Jaarverslag 2008 (link is external)

114
> Een jaar vol beweging > 15 opmerkelijke momenten > Aanpakken heeft resultaat non-stop in beweging Jaarverslag 2008

Transcript of Jaarverslag 2008 (link is external)

1ProRail / Jaarverslag 2008

Jaarv

ersla

g P

roR

ail 2

008 n

on

-stop

in b

eweg

ing

Bezoekadres

Moreelsepark 3

3511 EP Utrecht

Postadres

Postbus 2038

3500 GA Utrecht

www.prorail.nl

> Een jaar vol beweging> 15 opmerkelijke momenten> Aanpakken heeft resultaat

non-stopin beweging

Jaarverslag 2008

PR_JV08_cover.indd 1 25-06-09 (26) 11:59

Jaarverslag ProRail 2008 non-stop in beweging

22

3

Spannende finale na razendsnelle HSL-aansluiting

Het moment van Frans van Dommelen in 200824 november 2008, 10.30 uur

Burgemeester Gerd Leers pleitte er hartgrondig voor: een

snellere verbinding tussen Maastricht en Brussel. ProRail

wilde graag. Alleen waren er nogal wat technische uitda-

gingen. Zoals de rem in de Belgische HSL-trein. Die veroor-

zaakte storingen in de Nederlandse beveiliging. Toch kwam

de verbinding er. In een razendsnel tempo. Bouwmanager

Frans van Dommelen:

“ We hebben de spoorinfrastructuur op een aantal punten

aangepast. Dat moest natuurlijk uitvoerig worden getest.

Normaal duurt het vrijgavetraject, als alle testdocumen-

ten er zijn, ongeveer een jaar. Nu acht weken! Dankzij

een hele goede samenwerking. Met de Belgen, NS, NS

Hispeed, ProRail, IVW, Arcadis, de lokale overheid. Toch

bleef het tot het einde spannend. In de nacht van 23 op 24

november waren de laatste testen. Om 5 uur ‘s ochtends

waren die klaar en kon ik zo door naar de persconferentie.

Die was diezelfde ochtend op het provinciehuis. Gelukkig

had ik goed nieuws: het is uitstekend gegaan.”

3

ProRail / Jaarverslag 20084

(in absolute aantallen) 2008 2007

Kwantiteiten

Netlengte in exploitatie (in km) 2.896 2.896

waarvan enkelsporig 915 915

waarvan meersporig 1.981 1.981

netlengte geëlektrificeerd 2.195 2.195

Totale spoorlengte (in km) 6.830 6.830

waarvan vervangen in boekjaar 91 104

Wissels 7.508 7.488

waarvan vervangen in boekjaar 138 126

Overwegen 2.696 2.720

waarvan beveiligd 2.059 2.066

Seinen 1 11.337 10.882

Stations 2 387 386

Stationsoppervlakte (in duizenden m2) 3 1.654 1.736

Beweegbare bruggen 76 86

Tunnels 4 13 12

Tonkilometers (in miljarden per jaar) 52 51

waarvan personen 37 36

waarvan goederen 15 15

Treinkilometers (in miljoenen per jaar) 145 143

waarvan personen 131 129

waarvan goederen 13 13

waarvan overig (aannemers/testritten) 1 1

Aantal klanten (spoorwegondernemingen) 36 35

waarvan personen 10 10

waarvan goederen 15 15

waarvan overig (aannemers/museumlijnen) 11 10

Kerncijfers 2008

(in miljoenen euro’s) 2008 2007

Exploitatie

Bedrijfsopbrengsten 1.464 1.330

Bedrijfslasten – 1.463 – 1.300

Bedrijfsresultaat 1 30

Resultaat na belastingen 0 0

Vermogen

Balanstotaal 18.101 18.193

Eigen vermogen 4.126 4.857

Langlopende schulden 1.855 1.971

Activa

Materiële vaste activa 16.251 16.336

Jaarafschrijvingen 540 573

Bruto-investeringen 1.023 858

Investeringsbijdragen 929 792

(in absolute aantallen) 2008 2007

Medewerkers

Aantal medewerkers (gemiddeld) 3.220 2.903

Aantal fte’s (gemiddeld) 3.049 2.747

5ProRail / Jaarverslag 2008

(in absolute aantallen) 2008 2007

Kwantiteiten

Netlengte in exploitatie (in km) 2.896 2.896

waarvan enkelsporig 915 915

waarvan meersporig 1.981 1.981

netlengte geëlektrificeerd 2.195 2.195

Totale spoorlengte (in km) 6.830 6.830

waarvan vervangen in boekjaar 91 104

Wissels 7.508 7.488

waarvan vervangen in boekjaar 138 126

Overwegen 2.696 2.720

waarvan beveiligd 2.059 2.066

Seinen 1 11.337 10.882

Stations 2 387 386

Stationsoppervlakte (in duizenden m2) 3 1.654 1.736

Beweegbare bruggen 76 86

Tunnels 4 13 12

Tonkilometers (in miljarden per jaar) 52 51

waarvan personen 37 36

waarvan goederen 15 15

Treinkilometers (in miljoenen per jaar) 145 143

waarvan personen 131 129

waarvan goederen 13 13

waarvan overig (aannemers/testritten) 1 1

Aantal klanten (spoorwegondernemingen) 36 35

waarvan personen 10 10

waarvan goederen 15 15

waarvan overig (aannemers/museumlijnen) 11 10

1 Het vergelijkend cijfer (het aantal seinen 2007) is aangepast voor het aantal seinen zonder type-

aanduiding. Deze werden tot en met 2007 niet meegeteld.

2 Het aantal stations is in 2008 toegenomen door ingebruikname van station Amsterdam Holendrecht.

3 Het vergelijkend cijfer (het aantal duizenden m2 stationsoppervlakte 2007) is aangepast als gevolg van

verfijning van de object-registratie. Voorpleinen worden in 2008 niet langer meegeteld.

4 De toename van het aantal tunnels betreft de HSL dive-under.

ProRail / Jaarverslag 20086

4 Kerncijfers 6 Inhoud 10 Voorwoord 13 Verslag van de Directie 14 In beweging

21 Klanten, omgeving en samenleving

27 Prestaties

41 De organisatie

47 Governance en managementcontrol

52 Financieel verslag

58 Dank en waardering

59 Bericht van de Raad van Commissarissen 66 Personalia

71 Jaarrekening 2008 72 Balans per 31 december 2008

73 Exploitatierekening 2008

74 Kasstroomoverzicht

75 Toelichting op balans en exploitatierekening

101 Niet in de balans opgenomen verplichtingen

107 Overige gegevens 108 Resultaatsbestemming

109 Accountantsverklaring

Momenten 2 Frans van Dommelen

8 Rob Merrienboer

16 Wim Roelofs

24 Corine Boon

30 Cees de Vries

36 Gert van den Heuvel

44 Marja van Minnen, Hans Kanaar en

Lidwien Prinssen-de Pater

50 Henk Wind

56 Pierre Eerkens

64 Bas Leers

68 Jos Steinen en Ger Vroemen

82 Nicole Vroomans

92 Marc Unger

104 Eric Thieme

110 Jeanette van der Kruk

Inhoud

7ProRail / Jaarverslag 2008

88

9

Niemand meer op z’n eilandje

Het moment van Rob van Merrienboer in 200822 november 2008, 16.40 uur

Rob van Merrienboer werkt bij het Operationeel Controle

Centrum Rail (OCCR). Als er wat mis gaat op het spoor, komt

hij in actie. In november kantelde een kalktrein. Juist toen

– bij wijze van proef – ProRail en de vervoerders fysiek bij

elkaar zaten op het OCCR. En Rob weet het zeker: het blijft

niet bij een proef.

" Als je bij elkaar zit, is de communicatie veel makkelijker.

Je weet sneller of je hetzelfde beeld van de situatie hebt.

Normaal heb je alleen telefonisch contact. En door een

telefoon zeg je makkelijker ‘nee’ dan wanneer je elkaar

in de ogen kijkt. En toen die omgevallen kalktrein. Wij en

de vervoerders, we gingen er gelijk samen tegenaan. Je

voelde de chemie ontstaan, iedereen wilde het oplossen.

Niemand zat meer op z’n eilandje. Tuurlijk, het was een

rotongeluk. Maar het was óók een goede ervaring. En het

bewijs van een geslaagde proef.”

9

ProRail / Jaarverslag 200810

Voorwoord

Nederland heeft het drukst bereden spoor van de Europese Unie. Het aantal

reizigers zal alleen maar toenemen in de toekomst. Nederland in beweging

houden is een uitdaging die ProRail graag aangaat.

Als netwerkmanager van het spoor heeft ProRail één be-

langrijke ambitie: dienstverlener zijn voor onze klanten.

Voor de vervoerders en hun klanten (de reizigers en de

verladers), voor omwonenden en regionale overheden, voor

ieder die op zijn eigen wijze in zijn dagelijks leven en werken

van de Nederlandse railinfrastructuur afhankelijk is. In 2008

heeft ProRail belangrijke stappen gezet in de ontwikkeling

van zijn positie als dienstverlener met de kernopdracht:

Nederland non-stop in beweging en bereikbaar houden.

Het spoor wordt steeds meer gezien als een essentiële en

vanzelfsprekende nutsvoorziening. Net als water uit de

kraan en stroom uit het stopcontact. Het moet gewoon

werken en veilig zijn.

In 2008 heeft ProRail meer grip gekregen op de bedrijfs-

processen, wat leidde tot een stijgende lijn in de prestaties.

Met de dienstregeling 2008 kwamen er ongeveer 200.000

ritten bij, daarmee nam het aantal treinritten toe van

2,6 miljoen in 2006 naar 3 miljoen in 2008. Er waren minder

verstoringen op het spoor te melden. De beschikbaarheid

van het spoor werd groter, de stations werden schoner, en

de veiligheid op en rond het spoor nam toe. Het vertrou-

wen van de samenleving in de dienstverlening van ProRail

is gegroeid.

In al onze dagelijkse activiteiten willen wij betere prestaties

leveren én blijven leren van onze ervaringen. ProRail is een

lerende organisatie. We willen en moeten beter presteren:

de output van onze werkprocessen, de robuustheid van

onze ICT, de samenwerking met opdrachtgevers, klanten en

infra-partners, de resultaten van aanbestedingen. Voortdu-

rend zoeken we naar mogelijkheden om kwaliteit te verbe-

teren. Door monitoring, door insourcing, door interactie en

samenwerking.

ProRail werkt continu aan verbetering van de railinfrastruc-

tuur. Zo werd eind 2008 in de Hanzelijn de tunnel geopend

die de oost- en de westoever van het Drontermeer met

elkaar verbindt. De Zeeuwse Lijn werd vernieuwd, waarbij

ProRail een innovatieve onderhoudsaanpak heeft toegepast.

Bij station Best heeft ProRail, in sneltreinvaart, de perrons

verlengd, zodat ook lange intercitytreinen een extra stop

kunnen maken. Daarvoor moest ook de bovenleiding wor-

den aangepast. Een extra stop in Best was nodig om het

fileleed te verminderen, dat wordt veroorzaakt door werk-

zaamheden aan de A2. Door auto en trein niet als concur-

renten te zien, maar elkaar juist te laten aanvullen, is hier

mobiliteitswinst behaald. Op 9 april 2008 zijn de verlengde

perrons in gebruik genomen.

In al onze dagelijkse activiteiten willen wij betere prestaties leveren én blijven leren van onze ervaringen.

11ProRail / Jaarverslag 2008

In 2008 is ProRail samen met NS en de goederenvervoerders

begonnen met het actieplan Ruimte op de Rails: het uitbou-

wen van een vernieuwend en excellent presterend railnet-

werk dat de komende twaalf jaar zo’n vijftig procent meer

treinverkeer mogelijk moet maken. ProRail realiseert zich

daarbij dat dit niet alleen een kwestie is van hoogwaardige

technische kennis en innovatief vermogen, we moeten ook

oog hebben voor de impact op omgeving en samenleving.

ProRail is een bedrijf van professionals. Daarom hebben

we geïnvesteerd in nieuwe vormen van interne kennis-

overdracht. Met het oog op de verwachte behoefte aan

nieuwe medewerkers is de arbeidsmarktcommunicatie aan-

gescherpt. Ons jaarlijkse tevredenheidsonderzoek onder de

medewerkers had een positief resultaat.

