jaarverslag 2009

DA

MIA

AN

AC

TIE

Jaarverslag 2009

jaarverslag2009_cover_nl.indd 2 10/06/10 17:17

*jaarverslag2009_binnen_nl.indd 2 10/06/10 17:11

| 3Damiaanactie, een vereniging met vele gezichten. 2009 zal, zeker in België, voor altijd het jaar blijven waarin Damiaan uiteindelijk heilig werd verklaard.

Voor de overgrote meerderheid van de bevolking was dit al lang een verworvenheid maar het was toch wachten tot 11 oktober 2009 vooraleer paus Benedictus XVI de heiligverklaring officieel heeft afgekondigd tijdens een grootse viering in Rome.

We kunnen met z’n allen bijzonder trots zijn maar tegelijkertijd voelen we ook de dwingende oproep die van deze uitzonderlijke persoon uitgaat. Zijn voorbeeld blijft indruk maken. Zijn voorbeeld is bovendien zo dichtbij en zo herkenbaar dat ook vele jongeren met bewondering opkijken naar deze missionaris uit de 19de eeuw. In onze huidige en snel evoluerende samenleving is dit geen vanzelfsprekendheid.

Ook voor Damiaanactie is en blijft Damiaan een uniek ankerpunt waarrond we, sinds de oprichting van de vereniging in 1964, vele mensen samenbrengen met een bijzonder doel.

Met de evolutie, zeker op het vlak van de leprabestrijding, wordt dit doel heden ten dage als volgt geformuleerd: ‘De vereniging heeft tot doel, in navolging van pater Damiaan en zich spiegelend aan zijn levenswerk, enerzijds bij te dragen tot de strijd tegen de melaatsheid en andere medisch-sociale problemen in de wereld en anderzijds het ontwikkelen van allerhande acties tot voorlichting en bewustmaking van de Belgische bevolking’.

Vanuit zijn christelijk geloof heeft Damiaan bakens verzet. Tegen de gangbare normen in heeft hij het radicaal opgenomen voor hulpeloze en zieke mensen waar niemand nog naar omkeek. Met grote verbetenheid wil onze vereniging daarom mensen inspireren om die zorg voor zieke en hulpeloze mensen ook vandaag op te nemen. Daar de strijd tegen ziektes geen grenzen kent, heeft ook de vereniging vanaf het begin alle mogelijke grenzen en barrières willen verwijderen en wil ze alle mensen samenbrengen die zich in deze doelstelling kunnen vinden.

Zeker in de projectlanden wordt er samengewerkt met mensen van allerlei gezindheden en het zal misschien verwondering opwekken dat het voorbeeld van pater Damiaan vrijwel overal respect afdwingt. Mahatma Gandhi verwoordde het reeds in 1945 als volgt: ‘De wereld van politiek en journalistiek kent maar weinig helden die te vergelijken zijn met pater Damiaan van Molokai. Het loont de moeite om uit te kijken naar de bron waaruit de inspiratie komt voor zoveel heldhaftigheid’.

Ook in eigen land merken we dat vele mensen zicht betrokken voelen bij die blijvende inzet voor hulpeloze en zieke mensen. Dat het voorbeeld van Damiaan daarbij vaak de doorslag geeft, mogen we bijna dagelijks ervaren in onze contacten met de steunverleners en de vele vrijwillige medewerkers. Steunverleners en medewerkers die uiteindelijk de kracht van de vereniging bepalen.

Kortom, Damiaan staat er nog steeds! Als Damiaanactie zijn we trots dat we zijn naam in onze verenigingsnaam hebben opgenomen. Als vereniging voelen we, meer en meer, die dwingende druk om met nog meer engagement ons deemoedig in de voetsporen van die illustere voorganger te begeven.

Dit engagement heeft door het jaar 2009 heen tot mooie resultaten geleid, zowel in eigen land, als in de projectlanden. Duizenden mensen zijn er actief bij betrokken geweest en hebben de vereniging, ergens ter wereld, een concreet gezicht gegeven. Duizenden zieken werden geholpen.

Een bloemlezing uit dit grote aanbod aan activiteiten vindt u summier terug in dit jaarverslag 2009.

Wij wensen u veel leesgenot maar we willen u ook zeer hartelijk en oprecht danken voor uw betrokkenheid bij onze vereniging.

Rigo Peeters Paul JolieSecretaris-generaal Voorzitter


4 | Jaarverslag 2009

Korte voorstellingDamiaanactie is een Belgische, pluralistische en apolitieke ngo. Opgericht in 1964, in aansluiting op de 'Werelddag voor de Melaatsen' van Raoul Follereau (de advocaat van de melaatsen). De vereniging vindt haar inspiratie ook bij twee andere figuren: dokter Frans Hemerijckx (de dokter van de melaatsen, die het project 'klinieken onder de bomen' heeft opgestart) en uiteraard ook Damiaan (de apostel van de melaatsen), die op 11 oktober 2009 heilig werd verklaard.

Drie hoofdopdrachtenDamiaanactie heeft drie hoofdopdrachten: de armoedeziektes in de projectlanden bestrijden, de

Belgische bevolking bewust maken van de problemen die deze ziektes veroorzaken, en een vrijwilligersnetwerk in België uitbouwen.

Drie ziektesOok al werd Damiaanactie opgericht om lepra te bestrijden, toch werd er al snel de beslissing geno-

men om ook de strijd tegen tuberculose aan te gaan. Vandaag staat tbc-bestrijding op de eer-ste plaats (dat blijkt ook uit de cijfers), maar onze vereniging zal nooit de strijd tegen lepra op-geven. Daarnaast bestrijdt Damiaanactie ook een derde ziekte, leishmaniasis, in Nicaragua, en sinds 2010 ook in Guatemala.

Lokaal personeelEind 2009 was Damiaanactie actief in 15 landen in Afrika, Azië en Latijns-Amerika. Vier belangrijke

elementen bepalen de werking: Damiaanactie werkt steeds samen met de lokale overheid. Deze samenwerking loopt steeds op lange termijn. De werking wordt afgestemd op de samenwer-king met partners zoals de Wereldgezondheidsorganisatie, ILEP (de internationale federatie van verenigingen ter bestrijding van lepra), of de Internationale Unie ter Bestrijding van Tuberculose en Respiratoire Ziektes. En ten slotte werkt Damiaanactie bijna uitsluitend met lokaal personeel.

BasisprojectenDamiaanactie werkt voornamelijk via de nationale lepra- en/of tuberculoseprogramma's... die ze trou-

wens soms hielp mee opstarten. Maar aangezien de nationale programma's niet aan alle af-zonderlijke behoeftes van de patiënten of ex-patiënten kunnen voldoen, heeft Damiaanactie, sinds 2007, beslist om ook basisprojecten te lanceren. Deze kleinschalige projecten zijn be-doeld voor een beperkt aantal personen. Het zijn eerder socio-economische projecten, maar het kunnen ook medische projecten zijn. Ze bestaan naast de nationale programma's, die nog steeds de beste garantie geven dat zo veel mogelijk mensen een beroep kunnen doen op de ge-zondheidszorg in hun eigen land... wat nog steeds het voornaamste doel van Damiaanactie in haar projectlanden is.

Twee pijlers in BelgiëDamiaanactie zou niet kunnen bestaan zonder haar twee belangrijke pijlers: haar enthousiaste vrij-

willigers en haar trouwe schenkers, die elk jaar opnieuw voor meer dan de helft van de nodi-ge middelen zorgen. Hierdoor kan Damiaanactie autonoom blijven werken, wat er ook gebeurt.


| 5

345.257 opgespoorde en behan-delde patiënten in 2009

L e p r a t U B e r c U L o s e

LandBevolking

projectgebiedAantal zieken Land

Bevolking projectgebied

Aantal zieken

Bangladesh 34.788.573 1.043 Bangladesh 28.125.677 24.453Brazilië 2.455.903 296 Brazilië 11.474.521 3.619

Burundi 8.387.408 343 Burundi 8.387.408 7.323China 50.728.502 100 China 78.536.759 80.487

Comoren 669.327 318 Comoren 669.327 119 Congo 41.682.963 4.146 Congo 41.682.963 65.412

India 87.855.353 18.122 Guatemala 2.787.887 474Mozambique 3.357.005 175 Guinee 3.188.474 5.245

Nigeria 9.223.535 56 India 111.039.630 99.502Rwanda 9.057.170 27 Laos 5.992.340 3 930

Mozambique 3.357.005 7.227Nicaragua 5.500.000 2.252

Niger 2.430.102 1.433Nigeria 9.223.535 7.395

Rwanda 9.057.170 7.644TOTAAL 248.205.739 24.626 TOTAAL 321.452.798 316.515

N.B.: Nicaragua: er werden tevens 4.116 gevallen van leishmaniasis ontdekt in 2009.Totale bevolking die bereikt werd: 378.844.196

