van de WAO aanvullings- en gatregeling. Tevens zijn hierin opgenomen de eenmalige uitkeringen als gevolg van afkoop ingeval de hoogte van het pensioen beneden het wettelijke minimum is.

HerverzekeringDe risico’s behorende bij het nabestaandenpensioen in de aanvullende pensioenregeling, inclusief de premie-vrijstelling hiervoor in geval van volledige en duurzame arbeidsongeschiktheid in de zin van de IVA, zijn volledig herverzekerd. Dit op risicobasis gesloten herverzekerings-contract is tot en met 2011 onder gebracht bij de Algemene Levensherverzekerings Maatschappij NV (dochteronder-neming van Swiss RE Europe S.A.). Met ingang van 2012 treedt Elips Life (eveneens een dochteronderneming van Swiss RE Europe S.A.) op als herverzekeraar van deze risico’s.

Grondslagen voor de opstelling van het kasstroomoverzicht

Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de directe methode. Kasstromen in vreemde valuta’s worden omgerekend tegen een geschatte gemiddelde koers.

De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit het saldo liquide middelen. Transacties waarbij geen ruil van geldmiddelen plaatsvindt worden niet in het kasstroomoverzicht opgenomen.

61

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

Beleggingen voor rekening en risico pensioenfonds 2011Mutatieoverzicht Waardeper Aankopen Verkopen Waarde- Waardeper 1januari enaflossingen ontwikkeling9 31december

(in e 1.000)

Vastgoedbeleggingen (1) Beursgenoteerde indirecte vastgoedbeleggingen 239.722 346.522 -287.966 -22.486 275.792

Niet-beursgenoteerde indirecte vastgoedbeleggingen 133.363 108.517 -102.355 -5.810 133.715

373.085 455.039 -390.321 -28.296 409.507

Aandelen (2) Beursgenoteerde aandelen 1.337.363 498.192 -346.491 -58.245 1.430.819

Participaties in beleggingsinstellingen 280.057 107.953 -61.254 -37.913 288.843

1.617.420 606.145 -407.745 -96.158 1.719.662

Vastrentende waarden (3) Obligaties 1.235.414 1.256.829 -1.205.640 110.867 1.397.470

Participaties in beleggingsinstellingen 230.334 44.156 -68.844 2.177 207.823

1.465.748 1.300.985 -1.274.484 113.044 1.605.293

Derivaten (4) -309.373 331.519 -285.715 394.321 130.752

Overige beleggingen (5) Private equity 148.035 27.153 -28.707 32.669 179.150

Grondstoffen 184.319 375.804 -380.014 -1.427 178.682

332.354 402.957 -408.721 31.242 357.832

Totaal 3.479.234 3.096.645 -2.766.986 414.153 4.223.046

Aanpassing voor negatieve posities in derivaten 324.888 102.910

Totaal beleggingen 3.804.122 4.325.956

Toelichting op de te onderscheiden posten op de balans

9 Onder de waardeontwikkeling van de beleggingen zijn tevens begrepen die beheerkosten van externe vermogensbeheerders die

rechtstreeks ten laste van het belegd vermogen zijn gebracht.

62

Beleggingen voor rekening en risico pensioenfonds 2010Mutatieoverzicht Waardeper Aankopen Verkopen Waarde- Waardeper 1januari enaflossingen ontwikkeling10 31december

(in e 1.000)

Vastgoedbeleggingen (1) Beursgenoteerde indirecte vastgoedbeleggingen 171.520 257.455 -228.589 39.336 239.722

Niet-beursgenoteerde indirecte vastgoedbeleggingen 110.517 25.953 -544 -2.563 133.363

282.037 283.408 -229.133 36.773 373.085

Aandelen (2) Beursgenoteerde aandelen 1.009.753 522.447 -381.747 186.910 1.337.363

Participaties in beleggingsinstellingen 223.514 24.007 -24.983 57.519 280.057

1.233.267 546.454 -406.730 244.429 1.617.420

Vastrentende waarden (3) Obligaties 911.273 2.003.311 -1.716.628 37.458 1.235.414

Participaties in beleggingsinstellingen 218.159 7.721 -3.784 8.238 230.334

1.129.432 2.011.032 -1.720.412 45.696 1.465.748

Derivaten (4) 27.603 484.442 -630.516 -190.902 -309.373

Overige beleggingen (5) Private equity 104.693 21.881 -5.724 27.185 148.035

Grondstoffen 160.681 125.552 -123.284 21.370 184.319

265.374 147.433 -129.008 48.555 332.354

Totaal 2.937.713 3.472.769 -3.115.799 184.551 3.479.234

Aanpassing voor negatieve posities in derivaten 102.348 324.888

Totaal beleggingen 3.040.061 3.804.122

10 Onder de waardeontwikkeling van de beleggingen zijn tevens begrepen die beheerkosten van externe vermogensbeheerders die

rechtstreeks ten laste van het belegd vermogen zijn gebracht.

63

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

Het fonds heeft een 33,33% belang in Klantenconsortium Innovact B.V. gevestigd te Utrecht. Deze vennootschap houdt 100% van de aandelen in Innovact B.V., de leveran-cier van de software waarin de deelnemersadministratie

is vastgelegd. De waardering van de deelneming is in 2009 op nihil gesteld gegeven de geringe intrinsieke waarde van de onderliggende entiteit.

Als gevolg van de positieve marktwaarde van de rente-derivaten ultimo 2011 heeft Pensioenfonds Horeca & Catering € 216 miljoen aan collateral in stukken (staats-obligaties) ontvangen (2010 als gevolg van negatieve marktwaarde € 323 miljoen aan collateral verstrekt). Een deel van de beleggingsportefeuille is beschikbaar voor in bruikleen gegeven effecten. Van dat deel van de portefeuille heeft Pensioenfonds Horeca & Catering

alleen het economisch eigendom. Per 31 december 2011 zijn beleggingen met een waarde van circa € 139 miljoen (2010: € 89 miljoen) in bruikleen gegeven. Dit bedrag is als volgt verdeeld: aandelen € 63 miljoen (2010: € 34 miljoen) en obligaties € 76 miljoen (2010: € 55 miljoen). Voor het risico van niet terug leveren van in bruikleen gegeven effecten zijn zekerheden gesteld. Deze zekerheden zijn niet in de balans opgenomen.

Specificatie vastgoedbeleggingen naar categorie 31-12-2011 31-12-2010

(in e 1.000)Kantoren 91.062 86.990

Winkels 170.720 136.775

Bedrijfsruimte 71.325 57.306

Woningen 76.400 92.014

Totaal 409.507 373.085

Specificatie positieve contractposities derivaten Waarde Notional Waarde Notional 31-12-2011 31-12-2010

(in e 1.000)Rente 232.011 4.928.374 2.857 4.767.301

Valuta + commodity 1.651 2.159.029 12.658 2.069.899

Totaal 233.662 7.087.403 15.515 6.837.200

Deelnemingen (6) 31-12-2011 31-12-2010

(in e 1.000) Klantenconsortium Innovact B.V. Verwerving deelneming 0 0

Afwaardering 0 0

Saldo ultimo boekjaar 0 0

Vorderingen uit hoofde van beleggingen (7) 31-12-2011 31-12-2010

(in e 1.000)Te vorderen beleggingsresultaten 42.619 40.528

Overige vorderingen 3.695 19.441 Saldo ultimo boekjaar 46.314 59.969

64

De banktegoeden zijn ter vrije beschikking. De liquide middelen ten behoeve van vermogensbeheer bevatten

de liquide middelen die bij de externe vermogens-beheerders beschikbaar zijn.

Het fonds kent geen stichtingskapitaal en statutaire reserves.

Vorderingen en overlopende activa (8) 31-12-2011 31-12-2010

(in e 1.000)Premies - Te vorderen premies 70.419 73.242

- Af: voorziening oninbaar -19.687 -18.005

50.732 55.237

Nog te verwerken waardeoverdrachten 113 550

Overige overlopende activa 5.408 8.412

5.521 8.962

Saldo ultimo boekjaar 56.253 64.199

Liquide middelen (9) 31-12-2011 31-12-2010

(in e 1.000)Banktegoeden 6.349 5.545

Liquide middelen t.b.v. vermogensbeheer 58.989 47.057

Saldo ultimo boekjaar 65.338 52.602

Passiva Stichtingskapitaal en reserves

65

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

Op grond van de Pensioenwet en het daaruit voort-vloeiende Besluit Financieel Toetsingskader dient het vermogen van het pensioenfonds ten minste gelijk te zijn aan de technische voorzieningen plus het minimaal vereiste eigen vermogen. Het minimaal vereiste vermogen bedraagt circa 4,1% van de technische voorzieningen. Per 31 december 2011 is het minimaal vereiste vermogen gelijk aan € 177 miljoen.

Het pensioenfonds dient buffers aan te houden voor de risico’s die het loopt. Dit betreft buffers voor het renterisico, het risico van zakelijke waarden, het valuta-risico, het grondstoffenrisico, het kredietrisico en het verzekeringstechnisch risico. Door deze risico’s te kwantificeren wordt het vereiste eigen vermogen berekend. Dit is het vermogen dat hoort bij de evenwichtssituatie van het pensioenfonds. In de

evenwichtssituatie is het eigen vermogen zodanig vastgesteld dat met de wettelijk vastgestelde zeker heids-maat van 97,5% ten aanzien van de als onvoorwaardelijk aangemerkte onderdelen van de pensioenovereenkomst wordt voorkomen dat het fonds binnen één jaar over minder middelen beschikt dan de hoogte van de technische voorzieningen. Het vereiste eigen vermogen op basis van het strategische beleggingsbeleid bedraagt voor het pensioenfonds op balansdatum 19,0% van de technische voorzieningen. Per 31 december 2011 bedraagt het vereiste eigen vermogen, inclusief het eerder-genoemde minimaal vereiste vermogen, € 819 miljoen.

Het verschil tussen het totale eigen vermogen en het vereiste eigen vermogen is het vrij eigen vermogen. Dit vrij eigen vermogen is per 31 december 2011 gelijk aan € 798 miljoen negatief.

Overige reserves (10) 31-12-2011 31-12-2010

(in e 1.000)Stand begin boekjaar 156.293 272.372

Mutatie uit saldo van baten en lasten -134.935 -116.079

Saldo ultimo boekjaar 21.358 156.293

66

Dekkingsgraad 31-12-2011 31-12-2010

(in e 1.000)Technische voorzieningen voor risico pensioenfonds 4.316.212 3.441.169

Pensioenvermogen 4.337.855 3.597.732

Dekkingsgraad 100,5% 104,5%

Technische voorzieningenvoor risico pensioenfonds (11) 31-12-2011 31-12-2010

(in e 1.000)Stand begin boekjaar 3.441.169 2.812.719

Toevoeging pensioenopbouw 180.227 151.559

Indexering en overige toeslagen 18.000 16.695

Rentetoevoeging 46.066 37.894

Onttrekking voor pensioenuitkeringen -53.807 -47.541

Wijziging marktrente 678.578 377.139

Wijziging vanwege waardeoverdracht -11.171 -8.128

Wijziging actuariële grondslagen 24.061 99.518

Overige mutaties -6.911 1.314

Saldo ultimo boekjaar 4.316.212 3.441.169

Technische voorzieningen naar categorie deelnemers 31-12-2011 31-12-2010

Aantal Bedrag Aantal Bedrag (in e 1.000) (in e 1.000)

Actieve deelnemers 235.885 1.684.093 234.006 1.335.607

Pensioengerechtigden 27.917 466.462 25.056 381.132

Gewezen deelnemers 687.289 2.040.463 645.021 1.604.350

Uitkeringsgerechtigden met arbeidsongeschiktheids- pensioen en premievrije opbouw 3.038 125.194 3.235 120.080

Totaal 954.129 4.316.212 907.318 3.441.169

Bij de vaststelling van de technische voorzieningen wordt de mutatie in de voorzieningen gebaseerd op de rente-termijnstructuur primo boekjaar. Vervolgens worden de technische voorzieningen ultimo boekjaar vastgesteld op basis van de dan geldende marktrente.

