Stichting

Openbare Bibliotheek

’s-Hertogenbosch

jaarverslag 2010

Stichting

Openbare Bibliotheek

’s-Hertogenbosch

jaarverslag 2010

Inhoud

Inleiding 3

Raad van Toezicht 4

Overzicht van het jaar 2010 5

Implementatie Verandervisie 7

Biebprogramma en activiteiten 14

Lezen & Literatuur 17

Kunst & Cultuur 20

Educatie & Ontwikkeling 22

Collectie en digitale bibliotheek 28

Marketing 31

Organisatie 33

Bijlagen 36

Fotografie: Els Danen, Gerard Monté

Tussen nieuw en nieuw…

Driemaal is scheepsrecht: nog één keer een citaat van Machiavelli om het jaar waarover wij hier verslag doen te duiden:

“Niets is lastiger om aan te pakken, hachelijker om er de leiding over te nemen, of minder zeker van succes, dan het invoeren van nieuwe dingen, omdat degene die nieuwigheden invoert, hen die het in de oude toestand goed ging tot vijanden en hen die het onder de nieuwe omstandigheden goed zou kunnen gaan, als lauwe verdedigers heeft.”

2010 is het eerste jaar van ons vierjarige project om onze traditionele bibliotheek met wijkvestigingen om te vormen tot een bibliotheek met twee hoofdvestigingen en voorts een schoolbibliotheek in alle Bossche basisscholen. Een dergelijke omslag vergt veel van de organisatie, maar ook van onze leden en bezoekers. Bovenstaand citaat maakt dat nog eens extra duidelijk. Wat niet wil zeggen dat wij hier klagen; integendeel! Het is wellicht lastig, hachelijk om er leiding over te nemen en minder zeker van succes, maar we hebben het eerste jaar succesvol afgesloten. We liggen op koers, de planning is gehaald en de eerste successen van de formule zijn binnen. Successen in de zin van bereik en gebruik onder basisschoolleerlingen, maar ook aandacht binnen en buiten de branche. De formule, die inmiddels ‘Het Bossche Model’ is gaan heten, vindt navolging en we worden overstelpt met vragen en verzoeken om informatie. Voor leden en bezoekers was het niet altijd makkelijk. We hebben zeer goed gecommuniceerd met deze groepen en aan leners van een vestiging die is gesloten een gratis abonnement voor het jaar 2011 aangeboden. Uit de eerste re-sultaten lijkt de teruggang in het bibliotheekgebruik nadat we drie buurtvestigingen heb-ben gesloten mee te vallen. Het project is goed van start gegaan, maar het was niet altijd gemakkelijk.

Medio het verslagjaar werd ook duidelijk dat de slechte staat van de overheidsfinanciën ook voor ons gevolgen heeft. Vanaf 2013 zullen wij, zoals het zich nu laat aanzien, ruim 7% op ons budget moeten bezuinigen. Het spreekt voor zich dat wij dat niet kunnen zonder dat dat invloed heeft op onze producten en diensten. Er zijn in het verslagjaar een drie-tal scenario’s uitgewerkt om deze bezuiniging op te vangen. Maar we willen eigenlijk een andere kant op. Niet zozeer minder van het bestaande maar ingrijpend onze producten en diensten veranderen om onze positie te behouden en onze plaats in de stad te bestendigen. Daartoe hebben wij een traject ingezet om een nieuw bedrijfsmodel te ontwikkelen. Wij hopen dat in 2011 te kunnen presenteren. Het traject naar zo’n nieuw bedrijfsplan doen we niet alleen; we willen dat ontwikkelen samen met partners uit (gemeentelijke) overheid, bedrijfsleven en burgers.

En zo zijn we dan terug bij de titel van deze inleiding; terwijl we de grote wijzigingen uit onze beleidsvisie nog aan het implementeren zijn, zijn we al weer op weg naar een nieuwe werkelijkheid.

Hans Derks, directeur

3

Raad van Toezicht

De Raad heeft zich in het verslagjaar, zoals zich laat raden, in het bijzonder beziggehouden met de implementatie van de verandervisie (het project 0-13), de ontwikkelingen rond de geplande nieuwbouw op het GZG-terrein, de aangekondigde ombuigingen van de gemeente-lijke overheid en de noodzakelijke organisatiewijziging en –versterking in het licht van bovenstaande majeure projecten. Er is bestuurlijk overleg gevoerd met de gemeente en directie en organisatie zijn geadviseerd en ondersteund.

Wat de implementatie van de Verandervisie betreft ligt de organisatie op koers. Het ver-heugt de Raad te kunnen constateren dat de invoering van de schoolbibliotheken volgens de eerste voorlopige resultaten erg succesvol lijkt te zijn en tot flinke toename van het le-zen door jongere kinderen heeft geleid. Cijfers ondersteunen dat beeld. De Raad verwacht veel van de wetenschappelijke monitor die momenteel wordt ontwikkeld en die het rende-ment van deze investering moet gaan aantonen.

In het besef van de grote uitdagingen die onze organisatie te wachten staan en die voor ons aanleiding waren in te stemmen met een tijdelijke versterking van het management in de vorm van een adjunct-directeur, heeft de Raad een kleine statutenwijziging doorgevoerd die de continuïteit vanuit de Raad de komende jaren verzekert.

De plannen van de gemeente om in 2013 een drastische ombuiging voor de Bibliotheek te realiseren heeft de Raad verontrust. Door ondersteuning van de directie en overleg met be-trokkenen is de aanvankelijk ingeboekte bezuiniging in de plannen gehalveerd. Er resteert zo nog een aanzienlijke bezuiniging. Temeer omdat er wordt bezuinigd op een subsidie voor de bibliotheek die volgens benchmarks al tot de laagste in Nederland mag worden gerekend.Maatregelen om een bezuiniging van deze omvang op te vangen zullen direct merkbaar worden in de producten en diensten van onze bibliotheek.

Vanzelfsprekend heeft de Raad zich, naast de algemene gang van zaken, beziggehouden met de jaarrekening en het jaarverslag 2009 en de begroting 2011, welke door de raad werden vastgesteld. In het bijzonder de begroting 2011, die door de start van project 0-13 onver-gelijkbaar zal zijn met voorgaande jaren, vroeg extra aandacht.

Dr. J.C. Dona, voorzitter

Samenstelling Raad van Toezicht per 31 december 2010:

Dhr. Dr. J.C. (Hans) Dona, voorzitter, Remuneratiecommissie, commissie BouwzakenDhr. Ir. H.J.M. (Jeroen) Naaijkens, vicevoorzitter, Audit-commissieDhr. F.J.A. (Frank) van Dillen Ing, lid, commissie BouwzakenDhr. Mr. R.A.H.M. (Rob) Janssen, lid, audit-commissieDhr. R. (Roel) van der Poort, lid, Remuneratiecommissie, Personeel en OrganisatieMevr. Mr. H.E. (Hannelot) van Berckel-Dekker, lid, Juridische zaken Contact: rvt@bibliotheekdenbosch.nl DirectieDhr. J.J.T.E. (Hans) Derks, directeurMevr. S.J.H.M. Evers, adjunct-directeur Contact: h.derks@bibliotheekdenbosch.nl

4

Overzicht van het jaar 2010

Regio Centrum / West Regio Rosmalen Regio Noord

Stad/ Helftheuvel Rosmalen /Biechten * Rompert **/ De Schans * Totaal

Leden bibliotheken 19.383 3.446 8.406 0 0 0 31.235

Leden schoolBiEBs . . . . . . 4.349

Leden totaal . . . . . . 35.584

Uitleningen bibliotheken 367.552 87.241 267.820 13.148 111.108 21.689 868.956

Uitleningen via BBS-scholen . . . . . . 25.500

Uitleningen via schoolBiEBs . . . . . . 39.664

Uitleningen totaal . . . . . . 934.120

Collectie-items bibliotheken 125.623 18.814 42.625 316 9.001 825 222.270

Collectie-items schoolBiEBs . . . . . . 38.045

Collectie-items totaal . . . . . . 260.315

Bezoekers 370.437 75.164 138.748 7.500 52.000 18.000 661.849

Openingsuren 45 23,5 31 11,5 25,5 16 152,5

Openingsuren per 1 okt. 53 23,5 31 0 0 0 107,5

Website bezoek

Unieke bezoekers . . . . . . 104.650

Bezoeken . . . . . . 260.948

Lezingen en workshops

Biebprogramma activiteiten . . . . . . 117

Bezoekers (excl. vrije toegang) . . . . . . 4700

Digitale nieuwsbrieven

Edities . . . . . . 14

Bieb in beweging . . . . . . 2

Ontvangers . . . . . . 14.000

Diversen

Aladin vragen . . . . . . 197

Rode Draad leerlingen . . . . . . 7630

Rode Draad groepen . . . . . . 336

Themapakketten scholen . . . . . . 674

Aantal materialen . . . . . . 10.730

* Biechten en De Schans: gesloten per 1 juli 2010 ** Rompert: gesloten per 1 oktober 2010

5

In vogelvlucht

De bibliotheek is gestart met de uitvoering van de Verandervisie. Drie vestigingen zijn gesloten, nieuwe schoolBiEBs geopend. Intern is er hard gewerkt om de uitvoering mogelijk te maken. Daarvoor waren aanpassingen in de interne organisatie nodig, het opstarten van veel nieuwe activiteiten en een intensivering van de samenwerking met het onderwijs. Aan het einde van het jaar presenteerde de bieb haar nieuwe beleid onder grote belangstelling op een tweedaags bibliotheekcongres.

Dat 2010 voor de bieb een overgangsjaar was, is ook te zien in de jaarstatistieken. Leners die voorheen trouwe bezoekers waren van Schans, Biechten of Rompert schakelen nu om naar een van de stadsbibliotheken. Het aantal leden dat daar is ingeschreven is hierdoor gestegen. Maar ook het totale ledenaantal is dit jaar gegroeid en dat is een positieve ontwikkeling die mede te danken is aan de nieuwe koers van de bibliotheek.

Ook het aantal uitleningen in stadsBiEB Centrum en Rosmalen is dit jaar gestegen door de sluiting van andere vestigingen. Dat geldt zeker voor Rosmalen waar 16% meer uitleningen plaatsvonden. Dat betekent dat een groot deel van de leden waar de vestiging in de buurt is gesloten toch zijn weg weer heeft weten te vinden. Met name het jeugdaandeel is flink gegroeid. Alleen op de Helftheuvel, waar de collectie en het aantal bezoekers wel groeide, zijn de uitleningen teruggelopen. Het totaal aantal uitleningen in de vestigingen over 2010 is lager dan in 2009. Tellen we daar echter de uitleningen van de scholen bij op dan is er over het totaal sprake van een stijging. Elke leerling heeft in 2010 gemiddeld 11 boeken geleend, en dat is een goede prestatie omdat veel schoolBiEBs pas na de zomer zijn geopend. Naar het totaalbeeld kijkend kunnen we al wel zeggen dat het nieuwe beleid succesvol lijkt.

Dat meer volwassenen en vooral ook meer kinderen lenen op de beide stadsBiEBs heeft zichtbare consequenties voor de collecties daar. Vooral in Rosmalen waar de vraag het sterkst is gegroeid, hebben de collecties romans en leesboeken een extra impuls gekregen. Populaire collectieonderdelen zijn de dvd’s, romans en leesboeken voor de jeugd. De uitleningen van cd’s en cd-roms bleven hierbij achter.

Een groep die extra aandacht verdient zijn de jongeren. Hun aandeel is het afgelopen jaar juist gedaald met 13%. Omdat de bieb investeert in jeugd en een doorgaande lijn wil bieden, is er in het afgelopen jaar onderzoek gedaan naar de mogelijkheden om het bibliotheekaanbod ook voor deze doelgroep aantrekkelijker te maken.