In 2009 gaat ProRail door op de lijn die in 2008 is ingezet:

voortdurend verbeteren van operational excellence, hoog-

frequent spoorgebruik mogelijk maken, meer ruimte bie-

den aan het goederenvervoer, meer maatwerk bieden in

de regio en het publieke belang dienen op een efficiënte

manier. Wij staan er voor om de plannen niet alleen te

realiseren, maar daar waar zinnig en mogelijk ze ook te

versnellen ten opzichte van het Beheerplan 2009-2020. Die

versnelling is nodig voor de vitaliteit van de (spoor)bouw-

sector en ook goed voor de klanten van ProRail. De samen-

leving wil meer van ons, en de samenleving wil het beter.

Nederland wil non-stop in beweging blijven. ProRail maakt

dat mogelijk.

Utrecht, 16 april 2009

namens de Directie van ProRail B.V.

Bert Klerk, president-directeur

ProRail / Jaarverslag 200812

13ProRail / Jaarverslag 2008

Verslag van de Directie

ProRail / Jaarverslag 200814

In 2008 heeft ProRail zijn klanten beter bediend. Daardoor heeft de samenleving

meer vertrouwen in ProRail gekregen én hogere verwachtingen. In 2008 is ook een

start gemaakt met een verdere ontwikkeling van de Nederlandse railinfrastructuur

aan de hand van vijf speerpunten.

Wat onze klanten willen

De wensen van reizigers

In 2008 hebben opnieuw meer mensen voor de trein geko-

zen. Meer mensen die allemaal goed bediend willen wor-

den. Als je op het station aankomt, moet de trein klaarstaan

– of net het station binnenrijden – , de trein die je comfor-

tabel van A naar B brengt. Overstappen is ok, maar dan wel

echt overstappen en niet wachten op een tochtig perron,

de tolerantie van reizigers voor vertragingen neemt af.

En dat station moet natuurlijk schoon en veilig zijn, een

aangename omgeving die zich voegt naar de wensen van

de haastige reiziger. Een transfervoorziening waar trein,

bus, tram, metro en taxi verregaand geïntegreerd zijn.

De wensen van verladers

Ook de verladers kozen in 2008 opnieuw vaker voor het

spoor. Dat is een maatschappelijk gewenste ontwikkeling,

want meer vracht over het spoor betekent minder vracht-

wagens op de weg, wat op zijn beurt leidt tot minder files

en minder CO2-uitstoot.

Een spoor dat complementair wil zijn aan vrachtvervoer

over weg en water, biedt goede transfermogelijkheden

voor vracht, is betrouwbaar en voorspelbaar. Dat stelt hoge

eisen aan de vervoerders en aan de railinfrastructuur waar-

van zij gebruikmaken en die ProRail beheert en ontwikkelt.

De regio en de omwonenden

Het spoor moet Nederland bereikbaar maken en zo bijdra-

gen aan de economische ontwikkeling van alle regio’s van

het land. Veel spoor betekent ook: veel mensen die langs

het spoor wonen en werken, die gebruikmaken van spoor-

wegovergangen. De sleutelwoorden zijn hier: beperken van

geluidhinder en zorgen voor veiligheid op overwegen.

ProRail heeft ook hier een belangrijke uitdaging.

De vervoerders, onze directe klanten

Vervoerders staan voor de uitdaging de wensen van hun

klanten te realiseren. De vervoerders maken daarbij ge-

bruik van de railinfrastructuur die ProRail beheert en ont-

wikkelt. De vervoerders zijn de directe klanten van ProRail.

Op dit moment heeft ProRail tien personenvervoerders en

vijftien goederenvervoerders als klant. Daarnaast zijn er elf

andere partijen, zoals aannemers, die over het spoor mo-

gen rijden.

Die vervoerders willen niet allemaal hetzelfde. NS wil

treinpaden in een vast patroon terwijl regionale personen-

vervoerders infra-capaciteit op maat willen. Goederenver-

voerders daarentegen willen flexibiliteit en lastminute-

paden, waarbij ze willen doorrijden zonder te stoppen.

Tot slot hebben ook investerende overheden verschillende

wensen. De één wil van het spoor een lightrailachtige ver-

binding maken die de binnenstad ingaat, de ander wil meer

stations en een derde wil vooral een betere inpassing van

het spoor in het stedelijke gebied.

In beweging

15ProRail / Jaarverslag 2008

Kortom: de verscheidenheid in de wensen van onze klan-

ten maakt een gedifferentieerd aanbod in de producten en

diensten van ProRail noodzakelijk. Dat geldt dan niet alleen

voor de verschillende personen- en goederenvervoerders.

Ook de vervoersautoriteiten, de verladers, de lokale en

regionale publieke en private partners en de reizigers heb-

ben steeds meer uiteenlopende wensen en behoeften.

ProRail heeft op dit vlak belangrijke stappen gezet en

resultaten geboekt in 2008. Hierover meer in het hoofdstuk

Klanten, omgeving en samenleving.

Aanpakken heeft resultaatMeer reizigers- en meer goederenvervoer; met de dienst-

regeling 2008 alleen al kwamen er ongeveer 200.000 ritten

bij. Daarmee is het aantal treinritten toegenomen: van 2,6

miljoen in 2006 naar 3,0 miljoen in 2008, naar 3,1 miljoen –

zo is de verwachting – in 2009.

Maar, meer ritten betekent meer onderhoud en dat onder-

houd vraagt weer meer capaciteit. ProRail wordt hier voor

een praktisch dilemma gesteld. Een dilemma dat ingrijpt in

onze organisatie en processen, en dat ProRail in 2008 heeft

opgepakt.

In 2008 heeft ProRail meer grip gekregen op de eigen be-

drijfsprocessen, waardoor we slimmer en flexibeler onze

werkzaamheden kunnen inplannen. ProRail heeft het aan-

tal storingen teruggedrongen, we repareren sneller en we

hebben minder tijd nodig voor onderhoud. Dit heeft geleid

tot een hogere beschikbaarheid en betrouwbaarheid van

het spoor en tot minder verstoringen voor onze klanten. De

cijfers in het hoofdstuk over onze prestaties laten het zien.

Sinds december 2008 wordt het spoor grotendeels alleen

nog met videoschouwtreinen geïnspecteerd. Deze treinen

rijden tussen de andere treinen door en filmen het spoor

en de wissels. De beelden worden op kantoor bekeken. De

voordelen hiervan zijn de hogere arbeidsveiligheid (minder

mensen in het spoor) en de toegenomen beschikbaarheid

(het verstoort de dienstregeling praktisch niet).

Ook is in 2008 begonnen met de landelijke invoering van de

nieuwe mobiele werkplaats. Dit is een trein zonder bodem

waarbinnen alle gereedschap voorhanden is, zodat onder

optimale omstandigheden (zoals veilig en droog) aan het

spoor kan worden gewerkt. Ook hier weer met minima-

le hinder voor het reguliere treinverkeer.

Optimale mix van slim benutten en meer infra

Minister Eurlings van Verkeer en Waterstaat is in septem-

ber 2008 akkoord gegaan met het plan Ruimte op de Rails

van de gezamenlijke spoorsector: elke tien minuten een

reizigerstrein en een groene golf voor de goederen op het

spoor. Dit plan, dat een budget van 4,5 miljard euro heeft,

gaat tot 2020 een jaarlijkse groei van 5% in het reizigers-

vervoer per spoor realiseren.

Met Ruimte op de Rails wordt een systeemsprong op het

spoor gerealiseerd. Het plan beoogt een optimale mix van

aan de ene kant het uitbreiden van de infrastructuur waar

nodig en aan de andere kant het slimmer plannen en orga-

niseren van de treinenloop waar mogelijk.

ProRail streeft ernaar het spoor en de dienstverlening naar

een hoger niveau te brengen. Een niveau dat wordt geken-

merkt door meer ruimte voor groei, meer capaciteit, ho-

gere frequenties, vernieuwende oplossingen en een betere

dienstverlening op alle fronten: service, klantgerichtheid

en samenwerking. Zo kan de meerwaarde en de concur-

rentiekracht van het spoor groter worden en het marktaan-

deel in de totale mobiliteit worden uitgebreid.

Groei en recessie

In het vierde kwartaal van 2008 is een terugval in het goede-

renvervoer vastgesteld. Naar verwachting zal deze daling zich

in 2009 ook uitbreiden naar het reizigersvervoer. De komende

jaren wordt duidelijk wat dit betekent voor de groei op de

lange termijn. De economische recessie kan leiden tot een

omslag in de groei-trends en dus tot een noodzaak onze

doelen bij te stellen.

1616

17

De kick als alles dan weer rijdt

Het moment van Wim Roelofs in 200822 november 2008, 16.40 uur

Wim Roelofs, manager Storingsherstel en Calamiteiten, kan

genieten van dingen die mis gaan. Nou ja, van het proces

dat daarna op gang komt. Mouwen opstropen, met vereen-

de krachten de boel vlot trekken. In de omgevallen kalk-

trein bij Amsterdam Muiderpoort zag hij daarom direct een

‘geweldige klus’.

“ Een ravage! Op een kritische locatie. Het treinverkeer

Amsterdam-Utrecht lag stil. Dan komt er wat in bewe-

ging hoor. De mensen ter plekke doen fantastisch werk.

Ik stuur aan, hou het crisisplan in de gaten. Prachtig plan

trouwens. De insteek was niet: hoe herstellen we de

situatie van voor het ongeval? Maar: hoe krijgen we de

treinen snel weer aan het rijden? Dan kijk je heel anders.

Wat is technisch haalbaar? Welke spullen kunnen we snel

krijgen? Dat bleek heel effectief: na een week reden alle

treinen weer normaal. Zó snel, na zo‘n ravage – dat geeft

een enorme kick.”

17

ProRail / Jaarverslag 200818

Innovatie en duurzaamheid

Innovatie

ProRail is steeds op zoek naar innovaties, die zorgen voor

een betere verhouding tussen prijs en prestatie. Ze zorgen

er ook voor dat ProRail zijn ambitieuze doelstellingen kan

waarmaken. Elders in het jaarverslag zijn al enkele innova-

ties beschreven, zoals de videoschouwtrein. Hieronder volgt

nog een aantal voorbeelden.

RouteLint: TomTom voor machinisten

RouteLint laat treinbestuurders schematisch zien wat er

gebeurt op het spoor in de buurt van hun eigen trein: intak-

kende treinen, voor- en achterliggers en eventueel het aantal

vertragingsminuten. Machinisten kunnen dankzij RouteLint

beter inspelen op wat er op het spoor gebeurt. Ze kunnen

eerder zien of het zin heeft om te versnellen of te remmen

en daardoor energiezuinig en punctueler rijden. Route-

Lint is eigenlijk een TomTom voor machinisten. Technische

tests zijn in 2008 uitgevoerd en laten positieve resultaten

zien. In 2009 wordt op het traject Den Haag-Venlo de exacte

energiebesparing en punctualiteit gemeten.

Beheerste Toelating met blokschakelaar: veilig werken

zonder overlast

In november 2008 heeft ProRail het systeem Beheerste Toe-

lating met blokschakelaar geïntroduceerd. Hiermee kunnen

sommige onderhoudswerkzaamheden aan het spoor snel-

ler en efficiënter worden uitgevoerd, terwijl de treinen blij-

ven rijden. Spoorwerkers kunnen veilig tussen twee treinen

door werken, zonder dat de reizigers er last van hebben.

Speciale schakelaars bedienen de seinen en zorgen ervoor

dat er niet tegelijk gewerkt en gereden kan worden.

Spoorwerkers vinden het prettig dat overdag kan worden ge-

werkt in plaats van ’s nachts. Treinreizigers hebben minder

overlast, omdat het spoor minder vaak ‘buiten dienst’ hoeft.

Daarnaast is het werk aan het spoor overdag goedkoper dan

‘s nachts. In juli 2009 besluit ProRail of het systeem landelijk

wordt ingevoerd.

ProRail PrijsVraag: energieopwekking in middelpunt van

de belangstelling

Energie opwekken uit de voetstappen van reizigers op

stations. Een slimme schakelaar die energieverlies bij het

remmen van treinen halveert. Plannen voor grootschalige

energiewinning langs het spoor. Deze drie ideeën werden

genomineerd voor de ProRail PrijsVraag 2008.

De finalisten kunnen hun idee concreet uitwerken en een

plan maken voor een CO2-neutraal spoor tussen Utrecht en

Den Haag. De uiteindelijke winnaar wordt in juni 2009 be-

kendgemaakt. Hij of zij mag het winnende idee samen met

ProRail uitvoeren.

Duurzaamheid

ProRail is zich bewust van de duurzaamheidsaspecten van

het vervoer per spoor. Het spoor is een relatief duurzame

vervoersmodaliteit. Omdat het treinverkeer verder zal

groeien, is voortdurend innovatie nodig om de milieu-

belasting verder te beperken. In 2008 hebben we beleid

geformuleerd om de duurzaamheid van de activiteiten van

ProRail te verbeteren.