Het verschil tussen de primo en ultimo rente is verant-woord als wijziging marktrente. De rentetoevoeging is gebaseerd op de 1-jaarsrente van 1,296% (2010: 1,303%).

De wijziging actuariële grondslagen betreft een actuali-sering van de branchespecifieke ervaringssterfte.

Eind 2011 bedroeg de dekkingsgraad van Pensioenfonds Horeca & Catering 100,5%. Dit is hoger dan de dekkings-

graad van 99,5% die het fonds volgens het herstelplan op 31 december 2011 moest hebben.

67

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

Onder overige schulden is een bedrag van € 20 miljoen inzake vooruitontvangen opgenomen herstelpremie jaar 2012 opgenomen.

Niet in de balans opgenomen verplichtingen

Private equityTen aanzien van beleggingen in niet beursgenoteerde private equity-beleggingsfondsen zijn verplichtingen aangegaan waarvan de betalingen pas in de komende jaren plaatsvinden. Per 31 december 2011 bedragen deze verplichtingen € 92 miljoen (2010: € 117 miljoen).

Meerjarige huurovereenkomstIn 2004 is een huurovereenkomst aangegaan met betrekking tot het pand dat door Pensioenfonds Horeca & Catering als kantoorruimte wordt gebruikt. De overeenkomst heeft een looptijd tot 30 juni 2017. De jaarhuur bedraagt € 500.000. De huur wordt jaarlijks geïndexeerd op basis van de algemene prijs-ontwikkeling. In verband met deze overeenkomst is een bankgarantie verstrekt aan de verhuurder voor een bedrag van € 125.000.

Langlopende schulden (12) 31-12-2011 31-12-2010

(in e 1.000)Depots aanvullende regelingen 285 270

Saldo ultimo boekjaar 285 270

Schulden uit hoofde van beleggingen (13) 31-12-2011 31-12-2010

(in e 1.000)Negatieve contractposities 102.910 324.888

Overige schulden uit hoofde van beleggingen 12.645 4.558

Saldo ultimo boekjaar 115.555 329.446

Specificatie negatieve contractposities derivaten Waarde Notional Waarde Notional 31-12-2011 31-12-2010

(in e 1.000)Rente -29.808 -2.000.026 -293.619 -2.046.269

Valuta + commodity -73.102 -264.653 -31.269 -258.715

Saldo ultimo boekjaar -102.910 -2.264.679 -324.888 -2.304.984

Kortlopende schulden en overlopende passiva (14) 31-12-2011 31-12-2010

(in e 1.000)Crediteuren 1.466 2.361 Vooruitontvangen waardeoverdrachten 0 639 Te betalen uitkeringen 3.156 2 Te betalen belastingen en sociale lasten 1.415 1.528

Overige schulden 33.240 48.783

Overlopende passiva 1.174 401

Totaal 40.451 53.714

68

Toelichting op de te onderscheiden posten op de staat van baten en lasten

BatenPremiebijdragen (van werkgevers en werknemers) (15) 2011 2010

(in e 1.000)Premies basisregeling 254.397 253.647

Premies aanvullende regelingen 5.808 5.790

Premies individuele vrijwillige voortzetting 1.220 1.536

Premiebijdrage FVP en UWV 3.179 2.928

Herstelbijdrage 43.877 42.500

Overige premies 156 1.412

Totaal 308.637 307.813

Beleggingsresultaten risico pensioenfonds (16) 2011 2010

Direct Indirect Totaal Direct Indirect Totaal

(in e 1.000)Vastgoedbeleggingen Beursgenoteerde indirecte vastgoedbeleggingen 8.287 -22.486 -14.199 7.108 39.336 46.444

Niet-beursgenoteerde indirecte vastgoedbeleggingen 7.544 -5.810 1.734 6.063 -2.563 3.500

15.831 -28.296 -12.465 13.171 36.773 49.944

Aandelen Beursgenoteerde aandelen 35.300 -58.245 -22.945 26.872 186.910 213.782

Participaties in beleggingsinstellingen 4.722 -37.913 -33.191 2.886 57.519 60.405

40.022 -96.158 -56.136 29.758 244.429 274.187

Vastrentende waarden Obligaties 52.870 110.867 163.737 50.015 37.451 87.466

Participaties in beleggingsinstellingen 5.553 2.177 7.730 - 8.238 8.238

58.423 113.044 171.467 50.015 45.689 95.704

Derivaten - 394.321 394.321 - -190.902 -190.902

Overige beleggingen Private equity 1 32.669 32.670 - 27.185 27.185

Grondstoffen 2.754 -1.427 1.327 2.388 21.370 23.758

2.755 31.242 33.997 2.388 48.555 50.943

Liquide middelen -1.251 1.347 96 6.514 8.149 14.663

Totaal opbrengst beleggingen 115.780 415.500 531.280 101.846 192.693 294.539

Kosten toe te rekenen aan beleggingen -12.849 -13.245

Saldo resultaat 518.431 281.294

De premie voor de basispensioenregeling bedraagt 14,3% van de premiegrondslag. De premies voor heffingsjaar 2011 zijn gebaseerd op de eindafrekening 2010 waarbij rekening is gehouden met de (loon)ontwikkelingen in de bedrijfstak. Tevens zijn opgenomen de premies voort-vloeiend uit eindafrekeningen over vorige heffingsjaren.

De premies voor de basisregeling worden gedragen door werkgevers en werknemers gezamenlijk. De premies voor aanvullende regelingen betreffen zowel individuele als collectieve overeenkomsten. Onder “Herstelbijdrage” is de additionele herstelbijdrage volgend uit het herstelplan opgenomen.

69

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

De wijziging actuariële grondslagen heeft betrekking op een actualisering van de branche-specifieke ervaringssterfte.

Pensioenuitkeringen (19) 2011 2010

Overige baten (17) 2011 2010

(in e 1.000)Boete- en incasso-opbrengsten 701 1.650

Overige opbrengsten 628 193

Totaal 1.329 1.843

Lasten Mutatie technische voorzieningen voor risico pensioenfonds (18) 2011 2010

(in e 1.000)Toevoeging pensioenopbouw 180.227 151.559

Indexering overige toeslagen 18.000 16.695

Rentetoevoeging 46.066 37.894

Onttrekking voor pensioenuitkeringen -53.807 -47.541

Wijziging marktrente 678.578 377.139

Wijziging vanwege waardeoverdrachten -11.171 -8.128

Wijziging actuariële grondslagen 24.061 99.518

Overige mutaties -6.911 1.314

Totaal 875.043 628.450

(in e 1.000)Ouderdomspensioen 24.133 20.324

Nabestaandenpensioen 4.664 4.497

Wezenpensioen 94 101

Vroegpensioen 6.366 5.648

WAO-aanvullingsregeling 2.327 2.438

WAO-gatverzekering 5.692 4.481

Eenmalige uitkeringen 12.694 7.512

Totaal 55.970 45.001

Pensioenuitvoeringskosten (20) 2011 2010

(in e 1.000)Personeelskosten (in- en extern) 10.725 9.923 Overige kosten 6.936 6.035

Uitvoeringskosten incidenteel 1.641 3.138

19.302 19.096

Af: doorbelaste kosten -650 -715

Totaal 18.652 18.381

70

Onder pensioenuitvoeringskosten wordt hier verstaan de kosten van de uitvoeringsorganisatie verhoogd met de kosten van het bestuur en andere organen, alsmede algemene kosten van het fonds.

Onder ‘Personeelskosten (in- en extern)’ zijn de salaris-kosten van het eigen personeel begrepen, alsmede de kosten van inhuur van extern personeel.

In de ‘Overige kosten’ zijn o.a. begrepen de kosten van vacatiegelden voor bestuur, verantwoordingsor-gaan, audit commissie en beleggingsadviescommissie, alsmede het honorarium van de accountant. Verder zijn ook de kosten voor automatisering, huisvesting, communicatie en andere algemene kosten onder ‘Overige kosten’ opgenomen.

Ultimo 2011 had Pensioenfonds Horeca & Catering 151 fte in dienst (2010: 144 fte).

BestuurDe totale vacatiegelden voor bestuursleden bedroegen in 2011 € 144.265 (2010: € 136.162). In 2011 werd ten behoeve van beide voorzitters een vaste vergoeding van € 31.560 per persoon per jaar betaald (2010: € 29.581). Voor de overige bestuursleden gold een vast bedrag van € 12.600 aan vacatiegeld per jaar (2010: € 11.550). Indien een plaatsvervangend bestuurslid een afwezig bestuurslid verving bij een bestuursvergadering, gold een vergoeding overeenkomstig de richtlijnen van de SER van € 410 per dagdeel (2010: € 385). In het kader van de deskundig-heidsbevordering van bestuursleden en daarmee hun

ondersteunende apparaat is aan de benoemende organisaties van de beide voorzitters, FNV Horecabond en Koninklijk Horeca Nederland, in 2011 een bedrag van € 29.600 ter beschikking gesteld (2010: € 29.581).

VerantwoordingsorgaanVoor de leden van het verantwoordingsorgaan bedroeg in 2011 het totale vacatiegeld € 21.320 (2010: € 15.978).

AuditcommissieHet totale vacatiegeld voor de leden van de audit-commissie bedroeg in 2011 € 34.040 (2010: € 35.195).

BeleggingsadviescommissieHet totale vacatiegeld voor de leden van de beleggings-adviescommissie bedroeg in 2011 € 33.805 (2010: € 24.695).

DirectieDe bezoldiging van de directie bedroeg in 2011 € 277.568 (2010: € 272.799). Dit bedrag betreft zowel het vaste salaris als het (in 2010) variabele deel van de beloning inclusief de pensioenlasten, de sociale en overige werkgeverslasten.

AccountantHet totale honorarium voor de externe accountant bedroeg in 2011 € 230.000 (2010: € 220.000). Voor 2011 is dit bedrag uit te splitsen in de wettelijke controle jaarrekening en verslagstaten ter hoogte van € 195.000 (2010: € 207.500), andere controleopdrachten ter hoogte van € 6.500 (2010: € 12.500) en overige dienstverlening ter hoogte van € 28.500.

Saldo waardeoverdrachten (21) 2011 2010

(in e 1.000)Inkomende waardeoverdrachten -2.238 -872

Uitgaande waardeoverdrachten 13.477 6.501

Totaal 11.239 5.629

Herverzekering (22) 2011 2010

(in e 1.000)Betaalde herverzekeringspremie 2.500 2.176

Uitkering van herverzekeraars -2.617 -1.497

Totaal -117 679

De premie herverzekering betreft de herverzekering van de risico’s verbonden aan de aanvullende regelingen.

71

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

Op basis van de grondslagen voor de vaststelling van oninbare vorderingen heeft in 2011 een dotatie aan de voorziening voor oninbare premies plaatsgevonden van € 1,4 miljoen. De dotatie is vooral een gevolg van de stijging van het aandeel oudere vorderingen in de totale positie van te vorderen premies. Onder ‘Overige’ is onder meer een post, in verband met de BTW-verleggings regeling, te betalen BTW inzake vermogens-beheer verwerkt ad € 1.000.000 (2010: € 2.750.000).