Tuberculose

Evolutie van aantal zieken

Lepra50.000

100.000

150.000

200.000

250.000

300.000

350.000

400.000

Tuberculose

Lepra50.000

100.000

150.000

200.000

250.000

300.000

91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09



Balans

a c t i v a 2 0 0 9 2 0 0 8Vaste activa 506.430 € 622.216 €Immateriële vaste activa 31.284 € 58.292 €Materiële vaste activa 471.397 € 560.192 €Financiële vaste activa 3.749 € 3.732 €Vlottende activa 20.903.135 € 25.741.330 €Vorderingen op meer dan 1 jaar 500.530 € 6.438.571 €Voorraden 671.552 € 729.814 €Vorderingen op minder dan 1 jaar 6.606.355 € 7.098.272 €Geldbeleggingen 10.819.196 € 10.029.456 €Liquide middelen 1.769.995 € 930.848 €Overlopende rekeningen 535.507 € 514.369 €

t o t a a L d e r a c t i v a 21.409.565€ 26.363. 546€

p a s s i v a 2 0 0 9 2 0 0 8Eigen vermogen 16.108.436 € 16.646.218 €Fondsen van de vereniging 61.974 € 61.974 €Permanente fi nanciëring 5.429.546 € 5.429.546 €Bestemde fondsen 10.616.916 € 11.154.698 €Voorzieningen (voor pensioenen) 74.661 € 88.230 €Schulden 5.226.468 € 9.629.098 €Schulden op minder dan 1 jaar 539.248 € 439.751 €Overlopende rekeningen 4.687.220 € 9.189.347 €

t o t a a L d e r p a s s i v a 21.409.565€ 26.363. 546€

Deze cijfers vragen wat meer uitleg:

Activa: Vorderingen op meer dan één jaar: het gaat om de erfenissen die Damiaanactie vanaf 2011 zal ontvangen.Vorderingen op ten hoogste één jaar: het gaat om de erfenissen en de subsidies van DGOS die Damiaanactie in 2010 zal ontvangen.

Passiva: Overlopende rekeningen: het gaat om de te ontvangen subsidies van DGOS voor 2010.

Financieel verslag


| 7Financieel verslag

Resultatenrekening2 0 0 9 2 0 0 8

Bedrijfsopbrengsten (zie pagina 8) 15.211.223 € 17.113.778 €Bedrijfskosten (zie pagina 9) -16.523.536 € -16.599.208 €Bedrijfswinst -1.312.313 € 514.570 €Financiële opbrengsten 221.981 € 386.588 €Financiële kosten 552.550 € -2.135.278 €Winst uit de gewone bedrijfsuitoefening -537.782 € -1.234.120 €Uitzonderlijke kosten 0 € 0 €Winst van het boekjaar -537.782 € -1.234.120 €

NB: De gedetailleerde rekeningen van het boekjaar 2009 kunnen worden geraadpleegd op de website van de Nationale Bank van België (www.bnb.be).



Bedrijfsopbrengsten

e i g e n B e d r i J F s o p B r e n g s t e nBijdrage Belgische bevolking Privégiften en resultaten groepsinitiatieven (van 1/1 tot 31/12/2008)

8.560.247 €

Erfenissen 1.283.522 €Totaal eigen inkomsten 9.843.769 €

s U B s i d i e s e n m e d e F i n a n c i e r i n gBelgische overheid (DGOS) 4.503.710 €Europese Unie 0 €ILEP-leden 589.330 €Gewesten, gemeenschappen, provincies 164.240 €

Totaal subsidies 5.257.281 €

Diverse ontvangsten 110.173 €

t o t a a L v a n d e B e d r i J F s o p B r e n g s t e n 15.211.223 €

Privégiften en groepsinitiatieven 56,3%

Erfenissen 8,4%

Belgische overheid 29,6% ILEP 3,9% Gewesten, gemeenschappen en provincies 1,1% Diverse inkomsten 0,7%

0%

25%

50%

75%

100%

0%

25%

50%

75%

100%


| 9

Bedrijfskosten

p r o J e c t B e s t e d i n g e nProjecten onder direct toezicht van DamiaanactieAfrika 6.106.917 €Azië 3.982.833 €Amerika 509.322 €Deelname aan projecten ILEP-leden 135.566 €Wetenschappelijke begeleiding 438.293 €Vorming 161.914 €Projectbegeleiding 819.312 €Basisprojecten 294.124 €Damiaanbouwkampen 147.938 €

Totaal projecten 12.596.217 €

i n F o r m a t i e , F o n d s e n w e r v i n g e n s e c r e t a r i a a tInformatie en educatie 1.170.500 €Fondsenwerving 2.147.287 €Secretariaat 609.533 €

Totaal informatie, fondsenwerving en secretariaat 3.927.318 €

Voorzieningen 0 €

t o ta a L va n d e B e d r i J F s k o s t e n 16.523.536 €

Financieel verslag

Projectbestedingen 76,2%

Informatie en educatie 7,1%

Fondsenwerving 13%

Secretariaat 3,7%

0%

25%

50%

75%

100%

0 €

t o ta a L va n d e B e d r i J F s k o s t e n 16.523.536 €

0%

25%

50%

75%

100%


#1


| 11Afrika

Meer middelen voor Afrika. Deze eenvoudige woorden (die voor het eerst te horen waren na de tsunami die op 26 december 2004 voornamelijk Azië heeft getroffen) vatten de visie van Damiaanactie samen. Niet dat de rest van de wereld zo welvarend is, maar de situatie in Afrika is vaak nog erger. Dit continent wordt soms verwaarloosd...Daarom zijn 8 van de 15 projectlanden van Damiaanactie Afrikaanse landen. Het belangrijkste land is de Democratische Republiek Congo. De twee meest recente projectlanden van Damiaanactie zijn Niger en Guinee.

| 11Afrika

Meer middelen voor Afrika. Deze eenvoudige woorden (die voor het eerst te horen waren na de tsunami die op 26 december 2004 voornamelijk Azië heeft getroffen) vatten de visie van Damiaanactie samen. Niet dat de rest van de wereld zo welvarend is, maar de situatie in Afrika is

Nigeria

Niger

RwandaCongo

Burundi

Comoren

Mozambique

Guinee

s i t U at i e i n 2 0 0 9

lepra en tuberculose

tuberculose alleen



Damiaanactie moet meestal in moeilijke omstandigheden werken. Dat is logisch: mocht alles vlekkeloos verlopen, dan zouden de lokale overheden haar niet vragen om lepra en/of tuber-culose te bestrijden. Maar, naast de armoede, is werken in Afrika ook moeilijk door de soms uiterst delicate politieke situatie en door de veiligheidsproblemen. Zoals in Congo, meer be-paald in de provincies Kivu, de Oostprovincie, Haut- en Bas-Uele. In 2009 vonden in deze pro-vincies soms dramatische gebeurtenissen plaats. Burundi, waar er in 2010 verkiezingen plaats-vinden, heeft ook een onrustig jaar gekend. In Guinee heeft de militaire junta eind 2008 de macht heroverd na het overlijden van president Lansana Conté. Het land belandde in een cha-os toen de junta aankondigde dat ze zich kandidaat stelde voor de verkiezingen van 2010. Deze omstandigheden maken het nog moeilijker werken voor Damiaanactie.

Overal tuberculoseTuberculose is een ware plaag in vele regio’s van Afrika. Om duidelijk te beseffen hoe groot het tbc-

probleem wel kan zijn, moet men ’s ochtends naar één van de talrijke gezondheidscentra van Kinshasa gaan. Daar wachten elke ochtend tientallen, soms zelfs honderden patiënten op hun behandeling, onder rechtstreekse en nauwkeurige supervisie van een verpleger of verpleeg-ster. Het schouwspel is er indrukwekkend. Zeker wanneer deze patiënten, die begeleid wor-den door de vrijwilligers van de Club des Amis Damien (een vereniging van ex-patiënten die zieken opsporen en hen vervolgens helpen hun behandeling af te werken) het tuberculoselied beginnen te zingen. Tuberculose is een ernstige ziekte. Maar dat betekent nog niet dat men noodgedwongen de schouders moet laten hangen en dat men zich moet laten gaan.

Dit alles speelt zich in Kinshasa af. Maar ook elders in Congo en in de andere Afrikaanse projectlan-den van Damiaanactie. In totaal zijn het meer dan 100.000 zieken die opgespoord en behan-deld werden door de door Damiaanactie ondersteunde medische teams. Dat is een status-quo t.o.v. 2008, toen er ook al een duidelijke stijging van het aantal opgespoorde patiënten was.

Rechtstreekse supervisie Een van de belangrijkste uitdagingen op het vlak van tuberculose is de strijd tegen multiresistente tbc.

