Jaarverslag 2011 - Museum Het Valkhof

Jaarverslag2011

1

Voorwoord

Voor u ligt het jaarverslag van Museum Het Valkhof over 2011. Een jaar waarin het museum

een breed scala aan tentoonstellingen en activiteiten ontplooide. Helemaal nieuw was de

zeer succesvolle kinderen gezinstentoonstelling High Tech Romeinen. Kinderen van 6 tot 86

konden zelf ervaren welke technieken de Romeinen al gebruikten en hoe die in zijn werk

gingen. Het museum was voor het tweede jaar het openingspodium voor de Nijmeegse

Kunstnacht, met onverwachte en bijzondere optredens op de trappen en in de galerij.

Handig voor de bezoekers zijn de nieuwe informatieschermen in het museum die o.a.

duidelijk verwijzen naar ons Museumcafé. Ook om de service aan onze klanten te verbeteren,

zijn we gaan samenwerken met een callcenter. Alle dagen van de week tijdens kantoor- en

openingstijden van het museum wordt de beller nu persoonlijk te woord gestaan.

De economische situatie legde ons ook beperkingen op. Zo hebben we, om invulling te

geven aan de aangekondigde bezuinigingen van de provincie, het aantal formatieplaatsen

conservator archeologie teruggebracht van 1,5 naar 1 fte. Bovendien heeft de gemeente

Nijmegen een bezuiniging moeten aankondigen, ingaande vanaf 2013.

2011 was ook het jaar waarin de provincie Gelderland, na jarenlang overleg, de aanvullende

middelen definitief heeft toegezegd, nodig voor het museum om de wettelijke taken van de

provincie op het gebied van de archeologische monumentenzorg, goed te kunnen uitvoeren.

Het museum geeft uitvoering aan die taken in de vorm van het beheer van het archeologisch

bodemdepot, in het Gelders Archeologisch Centrum “Museum G.M. Kam” aan de Museum

Kamstraat 45. Aan het eind van het jaar kon een conservator bodemdepot worden

aangesteld. Een woord van dank ten slotte aan onze subsidiegevers: de gemeente Nijmegen

en de provincie Gelderland, aan de BankGiroLoterij en aan de fondsen en particulieren die

ons in 2011 financieel hebben gesteund en niet te vergeten: dank aan de vele vrijwilligers op

wie we ook dit jaar weer met succes een beroep konden doen.

Marijke Brouwer, Directeur

Tentoonstellingen

6

Mythen van het Atelier4 februari t/m 8 mei

Het negentiende-eeuwse kunstenaarsatelier in Nederland was het onderwerp van de

tentoonstelling Mythen van het Atelier. In een tijd waarin kunstenaars zich bij hun publiek

moesten profileren om hun werk te kunnen verkopen, kozen velen ervoor de beeldvorming

van de kunstenaar en zijn atelier zelf te sturen. Verheven zelfportretten en rijk ingerichte

ateliers waar zij verzamelaars en critici ontvingen, speelden daarbij een grote rol. De

tentoonstelling legde dan ook de nadruk op het atelier als promotiemiddel. De unieke

bewaard gebleven atelierinrichting van Christoffel Bisschop maakte indruk als een mooi

voorbeeld van een salonatelier.

Ook het nieuwe medium van de fotografie droeg bij aan het imago van de kunstenaars door

het vastleggen van de ateliers. Foto’s dienden bovendien als hulpmiddel bij het schilderen

naar model. Breitners bekende ‘Meisje in witte kimono’, met de voorbereidende foto’s

ernaast, liet dat duidelijk zien.

Daarnaast was er aandacht voor schilderen in de open lucht dat door de uitvinding van de

verftube sterk was toegenomen. Diverse schildersmaterialen, waaronder een zeldzame

levensgrote ledenpop, gaven inzicht in de schilderpraktijk. De jongere generatie zette zich af

tegen de salonfähige kunstenaars en koos voor een eenvoudig atelier en een nonchalant

uiterlijk, zoals een vroeg zelfportret van Jan Toorop liet zien.

In de tentoonstelling was extra aandacht besteed aan kunstenaars die in Nijmegen of

omgeving woonden en werkten: Hendrik Hoogers, Barend Cornelis Koekkoek en Jan Toorop.

Dankzij bruiklenen van een Nijmeegse particulier konden diverse werken getoond worden

van Isaac Israëls, die zijn vader Jozef Israëls tekende in zijn atelier.

George Hendrik Breitner, Meisje in witte kimono, ca. 1894

7

Mythen van het Atelier was een samenwerking van Teylers Museum, het Rijksbureau voor

Kunsthistorische Documentatie en Museum Het Valkhof. De tentoonstelling was ook van 10

juni tot 10 oktober 2011 te zien in de Villa Vauban – Musée d’Art de la Ville de Luxembourg in

Luxemburg.

Aanleiding voor het project was het verschijnen van de publicatie Mythen van het Atelier van

het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie onder redactie van Mayken Jonkman en

Eva Geudeker.

Reacties van bezoekers in het gastenboek

Erg mooie foto’s van Siegmund Rön. Het is waar dat men door het atelier de kunstenaar beter leert kennen.

Wat heerlijk om een kijkje achter de schermen te kunnen nemen.

Een hartstikke mooie tentoonstelling met een zeer origineel idee. Petje af om alles bij elkaar te krijgen.

Wat een geweldig idee om de aandacht op het werk van de schilders te vestigen.

Prachtig en inspirerend. Ik wil snel naar huis en zelf aan de slag.

Ik vind het een mooie tentoonstelling. Ben geroerd door een aantal prachtige schilderijen. Ik heb schilders gezien waarvan ik nog niet gehoord had en anderen zijn uit mijn herinnering omhoog gehaald. Fijn!

Erg mooie en veelzijdige expositie. Ook goed uitgelicht! Aangename rustige sfeer met nadruk op de kunstwerken. Gelukkig geen storende modieuze entourage.

Jan van Teeffelen fotografeerde Theo Elfrink

David Oyens, La pose, 1890

8

Harrie GerritzDe verbeelding van het rivierenlandschap | 28 mei t/m 7 augustus

Beeldend kunstenaar Harrie Gerritz (1940) legt zich al meer dan veertig jaar toe op het

weergeven van zijn favoriete onderwerp: het rivierenlandschap. Het karakteristieke Land van

Maas en Waal, gelegen tussen de twee grote internationale rivieren die elkaar rond zijn

geboortedorp Wijchen bijna raken, is zijn thuislandschap en inspiratiebron.

De groots opgezette retrospectieve tentoonstelling toonde werken uit diverse periodes. De

verschillende technieken die de kunstenaar beoefent, schilderkunst, sculptuur en grafiek

werden naast elkaar gepresenteerd. Het geheel gaf een goed beeld van de veelzijdigheid van

Gerritz’ kunstenaarschap. In samenwerking met de Duitse kunstenaars Jürgen Chill en

Gunnar Sandmann was tevens een installatie opgebouwd met de titel ‘Meeting Landscapes’,

waarin de natuurelementen en stadsbeelden in film en geluid een symbiose vormden met de

opgestelde sculpturen van Harrie Gerritz.

In het entreegebied van de expositie was een documentair filmportret van de kunstenaar te

zien: ‘Het Thuisland van Harrie Gerritz’ (2007), gemaakt door filmmaakster Lucy Besson. De

poëtische film bracht de kunstenaar op aansprekende wijze in beeld.

De publicatie met dezelfde titel als de tentoonstelling was opgezet als een magazine. Het

kwam tot stand onder redactie van Maryan Schrover, bevatte teksten van diverse auteurs en

was rijk geïllustreerd met afbeeldingen van het leven en het werk van de kunstenaar.

9


Geweldig mooie sterke beelden en mythische ervaring. Je hoeft niet ver te gaan om geraakt te worden door schoonheid in het alledaagse.

Mooi, fris, inspirerend, symbolen, helder. Ik hou ervan!

Dank dat ik mocht meereizen. Het is een prachtige overzichtstentoonstelling. Zowel de schilderijen als de sculpturen worden in mijn beleving steeds mooier.

Wil hier niet weg, vooral hoe eenvoudiger hoe dieper, dankjewel.

Te zien hoe je vasthoudt aan een thema en hoe zich dat ontwikkelt door de tijd heen is geweldig: het is allemaal de moeite waard!

Verrassend! Herkenning van kleuren/vormen. Mooi opgehangen in de ruimte.

Iets gezien te mogen hebben van uw essentie was een geschenk. Er resoneerde iets mee in mij. Dat voelde als contact. Dankuwel.

Prachtige tentoonstelling, de kracht en pracht is intens.

Harrie Gerritz, Big Final, 2003 en Paradise City, 2009

Harrie Gerritz, Behind the dike, 2009

10

High Tech RomeinenKijk wat ze konden, doe wat ze deden | 2 september t/m 4 maart 2012

In de tentoonstelling High Tech Romeinen stond de technologie die in de Romeinse tijd werd

gebruikt centraal. In negen thema’s werden de technische hoogstandjes van de Romeinen

belicht, zoals architectuur, watergebruik, wegenbouw, machines en reizen. Op een

interactieve en multimediale wijze werd de bezoeker uitgedaagd om de technische

installaties, machines, gereedschappen en instrumenten zelf uit te proberen en te ontdekken.

High Tech Romeinen is samengesteld door twee musea met grote archeologische collecties

(Museum Het Valkhof in Nijmegen en het LVR-Landesmuseum in Bonn) en twee science-

centres (Museon Den Haag en Technopolis Mechelen). Dit resulteerde in een nieuw soort

archeologische presentatie: archeologische vondsten worden samengebracht met

interactieve elementen. De ingenieuze machines en apparaten zijn in de expositie

nagebouwd. De bezoeker kon deze zelf in werking zetten en zich verbazen over het vernuft

van de antieke uitvinders.

De moderne vormgeving van de expositie was geïnspireerd op de antieke Romeinse wereld.

Er waren 11 paviljoens met daarin 32 interactieve units en vitrines met bijzondere

voorwerpen die de techniek van de Romeinen illustreerden. De bezoeker kon bij ieder thema

zowel kijken als doen. Zo was het mogelijk om een aquaduct te bouwen waarbij in de vitrine

daarnaast de originele loden waterleidingsbuizen en bronzen kranen getoond werden.

Groepswerk was geboden bij het bouwen van een boogconstructie, maar ook bij het roeien

in een liburna (patrouilleschip met roeiers). Schieten met de katapult was populair bij de

bezoekers, maar ook zuilen ophijsen en het bouwen van een dak met dakpannen. Bij alle

onderwerpen waren korte filmpjes te zien met aanvullende informatie.

11

Bij de tentoonstelling is een uitgebreid scholenprogramma ontwikkeld voor de bovenbouw

van het basisonderwijs en voor het voortgezet onderwijs. De scholen bezochten de

tentoonstelling onder leiding van een rondleider. Voor de verschillende niveaus werden via

de website opdrachten aangeboden die de scholen ter voorbereiding of als evaluatie in de

klas konden gebruiken. Een bezoek aan de tentoonstelling kon worden gecombineerd met

zogenaamde pluspakketten, bijvoorbeeld met een bezoek aan de Romeinenwerkplaats, een

schervenworkshop of een workshop onder leiding van kunstenaar Erik Sep.

Bij deze tentoonstelling verscheen het boek: High Tech Romeinen – Techniek in de oudheid,

Brigitte Cech.


Super leuk! Vooral omdat er veel te doen is. Ga maar door Valkhof met zulke leuke/leerzame tentoonstellingen. Voor mij: 5 sterren ten top!

Ontzettend mooie, leerzame, overzichtelijke tentoonstelling. Het vele “doe”-werk is een enorme stimulans voor jong en oud. Complimenten!

Wat een geweldige interactieve tentoonstelling met zoveel ‘tastbare’ dingen. De beste ooit.

Reacties van kinderen in het gastenboek

Ik hou niet van geschiedenis maar ik vond het heel leuk!