Actuariële en bedrijfstechnische analyse over 2011

Uit de rekening van baten en lasten blijkt dat boekjaar 2011 met een nadelig saldo van € 134,9 miljoen (2010: € 116,1 miljoen negatief) is afgesloten. Dit saldo wordt als volgt verklaard:

(in e mln.)Resultaat op bijdragen - Beschikbaar uit premies 225,4 219,2

- Nodig voor pensioenopbouw -180,2 -151,6

Subtotaal 45,2 67,6

- Herstelbijdrage 43,9 42,5

89,1 110,1

Resultaat op interest - Beleggingsresultaat 518,4 281,3

- Intresttoevoeging voorziening pensioenverplichtingen -46,0 -37,9

- Resultaat wijziging rentetermijnstructuur -678,6 -377,1

-206,2 -133,7

Resultaat op kosten - Kostendekking 21,4 22,3

- Werkelijke kosten -18,7 -18,4

2,7 3,9

Resultaat op toeslagverlening - Beschikbaar voor toeslag uit premie 16,2 16,7

- Reservering voor toeslagverlening -18,0 -16,7

-1,8 -

Resultaat op mutaties en overige technische resultaten -17,6 -89,4

Overige resultaten -1,1 -7,0

Saldo ultimo boekjaar -134,9 -116,1

Specificatie resultaat op mutaties en overige technische resultaten - Resultaat op sterfte -1,1 -0,5

- Resultaat op arbeidsongeschiktheid 3,5 5,0

- Aanpassing prognosetafels i.v.m. gestegen levensverwachting -24,1 -99,5

- Overige 4,1 5,6

Totaal -17,6 -89,4

Saldo baten en lasten 2011 2010

Overige lasten (23) 2011 2010

(in e 1.000)Toevoeging voorziening voor oninbare premies 1.682 4.771

Overige 863 4.118

Totaal 2.545 8.889

72

Premie 2011De huidige pensioenregeling is van kracht vanaf 1 januari 2007. In deze basispensioenregeling wordt ouderdoms-pensioen opgebouwd over de pensioengrondslag, zijnde het gemaximeerde pensioengevende salaris verminderd met een franchise. De premie van de regeling wordt uit gedrukt als een percentage van deze pensioengrond-slag. De totale doorsneepremie is gelijk aan 14,3% van de pensioen grondslag ofwel circa € 254 miljoen12 over het jaar 2011.

De kostendekkende premie voor 2011 is berekend op basis van de door de Nederlandsche Bank gepubliceerde rentetermijnstructuur per 31 december 2010.

De kostendekkende premie is als volgt13:

Kostendekkende premieActuariële bruto premie 11,3%

Toeslag actieve deelnemers 0,9%

Solvabiliteitsopslag 2,0%

Totale kostendekkende premie 14,2%

De totale kostendekkende premie voor 2011 bedraagt 14,2% van de pensioengrondslag ofwel circa € 253 miljoen. Naast de doorsneepremie van 14,3% van de pensioengrond-slag geldt in de jaren 2010 - 2011 een additionele herstel-bijdrage. Voor de horecasector werd € 38 miljoen voldaan in zowel 2010 als in 2011 uit een verwacht overschot vanuit SOHOR. Voor de contractcateringbranche geldt in 2011 een additionele bijdrage van 5% van de pensioengrondslag.

12 Het betreft hier premie uitsluitend inzake premiejaar 2011.13 De kostendekkende premie voor 2011 is berekend op basis van de salarisgegevens van 2010 omdat de salarisgegevens van 2011 nog

niet beschikbaar zijn.

Risicoparagraaf

Het bestuursverslag licht toe met welke risico’s Pensioen-fonds Horeca & Catering op strategisch en operationeel gebied signaleert en welk beleid het fonds voert ter beheersing van die risico’s. De navolgende tekst licht de kwantitatieve aspecten van de risico’s nader toe.

SolvabiliteitsrisicoHet belangrijkste risico voor Pensioenfonds Horeca & Catering betreft het solvabiliteitsrisico, ofwel het risico dat Pensioenfonds Horeca & Catering niet beschikt over voldoende vermogen ter dekking van de pensioen-verplichtingen. De ontwikkeling van het solva bili teitsrisico wordt gemeten aan de hand van de dekkingsgraad. Dit is de verhouding tussen het pensioenvermogen en de pensioen verplichtingen. Het verloop daarvan is opgenomen in het hoofdstuk ‘Financiële situatie en herstel’ (pagina 20 Grafiek: Ontwikkeling dekkingsgraad in 2011). Indien de solvabiliteit zich negatief ontwikkelt bestaat het risico dat er geen ruimte is voor (voorwaardelijke) toeslag verlening en dat aanvullende maatregelen benodigd zijn om de solvabiliteit op kortere termijn te verbeteren. Verhoging van de pensioenpremies kan een dergelijke aanvullende maatregel vormen, in het uiterste geval zou het noodzake-lijk kunnen zijn de pensioenaanspraken en pensioenrechten van de deelnemers te verminderen.

Toezichthouder de Nederlandsche Bank hanteert op basis van de Pensioenwet en het Financieel Toetsings-kader (FTK) een gestandaardiseerde methode om te toetsen of in het pensioenfonds voldoende vermogen aanwezig is om risico’s te kunnen opvangen. Bij deze FTK-standaardtoets wordt het benodigde vermogen voor elk risico berekend aan de hand van een aantal risicoscenario’s. De uitkomsten worden mede bepaald door marktomstandigheden en het risicoprofiel van de beleggingen, waarbij voor ultimo 2011 is uitgegaan van de normportefeuille 2012. Sommige risico’s zullen zich simultaan voordoen terwijl andere risico’s dat juist niet doen (mate van correlatie). Daarom vindt bij de combina-tie van de benodigde vermogens bij de diverse risico’s aftrek plaats vanwege diversificatie.

Er is sprake van voldoende eigen vermogen als de aanwezige reserves groter zijn dan het zogenoemde vereist eigen vermogen. Dit vereist eigen vermogen omvat het vermogen dat toereikend is om het totale effect van de risico’s te kunnen opvangen. Navolgende tabel toont de uitkomsten van de FTK-standaardtoets voor Pensioenfonds Horeca & Catering uitgaande van het strategische beleggingsbeleid:

73

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

Overzicht FTK-standaardtoets en reserve 31-12-2011 % 31-12-2010 %

Op basis van het standaardmodel dient Pensioenfonds Horeca & Catering eind 2011 reserves te hebben ter hoogte van minimaal 19,0% van de technische voor-zieningen. Zoals de voorgaande tabel aangeeft is eind 2011 sprake van een tekort. Dit tekort is in 2008 ontstaan en als gevolg hiervan heeft Pensioenfonds Horeca & Catering een herstel plan opgesteld. Dit herstelplan bevat maatregelen waaruit volgt op welke wijze en op welke termijn dit tekort wordt ingelopen. In juli 2009 stemde de toezichthouder de Nederlandsche Bank in met het ingediende herstelplan.

Het vereist eigen vermogen uit gedrukt in dekkingsgraad (volgens het Financieel Toetsingskader) is in 2011 toe-genomen van 117,6% naar 119,0%. Dit is met name het gevolg van het volledig doorrekenen van het nieuwe strategische rente afdekkings beleid, (dat is vastgesteld op basis van de ALM-studie 2011), waarbij met ingang van 2012 niet langer structureel 75% van het renterisico van de dekkingsgraad wordt afgedekt, maar 75% van het renterisico van de pensioenverplichtingen. Dit nieuwe beleid sluit beter aan bij het gewenste risicoprofiel. Tevens reduceert het nieuwe beleid het aantal trans-acties in de swapportefeuille, omdat de fluctuaties in de dekkingsgraad buiten beschouwing kunnen blijven.

Pensioenfonds Horeca & Catering onderkent onder meer de risico’s uit de FTK-standaardtoets, die navolgend nader worden toegelicht: Renterisico (S1), Aandelen- en vast-goedrisico (S2), Valutarisico (S3), Grondstoffenrisico (S4), Kredietrisico (S5) en Verzekeringstechnisch risico (S6).

Renterisico (S1)Het renterisico is het risico dat de waarde van het vast-rentende deel van het belegde vermogen en van de pensioenverplichtingen verandert als gevolg van wijzigingen in de marktrente. Daarbij is er een grotere gevoeligheid voor renteontwikkelingen naarmate de looptijd van de beleggingen en de verplichtingen langer wordt. Een maat staf voor de mate van rentegevoeligheid is de ‘duration’: de gewogen gemiddelde resterende looptijd in jaren van de toekomstige kasstromen van de pensioen-verplichtingen en de vastrentende beleggingen.

De voor Pensioenfonds Horeca & Catering ultimo 2011 van toepassing zijnde duration is in de onderstaande tabel ge specificeerd naar vastrentende waarden, swaps overlay en pensioenverplichtingen weergegeven. Deze tabel toont voor deze specificatie tevens het verschil in rentegevoelig-heid in de vorm van een vermogenseffect als gevolg van een verandering van de rente met 1-procentpunt.

(in e mln.)Technische voorzieningen volgens jaarrekening 4.316 3.441

S1 Renterisico 171 74

S2 Aandelen- en vastgoedrisico 682 533

S3 Valutarisico 89 70

S4 Grondstoffenrisico 77 61

S5 Kredietrisico 7 27

S6 Verzekeringstechnisch risico 213 165

Totaal benodigd vermogen van alle risico’s 1.239 930

Diversificatie­effect -420 ­325

Totaal vereist eigen vermogen 819 19,0% 605 17,6%

Aanwezige reserve 21 0,5% 156 4,5%

Reservetekort -798 -18,5% -449 -13,1%

74

Effect (in € mln.) Effect (in € mln.) Renterisico Duration Afname rente 1% Toename rente 1% Pensioenverplichtingen (nominaal) 25 -1.250 900

Vastrentende waarden (excl. derivaten) 9 236 -102

Swaps overlay 30 667 -576

Saldo ultimo boekjaar -347 222

Saldo in % van de dekkingsgraad -8 % 5 %

Percentage afdekking renterisico pensioenverplichtingen: 72 % 75 %

De totale rente matching portefeuille bestaat uit de swap overlay, de langlopende staatsobligaties en de beleggingen in hypotheekfondsen. Staatsobligaties reëel, obligaties opkomende markten, global high yield en vastrentende waarden binnen de portefeuille van beleggingen in grond stoffen zijn niet meegenomen in de (rente) matching portefeuille. Dit heeft tot gevolg dat rekening houdend met deze vastrentende waarden de afdekking van het renterisico in 2011 hoger kon zijn dan de norm voor de matching portefeuille van 75% van de dekkingsgraad. De voorgaande figuur bevat alle vast-rentende waarden. De bovenstaande tabel geeft aan dat het effect van een 1% afname van de rente op de pensioenverplichtingen voor 72% is afgedekt door het effect van een 1% afname van de rente op de vastrentende waarden (excl. derivaten) en de swaps.

Aandelen­ en vastgoedrisico (S2)Het Aandelen- en vastgoedrisico omvat het risico op een afname van de marktwaarde van de zakelijke waarden (zoals aandelen en vastgoedbeleggingen). Een koers-daling van de zakelijke waarden met 10% heeft een afname van de dekkingsgraad van 5,5% tot gevolg. De marktwaarde kan wijzigen door factoren die specifiek gerelateerd zijn aan een individuele belegging of als gevolg van algemene factoren. Pensioenfonds Horeca & Catering beperkt dit risico door diversificatie, ofwel het spreiden van de zakelijke waarden over verschillende beleggingscategorieën, sectoren en regio’s. De navolgende figuren geven een overzicht van de verdeling van aandelen over regio’s respectievelijk sectoren.