Ook VVE (voor- en vroegschoolse educatie) kreeg aandacht. Het BoekStart-programma loopt goed. De bieb heeft in het kader van de Verandervisie een haalbaarheidsstudie laten verrichten naar de relatie tussen bibliotheek en voorschoolse educatie dat veel nuttige adviezen heeft opgeleverd.

Biebactiviteiten zijn opnieuw goed bezocht en de reacties waren overwegend positief. Steeds vaker werd er samenwerking gezocht, vonden activiteiten plaats op locatie of werd de bieb als partner gevraagd mee te doen met andere culturele en educatieve activiteiten. Een succesvol voorbeeld was de Zomerschool voor senioren, die grote belangstelling trok. De programmafolder verscheen in 2010 iedere twee maanden in plaats van halfjaarlijks, zodat de bieb flexibeler kon programmeren en makkelijker kon aansluiten bij de actualiteit.

Onder de noemer ‘Bieb in beweging’ is het communicatietraject gestart voor het verande-ringsproces. Er is een speciale website ontwikkeld die de doelgroepen informeert over de actuele ontwikkelingen en er is een digitale en een papieren nieuwsbrief opgezet.

6

Implementatie Verandervisie

Onder de noemer ‘Bieb in beweging’ is de bibliotheek gestart met het verandertraject zoals aangegeven in de Verandervisie. Die veranderingen zijn nodig om een duurzaam toekomstperspectief te bieden voor de bibliotheekvoorziening in de gemeente. Terwijl de verwachtingen van onze klanten blijven groeien, ziet de bieb inkomsten uit abonnementen en subsidies dalen. Dat betekent dat er voor de toekomst keuzes gemaakt worden. De visie noemt 0-13 jarigen en ‘echte lezers’ als belangrijkste doelgroepen. Het nieuwe beleid wordt gerealiseerd volgens vier formules: schoolBiEB, buurtBiEB, stadsBiEB en webBiEB. Dit jaar zijn volgens planning drie bibliotheekvestigingen gesloten, 12 nieuwe schoolBiEBs zijn geopend. Een ingrijpend traject waarin kwaliteit en zorgvuldigheid altijd voorop staan.

Communicatie Bieb in beweging

Bij een verandertraject met de omvang van Bieb in beweging hoort vanzelfsprekend een gedegen communicatiebeleid naar de diverse doelgroepen zoals onze leden, bezoekers, medewerkers en samenwerkingspartners. Voorafgaand aan de informatieverstrekking aan de externe doelgroepen zijn alle medewerkers geïnformeerd middels diverse bijeenkomsten en nieuwsbrieven. In april zijn alle volwassen leden per brief op de hoogte gesteld van de start van Bieb in beweging, met daarbij een algemene folder over de nieuwe bibliotheek-formules. Voor de media is er een persconferentie belegd, waarna diverse artikelen en interviews verschenen in lokale, regionale en nationale dag- en vakbladen. Naarmate het traject van sluitingen en openingen vorderde, zijn betrokkenen steeds per brief en/of e-mail geïnformeerd. Er is een speciale website ontwikkeld waar alle denkbare informatie over Bieb in beweging is te vinden: www.biebinbeweging.nl. Bovendien zijn er periodiek digitale nieuwsbrieven verstuurd met actuele informatie. In het najaar verscheen ook de eerste editie van het bulletin ‘Bieb in beweging’, een papieren editie van de nieuwsbrief die halfjaarlijks verschijnt en die in de vestigingen verkrijgbaar is.

Sluiting Bibliotheken De Biechten, De Schans en De Rompert

Zoals aangekondigd zijn in juli 2010 de eerste wijkvestigingen De Schans en De Biechten gesloten en per oktober sloot ook Bibliotheek De Rompert haar deuren. Alle leden van deze sluitende vestigingen hebben een persoonlijke brief ontvangen. Leden en bezoekers zijn ook op de hoogte gebracht van de alternatieven die er voor hen zijn in de andere vestigingen, in de schoolBiEBs en buurtBiEBs en de Bieb aan huis-service. In de periode voorafgaand aan de sluiting zijn diverse medewerkers van de bibliotheek in gesprek gegaan met de bezoekers. Dit is door iedereen als zeer waardevol ervaren en heeft zeker bijgedragen aan een beter begrip. Het heeft mensen ook gestimuleerd om via de aangeboden alternatieven gebruik te blijven maken van de bibliotheek.

Gratis abonnement en verruiming openingstijdenOm trouwe leden van de gesloten vestigingen tegemoet te komen hebben zij een jaar lang gratis lidmaatschap van de bibliotheek ontvangen. De openingstijden van stadsbibliotheek Centrum zijn uitgebreid om de mogelijkheden voor een bibliotheekbezoek te verruimen. Met ingang van oktober is het biebplein nu ook geopend tussen 9.00 en 11.00 uur. Klanten en bezoekers kunnen er dan terecht voor het inleveren van boeken, lenen van toppers & veel gelezen boeken, gebruik van gratis internet en lezen van kranten & tijdschriften. De horeca is open vanaf 10.00 uur en vanaf 11.00 uur zijn alle afdelingen geopend. Ook op zaterdag is de openstelling uitgebreid.

7

Implementatie school- en buurtBiEB

ConvenantOp woensdag 14 juli 2010 is in de stadsbibliotheek de samenwerking rondom het concept schoolBiEB officieel bekrachtigd. Vier partijen ondertekenden het ‘Convenant schoolBiEB’, te weten Bibliotheek ’s-Hertogenbosch (als initiatiefnemer) en de drie overkoepelende besturen van de basisscholen; Stichting Algemeen Toegankelijk Onderwijs ’s-Hertogenbosch, Schoolbestuur Signum ’s-Hertogenbosch en Stichting De Leijestroom Vught. Met de ondertekening van het convenant wordt door alle partijen het belang van het concept schoolBiEB onderstreept.

Evaluatie pilotIn het voorjaar zijn de resultaten geëvalueerd van de pilot schoolBiEB op basisschool De Springplank. Belangrijkste uitkomst was dat binnen de school de bibliotheek een bereik van bijna 100% heeft. De reacties van leerkrachten, kinderen en ouders bleken zeer positief. De kennis die in deze pilotsituatie is opgedaan met onder meer de rol van leesconsulent, de leesbevorderingsprojecten en het bibliotheekgebruik door de kinderen, werd ingezet bij de implementatie van andere school- en buurtBiEB’s in 2010. Een van de uitkomsten is de ontwikkeling een wetenschappelijke nulmeting om het effect van een schoolBiEB binnen de school te monitoren.

Projectteam 0-13Om het project vorm te geven en uit te voeren is een projectteam 0-13 samengesteld, bestaande uit:

Saskia Evers, adjunct-directeur • Wendy Konijnendijk, de projectmanager 0-13, • Kees Jozefs, operationeel manager transitie• Louisa Henderson, projectmedewerker• Annette Janssen, beleidsmedewerker jeugd •

Het projectteam kent een wisselende samenstelling, afhankelijk van de fase waarin het project zich bevindt. Zo kunnen ook de manager AFB, de systeembeheerder, de P&O functionaris en de manager Onderzoek & Ontwikkeling betrokken zijn bij het verloop van het project. Collectioneurs met specialisatie Jeugd verzorgen de collectievorming op maat.

8

Leesbevorderingsnetwerk basisscholenVanuit de Verandervisie is een structurele samenwerking met het onderwijs gewenst. De bibliotheek is initiatiefnemer en organisator van het Netwerk Leesbevordering, dat in december 2009 is opgericht. Doel is om door een gezamenlijke aanpak de kwaliteit van het leesbevorderingsbeleid en het leesonderwijs te verbeteren (meer kinderen meer, beter en met meer plezier laten lezen). Deelnemers zijn de leescoördinatoren, de leesconsulenten en de domeinspecialist van de bibliotheek. Het netwerk is opgezet als groeimodel, eind 2012 moet het volledig functioneren. In 2010 ontving het leesbevorderingsnetwerk subsidie van ‘Kunst van Lezen’, het landelijk leesbevorderingproject van het Ministerie van Onder-wijs, Cultuur en Wetenschappen. Kunst van Lezen wordt uitgevoerd onder gezamenlijke verantwoordelijkheid van Stichting Lezen en de Vereniging van Openbare Bibliotheken.

Concrete resultaten van het netwerk in 2010

Een gezamenlijke startbijeenkomst voor basisscholen in april voorafgaand aan de cursus • Open Boek ‘En de groeten van groep 8’ met kinderboekenschrijver en oud-leraar Jacques Vriens als gastspreker.

Acht bijeenkomsten leescoördinatoren-overleg, met tweemaal Cursus Open Boek • van elk vier bijeenkomsten in de periodes mei -juli en oktober – november

Beoordeling van 15 schoolleesplannen van cursisten eerste cursus• Drie netwerkbijeenkomsten: juni 2010 (10 deelnemers), september 2010 (Kinderboeken- •

weekmarkt, 50 deelnemers), november 2010 (7 deelnemers)12 Inspiratiebijeenkomsten voor leerkrachten rond de opening van een schoolBiEB.•

Cursus Open BoekDeze cursus wordt vanuit het netwerk georganiseerd om (aanstaande) leescoördinatoren te leren hoe zij de vele mogelijkheden van de schoolBiEB kunnen benutten en in kunnen zetten binnen hun eigen school. Omdat in het onderwijs wordt vaak sterk gewerkt vanuit methodes waarbij de nadruk ligt op de techniek van het lezen en begrijpend lezen, wil de cursus leerkrachten enthousiast maken voor leesmotivatie en leesbeleving van kinderen. Als kinderen lezen leuk vinden zijn ze immers meer gemotiveerd om de techniek te oefenen.

In 2010 heeft de bieb tweemaal de cursus Open Boek gegeven. Aan de beide cursussen namen in totaal 32 leerkrachten deel die na afloop een certificaat ontvingen. Tijdens de cursus werd een leesplan geschreven dat leescoördinator en leesconsulent samen gaan uitvoeren. Omdat leescoördinatoren een schakelfunctie hebben naar hun schoolteam en niet alleen voor hun eigen klas een plan maken is de cursus extra belangrijk.

Vanuit de bibliotheek is een cursus voor opleiders gevolgd zodat de bieb in het vervolg zelf de Open Boek cursus aan scholen kan aanbieden.

Inspiratiemomenten De inspiratiebijeenkomsten voor leerkrachten zijn onderdeel van de voorbereiding op de een nieuwe schoolBiEB en vormen een aanzet om leesbeleving binnen school een structuur te geven. De leesconsulent ging in op de mogelijkheden van de schoolBiEB, en gastspreker Jos Walta vertelde over leesbeleving en gaf tips voor de inzet van de boeken in het (leesbevorderings)onderwijs. Voor de organisatie van de inspiratiemomenten op elke basisschool is er vanuit het gemeen-telijk taalbeleid subsidie toegekend. Omdat deze in 2011 vervalt is de expertise van de gastspreker ingezet om het team 0-13 te trainen om de inspiratiemomenten zelf te gaan uitvoeren.

Cursussen/studiedagen In het kader van het project 0-13 bezochten medewerkers van de bieb actief een aantal studiedagen en cursussen. Zoals een cursus Netwerken door Cubiss in het kader van de pilot opzetten van leesbevorderingsnetwerken, Symposium van Stichting Lezen in november met o.a. een interessante lezing van Suzanne Mols, Symposium Kunst van Lezen, Studiedag Lezen Centraal in maart 2010.