Indien de behandeling niet correct gebeurt of vroegtijdig wordt stopgezet, kan de patiënt in-derdaad resistent worden tegen één of meerdere geneesmiddelen en kan hij zijn naaste omge-ving besmetten met een resistente tbc-haard. De behandeling is in dat geval heel wat duurder en zwaarder voor de MDR- (multi drugs resistant) of XDR-patiënt (resistent tegen de multire-sistente tbc-behandeling).

Het is dus om multiresistente tbc te vermijden dat de bovenvermelde scène uit Kinshasa plaatsvindt. Die maakt trouwens deel uit van de DOTS-behandeling (d.i. behandeling onder directe super-visie, op korte termijn). Bij deze behandeling neemt de patiënt tijdens de eerste maanden van zijn behandeling zijn geneesmiddelen in onder toezicht van een verpleger, of zelfs van een vrij-williger die hiervoor een speciale opleiding heeft gevolgd. In dat laatste geval spreekt men van

"communautaire DOTS". Deze behandelingsmethode wordt vooral in Rwanda toegepast: in 80% van dit land wordt deze methode gebruikt. Deze strategie wordt zeer gewaardeerd, want patiënten moeten zich niet verplaatsen om hun behandeling te volgen. De DOTS-behandelingsmethode wordt verder ook uitgebreid in Mozambique, Burundi en Guinee.


| 13Afrika

AidsEen ander groot probleem dat aan tuberculose gelinkt is, is aids, meer bepaald de co-infectie tuber-

culose/hiv (in bepaalde landen is meer dan de helft van de tbc-patiënten geco-infecteerd met hiv of aids!). Iemand die geïnfecteerd is met tbc - één derde van de wereldbevolking zou met tbc geïnfecteerd zijn - heeft in principe maar weinig kans om de ziekte ook te ontwikkelen... behalve als hij seropositief is. Bovendien is tuberculose de eerste zogenaamde opportunisti-sche ziekte van hiv/aids en is het de eerste doodsoorzaak bij aidspatiënten.

Damiaanactie bestrijdt aids niet rechtstreeks; talrijke andere organisaties doen dit al. Maar Damiaanactie bestrijdt wel de co-infectie tbc & hiv/aids. Ze heeft namelijk ertoe bijgedragen om een aantal doeltreffende behandelingsmethodes te ontwikkelen. Zoals bijvoorbeeld de hiv-test voor tbc-patiënten. In de Comoren worden tbc-patiënten al sinds een aantal jaren systematisch op hiv getest (ook al is er daar niet meteen veel sprake van co-infectie). Dit gebeurt ook zo goed als overal in Rwanda en deze methode wordt sterk gestimuleerd in vele andere landen. Het doel is om in dat geval een preventieve behandeling te geven aan de geco-infecteerde patiënten. Het is nu nog hopen dat aids ooit genezen kan worden. Zo niet zal tuberculose nog jarenlang een ernstig probleem blijven.

Patiënten genezenBelangrijk is dus om tbc-patiënten op te sporen, te behandelen en te genezen. In de Afrikaanse pro-

jectlanden van Damiaanactie is de genezingsgraad in het algemeen goed. Terwijl de Wereldgezondheidsorganisatie een percentage van 85% aanbeveelt, doen bepaalde landen het nog beter, zoals de DR Congo, Rwanda, Burundi of de Comoren (waar er wel veel minder zie-ken zijn). Andere landen doen het een stuk minder goed, maar er zijn toch ook een aantal hoopvolle signalen. Dat is onder andere het geval voor Mozambique waar voor het eerst sinds jaren een sterke verbetering is in de samenwerking tussen het tbc- en het aidsprogramma. Het sterftecijfer van de behandelde tbc-patiënten is minder dan 10%.

Ook lepraOok al is tuberculose een ware plaag in Afrika, toch zijn er in zes van de acht Afrikaanse project-

landen van Damiaanactie gecombineerde lepra/tbc-programma’s, alleen in de meest recen-te projectlanden van Damiaanactie in Afrika –Niger en Guinee – wordt er enkel tubercu-lose bestreden. Behalve in Congo is het aantal opgespoorde leprapatiënten betrekkelijk laag

- in 2008 heeft de Wereldgezondheidsorganisatie zelfs officieel de eliminatie van lepra in Mozambique uitgeroepen daar de prevalentiegraad minder dan 1 patiënt /10.000 inwoners was. Maar er zijn ook twee negatieve punten. Vooreerst is er het soms hoge aantal nieuwe multibacillaire leprapatiënten dat opgespoord werd (meer dan 93% in Burundi bijvoorbeeld). Multibacillaire lepra is de meest gevaarlijke vorm van lepra. Bij multibacillaire lepra heeft de leprapatiënt vele bacillen in zijn lichaam... en is hij besmettelijk. De volledige behande-ling duurt 1 à 2 jaar. Bij paucibacillaire lepra heeft de patiënt betrekkelijk weinig bacillen, en is hij dus weinig of zelfs helemaal niet besmettelijk. De behandeling van paucibacillaire le-pra duurt 6 maanden.

Het andere negatieve element is een betrekkelijk hoog percentage van patiënten met verminkingen van de tweede graad (d.w.z. zichtvermindering of zichtbare wonden aan handen of voeten) als ze opgespoord worden. Dat wijst er op dat patiënten zich veel te laat laten diagnostice-ren . Dat kan deels te wijten zijn aan een bijkomend probleem. Door het dalend aantal le-



prapatiënten bestaat het risico dat het verzorgend personeel in bepaalde landen het moei-lijk heeft hebben om de juiste diagnose te stellen. En dat er dus leprapatiënten door de ma-zen van het net glippen.

Hôpital de la RiveHet is dus voornamelijk voor leprapatiënten (of ex-leprapatiënten) dat Damiaanactie basisprojecten

heeft opgestart. Behalve een aantal kleinere projecten (zoals een gefinancierde ananasplanta-ge in Rwanda of een project i.v.m. reconstructieve chirurgie in Burundi) zijn alle Afrikaanse basisprojecten van Damiaanactie in Congo te vinden. Het belangrijkste basisproject is Hôpital de la Rive, de voormalige leprozerie van Kinshasa, aan de oever van de Congo-stroom. Daar wonen een aantal voormalige patiënten, samen met hun gezin, in een kamp naast het zieken-huis, dat nog steeds in werking is. De levensomstandigheden in Hôpital de la Rive waren mens-onwaardig, en waarschijnlijk leken ze op de omstandigheden op Molokai ten tijde van Damiaan. Damiaanactie kon niet anders dan deze situatie ten goede te keren.

Het gaat om een driejarig project en heeft als doel de volledige site, ook het ziekenhuis dus, te renove-ren. In 2009 werd er grote vooruitgang geboekt: de woningen van de ex-patiënten werden ver-nieuwd en kregen aansluiting op water en elektriciteit. Er werd een operatiezaal gebouwd en van het nodige materiaal voorzien om leprapatiënten te opereren (eind 2009 vonden er opera-ties plaats), het ziekenhuis kreeg een voorraad noodzakelijke geneesmiddelen, het schoolgeld van de kinderen van de ex-leprapatiënten werd betaald, en er werd een gemeenschappelijke plantageproject opgestart. Met als resultaat dat de bewoners van Hôpital de la Rive groenten (ondere andere courgettes) kunnen telen, en dus over hun eigen voedsel beschikken en dat ze zelfs groenten kunnen verkopen als er overschot is.

ToekomstZoals hierboven blijkt, werken de door Damiaanactie ondersteunde teams in Afrika keihard. En de

cijfers geven aan dat er resultaten worden geboekt. Maar er blijft nog veel werk voor de boeg. Hopelijk zal de politieke situatie zich stabiliseren en zullen de gezondheidsdiensten van de betrok-

ken landen rustig en in goede omstandigheden kunnen voortwerken. Zoniet is het moei-lijk om echt doeltreffend te werken.

Wat tuberculose betreft, zal men moeten ver werken om de detectiegraad, net als de genezings-graad, te verbeteren om aan de beoogde 85% te geraken. In bepaalde landen is het noodza-kelijk om de samenwerking tussen het tbc- en het aidsprogramma te verbeteren.

Wat lepra betreft, ook in de regio’s waar de ziekte minder aanwezig lijkt, zoals in Mozambique, is waakzaamheid geboden. Het verplegend personeel moet steeds in staat zijn om nieuwe le-pragevallen te herkennen. Daarom wordt in Mozambique bijvoorbeeld elk nieuw leprage-val bevestigd door het team van supervisors. De preventie van handicaps bij de patiënten kan zeker nog verbeteren. Ook dit is een hele uitdaging.