Regio verdeling aandelen ultimo 2011 ultimo 2010

Europa eurolanden 16% 15%

Europa niet-eurolanden 15% 14%

Noord-Amerika 42% 42%

Azië ontwikkelde markten 13% 14%

Opkomende markten 14% 15%

Totaal 100% 100%

Sectorverdeling aandelen ultimo 2011 ultimo 2010

Energie 14% 12%

Materialen 6% 5%

Industrie 13% 15%

Consumentengoederen cyclisch 10% 12%

Consumentengoederenniet-cyclisch 10% 8%

Farmacie 9% 8%

Financiële instellingen 17% 20%

Informatietechnologie 11% 12%

Telecom 6% 4%

Utilities 3% 3%

Overige 1% 1%

Totaal 100% 100%

Valutarisico (S3)In het kader van spreiding van risico’s is een aanzienlijk deel van de beleggingen gedaan in landen buiten het eurogebied, waardoor deze beleggingen in vreemde valuta luiden. In verband hiermee loopt Pensioenfonds Horeca & Catering valutarisico’s. De belangrijkste valuta’s voor het pensioenfonds zijn de Amerikaanse dollar, het Britse pond en de Japanse yen. Als uitvloeisel van het strategisch beleid om valutarisico’s waar mogelijk volledig af te dekken worden valutatermijncontracten ingezet.

75

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

Valuta voor afdekking valuta-afdekking na afdekkingEuro 2.093 1.888 3.981

Amerikaanse dollar 1.345 -1.279 66

Britse pond 187 -181 6

Japanse yen 164 -152 12

Australische dollar 85 -81 4

Overige 441 -195 246

Totaal 4.315 0 4.315

Tabel: Overzicht valutarisico’s

Grondstoffenrisico (S4) Het grondstoffenrisico omvat het risico op fluctuaties in grondstoffenprijzen. Ultimo 2011 loopt Pensioenfonds Horeca & Catering grondstoffenrisico over € 192 miljoen.

Kredietrisico (S5)Het kredietrisico omvat het risico dat Pensioenfonds Horeca & Catering verlies lijdt als gevolg van faillisse-ment of betalingsonmacht van tegenpartijen op wie het fonds vorderingen heeft of dat partijen waarmee het fonds transacties is aangegaan niet meer in staat zijn hun tegenprestatie te verrichten. Het kredietrisico wordt beperkt door het stellen van eisen aan de kredietwaardig-heid van tegenpartijen, door voldoende spreiding of door het verlangen van extra zekerheden.

De navolgende tabel toont de verdeling naar krediet-waardigheid van de vastrentende waarden. De krediet-waardigheid (ook wel creditrating) is vermeld zoals toegekend door internationale rating agencies waarbij Pensioenfonds Horeca & Catering uit prudentiele overwegingen de vastrentende waarden classificeert op basis van de laagste creditrating van de volgende drie internationale rating agencies: S&P, Moody’s en Fitch.

Rating categorie Balanswaarde ultimo 2011 ultimo 2010

AAA 66% 69%

AA 5% 1%

A 2% 1%

BBB 4% 5%

>BBB 10% 9%

No rating 13% 15%

Totaal 100% 100%

Beleggingen in de categorie No rating betreffen met name Nederlandse particuliere en zakelijke hypotheken waar Pensioenfonds Horeca & Catering via fondsen in belegt. Deze hypothekenfondsen hebben geen rating.

De afname in de rating categorie AAA in 2011 werd voornamelijk veroorzaakt door de verlaging van de kredietwaardigheid van de Verenigde Staten door rating agency Standard & Poor’s (S&P). In augustus 2011 besloot S&P de Amerikaanse AAA-status te verlagen naar AA+.

Naast ontwikkelingen met betrekking tot de Amerikaanse kredietwaardigheid was 2011 vooral het jaar van zorgen rondom de Europese overheidsfinanciën. Pensioenfonds Horeca & Catering belegt een deel van het vermogen in Europese staatsobligaties en heeft bewust gekozen om alleen te beleggen in Europese landen met de hoogste kredietwaardigheid. Uit het oogpunt van verdere risico-beheersing is besloten om de belangen in Franse staatsobligaties stapsgewijs te verkopen ten gunste van Nederlandse en Duitse staatsobligaties. Ook is de positie in Franse inflatiegerelateerde obligaties fors teruggebracht. De navolgende figuur geeft een overzicht van de landenverdeling binnen de vastrentende waarden.

Landenverdeling vastrentende waarden ultimo 2011 ultimo 2010

Nederland 35% 26%

Duitsland 34% 27%

Verenigde Staten 12% 13%

Frankrijk 6% 21%

Oostenrijk 4% 4%

Finland 1% 0%

Verenigd Koninkrijk 1% 1%

Mexico 1% 1%

Rusland 1% 1%

Overig 5% 6%

Totaal 100% 100%

Onderstaande tabel geeft het ultimo 2011 overzicht van de valutaposities van het fonds voor en na afdekking door

valutaderivaten. Onder ‘Overige’ zijn tevens opgenomen de valuta’s van opkomende landen.

76

Naast kredietrisico uit hoofde van beleggingen in vast rentende waarden loopt Pensioenfonds Horeca & Catering tegenpartijrisico bij derivaten, securities lending en positieve saldi op betaalrekeningen. Tegenpartijrisico is het risico dat een tegenpartij niet meer aan zijn verplich-tingen kan voldoen. Bij derivatentransacties betreft dit het risico dat tegenpartijen van swaps, commodities- en valutaderivaten (dit zijn zogenaamde ‘over the counter’ (OTC) derivaten, derivaten waarbij een afspraak wordt gemaakt zonder tussenkomst van een beursinstantie) niet aan hun ver plichtingen kunnen voldoen. Dit risico heeft bij uitgeleende effecten betrekking op het risico dat tegenpartijen waaraan Pensioenfonds Horeca & Catering stukken heeft uitgeleend niet aan hun verplichtingen kunnen voldoen. Pensioenfonds Horeca & Catering mitigeert tegenpartijrisico door middel van het zogenaam de ‘collateral management’, waarbij effecten worden gebruikt als onderpand ter bescherming tegen het tegenpartijrisico. Pensioenfonds Horeca & Catering vermindert het tegenpartijrisico door collateral (minimaal) op weekbasis uit te wisselen en hierbij alleen staats-obligaties en bedrijfsobligaties, mits deze aan een aantal criteria voldoen, te accepteren. Daarnaast worden trans-acties in OTC derivaten pas uitgevoerd nadat de krediet-waardigheid van tegenpartijen is beoordeeld. Verder wordt het transactievolume over diverse tegenpartijen gespreid. In het geval van positieve saldi op betaalrekeningen betreft het tegenpartijrisico het risico dat deze saldi niet door de tegenpartij kan worden voldaan. Pensioenfonds Horeca & Catering dekt dit risico af door deze positieve saldi op betaalrekeningen te herbeleggen in liquiditeits-fondsen. Deze fondsen hebben een AAA-rating.

Verzekeringstechnisch risico (S6)Het verzekeringstechnisch risico bestaat uit de risico’s op negatieve resultaten op de verzekeringstechnische (actuariële) grondslagen die worden gebruikt voor de vaststelling van de technische voorzieningen en de hoogte van de premie. De belangrijkste actuariële risico’s voor Pensioenfonds Horeca & Catering zijn het langlevenrisico en het arbeidsongeschiktheidsrisico, waarbij eerstge-noemde naar verwachting het meest materieel is en tot uitdrukking komt in het verzekeringstechnisch risico (S6).

Het (negatieve) langlevenrisico betreft het risico dat deelnemers langer blijven leven dan verondersteld wordt

bij de vaststelling van de technische voorzieningen. Als gevolg hiervan zou de getroffen technische voorziening niet toereikend kunnen zijn om alle toegezegde pensioen-aanspraken en pensioenrechten in de toekomst uit te kunnen keren. Door toepassing van de AG-Prognosetafel 2010-2060 wordt reeds geanticipeerd op stijgende levens-verwachtingen, zodat het langlevenrisico wordt beperkt. Indien de levensverwachtingen zich ontwikkelen conform deze prognoses dan is de verwachte gemiddelde levens-verwachting in 2060 voor een 65-jarge man 21,7 jaar (nu 19,2 jaar) en voor een 65-jarige vrouw 23,3 jaar (nu 22,1 jaar).

Het (negatieve) arbeidsongeschiktheidsrisico betreft het risico dat het fonds onvoldoende voorzieningen heeft getroffen voor premievrijstelling bij arbeids-ongeschiktheid en het toekennen van een arbeids-ongeschiktheidspensioen.

Liquiditeitsrisico Liquiditeitsrisico is het risico dat pensioenfonds Horeca & Catering op korte termijn over onvoldoende middelen beschikt om aan de directe verplichtingen te kunnen vol doen. Pensioenfonds Horeca & Catering kent een positief saldo van premie inkomsten en pensioenuitkerin-gen, tevens beschikt het fonds over snel liquide te maken beleggingen (ruim 80% van de totale portefeuille). Het liquiditeitsrisico is verder gereduceerd doordat binnen elke categorie (m.u.v. private equity) een liquide mandaat beschikbaar is zodat het fonds via liquide beleggingen kan bijsturen. Dit heeft tot gevolg dat het liquiditeits-risico voor het fonds zeer beperkt is.

Zoetermeer, 21 juni 2012

Het bestuur:M.H.J. ClaesF.B.P. JansenM.J.M. MarkusP.A. Schoormans, voorzitterM.W. van StratenJ.D.W. VeltkampE.P. de Vries, plaatsvervangend voorzitterH.Z. de Wit

De directie:P. Braams, directeur

77

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

Aan het bestuur van Pensioenfonds Horeca & Catering

Verklaring betreffende de jaarrekening

Wij hebben de in dit rapport opgenomen jaarrekening 2011 van Pensioenfonds Horeca & Catering te Zoetermeer gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 2011 en de staat van baten en lasten over 2011 met de toelichting, waarin opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen.

Verantwoordelijkheid van het bestuurHet bestuur van het pensioenfonds is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het saldo van baten en lasten getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag van het bestuur, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW). Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten.

Verantwoordelijkheid van de accountantOnze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijking van materieel belang bevat.

Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de

toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werk-zaam heden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten.

Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die rele vant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandig-heden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effecti-viteit van de interne beheersing van het pensioenfonds. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschikt-heid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslag-geving en van de redelijkheid van de door het bestuur van het pensioenfonds gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening.Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden.

Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van Pensioenfonds Horeca & Catering per 31 december 2011 en van het saldo van baten en lasten over 2011 in overeen-stemming met Titel 9 Boek 2 BW.

Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen

Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het jaarverslag van het bestuur, voor

Overige gegevens78

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

78

zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het jaarverslag van het bestuur, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.

Rotterdam, 21 juni 2012Deloitte Accountants B.V.Was getekend: drs. M. van Luijk RA 79

Actuariële verklaring

OpdrachtDoor Pensioenfonds Horeca & Catering te Zoetermeer is aan Ernst & Young Actuarissen B.V. de opdracht verleend tot het afgeven van een actuariële verklaring als bedoeld in de Pensioenwet over het boekjaar 2011.

GegevensDe gegevens waarop mijn onderzoek is gebaseerd, zijn verstrekt door en tot stand gekomen onder de verant-woordelijkheid van het bestuur van het pensioenfonds. Voor de toetsing van de fondsmiddelen en voor de beoordeling van de vermogenspositie heb ik mij gebaseerd op de financiële gegevens die ten grondslag liggen aan de jaarrekening. In overeenstemming met de richtlijn “Samenwerking tussen accountant en actuaris ter zake van de controle van verantwoordingen van verzekerings-instellingen” heeft de accountant van het pensioenfonds mij geïnformeerd over zijn bevindingen ten aanzien van de betrouwbaarheid en de volledigheid van de admini-stratieve basisgegevens en de overige uitgangspunten die voor mijn oordeelsvorming van belang zijn.