9

OverlegNaast de contacten met de basisscholen en Brede Bossche Scholen hadden de manager 0-13 en de adjunct-directeur regelmatig overleg met bovenschoolse directies en betrokken ambtenaren van de gemeente. De manager 0-13 nam daarnaast actief deel aan de project-groepen realisatie nieuwbouw BBS. De bibliotheek initieerde ook het Stedelijk Netwerk Leescoördinatoren en had uitvoerig overleg met alle leesconsulenten en jeugdspecialisten. Intern is er een Overleg medewerkers voor gehele doelgroep 0-13 jarigen. Deze groep kwam vijf maal bijeen om elkaar te informeren en te inspireren. Ook collectie en (leesbevor-derings)activiteiten staan op de agenda. Daarnaast was er iedere maand een overleg voor leesconsulenten, met als doel ontmoeting en uitwisseling van informatie en activiteiten.

10

Opening school- en buurtBiEBsVanaf mei 2010 is er op 12 basisscholen binnen de gemeente ’s-Hertogenbosch op feestelijke wijze een school- of buurtBiEB geopend. Hiermee bereikte de bieb ruim 3.100 basisschoolleerlingen. De doelgroepen van de schoolBiEBs zijn de leerlingen, hun ouders en de leerkrachten. In de buurtBiEB komen daar nog de overige beroepskrachten binnen de BBS, kinderen in de leeftijd van 0-13 uit de wijk en volwassen wijkgebonden lezers bij.

De voorbereidingMet het openen van een schoolBiEB ontstaat er een zeer intensieve samenwerking tussen de basisscholen en Bibliotheek ’s-Hertogenbosch. In de eerste contacten met de directie van de school zijn daarom de verwachtingen en mogelijkheden besproken en zijn er duidelijke afspraken gemaakt.

Bij iedere schoolBiEB is een leesconsulent van de bibliotheek voor 4 uur aangesteld. In buurtBiEB is deze leesconsulent 7 uur aanwezig. De leesconsulenten werken aan lees- bevordering en zorgen voor extra kennis op het gebied van lezen en literatuur binnen de school. De eerste leesconsulenten zijn intern geworven. Daarna is ook extern geworven om te komen tot een team waarin verschillende expertises en achtergronden elkaar aanvullen. Kennismaking met de schooldirectie en het team gebeurde tijdens een inspiratiemiddag. De kinderen werden voorbereid op de komst van hun schoolBiEB door middel van de boeken-leggerwedstrijd rondom een gedicht. Er was ook uitgebreide communicatie richting ouders over de komst en de mogelijkheden van de schoolBiEB.

Scholen leverden een actieve bijdrage. Met name op het gebied van inhoudelijke door-ontwikkeling is er intensief contact tussen de leesconsulent van de bibliotheek en leescoör-dinator van de school. Gezamenlijk is er een jaarplanning met leesbevorderingsactiviteiten opgesteld en de leesconsulent ondersteunde waar mogelijk activiteiten op dit gebied.

De collectievorming van iedere schoolBiEB gebeurde op basis van een inventarisatie van de wensen van leerlingen en de leerkrachten van de school. Er is uitgegaan van vijf boeken per leerling. Scholen konden ook beschikken over een achtergrondcollectie bij de bibliotheek van twee banden per leerling. Op aanvraag zijn hieruit themacollecties samengesteld of kon een tijdelijke uitbreiding van de schoolcollectie met specifieke materialen gerealiseerd worden. Zowel de schoolBiEB- als achtergrondcollectie worden jaarlijks geactualiseerd en aangevuld. In de buurtBiEB werd de collectie uitgebreid met drie banden per wijkgebonden volwassene. Bovendien is hier een speelotheek met een collectie speel- leermaterialen voor kinderen van 0-7 jaar samengesteld.

Voor de inrichting zijn speciale afsluitbare en verrijdbare kasten geplaatst, kleurrijk en herkenbaar vormgeven in de huisstijl van de bieb. Er is selfservice uitleenapparatuur geïnstalleerd die is aangesloten op het catalogus- en uitleensysteem van de bibliotheek.

Bibliotheek en school hebben gezamenlijk vrijwilligers geworven voor het dagelijks beheer en de uitlening op de schoolBiEB. Zij worden begeleid door de leesconsulent en hebben van de bieb een uitgebreide instructie gekregen. Hierin zijn praktische zaken zoals het uitlenen en innemen van boeken behandeld maar kwam ook het begeleiden van leerlingen bij de keuze van een boek aan de orde.

Iedere schoolBiEB is geopend met een feestje voor alle leerlingen en medewerkers in de school. Vervolgens kregen zowel de leerlingen als leerkrachten een instructie van de leesconsulent over de werking van de schoolBiEB en de selfservice apparatuur en mochten de eerste boeken geleend worden. Er zijn afspraken gemaakt zodat kinderen makkelijk toegang hebben en de schoolBiEB ook beschikbaar is onder schooltijd.

11

Resultaten schoolBiEBsHet totale aantal uitleningen in 2010 bedroeg ruim 34.500. Elke leerling heeft gemiddeld 11 boeken geleend. Dat is een heel goed resultaat, vooral omdat veel schoolBiEBs pas in de tweede helft van het jaar zijn geopend. Als we de uitleningen van alle schoolBiEBs vanaf juli optellen bij het totaal aantal jeugduitleningen in die periode gedaan bij de bibliotheek-vestigingen, dan is er een stijging van 7% te zien ten opzichte van het totale aantal jeugd-uitleningen in dezelfde maanden vorig jaar.

School Datum opening Uitleningen 2010

Springplank 20 mei 2009 5.591

Sterrenbos 28 mei 2010 7.078

Jeroen Bosch / Vlieger 22 juni 2010 9.803

Kruisstraat 7 juli 2010 1.537

’t Schrijverke 7 oktober 2010 4.057

Cirkel Noord 13 oktober 2010 722

Madelief 20 oktober 2010 1.794

Aventurijn 20 oktober 2010 777

Duizendpoot / BBS Hambaken * 18 november 2010 1.532

Noorderlicht 3 december 2010 881

De Masten 10 december 2010 272

Merlijn 14 december 2010 500

Totaal 34.544

* Eerste buurtBiEB

Overzicht uitleningen per schoolBiEB

Bibliotheek 2-daagse

Onze bibliotheekformule trekt ook landelijk steeds meer aandacht, niet alleen bij vakgeno-ten maar ook onderwijsorganisaties en gemeenten. Tijdens de eerste Bibliotheek 2-daagse trok een workshop geheel gewijd aan de Bossche schoolBiEB formule veel belangstelling. Voor deze parallelsessie ‘Kunst van Lezen: strategisch netwerken in Leesbevordering’ waren aanwezig Adriaan Langendonk (projectleider Kunst van Lezen), Hans Derks (directeur Bibliotheek Den Bosch), Rodney Weterings (Wethouder van Cultuur), Titus Hoedemaker (Bestuur Stichting ATO scholenkring), Marleen Kieft (Onderzoeker Oberon), Lea Kessels (projectleider Bibliotheek op de basisschool; Kunst van Lezen) en Thomas van Dalen als voorzitter en gespreksleider. Wethouder Weterings hield onder de titel ‘De BiEB deugt’ een zeer betrokken inleiding. Daarin pleitte hij voor intensieve samenwerking en benadrukte het belang van een veranderingsgezinde houding van de netwerkpartners om tot effectieve verandering te komen en van de bibliotheek een toekomstbestendige voorziening te maken. Hans Derks belichtte in ‘Van beleidsplan naar Verandervisie’ de casus van Den Bosch vanuit het bibliotheekstandpunt. Wanneer je wilt veranderen moet je ook realistisch zijn en traditionele standpunten durven loslaten.Titus Hoedemaker benadrukte hoe belangrijk het visiedocument vanuit de bibliotheek was om mee te willen werken. Na de gunstige resultaten van de pilot lijkt er draagvlak voor een grote uitrol binnen de stad. De leesconsulent vanuit de bieb blijkt heel waardevol, vooral in samenwerking met de leescoördinator vanuit de school.

De Bibliotheek 2-daagse is een landelijk congres speciaal voor de openbare bibliotheken waar kennis over de sector wordt gedeeld en vond plaats op 9 en 10 december 2010 in Maastricht. De workshop schoolBiEB is door de bezoekers van het symposium als beste gewaardeerd. Vanwege de vele positieve reacties op de workshop organiseert de bibliotheek in samenwerking met Kunst van lezen op 21 april 2011 in Den Bosch een vervolg symposium over dit onderwerp.

12

Haalbaarheidsstudie voorschoolse educatie

Nu de eerste schoolBiEBs geopend zijn is het, met het oog op het ontwikkelen van een doorgaande leeslijn, tijd om ook de groep 0-4-jarigen te betrekken in de plannen. De bibliotheek heeft een haalbaarheidsstudie laten uitvoeren naar de optimale aansluiting tussen voorschoolse educatie en het nieuwe beleid van de bibliotheek in ’s-Hertogenbosch. Taalontwikkeling is een van de belangrijkste onderdelen van VVE (Vroeg- en vooschoolse educatie) en dat sluit goed aan bij het BoekStart-programma van de bibliotheken en de doelen van de schoolBiEB zoals leesplezier. Het onderzoeksrapport laat zien dat VVE-beleid en het nieuwe beleid van de bibliotheek elkaar enorm kunnen versterken. Hiervoor moet aansluiting gezocht worden bij het gemeentelijk VVE-beleid, waardoor leesbevordering en taalontwikkeling een geïntegreerd aanbod kunnen vormen. Het rapport schetst drie mogelijke scenario’s die van elkaar verschillen qua bereik en budget. Daarnaast worden aanbevelingen gedaan voor het vervolgtraject.

13

Biebprogramma & activiteiten

Evaluatie van het programma

Het Biebprogramma concentreerde zich dit jaar vooral in beide stadsbibliotheken. Voor volwassenen stonden er totaal 71 activiteiten op het programma, voor de jeugd werden er 46 activiteiten geprogrammeerd. Twee activiteiten moesten (wegens persoonlijke omstandigheden) worden afgelast. Voor 30 activiteiten werd een toegangsprijs gevraagd, terwijl de meeste activiteiten voor de jeugd gratis waren. Met ruim 3500 bezoekers voor de volwassen activiteiten en bijna 1200 bezoekers bij de jeugdactiviteiten betekende dit een gemiddelde van 57 volwassen bezoekers per activiteit en 36 kinderen per jeugdactiviteit. Hierbij zijn de inloopactiviteiten niet meegeteld. Een klein aantal activiteiten is door een specifieke leeftijdsgroep bezocht. Onbederf’lijk Vers, Brabant Gedicht, Popronde en MOL trokken voornamelijk jonge mensen tussen de 20 en 30 jaar. De filmvertoning The Reader, de lezing van Denise de Costa en de workshops Stamboomonderzoek en Levensverhalen schrijven werden juist weer meer door ouderen bezocht.

Highlights uit het Biebprogramma:

De Bieb bood ook dit jaar weer een podium aan landelijke en lokale kunstenaars en schrijvers.

Qua bezoekersaantallen waren de lezing over het puberbrein( 275), spreker Maarten van • Rossem( 250) en filosoof Rob Wijnberg (125) de uitschieters

Minder groots in bezoekersaantallen, maar groot in kwaliteit en afwisseling was de reeks • ‘Passies plukken”, waarin bekende namen uit de (lokale) culturele wereld als Frank Verhallen van het Koningstheater en René Pingen van het SM-s hun persoonlijke passie deelden met het publiek.