Ik ben nog nooit in een leuk museum geweest maar daar is nu verandering in gekomen. Je mag veel zelf doen. Das leuk!

Het was echt superleuk! Vooral de abacus, die ga ik thuis ook maken!

12 Wouter van Riessen, Zelfportret met zwarte hoed, 2004

13

Foto (=) KunstHans Op de Beeck, Jasper de Beijer, Dirk Braeckman, Elspeth Diederix, Uta Eisenreich,

Ruud van Empel, Teun Hocks, Ellen Kooi, Paul Kooiker, Wouter van Riessen,

Margriet Smulders, Marjan Teeuwen | Projectruimte 26 februari t/m 19 juni

In de tentoonstelling Foto (=) Kunst stond de fotografie centraal waarbij de kunstenaar met

een vooropgezet plan zijn werk tot stand brengt: fotografie met voorbedachte rade. De twaalf

fotografen die in deze tentoonstelling exposeerden, fotografeerden de realiteit en gebruikten

soms zelfgemaakte decors of monteerden intensief met de computer. De geconstrueerde

foto’s lieten een imaginaire werkelijkheid zien die de fantasie prikkelde.

Sinds enkele jaren kan met recht worden gesteld: fotografie = kunst. Fotografie heeft zich als

kunstdiscipline nadrukkelijk gemanifesteerd. De artistieke waarde is in brede kring

geaccepteerd en de fotografie heeft als volwaardige sector in de kunstwereld een veelzijdig

en actief netwerk opgeleverd.

De indeling van de expositieruimte, naar een ontwerp van Ruud van Empel, gaf elke

fotograaf zijn eigen compartiment waardoor de sfeer van de afzonderlijke bijdrages optimaal

tot zijn recht kwam.

Gelijktijdig met de tentoonstelling in de Projectruimte werden in één van de vaste zalen

moderne kunst op de bovenverdieping fotowerken uit de eigen collectie getoond. Te zien was

werk van Elspeth Diederix, Margriet Smulders, Teun Hocks en Ruud van Empel.

Bij de tentoonstelling is een gelijknamige catalogus verschenen, met achtergrondartikelen en

afbeeldingen van vrijwel alle geëxposeerde werken.

Margriet Smulders, Secrets of the sky, 2007

Marjan Teeuwen, Krasnoyarsk 2, 2007

15

Erik Sep

Low Tech Society | Projectruimte 24 september t/m 5 februari 2012

In de Projectruimte van het museum heeft Erik Sep (1976) een grootschalige installatie

gerealiseerd. Hij heeft zijn ‘Low Tech City’ geconstrueerd in aaneengeschakelde kavels, een

complexe omgeving in een grootstedelijke setting. Als kunstenaar is Erik Sep gefascineerd

door een hybride stad die altijd doorgroeit en steeds nieuwe gedaantes aanneemt.

De city van Erik Sep is een dynamische infrastructuur, een open ontwikkelingsproject. Succes

en fiasco liggen soms dicht bij elkaar. Zijn geconstrueerde modelwereld weerspiegelt de

moderne stadsontwikkeling met een ongekend oog voor detail. Zijn miniatuurstad kent

graffiti en verval maar ook prachtige nieuwbouw. De stad is nooit af, het is een continu

ontwikkelingsproject, een ‘work in progress’. Wat te zien is, blijft altijd een tussenfase.

Met deze instelling heeft Erik Sep ook zijn indrukwekkende installatie in de Projectruimte

opgebouwd. Door de installatie reed een trein die alle barrières, onderdoorgangen en fly-

overs moeiteloos doorkruiste, terwijl onderweg digitale opnames van het parcours werden

gemaakt. Bezoekers konden de camera zelf bedienen en de beelden werden ook getoond in

het Museumcafé.

Midden in de ruimte was een bouwwerk met twee verdiepingen opgetrokken. Boven hadden

bezoekers uitzicht op de gehele installatie en kon een videofilm van Jiri van Dalen over de

kunstenaar en zijn werk worden bekeken. Beneden had Erik Sep een geïmproviseerd atelier

ingeruimd waar hij verder werkte aan het project en toekomstplannen ontwikkelde.

16

Fascinatie voor decoratieOrnamentprenten uit de collectie van Nanne Ottema | Prentenkabinet 22 januari t/m 29 mei

De Friese notaris Nanne Ottema (1874-1955) bracht aan het einde van de negentiende eeuw

een belangrijke verzameling bijeen op het gebied van de kunstnijverheid. Vanuit zijn interesse

voor het interieur verzamelde Ottema bijna 3.000 ornamentprenten van verschillende

Europese kunstenaars uit de periode 1550-1900. Ornamentprenten zijn nauwkeurig

uitgewerkte, kunstzinnige ontwerpen voor de vormgeving en decoratie van

kunstnijverheidsobjecten, textiel, interieurs en tuinen. De prenten in deze verzameling zijn

zeer gevarieerd en van hoog artistiek niveau.

Een selectie van ruim 50 houtsneden, etsen en gravures was te zien in het prentenkabinet.

Voor deze tentoonstelling waren de prenten in felblauwe passe-partouts gezet. Buiten het

prentenkabinet werd een doorlopende digitale presentatie van nog eens honderd

ornamentprenten uit de collectie van Nanne Ottema getoond.

In het kader van de in 2005 ingestelde bijzondere leerstoel Toegepaste Kunsten en

Kunstnijverheid door de Ottema-Kingma Stichting, werd de verzameling ornamentprenten

aan de Radboud Universiteit in Nijmegen bestudeerd en ontsloten in een digitale database.

De tentoonstelling kwam tot stand in samenwerking met de Radboud Universiteit.

17

Kees Ivens en de Waalbrug 1905 - 1936Prentenkabinet 16 juni t/m 6 november

Op 16 juni 1936 werd de Nijmeegse Waalbrug feestelijk geopend door koningin Wilhelmina.

Precies 75 jaar later opende Museum Het Valkhof een kleine tentoonstelling in het

prentenkabinet waarin de voorgeschiedenis van de bouw van de brug centraal stond.

De ‘brug der zuchten’ kwam er namelijk niet zonder slag of stoot. Al in 1905 lanceerde

fotohandelaar Kees Ivens het plan om het oude pontje Zeldenrust tussen Nijmegen en Lent

te vervangen door een vaste Waaloverbrugging. Aanvankelijk enthousiasme ontaardde in

een felle burgertwist van vele jaren. Met name de vraag waar de brug zou komen te liggen,

ontlokte veel debatten en acties. Bij de spoorbrug, over de Ganzenheuvel, de Lindenberg, het

Valkhof, ten oosten van de Bélvedère of juist helemaal ten westen van de stad?

In 1927 keurde de Tweede Kamer het Rijkswegenplan goed, een zeer ambitieus plan om de

Nederlandse delta te ontsluiten voor het snel groeiende autoverkeer. In het plan stonden

dertien bruggen ingetekend, waaronder de Waalbrug. Ook toen verzetten velen zich in

Nijmegen tegen aanleg, en opnieuw kwam Kees Ivens in actie. Onder grote druk van de

minister ging de raad in oktober 1930 alsnog akkoord. Een jaar later startte de bouw. Na

viereneenhalf jaar werk, drie dodelijke slachtoffers, vijf miljoen gulden, 6.500.000 kilo staal

en 900.000 klinknagels was de grootste boogoverspanning van Europa klaar.

Museum Het Valkhof sloot bij de viering van 75 jaar Waalbrug aan bij initiatieven van het

Regionaal Archief Nijmegen, Museum de Stratemakerstoren, de Europese Stichting Joris

Ivens en de Stichting Nijmegen Blijft in Beeld.

Bij uitgeverij Vantilt / Fragma Publishing verscheen Over de Waal. Waalbrug Nijmegen 1936-

2011, waarvoor het museum beeldmateriaal leverde.

18

Geschiedenis in beeld: Atlas Van DruijnenPrentenkabinet 18 november t/m 29 januari 2012

Museum Het Valkhof bezit een kastje met een bijzondere inhoud. In zeventien grote

platenalbums zijn meer dan 3.000 prenten verzameld. Samen geven ze een beeld van de

geschiedenis van Nederland. De prenten zijn bijeengebracht door de Nijmeegse

wijnhandelaar Jan Willem van Druijnen (1790-1854) en zijn zoon Gerrit (1825-1876). Ze

volgden in hun verzameling de Vaderlandsche historie van Jan Wagenaar, die in de

achttiende eeuw de geschiedenis van Nederland vanaf de Germanen tot in zijn eigen tijd

beschreef. Vader en zoon Van Druijnen hebben afbeeldingen gezocht bij de opvallendste

momenten in dit meer dan twintig delen tellende werk. En vervolgens hebben ze de

geschiedenis doorgetrokken tot in hun eigen tijd.

In het prentenkabinet was een selectie te zien van prenten uit deze Atlas. De gekozen prenten

gaven een mooi beeld van de brede verzameling van Van Druijnen. We volgden met hen de

geschiedenis van Nederland: van het leven bij de Bataven (in de achttiende eeuw

gefantaseerd door Cornelis Pronk) via onder meer een lansdrager van Hendrick Goltzius

(1558-1617) en een vuurwerkprent van Romeyn de Hooghe (1645-1708) tot een pamflet over

de heldendood van Jan van Speijk uit 1831.

Vader en zoon waren niet alleen verzamelaar van prenten, maar ook van wetenswaardig-

heden over het leven in Nijmegen. Jan Willem van Druijnen startte in 1819 met het optekenen

van de bijzondere gebeurtenissen in zijn stad. Hij stond hiermee in de traditie, die in de

zestiende eeuw was gestart door vader en zoon Johannes Smetius. Toen Jan Willem in 1854

overleed, nam zoon Gerrit het bijhouden van de kroniek over en zette dit voort tot in 1859.

Het handschrift van dit ‘Vervolg der Kronijk van Nijmegen’ wordt bewaard in het Regionaal

Archief Nijmegen en was ook in de tentoonstelling in het prentenkabinet te zien.

Philippus Baldeus, Olyfantenvanghst op Ceylon, 1672

Philippus Baldeus, Paardevangst op Jafnapatnam, 1672

19

Bij de opening van de tentoonstelling verscheen Leven aan de Waal of Vervolg der Kronijk

van Nijmegen 1819-1854 (Vantilt 2011), een geannoteerde en geïllustreerde uitgave van de

kroniek.

Hendrik Goltzius (1558 – 1617), Lansdrager, 1583

Kastje met Atlas van Druijnen met daarboven prenten over de moord op Willem Van Oranje

20

Collecties

21

Herinrichting depots en standplaatsregistratie

In de depots voor schilderijen en beelden is de standplaatsregistratie vrijwel compleet

uitgevoerd. In het depot voor objecten van kunstnijverheid zijn de stellingen heringericht en

is van ongeveer een derde deel van de objecten de standplaats geregistreerd. Bovendien is

in dit depot een extra kast geplaatst voor de opslag van keramiek uit de collectie

kunstnijverheid, die ruim twaalf jaar tijdelijk was ondergebracht in het gebouw ‘Museum

G.M. Kam’.

Het depot voor prenten en tekeningen is heringericht en voorzien van elektrisch verrijdbare

stellingen. Van een belangrijk deel van deze collectie (totaal ruim 7.000) is de standplaats

geregistreerd in het museumregistratiesysteem AdLib Museum en zijn digitale foto´s

gemaakt. Het museum heeft hierbij ondersteuning gehad van een gedetacheerde collega van

het Noordbrabants Museum.

In aansluiting op de standplaatsregistratie zijn met name prenten en tekeningen die niet of

niet voldoende waren geregistreerd, geïdentificeerd en opnieuw geïnventariseerd door een

assistent-conservator op projectbasis.