WerkzaamhedenTer uitvoering van de opdracht heb ik onderzocht of is vol daan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de Pensioenwet.

De door het pensioenfonds verstrekte administratieve basis gegevens zijn zodanig dat ik die gegevens als uitgangs punt van de door mij beoordeelde berekeningen heb aanvaard.

Als onderdeel van de werkzaamheden voor de opdracht: - heb ik ondermeer onderzocht of de technische voor-

zieningen, het minimaal vereist eigen vermogen en het vereist eigen vermogen toereikend zijn vastgesteld, en

- heb ik mij een oordeel gevormd over de vermogens-positie van het pensioenfonds.

Mijn onderzoek heb ik zodanig uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de resultaten geen onjuistheden van materieel belang bevatten. Ik heb mij een oordeel gevormd over de waarschijnlijk heid waar mee het pensioenfonds de tot balansdatum aangegane verplichtingen kan nakomen, mede in aan merking nemend het financieel beleid van het pensioenfonds. De beschre-ven werkzaamheden en de uitvoering daarvan zijn in overeenstemming met de binnen het Actuarieel Genoot-schap geldende normen en gebruiken, en vormen naar mijn mening een deugdelijke grondslag voor mijn oordeel.

OordeelDe technische voorzieningen zijn, overeenkomstig de beschreven berekeningsregels en uitgangspunten, als geheel bezien, toereikend vastgesteld.

Het eigen vermogen van het pensioenfonds is op de balans datum lager dan het wettelijk minimaal vereist eigen vermogen. Gemeten naar de wettelijke maatstaf is ten aanzien van de verplichtingen, aangegaan tot balansdatum, sprake van een dekkingstekort.

Met inachtneming van het voorafgaande heb ik mij ervan overtuigd dat is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de Pensioenwet met uitzondering van de artikelen 131 en 132. De vermogenspositie van Pensioenfonds Horeca & Catering is naar mijn mening slecht, vanwege een dekkingstekort.

Amsterdam, 21 juni 2012 Ernst & Young Actuarissen B.V.Was getekend: drs. C.D. Snoeks AAG

79

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

Resultaatbestemming volgens statuten

In de statuten is geen bepaling opgenomen over de wijze waarop het saldo van baten en lasten moet worden verdeeld. Het saldo wordt echter jaarlijks geheel ten gunste dan wel ten laste van de overige reserves gebracht, met inachtneming van eventueel te vormen bestemmingsreserves.

Gebeurtenissen na balansdatumNa balansdatum deden zich geen voor de jaarrekening relevante gebeurtenissen voor.

80

81

Pensioenfonds Horeca & Catering is the occupational pension fund for the Dutch hospitality and catering industry. It is a mandatory industrywide fund with around 900,000 participants on the current and former payroll of some 39,000 employers. Pensioenfonds Horeca & Catering is one of the ten largest pension funds in the Netherlands in terms of active and past participants and affiliated employers.

The core purpose of Pensioenfonds Horeca & Catering is to protect the security of pledged benefits for current and former Fund participants. This retirement income is provided through a compulsory pension scheme. The Fund furthermore offers voluntary supplementary pension arrangements. The basic scheme with optional supplementary provisions came into effect on 1 January 2007. It enables employers and employees to customise their pension arrangements. Pensioenfonds Horeca & Catering is a non-profit organisation.

The governing board of Pensioenfonds Horeca & Catering consists of equal numbers of employer and employee representatives. The board members are appointed by employer association Koninklijke Horeca Nederland and trade unions FNV Horecabond and CNV Vakmensen. The board determines strategic policy and supervises the administrative processes and asset management. The board members are furthermore responsible for the provisions laid down in the Fund’s regulations and articles of association.

Day-to-day management is the responsibility of the managing director and the management team. Through the establishment of an audit committee on 1 January 2007 and a board of stakeholders on 1 January 2008 Pensioen-fonds Horeca & Catering complies with the Principles for Good Pension Fund Governance. In 2009 the Fund also set up an advisory committee on asset management, which closely monitors investment policy and its implementation.

14 Updated from annual report 2008.

2011 2010 2009 2008 2007

Employers and participants (numbers)Active employers in year 35,509 35,632 36,113 31,644 14 29,922

Active participants in year 280,116 283,035 287,756 286,858 292,733

Active participants at year end 235,885 234,006 222,427 219,157 215,777

Former participants at year end 687,289 645,021 601,796 569,975 546,002

Pension recipients at year end 30,955 28,291 27,022 25,454 23,315

Total participants at year end 954,129 907,318 851,245 814,586 785,094

Pension assets and liabilities (in mln.)Pension assets 4,337. 9 3,597. 7 3,085. 4 2,569. 2 2,799. 4

Pension liabilities 4,316. 2 3,441. 2 2,812. 7 2,776. 3 1,885 .1

Funding ratio based on FTK (rounded) 101% 105% 110% 93% 148%

Total premiums (in e mln.) 308. 6 307. 8 260. 7 236. 1 222. 5

Total pensions (in mln.) 56. 0 45. 0 41. 8 36. 8 33. 0

Investment (in mln.)Invested assets 4,315. 7 3,581. 7 3,007. 7 2,496. 7 2,767. 0

Investment income 518. 4 281. 3 313. 7 -439. 3 42. 9

Summary of 2011 annual report

Bijlagen

81

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

Financial positionThe year 2011 saw significant swings and ultimately a downward lurch of the entire interest rate curve. That led to a lower funding ratio. At the end of the year Pensioen-fonds Horeca & Catering had a funding ratio of 100.5%.

On 31 December 2011 the Fund assessed its liabilities on the basis of an alternative interest rate. This was stipulated by the Dutch central bank DNB (de Nederlandsche Bank). The regulator defined the curve by averaging the term structure of interest rates of all trading days from 1 October up to and including 31 December 2011. This ruling had a favourable impact of four percentage points on the funding ratio at the year end.On grounds of the rising trend in life expectancy Pensioenfonds Horeca & Catering amended the principles on which the Fund assesses underwriting provisions and premium levels in 2010. Given that the Fund’s participants have a lower life expectancy than assumed by the AG Prognosis charts for 2010-2060, the governing board decided to assess underwriting provisions on the basis of life expectancy rates specific to the Fund. The study of mortality data specific to the participants of Pensioenfonds Horeca & Catering was repeated in 2011, but this did not prompt any further adjustments to the assessment principles.The return on investment showed signs of recovery in 2011. Despite the persisting turbulence on financial markets caused by the euro crisis, Pensioenfonds Horeca & Catering booked a 1.2% return on investment over the year, excluding hedging of interest rates (14.4%, including interest rate hedging).

Table: Broad analysis of funding ratio trend over 2011

Funding ratio at year end 2010 104.5%

Impact interest rate movement onmarket value underwriting provisions -18.8%

Added interest rate 12.8%

Impact accruing pensionrights 2.6%

Impact life expectancy adjustment -0.6%

Funding ratio at year end 2011 100.5%

Recovery planPensioenfonds Horeca & Catering requires a regulatory minimum funding ratio of 104.1%. At year end 2008 the Fund had a ratio of 93%. Pensioenfonds Horeca & Catering consequently submitted its mandatory combined long and short term recovery plan to DNB. The regulator endorsed the plan on 30 July 2009. The chief measures set out in the recovery plan are as follows: a) no indexation allowance from surplus yields will be

allocated in 2009 and 2010; b) with a view to enlarging the scope for granting

indexation allowances after the current pension agreement (2007-2011) elapses, a premium surcharge will be imposed in 2010 and 2011. This means that both employers and employees will be asked to pay a supplementary contribution (equivalent to an additional 2.5% of pensionable earnings).

c) throughout the remaining period of validity of the current pension agreement (up to and including 2011) the formation of a fluctuation reserve for pension improvement will be deferred. Any margin arising between the actual contribution level and a cost effective level in consequence of a market interest rate above the notional 3.5% on which the actual contribution level is based will thus be allocated to disposable capital. The issue of whether or not a fluctuation reserve can be formed retroactively on the basis of the average market interest rate over this period will be addressed after the current pension agreement has expired. Due account will thereby be taken of the potential and preconditions obtaining in the revised recovery plan and the applicable legal and regulatory requirements. Such a fluctuation reserve would in that case go towards improved pension provision for Fund participants who have paid contributions in the years referred to.

Implementation of recovery measures: a) no indexations were granted; b) early retirement schemes for the hospitality industry

are administered by SOHOR (Stichting Overgangs-regeling vervroegd uittreden voor het Horecabedrijf). This foundation had more funds available than required for its payment liabilities. The governing

Financial position and recovery82

board of SOHOR decided to utilize these surplus funds. The governing board of Pensioenfonds Horeca & Catering simultaneously requested a supplementary contribution towards recovery (€ 38 million for 2010 and € 38 million for 2011). The employer associations and trade unions in the hospitality industry decided to appropriate a portion of the surplus funds in SOHOR for the supplementary contributions for recovery. This decision was taken after consultation between the Ministry of Social Affairs and Employment, the Dutch Tax Administration and the boards of SOHOR and Pensioenfonds Horeca & Catering. The Fund received the supplementary contributions in September 2010 (for 2010) and December 2010 (for 2011). After close consultation with the social partners in the contract catering industry an agreement was reached to levy the supplementary contribution for 2010 in the year under review. When restated as a percentage of pensionable earnings a levy equivalent to 5% was imposed as supplementary contribution in 2011. The supplementary contribution for the contract catering industry imputed to the year 2010

was already booked as a receivable in the annual accounts. Overall contributions from both branches of the industry lifted the funding ratio by two percentage points in 2010 and 2011 respectively;

c) with regard to the fluctuation reserve it should be noted that, because of the interest rate trends, contributions over the period 2008 up to and including 2011 were cost effective. In light of the Fund’s financial position at year end 2011 the board decided to postpone a decision until the funding ratio reaches the required net asset level.

Funding ratioPensioenfonds Horeca & Catering had a funding ratio of 100.5% at year end 2011. That is marginally higher than the 99.5% envisaged for 31 December 2011 as stated in the recovery plan. The chart below shows the trend in the funding ratio over 2011 (red line). The orange line shows the trend envisaged in the recovery plan. The histograms in the background show net assets (dark blue) relative to underwriting provisions (light blue). The lowest dotted line (B) indicates the minimum required net asset level. The top dotted line (A) shows required net assets.

Graph: Development funding ratio in 2011

Jan. Feb. Mar. Apr. May June July Aug. Sep. Oct. Nov. Dec.

2,000

2,500

3,000

3,500

4,000

4,500

5,000

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

110

120

in €

mln

.

Pension assets

Pension liabilities

Funding ratio

Trend envisaged

A: Funding ratio at shareholders’ equity requirement (119.0%)

B: Funding ratio at minimum shareholders’ equity requirement (104.1%)

83

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

After the recovery plan had been endorsed in 2009, more stringent assessment principles were adopted for underwriting reserves. Despite the impact of rising life expectancy on underwriting provisions the Fund’s recovery of its financial position was marginally ahead of schedule at 31 December 2011. At the same time the trend of the funding ratio over the year shows recovery lagging the envisaged trajectory by some months. The alternative interest rate stipulated by DNB had a favourable impact to some extent on the funding ratio at year end 2011. Instead of the normally applicable interest curve, the Fund applied the averaged term structure of interest rates. The positive impact on the funding ratio was equivalent to four percentage points. Although no additional recovery measures are needed at present, trends in 2011 indicate that - given the persisting turmoil on financial markets - the road to recovery is precarious. Additional measures may yet prove necessary.