Een bijzondere avond en boekpresentatie met Denise da Costa, over de geschiedenis het • Claraklooster, gelegen in het centrum van Den Bosch. De presentatie werd gecombineerd met een heerlijke maaltijd in de bieb en een bezoek aan het Claraklooster.

Het succes van De Week van het Schrijven werd mede bepaald door de goedbezochte • schrijfconsulten van de Bossche (kinder)boekenschrijvers Annemarie Bon en Jeroen Thijssen voor beginnende en gevorderde schrijvers op het Biebplein.

In bibliotheek Rosmalen exposeerden een vijftal plaatselijke kunstenaars met divers werk, • waaronder een foto-expositie van bibliotheekcollega Els Danen.

14

Samenwerking met (lokale) organisaties

Opnieuw is bij de ontwikkeling en uitvoering van het programma intensief samengewerkt met een groot aantal lokale (culturele) organisaties. Dit kon een facilitair karakter hebben, bijvoorbeeld als de bieb een podium biedt aan voor de exposities van het BAI en KOES. Vaak ook werd de bieb als partner betrokken bij de ontwikkeling en uitvoering van grootschaliger projecten. Als opmaat naar de gezamenlijke huisvesting hebben bibliotheek en Stadsarchief in het najaar een tweetal projecten uitgevoerd waarvoor de eigen expertise van beide organisaties de basis vormde, ‘De Straat’ en ‘Van wie bende gij d’r ene’.

Bieb en Stadsarchief‘De Straat’ wil bezoekers op een laagdrempelige manier kennis laten maken met vijf historische panden in de Hinthamerstraat. De locatievoorstelling ‘KAF’ op de zolder van de Stadsbibliotheek trok maar liefst ruim 250 belangstellenden. Jong en oud, geïnteresseerd in cultureel erfgoed of theaterproducties, kwamen kijken naar de vier publieke voorstellingen in de week van de Geschiedenis. Nog eens 150 scholieren bezochten de vier besloten school-voorstellingen. De reacties waren louter positief: Puurheid en eenvoud waren trefwoorden. Het project in 2010 diende als pilot voor de oorspronkelijke, grote versie van ‘De Straat’ in 2011. Hiervoor wordt samenwerking gezocht met vier andere historische panden, als ook met creatieve partners als Letizia Rompelberg (regiseusse), het KW1C, het Bossche Makers-huis en SOLOS. ‘Van wie bende gij d’r ene’ legde de link tussen de corebusiness van beide organisaties: Stamboomonderzoek gecombineerd met het schrijven van persoonlijke familieverhalen. In 2010 zijn vier workshops georganiseerd, twee over stamboomonderzoek op internet en twee over levensverhalen schrijven, die alle ruim overtekend werden. Dit project loopt door in 2011 met o.a. lezingen, een verhalenwedstrijd en een bijzondere slotavond.

Een overzicht van diverse partners en gezamenlijke activiteiten:

Volksuniversiteit - Het Drieluik Italië: een lezingencyclus over de drie belangrijkste kunst- • steden in Italië werd door 250 belangstellenden bezocht.

Divers - Zomerschool: Voor het eerst kende ’s Hertogenbosch een zomerschool speciaal voor • 55+-ers, op initiatief van Welzijnsonderneming Divers. De bibliotheek, als een van de partners in het Netwerk Oudereneducatie, organiseerde een workshop ‘Verhalen vertellen aan (klein)kinderen’ door Bram van der Wurff en een workshop ‘Google Earth’. Vooral deze laatste was snel volgeboekt. De Zomerschool was over de gehele lijn een groot succes en krijgt in 2011 een tweede editie.

15

Prokkeldag : Bijzondere ontmoetingen in een bijzondere straat. De Prokkeldag, gericht op • prikkelende ontmoetingen voor mensen met een beperking, werd georganiseerd op initia- tief van Cello en Stichting MEE. De bibliotheek vertoonde bijzondere films waarin mensen met een beperking centraal stonden.

Jheronimus Bosch Art Center: Partner in het project ‘de Straat’ en de ‘Waanzinnige • ontmoeting’, verzorgde in het voorjaar op een zondagochtend in de bieb de drukbezochte cross-over ‘flora en fauna bij Jeroen Bosch’

‘Waanzinnige ontmoeting’: Een jaarlijkse activiteit geïnitieerd door de Reinier Van Arkel • Groep in samenwerking met het JBAC, het thema ’Literatuur’ was aanleiding voor deel- name van de bibliotheek

KW1C/impressariaat Sterk: De opleiding drama/artiest van het KW1C werd veelvuldig • benaderd om een Bieb-activiteit (muzikaal) te ondersteunen ofwel uit te voeren. Zo verzorgden studenten de peutervoorstellingen tijdens de nationale voorleesdagen, voerden zij de voorstelling ‘Johnnie en Sophie’ op en verzorgden ze op ludieke wijze de PR voor de ‘Waanzinnige Ontmoeting’

Bossche Makershuis: Om een creatieve en professionele impuls te geven aan de jeugd- • programmering in Rosmalen is contact gezocht met het Bossche Makershuis. Zij benaderden jonge kunstenaars die voor de Rosmalense jeugd twee workshops en twee doorlopende activiteiten organiseerden

Vereniging Balans: Inloopochtenden en een avond over persoonsgebonden budget vonden • plaats in de biebvestigingen.

Centrum Jeugd en Gezin : Ongekend grote belangstelling was er voor de lezing over het • puberbrein in Perron-3. In de Week van de Opvoeding werden verschillende activiteiten geprogrammeerd in een van de bibliotheekvestigingen, waaronder een voorleesestafette met kinderboekenschrijver Eric van Os.

Hevo: in 2010 werden de mogelijkheden tot gezamenlijke programmering in Perron-3 • verkend. Dit leidde tot een thema-avond met film tijdens ‘Nederland Leest’

16

Lezen & Literatuur

Heel 2010: Literair Café

Gasten in het voorjaar waren Robert Vuijsje, Bas Heijne en Remco Campert & Rick de Leeuw, na de zomervakantie maakten Abdelkader Benali, Charlotte Mutsaers en Manon Uphoff hun opwachting in het Literair Café. Het gemiddelde aantal bezoekers per avond was 24 en dat is een stevige daling ten opzichte van voorgaande jaren. Het lijkt erop dat de geïnteresseerde vaste kern van literatuurliefhebbers kleiner wordt. Landelijk is dit een herkenbare trend.

Het Literair Café is een gezamenlijke activiteit. In het bestuur zitten André Stikkers van boekhandel selexyz adr. heinen en Martin Hol namens de bibliotheek. De uitvoering vindt plaats op het Biebplein van de Stadsbibliotheek. De Bieb verzorgde het programma, de publiciteit, kaartverkoop en de boekhouding en faciliteerde de avonden.

Januari: BrabantGedicht

Marleen van der Velden, Rinske van den Heuvel, Robert Nouwen en Tom van Popering vertegenwoordigden Nederlands-Brabant op de 6e editie van BrabantGedicht in partnerstad Leuven. Ondanks de kwaliteit en inzet van de vier werd de finale overtuigend gewonnen door wederom een Vlaams-Brabantse dichter: Lotte Dodion. Zij verwierf behalve de roem ook een plek op het podium van poëziefestival Onbederf’lijk Vers.

Maart: De Literaire Manifestatie

‘Titaantjes – opgroeien in de letteren’ luidde het motto van de Boekenweek 2010, dat in Den Bosch traditiegetrouw werd ingeluid met de groots opgezette Literaire Manifestatie. In het Theater a/d Parade konden bezoekers kiezen uit drie programma’s van hoog niveau. Journalist en publicist Frenk van der Linden ontving en interviewde Marieke van der Pol, Bert Natter, Rik Launspach, en Thomas Rosenboom in de Grote Zaal. Tegelijkertijd werd in de Pleinzaal een speciaal programma gepresenteerd rondom de non-fictie auteurs Frank Westerman, Judith Koelemeijer en Jan Brokken onder de gezamenlijke titel ‘Land op drift’, een indrukwekkend panorama van Nederland in beweging. In de Cinema Club werd de Nederlandse film Bride Flight vertoond. Hoewel het programma kwalitatief goed was en bezoekers heel tevreden waren, viel het totale aantal bezoekers tegen. Het bestuur is daarom na twee jaargangen tot de conclusie gekomen dat de parallelle programmering van literaire programma’s niet het gewenste effect heeft en daarom in 2011 niet wordt herhaald. De Manifestatie wordt dan weer volgens de ‘oude’ formule opgezet waarbij alleen in de Grote Zaal wordt geprogrammeerd.

De Literaire Manifestatie wordt georganiseerd door stichting De Brabantse Lezer (m/v), een samenwerking van boekhandel selexyz adr. heinen, Theater aan de Parade, Brabants Dagblad en Bibliotheek ’s-Hertogenbosch.

April: Poëziefestival Onbederf’lijk Vers

De Bossche editie van het grote en gratis toegankelijke poëziefestival Onbederf’lijk Vers werd voor de vierde keer georganiseerd. Bekende dichters die dit jaar voordroegen waren Jules Deelder, Cees Nooteboom, Peter Verhelst, Neeltje Maria Min, Alfred Schaffer, Leonard Nolens, Mark Boog en Els Moors. Traditiegetrouw werden ze elk geflankeerd door een tweetal beginnende dichters, waaronder de winnares van BrabantGedicht. Theater a/d Parade, Stadsbibliotheek, Cordes, selexyz adr. Heinen, De Rode Pimpernel, Knillispoort, ’t Bonte Palet en Tic Tac waren de sfeervolle locaties die aan hen een podium boden.

17

Oktober/november: Nederland leest

‘De grote zaal’ van Jacoba van Velde was de verrassende keuze voor de vijfde editie van de landelijke campagne Nederland Leest. Een bij het grote publiek vrijwel onbekende roman die een klein juweeltje bleek te zijn. Doel van deze campagne naar Amerikaans voorbeeld is dat het hele land weer collectief één en hetzelfde boek leest en bespreekt. De bieb schafte 4000 boeken aan voor haar leden die gedurende de campagne een gratis exemplaar van deze roman konden ophalen. Mede dankzij de aantrekkelijke presentatie waren de boekjes snel op. Nog eens 900 exemplaren van de speciale scholierenuitgave werden afgenomen door de vijf Bossche middelbare scholen. In Stadsbibliotheek Rosmalen zijn tijdens de campagneperiode samen met de HEVO de theatervoorstelling ‘Moeders knie’ van Jacques Vriens en de filmvertoning met bespreking ‘Away from her’ georganiseerd.

Biebprogramma voor de jeugd in Bibliotheek Rosmalen

In stadsBiEB Rosmalen zijn opnieuw diverse activiteiten georganiseerd rond een maandelijks wisselend thema. Als vervolg op de plannen die in 2009 gemaakt zijn heeft het Het Bos-sche Makershuis een deel van de programmering verzorgd, waaronder een fraaie workshop gebaseerd op het beroemde muziekstuk van Moessorgsky ‘Schilderijen van een tentoonstel-ling’ en een workshop over Ronja Roversdochter. Kinderkoor ‘de Fermaatjes’ verzorgde een muzikaal optreden. Onder de titel ‘Er zit een schroefje los’ vond er in de maand van de techniek een kinder-workshop plaats onder vakkundige leiding van onze eigen bibliotheekdirecteur

Nationale voorleesdagen

Om het andere jaar worden tijdens de Nationale voorleesdagen ook groepsbezoeken voor peuters georganiseerd in de bieb. Hoewel die dit jaar ontbraken zijn in deze periode toch zo’n 94 kinderen in de leeftijd van 0-6 jaar lid geworden van de bibliotheek. Samen met consultatiebureaus, peuterspeelzalen en kinderdagverblijven is er gewerkt om de actie onder de aandacht van ouders van kinderen van 0-6 jaar te brengen. Studenten van het KW1C verzorgden in vijf vestigingen een ontroerende voorstelling.