Ons waardevolle erfgoed

In 2008 heeft de TU Delft een studie afgerond in opdracht

van ProRail, NS en Bureau Spoorbouwmeester om te komen

tot een inventarisatie van onze collectie bijzondere stations-

gebouwen. Dit heeft geresulteerd in een zorgvuldige analyse

van monumentale stationsgebouwen welke ProRail en NS

willen behouden voor toekomstige generaties.

Hierbij is ondermeer gekeken naar de verschillende architec-

ten, spoorwegondernemingen en typen stations. Met het

oog op de vele grote verbouwingen op de stations hebben

ProRail en NS in 2008 eveneens een inventarisatie gemaakt

van kunst op stations zoals historische plakkaten, beelden

en wandschilderingen.

Blokschakelaar van het systeem Beheerste Toelating

19ProRail / Jaarverslag 2008

Ons beleid voorziet erin dat ProRail bij haar activiteiten

rekening houdt met het maatschappelijk belang van het

spoor. Het spoor moet concurrerend zijn en blijven, met

andere vervoersmodaliteiten. Bij onze beslissingen stellen

wij maatschappelijke belangen voorop bij het bepalen van

de koers, handelen wij transparant en integer en zoeken

wij de balans tussen people, planet en profit voor onze pro-

ducten en de totstandkoming ervan.

Om deze bewustwording vorm te geven, is in 2008 het pro-

gramma Duurzaamheid gestart. In 2009 zijn we op weg

naar het bewerkstelligen dat duurzaamheid een aantoon-

baar en zo mogelijk integraal uitgangspunt wordt voor ons

beleid en de toepassingen, en zichtbaar wordt in onze be-

drijfsvoering en ons gedrag. De speerpunten zijn gericht op

stations, energie, natuur en landschap en inkoop.

De activiteiten van het programma Duurzaamheid in 2008

waren:

• Er is een scan uitgevoerd naar de duurzaamheid van de be-

drijfsprocessen van ProRail. Met de scan is inzicht verkre-

gen in de huidige status van duurzaamheid binnen ProRail-

processen en de mogelijkheden om dit te verbeteren.

• Eennatuur-enlandschapsbeleidisvastgesteld,waarmee

de negatieve effecten op natuur en landschap worden

terugdrongen en nieuwe natuur- en landschapswaarden

worden ontwikkeld.

De ambitie van ProRail richt zich op vijf thema’s:

- landschappelijke inpassing;

- voorkomen van verstoring (door licht en geluid);

- voorkomen van versnippering;

- voorkomen van milieueffecten van onkruidbestrijding;

- beheer en ontwikkeling van ‘eigen’ natuur-

en landschapswaarden.

• In samenwerking met NS is een Energiebesparingsplan

2009-2010 opgesteld.

• Hetproject‘Ambitiesvoorduurzamestations’isgestart

in samenwerking met NS. Voor zowel nieuwbouw als het

beheer van stations is in 2008 gekeken naar manieren

om dit op meer duurzame wijze te doen. Hierbij wordt

gekeken naar een breed scala van maatregelen zoals toe-

passing van zonnepanelen, het scheiden van afval, het

opvangen van regenwater, het gebruik van duurzame

materialen en het toekomstbestendig bouwen van stations.

• Aspecten van duurzaamheid laten meewegen bij aan-

bestedingen van bouwprojecten, zoals het Hanzelijn-

contract voor de bovenbouw tussen Lelystad en Hattem.

Onze speerpunten De komende jaren staat ProRail voor uitdagingen. We moe-

ten ruimte op het spoor creëren om de groei van het per-

sonen- en goederenvervoer mogelijk te maken. We staan

voor de opgave om meer te differentiëren naar soorten

klanten, meer maatwerk te leveren en daarbij een hoge be-

trouwbaarheid en veiligheid te garanderen.

Om dit waar te maken, zal ProRail als publieke dienstver-

lener – nog meer dan tot nu toe – klantgericht en zakelijk

moeten optreden. In 2008 zijn we aan de slag gegaan met

vijf speerpunten. De resultaten hiervan worden doorver-

taald in de werkprocessen, de bedrijfsvoering, de sturing en

het strategisch plan tot 2015.

Operational excellence

ProRail wil de dagelijkse prestaties op het spoor (24 uur per

etmaal, zeven dagen per week) en op de stations voortdu-

rend verbeteren. Hetzelfde geldt voor de kwaliteit en de

voortgang van onze projecten en ons maatwerk.

De groei in operational excellence die ProRail in 2008 heeft

gerealiseerd, is op het niveau van prestatie-indicatoren

zichtbaar gemaakt in het hoofdstuk Prestaties van dit jaar-

verslag: toenemende beschikbaarheid van het spoor, scho-

nere stations, meer veiligheid op en rond het spoor.

Hagedissen en hazelwormen op het spoor

Tussen medio april en medio mei 2008 zijn beschermde hagedissen en

hazelwormen die op het spoor in Maastricht leven, verplaatst naar een

ander leefgebied in de directe omgeving van het spoor. Gespecialiseerde

medewerkers van de stichting RAVON voerden de verplaatsing in

opdracht van ProRail uit. Het verplaatsen van de dieren was nodig

omdat ProRail het spoor tussen Maastricht en Lanaken gaat vernieuwen,

zodat het daarna weer in gebruik kan worden genomen.

ProRail / Jaarverslag 200820

Hoogfrequent spoorvervoer

Met het actieplan Ruimte op de Rails zijn in 2008 de eer-

ste stappen gezet in de richting van hoogfrequent spoor.

Daarbij zal in de toekomst op vier corridors van het kernnet,

waar NS over rijdt, elke tien minuten een trein vertrekken in

elke richting. De capaciteit op het spoor kan daardoor ook

met de helft toenemen en daarmee voldoen we ook aan de

groeiende behoefte (aan mobiliteit) van de reizigers.

Hoogfrequent spoor is op korte termijn al haalbaar, op

voorwaarde dat we ons innovatief vermogen aanspreken

en nieuwe vormen van samenwerking aangaan met alle be-

trokken partijen. In 2012 wil ProRail klaar zijn voor hoogfre-

quent spoor op enkele van de belangrijkste verbindingen

in Nederland. In 2020 moeten de ambities volledig gerea-

liseerd zijn.

Meer ruimte voor goederenvervoer

ProRail wil meer ruimte, meer flexibiliteit en meer aanvul-

lende diensten bieden aan het goederenvervoer. Dat doen

we door een beter op het goederenvervoer toegesneden ca-

paciteitsplanning (met onder andere toekomstvaste paden),

door meer acquisitie bij vervoerders, verladers en sleutel-

opdrachtgevers, door intensief partnership met havenbedrij-

ven en door meer aandacht voor spooraansluitingen. In 2008

is daartoe ook een directeur goederenvervoer benoemd.

Maatwerk voor de regio

ProRail gaat beter reageren en anticiperen op wensen van

regionale klanten en regionale overheden. Dat doen we

door het contact met onze klanten te verbeteren, meer dif-

ferentiatie in producten en diensten aan te brengen, en ons

verkoop- en productieproces te stroomlijnen.

Een belangrijke stap in de verbetering van de dienstverle-

ning aan regionale klanten is gezet met de oprichting van

multidisciplinaire teams en de toepassing van de nieuwe

werkwijze voor alle lopende regionale projecten. Ook is in

2008 een portaal ingericht waar wensen en vragen van onze

klanten direct worden afgehandeld (zie ook het hoofdstuk

Klanten, omgeving en samenleving).

Publiek belang, zakelijk gediend

ProRail is een organisatie met een publieke taak. Bij de

uitvoering van die taak zullen wij nog efficiënter te werk

gaan. ProRail zal optreden als een goed rentmeester van het

maatschappelijk kapitaal dat het spoor vertegenwoordigt.

Daarnaast willen wij activiteiten ontwikkelen die waarde

kunnen toevoegen aan onze kernactiviteiten. ProRail zal

sturen op maatschappelijk rendement en op een efficiënte

en financieel gezonde bedrijfsvoering. Resultaten en activi-

teiten van 2008 leest u in de volgende twee hoofdstukken.

Relined

Met energienetbeheerder TenneT is ProRail de joint venture

Relined aangegaan. TenneT heeft een eigen glasvezelnet langs

de hoogspanningsmasten, ProRail heeft er een langs het spoor.

Relined verhuurt de overcapaciteit van deze beide glasvezel-

netten aan derden. Relined is een voorbeeld van de nieuwe

aanpak van ProRail.

In 2008 kon voor het eerst sinds de oprichting van Relined een

volledig bezette vezelcapaciteit op kabels naar en binnen

Amsterdam gemeld worden. Relined neemt daarmee in het

grootste internet exchange centrum ter wereld, een prominente

plaats in als leverancier van glasvezelverbindingen tussen

datacenters.

Vlnr: Udo Groen (ProRail), Aad Veenman (NS), Detlef Heydt (Belangenvereniging Rail Goederenvervoerders), Minister Camiel Eurlings, bij de presentatie Ruimte op de Rails.

21ProRail / Jaarverslag 2008

Klanten, omgeving en samenleving

Een betere dienstverlening aan onze klanten, maatwerk en meer oog voor

de omgeving. Ontwikkeling van onze medewerkers. En meer communicatie

met de samenleving. Dat is wat we in 2008 hebben gerealiseerd.

Dienstverlening aan vervoerdersProRail wil de capaciteit van het spoor maximaliseren. Dat is

in het belang van onze klanten. Tegelijkertijd is het zaak de

beschikbare capaciteit zo goed mogelijk te verdelen, waar-

bij de verschillende spoorgebruikers concurrenten zijn. In

2008 heeft ProRail de capaciteitsverdeling succesvol laten

verlopen. De schaarste zelf is ook aangepakt: door het on-

derhoud slimmer te plannen, door innovatieve contracte-

ring van onderaannemers en dankzij verschillende ICT-pro-

jecten. Voor 2009 zijn nog extra maatregelen voorbereid:

het Operationeel Controle Centrum Rail en de insourcing

activiteiten NedTrain PgV.

Capaciteitsverdeling aan de onderhandelingstafel

Op dit moment mogen 36 partijen gebruikmaken van het

spoor: tien openbare personenvervoerders, vijftien com-

merciële goederenvervoerders en elf andere partijen, zo-

als aannemers. Hoezeer het ProRail ook is gelukt om de

capaciteit van het spoor te laten toenemen, het blijft een

schaars goed. Leidde die schaarste in voorgaande jaren nog

tot spanning met de vervoerders, door te kiezen voor een

intensief traject met de vervoerders – met veel ruimte voor

consultatie – is het proces in 2008 voorspoedig verlopen.

Bijna alle aanvragen konden worden gehonoreerd en pro-

blemen zijn opgelost in het verdelingsproces.

Slimmer plannen van onderhoud

Met het groeiend aantal treinen neemt de onderhoudsbe-

hoefte van het spoor toe, maar is tegelijkertijd minder tijd

voor onderhoud beschikbaar. Daarnaast worden de maat-

schappelijke eisen voor beschikbaarheid steeds hoger: de

reiziger wil gewoon geen last hebben van onderhoud. De

goederenvervoerders ook niet, maar zij rijden juist vooral in

de nacht. ProRail stelt op zijn beurt steeds zwaardere eisen

aan de uitvoering van het spooronderhoud om de veilig-

heid van baanwerkers verder te verhogen. Tijd voor onder-

houd zal altijd nodig zijn. ProRail wil onderhoud uitvoeren

met zo min mogelijke hinder voor vervoerders.

Allen aan de onderhandelingstafel

Gebruikers van het spoor moeten jaarlijks capaciteit aanvragen

bij ProRail. Dat geldt voor vervoerders maar ook voor ProRail

zelf: we moeten ruimte hebben zodat onze aannemers aan het

spoor kunnen werken in zogenoemde treinvrije perioden. Hoe

dit werkt en wat de mogelijkheden zijn die ProRail biedt, staat

in de jaarlijkse Netverklaring.

Het verdelingsproces is ingericht als onderhandelingstafel.

Aan deze tafel gaan alle partijen met capaciteitswensen met

elkaar op zoek naar de optimale verdeling van capaciteit.

Differentiatie naar tijd en plaats en het homogeniseren van

rijtijden en frequenties spelen een belangrijke rol in dit proces.

ProRail heeft in dit proces twee rollen: die van verdeler en

die van aanvrager. Vervoerders die het niet eens zijn met

de manier waarop ProRail de capaciteit verdeelt, kunnen

de NMa vragen om hierover een uitspraak te doen.