Asset Management

Study of Asset Liability ManagementWhen implementing investment policy and asset management Pensioenfonds Horeca & Catering adheres to a number of key principles. In consultation with the investment advisory committee the governing board reviewed these principles once again in 2011. That culminated in a number of defined investment beliefs. These form the basis of governance, responsibilities and investment processes. That is helpful in making conscious decisions consistent with strategic policy, based on the outcome of the ALM study.

Investment beliefsInvestment beliefs relate to three areas: assumptions concerning financial markets, the Fund’s own organisation and sustainability.

Assumptions concerning financial markets• The Fund consciously accepts exposure to market risk

(as source of return) where it will be rewarded and takes no active investment decisions on the basis of a market vision.

• Diversification over investment categories, asset managers and investment styles add value by impro-ving the risk/return ratio.

• The Fund opts for passive management, except where there is strong evidence that active management can generate structural added value.

The Fund’s own organisation• Best asset manager per mandate.• Implementing agency and governing board must share

the same interests. The Fund therefore operates with its own fiduciary manager: the implementing agency.

• Transparency and consistency are important for invest ments, the investment process and cost structure. The expected net return and risk improvement are however more important than costs when selecting an investment.

Sustainability• The Fund itself bears responsibility for socially

responsible investment. The key consideration is that integrating sustainability criteria into the portfolio improves the risk/return ratio.

Pensioenfonds Horeca & Catering comprehends that active management involves higher costs than passive management. And active management demands considerably more governance activity from the board and the implementing agency. Some investment categories cannot by definition be managed passively (for example private equity, direct property and mortgages). Yet these are categories to which the Fund wishes to allocate assets in the interests of diversification. Strategic asset allocation Pensioenfonds Horeca & Catering aims to recalibrate its asset allocation policy every three years by using ALM and risk budgeting studies. Given the fast pace of developments on financial markets the board decided to commission another ALM study at year end 2011. This study confirmed that the allocation strategy, established in 2004 and reconfirmed in ALM studies of 2007 and 2009, was still valid as optimal investment portfolio for

84

the pension scheme in 2012 and subsequent years. The prescribed asset allocation is 50% variable-yield securities (excluding property), 40% fixed-income securities and 10% property. In 2009 the Fund decided to consistently hedge 75% of the interest rate risk. The ALM study of 2011 gave grounds for maintaining this measure in 2012 and subsequent years.

Pensioenfonds Horeca & Catering hedges 85% to 90% of currency risk exposure in the investment portfolio. In some cases however the currency risk is consciously left open. A case in point is foreign currency holdings, where hedging against risks is very difficult and/or extremely costly. In practice this applies to only between 10% and 15% of the overall portfolio. Accepting such full risk exposure is thus not expected to have any significant impact on the risk profile either of the Fund itself or of the buffers stipulated by DNB. Accepting a portion of currency risks may furthermore have a positive diversifying effect. 2011In 2011 Pensioenfonds Horeca & Catering drew up separate mandates for emerging market debt and global high yield. The Fund took this step on account of the risk budgeting study of 2010. After ample research the governing board appointed Stone Harbor asset manager for emerging market debt and MacKayShields for the global high yield mandate.

At macroeconomic level the year 2011 was above all marked by nervousness concerning government finance in European states. The Fund invests a portion of its assets in European government bonds, and consciously chose to invest only in European states with maximum credit ratings.

Returns in 2011In 2011 the Fund generated an overall return on investment of 1.2% excluding interest rate hedging and 14.4% including interest rate hedging. The performance of the relevant benchmark was 1.1%, marking an outperformance for the Fund of 0.1% excluding swaps. All return figures are assessed independently.

Table: Trends in the various investment categories in 2011

Total investment incl. swaptions 14.4%

Total investment excl. swaptions 1.2%

Equities -6.5%

Convertibles -6.3%

Private equity 24,4%

Commodities -15.2%

Listed property -9.1%

Non-listed property 2.6%

Fixed income securities 10.6%

Performance testEmployers may on request obtain exemption from mandatory participation in Pensioenfonds Horeca & Catering if the Fund fails to achieve a predetermined ‘performance test’ benchmark. This arrangement is laid down by law in a Decree of Exemption and Penalty ruling in the Bpf 2000 Act (the industrywide pension scheme Act 2000: compulsory membership). The arrangement becomes applicable if a fund’s performance test score is below zero. The performance test result is derived from annual z-scores. It is calculated by dividing the sum of z-scores over the past five years by the square root of the same number of years, and then adding 1.28. The Fund’s performance test score for 2011 was 0.85%. That means Pensioenfonds Horeca & Catering complied with the performance test norm for the year under review.

-30%

-20%

-10%

0%

10%

20%

30%

19961997

19981999

2000

20012002

20032004

20052006

2007

2008

20092010 2011

Graph: Historic investment income investment portfolio Pensioenfonds Horeca & Catering

Excluded swap(tion)s

Included swap(tion)s

85

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

another five years (2012-2016). Contribution levels were however adjusted in accordance with a future perspective on economic and/or actuarial principles. Social partners in hospitality and catering are meanwhile at liberty to draw up a new pension agreement, which could lead to amendments to the scheme for 2012-2016. Pensioenfonds Horeca & Catering levies a flat-rate premium. In 2011 the governing board determined a cost-effective contribution level for a five-year period (2012 to year end 2016) in consultation with social partners in the hospitality and contract catering industries. From 1 January 2012 the flat-rate premium is equivalent to 16.8% of pensionable earnings. Employers and employers each pay half.

Former participants Pensioenfonds Horeca & Catering charted a number of trends relating to former participants in the Fund in 2011. Among these was a preview of potential developments in the area of value transfer of pension benefits, as referred to in the report ‘Waardeoverdracht nieuwe stijl’. The Fund examined the consequences of the various options. A compulsory value transfer below the legal buy-off threshold would for instance have significant consequen-ces. The number of participants or former participants with benefits below that threshold is (relatively) large. Pensioenfonds Horeca & Catering decided to keep track of subsequent developments on this issue. If needed the Fund can alert the legislator in good time to the potential impact of compulsory value transfers.

Search for past participantsPensioenfonds Horeca & Catering has administered the pension scheme since January 1, 1964. From these early days onwards more and more administrative processes have been automated. It is now possible under recent legislation and regulations to register participants under their citizen service numbers. This enables a link with local authority records. The Fund receives and processes electronic records of participants’ life events, such as moving house. As this was impossible in the past, such information was not always readily accessible. Technological developments continue and in 2011 the Fund examined whether participant data could still be linked to local authority databanks where such a link did not already exist.

Pension Management

Pension Accord of Spring 2010 In June 2010 the social partners united in the national Labour Foundation reached agreement on the amended pension system. Key elements were:• a higher state pension age; • the possibility to amend pension contracts on

grounds of the rising life expectancy rate;• making pension schemes shock-resistant to

developments on financial markets;• the possibility to draw up pension contracts giving

priority to the realistic aim of an inflation-proof or prosperity-proof pension based on conditional pension benefits.

One year later, in June 2011, the Dutch government and social partners reached agreement on a Pension Accord. This Accord is intended to safeguard the future stability of the Dutch pension system. In September 2011 the Cabinet and social partners agreed on supplementary arrangements concerning:• risk sharing between employers and employees;• sufficient opportunities for early retirement;• safeguarding a sound apportionment between all

generations in the new pension contract.

An important issue regarding this last point is whether and how existing pension rights and benefits can be incorporated into the new pension contract. Legal enshrinement of the Pension Accord is not expected before 1 January 2014. Pension Accord at Pensioenfonds Horeca & CateringSocial partners in the hospitality and contract catering industries agreed on a pension scheme for a period of five years from 1 January 2007. The agreement provided for a basic scheme and supplementary provisions. This pension scheme expired on 31 December 2011.

In 2010 the expectation was that the new nationwide Pension Accord would lead to a new pension scheme. But due to delay in the realization of this Accord, the social partners in hospitality and contract catering did not reach agreement on a new pension scheme starting on 1 January 2012. The governing board therefore prolonged the existing pension scheme without amendment for

86

Cost efficiency Pension funds run pension schemes for large groups of participants. Large-scale operation of this kind generates cost savings. And cost restraint translates into higher pensions for the same contribution level. Pension funds are furthermore non-profit organisations. That means that after deduction of relatively modest costs, all the money generated by contributions and returns on investment goes toward pension benefits.Bearing that in mind, Pensioenfonds Horeca & Catering aspires to operative efficiency. A number of studies appearing in 2011 made clear that other parties are also alert to the costs of pension administration. The Fund regards the annual report as an important means of rendering account with regard to cost trends. In that area the Fund distinguishes: • costs of pension administration in euros per participant

(the number of participants is the sum of active participants and pension beneficiaries);

• costs of asset management expressed as a percentage of average invested assets;

• transaction costs, specifically, as a percentage of the average invested assets.

Risk Management

Risk policyPensioenfonds Horeca & Catering very consciously deals with risks through integral risk management. In advance, the Fund appraises its (strategic and other) decisions and policy in terms of strategy and stipulated principles. In retrospect, similarly, the Fund renders account for its policy and activities in terms of these same (periodically evaluated) principles.

Integral risk management at Pensioenfonds Horeca & Catering is based on strategic risk analysis (SRA). The board identifies the most significant risks for the Fund. The first SRA analysis was performed in October 2009. The SRA is evaluated periodically. The most recent appraisal and recalibration were performed in October 2011.

In 2011 the risk management framework was drawn up. This encompasses inter alia:• the entire policy cycle for risk management;• how risk management is organised within the Fund;• how the various duties and responsibilities are divided;• risk charts.

Risk Analysis Pensioenfonds Horeca & Catering distinguishes the following thematic types of risk:• Strategic risks are risks which the Fund regards as

impossible to standardise in advance and which have a potential impact, serious or otherwise, on the Fund. Such risks can be classified but not quantified.

• Financial risks are risks that are judged to have a potentially serious impact on the Fund. Such risks can be standardised and quantified on the basis of statutory requirements and regulations and the Fund’s internal models (Financial Assessment Framework decree and the Fund’s own models).

• Operational risks are risks that are judged to have a potential impact on the Fund. Such risks can be standardised and (in general) quantified by statutory requirements and regulations and the Fund’s internal norms (outsourcing guidelines/contractual requirements). These risks relate to the Fund’s own administrative organisation and to activities contracted out to third parties.

Principles for Good Pension Fund Governance Pensioenfonds Horeca & Catering has fully incorporated the Principles for Good Pension Fund Governance that took effect on 1 January 2006 into its governance model. Principles such as quality, prudence and transparency are key in that context. Bearing in mind the increasingly complex environment in which pension funds operate, the Dutch Government intends to conduct a comprehensive review of the legal requirements for governing boards of pension funds, including participation regulations. The objectives in view are:• reinforced expertise in governing boards and

augmented internal compliance;• adequate representation of all risk bearers by

strengthening the position of pension scheme participants and pension beneficiaries;

• streamlining of duties and organs of governance by scrapping the board of stakeholders, among other measures.

In the summer of 2011 the social affairs and employment minister Henk Kamp submitted a draft bill, to strengthen pension fund governing boards, for consultation via the Internet. Interested parties thus had the opportunity to respond in substance. The definitive bill is expected over the course of 2012.

87

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

In 2011 the governing board of Pensioenfonds Horeca & Catering deliberated on the new governance models and possible changes in prospect. In April 2011 board members looked into the future stability of the existing governance model. The board decided to commission a study by consultants Boer & Croon on the advisory responsibilities of the audit committee and the investment advisory committee. The outcome of this study prompted a number of decisions in 2011 relating to amendments taking effect on 1 January 2012.