18

Voorleeswedstrijd

Jaarlijks strijden kinderen van groep 7 en 8 in heel Nederland met elkaar om de titel van Nationale Voorleeskampioen. Hiervoor leren kinderen zelf geschikte boekfragmenten te selecteren, met elkaar te oefenen, naar elkaar te luisteren. Daarnaast krijgen ze van de leerkracht de ‘technieken’ van het voorlezen mee en ze praten er thuis over: kortom veel aandacht voor het plezier van (voor)lezen. In enkele voorrondes is uit 22 deelnemende schoolkampioenen een uiteindelijke Bossche voorleeskampioen 2010 gekozen: Myrèse Allas van Basisschool de Caleidoscoop. Zij mocht onder meer voorlezen in de Sint Jan met Driekoningen. Ze heeft ook het filmpje over de schoolBiEBs ingesproken.

Kinderboekenweek

Het traditionele Kinderboekenweekfeest i.s.m. boekhandel selexyz adr. heinen maakte dit jaar plaats voor een biebactiviteit met een eigen uitstraling. Kinderen genoten van de familievoorstelling ‘Hoe verzint-ie het toch allemaal? van de populaire schrijver Jacques Vriens. Daarnaast vonden er in elke bibliotheekvestiging drukbezochte theater- en andere voorstellingen plaats. In samenwerking met het SM’s en het Bossche Makers Huis zijn tekenworkshops georganiseerd waarbij kinderen zelf met verf en andere materialen aan de slag konden.

Dieuwertje Blok leest voor

Dieuwertje Blok kwam op een woensdagmiddag in november voorlezen uit het boek ‘Wat jij niet wil….kikker in je bil’. Het boek is een uitgave van het Joods Historisch Museum en gaat over respect. Er staan bijdragen in van onder meer Francine Oomen, Paul van Loon en Job Cohen. Na afloop van het voorlezen konden kinderen zelf aan de slag tijdens een heuse striptekenworkshop. De belangstelling was groot, kinderen lagen verspreid over de hele jeugdafdeling op de grond te tekenen.

19

Kunst & Cultuur

Een scala aan activiteiten:

Festival Boulevard: Tijdens dit culturele festival was de bibliotheek vertegenwoordigd met • een kleine activiteit: Bossche Schrijvers lazen voor, gezeten in een Boekenstoel die speciaal voor dit doel door een biebmedewerker is gemaakt.

Bosch’ Winterparadijs: een winterse versie van het festival Boulevard. Een van de onder- • delen was ‘Verhalen vertellen’ waarvoor de bibliotheek ruim 20 voorlezers leverde. Vooral Bossche schrijvers maar ook enkele bibliotheekcollega’s deden enthousiast mee.

MOL - Muziek op Locatie: Een nieuw Bosch’ initiatief, waarbij op verschillende locaties • verrassende (muzikale) acts worden gepresenteerd. De bibliotheek verzorgde de officiële opening en bood een podium voor een van de optredens.

Popronde: Voor het eerst was het Biebplein een van de locaties voor dit jaarlijks terug- • kerende, reizende popfestival. Het optreden van twee singer-songwriters paste uitstekend bij onze locatie en trok ruim 100 jongeren!

Koningstheater: In het winterseizoen werd door artiesten op een vijftal zondagen in de • Stadsbieb een preview gegeven van verwachte voorstellingen in het Koningstheater.

In navolging van de ‘trek in cultuur’-actie op de Boulevard vorig jaar heeft de bieb samen • met andere culturele instellingen dit jaar de Open Monumentendag gebruikt om het nieuwe culturele seizoen te promoten.

iamoneworld: duurzame reis om de wereld. ‘I am one world’ is een duurzaam project van • de Bossche kunstenaar Ingrid van den Boogaard. Na grondige voorbereidingen is ze begon- nen aan een wereldreis in een voertuig op zonne-energie, met als doel om mensen te inspireren en het besef van eenheid te vergroten. De bieb werkt mee aan het duurzame project. Naast financiële steun is het op diverse manieren onder de aandacht gebracht bij pers en publiek. Ingrid heeft in april een presentatie gegeven in de bieb, er is een vitrine ingericht in stadsBiEB Centrum en er was een film te zien waarin Ingrid haar project intro- duceerde. Leden en bezoekers van Bibliotheek ’s-Hertogenbosch worden via de website en de digitale nieuwsbrief op de hoogte gehouden van de reis.

Einde UITpunt ’s-Hertogenbosch

Het UITpunt in Den Bosch is ten einde. Het afgelopen jaar is met man en macht gezocht naar financiering om de dienstverlening van het UITpunt in de lucht te houden. Dat is niet gelukt.

De stichting Cultuurmarketing ’s-Hertogenbosch (SCM) heeft in de afgelopen jaren hard gewerkt om het aanbod van professionele en amateurkunst digitaal en in print ruim onder de aandacht te brengen van een breed publiek in stad en regio. Bekendste uitingsvormen waren de drukbezochte website ‘UIT in ’s-Hertogenbosch’ en het maandelijkse UITmaga-zine. Daarnaast fungeerde UITpunt als startpunt/projectbureau voor het initiëren, aanjagen en ondersteunen van communicatietrajecten ten behoeve van de collectieve cultuurmarke-ting in ’s-Hertogenbosch. UITpunt ’s-Hertogenbosch maakte deel uit van het provinciale netwerk van UITpunten, en UITinbrabant.

Op verzoek van de wethouders van Cultuur en Economische Zaken zijn het UITpunt en de regio VVV nader in overleg gegaan over afstemming en samenwerking om te komen tot een voor de toekomst financierbare cultuurmarketing. Helaas ontbrak een goede financiële basis. Daarmee komt er een einde aan de Stichting Cultuurmarketing ’s-Hertogenbosch, de website UIT in ’s-Hertogenbosch en het UITmagazine. In oktober is het laatste nummer verschenen en sinds eind oktober is ook de website uit de lucht. UITpunt ’s-Hertogenbosch heeft in de eerste helft van 2010 alle overige activiteiten en projecten afgebouwd, zoals de communicatie voor het B-there festival en de Kunstnacht. Tot slot is in overleg met de betrokken culturele instellingen een manier gezocht om het marketeersoverleg te laten voortbestaan. Bibliotheek ’s-Hertogenbosch stelt hiervoor vergaderruimte beschikbaar.

20

Voordeel met je biebpas

‘Voordeel met je biebpas’ is de nieuwe (provinciale) naam voor het loyaliteitsprogramma van de bibliotheek dat gekoppeld is aan de Brabantse bibliotheekpas, voorheen ‘Uit met je biebpas’ genoemd. In 2010 zijn diverse acties uitgevoerd met samenwerkingspartners zowel voor jeugd als volwassenen, waarbij bibliotheek Den Bosch met name heeft gezocht naar culturele activiteiten. Onderzoek heeft laten zien dat leden daar de voorkeur aan geven. Daarnaast waren er ook diverse provinciale acties waar onze biebleden van konden profite-ren. Belangrijkste samenwerkingspartners waren ook dit jaar de Volksuniversiteit, Theater a/d Parade, het Koningstheater, De Toonzaal, Noord-Brabants Museum, Artemis, SM’s. Ook kregen biebleden korting op o.a. Dans!Codeweek , Geen Daden Maar Woorden festival , Festival Het Orgelt , Kunstmuziekroute van November Music en Bosch Requiem.

SM’s Kunstuitleen

De Kunstuitleen van het Stedelijk Museum ’s-Hertogenbosch heeft onderdak gekregen in de Stadsbibliotheek aan de Hinthamerstraat. Wethouder Rodney Weterings verrichte op 24 juni de officiële opening met de onthulling van een bijzondere presentatie. De verwachting is dat beide organisaties een vruchtbare samenwerking verder ontwikkelen.

21

Educatie & Ontwikkeling

Voorschools, leesbevordering

BoekStartDe naamsbekendheid van BoekStart, geïntroduceerd in 2009, is inmiddels zo gegroeid dat sommige ouders er al zelf om komen vragen. Twee keer per jaar wordt een mailing verstuurd naar ouders. In mei zijn 800 brieven verzonden, wat resulteerde in een zeer hoge respons van 42% en 334 nieuwe inschrijvingen! Na de mailing in november 2010 zijn nog eens 143 BoekStartbaby’s van 0-1 jaar ingeschreven. Zij hebben allemaal een BoekStart koffertje gekregen en een uitgebreide rondleiding in de bieb. Van deze ingeschreven baby’s hebben er 33 (dat is 23%) iets geleend in november en december, samen zorgden ze voor 167 uitleningen.

Het bereik van de bibliotheek onder 0-4 jarigen in de gemeente is sinds het begin van BoekStart spectaculair gestegen:

Leeftijd Bereik in 2009 in % Bereik in 2010 in %

0 jaar 0,7 20

1 jaar 6 41

2 jaar 15 19

3 jaar 30 29

4 jaar 49 71

Sinds het begin van het project in 2009 zijn in totaal 1142 BoekStartbaby’s ingeschreven, dit zijn kinderen waarvan de geboortedatum ligt tussen 1 oktober 2008 en 1 november 2010. Hiervan hebben in totaal 488 kinderen (43%) iets geleend in de bieb in 2010, samen 7.113 uitleningen. Veruit de meeste uitleningen zijn gedaan in beide Stadsbibliotheken, gevolgd door bibliotheek De Helftheuvel en De Rompert, maar ook in BS De Springplank werd geleend. De collectieomvang in beide StadsbiEBs en De Helftheuvel bedroeg eind 2010 ongeveer 250 babyboeken.

Dit jaar richtte het programma zich ook meer op de ouders. In de twee stadsbibliotheken is gestart met het organiseren van ouderbijeenkomsten; ontmoeting tussen ouders en samen praten over lezen met je baby. Nieuw met de mailing van november was het ouderaanbod voor zes maanden gratis gebruik van de bieb. De respons hierop was bijna 17%, een mooi resultaat.

BoekStart is onderdeel van het ‘Kunst van Lezen’ beleid van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, en vormt de basis van een doorgaande leeslijn. Het wordt op landelijk niveau ondersteund door de Stichting Lezen en de Vereniging van Openbare Bibliotheken. Lokaal is BoekStart ’s-Hertogenbosch een samenwerkingsverband tussen bieb, gemeente en Consultatiebureau (Vivent Jeugd-gezondheidszorg).

Wapperkids Als opvolgactiviteit voor ouders en kinderen heeft de bieb de Stichting Wapperkids uitgenodigd voor een lezing en workshops over het belang van non-verbale communicatie bij het voorlezen aan kleine kinderen. Deze gebaren, niet te verwarren met gebarentaal, ondersteunen de verbale communicatie met kinderen en geven kinderen een extra stimulans op het gebied van taal en non-verbale communicatie. Vanwege het enthousiasme van de deelnemende ouders wordt hier in 2011 een vervolg aan gegeven.