Ten slotte is het belangrijk om, naast l'Hôpital de la Rive dat ook in 2010 een prioriteit voor Damiaanactie blijft, meer basisprojecten op te starten, vooral in Afrika.


| 15Afrika

Burundi Steun aan het nationale lepra- en tuberculoseprogramma (PNLT) Uitgaven2009 143.266 € LokaLepartner Ministerie van Volksgezondheid vertegenwoordigervandamiaanactie Dokter Michel Sawadogo personeeLonderLokaaLcontract 4 personen aanwezigheidvandamiaanactie sinds 1964

Comoren Steun aan het nationale lepra- en tuberculoseprogramma (PNLT) Uitgaven2009 100.123 € LokaLepartner Ministerie van Volksgezondheid vertegenwoordigervandamiaanactie Dokter Younoussa Assoumani personeeLonderLokaaLcontract 7 personen aanwezigheidvandamiaanactie sinds 1979

Congo Steun aan het nationale lepraprogramma (PNEL) Steun aan het nationale tuberculoseprogramma (PNT) Steun aan 14 provinciale coördinatiecentra op het vlak van lepra en tbc . Steun aan 3 gezondheidszones in Noord-Kivu

Uitgaven2009 4.651.086 € LokaLepartners Ministerie van Volksgezondheid, provinciale medische inspecties,

gezondheidszones, lokale ngo’s vertegenwoordigervandamiaanactie Dokter Pamphile Lubamba-Ngimbi personeeLonderLokaaLcontract 292 personen aanwezigheidvandamiaanactie sinds 1964

Guinee Steun aan het nationale tuberculoseprogramma (PNLAT) Uitgaven2009 269.045 € LokaLepartner Ministerie van Volksgezondheid vertegenwoordigervandamiaanactie Dokter Etienne Bahati aanwezigheidvandamiaanactie sinds 2007

Mozambique Steun aan het lepra- en tuberculoseprogramma in de provincies van Tete en Sofala Uitgaven2009 240.196 € LokaLepartner Ministerie van Volksgezondheid vertegenwoordigervandamiaanactie Dokter Serge Bertschy personeeLonderLokaaLcontract 11 personen aanwezigheidvandamiaanactie sinds 2004

Niger Steun aan het tuberculoseprogramma op centraal niveau en in de regio van Tillabéry Uitgaven2009 224.390 € LokaLepartner Ministerie van Volksgezondheid vertegenwoordigervandamiaanactie Dokter Alberto Piubello personeeLonderLokaaLcontract 3 personen aanwezigheidvandamiaanactie sinds 2007

Nigeria Steun aan het nationale lepra- en tuberculoseprogramma Uitgaven2009 273.969 € LokaLepartner Ministerie van Volksgezondheid op federaal niveau en op regionaal

niveau, in de deelstaten Oyo en Osun vertegenwoordigervandamiaanactie Dokter Osman El Tayeb personeeLonderLokaaLcontract 9 personen aanwezigheidvandamiaanactie sinds 1991

Rwanda Steun aan het nationale lepra- en tuberculoseprogramma (PNILT) Uitgaven2009 204.843 € LokaLepartner Ministerie van Volksgezondheid vertegenwoordigervandamiaanactie Dokter Martine Toussaint aanwezigheidvandamiaanactie sinds 1964


#2


| 17Azië

Azië is na Afrika het belangrijkste continent voor Damiaanactie. Onze vereniging is er in 4 landen aanwezig. India, Bangladesh en China zijn belangrijke projectlanden met elk een werkingsbudget van meer dan 1 miljoen euro. Laos is het enige ‘kleine’ Aziatische land, waar Damiaanactie trouwens enkel tuberculose bestrijdt.

Azië is na Afrika het belangrijkste continent voor Damiaanactie. Onze vereniging is er in 4 landen aanwezig. India, Bangladesh en China zijn belangrijke projectlanden met elk een werkingsbudget van meer dan 1 miljoen euro. Laos is het enige

China

India

Bangladesh

Laos

s i t U at i e i n 2 0 0 9


tuberculose alleen



Elke week heeft de media het momenteel wel over Azië. Over bepaalde Aziatische landen dan toch. Vooral over China en India. Waarom juist deze twee landen ? Sommige economisten heb-ben het vaak over de BRIC-landen (Brazilië, Rusland, India en China), anderen spreken dan weer over groeilanden wier dynamisme voor economische wonderen zorgt. Naast deze landen slaat Europa soms maar een belabberd figuur. Toch blijft Damiaanactie zich inzetten in Azië. Niet al-leen in Bangladesh, land met een bloeiende textielindustrie maar toch nog steeds één van de arm-ste landen ter wereld, maar ook in India en China. Het economische wonder dat deze landen (vooral China) beleven gaat aan vele inwoners van deze landen gewoon voorbij...

Het lepracontinent bij uitstekDe cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie laten geen twijfel bestaan: Azië is vandaag nog steeds

het continent bij uitstek waar lepra het hardst toeslaat. In 2008 (de meest recente cijfers) werd twee derde van de 249.000 nieuwe leprapatiënten in Zuidoost-Azië geregistreerd. Ook al was dat aantal nog hoger bij het begin van de jaren 2000, dit cijfer blijft nu stabiel. Lepra is dus nog steeds een duidelijk probleem in Azië.

Twee gezichten Daarom bestrijdt Damiaanactie juist in Azië zeer intensief lepra. In haar drie grote Aziatische pro-

jectlanden bestrijdt ze zowel lepra als tbc, maar niet overal op dezelfde manier. Leprabestrijding is bijvoorbeeld maar een heel klein deel van haar werk in China (waar elk jaar tientallen nieu-we patiënten opgespoord worden in de autonome regio Guangxi), terwijl de strijd tegen lepra een veel belangrijkere plaats inneemt in Bangladesh en vooral in India, waar er elk jaar ver-schillende duizenden patiënten opgespoord worden ... en waar talrijke ex-patiënten nog steeds verzorging en hulp krijgen.

Er is nog een ander belangrijk verschil: het percentage patiënten met verminkingen van de 2e graad op het moment van hun opsporing. Dat percentage is zeer laag voor India, bedraagt 15 % voor Bangladesh en loopt op naar 20% (een enorm hoog percentage!) voor China. Dat betekent dat patiënten te laat (voor sommigen zelfs véél te laat) opgespoord worden in China en Bangladesh. Met alle gevolgen van dien voor de betrokken patiënten.

Reconstructieve chirurgie...Deze patiënten kunnen wel geopereerd worden. Het klinkt misschien tegenstrijdig maar het is juist in

India dat de reconstructieve chirurgie het wijdst verspreid is (ook al is dit misschien dan weer niet zo tegenstrijdig aangezien 1% van 10.000 veel meer patiënten zijn dan 20 % van 100). In India vinden er in drie projecten operaties van reconstructieve chirurgie plaats. Een honderd-tal ex-patiënten konden in 2009 een dergelijke ingreep ondergaan. Deze ingrepen worden on-der andere verricht door een ervaren chirurg, dokter Jacob Matthew, die ook een Congolese collega heeft opgeleid en die soms naar Congo reist om er ingrepen te superviseren.

Reconstructieve chirurgie vindt ook plaats in Bangladesh, wel op minder uitgebreide schaal, aangezien er in 2009 slechts een dertigtal mensen een dergelijke ingreep ondergingen. Jammer genoeg is er geen reconstructieve chirurgie in China, een land waar er maar weinig aandacht is voor le-prapatiënten. In 2009 werd er toch een 'assessment' ter preventie van verminkingen georgani-seerd, onder andere op initiatief van Damiaanactie. Hierop komt er binnenkort een vervolg, be-staande uit opleidingen en gerichte activiteiten.


| 19Azië

... en basisprojectenDamiaanactie heeft nog andere, zeer waardevolle, activiteiten voor leprapatiënten in China. Na de

renovatie van een aantal leprozerieën heeft ze er een basisproject opgestart dat erin bestaat om een aantal huizen voor leprapatiënten te bouwen. Dit project, dat als doel heeft om ar-moede en sociale uitsluiting te bestrijden, zal in 2010 voortgezet worden.

Er zijn ook basisprojecten in Bangladesh en India. Deze projecten hebben als doel een economische activiteit aan ex-patiënten te bieden waardoor ze voortaan voor zichzelf (en hun familie) kunnen zorgen. Daarom leert men hen een beroep aan of schenkt men hen koeien, geiten, riksja’s of ander materiaal waarmee ze een eigen zaak kunnen opstarten. Een ander basis-project: het schoolgeld van kinderen van leprapatiënten betalen om te vermijden dat ook zij getroffen worden door sociale uitsluiting waarvan hun ouders slachtoffers zijn. Als deze kinderen naar school kunnen gaan, zullen ze later beter voor hun ouders kunnen zorgen. Laten we niet vergeten dat deze landen geen pensioenstelsel zoals in België kennen.

Tuberculose…Naast lepra bestrijdt Damiaanactie in Azië ook tuberculose, wat het grootste deel van haar werk bete-

kent. Het is voornamelijk in China (waar nog niet iedereen een beroep kan doen op gezond-heidszorg... ook al verbetert de situatie er aanzienlijk) en in India, dat de door Damiaanactie opgespoorde en behandelde patiënten het talrijkst zijn.