Bij de archeologische museumcollecties, die zijn opgeslagen in het Gelders Archeologisch

Centrum ‘Museum G.M. Kam’, is de standplaatsregistratie in de herfst gestart. Van elk object

wordt een digitale foto voor het registratiesysteem gemaakt. Dit gebeurt met hulp van twee

tijdelijke medewerksters.

Het aantal voorwerpen waarvan de standplaats in AdLib is geregistreerd, bedraagt nu

ca. 15.000, dat is ongeveer 15-20 % van de totale collectie.

22

Digitale ontsluiting van de collecties

In totaal zijn op dit moment ca. 26.500 objecten opgenomen in het registratiesysteem. Vrijwel

alle voorwerpen in de vaste presentatie zijn inmiddels op deze wijze digitaal ontsloten. Het

uitgaande bruikleenverkeer en gegevens over de conditie van de objecten worden inmiddels

via deze database geregistreerd.

In 2011 zijn ruim 45.000 handgeschreven inventariskaarten van de collecties kunst en

archeologie gescand, zodat deze als fotobestand toegevoegd kunnen worden aan de

objectregistratie. Bovendien zijn alle dertien collectiecatalogi archeologie van het voormalige

Rijksmuseum en Provinciaal Museum G.M. Kam gedigitaliseerd.

Fotografie en beeldregistratie

Van vrijwel alle voorwerpen in de vaste presentatie zijn inmiddels digitale opnamen

beschikbaar. Van de objecten die in AdLib Museum zijn opgenomen, zijn inmiddels zo’n 8.000

records voorzien van een digitale foto.

Handgeschreven inventariskaart

23

Conservering en restauratie

Archeologie

De conservator archeologie behandelde enkele tientallen ijzeren objecten (ontzouting en

restauratie). Voor de tentoonstelling High Tech Romeinen werden enige tientallen objecten

gerestaureerd. Daarnaast werden spiegels, voorwerpen van glas en een grote amfoor

behandeld. Voor een bruikleen aan het LVR Römermuseum in Xanten is een oude

reconstructie van een vouwstoeltje gerestaureerd. Voor de tentoonstellingen High Tech

Romeinen en Mythen van het Atelier maakte de restaurator archeologie tal van

objectsteunen, assisteerde hij in de opbouw en maakte en controleerde hij

conditiebeschrijvingen. Verder begeleidde hij de transporten van bruiklenen.

Oude en moderne kunst

De restaurator oude en moderne kunst heeft veel tijd besteed aan het controleren van de

bewaaromstandigheden van de schilderijen, het verbeteren van het inlijstwerk en de

noodzakelijke schoonmaak van kunstwerken met ondersteuning van vrijwilligers. Met het

oog op de Pop Art tentoonstelling in 2012 zijn enige werken in restauratie genomen.

Met hulp van enkele studenten van de restauratorenopleiding van de Universiteit van

Amsterdam werden conditierapporten en -foto’s gemaakt van tal van depotstukken en is door

de restaurator een begin gemaakt met het koppelen daarvan aan AdLib Museum.

Tevens was de restaurator betrokken bij het inrichten van en de conditiechecks voor de

tentoonstellingen oude en moderne kunst en de wisselingen in de vaste presentaties.

Restauratie Romeinse vaas

24

Bibliotheken

De kunsthistorische bibliotheek in Museum Het Valkhof en de archeologische bibliotheek in

het Gelders Archeologisch Centrum ‘Museum G.M. Kam’ tellen samen zo’n 41.500 titels. In

totaal zijn in 2011 bijna 850 aanwinsten ingeschreven. Inmiddels zijn van de eerste bibliotheek

28.700 van de 29.350 titels in de digitale registratie AdLib Bibliotheek opgenomen. Van de

bibliotheek van het GAC zijn 4.000 titels ingevoerd van de in totaal ca. 12.000. De

bibliothecaris werd in 2011 weer ondersteund door vrijwilligers.

Provinciaal depot voor bodemvondsten

Projectbureau Auxilia (Radboud Universiteit Nijmegen) heeft in 2010 en 2011 twee opdrachten

uitgevoerd ter verbetering van de ontsluiting van de depotcollectie. Dit was mogelijk dankzij

extra middelen die door de provincie Gelderland beschikbaar gesteld waren.

Allereerst heeft Auxilia een digitale database ontwikkeld waarin de primaire

beheersgegevens van de gedeponeerde vondstcomplexen vervolgens vanuit verschillende

bronnen zijn ingevoerd. Tevens heeft Auxilia de geleverde documentatie bij de collectie

Gelderse bodemvondsten van de voormalige Rijksdienst voor het Oudheidkundig

Bodemonderzoek gecontroleerd, verbeterd en aangevuld, waardoor deze beter ontsloten is.

Voor het Programma Odyssee, dat tot doel heeft de uitwerking van oud archeologisch

onderzoek, werden vondsten voor wetenschappelijke bewerking beschikbaar gesteld uit

Nijmegen (vroeg-Romeins legerkamp op het Kops Plateau) en Tiel (bewoning van rond het

jaar 1000).

25

Presentatie van de collecties

Archeologie

Voor de vaste presentatie werd door twee Duitse specialisten, Sylvia Mitschke en Verena

Thiemann, onder begeleiding van de restaurator archeologie, een reconstructie gemaakt van

de bekleding van een Romeinse ruiterhelm. Inmiddels is de gereconstrueerde helm met een

bekleding van gevlochten paardenhaar in het museum te bezichtigen.

Oude kunst

In één van de zalen is in 2011 een serie van tien uitzonderlijke portretten van de Arnhemse

familie Craeyvanger gepresenteerd. Het betreft de enige reeks zeventiende eeuwse portretten

van leden van één gezin (vader, moeder en acht kinderen) die bewaard is gebleven. De

huidige particuliere eigenaar stond ze voor deze presentatie in bruikleen af aan Museum Het

Valkhof.

Moderne kunst

In de zalen moderne kunst vinden regelmatig wisselingen plaats, met uitzondering van de

zaal Pop Art en after pop in verband met de school- en lesprogramma’s. In de andere zalen

moderne kunst worden nieuwe aanwinsten gepresenteerd en kunstwerken uit de eigen

collectie getoond, die verband houden met de lopende tentoonstellingen. Een voorbeeld is

de presentatie van fotowerken van Elspeth Diederix, Margriet Smulders, Teun Hocks en Ruud

van Empel, die zijn geëxposeerd tijdens de tentoonstelling Foto(=)Kunst in de Projectruimte.

In aansluiting op de tentoonstelling van Harrie Gerritz zijn werken getoond van bevriende

collega’s van Gerritz. Uit eigen collectie waren dat werken van Klaas Gubbels, Alphons

Freijmuth, Robert Terwindt en Lucassen.

26

Presentatie van de collecties op internet

Een klein deel van de museumcollectie (408 objecten) is momenteel te zien op

www.collectiegelderland.nl, beheerd door het Gelders Erfgoed. Naast de objecten die via

Collectie Gelderland op de website van Museum Het Valkhof te bekijken zijn, wordt ook een

select aantal topstukken (ca. 18 stuks uit de drie verzamelgebieden) op de website

gepresenteerd.

Onderzoek

Archeologie

Museum Het Valkhof is betrokken bij een groot onderzoeksproject dat is opgezet door het

LVR-LandesMuseum Bonn, het Archäologisches Landesmuseum Baden-Württemberg en de

Goethe-Universität Frankfurt a.M. Het onderzoek, met als titel Römische Großbronzen am

UNESCO-Welterbe Limes, is in 2010 gestart en richt zich op resten van grote bronzen beelden

in de drie noordelijke grensprovincies van het Romeinse Rijk langs de Rijn en Donau, van de

Noordzee tot de Alpen (Germania Inferior, Germania Superior en Raetia).

Met de musea in Bonn en Baden-Württemberg bereidt het museum bovendien een grote

tentoonstelling voor over het onderwerp.

Het museum verleende medewerking aan een onderzoek van de Rijksdienst voor het

Cultureel Erfgoed naar de materiaalsamenstelling van glazen armbandfragmenten uit de late

ijzertijd, waarin tevens de Vrije Universiteit Amsterdam en de Universiteit Leiden

participeerden. Daartoe stelde het museum de eigen collectie van ca. 2600 fragmenten (ruim

éénderde van de totale uit Nederland bekende hoeveelheid) ter beschikking voor een non-

destructieve XRF-analyse. Het onderzoek krijgt in 2012 een vervolg.

27

Oude kunst

Het onderzoek van de conservator Oude kunst richtte zich voornamelijk op de voorbereiding

van toekomstige tentoonstellingen en op de publicatie over de wandtapijten in de collectie,

uitgegeven door de Vereniging van Vrienden van Museum Het Valkhof (Museumstukken 12).

Moderne kunst

Het onderzoek van de conservator moderne kunst heeft hoofdzakelijk in het teken gestaan

van het tentoonstellingsproject Pop Art in Europa, dat in 2012 gerealiseerd zal worden.

Daarnaast is onderzoek gedaan t.b.v. aankopen voor de collectie.

Panamarenko, Mock Up, 1985

28

Educatie & Activiteiten

29

Zoeken naar MarikenStap in het wonderlijke verhaal van Mariken van Nieumeghen

Projectruimte 2 juli t/m 4 september

Ontwerper en illustrator Marga van den Heuvel heeft haar prentenboek over de

legendarische Mariken omgezet in een tentoonstelling voor kinderen. Bezoekers stapten in

een levensgroot prentenboek, waarvan de pagina’s waren uitvergroot tot grote kijkdozen. Je

kon hier doorheen lopen en naar binnen gluren.

De tocht begon in een atelier waar je schetsen van de hoofdpersonen zag hangen. Daarna

leidde een gangenstelsel je door het verhaal van Mariken. Als bezoeker stond je het ene

moment op de Grote Markt in Nijmegen tussen de marktkooplui die hun waren probeerden

te verkopen en het andere moment in een rumoerig café in Antwerpen. Magische kijkdozen

met inkijkjes in het leven van Mariken maakten de tocht compleet.

Kinderen kregen een vragen- en vriendenboekje mee dat ze konden gebruiken tijdens de

zoektocht naar Mariken

Zondagmiddag Museummiddag

Iedere laatste zondag van de maand was er een activiteitenprogramma. Hieronder volgt een

selectie:

• Bij de tentoonstelling Mythen van het Atelier zijn lezingen georganiseerd, filmportretten van

hedendaagse kunstenaars vertoond van het Nijmeegse kunstinitiatief De Loods en

tekenworkshops georganiseerd, waarbij deelnemers zich lieten inspireren door de

tentoonstelling.

• In het kader van het Nijmeegse Tangofestival werd door de tenorsolist Javier Rodríguez en

het Nijmeegs Kamerkoor Mnemosyne de ‘Missa Criolla’ van A. Ramírez ten gehore gebracht

op de galerij van het museum.

30

• In samenwerking met het Soeterbeeck Programma van de Radboud Universiteit Nijmegen

is bij de tentoonstelling Low Tech Society van Erik Sep een symposium georganiseerd.

• In het kader van de tentoonstelling High Tech Romeinen zijn er lezingen en demonstraties

gegeven over uiteenlopende technische onderwerpen als het gebruik van metaal en

hydraulische technieken. Zo kon men bijvoorbeeld een workshop bronsgieten bijwonen die

georganiseerd werd door Kunstenaarscentrum De Olifant.

Valkhof Junior

Het succesvolle JuniorLab is na 12 jaar vernieuwd en verplaatst naar de Pleinzaal op de

benedenverdieping. Valkhof Junior biedt plaats aan twee keer zoveel kinderen als het oude

JuniorLab. Kinderen kunnen nu kiezen of ze onderzoekjes gaan uitvoeren die met de

Middeleeuwen of met de Romeinen te maken hebben. In het eerste geval kunnen ze

plaatsnemen in dat deel van Valkhof Junior dat is omgevormd tot een modern scriptorium.