22

BoekStart in de kinderopvangBoekStart gaat verder. BoekStart voor baby’s is de pilotfase ontgroeid en een volwaardig leesbevorderingsproject voor baby’s tot 1 jaar geworden. Vanaf het begin van Kunst van Lezen stond vast dat BoekStart een project moest worden voor 0-4 jarigen. Nu na twee jaar is er behoefte aan en vraag naar het vervolg. Landelijk wordt BoekStart 1-4 geïnitieerd en Den Bosch is verzocht om in 2010 en 2011 mee te doen met de pilot. Kunst van Lezen verwacht dat aansluiting bij het plan schoolBiEBs een meerwaarde zal vormen. Doelstelling van project is om kinderen in de leeftijd van 0-4 jaar via de kinderopvang intensief met boeken en het lezen daarvan in aanraking te brengen door hen te binden aan de plaatselijke openbare bibliotheek. Als doelgroep worden aangemerkt:

Intermediairs: pedagogisch medewerkers kinderopvang, bibliotheekmedewerkers• Kinderen tot 4 jaar• Ouders en opvoeders•

In 2010 is door de bieb gewerkt aan de voorbereidingen en het ontwikkelen van kaders, uitvoering zal in 2011 plaatsvinden.

Voorschools, ondersteuning

De bieb heeft vanuit de gemeentelijke bijdragen voor VVE geld gekregen om collecties aan te schaffen voor VVE-locaties in Den Bosch. Peuterspeelzalen Zigzag, Dribbel, Robbedoes, Kleine Beer, Kinderdagverblijf Duimelot en Pas Pardoes en Kakelbont ontvingen 563 boekjes die aansluiten bij VVE thema’s.

23

Basisonderwijs, leesbevordering

Rode DraadDe Rode Draad is een goedlopend meerjarig leesprogramma waarop basisscholen in april kunnen intekenen. 336 groepen met 7630 leerlingen van 53 scholen hebben deelgenomen aan het project De Rode Draad. Dit zijn 16 groepen meer dan het voorgaande jaar.

De Rode Draad is dit schooljaar uitgebreid met vier nieuwe projecten.

‘Verhalenparel - voorlezen en vertellen’. In dit bijzondere project voor groep 3 werkt de • leerkracht gedurende een aantal weken met een speciaal voorleesritueel in de vorm van een schelp met daarin een wonderlijke verhalenparel. De verschillende kleuren van de parel verwijzen naar verhalenthema’s: water, liefde, goud en natuur.

Voor groep 4 is het aanbod dit jaar uitgebreid met ‘Juttersbuit - Kennismaken met verschil- • lende soorten boeken’. Juttersbuit laat de kinderen aan de hand van een geheimzinnige ton kennismaken met een voorleesboek, een leesboek, een informatief boek, een gedich- tenbundel en een prentenboek.

Voor groep 8 is een nieuw onderdeel ‘Boeksurvival - leeservaringen delen’. Leerlingen • maken gezamenlijk een weblog waarin ze hun ervaringen met het lezen van boeken beschrijven. Het weblog bevat een aantal onderwerpen die de leerlingen zelf kunnen invullen. Wie zijn ze? Welke survivaltips hebben ze voor het lezen van boeken? Hoe ziet de boeken top tien van de klas er uit? Wat is hun favoriete boek?

Groep 7 van BS Paus Joannes wint weddenschapKinderen van groep 7 van basisschool Paus Joannes gingen een weddenschap aan met juf Jet van Bibliotheek Helftheuvel. In zes weken tijd moesten ze 80 vragen over boeken en schrijvers oplossen. Juf Jet verheugde zich al op de taart die zij zou krijgen als hen dit niet zou lukken. Maar groep 7 ging voor de filmmiddag en werkte flink door! De kinderen wonnen de weddenschap en mochten een film gratis lenen en kregen popcorn van de bieb.

Voorlezen speciaalIn de maand maart konden kinderen in alle jeugdBiebs naar een bijzondere editie van het voorleeshalfuurtje. Op het programma stond het verhaal ‘lam-Bertje zoekt een boek’, geschreven door Ton van Asperen, voormalig educatief medewerker van de bieb. Zijn verhaal laat heel treffend zien hoe leuk én belangrijk lezen en boeken zijn. Scholen konden voor de groepen gebruik maken van een speciale powerpoint-versie van het boek.

ThemacollectiesIn alle vestigingen zijn themacollecties samengesteld en geleverd aan scholen, in totaal iets minder dan vorig jaar mede vanwege de sluitingen. Alleen in Rosmalen zijn flink wat meer collecties samengesteld.

Vestiging Collecties Materialen

Stadsbibliotheek 106 1.729

Rompert 138 2.151

Helftheuvel 111 1.523

Rosmalen 213 3.381

Biechten 24 415

Schans 82 1.551

Totaal 674 10.730

Uitleningen BBSIn afwachting van de komst van de schoolBiEBs hebben lerlingen van de BBS-en weer flink gebruik gemaakt van de collecties inde mediatheken. Zo’n 1.100 leerlingen leenden samen 25.500 materialen.

24

Basisonderwijs, Ondersteuning

KinderboekenmarktPhilip Hopman, illustrator van het speciale Kinderboekenweekprentenboek 2010, hield een aanschouwelijke lezing bij het motto ‘De Grote Teken Tentoonstelling – beeldtaal in kinderboeken’ tijdens de Kinderboekenmarkt. Jaarlijks dé gelegenheid waar leerkrachten inspiratie op kunnen doen voor de Kinderboekenweek. Vanwege de sluiting van Bibliotheek De Rompert vond de markt dit jaar plaats in Bibliotheek Rosmalen.Scholen konden vooraf intekenen op het Kinderboekenpakket. Alle Brede Scholen alsmede BS De Springplank, Sterrenbosch, Jeroen Bosch/Vlieger, Kruisstraat, ‘t Schrijverke, Meander, Merlijn, Cirkel-Noord, Madelief/Aventurijn, De Masten, Het Palet en Noorderlicht maakten hiervan gebruik, evenals De Bron, Caleidoscoop, Matrix, Het Overpad, ’t Ven en De Ontdekking die ze voor eigen rekening aanschaften. Ook werden weer de Tien Gouden Tips verspreid. In september organiseerde het SM’s (Stedelijk Museum ’s-Hertogenbosch) een inspiratie-atelier voor leerkrachten van groep 1 t/m 8 ter voorbereiding op de Kinderboekenweek. Leerkrachten konden in de workshop ontdekken hoe ze in hun groep bijzondere tekeningen bij de verhalen konden laten ontstaan met behulp van eenvoudige materialen.

De Nieuwe SchoolstrijdLeerkrachten worden in de Nieuwe Schoolstrijd uitgedaagd om voor te lezen uit kinder- en jeugdboeken die horen bij de cultuurhistorische canon van Nederland. Door deel te nemen aan deze wedstrijd laten zij kinderen op een speelse manier kennis maken met mooie literaire boeken en met onze geschiedenis. De wedstrijd is een project van Stichting Lezen en de Vereniging van Openbare Bibliotheken in samenwerking met Stichting entoen.nu. Bibliotheek ’s-Hertogenbosch organiseerde samen met Cubiss de regionale ronde in Perron 3die werd gewonnen door leerkracht Willemijn Sas van BS De Duizendpoot. De landelijke finale vond plaats in Alphen a/d Rijn met medewerking van Minister Plasterk.

Digitale nieuwsbrief Lezen is Leuk! Lezen is leuk! Om lezen ook leuk te maken voor alle leerlingen ontvingen leerkrachten met de nieuwsbrief regelmatig leuke en actuele tips. Dit jaar zijn er weer zes digitale edities verstuurd naar ruim 300 leerkrachten.

25

CollectiebeheerNaast de implementatie van school- en buurtBiEBs verzorgde Bibliotheek Den Bosch ook dit jaar weer de collectievorming voor 15 basisscholen, waaronder alle Brede Bossche Scholen- en twee scholen voor voortgezet onderwijs in ’s-Hertogenbosch.

Lokaal en regionaal overlegBibliotheek ’s-Hertogenbosch is actieve partner binnen het Beraad van Beroepskrachten van alle Brede Bossche Scholen. Daarnaast neemt de bieb deel aan het provinciaal vakberaad voor domeinspecialisten jeugd van alle Brabantse basisbibliotheken.

Taalbeleidsadviesgroep De bieb neemt actief deel aan het overleg van de Taalambassadeurs. In dit overleg zitten vertegenwoordigers die betrokken zijn bij de doelgroep 0-24 jaar en zich sterk maken voor kwalitatief goed (taal)onderwijs. In 2010 is begonnen met de voorbereidingen van de volgende conferentie in 2011. In november heeft de bieb een toelichting gegeven op de plannen voor de Schoolbieb en de pilot Leesbevorderingsnetwerken.

Voortgezet onderwijs

UitlokdagTijdens de jaarlijkse Uitlok-dag in september verzorgde dichter Jaap Robben een voordracht over Poëzie voor vier groepen middelbare scholieren. De Uitlok-dag is een jaarlijks terugkerende activiteit waarbij leerlingen uit de vierde klas van het middelbaar onderwijs culturele instellingen in Den Bosch bezoeken, waaronder de bibliotheek.

Dag van Respect In oktober diende de bibliotheek als podium voor een activiteit in het kader van de Dag van Respect. Dieuwertje Blok en Rabbijn Soetendorp gingen met scholieren in gesprek over deze dag en wat respect inhoudt. Hieraan gekoppeld vond een schrijfworkshop plaats in Hotel Central.

26

Volwasseneneducatie

Wijkplein en Centrum voor Jeugd & GezinIn Bibliotheek Helftheuvel zijn in februari het eerste Wijkplein en het tweede Centrum voor Jeugd & Gezin op wijkniveau geopend door wethouders Jetty Eugster( Participatie en Zorg) en Bart Eigeman (Jeugd en Onderwijs). In het Wijkplein kan iedereen terecht met WMO vragen (over wonen, welzijn, zorg en inkomensondersteuning). Verschillende instanties hebben spreekuur in het Wijkplein, zoals de WMO-consulent, Bureau Sociaal Raadslieden, woningcorporaties en welzijnsonderneming Divers. Het Centrum voor Jeugd & Gezin (CJG) verstrekt informatie en advies aan ouders/opvoeders en beroepskrachten over opvoeden en opgroeien. Ook jongeren kunnen hier terecht voor vragen over bijvoorbeeld drugs, alcohol, zakgeld, thuissituaties en meer.

Luisteren in je leunstoel Initiatiefnemer van dit kleinschalige voorleesproject aan ouderen in zorginstellingen is Reinier van Arkel die voor de uitvoering samenwerking met de bibliotheek heeft gezocht. In 2010 is deze samenwerking ook vastgelegd in een overeenkomst. RvA en de bieb hebben gezamenlijk gesprekken gevoerd met een aantal zorginstellingen om het project toe te lichten en draagvlak te creëren. Vier zorginstellingen in Den Bosch reageerden enthousiast en hebben aangegeven met het project te willen starten, dat is één meer dan verwacht. Eén zorginstellingen kon eigen vrijwilligers inschakelen. Voor andere locaties heeft de bibliotheek een oproep gedaan onder mensen die al betrokken zijn bij de bieb aan huis-service. Dat leverde voldoende enthousiaste reacties op om eind 2010 op drie locaties van start te kunnen gaan. De vrijwilligers krijgen vanuit de bibliotheek ondersteuning in de vorm van een literatuuroverzicht van geschikte boeken, tips voor het voorlezen en een gratis lidmaatschap van de bibliotheek. Het RvA organiseert in januari 2011 een workshop voorlezen voor vrijwilligers en activiteitenbegeleiders.

LeeskringenSenia Literair richt in heel Nederland leeskringen voor senioren op. Met medewerking van de bieb is een informatiebijeenkomst georganiseerd in de stadsBiEB Centrum. Ter plekke zijn hieruit twee nieuwe leesgroepen gevormd. Zij maken ook gebruik van de collectie van de bibliotheek.