De genezingsgraad (d.i.het aandeel patiënten dat genezen is verklaard) is overal goed. Ook Tibet slaagt er voor het eerst in om de door de Wereldgezondheidsorganisatie vooropgestelde 85% te halen. De verbetering van afgelopen jaren is aanzienlijk. Het cijfer voor de patiënten die hun behan-deling hernomen hebben, is daarentegen heel wat minder goed (soms maar net boven de 60% zo-als in Tibet... tegenover 90% dan weer in Laos). Dat percentage is soms heel sterk gedaald op één jaar tijd, zoals in Qinghai (-7%!)

Dit soort resultaten duidt op het bestaan van resistente tbc-haarden.

… en multiresistente tuberculoseMultiresistente tbc is ook in Azië een zeer ernstig probleem. Daarom heeft Damiaanactie een tbc-on-

derzoekscentrum opgericht in Nellore (India). Dit laboratorium, uitgerust met al het nodige materiaal, is tijdens het laatste trimester van 2009 van start gegaan om gevoeligheidstests voor geneesmiddelen te verrichten.

China is de strijd tegen multiresistente tuberculose aangegaan in 2006, via een proefproject in Binnen-Mongolië. Sinds 2008, werden er stappen gezet om gelijkaardige projecten op te starten in de regio Ningxia en in de provincies Guizhou en Qinghai. Eind 2009 kon eindelijk ook in Tibet een soortgelijk proefproject van start gaan. Hopelijk zal dat project operationeel zijn in 2011.

Ten slotte wordt in Bangladesh multiresistente tbc behandeld in 13 districten van Rajshahi, in samen-werking met partner-ngo's.

OpleidingenHet werd al eerder vermeld: Damiaanactie werkt voornamelijk met lokaal personeel. Personeel dat

soms moet opgeleid worden. Ook al zijn opleidingen belangrijk in elk land waar Damiaanactie actief is, in Azië is er een bijzondere situatie.

Damiaanactie beschikt immers over haar eigen opleidingscentrum in Jalchatra, Bangladesh. In Jalchatra



bevindt zich trouwens één van de drie ziekenhuizen die Damiaanactie in eigen beheer heeft (in totaal 234 bedden). Daar kunnen lepra- en tbc-patiënten terecht om hun complicaties te laten verzorgen. Multiresistente tbc-patiënten die hun behandeling pas starten worden er ook opge-vangen. Bangladesh is op dit moment het enige land waar Damiaanactie ziekenhuizen in eigen beheer heeft.

In 2009 werden er dertig paramedici opgeleid in Jalchatra. Ze volgden er ook een recyclage. En meer dan 200 vrijwilligers volgden er een recyclage over lepra en tuberculose. Daarnaast worden ex-patiënten, de zogenaamde village doctors, nog steeds ingezet in de strijd tegen tbc en lepra in Bangladesh. Sinds 1997 kregen meer dan 25.000 mensen een opleiding in de gebieden waar Damiaanactie actief is. Een kwart van hen valt bovendien ook onder de DOTS-behandelingsmethode. Hierdoor worden er elk jaar duizenden nieuwe patiënten opgespoord en behandeld. Wat het belang van deze behandelingsmethode aantoont.

Damiaanactie organiseert in India trouwens ook seminaries voor studenten geneeskunde en voor dok-ters.

Wetenschappelijk onderzoekOpdat patiënten een beroep kunnen blijven doen op een kwaliteitsvolle zorgverlening, zijn niet alleen

opleidingen voor het verzorgend personeel belangrijk, maar moet het ook mogelijk zijn om we-tenschappelijk onderzoek te verrichten. Zoals wat verder (pagina 27) te lezen staat, ondersteunt Damiaanactie al een aantal projecten. Maar in twee Aziatische landen wordt er ook al jaren aan wetenschappelijk onderzoek gedaan.

Zo bestudeert men in Bangladesh onder andere de behandeling van multiresistente tuberculose (met een uitstekende genezingsgraad), wordt er gewerkt aan de verbetering van laboratoriumdien-sten en is er ook onderzoek naar de follow-up van de resistentie tegen geneesmiddelen en naar een uniforme polychemotherapie voor multibacillaire lepra.

In India heeft Damiaanactie ook meegewerkt aan een onderzoek (opgestart door de Wereldgezondheidsorganisatie) over uniforme polychemotherapie voor alle vormen van lepra. Als één van de aan het onder-zoek deelnemende centra heeft ze, tussen 2005 en 2008, een duizendtal nieuwe patiënten op-gespoord in twee districten. Haar werk bestaat er vandaag in om de opvolging van deze pati-enten te verzekeren en om eventuele complicaties op te sporen.

Uitdagingen en toekomstplannenZoals hierboven blijkt, is er ook in Azië nog veel werk voor de boeg, ook in Laos, waar Damiaanactie via

supervisies, opleidingen en ondersteuning op het vlak van beheer er voor zorgt dat het personeel van het tuberculoseprogramma zich beter kan aanpassen aan de nieuwe ontwikkelingen en ver-anderingen.

Enkele grote uitdagingen staan Damiaanactie in de komende jaren te wachten in Azië, onder andere in China. Mensen moeten vooral een beroep kunnen doen op de gezondheidsdiensten zodat een snelle en correcte diagnose mogelijk is voor alle patiënten in de gebieden waar Damiaanactie aan-wezig is. Bovendien moeten alle gediagnosticeerde patiënten ook een regelmatige en directe be-handeling kunnen krijgen.

In alle projecten zal multiresistente tbc nog beter in de gaten moeten worden gehouden. Ten slotte moet er een doeltreffende lepracontrole blijven bestaan (wat een vroegtijdige opsporing van de ziekte veronderstelt, en dus ook de aanwezigheid van medische teams die in staat zijn om patiënten te identificeren). Anderzijds moeten zwaargehandicapte leprapatiënten dan ook weer de kans krij-gen om een waardig leven te leiden dankzij de basisprojecten van Damiaanactie.


| 21Azië

Bangladesh Steun aan het nationale lepra- en tbc-programma Uitgaven2009 1.116.588 € LokaLepartner Ministerie van Volksgezondheid en lokale ngo’s vertegenwoordigervandamiaanactie Dokter Md. Abdul Hamid Salim personeeLonderLokaaLcontract 629 personen aanwezigheidvandamiaanactie sinds 1972

China Steun aan het lepraprogramma in de autonome regio van Guangxi Steun aan net nationale tbc-programma in de autonome regio's Tibet, Binnen-Mongolië en

Ningxia, en in de provincies Qinghai en Guizhou Vertegenwoordigingsbureau van Damiaanactie in Peking Uitgaven2009 1.111.241 € LokaLepartners Ministerie van Volksgezondheid in Peking; Instituut voor dermatologie

van Guangxi, Instituut voor tuberculose vanTibet, van Binnen-Mongolië, van Qinghai, van Guizhou en van Ningxia

vertegenwoordigervandamiaanactie Alex Jaucot personeeLonderLokaaLcontract 5 personen aanwezigheidvandamiaanactie sinds 1982

India Steun aan het nationale lepra- en tbc-programma via programma's op niveau van de districten

(Bihar, Jharkhand, Delhi, Andhra Pradesh, Karnataka en Kerala), projecten die door lokale ngo's beheerd worden en projecten in eigen beheer.

Uitgaven2009 1.714.031 € LokaLepartners Ministerie van Volksgezondheid (Delhi), Ministerie van Volksgezondheid

van de deelstaten Bihar, Andhra Pradesh, Karnataka en Kerala, 10 lokale ngo’s

vertegenwoordigervandamiaanactie Dokter P. Krishnamurthy personeeLonderLokaaLcontract 377 (inclusief het personeel van de ngo’s) aanwezigheidvandamiaanactie sinds 1955

Laos Steun aan het nationale tbc-programma Uitgaven2009 40.972 € LokaLepartners Ministerie van Volksgezondheid, nationale tuberculosecentrum vertegenwoordigervandamiaanactie Alex Jaucot (bureau in Peking) personeeLonderLokaaLcontract metdamiaanactieBrUsseL Vatthana Nanthana (projectbeheerder) aanwezigheidvandamiaanactie sinds 1994


#3


| 23Amerika

Amerika is het derde continent voor Damiaanactie, zowel op vlak van budget, als van personeel als van opgespoorde en behandelde patiënten. Maar dit continent heeft twee bijzondere kenmerken: het is het enige continent waar Damiaanactie over een regionaal coördinatiebureau beschikt, en vooral, op dit continent wordt er nog een derde ziekte bestreden: leishmaniasis of berglepra.

| 23Amerika

Amerika is het derde continent voor Damiaanactie, zowel op vlak van budget, als van personeel als van opgespoorde en behandelde

Guatemala

Nicaragua

Brazilië

s i t U at i e i n 2 0 0 9


tuberculose alleen

tuberculose en leishmaniasis



Damiaanactie heeft de bestrijding van armoedeziektes als eerste doelstelling. Haar aanwezig-heid in bepaalde landen in Afrika en Azië is dus heel logisch. Bij armoedeziektes wordt er niet meteen aan Amerika gedacht. Nochtans zijn er ook daar heel wat problemen. Een aantal lan-den hebben dan ook in het verleden al de tussenkomst van Damiaanactie gevraagd.