Restructuring of audit committee and internal supervisionThe governing board decided that the audit committee should focus on internal supervision. The board also decided to withdraw governing board representatives from the committee. Both changes came into effect on 1 January 2012. The board believes internal supervision should be directed towards checking processes and procedures. The committee should monitor whether the board’s decision making takes place in an appropriate and logical manner. The board of stakeholders assesses the substance of policy. The three-year term of appointment for audit committee members has been extended to four years. The regulations governing the audit committee were amended as of 1 January 2012.

Restructuring of investment advisory committee The board also decided to withdraw its representation on the investment advisory committee as of 1 January 2012. In 2011 the board concluded that its participation in the

committee generated no added value. The board prefers to assess the committee’s recommendations without prior involvement. When the committee was first set up in 2009 the board decided to allocate seats to board representatives to emphasize the board’s involvement in investment policy. To safeguard its future involvement, the board plans to consult all committee members at least once a year. During these consultations the board and committee members review the vision on policy as applied in the investment plan. The objectives and responsibilities of the investment advisory committee remain unchanged: to support strategic decision making of the governing board, to offer an opportunity for reflection and function as sparring partner for the implementing agency.

Search for public accountantThe governing board appointed Ernst & Young as certifying account effective from 1 January 2012. The appointment was made after a selection process involving several service providers, all of which were able to meet the requirements.

Pensioenfonds Horeca & Catering believes that this change of accountant (after a ten-year period) demonstrates clearly to the general public that the Fund is establishing the best possible conditions for an objective, independent assessment. Pensioenfonds Horeca & Catering owes Deloitte (specifically Hans Moet and Marc van Luijk and their team) a large vote of thanks for their work over the past ten years.

88

89

The board prolonged the existing pension scheme for a period of five years with effect from 1 January 2012. Although the scheme remains valid in principle until year end 2016, the board added the proviso that changes may be introduced if social partners in the hospitality and catering industries draw up a new pension agreement in the interim. Such a move may be prompted by the central Pension Accord and related legal provisions. For that reason Pensioenfonds Horeca & Catering will be taking close note of these developments in coming years. In February 2012 the Minister of Social Affairs and Employment presented a draft bill to enhance pension fund governance. Its objective is to augment expertise and internal supervision and to establish effective representation for all risk bearers. The legislation, barring certain elements, will possibly come into force on 1 January 2013. In April 2012 the Dutch Prime Minister Mark Rutte tendered his government’s resignation. Shortly thereafter five parliamentary parties agreed on government budget proposals for the year 2013. The further elaboration of these proposals and their potential consequences for our Fund will be a matter of concern for Pensioenfonds Horeca & Catering in 2012.

Other issues engaging the Fund’s attention in the years ahead include further improvements to administrative processes, speeding up and simplifying data provision, enhancing pension awareness and safeguarding the efficiency and reliability of our administrative processes. In these areas the Fund will take account not only of legal and regulatory requirements and any amendments therein, but also of strategy and principles established by the governing board. The risks to which the Fund is exposed have been identified. With integral risk management in place, Fund policy is prudent, well judged and well managed to the utmost degree. With that policy Pensioenfonds Horeca & Catering consciously assumes its duty of care for future pension benefits.

During a period in which the Fund took on its own administrative organisation Deloitte contributed significantly to its optimal operation.

ProspectsThe year 2011 made clear that the road to recovery is highly erratic and is influenced by many factors. For that reason the financial position of Pensioenfonds Horeca & Catering can be expected to remain an important issue to the board in years to come. The basic assumption is that the Fund will have a funding ratio of 104.1% by year end 2013, thus emerging from its current position of funding shortfall. The influence of trends on financial markets is a crucial factor. Therefore the Fund monitors these developments with the utmost scrutiny. Should the financial position of Pensioenfonds Horeca & Catering give cause for concern, additional recovery measures will be considered.

The ALM study performed in 2011 took account of various categories of risk. Since our policy objectives, as in the past, have a long term focus, the results of the study did not lead to any (significant) changes in investment policy. Pensioen-fonds Horeca & Catering will conduct a risk budgeting study in 2012 to refine the outcome of the ALM study.

In order to curtail the potential liquidity risk during steep and rapid rises in interest rates, the governing board of Pensioenfonds Horeca & Catering decided in April 2012 to adjust both strategic asset allocation and interest rate hedging. With effect from 5 April 2012 the Fund reduced its hedging position to 64% from 75% of interest rate risks. This change was realized by selling a portion of swaps. To avoid an increase of the risk profile the board decided to reduce the portfolio of variable yield securities (equities, convertibles, private equity and commodities) by 4.5% in favour of fixed-income securities. This deviation from the strategic mix is temporary, given the likelihood that a new strategic policy will be drawn up within two to three years on the basis of a future ALM study which will elaborate on the impact of a possible new decentralized pension accord.

89

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

Bestuur

M.H.J. Claes

Beroep: Bestuurder/Commissaris

Nevenfuncties:

• Voorzitter Vereniging van Payroll

Ondernemingen (VPO)

• Voorzitter Raad van Commissarissen van

Rabobank West-Brabant Noord

• Lid Kringbestuur Rabobank Zuidwest-

Nederland

• Lid Centrale Kring Rabobank Nederland

• Lid Spoedcommissie Rabobank Nederland

• Lid Raad van Commissarissen TOM BV

‘s-Hertogenbosch

• Lid bestuur Stichting Overgangsregeling

ver vroegd uittreden voor het Horeca bedrijf

(SOHOR)

Nevenfunctie uit hoofde van bestuurs-

lidmaatschap:

• Lid beleggingsadviescommissie Pensioen-

fonds Horeca & Catering

F.B.P. Jansen

Beroep: Beleids- en projectmedewerker

Pensioenen bij FNV Horeca, FNV Catering en

FNV Recreatie

Nevenfuncties:

• Lid bestuur Stichting Overgangs regeling

vervroegd uittreden voor het Horecabedrijf

(SOHOR)

• Plaatsvervangend lid bestuur Stichting

Vrijwillig Vervroegd Uittreden voor de

Contractcateringbranche (SUCON)

• Lid bestuur Stichting Pensioenfonds

Recreatie (SPR)

M.J.M. Markus

Beroep: Business Director NH Hoteles

Nevenfuncties:

• Lid bestuur Stichting Overgangsregeling

vervroegd uittreden voor het Horecabedrijf

(SOHOR)

P.A. Schoormans

Plaatsvervangend voorzitter

Beroep: Beleidsmedewerker Koninklijke

Horeca Nederland

Nevenfuncties:

• Beleidsmedewerker Koninklijke Horeca

Nederland met representatie in diverse

beleidscommissies VNO-NCW

• Lid bestuur Stichting Overgangsregeling

ver vroegd uittreden voor het Horecabedrijf

(SOHOR)

• Lid onderhandelingsdelegatie Koninklijke

Horeca Nederland arbeidsvoorwaarden

• Lid landelijke bedrijfscommissie

arbeidsvoorwaarden Koninklijke Horeca

Nederland

• Lid beroepscommissie functiewaardering

horeca

• Lid adviescommissie subsidies van

bedrijfschap Horeca & Catering

M.W. van Straten

Beroep: Beleidsmedewerker CNV Vakmensen

Nevenfuncties:

• Toehoorder Stichting Overgangsregeling

vervroegd uittreden voor het Horecabedrijf

(SOHOR)

• Lid bestuur Stichting Pensioenfonds

Recreatie (SPR)

• Lid bestuur Stichting Vrijwillig Vervroegd

Uittreden Bad- en Zweminrichtingen

• Lid bestuur bedrijfspensioenfonds voor het

Bakkersbedrijf

J.D.W. Veltkamp

Beroep: Consultant/Principal Actuarieel

Adviesbureau

Nevenfuncties:

n.v.t.

E.P. de Vries

Beroep: Lid Dagelijks Bestuur en Hoofd-

bestuur FNV Horecabond met de gekozen

functie van penningmeester/secretaris

Nevenfuncties:

• Voorzitter bestuur Stichting Pensioenfonds

Recreatie (SPR)

• Secretaris/penningmeester bestuur

Stichting Fonds voor Toeslagen Pensioenen

en VUT FNV Horecabond

• Voorzitter bestuur Stichting Overgangs-

regeling vervroegd uittreden voor het

Horecabedrijf (SOHOR)

• Voorzitter bestuur Stichting Vrijwillig

Vervroegd Uittreden in de Contract-

cateringbranche (SUCON)

• Plaatsvervangend Voorzitter bestuur

Stich ting Sociaal Fonds voor het

Horeca bedrijf (SFH)

• Lid adviescommissie subsidie Bedrijfschap

Horeca en Catering (BH&C)

• Voorzitter bestuur Stichting Fonds

Bevor dering Arbeidsverhoudingen

Contractcatering (FBA)

• Voorzitter bestuur Stichting Bevordering

Sociale verhoudingen Contractcatering (FBS)

Naar de situatie per 31 december 2011

Functies en nevenfuncties bestuur, organen en commissie

90

• Voorzitter bestuur Stichting Sociaal Fonds

Recreatie (SFR)

• Lid bestuur Gemeenschappelijk

Beleggingsfonds FNV

• Lid algemeen Secretarissenoverleg FNV

• Lid Financiële Adviescommissie FNV

• Lid werkgroep pensioenregelingen FNV

• Lid bestuur Right4You

• Lid dagelijks en algemeen bestuur Stichting

Projecten FNV Horecabond

• Plaatsvervangend lid bestuur Stichting

Vakbekwaamheid Horeca

• Plaatsvervangend lid bestuur bedrijfschap

Horeca en Catering

• Plaatsvervangend lid bestuur Stichting

Vakraad voor de Contractcateringbranche

• Plaatsvervangend lid Georganiseerd

Overleg Recreatie

• Plaatsvervangend Lid Landelijke Bedrijfs-

commissie voor het Horecabedrijf (LBC)

Nevenfunctie uit hoofde van bestuurs-

lidmaatschap:

• Lid beleggingsadviescommissie

Pensioenfonds Horeca & Catering

H.Z. de Wit

Beroep: Sectorbestuurder FNV Catering

Nevenfuncties:

• Lid bestuur Stichting Overgangsregeling

vervroegd uittreden voor het Horecabedrijf

(SOHOR)

• Lid bestuur Stichting Vakraad voor de

Contractcateringbranche

• Lid bestuur Stichting Fonds Bevordering

Arbeidsverhoudingen Contractcatering (FBA)

• Lid bestuur Stichting Kwaliteit van de

Arbeid (SKA)

• Lid bestuur Stichting Vrijwillig Vervroegd

Uittreden in de Contractcateringbranche

(SUCON)

• Lid bestuur Stichting Fonds Bevordering

Sociale Verhoudingen Contractcatering (FBS)

• Lid Toetsingscommissie Compass Group

• Lid Toetsingscommissie Sodexo

• Lid Toetsingscommissie Prorest Catering

• Lid Toetsingscommissie Avenance Catering

• Plaatsvervangend lid Toetsingscommissie

Albron

• Lid onderhandelingsdelegatie CAO

Contractcateringbranche FNV Catering

• Lid (voorzitter) Stichting opleidingen

Contractcateringbranche (OCC)

C.A. Ekelenburg

Plaatsvervangend bestuurslid

Beroep: Zelfstandig Horecaondernemer

(VOF Bar Meneer Jansen)

Nevenfuncties:

• Lid Algemeen Bestuur bedrijfschap Horeca

en Catering (BHenC)