Relined

Met energienetbeheerder TenneT is ProRail de joint venture

Relined aangegaan. TenneT heeft een eigen glasvezelnet langs

de hoogspanningsmasten, ProRail heeft er een langs het spoor.

Relined verhuurt de overcapaciteit van deze beide glasvezel-

netten aan derden. Relined is een voorbeeld van de nieuwe

aanpak van ProRail.

In 2008 kon voor het eerst sinds de oprichting van Relined een

volledig bezette vezelcapaciteit op kabels naar en binnen

Amsterdam gemeld worden. Relined neemt daarmee in het

grootste internet exchange centrum ter wereld, een prominente

plaats in als leverancier van glasvezelverbindingen tussen

datacenters.

ProRail / Jaarverslag 200822

ProRail werkt hierdoor steeds meer ‘s nachts aan het spoor,

omdat dan de minste treinen rijden. Het werk is zo inge-

deeld dat de goederentreinen en de NS-nachtnettreinen

over één spoor kunnen blijven rijden. Nachtelijk onderhoud

aan enkelsporige trajecten gebeurt per traject, in goed

overleg tussen de regionale vervoerders, NS en ProRail. Ook

probeert ProRail steeds meer onderhoud op een baanvak

tegelijkertijd uit te voeren zodat de tijd dat treinen er niet

kunnen rijden, zo optimaal mogelijk wordt benut.

Innovatieve inkoop

ProRail heeft in 2008 een contract voor kleinschalig onder-

houd voor het eerst in concurrentie op de markt gebracht.

Uit de vijf meedingende partijen kwam ASSET Rail, een joint

venture van Dura Vermeer, Imtech en ARCADIS, als beste uit

de bus. De onderneming gaat het onderhoud doen in het

gebied Gelre, dat een deel van de Achterhoek en het ge-

bied rond Arnhem omvat.

Kleinschalig onderhoud aan het spoor werd tot nu toe ver-

deeld onder de drie gecertificeerde aannemers. Door de

komst van nieuwe partijen is nu ook hier, net als bij groot-

schalig onderhoud en vernieuwing van infrastructuur, spra-

ke van marktwerking. ProRail zet deze vorm van marktwer-

king de komende jaren door, want dit leidt tot efficiency en

doelmatige besteding van publieke gelden.

Operationeel Controle Centrum Rail (OCCR)

Om de vervoersprestatie te optimaliseren, wil ProRail nau-

wer samenwerken met de vervoerders. Dit is vooral belang-

rijk als er iets aan de hand is op het spoor waardoor de

treinenloop verstoord is. Samenwerking in elkaars fysieke

nabijheid, met korte communicatielijnen en één gedeeld

beeld van een situatie, leidt tot betere oplossingen in de

bijsturing. In het OCCR is die samenwerking mogelijk. In

2008 is door ProRail en NS gewerkt aan de voorbereiding

en heeft een aantal proeven plaatsgevonden. Vertegen-

woordigers van de regionale- en goederenvervoerders zijn

ook uitgenodigd om in dit centrum samen te werken. Naar

verwachting heeft de komst van het OCCR, in de loop van

2009, een positieve invloed op de punctualiteit, klanttevre-

denheid, veiligheid en beschikbaarheid van het spoor.

Insourcing activiteiten NedTrain PgV

Bij ongevallen en calamiteiten is het zaak om het spoor zo

snel mogelijk weer vrij te maken en te zorgen dat de ver-

schillende hulpdiensten goed hun werk kunnen doen. Toen

NedTrain Productgroep Veiligheid (PgV) bekendmaakte

met deze activiteiten te willen stoppen, stond ProRail voor

de keus om een nieuwe partij te zoeken of de activiteiten te

insourcen. ProRail heeft gekozen voor insourcing van deze

activiteiten vanaf 2009.

Automatiseringsprojecten

Informatie- en communicatietechnologie zijn onmisbare

en vaak kritische factoren in onze infrastructuur en dienst-

verlening. Onze ICT moet voortdurend op het allerhoogste

niveau presteren. Als cruciale systemen uitvallen, heeft dat

een grote impact op de treindienst en leidt dat tot maat-

schappelijk onacceptabele effecten.

In diverse projecten werken wij aan een robuustere ICT-

structuur. Hierbij gaat het om organisatorische verbeterin-

gen, technische verbeteringen en applicatievernieuwing.

Oog voor de omgevingDe rol van regionale vervoersautoriteiten als opdrachtgever

en klant van ProRail wordt in 2009 belangrijker. Hetzelfde

gaat gelden voor decentrale overheden en vervoersautori-

teiten in de Randstad. Voor de realisatie van hun openbaar-

vervoerprojecten kunnen zij kiezen tussen ProRail en andere

marktpartijen. ProRail zal duidelijk zijn toegevoegde waar-

de moeten laten zien.

23ProRail / Jaarverslag 2008

Regionale loketten

In 2008 is ProRail van start gegaan met regionale account-

teams. Door tegelijkertijd enkele interne processen te ver-

eenvoudigen, onder meer door de oprichting van een intake-

team ‘Offerte-Order-Oplevering’, zijn we beter in staat de

regio’s snel en met maatwerk te bedienen. Dit regionale in-

taketeam heeft de interne regie over klantvragen. In overleg

met de vervoerders zijn eind 2008 ongeveer veertien pilots

gestart om deze werkwijze te toetsen.

Momenteel werkt ProRail aan de vertramming van de lijn

Zwolle-Kampen (in opdracht van de provincie Overijssel),

de ontwikkeling van de Rijn-Gouwelijn (in opdracht van de

provincie Zuid-Holland) en de ontwikkeling van de Hoekse

Lijn (in opdracht van de stadsregio Rotterdam).

Samenwerking bij gebiedsontwikkeling en stationsontwikkeling

Bij gebiedsontwikkeling en stationsontwikkeling werken we

steeds meer voor en samen met lokale en regionale publie-

ke partners. Het gaat daarbij om omgevingsprojecten en om

de aanleg van tunnels, viaducten en overwegen. Publieke

partners vinden het steeds belangrijker om afspraken te ma-

ken over onze prestaties en de oplevering van projecten. Wij

worden aangesproken op het nakomen van deze afspraken.

Ook willen ze vaker dat ProRail het financiële risico draagt.

Voorbeeld van een regionaal maatwerkproject in 2008 is

de brug in Maastricht. Voor de lokale omgeving is dit soort

projecten van groot belang.

Nieuwe regionale stations

Meer dan vroeger fungeren stations als knooppunten in de

stedelijke infrastructuur. ProRail speelt hier niet alleen op in

met de ontwikkeling van grote stationsprojecten, maar ook

met nieuwe stations op regionale lijnen. In samenwerking

met lokale overheden werkten we in 2008 aan de ontwikke-

ling van diverse nieuwe regionale stations. De financiering

gebeurt in veel gevallen deels door deze overheden zelf.

Overwegen en derdenstoringen: beter zicht op risico’s

In 2009 moet het Risicomodel Overwegen meer inzicht ge-

ven in de relatie tussen de tijden dat drukke overwegen

gesloten zijn en de toename van het risicogedrag van over-

weggebruikers. Dit model helpt bij het realiseren van de

doelstelling om de sluitingsduur zo kort mogelijk te hou-

den. Het Programma Verbeteren Veiligheid Overwegen

(PVVO) loopt door.

Het aantal dodelijke ongevallen op overwegen van negen-

tien bleef gelijk ten opzichte van 2007. In veel gevallen ging

het om oudere slachtoffers. ProRail is inmiddels met de

ouderenbonden in overleg over preventie en voorlichting.

Om het aantal dodelijke slachtoffers op of langs het spoor

verder terug te dringen, plaatst ProRail ook in 2009 op risi-

colocaties hekwerken, camera’s en extra verlichting.

In 2008 deden ProRail en de spoorwegpolitie verschil-

lende controles bij spoorwegovergangen. Daarmee willen

we het aantal ongelukken en bijna-ongelukken op over-

wegen verder terugbrengen. Bij een actie in april die op

tientallen plekken werd uitgevoerd, deelden onze Buiten-

gewoon Opsporingsambtenaren en de spoorwegpolitie

boetes en vele waarschuwingen uit. Voetgangers

moesten € 45 betalen voor het passeren van dichte spoor-

bomen. Automobilisten waren duurder uit, zij betaalden

€ 150 voor het zigzaggen.

Blijf niet plakken op het spoor

In de eerste week van september hebben ProRail en de

spoorwegpolitie voorlichting gegeven aan kinderen die

weer naar school gaan. In die week werden geen boetes

uitgedeeld maar kauwgom. Boodschap: wachten voor

dichte spoorbomen is een stuk ‘cooler’ dan stunten op

het spoor.

2424

25

Goede herinneringen aan bijzondere mensen

Het moment van Corine Boon in 200813 oktober 2008, 13.10 uur

Acht maal presenteerde ze het programma Spoor van Le-

ven. Corine Boon – Goudkust, Gameville, Eigen Huis & Tuin

– over haar ontmoetingen rond het spoor:

“ Elke aflevering was geweldig. Die fantastische toiletjuf-

frouw op Holland Spoor! En die gedreven storingsmon-

teur bij Utrecht. Of alle mensen die ik interviewde op

straat. Ik kan er zo nóg een serie mee vullen. De meeste

indruk? Die heeft toch Femke gemaakt. Ik ontmoette haar

op station Leiden. Ze heeft het syndroom van Usher. Haar

zicht en gehoor worden steeds slechter. Ik ben met Femke

door het station gelopen. Dat viel niet mee! Samen liepen

we letterlijk tegen allerlei dingen aan. We zijn met ons

verhaal naar ProRail gegaan. Die waren hartstikke blij met

Femke's opmerkingen. Ze gebruiken ze om de toeganke-

lijkheid op stations te verbeteren. Ja, ik denk best vaak

aan Femke. Slecht zien, slecht horen, en tóch op pad gaan.

Dat blijf ik bijzonder vinden.”

25

ProRail / Jaarverslag 200826

De samenleving als stakeholderHet spoor is de buurman van bijna twee miljoen mensen.

Mensen die dagelijks hinder kunnen ondervinden van

het treinverkeer en het werk van ProRail. Denk aan de

geluidoverlast van treinen en overwegbellen, aan bouw-

werkzaamheden die ook ’s nachts doorgaan of aan spoor-

wegovergangen die lang dicht zijn. De relatie met onze om-

geving is belangrijk, maar blijft kwetsbaar en krijgt daarom

extra aandacht.

Van impact naar vertrouwen

De activiteiten van ProRail kunnen grote impact hebben

op het dagelijks leven van reizigers én omwonenden. Wij

zijn ons daarvan bewust. Bij de afdeling Publiekscontacten

komen jaarlijks zo’n 5.500 ideeën, vragen, signalen en

klachten van reizigers en omwonenden binnen.

We proberen mensen zoveel mogelijk vooraf te informeren

over activiteiten van ProRail. En als er iets mis gaat zetten

wij alles op alles om snel en adequaat te reageren. Daarbij is

een begripvolle menselijke houding van belang. En we pro-

beren daadwerkelijk oplossingen te bieden. Wij hebben de

medewerking van de mensen in de omgeving van het spoor

en het begrip voor het ongemak van reizigers nodig. Zon-

der die medewerking en dat begrip zouden wij het werk

aan het spoor niet goed kunnen uitvoeren.

Informatieavond voor omwonenden

Daarbij is een begripvolle menselijke houding van belang. Maar we proberen ook daadwerkelijk oplossingen te bieden.

27ProRail / Jaarverslag 2008

Prestaties

ProRail presteert steeds beter. Dat hangt nauw samen met de verbetering van onze

organisatie en beheersing van onze bedrijfsvoering. Vanaf 1 januari 2008 wordt

ProRail door het ministerie van Verkeer en Waterstaat grotendeels gestuurd op

output (geleverde prestaties) en niet meer op input (opgedragen activiteiten).

ProRail heeft met de vervoerders en het ministerie van

Verkeer en Waterstaat afspraken gemaakt over deze pres-

taties en de vooraf te verstrekken financiële middelen die

deze prestaties mogelijk moeten maken. Hierbij hoort ook

de ontwikkeling van het dashboard waarmee gestuurd

wordt op onze prestaties en op de invulling van onze zorg-

plicht. Dit sluit aan bij de aanbevelingen die zowel Holland

Consulting Group1 als McKinsey2 deden naar aanleiding van

audits, die deze partijen uitvoerden in opdracht van het

ministerie van Verkeer en Waterstaat.

Sturen op output betekent dat de manier waarop wij onze

prestaties realiseren, onze eigen verantwoordelijkheid is.