ThemakoffersBijzonder zijn de themakoffers die sinds dit jaar worden uitgeleend. Ze zijn speciaal ontwikkeld voor licht dementerende ouderen en kunnen door activiteitenbegeleiders gebruikt worden in de groep. Rond een serie herkenbare thema’s bevat elke koffer zorgvuldig geselecteerde of speciaal vervaardigde boeken (verhalen, informatief, poëzie), beeldmateriaal (vertelplaten/posters), audiovisuele media (dvd, cd, cd-rom), voorwerpen en sensorisch materiaal en spelmateriaal. Er zit een handleiding bij met een beschrijving, de doelstelling, suggesties en tips voor uitbreidingen om te werken met de inhoud van de kist. De koffers zijn ontwikkeld met behulp van provinciale financiering en ter beschikking gesteld aan bibliotheken. In het voorjaar zijn de koffers gepresenteerd aan activiteitenbegeleiders en het ouderen-werk en aan medewerkers van de bibliotheek. Sindsdien worden ze graag geleend door zorginstellingen.

27

Collectie en digitale bibliotheek

(her)ontdek de BiebMet deze slogan voerden alle Brabantse bibliotheken in 2010 gezamenlijk campagne om het groeiende producten- en dienstenaanbod van de bibliotheek onder de aandacht te brengen en het imago van de bieb te versterken. Werd in het najaar van 2009 nog een algemene boodschap verkondigd (‘de bieb is meer dan boeken’), 2010 stond in het teken van de bewijslast. In de zomermaanden werd aan de hand van diverse thema’s de veelzijdigheid van de collectie onder de aandacht gebracht en werden er kraskaarten uitgedeeld in het centrum van ’s-Hertogenbosch en Rosmalen. In het najaar is aandacht geschonken aan alle mogelijkheden die de biebpas leden biedt, zoals aantrekkelijke kortingen op musea, recreatieve en culturele activiteiten. De campagnemiddelen bestonden uit banners op veelbekeken websites, radio- en tv-commercials op Omroep Brabant, een aparte campagne-website (www.denieuwebieb.nl), stationabri’s, posters en ‘wobblers’ (tekstballonnen) die door bibliotheken naar eigen inzicht ingezet konden worden om de doelstellingen van de campagne te verwezenlijken.

‘Mijn bibliotheek’ in de schijnwerpers

December 2010 klonk het startschot van de campagne om de uitgebreide mogelijkheden van de online service ‘Mijn Bibliotheek’ opnieuw onder de aandacht te brengen van onze leden. Mijn Bibliotheek is een gemaksservice waarmee leden snel en eenvoudig boeken kunnen verlengen of reserveren, hun saldo opwaarderen, de persoonlijke leenhistorie bekijken of andere biebzaken regelen op het moment dat het hen uitkomt. In stadsBiEB Centrum en stadsBiEB Rosmalen werd een speciale campagne-pc ingericht waar geïnteresseerden onder begeleiding kennis konden maken met Mijn Bibliotheek. Wie uitgebreid voorgelicht wilde worden kon deelnemen aan een gratis cursus van een mediacoach.

Online krantenkiosk Pressdisplay

Vanaf 1 juli kunnen bezoekers van beide stadsBiEBs gebruik maken van PressDisplay. Deze online krantenkiosk geeft gratis toegang tot meer dan 1000 kranten uit 82 verschillende landen, van Azerbeidzjan tot Zimbabwe. Fulltext in de originele opmaak, actueel én met een archief tot 90 dagen. Digitale tools maken het lezen van veel buitenlandse kranten nog makkelijker. Geselecteerde berichten kunnen worden gedeeld via sociale netwerken als Twitter en Facebook. Ook uitprinten, beluisteren of van commentaar voorzien is mogelijk.

28

Bieb doneert boeken en inventaris aan collega’s in Suriname

De openbare bibliotheek in Paramaribo ontving dit jaar een donatie van ruim 10.000 boeken van Bibliotheek ’s-Hertogenbosch. De boeken waren afkomstig uit de gesloten vestigingen De Biechten en De Schans. Naast de boeken werd ook de complete inventaris (kasten, balie, boekenkarren etc.) van Bibliotheek De Schans naar Suriname verscheept. De directrice van de bibliotheek in Paramaribo, Elvira Sandie, was erg blij met de gift. Met de materialen uit ’s -Hertogenbosch wil Sandie ook kleine bibliotheekvestigingen in het binnenland opzetten.

Gastlenen

In 2010 is het fenomeen ‘gastlenen’ geïntroduceerd. Bibliotheekleden in de regio Arnhem-Nijmegen, het rivierengebied en in Oost-Brabant kunnen gebruik maken van deze service. Met gastlenen is het mogelijk om materialen te lenen en terug te brengen bij alle aange-sloten bibliotheken in dit gebied. Hierdoor zijn mensen zijn niet langer gebonden aan de collectie of openingstijden van de eigen bibliotheek. De tarieven en de voorwaarden voor gastlenen zijn gelijk aan die van de gastbibliotheek. Bij Bibliotheek ’s-Hertogenbosch gelden voor gastlenen de tarieven van de budgetpas.

Aanvragen

De landelijk aanvraagservice van openbare bibliotheken ‘zoek&boek’ is veranderd in ‘Aanvragen’. Deze service biedt meer mogelijkheden. Via ‘Aanvragen’ kunnen biebleden naast boeken, muziekcd’s /-dvd’s en bladmuziek bijvoorbeeld ook bluray’s, Daisy-roms, cd-roms, luisterboeken of zelfs games aanvragen.

Website en social media

Bieb websiteDe bibliotheekwebsite is niet meer weg te denken uit de bibliotheekcommunicatie. De Verandervisie en het implementatieplan zijn via de website beschikbaar voor bibliotheek-leden en andere belangstellenden. Ook voor de schoolBiEB is een menu-item ingericht. Inmiddels is de actualiteit hiervan overgenomen door de aparte website ‘bieb in beweging’ waar vanaf de homepage naar toe wordt verwezen. Bezoekers van de website kunnen de bieb ook volgen via twitter. De website fungeert ook als portal naar digitale diensten van de bibliotheek die klanten 24 uur per dag toegang geven tot de bieb, zoals de catalogus en Mijn bibliotheek. De inspiratiebronnen bieden een toegevoegde waarde met selecties uit de collectie rond actuele thema’s uit het biebprogramma.

Het aantal bezoekers en de tijd op de website is opnieuw gestegen in vergelijking met vorig jaar. Ongeveer de helft van de bezoekers weet de website direct te vinden, de anderen komen via zoekmachines of links vanaf andere websites. Veel bezoekers gaan vanaf de homepage direct door naar de catalogus. Veruit de best bezochte pagina blijft die van de Openingstijden, dit jaar gevolgd door Mijn bibliotheek en Tarieven. Best gelezen nieuws-berichten uit 2010 zijn ‘Hoe denken de lokale politieke partijen over cultuur?’ voorafgaand aan de lokale verkiezingen, de aankondiging van de Cursus Levensverhalen schrijven en de actuele dvd-tip ‘The Hurt locker’.

Om klanten op de hoogte te houden van de ontwikkelingen rond e-books is hiervoor een speciale pagina in het menu ingericht. De bieb leent geen e-books uit, maar biedt wel een overzicht van mogelijkheden om boeken legaal gratis te downloaden.

De rubriek ‘getipt voor u’ is de opvolger van de veelgelezen rubriek ‘Wat lever je weer in?’ waarin biebleden aan het woord kwamen. In de nieuwe inspirerende rubriek geven bieb-medewerkers de klanten tips voor boeken, films of cd’s die zij persoonlijk de moeite waard

29

vinden. Hierbij staat nadrukkelijk niet de actualiteit of publiciteitswaarde centraal, maar de eigen keuze die ook kort wordt toegelicht. Dat maakt de rubriek tot een boeiend en gevarieerd geheel die zowel leden als medewerkers een leuke inkijk bieden in de keuken van de bieb. In december zijn de eerste tips geplaatst, begin volgend jaar start de promotie onder het publiek.

De webredacteur heeft dit jaar een leergang Webredaceur gevolgd. Onderwerpen die aan de orde kwamen waren o.a. schrijven voor het web, samenwerking en taakverdeling binnen de webredactie, usabiblity en social media. Kennis uit deze cursus is gedeeld met de leden van het redactieteam.

TwitterHet twitter-account @BiebDenBosch is actief sinds medio november 2010. In december is er een groep samengesteld van medewerkers die via dit account twitteren over biebactivitei-ten en actualiteiten, collectietips, bieb in beweging, vacatures en voordeel met je biebpas acties. De aandachtsgebieden zijn onder de teamleden verdeeld op basis van expertise.

Website ‘bieb in beweging’Om mensen op de hoogte te houden van actuele ontwikkelingen rond het verandertraject van de bibliotheek is in 2010 een speciale website ‘bieb in beweging’ ingericht. Deze informatieve en interactieve website is gericht op verschillende doelgroepen: leden & bezoekers, ouders & leerkrachten, jongeren, kinderen en pers. Voor elke doelgroep is een eigen deel van de website ingericht met informatie die speciaal voor hen van belang is. Op diverse manieren kunnen ze hun mening of ideeën kenbaar maken. Best bezochte pagina in 2010 was de Planning van school-en buurtbiebs in het algemene deel.

30

Marketing

Begin 2010 is het strategisch marketingplan voor 2010-2014 afgerond. In dit plan staan de hoofdlijnen voor het marketingbeleid van de organisatie met doelgroepen, doelstellingen en budget beschreven en een uitgewerkt activiteitenplan voor de komende jaren.

Onderzoeken en analyses

Mystery Guest onderzoekSamen met vijf andere Brabantse bibliotheken heeft Den Bosch een zogeheten Mystery Guest onderzoek laten uitvoeren. In de bibliotheeksector geeft een dergelijk onderzoek extra ondersteuning bij klantgericht werken. Omdat in Mystery Guest onderzoek de directe klantbeleving wordt teruggekoppeld levert het veel concrete informatie over wat goed gaat of wat voor verbetering vatbaar is, over ‘hoe’ dat kan worden verbeterd, adviezen om zaken anders te communiceren, of juist om zaken die heel goed gaan vast te houden. Het onderzoek is uitgevoerd in stadsbibliotheken Centrum en Rosmalen. In beide biblio-theken zijn in een aantal sessies klanten geïnterviewd rond acht belangrijke onderwerpen: Welkom gevoel/warmte & vriendelijkheid; Pro actieve houding; Professionaliteit; Gelijke behandeling; Veiligheid; Collegialiteit; Duidelijkheid; Sfeer. Het onderzoek heeft veel praktische tips opgeleverd die de bieb kan inzetten om de klantgerichtheidsgedachte op de agenda te houden of om op onderdelen daadwerkelijke verbeteringen te bereiken.

KlantonderzoekenVia de digitale enquêtetool van Cubiss zijn twee vragenlijsten uitgezet onder bibliotheek-leden, over de programmering en over de collectie bladmuziek. Op de laatste vragenlijst was de respons naar verwachting laag. De resultaten zijn geanalyseerd en besproken met de programmamanagers.

Begin november is de bibliotheek gestart met een digitaal klantenpanel. Bijna 800 leden hebben zich hiervoor aangemeld. De eerste vragenlijst ging over gemaksdiensten en loyaliteit, daar is inmiddels een onderzoeksrapport van beschikbaar.

Analyses van producten en diensten

Probeer de bieb: In april was het twee jaar geleden dat deze dienst is geïntroduceerd, tot • en met april 2010 hadden 954 mensen er gebruik van gemaakt. In heel 2010 hebben in totaal 554 mensen gebruik gemaakt van Probeer de Bieb. Dat is iets minder dan in 2009, toen waren in totaal 580 gebruikers.