Voor proefjes over de Romeinen gaan de kinderen in de Romeinenwerkplaats aan de slag. Zo

kunnen ze hier bijvoorbeeld het skelet van een Romeins paard onderzoeken of meewerken

aan het ontwerp van een Romeinse muurschildering. Uitgangspunt bij Valkhof Junior is, net

als bij het JuniorLab, het werken met originele objecten.

Schoolvakanties

Tijdens alle schoolvakanties zijn volop (kinder)activiteiten georganiseerd. Zo zijn er in de

voorjaars- en meivakantie tekenworkshops georganiseerd voor kinderen in het kader van de

tentoonstelling Mythen van het Atelier. Valkhof Junior was geopend en er zijn rondleidingen

door de tentoonstellingen georganiseerd. Bij de tentoonstelling Foto (=) Kunst gaf fotograaf

Niek Michel workshops. In de zomervakantie konden kinderen kijkdozen maken en was er een

meet & greet met illustrator Marga van den Heuvel.

31

(On)beperkt Houdbaar

In samenwerking met dansgezelschap Introdans Interactie heeft Museum Het Valkhof een

uniek project voor het onderwijs ontwikkeld (On)beperkt Houdbaar. In dit project leren

kinderen een activiteit kennen die kenmerkend is voor beide instituten: conserveren. Een

object in het museum wordt gerestaureerd, stofvrij bewaard of zelfs voor de eeuwigheid

geconserveerd voor toekomstige generaties. Hoe gaat dat bij een ‘levende’ kunstvorm als

dans? Hoe leg je dans vast voor de eeuwigheid? Door middel van interactieve rondgang door

het museum en dansworkshops konden leerlingen ervaren hoe belangrijk erfgoed is en welk

belang het heeft dat te bewaren en te laten zien.

Museumweekend

Het Museumweekend vond plaats op 2 en 3 april en het thema was ‘Laat je trakteren door

een museum’. Op vrijdagavond 1 april waren de deuren al geopend voor de buren van

Museum Het Valkhof ter ere van het 30 jarig bestaan van het Museumweekend. Deze avond

werd mede mogelijk gemaakt door de BankGiro Loterij. Omwonenden van het museum

konden, onder het genot van een drankje, kennismaken met het museum en deelnemen aan

rondleidingen. De entree was tijdens dit weekend gratis en ruim 1500 bezoekers hebben het

museum bezocht. Er waren extra activiteiten georganiseerd waaronder openstelling van het

Valkhof Junior en JuniorLab op de Schop. Er werden rondleidingen, waaronder speciale

kinderrondleidingen gegeven.

32

Week van de Klassieken

Deze week is een initiatief van Uitgeverij Athenaeum-Polak & Van Gennep en Uitgeverij

Ambo, waarbij twaalf dagen lang (13 april t/m 24 april) extra aandacht werd besteed aan

boeken uit en over de oudheid. Onderdeel was de Grote Ken-Je-Klassiekenquiz.

De 16-jarige Gideon de Jong van het Stedelijk Gymnasium in Arnhem won de landelijke

finale van de quiz. In het Leidse Rijksmuseum van Oudheden versloeg hij negen

gymnasiasten uit het hele land. De finalisten waren de winnaars van de voorrondes die

eerder dit jaar plaatsvonden in het Allard Pierson Museum (Amsterdam), Tresoar

(Leeuwarden), het Rijksmuseum van Oudheden (Leiden) en Museum Het Valkhof.

Kunstklik

Kunstklik is een fotowedstrijd voor digitale fotografie met mobiele telefoons en bestond in

mei vijf jaar! Het Kunstklik-evenement werd georganiseerd door Stichting Kunstvat en

Stichting Borax in Nijmegen. Elke dag in mei konden deelnemers een foto insturen. Ter

gelegenheid van de jubileumeditie van Kunstklik vond er een speciale overzichtsexpositie

plaats van de beste ‘klikjes’ van vijf jaar Kunstklik in Museum Het Valkhof. Op zaterdag 4 juni

was tevens de feestelijke prijsuitreiking in het museum.

Uitfestival

De derde editie van het Uitfestival in Nijmegen vond dit jaar plaats op zaterdag 10 september.

In en om het Valkhofpark en in het museum waren 10 uur lang bekende en minder bekende

artiesten en kunstenaars te zien om het nieuwe culturele seizoen in te luiden. Het museum

bood podium aan cabaret, dans en poëzie. In de Vrede Van Nijmegenzaal werd een concert

gegeven door de Van Swieten Society.

34

Nijmeegse Kunstnacht

Op zaterdag 24 september vond de tweede editie van de Nijmeegse Kunstnacht plaats,

georganiseerd door Stichting Kunstvat. De officiële opening vond plaats in het museum met

een knallende act van beeldend theatermaker Miek Uittenhout met een kleurrijke

performance met zes dansers. Voor deze editie heeft Museum Het Valkhof samen met Cultuur

op de Campus (Radboud Universiteit Nijmegen) een speciaal programma samengesteld. De

Kunstnacht was een culturele explosie van bruisende live optredens en happenings waardoor

veel jong publiek de weg naar het museum vond. Het museum heeft ruim 1.500 bezoekers

ontvangen.

Gelderse Museumdag

Zaterdag 22 oktober werd de Gratis Gelderse Museumdag van de provincie Gelderland

georganiseerd. Het thema van dit jaar was ‘Voel je VIP!’ Bezoekers hadden gratis entree.

Speciale aandacht was er voor de kinderwedstrijd ‘Baas van het museum’. De winnaars

zagen hun favoriete objecten terug in een echte tentoonstelling in twee musea waaronder

Museum Het Valkhof. Kinderen hadden het voorwerp waarvan zij vonden dat dit een plaats in

het museum verdiende, kunnen voordragen. De top tien van de voorwerpen werd tijdens het

weekend getoond in een tentoonstelling die door de kinderen zelf was ingericht. De 2-daagse

tentoonstelling ‘Baas van het museum’ werd in stijl geopend door Gerda Havertong. Tevens

vond de Museum Inspectie Junior plaats. In 11 musea, waaronder Museum Het Valkhof,

kwam een inspectie op bezoek bestaande uit vier kritische jeugdige museumbezoekers

tussen 10 en 12 jaar. Als ‘mystery guests’ beoordeelden zij de kindvriendelijkheid. Museum

Het Valkhof ontving de maximale score van vier sterren, mede dankzij de tentoonstelling

High Tech Romeinen.

35

Maand van de Geschiedenis

Landelijk was oktober uitgeroepen tot de Maand van de Geschiedenis. Museum Het Valkhof

heeft hieraan bijgedragen door een gevarieerd programma te bieden rondom de expositie

High Tech Romeinen met lezingen en openbare rondleidingen door de tentoonstelling.

MuseumJeugdUniversiteit

De MuseumJeugdUniversiteit (MJU) is een collegereeks voor kinderen in het museum en

heeft als doel kinderen op een toegankelijke manier kennis te laten maken met museale

collecties en het museum als wetenschappelijk instituut. Voor het tweede jaar heeft Museum

Het Valkhof een collegereeks opgezet. De 4 colleges sloten aan bij High Tech Romeinen.

Onderwerpen waren o.a.: ‘Hoe bouw je een Romeins huis’ en ”Hoe smeedt een Romein een

goed zwaard’. Ook het Afrika Museum en Het Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944 – 1945

boden een collegereeks aan. De drie musea hebben gezamenlijk de marketingcommunicatie

uitgevoerd. De Gelderlander was bij deze editie mediapartner.

36

Marketing & Communicatie

37

www.museumhetvalkhof.nl

De website heeft in 2011 ruim 165.000 bezoekers getrokken, een lichte stijging ten opzichte

van vorig jaar. Populaire pagina’s zijn de homepage, informatie over tentoonstellingen en

bezoekersinformatie. Nog altijd komen de meeste bezoekers via google op de website.

Opvallend is de enorme stijging van bezoekers via smartphones en tablets. Voor High Tech

Romeinen is een speciale themawebsite ontwikkeld die als een ‘pop up screen’ getoond werd

voor de homepage. Hierop stond alle informatie over de tentoonstelling voor de

verschillende doelgroepen (individueel en schoolbezoek).

Free publicity

Voor tentoonstellingen, activiteiten en corporate nieuws zijn regelmatig persberichten

verstuurd naar lokale, regionale en landelijke pers. Bij High Tech Romeinen is er voor het

eerst gebruik gemaakt van een dienst om alle uitingen in print media te ontvangen. In

kranten en magazines is er uitgebreid aandacht besteed aan de tentoonstelling met een

totale oplage van 4.9 miljoen en een advertentiewaarde van ruim € 184.000. De tentoon-

stelling is bezocht door leden van de Vereniging van Wetenschapsjournalisten in Nederland.

Ook online werd er volop positief geschreven over tentoonstellingen via websites, blogs en

op social media.

De WDR (Westdeutscher Rundfunk) uit de deelstaat Noordrijn-Westfalen heeft voor het

gerenommeerde programma West ART Meisterwerke een prachtige film van ruim vier

minuten gemaakt over de maquette (langdurig bruikleen van Stiftung Weimarer Klassik) die

in de Vrede van Nijmegenzaal te zien is, ‘ein königliches Gebäude’. De opnames namen twee

dagen in beslag.

38

Advertenties

Met diverse printmedia is een jaarcontract afgesloten voor het plaatsen van advertenties

voor tentoonstellingen, zoals Volkskrant/Trouw, NRC Handelsblad, Quo Vadis, Kunstbeeld en

De Gelderlander. Daarnaast zijn er eenmalige advertenties geplaatst in diverse media.

Online advertenties (banners) zijn op verschillende websites geplaatst. Op de website van de

Volkskrant editie Kunst en Cultuur is flink uitgepakt met Foto (=) Kunst. Tevens is gebruik

gemaakt van Google AdWords. Dit zijn advertenties bij zoekresultaten van Google. Bij

bepaalde zoekopdrachten (bv. ‘Romeinen’) wordt een advertentie van Museum Het Valkhof

getoond.

Voor High Tech Romeinen zijn tv-commercials getoond op nationale tv (Ster Cultuurblok en

Ster junior) en regionale tv (Omroep Gelderland). Aankondigingsborden zijn tijdens

vakantieperioden geplaatst langs de belangrijke toegangswegen naar Nijmegen.

BankGiro Loterij

Museum Het Valkhof is meerjarige beneficiënt van de BankGiro Loterij en ontvangt € 200.000

als bijdrage per jaar. Gedurende het jaar zijn er meerdere succesvolle acties van de BankGiro

Loterij geweest waar Museum Het Valkhof aan heeft mee gedaan.

Op 21 juni heeft het Museum een delegatie van het personeel van de BankGiro Loterij mogen

ontvangen voor een lunch, bezoek aan het museum en wandeling door het Valkhofpark. Met

geld van de BankGiro Loterij zijn vijf informatieschermen aangeschaft. Deze hangen op

verschillende locaties in het museumgebouw en verstrekken informatie voor bezoekers.

Managing director BankGiro Loterij Sigrid van Aken overhandigt de cheque aan Marijke Brouwer

39

ANWB

Het museum is met de ANWB een samenwerking aangegaan op het gebied van het

entreebewijs. Leden van de ANWB kunnen entreekaarten vooraf (online) kopen met korting.

In de Kampioen, editie december (grootste magazine van Nederland met een oplage van

3,7 mln.) is hierover gepubliceerd.

Uitkijkkonijn

In het Valkhofpark was vanaf april een 10.85 meter hoog Uitkijkkonijn gebouwd door

Florentijn Hofman. Het tijdelijk kunstwerk is gemaakt in opdracht van de gemeente Nijmegen.

De keuze voor het kunstwerk is voorbereid door de gemeentelijke kunstcommissie in overleg

met het museum. Het Uitkijkkonijn is ook een uitkijkpost. Wie in het konijn wilde, kon

entreekaarten kopen bij het museum.

Samenwerking met Convention Bureau regio Arnhem Nijmegen

Voor de promotie van Museum Het Valkhof als locatie voor zakelijke en feestelijke

bijeenkomsten, werkt het museum samen met Convention Bureau regio Arnhem Nijmegen.