Een regionaal bureau Amerika is het enige continent waar Damiaanactie over een regionaal coördinatiebureau beschikt.

Dat bureau bevindt zich in Nicaragua en heeft drie belangrijke functies: de schakel vormen tussen de verschillende landen en het secretariaat in Brussel, advies geven en voor permanen-te bijstand op technisch en administratief vlak zorgen, en minstens twee maal per jaar in elk land werkbezoeken plannen van opvolging van onze hulpverlening.

Dubbele benaderingDe drie Latijns-Amerikaanse landen waar Damiaanactie actief is hebben iets gemeenschappelijks: de

strijd tegen tuberculose (met of zonder daarbij nog de strijd tegen een andere ziekte). Met tel-kens een dubbele benadering. Er is de technische en structurele steun (opleidingen of super-visies) aan de tbc-programma's (op nationaal of op meer regionaal niveau). De bedoeling is ui-teraard om de capaciteiten van het lokaal personeel te versterken. Daarom heeft het "Global Fund" voor de drie komende jaren Damiaanactie de verantwoordelijkheid gegeven van de op-leiding van het gezondheidspersoneel in Nicaragua.

Bovendien werkt Damiaanactie nog intensiever in een aantal welbepaalde regio's. Deze regio's zijn of-wel zeer endemisch (een aantal bergstreken van Nicaragua), of hebben een uiterst kwetsbare bevolking (daklozen in Salvador de Bahia), of zijn moeilijk bereikbaar (dat is het geval van een aantal gezondheidszones van Guatemala, waar grotendeels inheemse bevolkingsgroepen le-ven). Het doel hierbij is dat patiënten makkelijker een beroep kunnen doen op gezondheids-zorg.

Voedsel en transport Voedsel speelt een belangrijke rol in de tbc-behandeling. Eerst omdat het moeilijk is om geneesmid-

delen in te nemen op een nuchtere maag en vervolgens omdat de patiënt zijn eetlust terug-vindt zodra hij aan de beterhand is. Het is daarom dat verschillende basisprojecten werden opgestart. In een verafgelegen regio van Guatemala hebben ongeveer honderd patiënten voed-selrantsoenen gekregen waardoor ze ook hun behandeling hebben kunnen afmaken. In Nicaragua kregen ongeveer vijftig straatarme patiënten maandelijks, en dit gedurende 6 maan-den, bijkomende voedselrantsoenen. Ook varkens en kippen werden ter beschikking gesteld. Sommige patiënten hebben trouwens, aan het eind van hun behandeling, een pasgeboren biggetje uit hun stapel teruggeschonken, zodat ook anderen in de toekomst van dezelfde steun zouden kunnen gebruik maken.

Eenzelfde soort project is er ook in Salvador de Bahia, waar ongeveer honderd daklozen maandelijks voedselrantsoenen hebben ontvangen. Maar dit project ging nog verder: daar konden de pa-tiënten ook naar en van het ziekenhuis waar ze behandeld zouden worden. Dat traject is na-melijk onbetaalbaar voor een dakloze zonder een financiële tussenkomst van buitenaf...


| 25Amerika

Strijd tegen lepraDamiaanactie had in het verleden meerdere lepraprojecten in verschillende Latijns-Amerikaanse

landen. Het is trouwens via lepra dat Damiaanactie aan de slag is gegaan in Nicaragua, al-vorens enkel nog tbc en leishmaniasis te bestrijden...

Damiaanactie bestrijdt momenteel enkel nog in Brazilië lepra, meer bepaald in het Federaal District van Brasilia. Elk jaar worden er een aantal honderden nieuwe patiënten opgespoord en be-handeld.

Damiaanactie helpt bovendien de patiënten op een zeer concrete manier: door aangepaste schoe-nen te schenken aan patiënten met zweren aan de voeten en ook verzorgingsmateriaal, zo-dat ze zichzelf thuis kunnen verzorgen.

LeishmaniasisOok al bestrijdt Damiaanactie geen lepra meer in Nicaragua, ze bestrijdt er wel een andere ziekte:

leishmaniasis of berglepra. Deze ziekte wordt veroorzaakt door een parasiet, de "leishma-nia", die zich vaak in het bloed van kleine zoogdieren (zoals vossen, knaagdieren en zelfs honden) bevindt. Deze parasiet wordt op de mens overgedragen via een insect: de flebo-toom of zandvliegje.

De leishmaniasisparasiet komt in verschillende vormen voor en elke vorm kan een bepaald variant van de ziekte veroorzaken: er bestaat cutane leishmaniasis (die chronische zweren veroor-zaakt, die aan lepra doen denken, vandaar de naam berglepra), mucocutane leishmaniasis (waarbij de slijmvliezen in neus en keel aangetast worden), viscerale leishmaniasis (of kala azar). Deze vorm van leishmaniasis kost in minder dan twee jaar tijd het leven aan 90% van de getroffen patiënten, indien de ziekte niet behandeld wordt. En ten slotte bestaat er ook atypische leishmaniasis, die knobbels in het aangezicht veroorzaakt.

Damiaanactie is de enige partner van het nationale leishmaniasisprogramma in Nicaragua. Naast haar normale activiteiten had ze ook dit jaar af te rekenen met een tekort aan glucantime, het enige geneesmiddel om leishmaniasis te bestrijden. Er werd een bijkomende voorraad aangekocht, waardoor er zowat duizend extra nieuw patiënten behandeld en genezen kon-den worden.

Toekomst Er staan de teams van Damiaanactie in Latijns-Amerika belangrijke uitdagingen te wachten de ko-

mende jaren. Hier volgen er een drietal. De huidige voedselprojecten zullen blijven doorgaan en zullen in Guatemala nog uitgebreid wor-

den. In dat land zullen gezinnen kunnen beschikken over moestuintjes waardoor ze zelf voor hun voedsel zullen kunnen zorgen.

In Nicaragua zal Damiaanactie, met de steun van het Global Fund, het gezondheidspersoneel van het hele land blijven opleiden.

Ten slotte, op vraag van de lokale overheid, werd Damiaanactie sinds begin 2010, partner van het nationale leishmaniasisprogramma van Guatemala. Daar ook, in bepaalde regio's althans, is leishmaniasis sterk aanwezig en veroorzaakt het elk jaar minstens een duizendtal nieu-we zieken, die tot op heden niet veel aandacht kregen. De ervaring en doeltreffendheid van Damiaanactie in Nicaragua zullen de vereniging ertoe in staat stellen om een degelijk tech-nische begeleiding te bieden aan het Guatemalteekse leishmaniasisprogramma. Dat pro-gramma zal van Damiaanactie financiële en materiële steun blijven ontvangen.



Regionaal Coördinatiebureau Uitgaven2009 103.301 € vertegenwoordigervandamiaanactie Dokter Toon Bongaerts personeeLonderLokaaLcontract 1 persoon

Brazilië Steun aan het nationale tbc-programma in het Federaal District, in de staat van Goiás, in de stad van Salvador, net

als in vier gemeentes vlak bij de staat van Bahia. Steun aan het nationale lepraprogramma in het Federaal District

Uitgaven2009 182.644 € LokaLepartner Ministerie van Volksgezondheid vertegenwoordigervandamiaanactie Dokter José-Luis Portero personeeLonderLokaaLcontract 3 personen aanwezigheidvandamiaanactie sinds 2000

Guatemala Steun aan het nationale tbc-programma Uitgaven2009 111.304 € LokaLepartner Ministerie van Volksgezondheid vertegenwoordigervandamiaanactie Zoila Bailon personeeLonderLokaaLcontract 6 personen aanwezigheidvandamiaanactie sinds 1993

Nicaragua Steun aan het nationale leishmaniasis- en tbc-programma Uitgaven2009 112.073 € LokaLepartner Ministerie van Volksgezondheid en een lokale ngo (Prosalud) vertegenwoordigervandamiaanactie Dokter Toon Bongaerts personeeLonderLokaaLcontract 6 personen aanwezigheidvandamiaanactie sinds 1990


| 27

Samenwerking met het ITG Zoals eerder vermeld, realiseert of neemt Damiaanactie ook deel aan een aantal wetenschappelijke onderzoeken in haar projectlanden. Maar ze ondersteunt ook het Instituut voor Tropische Geneeskunde in twee onderzoeken.

MycobacteriologieMycobacteriën veroorzaken drie ernstige ziektes: tuberculose, lepra en de aandoening van Buruli. De

mycobacteriologische laboratoriumonderzoeken van het ITG richten zich voornamelijk op tu-berculose (dit onderzoek verloopt in samenwerking met Damiaanactie) en de aandoening van Buruli.