Hieronder een opsomming van de belangrijkste prestatie-

indicatoren met onze scores in 2008.

Dienstverlening

Klanttevredenheid

ProRail investeert in de verbetering van de klantgericht-

heid. Het gaat daarbij om onze relaties met verschillende

personen- en goederenvervoerders, maar ook met vervoers-

autoriteiten, lokale, regionale, publieke en private part-

ners, én met de reizigers op punten waar onze zorgplicht

hen direct raakt.

Uit een steekproef in 2008 onder vijftien vervoerders bleek

dat onze klanten nog niet tevreden zijn en meer en betere

prestaties van ons willen. Klanten zagen ProRail nog voor-

1 HCG: toetsingsrapport ‘Kan ProRail op 1 januari 2008 op output sturen en

gestuurd worden?’, 31 oktober 2007

2 McKinsey: rapport ‘Evaluatie voortgang Op de Rails’, 6 mei 2008

namelijk als technisch specialist, maar ze verwachten meer

van ProRail. Dit geldt vooral voor de regionale vervoerders

en goederenvervoerders. Zij willen actief betrokken wor-

den bij de samenwerking op het spoor.

We zetten een nieuw klanttevredenheidsonderzoek 2009

op. Hoofdvragen: wat vinden onze klanten belangrijk? Wat

kan ProRail doen om de tevredenheid bij onze klanten te

verbeteren?

Outputsturing met behulp van Business Intelligence

ProRail werkt continu aan het verbeteren van de sturing,

beheersing en onderbouwing van kosten en prestaties. Als

hulpmiddel heeft ProRail hiertoe een Business Intelligence-

instrument ontwikkeld. Nadat eerst gegevens uit diverse

bronnen zijn verzameld en met elkaar in verband zijn gebracht,

is een model ontwikkeld waarmee prognoses en scenario’s

kunnen worden doorgerekend.

Met dit Business Intelligence-instrument heeft ProRail in 2008

de derde prijs gewonnen als Slimste organisatie van Nederland

2008. De prijswinnaars zijn gekozen uit ruim 120 organisaties.

Tot 1 januari 2008 lag de focus op de ontwikkeling van de

systematiek en producten. Vanaf 1 januari 2008 ligt de focus

op het gebruik van de producten. Zo wordt het instrument

onder andere ingezet om een gedifferentieerd inzicht te krijgen

in de opbrengsten, kosten en prestaties per spoorlijn, product

en klant. Doel is om het mogelijk te maken om per spoorlijn te

kunnen differentiëren in gevraagde kwaliteit en prijs (klantfocus).

ProRail / Jaarverslag 200828

De eerste resultaten worden de eerste helft van 2009 ver-

wacht. Naast dit onderzoek, dat het eerdere kwalitatieve

onderzoek zal vervangen, zullen relatiemanagers, in per-

soonlijke gesprekken met klanten, de relatie het jaar door

blijven monitoren.

In 2012 wil ProRail met ruim voldoende tot goed worden

gewaardeerd op het gebied van klanttevredenheid. Daar-

bij richten we ons vooral op differentiatie naar relevante

klantgroepen. Het nakomen van afspraken en het one stop

shop-principe krijgen bijzondere aandacht.

Verdeling capaciteit

ProRail verdeelt de gewenste capaciteit (de treinpaden)

transparant en non-discriminatoir over de vervoerders.

We streven ernaar zoveel mogelijk aanvragen te honore-

ren, waarbij 99,5% de ondergrens is. In 2008 is 99,8% van

de aanvragen toegekend.

Of dit in 2009 lukt, is afhankelijk van een aantal ontwik-

kelingen: de groei van het aantal treinbewegingen, de

toename van vervoer in de nachtelijke uren en het week-

einde, de verscherpte regelgeving voor veiligheid en de ver-

minderde sociale acceptatie van nachtwerk bij aannemers.

De inzet van innovatieve oplossingen zoals videoschouw-

treinen, mobiele werkplaatsen en Beheerste Toelating draagt

bij aan maatwerk bij het honoreren van de aanvragen.

Bezwaren: min

In 2008 hebben Syntus, Veolia, Arriva en NS klachten inge-

diend bij de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa),

over het onderhoudsrooster. ProRail had dit rooster op

enkele plaatsen in het land aangepast om te kunnen vol-

doen aan het Normenkader Veilig Werken.

Bij een analyse van de uitspraken van de NMa heeft ProRail

gekeken naar de onderliggende punten waarop wij in het

gelijk of ongelijk zijn gesteld. Bij de laatste is beoordeeld

of sprake was van een discriminatoire dan

wel niet-transparante verdeling. Die ana-

lyse leverde een resultaat op van 19%.

Overigens hebben alle partijen van deze

gedingen geleerd. Over de capaciteits-

verdeling voor de dienstregeling 2009 is

dan ook geen enkel conflict aan de NMa

voorgelegd.

Bijsturing: plus

Bij ongevallen, treinuitval of andere ver-

storingen van de dienstregeling is het

nodig bij te sturen. Daarvoor zijn met de

vervoerders scenario’s afgesproken. In

2008 heeft ProRail in 99% van de geval-

len bijgestuurd conform de afgesproken

bijsturingsscenario’s. Deze score is beter

dan in het voorgaande jaar (98%) en ligt

ook boven de norm voor 2008 (97%). Een

Toegekende bezwarenonregelmatigheden in rijweginstellingInformatievoorziening

Komen op pagina 37

Onregelmatigheden in de rijweginstelling (ORI)

realisatie rrenorm

2007 2008 2009

aan

talle

n

5.000

6.000

4.000

3.000

2.000

1.000

0

lagere waarde betekent betere score

5.476

3.347 3.700

4.900

Geslaagde beroepen bij de NMa

realisatie rrenorm

2007 2008 2009

ges

laag

de

ber

oep

en t

egen

cap

acit

eits

verd

elin

g

50%

40%

30%

10%

20%

0% 0%

20%

20%

19% 20%

lagere waarde betekent betere score

Tekstwijzigingen in tabellen

35 geslaagde beroepen tegen capaciteitsverdeling

37 % waarin spoor beschikbaar is voor treindiensten3 is aangepast als gevolg van ver�jning van de object-registratie65 Voetnoot invoegen na verschil tussen de: werkelijke (project-)kosten voor voorbereiding, administratie en toezicht (VAT) en de bouwdekking….

pag 18: geslaagde beroepen bij de NMa + Onregelmatigheden Rijwielstallingsamen 115 mm breed + links 12 mm doortrekken (dat is de marge die nu nog wit is + 3 mm a�oop)84 mm hoog

29ProRail / Jaarverslag 2008

verdere verhoging naar 100% is niet wenselijk: in sommige

gevallen is namelijk flexibiliteit nodig in de bijsturing.

Het aantal onregelmatigheden in de rijweginstelling

(ORI’s) nam aanmerkelijk af: van 5.476 in 2007 naar 3.347

in 2008. De norm voor 2008 was 4.900. De verklaring voor

deze verbetering is dat treindienstleiders scherper zijn

gaan sturen op zogenoemde Te Verklaren Trein Afwij-

kingen. Dit zijn alle afwijkingen tussen de dienstregeling

en de werkelijke treinuitvoering. Pas als deze afwijkin-

gen een bepaalde omvang hebben, worden zij ORI’s. De

scherpere sturing leidt tot een betere registratie én tot

minder onregelmatigheden. We verwachten deze presta-

tieverbetering vast te kunnen houden. De norm voor 2009

is dan ook lager vastgesteld (3.700) dan die voor 2008.

Informatievoorziening: plus

Centrale TreinAanwijzersborden (CTA’s) op de perrons moe-

ten vijf minuten voor vertrek de juiste informatie aangeven.

De mate waarin dat gebeurt, bepaalt de prestatie op dit

punt. In 2008 gebeurde dat in 98% van de gevallen. Dat is

conform de norm en beter dan in 2007 (97%).

De introductie van InfoPlus zal voor verdere verbetering

zorgen. Met InfoPlus wordt de informatievoorziening gedi-

gitaliseerd en komen er nieuwe informatieborden die meer

gegevens bevatten.

Infrastructuur

Beschikbaarheid spoor: plus

Onze klanten konden in 2008 nog meer beschikken over het

spoor. De niet-beschikbaarheid werd substantieel terugge-

bracht: van 0,60% in 2007 naar 0,38% in 2008. Verstoringen

en onderhoud hadden minder impact op de treinenloop.

Het aantal verstoringen nam af. De tijd die nodig was om

ze te herstellen (de zogenoemde functiehersteltijd), even-

zo. Anders dan in 2007 waren er in 2008 geen grote ver-

storingen aan de infrastructuur. Dat is

mede te danken aan de ICT-systemen

van ProRail die het afgelopen jaar ro-

buuster zijn gemaakt.

Verschillende projecten zijn in de

tijd verschoven, dit is van invloed ge-

weest op de beschikbaarheid. Ook

maakten we bij het onderhoud ef-

fectiever gebruik van buitendienst-

stellingen: werkzaamheden werden

met minder hinder voor reizigers

uitgevoerd, of gebundeld in één bui-

tendienststelling. De kwaliteit van de

planning op dit punt is verbeterd ten

opzichte van 2007; het verschil tus-

sen geplande en daadwerkelijk ge-

bruikte buitendienststellingen nam af.

Toegekende bezwarenonregelmatigheden in rijweginstellingInformatievoorziening

Komen op pagina 37

Informatievoorziening conform afspraken

realisatie rrenorm

2007 2008 2009

% ju

ist

ing

este

lde

CTA

-bak

ken

100%

99%

98%

97%

96%

97%

97%

98%

98% 98%

Tekstwijzigingen in tabellen

35 geslaagde beroepen tegen capaciteitsverdeling

37 % waarin spoor beschikbaar is voor treindiensten3 is aangepast als gevolg van ver�jning van de object-registratie65 Voetnoot invoegen na verschil tussen de: werkelijke (project-)kosten voor voorbereiding, administratie en toezicht (VAT) en de bouwdekking….

Beschikbaarheid

realisatie rrenorm

2007 2008 2009

% w

aari

n s

po

or

bes

chik

baa

r is

vo

or

trei

nd

ien

sten

100,00%

99,80%

99,60%

99,40%

99,20%

99,00%

99,40%

99,62%

99,49%

99,62%

99,43%99,40%

99,00%

3030

31

Als Mitterrand en Thatcher in de kanaaltunnel

Het moment van Cees de Vries in 200819 november 2008, 13.00 uur

ProRail bouwt aan een nieuwe verbinding tussen Lely-

stad en Zwolle. Deze Hanzelijn brengt het noorden en het

noordoosten van Nederland een kwartier dichter bij de

Randstad. Regiodirecteur Cees de Vries is trots:

“ In 2008 werd de Hanzelijn echt zichtbaar in het landschap.

De brug over de IJssel, het zandlichaam, de tunnel onder

het Drontermeer...overal zie je dat er wordt gewerkt. Die

tunnel wordt gegraven van twee kanten, in het midden

ontmoeten ze elkaar. Het leek mij mooi als de commis-

sarissen van Flevoland en Overijssel elkaar dan de hand

zouden schudden. Zoals indertijd Mitterrand en Thatcher

in de kanaaltunnel. We moesten lang wachten tot we wis-

ten wanneer dat moment exact zou zijn, daarna hadden

we binnen 2 uur de afspraak rond. Geweldig! En ja, dan

loopt de ploeg uit Flevoland de ene kant de tunnel in, de

ploeg uit Overijssel de andere kant. Dan dat klopje op de

allerlaatste tunnelwand. Heel bijzonder.”

31

ProRail / Jaarverslag 200832

Benutting spoor: gelijk

In 2008 zijn meer treinkilometers gereden door een inten-

sievere dienstregeling van personenvervoerders. Het aantal

treinkilometers in het goederenvervoer is nagenoeg gelijk

aan 2007, hoewel er een daling van 7% zichtbaar was in het

vierde kwartaal van 2008. Deze daling heeft te maken met

de moeilijke marktomstandigheden in het laatste kwartaal

van 2008. Omdat tegelijkertijd het gemiddeld aantal kilo-

meters spoor in 2008 is toegenomen – denk aan de nieuwe

Sloelijn en aan het feit dat de uitbreiding op het traject

Amsterdam -Utrecht over heel 2008 kon worden benut –

bleef toch de benutting gelijk.

ProRail werkt momenteel samen met andere partijen in de

spoorsector aan het actieplan Ruimte op de Rails. Ook gaan

wij de komende jaren de focus sterker richten op het goe-

derenvervoer. Door beide programma’s zullen de benut-

tingsmogelijkheden in de toekomst significant verbeteren.