Het Convention Bureau is onderdeel van het Regionaal Bureau voor Toerisme Arnhem

Nijmegen (RBT KAN) en verzorgt de marketing en promotie van de regio Arnhem Nijmegen

als zakelijke bestemming (Vergaderingen, trainingen, uitjes en congressen).

40

Museum Het Valkhof is vanaf de start van het Convention Bureau in 2004, als partner actief

betrokken bij alle activiteiten en projecten die het Convention Bureau onderneemt. Museum

Het Valkhof heeft een presentatie op het webplatform conventionbureau.nl, heeft een eigen

pagina in het magazine dat meegaat naar beurzen, evenementen en acquisitiegesprekken.

Onder coördinatie van het Convention Bureau hebben diverse journalisten een bezoek

gebracht aan het museum. Daarnaast heeft het museum in 2011 een groep Belgische

meetingplanners ontvangen voor een kennismaking en rondleiding door het museum. De

belangrijke decisionmakers waren aangenaam verrast en vastberaden een herhalingsbezoek

te organiseren.

“Voor zowel Convention Bureau regio Arnhem Nijmegen als RBT KAN is Museum Het Valkhof

een strategische partner van onschatbare waarde. Museum Het Valkhof is een top attractie

voor de regio voor zowel de consument als de zakelijke bezoeker. Museum Het Valkhof en

Convention Bureau regio Arnhem Nijmegen werken intensief samen in de binnen- en

buitenlandse promotie en marketing van het museum en de stad” Aldus Marie-Louise

Buckens, manager Convention Bureau regio Arnhem Nijmegen.

Marie-Louise Buckens, manager Convention Bureau

43

Subsidiënten, sponsors en fondsen

Met ingang van 2009 is Museum Het Valkhof vaste beneficiënt geworden van de BankGiro

Loterij. Het museum ontvangt gedurende vijf jaar een bedrag van telkens € 200.000, bestemd

voor de ontwikkeling van voorwerpen- naar verhalenmuseum. Met een deel van de bijdrage

van 2011 is een vijftal informatieschermen gerealiseerd.

Voorts ontving het museum in 2011 een bedrag van € 284.699 aan eenmalige subsidies en

fondsen.

Een overzicht

Structurele subsidie

Gemeente Nijmegen

Provincie Gelderland

Projectsubsidie

BankGiro Loterij

Fonds Cultuurparticipatie

Provincie Gelderland

Stichting Gelders Erfgoed

Hartenfonds

Mondriaan Fonds

Prins Bernhard Cultuurfonds

SNS Reaalfonds

Turing Foundation

VSBfonds

Stichting Zabawas

45

Het Museumcafé

In het afgelopen jaar heeft het team van het Museumcafé bij openingen, tijdens festivals en

gedurende de openingstijden van het museum zijn gasten een gevarieerd menu aangeboden.

Bij de avondopening van Mythen van het Atelier werd een drie gangen menu geserveerd.

Dit werd verzorgd door Astrid de la Croix van kookstudio Aan de kook uit Ooij.

Op 1 april vond in het kader van het 30-jarig bestaan van de museumvereniging de

Burenavond plaats in samenwerking met de BankGiro Loterij. Omwonenden van het

museum konden in het Museumcafé onder het genot van een drankje kennis maken met

elkaar en het museum. De opening van het Uitkijkkonijn in het Valkhofpark vond plaats in het

museum. Het Museumcafé serveerde een passend glaasje wortelsap met wat rauwkost.

Voor de genodigden van de tentoonstelling Foto (=) Kunst werd een uitgebreide high tea

geserveerd. De opening van Harrie Gerritz was ’s avonds en zo’n 300 gasten bezochten de bar

op de galerij. Bij Zoeken naar Mariken was de opening geheel in stijl voor de doelgroep met

kinderchampagne en spekjes.

Een buffet met Romeinse broodjes werd voor de 350 genodigden bij de opening van

High Tech Romeinen geserveerd.

Tevens bood het Museumcafé bij tentoonstellingen een passend menu aan voor de

bezoekers. Zo werd tijdens High Tech Romeinen een uitgebreide Romeinse lunch aangeboden

met decadente gerechten zoals alleen de Romeinen dat konden bedenken! Met o.a. Romeins

brood, pesto, spianata - Italiaanse worst -, kazen, koffie/thee en jus d’orange. Voor

Museumkaarthouders was de lunch met € 5 korting te bestellen. De folder met plattegrond

van High Tech Romeinen bevatte ook nog een bon voor een gratis Romeinse koek.

Bij de Nijmeegse Kunstnacht werd een speciaal samengesteld kunstdiner in de sfeer van de

avond geserveerd voor 60 personen.

47

Museumwinkel

In 2011 is de winkel omgetoverd van oude kunst via moderne kunst naar een archeologie

winkel. Bij alle tentoonstellingen waren naast de catalogi ook prachtige verdiepende boeken

te vinden. Tevens werd het assortiment uitgebreid met kaarten en verrassende

hebbedingetjes.

Bij High Tech Romeinen is een dependance van de winkel gerealiseerd in de laatste zaal. Deze

taberna was in stijl met de vormgeving van de tentoonstelling. Het aanbod was geheel

gewijd aan archeologiegerelateerde producten. Een uitgebreid aanbod aan boeken, maar ook

speciale kinderproducten: van Romeinse uitrusting om overdag Romeintje mee te spelen, tot

Romeinse pyjama’s om te dromen van het vechten met Romeinse cohorten!

Voor de toegang van het Uitkijkkonijn zijn ruim 1.100 entreekaarten via de receptie van het

museum verkocht. Tevens waren in de winkel t-shirts met het Uitkijkkonijn erop te verkrijgen.

Ook dit jaar heeft de werkgroep van de winkel weer een koopjesmarkt georganiseerd.

Op 26 en 27 november was er een uitgebreid aanbod te koop voor kleine prijsjes. De

opbrengst bedroeg ruim € 1.800.

De winkel werd dit jaar weer bemenst door enthousiaste vrijwilligers. Zowel in de verkoop

als achter de schermen.

48

De organisatie

49

Vrienden van Museum Het Valkhof

Museum Het Valkhof kent een actieve Vriendenvereniging. Per 31 december 2011 waren er in

totaal 995 lidmaatschappen, waarvan 405 gezinslidmaatschappen.

De vereniging biedt haar leden een divers programma, met een jaarlijkse Vriendendag en

exclusieve ontvangsten en lezingen bij tentoonstellingen. Zo was er in 2011 een rondleiding

bij de tentoonstelling Harrie Gerritz. Bij de tentoonstelling High Tech Romeinen werd een

speciale middag voor de Vrienden georganiseerd, met een rondleiding door de

tentoonstelling en een lezing over Romeinse watersystemen.

De Vrienden kunnen deelnemen aan speciaal georganiseerde excursies naar diverse musea

in binnen- en buitenland. Dit jaar gingen de Vrienden op pad naar Brugge, Leerdam en

Dordrecht en werd een zesdaagse reis gemaakt naar Neurenberg en omgeving.

Viermaal per jaar ontvangen de Vrienden een nieuwsbrief met nieuws over recente

verwervingen, tentoonstellingen en activiteiten.

De Vriendenvereniging steunt het museum op verschillende manieren. Allereerst

ondersteunen de Vrienden de Museumwinkel. De winkel wordt gerund door vrijwilligers uit

de Vriendenkring.

Daarnaast doneert de Vriendenvereniging jaarlijks aan de Guyotstichting, om aankopen voor

de museumcollecties mogelijk te maken. De Guyotstichting is een door de Vrienden

opgerichte stichting, die als taak heeft de verzameling van het museum uit te breiden door

middel van aankopen die in eeuwigdurend bruikleen worden afgestaan. De stichting

ontvangt ook andere donaties, zowel middelen als kunstvoorwerpen. In 2011 is door de

Guyotstichting een aankoop van twee werken op papier van de kunstenaar Lucassen

gefinancierd, ter aanvulling van de collectie moderne kunst.

Tenslotte publiceert de vereniging regelmatig uitgaven over topstukken uit het museum in de

reeks Museumstukken. In 2011 verscheen deel 12, Vergilius en Ovidius in Nijmegen,

Wandtapijten voor de Vrede van Nijmegen (1678 – 1679), geschreven door dr Barbara

Kruijsen en dr Eric M. Moormann. Alle Vrienden ontvingen een exemplaar van deze uitgave

die ook in de Museumwinkel ter verkoop wordt aangeboden.