Wat tuberculose betreft, vormen resistente kiemen het voornaamste probleem. Daarom bleef het la-boratorium van het ITG, ook in 2009, het probleem van multiresistente tbc in Bangladesh (lichte stijging) en in Congo (status-quo ten opzichte van 2008) opvolgen, door zich onder an-dere de vraag te stellen welke factoren van het behandelingsschema een rol konden spelen.

Bovendien werd er aan de Wereldgezondheidsorganisatie voorgesteld om de behandeling van multi-resistente tuberculose, een succes in Bangladesh, ook op wereldschaal toe te passen.

De nadruk ligt voornamelijk op de overdracht van de technische kennis naar lokale laboratoria, zo-dat deze laboratoria in de toekomst meer analyses kunnen uitvoeren en ze ook sneller de re-sultaten ervan zouden kennen. Het is in dat kader dat er tests (screening en bevestiging van multiresistente tuberculose) met succes werden ingevoerd in lokale projecten, onder andere in Bangladesh en Burundi. Het doel is om deze technieken in derdewereldlanden toe te pas-sen, door bijvoorbeeld een microscoop te gebruiken in plaats van nieuw en duur apparatuur.

Extrapulmonaire tuberculoseTuberculose treft voornamelijk de longen. Maar in 20% van de gevallen (zelfs meer voor aidspatiënten),

raakt deze ziekte ook andere organen. Deze extrapulmonaire tuberculose is echter moeilijk te di-agnosticeren. Er moeten dus strategieën ontwikkeld worden om de diagnose te verbeteren.

Daarom is het ITG in samenwerking met twee Peruaanse ziekenhuizen, met een onderzoek gestart, om de doeltreffendheid van een diagnoseprotocol uit te testen. Het onderzoek bestudeert twee vor-men van extrapulmonaire tuberculose: tuberculeuze pleuritis (de pleura of het borstvlies is de dubbele « omslag » rond de longen) en tuberculeuze meningitis (de membranen rond het centraal zenuwstelsel - hersenen en het ruggenmerg - worden bij deze vorm van tbc getroffen).

OpleidingNaast wetenschappelijk onderzoek is een adequate personeelsopleiding een ander essentieel element om

patiënten te behandelen. Zo wordt er niet alleen voor een betere kwaliteit van de diensten ge-zorgd, maar wordt het personeel ook gemotiveerd en is er een grotere duurzaamheid binnen de projecten mogelijk. Er werden ook opleidingen op lokaal niveau georganiseerd en bovendien kon-den een aantal belangrijke (Congolese, Indiase en Chinese) medewerkers een internationale op-leiding volgen.

Wetenschappelijke ondersteuning en vorming


| 29België

Damiaanactie is voornamelijk bekend voor haar werk ter bestrijding van lepra en tuberculose, haar voornaamste doel, in haar projectlanden. Maar ze heeft in België ook nog twee andere hoofdopdrachten: de Belgische bevolking bewust maken van de problemen die lepra en tbc veroorzaken en zorgen voor een netwerk van vrijwilligers. Daarom organiseert ze in eigen land een hele reeks activiteiten. 2009 was bovendien een bijzonder jaar: het jaar telde 2 hoogtepunten.

Het traditionele hoogtepunt van het jaar is er tijdens het laatste weekend van januari. Dan vindt het campagneweekend plaats waarbij fondsenwerving gepaard gaat met een bewustma-kingscampagne. Deze campagne wordt gedragen door een campagnefilm, die op RTBF wordt uitgezonden, maar die vooral vertoond wordt tijdens gratis grootbeeldanimaties in scholen. Ongeveer 110.000 leerlingen van 822 lagere en middelbare scholen in heel België bekeken “Het witte masker", film die het leven van de pygmeeën van het Ituri-regenwoud liet ontdekken. Een vijftigtal animatoren, bijna allen vrijwilligers, zorgden voor de nodige uitleg bij de filmvoorstel-lingen. 8.500 exemplaren van de film werden ook verzonden naar scholen en particulieren.

Ondanks het peterschap van Jean-Louis Lahaye aan Franstalige kant (die enkele maanden daarvoor het werk van Damiaanactie in Bangladesh had ontdekt), ondanks een ijzersterke tv-spot met Eddy Merckx en uitstekende artikels in de media, was de campagne geen daverend succes. Maar de daling, veroorzaakt door de economische crisis (die zich op dat moment echt liet voelen), bleef uiteindelijk beperkt. Opnieuw een bewijs dat de Belgische bevolking Damiaanactie massaal blijft steunen.

Damiaan heiligHet tweede belangrijke moment was de heiligverklaring van Damiaan op 11 oktober. Deze gebeurte-

nis stelde Damiaanactie voor een ietwat delicate oefening: ze moest zich als één van de erfge-namen van Damiaan profileren maar tegelijk ook haar eigen plaats bewaren, naast de Kerk en los van de religieuze context.

Daarom heeft Damiaanactie de dvd ‘Wij, melaatsen’ uitgebracht, dvd die het leven van Damiaan voor-stelt en die via 4 waarden Damiaanactie in de kijker stelt. Waarden uit het leven van Damiaan: respect, volharden, samenwerken en inspiratie werden geïllustreerd door de getuigenis van een aantal persoonlijkheden die het werk van Damiaanactie in haar projectlanden hebben ontdekt.

In het kader van de heiligverklaring bracht Damiaanactie eveneens drie boeken uit. Vooreerst het Franstalige "Damien hier et aujourd'hui", met een eerste deel dat aan het leven van Damiaan gewijd is, geschreven door Edouard Brion (een pater Picpus, net als Damiaan ). Verder "Damiaan, het verhaal gaat verder ", waarin de vier waarden van Damiaanactie worden toegelicht met de getuigenis van Eddy Merckx, Brahim, Herman Verbruggen en Jef Vermassen, in een redactie van Rik Van Puymbroeck. Ten slotte het jeugdboek van Luc Descamps, "Junior, een verhaal van hoop", dat het ongelooflijke verhaal vertelt van Junior, de straatjongen uit Kinshasa, die cen-traal stond in de campagne van 2007.



Damiaanactie heeft ook samengewerkt met nationale televisiezenders: een aantal teams maakten re-portages over lepra in Congo (VTM) en in China (VRT). Bovendien trok Eddy Merckx naar Molokai om te ontdekken hoe het leven van Damiaan er zou kunnen hebben uitgezien.

Tine Ruysschaert trok, in samenwerking met Damiaanactie, in Vlaanderen vanaf september 2009 ook rond met een speciale monoloog: "Mijn zoon Damiaan". Ze vertelt het beklijvende leven van Damiaan vanuit de ogen van zijn moeder. Meer dan 10.000 mensen herleefden zo het leven van de heilige Damiaan.

Tenslotte hebben talrijke vrijwilligers samengewerkt of deelgenomen aan de talrijke feestelijkheden in België, terwijl anderen, samen met een officiële delegatie van Damiaanactie, naar Rome zijn ge-weest om aanwezig te zijn bij de officiële heiligverklaring van Damiaan.

Vrijwilligers op projectbezoekElk jaar stuurt Damiaanactie een aantal leerlingen en leerkrachten uit het middelbaar onderwijs, sa-

men met journalisten, op projectbezoek. In de tweede helft van 2009 vertrokken er vijf groe-pen naar Congo, India of Bangladesh. Deze groepen kwamen Vlaams-Brabant, Oost-Vlaanderen (2 groepen), de regio Verviers en de Duitstalige gemeenschap.

Damiaanactie organiseert ook elk jaar Damiaanbouwkampen. Doel: na een voorbereiding in België, drie weken in een projectland doorbrengen om er lokale arbeiders op een werf te helpen. In de vierde week gaan de deelnemers het projectland verder ontdekken. In 2009 vertrokken er een zestigtal vrijwiligers (waaronder ook leerlingen en leerkrachten van het ‘Collège St-Pierre van Jette’, leerlingen en leerkrachten uit Oostende en Torhout), naar India, Bangladesh, Nicaragua of Congo. Dit jaar vertrok ook de 100e groep op bouwkamp.

Daarnaast vertrokken er een twintigtal mensen, samen met de mensen van het “Follereau Abu Zaabal Project”, naar Kaïro (Egypte) om er de levensomstandigheden van de leprapatiënten te verbe-teren of om deze patiënten te verzorgen.

Tijdens de paasvakantie vertrokken regionale verantwoordelijken en grootbeeldanimatoren op pro-jectbezoek naar Bangladesh. Bangladesh verwelkomde ook schoolgroepen: tijdens de krokus-vakantie uit Torhout en, tijdens de kerstvakantie uit de Kempen (Herentals en Mol). Deze groe-pen met leerlingen en leerkrachten ontdekten per fiets onze projecten.