Reinheid en veiligheid stations: plus

De reinheid van de stations was op orde in 2008. Opvallend

is dat de reinheid op de grote stations lager wordt beoor-

deeld dan op de kleinere. Een oorzaak daarvan is dat op gro-

tere stations vuil tussen de perrons moet worden opgeruimd

tijdens buitendienststellingen die moeilijk te verkrijgen zijn.

De sociale veiligheid scoorde zowel overdag als ’s avonds

beter dan in 2007. Tussen verschillende typen stations zijn

hier aanzienlijke verschillen. Grote stations scoren beter

dan kleinere. Het cameratoezicht op de kleinere stations

blijkt in de beleving van de reizigers geen volwaardig alter-

natief voor de aanwezigheid van personeel.

In 2008 heeft ProRail activiteiten ontplooid op het gebied

van antiterrorisme en security. Deze dragen ook bij aan de

sociale veiligheid.

Meer goederen over spoor = minder files, minder CO2-emissie

De maatschappelijke relevantie van de groei van

het goederenvervoer per spoor is groot. Niet alleen

wordt een bijdrage aan de aanpak van de fileproble-

matiek op de weg geleverd. Ook neemt de uitstoot

van CO2 af, als minder goederen via de (snel)weg

worden vervoerd.

Benutting

realisatie rrenorm

2007 2008 2009

aan

talle

n t

rein

kilo

met

ers

per

24

uu

r p

er s

po

ork

ilom

eter

78,0

76,0

74,0

72,0

70,0

75,8

70,0

75,6

73,0

75,0

Reinheid stations

realisatie rrenorm

2007 2008 2009

% v

an w

aard

erin

g m

et e

en c

ijfer

> 7

70%

65%

60%

55%

50%

55% 55%

55%

53%

50%

75,675 675,875,8

Tekstwijzigingen in tabellen

35 geslaagde beroepen tegen capaciteitsverdeling37 % waarin spoor beschikbaar is voor treindiensten3 is aangepast als gevolg van verfijning van de object-registratie65 Voetnoot invoegen na verschil tussen de: werkelijke (project-)kosten voor voorbereiding, administratie en toezicht (VAT) en de bouwdekking….

Sociale veiligheid overdag

realisatie rrenorm

2007 2008 2009

% v

an w

aard

erin

g m

et e

en c

ijfer

7

95%

90%

85%

80%

89%

84%

91%

86% 86%

pagin 20: Benutting + Reinheid + Socioveiligheid overdag176 breed + links 12 mm doortrekken (dit was volgens mij de oude maat)84 hoog

33ProRail / Jaarverslag 2008

De komende jaren wordt hard gewerkt aan de nieuwbouw

van enkele grote stations. Deze verbouwingen zouden op

korte termijn de reinheid en de sociale veiligheid negatief

kunnen beïnvloeden. Zodra de stations klaar zijn, zullen de

prestaties echter naar verwachting beter zijn.

Toegankelijkheid stations: min

ProRail maakt stations toegankelijker voor minder mobiele

reizigers. Het programma Toegankelijkheid omvat het aan-

pakken van de perronhoogtes, het aanbrengen van liften en

diverse kleine maatregelen zoals blindegeleidelijnen, dub-

bele trapleuningen, belichtingsmaatregelen en invalide-

toiletten.

Het programma Toegankelijkheid ligt achter op schema.

Vooral het onderdeel Liften loopt achter. ProRail heeft met

het ministerie van Verkeer en Waterstaat afgesproken om

het programma in 2018 af te ronden in plaats van in 2030.

De versnelling zit met name bij het onderdeel perronhoogtes.

VeiligheidElke dag opnieuw zorgt ProRail ervoor dat het treinverkeer

binnen de gestelde grenzen veiligheid blijft. We streven

naar een score van nul bij botsingen, ontsporingen en

arbeidsongevallen. Dit vereist dat wij alle veiligheidsrisico’s

goed kennen en effectieve beheersmaatregelen treffen.

Deze risicobeheersing is verankerd in onze dagelijkse be-

drijfsvoering. Uit een internationale benchmark blijkt dat in

Nederland het aantal ongevallen rondom en op het spoor

relatief laag is.

In 2008 is veel aandacht besteed aan het completeren van

het veiligheids- en gezondheidsdossier dat online beschik-

baar is voor opdrachtnemers. Deze vormen het vertrekpunt

voor de veiligheids- en gezondheidsplannen die opdracht-

nemers moeten opstellen. In 2008 besteedde ProRail meer

aandacht aan de aanwezigheid en kwaliteit van deze plan-

nen en aan de toetsing op naleving.

In 2008 heeft de Inspectie Verkeer en Waterstaat (IVW) in

een audit de effectieve werking van ons

Veiligheid Management Systeem (VMS)

vastgesteld. Ons VMS voldoet aan de ei-

sen die de Europese Veiligheidsrichtlijn

2004/49/EG daaraan stelt. Namens de mi-

nister van Verkeer en Waterstaat heeft

IVW ons in 2008 de vereiste veiligheids-

vergunning verleend voor de maximale

termijn van drie jaar.

In het najaar van 2008 heeft de Raad van

Bestuur een safety officer aangesteld.

Deze adviseert de directie over de samen-

hang van het veiligheidsbeleid van ProRail

en over de effectiviteit hiervan bij risico-

beheersing in de praktijk.

In 2006 zijn we het Veiligheid Verbeter

Programma 2007-2008 gestart dat nu tot

afronding is gekomen. Dat wil overigens

niet zeggen dat daarmee de aandacht

van ProRail voor veiligheid afneemt.

Een voorbeeld van toegankelijkheid

We hebben liften op stations gebouwd zodat

minder mobiele mensen makkelijker naar

perrons kunnen komen.

In 2008 zijn we begonnen met de liften op de

stations Hilversum, Baarn, Alphen aan den Rijn

en Schagen. De bouw hiervan gaat ook in 2009

door.

Sociale veiligheid overdagsociale veiligheid s avondsMaatreglen toegankelijkheid

Komen op pagina 42

Sociale veiligheid ’s avonds

realisatie rrenorm

2007 2008

% v

an w

aard

erin

g m

et e

en c

ijfer

7

65%

60%

55%

50%

56%

50%

60%

55%

58%

2009 2009

Maatregelen toegankelijkheid

realisatie rrenorm

2008

% g

erea

lisee

rde

maa

treg

elen

100%

80%

60%

40%

20%

0%

42%

42%

45%

70%

56%

2007

pag 21: sociale veiligheid avond + Maatregelen toegan-kelijkheidSamen 115 mm breed (mag ook 117) met links 12 mm doortrekken84 hoog

ProRail / Jaarverslag 200834

In 2008 is volgens de plan-do-check-act-cyclus de effec-

tieve werking van het Veiligheid- en Milieu Management

Systeem door de directie beoordeeld. Deze management

review heeft verbeteracties opgeleverd die zijn geborgd in

het jaarplan Veiligheid en Milieu 2009. Continue verbete-

ring is zo onderdeel geworden van de managementcyclus.

Trein-treinbotsingen: min

Het aantal trein-treinbotsingen liep iets op: van 12 in 2007

naar 14 in 2008. Met name de zijdelingse aanrijding tussen

een Thalys en een intercity op 11 oktober 2008 bij Gouda

haalde de publiciteit.

Het programma StopTonendSein-passages (STS-passages)

is gericht op het voorkomen van rijden door rood sein. De

verwachting is dat dit programma zal bijdragen aan een

afname van de trein-treinbotsingen. Bij ruim 1.000 seinen

installeert ProRail een verbeterde versie van de Automati-

sche Treinbeïnvloeding (ATB Vv). Ook de treinen worden

aangepast. Als een trein een rood sein dreigt te passeren,

grijpt ATB Vv ook bij lagere snelheden automatisch in waar-

mee in de meeste gevallen een onterechte passage wordt

voorkomen. In 2008 is ATB Vv al ingebouwd in 882 van de

1.064 seinen en in 650 van de 1.750 treininstallaties. De rest

volgt in 2009. Naar verwachting neemt hierdoor het aan-

tal zogenoemde StopTonendSein-passages in 2009 met 50

procent af ten opzichte van 2003, terwijl het risico van een

STS-passage met 75 procent terugloopt.

In 2008 hebben er in totaal 240 STS-passages plaatsgevon-

den, een daling van ongeveer 13% ten opzichte van 2007

en van 9% ten opzichte van het referentiejaar 2003. Dit zijn

voorlopige cijfers van de Inspectie Verkeer en Waterstaat,

waarbij een marge rond de 5% moet worden gehouden.

Europese normering voor trein-treinbotsingen

Vanaf 2009 hanteert ProRail de Europese definitie voor trein-

treinbotsingen. Deze houdt in dat een botsing alleen wordt

meegeteld als is voldaan aan één van de volgende voorwaarden:

• de schade is meer dan € 150.000 en/of

• er zijn doden of zwaargewonden bij betrokken.

Onder zwaargewonden wordt verstaan: mensen die langer

dan 24 uur in het ziekenhuis moeten worden opgenomen.

Pogingen tot suïcide tellen niet mee.

In verband met de definitiewijziging zal de norm voor 2008 (20)

niet meer te vergelijken zijn met de norm voor 2009 (3).

Van de veertien botsingen in 2008 zouden er volgens de nieuwe

definitie twee botsingen meetellen. In beide gevallen scoort 2008

dus beter dan de Europese norm. Systeemveiligheid: botsingen trein-treincijfers vanaf 2009 conform Europese normen

realisatie rrenorm

2007 2008 2009

aan

tal b

ots

ing

en

25

20

15

5

10

0

20

14

3

lagere waarde betekent betere score

12

14

35ProRail / Jaarverslag 2008

Ontsporingen: plus

Het aantal ontsporingen nam af: van 69 in 2007 naar 64 in

2008. ProRail kan deze ontwikkeling overigens slechts voor

een deel beïnvloeden. Veel ontsporingen vinden namelijk

plaats bij rangeerbewegingen in gebieden die niet door

ProRail worden beheerd. Onderzoek heeft aangetoond dat

slechts in één geval een relatie bestond tussen een ontspo-

ring en de staat van de infrastructuur.

ProRail zet zich er maximaal voor in om de prestaties te ver-

beteren. Hiervoor werken wij nauw samen met de vervoer-

ders. In 2008 is daartoe overleg gestart met de vervoerders.

Bij ontsporingen zet ProRail alles op alles om het trein-

verkeer zo snel mogelijk weer op gang te brengen. Zo was

eind november 2008 een week na een ontsporing van een

goederentrein weer volledig treinverkeer mogelijk rond

Amsterdam. Door deze ontsporing werden vier van de zes

sporen onbruikbaar. Dankzij inzet van de spooraannemers

kwam het spoor weer snel beschikbaar.

Arbeidsveiligheid: plus

Arbeidsveiligheid is de veiligheid van diegenen die in of

in de nabijheid van het spoor werken, ongeacht de werk-

gever. ProRail streeft naar het terugbrengen van het aantal

arbeidsveiligheidsincidenten tot nul.

De veiligheid van werknemers, die werkzaamheden aan het

spoor uitvoeren, krijgt veel aandacht in de spoorbranche. In

overleg met de Arbeidsinspectie en de Inspectie Verkeer en

Waterstaat werken alle partijen samen aan het terugbren-

gen van de risico’s. Op dit gebied zijn in 2008 belangrijke

vorderingen geboekt. Zo is een monitor ingevoerd om de

gewenste afname van het werken in persoonlijke waarne-

ming (PW) te kunnen volgen. Het percentage werken in PW

nam af van 30% in 2007 tot 6,5% in 2008. Het werken met

de ‘extra veiligheidsman’ is volledig uitgebannen. Daar-

naast wordt niet meer gewerkt in de beveiligingsklasse PW

in de nacht.

Verdere invoering van innovaties,

zoals de videoschouwtrein en de mo-

biele werkplaats, zal veilig werken aan

het spoor bevorderen.

In 2008 waren er twee ongevallen met

baanwerkers. Het aantal bijna-aanrij-

dingen verdient onze aandacht. ProRail

deed uitvoerig onderzoek naar de oor-

zaken en trof maatregelen. Voor een

deel zijn dat gedrags- en bewustzijns-

maatregelen. Daarnaast is duidelijk

dat grenzen moeten worden gesteld

aan de complexiteit van een buiten-

dienststelling. Dit kan weer gevolgen

hebben voor het aantal werkzaam-

heden dat binnen één buitendienst-

stelling kan worden uitgevoerd.

Benchmarking

Benchmarking is een effectief middel om de eigen organisatie scherp te houden.