Reinier Lucassen, Pin up, 2007

50

Medewerkers

Oproepkracht Café

Tristan Albers

Hjerre Bors

Susan Daanen

Albert Konijnenberg

Rosalie Mariën

Shosha Niesen

Cisco Jim Schepens

Milou Trouwborst

Vrijwilliger Café

Jeff van Berkel

Kathelijne de Bruin

Floor Gerritsen-Kegels

Astrid Heijmerink-Kegels

Mieke van den Heuvel

Pauline Jonker

Jeanne Matthijssen

Willem Melief

Annemiek van de Poll-Claus

Ferdie Waltman

Stagiaire Café

Limam Braij

Koen Dijkman

Scholen gastteam

José van Amstel

Marjo van Keulen

Margriet Peters

Liesbeth Stassar

Jacqueline Troost

Ferdie Waltman

Museumdocent

Sanne Bergs

Meike Boertjes

Stijn de Bont

Johanka Geurtjens

Kyra Grauw

Maud Heldens

Maaike Kerkhoven

Una Lukic

Floortje Mols

Jolijn Rietbergen

Lotte Schellen

Irene Tielemans

Eric van der Vorst

Ilse Grob

Vrijwilliger museumwinkel

Hans van den Berg

Helma Bertels

Gerda Borgesius-Zwart

Miriam Bovee

51

Agnes Brinkman-Bär

Leonoor Brouwer

Norma Burchartz

Riek Deves

Sylvia Engels

Riet van Erp

Tineke Fennis-van Rensen

Cora van Gaal-van der Wel

Floor Gerritsen-Kegels

Tineke Hekking-Coebergh

Margriet Hoogeveen

Roos Jaegers

Margriet Jansen

Maria Janssen-van Gelder

Riet Jeurissen

Liesbeth Kauer-Welling

Lenie Keessen

Rieky Kersten-Hendriks

Carla Kerstjens

Trees van der Kleij-van Hasselt

Ida Kortekaas

Marija Kovác

Marleen Kruse

Evert Manuels

Edith Moens-Kloosterhuis

Riet Moerel-Bökkerink

Bernadette Molders

Petrie van den Oever

Ria Oostendorp-Knoef

Dominique Oosterhof

José Ortmans

Mathé Prick

Gertie Ramakers

Annette Reijers-Janssen

Marlies Smits-Ketelaars

Riet van Soest-Kokke

Ineke Visschedijk

Zus Voermans-Coppens

Ingrid van de Weijer

Hermine van Wetten-Peters

Hiske Witte

Trudy van Zeijl

Personeel

Bart Anthonisse, Technisch facilitair

medewerker

Jacomijn Appeldoorn, Hoofd marketing en

communicatie

Brechje van Asperen-van de Manden,

Registrator archeologie

Theo Basten, Eerste Technisch medewerker

Marja Begheyn-Huisman, Assistent

conservator oude kunst

Marijke Brouwer, Directeur/bestuurder

Willeke Daanen-Elfrink, Eerste medewerker

receptie / hoofd museumwinkel

Judith Fröling, Medewerker archivering

Marc Hendrikse, Medewerker secretariaat

52

Marcel Hinssen, Medewerker boekhouding

Coosje Holterman, Medewerker

museumcafé

Monique Keizer-Persoon, Medewerker

receptie

Susanne Kensche, Restaurator oude kunst,

moderne kunst

Maartje Koekkoek-Weesie, Medewerker

marketing en communicatie

Carla Kolff, Medewerker receptie

Annelies Koster, Hoofd collecties en

educatie

Barbara Kruijsen, Conservator oude kunst

Rini Lamers, Medewerker boekhouding

Ilse Lugthart, Directiesecretaresse

Anneleid Van de Meent-Schepers,

Coordinator projecten

Ronny Meijers, Restaurator archeologie

Marjolein Nagengast, Medewerker

educatieve activiteiten en projecten

Tosca Philipsen, Registrator oude kunst,

moderne kunst

Susanne Pijnenburg-Welling, Coordinator

verhuur / gastvrouw

Maren Romen, Restaurator oude kunst,

moderne kunst

Monique Roordink, Medewerker receptie

Geertje Rutgers, Medewerker

publiekscontacten

Peet Schepens, Hoofd museumcafé

Frank van de Schoor, Conservator moderne

kunst

Maryan Schrover, Secretaris Vrienden

Museum Het Valkhof

Nelly Smeets, Financieel medewerker

Hans van Sprang, Facilitair medewerker

Odette Straten, Hoofd educatie en

activiteiten

Louis Swinkels, Conservator archeologie

Hans Timmermans, Medewerker

bibliotheek / documentalist

Ruud van Veen, Technisch medewerker

Thijn van de Ven, Fotograaf

Petri Verbeet, Behoudsmedewerker

Jacques Verweij, Hoofd facilitair

Frits de Vogel, Hoofd bedrijfsvoering

Doran van Wamel, Eerste medewerker

publiekscontacten

Stephan Weiss-König, Conservator

provinciaal depot voor bodemvondsten

Projectmedewerker

Jan-Wieger van den Berg

Joost van den Berg

Sanne Bergs

Adrie Broekman

Kiki van Heijst

Maryan Schrover

53

Raymon van Vught

Tim van der Weijden

Lieke Wouters

Rondleider

Marja Begheyn-Huisman

Jan Wieger van den Berg

Hjerre Bors

Will Brouwers

Fien Diepstraten

Sep Ferrari

Kurt Huehn

Robin Jansen

Hans Kaayk

Ria Koning

Karin van der Pas

Rylana Seelen

Anneke Smit

Moniek Wiedijk

Rondleider High Tech

Romeinen

Jory Brentjens

Lotte Drouen

Nathalie Mantel

Jacqueline Troost

Lucas Verlinden

Vrijwilliger collecties

Carla Boukamp

Gerard Lemmens

Wim Schulpen

Ankie Wolters-van der Werff

Anneke van Schayk-Barendsen

Florine Wasser

Seke Drost

Publieksbegeleider High

Tech Romeinen

Stijn de Bont

Anne-Marie Brummelhuis

Gertie Derks

Sofie Fest

Kiki van Heijst

Trees Hesen

Maruschka Jansen

Ingrid Kroes

Una Lukic

Frans Maes

Margriet Peters

Oproepkracht receptie

Joost Ankoné

Sanne Bergs

Maud Helden

54

De Ondernemingsraad

De ondernemingsraad (OR) van Museum Het Valkhof bestaat uit Anneleid van de Meent-

Schepers (voorzitter), Louis Swinkels (secretaris) en Willeke Daanen-Elfrink. De OR heeft

maandelijks intern overleg, en tweemaandelijks overleg met de directeur (Marijke Brouwer),

vaak in aanwezigheid van het hoofd bedrijfsvoering (Frits de Vogel). De OR ervaart de

samenwerking met de directie over het algemeen als open en prettig. Eenmaal per jaar

organiseert de OR een achterbanvergadering. De OR nodigt de medewerkers van het

museum actief uit mee te denken en punten onder de aandacht van de OR te brengen.

2011 was voor de OR een druk jaar. De nieuwe situatie binnen de organisatie, als gevolg van

de wijzigingen in de organisatiestructuur en functie-indelingen in 2009 en met name ook

2010, heeft in 2011 verder vorm gekregen. Nog steeds is de herinrichting van de

organisatiestructuur niet volledig afgerond en de OR blijft de ontwikkelingen hierin volgen.

De beperkte hoeveelheid beschikbare werkplekken in het museum leidt voor het personeel

vaak tot lastige situaties. Dit blijft ook in 2012 een punt van aandacht. In 2011 is uitgebreid

gekeken naar de beste manier om in het museum een vertrouwenspersoon aan te stellen. Er

is gekozen om te gaan werken met een extern bureau, gespecialiseerd in dit onderwerp. Naar

verwachting zal de vertrouwenspersoon in de loop van 2012 beginnen.

De OR heeft het afgelopen jaar geadviseerd over, en ingestemd met, het nieuwe

personeelshandboek. De OR heeft een vooralsnog negatief advies uitgesproken over het

nieuw voorgestelde medewerkersbeleid. De directie en de OR zullen dit onderwerp verder

oppakken in 2012. De OR heeft onderzoek gedaan naar de wensen onder de medewerkers

met betrekking tot de lief- en leedpot. In 2012 zullen de resultaten hiervan worden verwerkt

en mogelijk leiden tot aanpassingen hierin.

Ten slotte heeft de OR actief met de directie meegekeken bij de voorbereidingen op de

herinrichting van het museum, die in de komende beleidsperiode plaats zal vinden. Ook in

2012 zal de OR dit voortzetten.

55

Cultural Governance

De code cultural governance geeft richtlijnen voor goed, verantwoord en transparant bestuur

van en door culturele instellingen en voor toezicht daarop. Museum Het Valkhof heeft de

Code of Cultural Governance nagenoeg geheel in zijn bedrijfsvoering doorgevoerd.

Tweejaarlijks voert het museum een scan uit, waarin wordt getoetst aan welke principes en

best-practice bepalingen wordt voldaan. Recentelijk heeft het museum een dergelijke scan

wederom uitgevoerd. De resultaten daarvan worden hieronder genoemd.

Het museum legde tot op heden structureel geen verantwoording af in zijn jaarverslag over

het toepassen van de Code of Cultural Governance. Vanaf het onderliggende jaarverslag over

het verslagjaar 2011 wordt deze verantwoording in het jaarverslag opgenomen.

Vanaf 2012 wordt eens per twee jaar een zorgvuldige afweging gemaakt van het gewenste

besturingsmodel. Dit werd tot op heden niet structureel uitgevoerd. In de januari vergadering

van 2012 heeft de Raad van Toezicht van Museum Het Valkhof aan de hand van de daartoe

beschikbare hulpmiddelen van Cultuur & Ondernemen het huidige besturingsmodel

overwogen en getoetst. Hieruit is geconcludeerd dat het huidige besturingsmodel van de

organisatie passend is en er geen aanpassing gewenst is.

Aan één best-practice geeft Museum Het Valkhof een eigen interpretatie. Het betreft het

werven van nieuwe toezichthouders. De tekst van de best practice luidt kort gezegd als volgt:

nieuwe toezichthouders worden geworven buiten het eigen netwerk.

Museum Het Valkhof heeft voor de werving van leden van de Raad van Toezicht een eigen

praktijk ontwikkeld. De procedure omtrent de werving van leden is vastgelegd in de statuten

en reglementen van het museum en is daarmee inzichtelijk voor iedereen die daarvan kennis

wil nemen. Ieder lid van de Raad van Toezicht beschikt over een specifieke, voor het museum

relevante deskundigheid. Daarnaast is een belangrijke voorwaarde dat een lid van de Raad

van Toezicht een speciale binding heeft met de regio Nijmegen en daar beschikt over een

relevant netwerk. In het verleden is gebleken dat het publieke werven van leden niet de juiste

56

kandidaten voor het lidmaatschap van de Raad opleverde. Het museum werft daarom nieuwe

toezichthouders vanuit het eigen netwerk en vanuit de netwerken van de zittende leden van

de Raad van Toezicht. Bij de selectie bewaakt de Raad van Toezicht de diversiteit wat betreft

onder meer de achtergrond, de ervaring en de deskundigheid van de kandidaten.

57

Bericht van de Raad van Toezicht

Werkzaamheden in 2011

De Raad van Toezicht hield vijf reguliere vergaderingen. Tijdens een van deze vergaderingen

heeft de raad haar eigen functioneren besproken. In 2011 heeft de Raad van Toezicht

goedkeuring verleend aan jaarrekening en jaarverslag 2010 en het accountantsverslag 2010

besproken met de accountant. Tevens heeft de Raad het jaarplan en de jaarbegroting 2012

goedgekeurd. De voorzitter en de vice-voorzitter hebben een functioneringsgesprek gevoerd

met de directeur-bestuurder. Tweemaal heeft een van de leden van de Raad een overleg van

de OR en de werkgever bijgewoond. Voorts zijn de volgende zaken aan de orde geweest:

strategie en algemeen beleid, het profiel van de Raad, de financiële tussenrapportages, het

rooster van aftreden en de benoeming van opvolgers van twee leden van de Raad van

Toezicht. Volgens het rooster van aftreden is per 1 juli 2011 de heer A. T. van den Berg

afgetreden. In zijn plaats is benoemd drs. G. J. M. Jacobs. Tevens is volgens het rooster van

aftreden per 1 juli 2011 prof. dr. V. Manuth afgetreden. Per dezelfde datum is dr. A. R. de

Klerck benoemd tot zijn opvolger.

Functies en nevenfuncties leden Raad van Toezicht Museum

Het Valkhof per 31-12-2011

De heer R.P.A. Migo, voorzitter, Algemeen directeur Kamer van Koophandel Centraal

Gelderland

• Voorzitter voorbereidingscommissie Stedelijk Netwerk Nijmegen

• Lid Stedelijk Netwerk Arnhem

• Lid dagelijks bestuur Euregio Rijn Waal

• Adviseur ACBN (Vierdaagsefeesten Nijmegen)

• Lid adviesraad Voetbalclub NEC

• Lid adviesraad KAN-sociëteit

58

Prof. mr. C.J.H. Jansen, Hoogleraar Rechtsgeschiedenis en Burgerlijk recht aan de Radboud

Universiteit Nijmegen

• Bijzonder hoogleraar Romeins recht aan de Universiteit van Amsterdam

• Plaatsvervangend voorzitter Adviescommissie Personeelsaangelegenheden NWO

• Voorzitter van het Onderzoekcentrum Onderneming & Recht Radboud Universiteit

Nijmegen.

Ir. L. Visser

• Lid Raad van Commissarissen S4 Energy B.V., Rotterdam

• Voorzitter Raad van Commissarissen Slimeline buildings BV, Rotterdam

• Voorzitter Raad van Commissarissen Woningcorporatie Standvast wonen, Nijmegen

• Voorzitter Raad van Toezicht Stichting Keizer Karel Podia, Nijmegen, voorheen NV Mensec

• Lid Medisch Netwerk Nijmegen

• Voorzitter Stichting Nieuwe Bedrijvigheid Gelderland

• Voorzitter Stichting De Stratemakerstoren, Nijmegen

• Voorzitter Stichting Camera in the Slum, Nijmegen

• Lid Raad van Toezicht Raad voor Accreditatie

• Lid Raad van Toezicht ZZG Zorggroep

Mevrouw drs. J.W.N. Verberne, Directeur Stichting Kunst en Cultuur Gelderland

• Voorzitter Raad van 12, landelijk directieberaad provinciale cultuurinstellingen

• Lid Bestuur Stichting Oost, Tijdschrift over ruimte en cultuur in Gelderland en Overijssel

• Secretaris Stichting Burgemeester Daleslezing

• Lid landelijke raad van Advies ‘Muziek Telt’

• Lid raad van Advies festival Go Short

Mevrouw H.M.W.M. van de Ven, Directeur/eigenaar van Erna van de Ven, Bureau voor Advies

en (Interim)Management

• Lid Raad van Toezicht Wel.kom, Venlo

• Lid Bestuur Vrienden van het Taborhuis, Nijmegen

59

Drs. G.J.M. Jacobs, Partner Deloitte Belastingadviseurs B.V. Arnhem en Nijmegen

• Penningmeester voorbereidingscommissie Stedelijk Netwerk Nijmegen

• Bestuurslid Stichting Club van 111 (Hofraad)

• Penningmeester Stichting Horeca-Activiteiten Museum Het Valkhof Nijmegen

• Voorzitter businessclub Amor Poculi

• Lid Raad van tucht Nederlandse Orde van Belastingadviseurs

Dr A.R. de Klerck, Universitair docent Kunstgeschiedenis, Radboud Universiteit Nijmegen

• Lid Wetenschappelijke Adviesraad Nederlands Interuniversitair Kunsthistorisch Instituut te

Florence

• Lid Redactieraad van het tijdschrift Incontri, revista europea di studi italiani

• Bestuurslid stichting Nijmeegse Kunsthistorische Studies, Nijmegen

Profiel leden van de Raad van Toezicht

De Raad van Toezicht van Museum Het Valkhof bestaat uit zeven leden en heeft tot taak

toezicht te houden op het bestuur en op de algemene gang van zaken binnen het museum.