• Vicevoorzitter Koninklijke Horeca

Nederland afdeling Eemsmond

• Vicevoorzitter Koninklijke Horeca

Nederland regio Groningen

• Voorzitter Horecavereniging Appingedam

• Lid landelijke ledenraad Koninklijke Horeca

Nederland

• Vicevoorzitter Sector Café-Barbedrijven

• Raadslid gemeenteraad Appingedam

J.A. Spruijt

Toehoorder

Beroep: Adviseur Pensioenen De Unie

Nevenfuncties:

• Lid bestuur Stichting Bedrijfstakpensioen-

fonds voor de Handel in Bouwmaterialen

(Hibin)

• Lid bestuur Stichting Bedrijfstakpensioen-

fonds voor Personeelsdiensten (STiPP)

• Lid bestuur Stichting Bedrijfstakpensioen-

fonds voor de Drankindustrie

• Lid bestuur Stichting Bedrijfstakpensioen-

fonds voor de Zoetwarenindustrie

• Lid bestuur Stichting Bedrijfstakpensioen-

fonds voor Baksteenindustrie

• Lid (dagelijks)bestuur Stichting Federatief

Pensioenfonds (SFP)

• Lid bestuur Stichting Bedrijfstakpensioen-

fonds voor Mode, Interieur, Tapijt & Textiel

(MITT)

• Lid bestuur Stichting Bedrijfstakpensioen-

fonds voor de Groothandel in Levens-

middelen (GIL)

• Lid bestuur Stichting Overgangsregeling

vervroegd uittreden voor het Horecabedrijf

(SOHOR)

• Plaatsvervangend lid bestuur Stichting

Bedrijfstakpensioenfonds voor Banden en

Wielenbranche

• Plaatsvervangend lid bestuur Stichting

Bedrijfs takpensioenfonds voor

Architecten bureaus

• Plaatsvervangend lid bestuur Stichting

Bedrijfstakpensioenfonds voor Kunststof

- en Rubberindustrie

• Plaatsvervangend lid bestuur Stichting

Bedrijfstakpensioenfonds voor Particuliere

Beveiliging

• Plaatsvervangend lid bestuur Stichting

Bedrijfstakpensioenfonds voor Tandtechniek

• Plaatsvervangend lid bestuur Stichting

Bedrijfstakpensioenfonds voor Textiel-

goederen en Aanverwante Artikelen

• Plaatsvervangend lid bestuur Stichting

Bedrijfstakpensioenfonds voor Verf- en

Drukinktindustrie

• Lid beleggingscommissie Bedrijfstak-

pensioenfonds STiPP

• Lid beleggingscommissie Bedrijfstak-

pensioenfonds Dranken

• Lid beleggingscommissie SFP

• Lid beleggingscommissie Bedrijfstak-

pensioenfonds MITT

• Lid beleggingscommissie Bedrijfstak-

pensioenfonds GIL

• Lid stuurgroep transitie Bedrijfstak-

pensioenfonds Dranken

• Lid dagelijks bestuur SFP

• Lid Klantenraad AZL

• Lid tendercommissie vermogensbeheer

Bedrijfstakpensioenfonds STIPP

• Lid Raad van Advies Syntrus Achmea

Nevenfuncties uit hoofde van bestuurslid-

maatschap:

• Lid auditcommissie Pensioenfonds

Horeca & Catering

91

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

Verantwoordingsorgaan

S. Barbier

Beroep: Gepensioneerd Conciërge Hilton

Hotel Amsterdam

Nevenfuncties:

• Lid Bondsraad FNV Horecabond

• Bedrijfscontactpersoon FNV Horecabond

F. van Belzen

Beroep: • Administratieve project coördinator

Service en Onderhoud Wagen-

voorde Lastechniek

• Parttime administrateur Hotel

Brasserie De Leugenaar

Nevenfuncties:

• Penningmeester voetbalvereniging

VC Vlissingen

D.C. Breedveld

Beroep: Assistent bedrijfsleider Taverne

de Twaalf Balcken te Den Burg

Nevenfuncties:

• Lid CAO-commissie FNV Horecabond

• Lid Bondsraad FNV Horecabond

• Lid examencommissie Sociale Hygiëne en

horecaportier namens FNV Horecabond

• Lid paritaire commissie HTV onderwijs bij

Kenwerk namens FNV Horecabond

• Lid Examencommissie Horeca

Ondernemers vaardigheden (SVH) +

leermeester

• Lid Landelijke Examencommissie SVH

• Lid van valideringscommissie SHE

F.J. van Brenk

Beroep: Shift Leader conferentiezaken

Meeting Plaza Maarssen

Nevenfuncties:

• Barman Hockey Club HIC Amstelveen

P.B.J. Elsinger

Beroep: Directeur-grootaandeelhouder

Elsinger Interim Management & Consultancy

Nevenfunctie:

• Voorzitter Stichting Rotary Administratie

Nederland

• Directeur Coöperatie Vereniging

accommodatie flatgebouw Stoephout B.A.

Wassenaar

J.C. van Heel

Beroep: Directeur SAB CATERING Zwanenburg

Nevenfuncties:

• Algemeen directeur FM at Work

• Bestuurslid Stichting SAB

• Bestuurslid Stichting Sociaal Fonds SAB

• Bestuurslid SUCON I en SUCON II

• Voorzitter Cercat (Stichting certificatie

Contractcatering)

P.A.M. Hijlkema

Beroep: Sabbatsverlof / Sabbatical Leave

Nevenfuncties:

• Lid CAO-commissie FNV Horecabond

• Administrateur VVE Beerzestraat 7-29

S. van der Hoorn

Beroep: Rayonmanager Eurest Institutionele

Catering

Nevenfuncties:

• Lid CAO-commissie Catering FNV

• Voorzitter Platform Ondernemingsraden

Contractcatering (POCC)

• Voorzitter ondernemingsraad Compass

Group Nederland

• Voorzitter VUT-stichtingen Compass Group

Nederland Holding BV

• Lid European Workcouncil Compass

Group Plc.

F. Klinkhamer

Beroep: Ondernemer

Nevenfuncties:

n.v.t.

R. Lubbes

Beroep: ondernemer

Nevenfuncties:

n.v.t.

R. Plokker

Beroep: Ondernemer

Nevenfuncties:

• Lid CAO-commissie FNV Horeca

R. Ravensteijn

Beroep: Horecaexploitant

Nevenfuncties:

• Lid Sectorbestuur KHN

• Lid afdelingsbestuur KHN afdeling

Bergen op Zoom

• Voorzitter Ondernemers Grote Markt

Bergen op Zoom

W. Selles

Beroep: Gepensioneerd

Nevenfunctie:

• Kaderlid FNV Horecabond, coördinator

regio Noord

J. Stuivenberg

Beroep: VUT en parttime senior consultant

bij Vindicat

Nevenfunctie:

• Lid CAO-commissie FNV Horecabond

92

J.J. de Wit

Beroep: Niet van toepassing, deelnemer op

grond van de regeling voor voortzetting van

de deelneming wegens arbeidsongeschiktheid

en vervroegd uittreden in het horecabedrijf

Nevenfuncties:

• Lid CAO-commissie FNV Horecabond

• Lid bestuur Stichting Vakbekwaamheid

Horeca

• Plaatsvervangend lid Algemeen Bestuur

Kenwerk

• Lid bestuur Stichting Horeca Examenbank

• Lid jury Nationale Wedstrijden Kastelein

van de Toekomst

• Kenwerk Lid paritaire commissie Horeca,

Instellingskeuken en Contract-Catering (HIC)

Auditcommissie

drs. W.A. Biewinga

Beroep: Directeur-grootaandeelhouder

Fenera B.V.

Nevenfuncties:

• Commissaris Caransa BV

• Voorzitter Raad van Commissarissen

Koning & Hartman BV

• Voorzitter Raad van Commissarissen

Martin Schilder Holding BV

• Voorzitter Raad van Commissarissen

Biesheuvel Techniek BV

• Lid Raad van Commissarissen Vancis BV

• Lid Raad van Toezicht Heliomare

• Voorzitter Raad van Commissarissen 4+

Bouwmaterialen

• Lid Raad van Commissarissen

Floronet Holding BV

drs. L.C. van de Kieft

Beroep: CFO Q-Park Holding NV

Nevenfuncties:

• Lid bestuur PME

• Lid van de Raad van Commissarissen

Woningbouwcorporatie Portaal

- Lid van de Raad van Commissarissen

Woningbouwcorporatie Patrimonium

• Voorzitter bestuur stichting AGH

(service kantoor voor enkele bedrijfstak-

pensioenfondsen)

• Redactielid TIEM

• Voorzitter Raad van Advies VRC

mr. H.J. Thoman

Beroep: Gepensioneerd

Nevenfuncties:

• Voorzitter bestuur van Stichting

Pensioenfonds van de Grolsche Bier-

brouwerij te Enschede.

• Voorzitter van de Visitatiecommissie van

Stichting Pensioenfonds van de ABN AMRO

Bank N.V. te Amsterdam

• Voorzitter Visitatiecommissie van Stichting

Pensioenfonds Fortis Bank Nederland

• Als onafhankelijk adviseur in diverse rollen

actief o.m. opf’en/bpf’en en andere

financiële instellingen

• Lid Beleidscommissie Pensioenen van

Pensioenfonds Medisch Specialisten

• Onafhankelijk Voorzitter bestuur van

Stichting Pensioenfonds Stork

Beleggingsadviescommissie

Prof. dr. C.G. Koedijk

Beroep: Hoogleraar

Nevenfuncties:

• Decaan en hoogleraar financieel

management Faculteit Economie en

Bedrijfswetenschappen Universiteit van

Tilburg

• Adviseur/partner Finance Ideas (parttime)

• Lid Beleggingsadviescommissie TKP

Pensioenen

• Commissaris Woningnet BV

• Commissaris ASN Beleggingsfonds

• Lid Beleggingsadviescommissie Pensioen-

fonds DSM Nederland

• Extern adviseur Stork Pensioenfonds

drs. G.L. Sirks

Beroep: Zelfstandig interim manager en

consultant

Nevenfuncties:

• Extern lid ALMC bij De Friesland

Zorg verzekering

• Lid Raad van Toezicht beleggingsfondsen

van Kempen Capital Management

D. Wenting

Beroep: Onafhankelijk adviseur

Nevenfuncties:

• Beleggingsadviseur bij Pensioenfonds

Woningraad

• Beleggingsadviseur bij Pensioenfonds

Witteveen + Bos

• Voorzitter beleggingscommissie bij

De Eendragt Verzekeringen

• Speciaal adviseur bij het bestuur van

Pensioenfonds Xerox

• Bestuurslid van Pensioenstichting

van Lunen

• Voorzitter van visitatiecommissie

VisitatieOpMaat

• Lid van de visitatiegroep PF Support

- Lid van de visitatiepool AON Consulting

93

Pens

ioen

fond

s Hor

eca

& C

ater

ing

Jaar

vers

lag

2011

ColofonRedactie en productiePensioenfonds Horeca & Catering, Zoetermeer

VormgevingTVC reclamebureau bv, Dongen

FotografieTVC reclamebureau bv, Dongen en Frank van Dam, Nieuwegein

Druk en afwerkingDeltaHage bv, Den Haag

Oplage650 exemplaren

DatumZoetermeer, juni 2012

Pensioenfonds Horeca & Catering aanvaardt - ondanks de zorg die aan deze publicatie is besteed - geen aansprakelijkheid voor druk-, print- en/of zetfouten.

Documentnummer: 120701

94

T (0)79 363 14 00 ı F (0)79 363 14 99

Houtsingel 25 ı 2719 EA Zoetermeer

Postbus 7308 ı 2701 AH Zoetermeer

www.phenc.nl ı info@phenc.nl