In het eerste kwartaal van 2008 heeft ProRail een benchmark onder de Europese

netwerkmanagers en Japan uitgevoerd waarin ook nadrukkelijk de prestaties zijn

meegenomen. Uit de vergelijking blijkt dat ProRail één van de beter presterende

netwerkmanagers van Europa is, met name op de gebieden beschikbaarheid,

benutting en veiligheid. Door deze benchmarking krijgt ProRail een goed beeld

van de gebieden waarop prestatieverbeteringen mogelijk zijn.

Arbeidsveiligheid: incidentencijfers vanaf 2009 conform Europese normen

realisatie rrenorm

2007 2008 2009

aan

tal i

nci

den

ten

10

8

6

2

4

0

3 3

lagere waarde betekent betere score

02

Systeemveiligheid: ontsporingencijfers vanaf 2009 conform Europese normen

realisatie rrenorm

2007 2008 2009

aan

tal o

nts

po

rin

gen

10

20

30

40

50

60

70

80

0

64

5

lagere waarde betekent betere score

6964

60

3636

37

Lekkere, dikke streep door 'concept'

Het moment van Gert van den Heuvel in 20084 september 2008, 11.30 uur

Plannen maken is mooi. Vooral als je, zoals Gert van den

Heuvel, Programmamanager Lange Termijn bent. En als je

mag meewerken aan een ambitieus plan over betere be-

nutting van de ruimte op het spoor? Waarvoor de minister

4,5 miljard euro op tafel legt? Dan heb je, aldus Gert, een

‘fantastische klus’.

“ In Ruimte op de rails staan onze ambities voor reizigers-

en goederenvervoer. Binnen 10 jaar moet op drukke lijnen

elke tien minuten in elke richting een Intercity en een

Sprintertrein vertrekken. Tegelijk willen we meer ruimte

en flexibiliteit voor goederenvervoerders. Een uitdaging,

ja! Op 4 september ontving minister Eurlings het plan uit

handen van ProRail, NS en de goederenvervoerders. Dat

vond ik champagnewaardig. Dat deze partijen, ondanks

soms tegengestelde belangen, het als hun gezamenlijk

verhaal presenteerden. Dan weet je: dit gaat lukken. Ach,

eigenlijk wist ik dat al een paar dagen eerder. Toen ik een

lekkere dikke streep door ‘concept’ zette, en het defini-

tieve plan naar de drukker bracht.”

37

ProRail / Jaarverslag 200838

ProjectenJaarlijks heeft ProRail meer dan 750 projecten tegelijkertijd

in uitvoering. Ze variëren van de aanleg van een complete

spoorlijn tot een tijdelijk perron. Projecten met als doel

de uitbreiding van de capaciteit en de verbetering van de

dienstverlening aan klanten.

Hanzelijn

ProRail bouwt een nieuwe spoorlijn tussen Lelystad en

Zwolle, de Hanzelijn. Vanaf december 2012 duurt een trein-

reis tussen beide steden dertig minuten. Het noorden en

noordoosten van Nederland komen in reistijd een kwartier

dichter bij de Randstad. Dronten en Kampen krijgen een

nieuw station en station Lelystad wordt uitgebreid. Het

tracé van de Hanzelijn is 50 kilometer en krijgt, behalve een

tunnel onder het Drontermeer, een nieuwe brug over de

IJssel tussen Hattem en Zwolle. De totale kosten voor de

aanleg bedragen één miljard euro.

De Commissarissen van de Koningin van de provincies Fle-

voland en Overijssel hebben op 19 november 2008 de tun-

nel die de oost- met de westoever van het Drontermeer

verbindt, geopend. Deze tunnel is de eerste spoortunnel in

Noord-Nederland.

Zeeuwse Lijn

Tussen 22 maart en 22 april 2008 voerde ProRail een unieke

operatie uit op de Zeeuwse Lijn: een buitendienststelling

van 31 dagen. In die periode ging 50 van de 70 kilometer

spoor op de schop. Ook vernieuwde ProRail 24 van de 35

overwegen, en zijn er 40.000 houten dwarsliggers vervan-

gen door betonnen dwarsliggers. Betonnen dwarsliggers

hebben een langere levensduur en beperken de geluids-

overlast. Verder plaatste ProRail 27.500 raildempers om het

geluid te verminderen.

De onderhoudswerkzaamheden waren hard nodig: delen

van het spoor waren aan het einde van hun levensduur.

Voor de lange buitendienststelling werd gekozen om de

hinder voor reizigers en vervoerders zo veel mogelijk te

beperken. Een traditionele aanpak zou hebben geleid tot

herhaalde buitendienststellingen gedurende een langere

periode. Nu bleef de overlast tot één maand beperkt. ProRail

en NS oogstten veel lof voor de organisatie en de klanten-

service tijdens het werk. We gaan onderzoeken hoe en in

welke situaties we deze aanpak vaker kunnen toepassen.

Sloelijn

Op 6 oktober 2008 is de Sloelijn officieel geopend, conform

de bijgestelde planning na de ontdekking van enkele bom-

men uit de Tweede Wereldoorlog. De aanleg van deze lijn

was nodig om het toenemende goederenvervoer per trein

in Zeeland ruimte te bieden. De Sloelijn is drie kilometer

lang en ontlast de Zeeuwse woonkernen langs de ‘oude’

spoorlijn, die zes kilometer langer was en wordt afgebro-

ken. ProRail schenkt de vrijkomende spoorstaven aan de

Stoomtrein Goes-Borsele (SGB). Met die materialen kan de

SGB haar museumlijnen verder opknappen.

Havenspoorlijn

De Rotterdamse Havenspoorlijn is een 40 kilometer lange

goederenspoorlijn tussen de emplacementen IJsselmonde/

Kijfhoek en Maasvlakte. De Havenspoorlijn is opgenomen

in de Betuweroute.

In 2008 is de Havenspoorlijn deels voorzien van 25kV boven-

leidingsspanning en hebben we gewerkt aan de ERTMS-

beveiliging voor de Havenspoorlijn. ERTMS is de nieuwe

Europese standaard voor spoorbeveiliging. Nederland loopt

voorop wat betreft die beveiliging.

Commissarissen van de Koningin van Flevoland, de heer L. Verbeek (links)en van Overijssel, mr. G.J. Jansen (rechts) in de Drontermeertunnel

Werkzaamheden Zeeuwse Lijn

39ProRail / Jaarverslag 2008

Grote stationsprojecten

ProRail wil reizigers op de grote, internationaal georiën-

teerde stations het kwaliteitsniveau bieden dat ze daar ver-

wachten. Daarom wordt gewerkt aan de vernieuwing van

Amsterdam Centraal, Arnhem, Breda, Delft, Den Haag Cen-

traal, Rotterdam Centraal en Utrecht Centraal.

Dit zijn buitengewoon complexe bouwprojecten die een

grote inzet en deskundigheid vereisen. Maar, het eindresul-

taat van de vernieuwing mag er straks zijn: bijzondere sta-

tionsgebouwen die voldoen aan de eisen van de moderne

reiziger die op de stations het (inter)nationale netwerk

gekoppeld vindt aan de regionale en lokale openbaar ver-

voersnetwerken.

Daardoor ontstaan vervoersknooppunten waarlangs dage-

lijks honderdduizenden reizigers prettig en efficiënt hun

bestemming kunnen bereiken. De metamorfose duurt tot

2014. Tijdens de verbouwingen blijft de ‘winkel’ open.

Daarvoor zijn nauwe samenwerking en overleg met alle be-

trokkenen randvoorwaarden.

In 2008 hebben we te maken gehad met een sterk gespannen

marktsituatie in de aannemerij. Hierdoor is een aantal aan-

bestedingsprogramma’s voor de stations erg moeizaam ver-

lopen. Sinds eind 2008 lijkt de spanning in de markt af te

nemen.

De Bond van Nederlandse Architecten heeft in april het

station Amsterdam Bijlmer Arena uitgeroepen tot het ge-

bouw van het jaar 2008. In juni won dit station in Engeland

een prestigieuze constructeursprijs. Eind september ontving

Amsterdam Bijlmer Arena bovendien de Brunel Award, de

hoogste onderscheiding voor outstanding design in railway.

In Arnhem werd vooruitgang geboekt doordat de aanbe-

steding van de ov-terminal in twee delen werd opgesplitst,

waardoor nu de eerste fase van de bouw kan worden aan-

besteed: de realisatie van de nieuwe perrontunnel en een

ondergrondse fietsenstalling.

Ook in Delft was sprake van een succesvolle aanbesteding:

de Combinatie Cromme Lijn VOF gaat de bouw realiseren

van een spoortunnel van 2,3 kilometer, een ondergronds

station en een parkeergarage langs de Spoorsingel.

Voor het stationsproject voor Breda werd in 2008 een reali-

satieovereenkomst gesloten tussen de ontwikkelende part-

ners: ProRail, de gemeente Breda en NS.

Transfervoorzieningen

Goed functionerende, veilige, schone en toegankelijke

stations met adequate voorzieningen zijn essentieel in de

kwaliteitsbeleving van en de beeldvorming over het open-

baar vervoer. ProRail wil daarom kwalitatief hoogwaardige

transfervoorzieningen aanbieden, met voldoende capa-

citeit voor het groeiend aantal reizigers. Daarbij moet de

kwaliteit van de voorzieningen aan de verwachtingen vol-

doen.

Dit zijn buitengewoon complexe bouwprojecten die een grote inzet en deskundigheid vereisen. Maar, het eindresultaat van de vernieuwing mag er straks zijn.

Station Amsterdam Bijlmer ArenaWerkzaamheden Zeeuwse Lijn

ProRail / Jaarverslag 200840

De komende jaren voeren wij een aantal programma’s uit

om dit te realiseren. Toegankelijkheid voor minder mobiele

reizigers is hierbij een belangrijk doel.

Proefstation Leiden

ProRail en NS werken aan het station van de toekomst. We

doen dit op het station Leiden Centraal, met ruim 85 dui-

zend in- en uitstappers het vijfde station van Nederland. De

klant beslist mee. Via de site www.mijnproefstation.nl en

tijdens proeven op het station zelf kunnen reizigers hun

voorkeuren laten blijken. De bruikbare uitkomsten en re-

sultaten worden toegepast in andere stationsprojecten.

Camera’s op risicostations

Samen met een aantal gemeenten heeft ProRail een bij-

drage gekregen van de Nationaal Coördinator Terrorisme-

bestrijding voor het plaatsen van camera’s en uitleesinfra-

structuur op zeven grote risicovolle stations. De uitvoering

is tussen 2008 en 2011.

Ruimte voor de Fiets

De fiets speelt een belangrijke rol in het zogenaamde voor-

en natransport van treinreizigers. In het kader van Ruimte

voor de Fiets zijn tot nu toe vijftig fietsenstallingen aange-

past. Voor 2009 staan er zes op de rol.

Twee resultaten van proefstation Leiden

• Om het wachten op koude perrons te verzachten,

zijn twee warmtezuilen geplaatst in december 2008.

• Reizigers willen graag groen op het perron, blijkt uit

onderzoek. Station Leiden heeft op verschillende

plekken groen gekregen.

41ProRail / Jaarverslag 2008

De organisatie

ProRail is bezig de omslag te maken van een organisatie die vooral intern gericht

haar prestaties verbetert, naar een organisatie die zich van buiten naar binnen richt

en denkt in klanten, markten, producten en prijzen. Met oog voor onze maatschap-

pelijke rol.

SturingIn 2008 is de basis gelegd voor een nieuwe besturingssys-

tematiek voor de organisatie. Daarin zal een operationele

directie de Raad van Bestuur vervangen en wordt het klant-

belang op het hoogste niveau behartigd. In de kern: kor-

tere lijnen en directer grip op de operatie vanuit de direc-

tie. ProRail kan met dit besturingsmodel nog beter inspelen

op de hoge eisen van de klanten en de samenleving: meer

ruimte voor groei op het spoor, meer maatwerk, hogere

klanttevredenheid en minder verstoringen.

Vooruitlopend op de nieuwe besturing is één van de leden van

de Raad van Bestuur per 1 juli 2008 teruggetreden. Eind 2008

heeft de Raad van Commissarissen ingestemd met het

nieuwe besturingsmodel. Dit zal in 2009 geïmplementeerd

worden.

Blijven presteren en leren in balansProRail ontwikkelt zich tot een lerende organisatie. Ons

doel is op alle terreinen van ons werk onze prestaties en

resultaten voortdurend te verbeteren. Want – zo is onze

overtuiging – dat is wat onze klanten van ons mogen en

moeten verwachten. Daarom verdiepen we onze kennis van

de operationele processen en leggen we die kennis steeds

beter vast.