Fietsen voor en met DamiaanactieEr werd ook in België gefietst. Damiaanactie had elke week tijdens de zomermaanden een stand tij-

dens “le Beau VÈlo de RAVeL”, een radio-uitzending en fietshappening van voormalige Damiaanactie-peter Adrien Joveneau. En er was opnieuw een auto met de beeltenis van Eddy Merckx te zien in de publiciteitskaravaan van een aantal grote wielerwedstrijden zoals de Waalse Pijl, Luik-Bastenaken-Luik, de Ronde van Wallonië, de Grote Prijs van Wallonië en de Circuit Franco-Belge.

Eddy Merckx heeft zelf ook ten voordele van Damiaanactie gefietst: eind mei in Temse (samen met 300 wielertoeristen), en in oktober met Unizo. Dankzij hem ging de opbrengst van de verkoop van de tourtafel uit het VRT-programma "Vive le Vélo", dat elke avond tijdens de Ronde van Frankrijk werd uitgezonden,naar Damiaanactie. Deze tafel met handtekeningen van talrijke vedetten uit het wielerpeloton werd per opbod verkocht.

Nog dankzij Eddy Merckx was Damiaanactie ook aanwezig tijdens het Belgisch kampioenschap op de weg in Aywaille en op de Zesdaagse van Gent.

Ten slotte, als voorproefje op Luik-Bastenaken-Luik, werd er een speciale tijdrit, "le Contre-la-montre pour le Coeur", in hartje Luik georganiseerd ten voordele van Damiaanactie.


| 31België

Familiedag én startdagHet is ook in de provincie Luik dat één van de twee jaarlijkse bijzondere Damiaanactie-dagen plaats-

vond. Onze vereniging telt overal in het land talrijke vrijwilligers die jaarlijks tweemaal de kans krijgen om elkaar op nationaal vlak te ontmoeten: op de familiedag en op de startdag van Damiaanactie.

De familiedag sluit elk jaar de zomervakantie af. Tijdens de eerste zondag van september kwamen meer dan 700 mensen naar Plopsa Coo.

De startdag vindt na half-november plaats. Op 21 november kwamen er meer dan 500 sympathisan-ten naar Brussel voor de start van de nieuwe campagne. Een dag waarop de nieuwe campa-gnefilm en het nieuwe campagnemateriaal konden worden ontdekt. En in aanwezigheid van de komiek Marc Herman, de peter aan Franstalige zijde van de campagne 2010.

Gospelconcerten overal in BelgiëIn het najaar vinden ook gospelconcerten plaats. Was 2008 nog een sabbatjaar aan Nederlandstalige

kant, dan vonden er in 2009 in 4 steden gospelconcerten plaats met Lea Gilmore als artieste. Aan Franstalige kant waren er 13.000 mensen die de 15 Gospels for Life-concerten (met Beverley Trotman en 2.600 koorleden) in Wallonië en Brussel hebben bijgewoond.

Andere activiteiten Ten slotte zijn er door het jaar heen een hele reeks activiteiten die door vrijwilligers worden georgani-

seerd of waaraan Damiaanactie-vrijwilligers deelnemen. Er zijn de traditionele activiteiten die al jaren georganiseerd worden zoals de Damiaanwandeling in Tremelo in mei, het imitatoren-festival in november in Doornik of de voorstellingen van “Kamiano” die door het jaar heen ge-organiseerd worden. Maar Damiaanactie is ook aanwezig op stands, beurzen, festivals (de Francofolies in Spa of "Saga Africa" in Hannuit) en op kerstmarkten. Verder helpen Damiaanactie-vrijwilligers bij de organisatie van evenementen (la Nuit des Chœurs in Bois-Seigneur-Isaac en de opera's in open lucht in Luik, Namen en Terhulpen). Tenslotte waren er ook nog eenmalige initiatieven zoals "Happy X-mass", een spektakel met een jongerenkoor van 200 leden, een big bandorkest én Brahim die samen een kerstconcert brachten ten voordele van Damiaanactie.

Campagne 2009: de cijfersprivé-

giftenaantal

privégiften bedrag

acties vrijwilligers totaal

euro per inwoner

Wallonië* 36.596 1.379.898,96 € 1.040.200,46 € 2.420.099,42 € 0,70

Brussel 10.761 444.148,98 € 168.882,18 € 613.031,16 € 0,58

Vlaanderen 77.785 3.133.608,63 € 1.565.588,10 € 4.699.196,73 € 0,76

Anoniem 144 305.296,04 € 3.438,66 € 308.734,70 €

Totaal 125.286 5.262.953 € 2.778.109 € 8.041.062 € 0,75 * De Duitstalige gemeenschap zit vervat in Wallonië

De bedragen zijn gebaseerd op de resultaten van het zogenaamde campagnejaar, van 1 september 2008 tot 31 augustus 2009. Alle andere financiële gegevens in dit verslag hebben betrekking op het kalenderjaar 2009, dus van 1 januari tot 31 december.


32 |

Ja lc h at r a [ BANG L ADESH 03/11/20 09 ] F o t o : t H o M A S d e g r A e v e Tuberculose is een zeer besmettelijke ziekte. Zo besmettelijk dat bepaalde patiënten, voornamelijk multiresistente patiënten, voorzorgen moeten nemen om hun naaste omgeving te beschermen.

*jaarverslag2009_foto_nl.indd 32 10/06/10 17:21

| 33

Ook al zijn ze genezen, toch moeten talrijke ex-leprapatiënten met verminkingen door het leven leren gaan.

M y M e n s i n g h [ BAN G L AD E SH 20 0 9 ] | F o t o : t H o M A S d e g r A e v e


| 35

Leishmaniasis of berglepra kan invaliditeit veroorzaken. En ze kan ook dodelijk zijn. Damiaanactie is de enige partner van het leishmaniasis in de strijd tegen deze ziekte

in Nicaragua.

[ N I C AR AGUA 20 0 9 ] F o t o ' S : t i M d i r v e n [ N I C AR AGUA 20 0 4 ] F o t o : J e A n P L At t e A U


| 37

lu b u M b a s h i [ Co N G o 11/20 07 ] F o t o : t i M d i r v e n

Herstellende chirurgie is soms de enige oplossing om geparalyseerde of verminkte ex-patiënten hun waardigheid terug te schenken.



Eddy Merckx herbeleeft zijn carrière met een bewoner van Molokai... een moment van ontspanning tijdens een beklijvende reis.


| 39

[ M o Lo K AI 15/0 9/20 0 9] F o t o ' S :t i M d i r v e n


| 41

[ Co N G o j U LI 20 0 8 ] F o t o ' S : J e A n P L At t e A U

De pygmeeën van het Ituri-regenwoud stonden centraal in de campagnefilm van 2009. Een bewijs ook dat Damiaanactie tot in de meest afgelegen gebieden gaat om de minst bereikbare bevolkingsgroepen te bereiken.


42 |


| 43

D e l h i [ I N D IA jAN UAR I 2010 ] F o t o ' S : J e A n P L At t e A U

Jong of oud, ouder of kind, man of vrouw... Welke de levensomstandigheden ook mogen zijn, elk mens heeft recht op gezondheidszorg.



[ Co N G o 20/12 /20 0 6 ] F o t o : t i M d i r v e n


| 45

Als lepra niet tijdig opgespoord wordt, dan kan deze ziekte ernstige verminkingen veroorzaken aan handen, voeten en ook aan ogen.



De levensomstandigheden, hygiëne en voedsel spelen een belangrijke rol bij de verspreiding van armoedeziektes zoals lepra en tuberculose.

D e l h i [ I N D IA jAN UAR I 2010 ] F o t o ' S : J e A n P L At t e A U


DA

MIA

AN

AC

TIE

Leopold II-laan, 263, B 1081 Brussel, België | Tel: (0032)02/422.59.11 | Fax: (0032)02/[email protected] | www.damiaanactie.be

Foto's: Jean Platteau, Tim Dirven, Thomas De Graeve en het archief van Damiaanactie | Damiaanactie, ju-ni 2010 | Al deze informatie, en nog veel meer, is tevens terug te vinden op www.damiaanactie.be.

Bedankt

Damiaanactie wil graag een oprecht woord van dank uitspreken aan allen die het haar mogelijk maken om haar taak te volbrengen n de autoriteiten van de landen waar Damiaanactie lepra, tuberculose en leishmaniasis bestrijdt n de Europese en Belgische overheid (op federaal, gewestelijk, provinciaal en gemeentelijk niveau), meer in het bij-zonder de diensten die belast zijn met ontwikkelingssamenwerking n de lokale en bui-tenlandse medewerkers in de projectlanden n de talrijke donateurs n de medewerkers van het secretariaat in Brussel n de duizenden vrijwillige medewerkers n en bijzon-dere dank gaat naar onze regionale verantwoordelijken die de vrijwillige medewerkers begeleiden.

jaarverslag2009_cover_nl.indd 1 10/06/10 17:17

jaarverslag 2009

Documents

Transcript of jaarverslag 2009