Hij staat het bestuur met raad ter zijde. De leden worden benoemd door de Raad van Toezicht

uit kandidaten die buiten de eigen kring worden geworven.

De Raad van Toezicht vergadert minimaal vijf keer per jaar in aanwezigheid van de

bestuurder. Uitgangspunt voor de samenstelling van de Raad van Toezicht is de vorming van

een multidisciplinair team. Voor de strategische besluitvorming zijn leden nodig die over

specifieke deskundigheid beschikken, maar vooral overzicht hebben en aantoonbaar de

toezichtrol kunnen vervullen op basis van hun maatschappelijke en professionele

ervaring. Een lid van de Raad van Toezicht van Museum Het Valkhof staat midden in de

samenleving en heeft een duidelijke en aantoonbare affiniteit met het culturele werkveld

waarin het museum actief is. In de Raad van Toezicht is een mix van deskundigheden

aanwezig, zodanig dat alle aandachtsgebieden vertegenwoordigd zijn.

60

Publicaties

61

Publicaties van Museum Het Valkhof

Maryan Schrover (tekst en samenst.), (On)beperkt houdbaar

Educatief project i.s.m Introdans Interactief Arnhem

Marjolein Nagengast en Odette Straten (samenst.), Valkhof junior: proevenboek Romeinen:

proevenboek Middeleeuwen

Frank van de Schoor en Ruud van Empel (samenst.), Foto (=) Kunst

ISBN 978-90-6829-97-4

Maryan Schrover (samenst. en red.), Harrie Gerritz; de verbeelding van het rivierenlandschap

ISBN 978-90-6829-96-7

Jaarverslag 2010

Brigitte Cech; Annelies Koster (red.), High tech Romeinen: techniek in de oudheid

ISBN: 978-90-6829-098-1

Barbara Kruijsen, Maryan Schrover, Louis Swinkels (samenst. en red.), Vergilius en Ovidius in

Nijmegen: wandtapijten voor de Vrede van Nijmegen (1678-1679), (Museumstukken 12)

ISBN 978-90-6829-099-8

62

Publicaties van medewerkers

Marja Begheyn-Huisman en Barbara Kruijsen, ‘Aanwinsten uit Museum Het Valkhof:

Nijmeegse families’, in: Jaarboek Numaga 58 (2011), p. 145-155

Annelies Koster, ‘Het grafveld van Noviomagus en de rijke graven van de stedelijke eilite.

Dertig jaar onderzoek, restauratie en presentatie van een serie unieke grafvondsten uit

Nijmegen’, in: Ex Tempore – Verleden Tijdschrift, Nijmegen 2010, p. 231-245.

Brigitte Cech; red. Annelies Koster, High tech Romeinen : techniek in de oudheid, Nijmegen:

Museum Het Valkhof, 2011.

Barbara Kruijsen, ‘Het glazen album van Limburg. De herontdekking van Spaarnestad-

fotograaf Jan de Jong’, in: Fotografisch geheugen nr. 69 (winter 2010/2011), p. 16-17

Barbara Kruijsen, ‘Technisch onderzoek’ en ‘Conserveren en restaureren’, in: Helen Westgeest,

Truus van Bueren, Agnes Groot en Arjan de Koomen (red.), Kunsttechnieken in historisch

perspectief, Turnhout (Brepols) 2011, p. 271-284 en p. 285-297

Barbara Kruijsen en Eric Moormann, Vergilius en Ovidius in Nijmegen. Wandtapijten voor de

Vrede van Nijmegen (1678-1679), Nijmegen (Museumstukken 12) 2011

E.A.G. Ball / H.J.M. Meijers, Merovingische zwaardschedebeslag met cloisonné-versiering

In: P.W. van den Broeke, J.A. den Braven en A.A.W.J. Daniël : Een IJzertijdgrafveld en een erf

uit de Ottoonse periode in het Lentseveld : archeologisch onderzoek in Nijmegen-Lent

(Archeologische Berichten Nijmegen-Rapport; 24), Nijmegen, Gemeente Nijmegen Bureau

Archeologie en Monumenten, 2011, p. 100-109

63

Margriet Smulders / pref. Frank van de Schoor; contrib. by Marina Aarts...[et al.]. - Zwolle

2010

Harrie Gerritz : de verbeelding van het rivierenlandschap / samenst. en red. Maryan Schrover;

met bijdr. van Frank van de Schoor...[et al.]. Nijmegen: Museum Het Valkhof, 2011

Frank van de Schoor, Shinkichi Tajiri – De kerncollectie, rapport in opdracht van de gemeente

Venlo, maart 2011

Frank van de Schoor en Ruud van Empel (samenst.), Foto (=) Kunst, Nijmegen: Museum Het

Valkhof, 2011.

Louis Swinkels, ‘Pracht en praal op kleine schaal. Een Romeins miniatuurtje uit de Betuwe’,

Gelders Erfgoed 2011 nr. 1, p. 10-11

Louis Swinkels, ‘Archeologische noviteiten uit Museum Het Valkhof: raadsels rond bronzen

kogels’, Jaarboek Numaga 58, 135-143

Anky Wolters-van der Werff, Barbara Kruijsen en Marja Begheyn-Huisman, beeldredactie van

Leven aan de Waal of Vervolg der Kronijk van Nijmegen 1819-1859, opgetekend door Jan

Willem en Gerrit van Druijnen, Nijmegen, bezorgd en ingeleid door A. Bosch, A.E.M. Janssen

en A. Wolters-van der Werff (Vantilt) 2011

64

JaarrekeningBalans per 31 december 2011 in € 1.000

31-12-2011 31-12-2010

Activa

Vaste bedrijfsmiddelen 7.441 7.411

Voorraden 93 79

Vorderingen 182 210

Liquide middelen 1.909 2.005

9.625 9.705

Passiva

Eigen vermogen 2.801 2.975

Voorzieningen 1.410 1.220

Langlopende schulden 4.631 4.734

Kortlopende schulden 783 776

9.625 9.705

64

65

Exploitatierekening over 2011 in € 1.000

2011 2010

Opbrengsten

Opbrengsten Museum 303 264

Opbrengsten Museumwinkel 36 52

Sponsoring en subsidies 3.766 3.686

Overige opbrengsten -23 19

4.082 4.021

Kosten

Personeelskosten 1.963 1.810

Huisvestingskosten 1.000 972

Organisatiekosten 236 194

Activiteitenkosten 902 821

4.101 3.797

Bedrijfsresultaat -19 224

Financiele baten en lasten -155 -176

Resultaat uit gewone bedrijfsvoering -174 48

Bovenstaande cijfers zijn ontleend aan de jaarrekening 2011. Het management bestond ultimo 2011 uit

3 leden. De management bezoldiging bedroeg over 2011 € 274.033 o.b.v. 3 fte.

66

Bezoekcijfers 2011 2010 2009

Totaal bezoek

Vol tarief (€ 7,00) 10.561 12% 10.962 14% 20.728 19%

Reductietarief I (€ 4,75 / € 5,00) 5.213 6% 5.059 6% 11.995 11%

Reductietarief II (€ 3,50) 7.534 9% 5.937 7% 6.825 6%

Reductietarief III

(Schoolbezoek, € 2,00, € 2,50, € 2,75) 8.331 10% 7.769 10% 6.911 6%

Reductietarief IV (€ 1,00, € 1,20, € 1,75) 82 0% 73 0% 1.386 1%

Gratis, inclusief Museum(jaar)kaart 53.161 63% 50.226 63% 61.462 56%

84.882 100% 80.026 100% 109.307 100%

Reductietarief I

65+ 2.458 47% 2.981 59% 7.210 60%

Groepsbezoek 2.314 44% 1.861 37% 3.852 32%

Overige 441 8% 217 4% 933 8%

5.213 100% 5.059 100% 11.995 100%

Reductietarief II

4 t/m 16 4.385 58% 2.929 49% 3.185 47%

Student 2.339 31% 2.154 36% 2.815 41%

CJP 713 9% 785 13% 898 13%

Overige 97 1% 69 1% -73 -1%

7.534 100% 5.937 100% 6.825 100%

67

2011 2010 2009

Gratis bezoek

Vrienden van Museum Het Valkhof 1.064 2% 1.111 2% 1.575 3%

Scholieren in klassenverband

met schoolabonnement 15.842 30% 14.509 29% 5.714 9%

Museum(jaar)kaarthouders 32.470 61% 26.851 53% 46.770 76%

Overige 3.785 7% 7.755 15% 7.403 12%

53.161 100% 50.226 100% 61.462 100%

Jeugd

Schoolbezoek 15.842 14.509 14.893

Individueel bezoek - 235 -

- 0 t/m 3 jaar 464 350 401

- 4 t/m 16 jaar 4.385 2.929 3.466

- CJP 713 785 925

- Museum(jaar)kaart junior 4.187 2.761 3.240

25.591 21.569 22.925

68

Aanwinsten

69

Archeologie

Aankoop

• Gouden munt (tremissis), 620-640, gevonden in Leur

• Bronzen beeldje van Cerberus, Romeins, gevonden in Beuningen

• Bronzen helm, Romeins, gevonden in Kesteren

Oude kunst

Aankoop

• Ben Viegers (Den Haag 1886-1947 Nunspeet) Gezicht op het Valkhof vanaf de

Vleeshouwerstraat, z.j., olieverf op doek

Schenking

• Eugene Lücker, 28 prenten

• Eugene Lücker, 14 prenten

• Rudolphus Lauwerier, Landschap omgeving Nijmegen, ca. 1830, schilderij

• Anoniem, Historieprentje, 1869, litho

Langdurig bruikleen

• Jan Rijlaarsdam, Bij de Stevenskerk te Nijmegen, aquarel, 435 x 340 mm

• Anomiem, Hollands landschap met buitenverblijf, dekverf op papier, (toegezegde schenking)

• Anomiem, Hollands landschap met buitenverblijf, dekverf op papier, (toegezegde schenking)

Moderne en hedendaagse kunst

Aankoop

• Berend Strik, Immersed City, 2011

geborduurde c-print, courtesy Galerie Fons Welters

• Gustave Asselbergs, Chinees Avontuur, 1966

acryl en gemengde schildertechniek, collage op doek, (driedelig)

Gekocht uit nalatenschap

70

• Ruud van Empel

Generation #1, 2010, cibachroom-foto, courtesy Flatland Gallery

• Lucassen

Pin up, 2007, modificatie, gemengde techniek, diverse materialen, aangekocht door de

Vereniging Vrienden van Museum Het Valkhof

Art now, 2008, modificatie, gemengde techniek, diverse materialen, aangekocht door de

Vereniging Vrienden van Museum Het Valkhof

• Herman Makkink

Studie voor K4S Locomotief, 1976, gemengde tekentechniek,gekocht van de kunstenaar

Schenking

• Herman Makkink

Dwerg met stofbril, 1969, gips, behandeld met schellak

Gele das, 1969, object, fiberglasK4S Locomotief van Raymond Loewy, 1976

kastobject, gemengde techniek, diverse materialen

• Gustave Asselbergs

Zeven kleurenlitho’s, 1966

Herman Makkink, Gele das, 1969

72

Uitgaande bruiklenen

73

Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed te Amersfoort, t.b.v. wetenschappelijk onderzoek, van

17 januari t/m 4 maart 2011: collectie van 2607 fragmenten van glazen armbanden uit de Late

IJzertijd/vroeg-Romeinse tijd van verschillende vindplaatsen in het oostelijk rivierengebied.