Resultaten stadsBiEB Rosmalen: Uit analyse bleek dat het totale aantal uitleningen in deze • vestiging één jaar na opening met 23% is gestegen (van 322.356 naar 396.910).

31

Vakantiepakket: Klanten hebben 328 vakantiepakketten aangevraagd (235 volwassenen, • 93 jeugd). Dat is een daling van 8% ten opzichte van het vorige jaar. Meer dan de helft van de aanvragen (65%) verliep via internet. Ongeveer 15% van de leden koos dit jaar voor een verrassingspakket.

Tel: Dit jaar is gestopt met het vragenregistratiesysteem TEL omdat het geen nieuwe infor- • matie meer opleverde.

Nieuwsbrief: bijna 14.000 leden en niet-leden ontvingen 14 digitale nieuwsbrieven van de • bibliotheek en 2 edities van de nieuwe nieuwsbrief ‘bieb in beweging’. Vanwege de actua- liteit is besloten om vanaf half december de reguliere nieuwsbrief iedere 14 dagen te versturen in plaats van maandelijks.

Analyse uitleencijfers in het kader van de VerandervisieMaandelijks is verslag gedaan aan het MT over de ontwikkelingen in de uitleencijfers. Na de sluiting van De Biechten, De Schans en De Rompert is het van belang het effect hiervan op het gehele bibliotheekgebruik te monitoren. Er is onderzocht in hoeverre de uitleningen op andere vestigingen gestegen dan wel gedaald zijn. Deze cijfers zijn ook vergeleken met de uitleningen in dezelfde maanden van het jaar ervoor. Ook is gekeken wat de invloed is van de uitleningen op de schoolBiEB op het totaal. Uiteraard is vlak na de sluitingen een terugval in het aantal uitleningen te zien, met name onder volwassenen. Volwassen bibliotheekgebruikers uit Den Bosch noord zijn vooral meer gebruik gaan maken van Bibliotheek Rosmalen terwijl jeugdleden in beide stadsbibliotheken meer lenen dan voorheen. Onder de jeugd lijkt het nieuwe beleid resultaat te hebben. Samen met het grote aantal uitleningen dat de jeugd doet op de schoolBiEBs is er in de tweede helft van 2010 sprake van een stijging van 7% ten opzichte van dezelfde periode in het jaar ervoor.

Maand 2009 2010 Verschil

Juli 29.647 26.787 - 10%

Augustus 18.401 19.053 4%

September 26.444 25.343 - 4%

Oktober 30.909 32.983 7%

November 26.324 31.220 19%

December 22.087 28.817 30%

Totaal 153.812 164.204 7%

Aantal jeugd-uitleningen juli t/m december, incl. schoolBiEBs

Gratis reserveren

Om de collectie goed toegankelijk te houden voor alle biebgebruikers en een alternatief te bieden na sluiting van de drie vestigingen is het reserveren van materialen met ingang van november gratis geworden. Hier is direct goed gebruik van gemaakt. Door deze maatregel steeg het aantal reserveringen in november met 32% ten opzichte van de maand ervoor, deze stijging vlakte in december weer wat af.

Ledenwerfacties

Belactie afhakersIn februari is een opnieuw telemarketing-actie onder de zogeheten ‘afhakers’ uitgevoerd. Leden die hun abonnement voor dit jaar niet verlengd hadden, zijn telefonisch benaderd met een aanbod (korting en boekenbon) om lid te blijven. 331 leden gingen hierop in.

Blik op RosmalenIn september is weer bibliotheekinformatie toegevoegd aan het welkomstpakket voor nieuwe inwoners van de Groote Wielen met als doel de Bieb te promoten en nieuwe leden te werven. In 2010 was 5,5% van de Probeer de Bieb gebruikers afkomstig uit de Groote Wielen.

32

Organisatie

Verandervisie: herplaatsingtraject

Onder medewerkers uit de publieksdiensten is een belangstellingsregistratie uitgevoerd. Alle medewerkers hebben hiertoe een uitnodiging gekregen, ongeacht de aard van hun dienstverband, leeftijd of arbeidsomvang. Ruim 35 medewerkers maakten hiervan gebruik Onderwerpen die tijdens het interview aan bod kwamen waren de verandervisie, (ver- trouwen in) de reorganisatieplannen, wie de mens is achter de medewerker, op welke functies richt zich de belangstelling, welke talenten moeten nog ontwikkeld worden en met welke middelen en tot slot welke kansen liggen er voor de bieb op de korte en lange termijn. De gesprekken duurden één tot anderhalf uur en zijn schriftelijk vastgelegd. Op basis van deze gesprekken en de aanwezige vacatures bracht de herplaatsingscommissie, bestaande uit Elly van Hoof en Kees Jozephs, advies uit aan de directie. Voor dit doel werd ook gebruik gemaakt van de reserve vacature-uren. Resultaat van het traject is dat alle medewerkers konden worden herplaatst. Geen enkele medewerker maakte gebruik van de bezwarenregeling. Zowel de herplaatsings- als de bezwarencommissie zijn na afronding opgeheven.

Algemene personeelsvergadering

Op 1 mei 2010 was de reorganisatie een feit. In een aantal personeelsvergaderingen werden de stappen binnen de reorganisatie aan de medewerkers uiteengezet. Op de agenda stonden de wijziging in de organisatiestructuur, boventalligverklaring van de functies en de herplaatsingsprocedure. De laatste personeelsvergadering was gewijd aan de bezuinigingen.

CAO Openbare Bibliotheken

Pas aan het einde van het verslagjaar slaagden de werknemers- en werkgeversorganisaties erin een CAO akkoord te bereiken voor de periode 1 januari 2010 – 31 december 2010. Belangrijkste wijzigingen zijn: het vervallen van de toekenning van extra verlofuren bij niet-verzuim; verplichte invoering werktijdenregeling; vervallen van de maximumgrens reiskosten woon-werkverkeer; afkopen bovenwettelijke vakantiedagen; verruiming arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd tot een gezamenlijke maximale duur van 4 jaar.

Personeel

Op 31 december 2010 had de organisatie 67 medewerkers in dienst, waarvan er acht in fulltime dienstverband werken (36 uur per week). Twee medewerkers zijn extern en één medewerker intern gedetacheerd. De verhouding man/vrouw is 10 tegen 57.

LeeftijdsopbouwDe gemiddelde leeftijd is 48 jaar en tweederde van het personeelsbestand is 45 jaar of ouder. Werving van jongere medewerkers blijft een moeizame ontwikkeling. Dit is voor-namelijk te wijten aan de beperkte contractomvang met een beperkt salaris waardoor het voor jongeren moeilijk wordt om in hun eigen onderhoud te voorzien. Eenzelfde tendens is ook te zien bij de vakopleidingen waar de instroom laag is. Een zorgwekkende situatie die gevolgen kan hebben voor de continuering van het werk als over enkele jaren de hoog opgeleide bibliothecarissen met pensioen gaan en er geen competente krachten klaar staan om hun werk over te nemen.

In-, uit- en doorstroomIn de periode 2010 – 2014 vindt niet alleen de implementatie van de verandervisie plaats maar wordt ook de nieuwbouw van de Stadsbibliotheek gerealiseerd. Een dubbele opgave wat noodzaakte tot uitbreiding in de bezetting van de staf, verschuiving van functies en wijziging in taken. De grootste aandacht in 2010 ging uit naar de werving voor functies

33

binnen het Project 0-13. In 2010 werd extern geworven voor de functie van Manager 0-13 om de formule schoolBiEBs en buurtBiEBs te verwezenlijken en vervolgens voor een Adjunct-directeur om zowel het Project 0-13 als de Uitvoeringsorganisatie aan te sturen. Als gevolg van het sluiten van de vestigingen De Schans, De Biechten en De Rompert werd een van de vestiginsmanagers gevraagd om naast zijn leidinggevende functie voor bibliotheek Rosmalen de operationele kant van het Project 0-13 op zich te nemen. De Vestigingsmanager biblio-theken verruilde deze functie voor die van Manager Lezen en stuurt in die hoedanigheid de publieksdiensten in de Stadsbibliotheek en Helftheuvel aan.

In dienst: In 2010 kwamen 9 medewerkers in dienst in de functies Manager 0-13, Adjunct-directeur, Leesconsulent, Informatiedienstverlener en Opruimkracht.

Doorstroom:Vier medewerkers stroomden intern door naar het Project 0-13 in respectievelijk de functies Projectmedewerker 0-13, Leesconsulent (2x) en Collectioneur schoolBiEBs. De coördinator Jeugdbibliotheekwerk is toegevoegd aan het Projectteam voor de inhoudelijke dooront-wikkeling. Twee jeugdbibliothecarissen verzorgden het collectioneren voor de te openen schoolBiEBs en buurtBiEB vóór de zomervakantie.

UitstroomIn 2010 stroomden 9 medewerkers uit. Eén medewerker maakte gedeeltelijk gebruik van de prépensioenregeling. Binnen de komende vijf jaar zullen zes medewerkers uitstromen wegens het bereiken van hun pensioengerechtigde leeftijd. Zij werken in de publieks-diensten en in de backoffice

VerzuimHet verzuimpercentage bedroeg in 2010 5,31 %. Dat is een lichte stijging ten opzichte van 2009 (5,12%). Een aantal langdurige ziektegevallen bereikte in de loop van 2010 het tweede ziektejaar wat het einde van de arbeidsrelatie tot gevolg had. Het kortdurend verzuim bedroeg 1,55% wat ten opzichte van 2009 weer een daling is van 0,15%.

Stages

Vijf stagiairs vonden een stageplaats bij Team Onderzoek & Ontwikkeling, P&O, AFB, Secretariaat en de publieksdiensten.

Deskundigheidsbevordering en scholing

Diverse medewerkers namen deel aan de volgende cursussen, trainingen en bijscholingen:

Marketing update voor bibliotheken• Het leven begint bij 50• Schatgraven naar je talent• Makkelijk Lezen Plein• Informatiemedewerker• Bibliotheekwerk in het primair onderwijs• Digitale communicatie• Webredacteur• Train de trainer Open Boek• Trends & Innovatie• Interne scholing: Bicatwise• Lezen aan de basis• Leesbevordering voor 4-12 jarigen• MS Project 2007• Persoonlijke kracht en uitstraling• Omgaan met media• BHV; betreffende medewerkers (aantal verschilt jaarlijks) •

34

Organisatie en ondernemingsraad (OR)

In 2010 hebben vijf overlegvergaderingen met de OR plaatsgevonden. Voornaamste onderwerpen waren de nieuwe organisatiestructuur, het Sociaal Plan en het Personeelsplan waarover de OR positief advies uitbracht.

Arbeidsomstandigheden

Ondanks het feit dat na metingen bleek dat het geluidsniveau van de innameband in de • inname-afdeling van de Stadsbibliotheek op een acceptabel niveau zat, is besloten toch geluidsreducerende maatregelen te nemen.

Voor een medewerker met rugklachten werd een speciale bureaustoel aangeschaft.•

Regeling meerkeuzesysteem arbeidsvoorwaarden

In het verslagjaar maakten medewerkers gebruik van de volgende regelingen:

Fietsenplan: 14 medewerkers• Vakbondscontributie: 10 medewerkers• Spaarloonregeling: 37 medewerkers• Levensloopregeling: 1 medewerker•

Alle medewerkers ruilden niet-genoten reiskosten woon-werkverkeer en bovenwettelijke betaling dienstreisvergoeding uit tegen vakantiegeld en eindejaarsuitkering

Jubilea

Voor vier jubilarissen (25 resp. 40 jaar) werd een gezamenlijk middag- en avondprogramma georganiseerd waarvoor alle medewerkers waren uitgenodigd.

35

Bijlagen 36