CODA Museum te Apeldoorn, t.b.v. de tentoonstelling Suske en Wiske - De fantasievolle

verteller, van 22 januari t/m 30 oktober 2011: een Romeins zwaard uit De Bijland bij Lobith.

Stichting Museum Stadskasteel Zaltbommel, t.b.v. een opstelling in de vaste opstelling,

vanaf 27 januari 2011: drie bronzen ketels uit de late middeleeuwen uit de opgraving

Zaltbommel-Agnietenklooster (Provinciaal Depot voor Bodemvondsten).

Limburgs Museum, t.b.v. de tentoonstelling IXEA. Je Romeinse woonwarenhuis, van

25 maart t/m 31 december 2011: dertien stuks Romeins huisraad van aardewerk, glas en

brons.

De Evangelisch-Lutherse Gemeente Nijmegen, t.b.v. een viering, van 1 april t/m 5 april 2011:

kerkzilver van de Evangelisch-Lutherse Gemeente Nijmegen.

Stichting tot Behoud van den Doornenburg, t.b.v. de tentoonstelling Sophia van Bylandt

(1429-1498) – Het leven van een jonkvrouw op de Doornenburg, vanaf 3 april 2011: achttien

stuks huisraad van aardewerk en glas uit de vijftiende - zestiende eeuw en een reconstructie

van kostuum Katherina van Kleef, afgebeeld in het Getijdenboek van Katherina Van Kleef.

Universiteitsbibliotheek Nijmegen, t.b.v. de tentoonstelling Smetius en Nijmegen als stad der

Bataven, van 4 april t/m 10 juni 2011: twaalf voorwerpen uit de Romeinse tijd.

Stichting Huis Bergh, t.b.v. de tentoonstelling De jacht op de eenhoorn, van 23 april 2011 t/m

1 maart 2012: een beeld Eenhoorn, liggend naar rechts gewend.

74

Flipje en Streekmuseum Tiel, t.b.v. de tentoonstelling Het Mysterie van de Naakte Mannen

deel 2, van 9 mei t/m 16 september 2012: vondsten uit diverse opgravingen te Tiel-Medel

(Provinciaal Depot voor Bodemvondsten).

Historisch Museum Het Palthe-Huis te Oldenzaal, t.b.v. de tentoonstelling Punto Tirato

Oldenzaal, van 20 mei t/m 30 augustus 2011: het schilderij Portret van Anna Martina van

Benthem, circa 1750.

Gemeente Nijmegen, t.b.v. een tentoonstelling bij een prijsuitreiking in de Stevenskerk, van

20 mei t/m 21 mei 2011: vijf schoenen van Jan Jansen.

The Morgan Library & Museum in New York, t.b.v. de tentoonstelling Illuminating Fashion,

van 20 mei t/m 4 september 2011: een reconstructie van kostuum Katherina van Kleef,

afgebeeld in het Getijdenboek van Katherina Van Kleef.

Villa Vauban-Musee d’Art de la Ville de Luxembourg, t.b.v. de tentoonstelling Myths of the

Studio, van 10 juni t/m 10 oktober 2011: een schilderij van Thomasine A. Doffegnies, Palet

beschilderd met drie paardekoppen, circa 1905.

Veluws Streekmuseum Hagedoorns Plaatse, t.b.v. de tentoonstelling Het boerenleven op de

Veluwe in de prehistorie, 13 juni 2011 t/m 6 januari 2012: drie middeleeuwse kogelpotten.

Universiteit van Amsterdam, t.b.v. wetenschappelijk onderzoek, vanaf 13 juni 2011: acht

dozen met fragmenten van Romeins aardewerk uit de opgraving Nijmegen-Kops Plateau

(Provinciaal Depot voor Bodemvondsten).

Das LVR-RömerMuseum te Xanten, t.b.v. de tentoonstelling Kriminalität im Römischen Reich,

van 15 juni 2011 t/m 30 februari 2012: een reconstructie van een Romeinse vouwstoel naar

een origineel uit het grafveld Nijmegen.

IJzeren vouwstoel

75

Tullie House Museum and Art Gallery Trust in Carlisle, t.b.v. de tentoonstelling Roman

Frontier: Stories Beyond Hadrian’s Wall, van 20 juni t/m 24 oktober 2011: een Romeinse

gezichtshelm uit de Waal bij Nijmegen.

Frans Hals Museum/De Hallen Haarlem, t.b.v. de tentoonstelling Denkend aan Holland – Het

Hollandse landschap in de Nederlandse kunst van 1850 tot heden, van 24 juni t/m 11

september 2011: een schilderij van Jaap Hillenius, Groot landschap II, 1982.

Museum Flehite, t.b.v. de tentoonstelling Maria, idool van alle tijden, van 10 juli t/m 6

november 2011: een terracotta beeldje van een zittende vrouw of godin met kind aan de

linkerborst, vermoedelijk uit Italië, hellenistisch.

Gemeente Ede, t.b.v. onderzoek van 15 augustus 2011 t/m 31 december 2012: elf dozen met

vondsten uit de opgravingen Ede – Op den Berg en Ede – Veldhuizen (Provinciaal Depot voor

Bodemvondsten).

Stedelijk Museum Kampen, t.b.v. de tentoonstelling Vanaf hier de Alpen, van 16 augustus t/m

4 oktober 2011: een schilderij van Hjalmar Riemersma, Sterrendorp, 2003.

Stichting Gebroeders van Limburg te Nijmegen, t.b.v. een presentatie van 18 augustus t/m 5

september 2011: een reconstructie van kostuum Katherina van Kleef, afgebeeld in het

Getijdenboek van Katherina Van Kleef en een reconstructie van het hofdamekostuum,

afgebeeld op April in Les Riches Heures.

Groninger Museum, t.b.v. de tentoonstelling Ruud van Empel, van 10 september t/m 27

november 2011: twee cibachromes van Ruud Van Empel, Generation, 2010, en World 7, 2005.

Stichting Studiegroep Leudal e.o, t.b.v. een tentoonstelling, van 22 september t/m 31

december 2011: het beulszwaard van Egmond en Hoorne.

Verzilverde gezichtshelm uit de Waal bij Nijmegen, 2e helft 1e eeuw

76

Universiteit van Amsterdam, t.b.v. onderwijs, van 27 september t/m 31 december 2011:

veertien metalen voorwerpen uit de archeologische collectie.

Ateliermuseum Jac Maris te Heumen, t.b.v. de tentoonstelling Albert Meertens beeldhouwer,

van 14 oktober 2011 t/m 23 februari 2012: vijf beelden van Albert Meertens en een beeld van

Godelieve Meertens.

Limburgs Museum, t.b.v. de tentoonstelling Venlo Vennelo Sablones. Twintig eeuwen wonen

aan de Maas, van 24 oktober 2011 t/m 9 maart 2012: bronzen medaillon (schildknop) met

Medusahoofd, gevonden in Hout-Blerick, Romeins.

Universiteit Leiden, t.b.v. onderzoek en onderwijs, van 31 oktober 2011 t/m 27 maart 2012 :

zestien dozen met aardewerk uit de opgraving Druten-Klepperhei (Provinciaal Depot voor

Bodemvondsten).

Universiteit Leiden, t.b.v. onderzoek en onderwijs, van 1 november 2011 t/m 31 maart 2012 :

27 dozen met dierlijk bot uit de opgraving Nijmegen-Kops Plateau (Provinciaal Depot voor

Bodemvondsten).

Centraal Museum Utrecht, t.b.v. de tentoonstelling Het Bloemaert Effect! Kleur in de Gouden

Eeuw, van 11 november 2011 t/m 4 februari 2012: een schilderij van Abraham Bloemaert,

Kroning van Maria, 1619.

Vereniging van handelaren in oude kunst, t.b.v. een tentoonstelling UIT DE KUNST! in Paleis

Het Loo, van 12 november t/m 15 januari 2012: een beeldsnijwerk van Meester van Elsloo,

Heilige Catharina (of Barbara), circa 1520.

Meester van Elsloo, Heilige Catharina (of Barbara), ca. 1520

77

Stichting Gebroeders van Limburg te Nijmegen, t.b.v. presentaties, vanaf 22 november 2011:

een reconstructie van kostuum Katherina van Kleef, afgebeeld in het Getijdenboek van

Katherina Van Kleef en een reconstructie van het hofdamekostuum, afgebeeld op April in

Les Riches Heures.

Protestantse kerk van Ressen en Doornik, t.b.v. een speciale viering, van 16 t/m 20 december

2011: kerkzilver uit de achttiende eeuw.

Abraham Bloemaert, De kroning van Maria, 1619

78

Lezingen van medewerkers

79

Ronny Meijers

Romeinse metaaltechnieken, lezing in het kader van de lezingencyclus rond High Tech

Romeinen, Nijmegen, 30.10.2011

Hoe smeedt een Romein een goed zwaard?, college in het kader van

Museumjeugduniversiteit, Nijmegen, 20.11.2011

Het bergen van archeologische vondsten, gastlessen aan Saxion Hogeschool, Deventer.

Restauratie van archeologisch metaal, gastlessen aan de Universiteit van Amsterdam.

Louis Swinkels

Drie moedergodinnen op spreekuur. De lotgevallen van een Gallo-Romeins reliëf, voor leden

van de Vereniging van Vrienden van Museum Het Valkhof, Nijmegen, 26.03.2011

Muurschilderingen in de villa van Maasbracht, tijdens Studiedag Romeinse woninginrichting

in het Limburgs Museum, Venlo, 19.05.2011

Stad van de Bataven of Rome aan de Waal? Oudheidkundigen en archeologen op zoek naar

het vroegste verleden van Nijmegen, werken onderzoekscollege Provinciaal-Romeinse

Archeologie voor studenten van de Radboud Universiteit, Nijmegen, 07.10.2011

Frank van de Schoor

Lezing moderne kunst, voor leden van de Vereniging van Vrienden van Museum Het Valkhof,

Nijmegen, 26.03.2011

Openingstoespraak: Een ander Gezicht – schilderijen en fotografie, tentoonstelling Stedelijk

Museum, Kampen, 26.6.2011

Toespraak: onthulling kunstwerk ‘Barmhartig meisje’ van Ineke Kaagman, Winssen,

Gemeente Beuningen, 11.11.2011

80

Bestuursfuncties

Annelies Koster

• Bestuurslid sectie Historische Musea, Nederlandse Museumvereniging

Barbara Kruijsen

• Jurylid CAPIvens-prijs, Nijmeegse prijs voor beroepsfotografen met als thema De Waalbrug

in beeld

• Bestuurslid Numaga, historische vereniging van Nijmegen en omstreken

Ronny Meijers

• Deelname aan het project: Eisen aan het conserveren van kwetsbaar vondstmateriaal

RCE Amersfoort en SIKB.

• Deelname aan beoordelingscommissie toelating restauratoren voor Restauratoren

Nederland

Frank van de Schoor

• Bestuurslid sectie Culturen, Nederlandse Museumvereniging

• Jurylid aanmoedigingsprijs bronsgieten, Kunstenaarscentrum de Olifant, Nijmegen

• Jurylid Fotofestival Kunstklik, Nijmegen

• Jurylid Amateur Kunstprijs, Stadsschouwburg, Nijmegen

Jaarverslag 2011 - Museum Het Valkhof

Documents

Transcript of Jaarverslag 2011 - Museum Het Valkhof