We hebben oog en respect voor de technische expertise die

in ons bedrijf nodig is om een excellente operatie te leve-

ren. Zo zoeken we bijvoorbeeld mogelijke verstoringen van

onze operationele processen actief op. Het inventariseren

van deze risico’s zien we als kansen om te verbeteren en we

vertalen dit naar geleerde lessen.

In het afgelopen jaar is deze lerende instelling meer en

meer de standaardaanpak van ProRail geworden. We zien

dat terug in het animo van werknemers om bij ProRail te

werken: de positie van ProRail op de arbeidsmarkt is mede

hierdoor fors aantrekkelijker geworden. Enkele voorbeelden:

• ProRailontwikkeltnieuwerandvoorwaardenbijaanbe-

stedingen. Om te voorkomen dat we bij grote aanbeste-

dingen met onverwachte meerkosten te maken krijgen,

ontwikkelt ProRail een methode om partijen die meedin-

gen in een aanbesteding te wijzen op niet reële prijsop-

gaven in hun aanbieding. Dat is niet vrijblijvend want de

partij die uiteindelijk de opdracht binnenhaalt, doet op

dat specifieke onderdeel afstand van de mogelijkheid om

meerkosten in rekening te brengen bij de opdrachtgever.

• DeafgelopenjarenisveelgeïnvesteerdinICT-kennisbin-

nen het bedrijf. Een goed voorbeeld is de ontwikkeling

van het nieuwe Verkeersleidingssysteem in 2008. De ken-

nis van het ontwerp is intern bij ProRail opgebouwd. De

daadwerkelijke bouw van het systeem besteden we uit.

• ProRailheeftophetpuntvankostenbeheersingstappen

gemaakt. Daarbij maken we gebruik van business analy-

ses en benchmarks. Deze instrumenten helpen ook om de

kostenbeheersing in de toekomst nog verder te verbete-

ren. Vanuit de wil en noodzaak om risico’s te beheersen

is de kennis over de railinfrastructuur verder geïntensi-

veerd. Dit leidt tot verdere beheersing van prestaties

en onderhoud van bijvoorbeeld wissels. ProRail is ervan

overtuigd dat de kostenbeheersing en betrouwbaarheid

van onze prestaties de komende jaren verder zullen ver-

beteren.

ProRail / Jaarverslag 200842

• Incidentenophetspoorwordenonderzochtenbespro-

ken in bijeenkomsten met betrokkenen met als doel her-

haling te voorkomen en om te leren van de gemaakte

fouten. In de sessies wordt gewerkt aan een beter veilig-

heid- en milieucultuurniveau bij projecten. In de sessies

wordt er lering getrokken uit voorgaande incidenten

aan de hand van voorbeelden, er wordt gekeken naar

de gemaakte fouten en wat men daar van kan leren. De

deelnemers worden zich met name bewust van hun rol

op het gebied van veiligheid en milieu in het geheel van

de projecten. Ook worden in een maandelijkse nieuws-

brief de incidenten van die maand kort besproken. Deze

nieuwsbrief bereikt een grotere groep medewerkers.

Werkgever voor professionalsBij ProRail werken professionals die zich betrokken voelen

bij het bedrijfsresultaat. Jaarlijks doet ProRail onderzoek

naar het sociale klimaat van de organisatie. De resultaten

voor 2008 laten zien dat medewerkers zich zeer betrokken

voelen bij ProRail en tevreden zijn over hun werk. Onze me-

dewerkers zijn gemotiveerd, weten wat ze willen bereiken

en zijn bereid om daar een extra stap voor te zetten. Daar-

mee ligt er een stevig fundament voor de toekomst die ons

voor nieuwe uitdagingen plaatst.

Aantal medewerkers gegroeid

In 2008 zijn ruim 500 nieuwe collega’s aan de slag gegaan.

Door invulling van openstaande vacatures, het vervangen

van inhuurkrachten door eigen medewerkers en door

sommige werkzaamheden te insourcen is het personeels-

bestand ten opzichte van 2007 toegenomen. De nieuwe

Facilitaire Zaken

Informatiebeleid

Audit

Planning & Control

Raad van Bestuur

Bedrijfsstrategie

HRM

Communicatie

ToezichthoudersNMa / IVW

Toegangs-overeenkomst

BeheersconcessieBeheersplan

VervoerconcessieVervoerplan

Infra-management

Capaciteits-management

Infra-projecten

Verkeers-leiding

Spoor-ontwikkeling

ICT-Services

ProRail Vervoerders

EURijksoverheid

Sturingsmodel 2008

43ProRail / Jaarverslag 2008

medewerkers zijn door hun collega’s goed opgevangen en

ingewerkt. Uit onderzoek bleek dat 84% zich echt welkom

voelde op de eerste werkdag.

In 2008 is de eerste landelijke wervings- en selectiecampag-

ne voor treinverkeersleiders gehouden. Daarbij werd een

compleet nieuwe manier van werving van deze groep ge-

hanteerd. Met deze aanpak is de doorlooptijd van de wer-

ving en selectie voor treinverkeersleiders verkort van gemid-

deld 70 naar 25 dagen. Van de 44 kandidaten die hieraan

meededen, gingen 20 kandidaat-treinverkeersleiders met

een aanbod voor een baan bij ProRail naar huis. Daarvan

zijn er 19 daadwerkelijk bij ProRail in dienst gekomen.

In 2008 hebben ruim 200 collega’s ProRail verlaten (7% van

het vaste medewerkersbestand). Het uitstroompercentage

binnen ProRail blijft in vergelijking met de arbeidsmarkt

(12%) laag en ligt nu al vier jaar tussen de 5% en 7%. In

2008 zijn circa 650 vacatures vervuld. Van de vervulde vaca-

tures zijn er bijna 150 ingevuld door ProRailmedewerkers

(21%) en ruim 500 door nieuwe medewerkers waaronder

75 medewerkers die al op inhuurbasis voor ProRail werkten.

Verhouding man/vrouw

ProRail streeft naar meer evenwicht in de man-vrouwver-

houding binnen de personele bezetting. Bij ProRail is de

verhouding 71% mannen en 29% vrouwen. Voor de Neder-

landse beroepsbevolking is deze verhouding 55% mannen

en 45% vrouwen. In de werving en selectie wordt daar met

succes extra aandacht aan besteed. Het aandeel vrouwen

binnen het totaal van nieuwe medewerkers is in 2008 ge-

stegen naar 34%.

ProRail wil een aantrekkelijke werkgever zijn en blijven

ProRail wil een aantrekkelijke werkgever zijn voor hui-

dige en toekomstige medewerkers. Wij willen een klimaat

scheppen waarin onze medewerkers worden gestimuleerd

om hun creativiteit te ontplooien. Wie een goed idee heeft,

krijgt bij ProRail de ruimte.

Ontwikkeling Gemiddelde Personele Bezetting

Medewerkers (gemiddeld) M

Fte's (gemiddeld)F

2006 2007 2008

3.500

3.000

2.500

2.000

1.500

1.000

500

Aan

tal

2.6512.508

2.9032.747

3.2203.049

In- en uitstroom 2006 – 2008

InstroomI

UitstroomU

2006 2007 2008

100

200

300

400

500

600

Aan

tal m

edew

erke

rs

251

164

532

189

506

225

Verkeersleiding

4444

45

Hektransplantaties voor goed gevoel

Het moment van Marja, Hans en Lidwien in 200829 oktober 2008, 18.00 uur

Utrecht, Buys Ballotstraat en Wolter Heukelslaan. De hek-

ken langs het spoor uit 1872 blijken onveilig. De hekken

zijn geen monument, dus vervanging is geen probleem.

Nou ja, afgezien van de storm van protest die opsteekt

onder buurtbewoners. Public Affairs-manager Marja van

Minnen, communicatieadviseur Lidwien Prinssen-de Pater

en bouwmanager Hans Kanaar slaan de handen ineen.

Marja van Minnen:

“ We hebben direct een inloopspreekuur georganiseerd.

Lidwien had in no time 400 uitnodigingen klaar, die heeft

Hans ‘s avonds overal in de bus lopen doen. Op die bij-

eenkomst waren we heel open: we gaan zoeken naar een

oplossing. Maar dat kan alleen een oplossing zijn die óók

veilig is. Eind november waren we er uit. De oude hek-

ken blijven zoveel mogelijk staan. Wel passen we ‘hek-

transplantaties’ toe. Onveilige delen vervangen we door

goede stukken van elders. Dat we dankzij de inspanning

van velen zo’n mooi voorstel konden presenteren. Ja, dat

gaf een goed gevoel”

45

ProRail / Jaarverslag 200846

ProRail biedt een marktconform pakket arbeidsvoorwaar-

den en meer dan gemiddelde mogelijkheden voor ontwik-

keling en groei. We vinden het essentieel dat medewerkers

op de goede plek zitten, hun talenten kunnen gebruiken en

daarmee maximaal inzetbaar zijn. ProRail wil dat medewer-

kers zich bewust zijn van hun ambities en competenties. In

dat verband is een employability scan ontwikkeld.

Onze arbeidsmarktcommunicatie is in 2008 aangescherpt.

Daarbij is de verbinding gelegd met de strategische speer-

punten van ProRail. Het doel is ProRail te positioneren als

een maatschappelijke onderneming en een proactieve,

klantgerichte partner voor de aanpak van mobiliteitsvraag-

stukken.

Jaarlijks doet het maandblad Management Team onder-

zoek naar de Top-500 van populaire bedrijven en instellin-

gen op de Nederlandse markt. In het lijstje favoriete werk-

gevers is ProRail gestegen van de 177ste plaats in 2007 naar

de 86ste plaats in 2008.

Spoorse kennis ontwikkelen en overdragen

Kennis van het spoor is van levensbelang om toegevoegde

waarde voor onze klanten te kunnen leveren. Het beleid

van ProRail is erop gericht deze unieke kennis te delen en

gezamenlijk verder te ontwikkelen.

In 2008 is bij het maken van een opleidingsplan voor de

plancoördinatoren ervoor gekozen om gebruik te maken

van eigen kennis en expertise, in plaats van het inkopen van

een externe opleiding. Deze manier van kennis delen en

overdragen – namelijk door het inzetten van professionals

uit de eigen organisatie – wordt nu op meerdere plaatsen

in de organisatie toegepast.

Young ProRailers zetten zich in voor duurzaamheid

Dertig ‘Young ProRailers’ zetten zich als enthousiaste am-

bassadeurs in voor een duurzame vervoers- en transport-

keten. Ze ontwikkelen en promoten ideeën voor duurzame

transportmogelijkheden voor woon-werk- en goederenver-

keer, zoals ‘het groene pad op‘ (hoe treinen comfortabeler

én groener te maken), ‘duurzame geluidsschermen’, ‘walk

for energy’ (hoe loopbewegingen van reizigers om te zet-

ten in elektriciteit), ‘adopteer een leeg station’.

Young ProRailers

47ProRail / Jaarverslag 2008

Spoorwegwet en Concessiewet Per 1 januari 2005 zijn de Spoorwegwet en de Concessie-

wet van kracht geworden. Met deze wetgeving zijn de ver-

houdingen in de spoorsector wettelijk vastgelegd. Het Rijk

heeft de Beheerconcessie aan ProRail verleend tot 2015 en

de Vervoerconcessie voor het zogenoemde Hoofdrailnet

aan NS ook tot 2015. Voor decentrale lijnen zijn vervoercon-

cessies aan verschillende vervoerders verleend door decen-

trale overheden. Het goederenvervoer is geliberaliseerd. De

relatie tussen beheerder en vervoerders is met deze wetge-

ving versterkt.

Voor de uitvoering van de beheertaken krijgt ProRail inkom-

sten uit twee bronnen: de subsidie van het Rijk en de ge-

bruiksvergoeding die de vervoerders betalen. De afspraken

met het Rijk staan op hoofdlijnen in de Beheerconcessie en

meer in detail in de jaarlijkse Beheerplannen van ProRail. In

het Beheerplan wordt afgesproken welke prestaties ProRail

de komende jaren gaat leveren met de beschikbare finan-

ciële middelen. Deze afspraken over onze prestaties komen

tot stand op basis van intensief overleg met de vervoerders.

De wetgeving is in 2008 geëvalueerd door de minister van

Verkeer en Waterstaat, waaraan ProRail een actieve bijdra-

ge heeft geleverd. Daarbij zijn de doeltreffendheid en de

effectiviteit van de Spoorwegwet en de Concessiewet be-

oordeeld, inclusief de bijbehorende lagere regelgeving en

instrumenten (onder andere de Vervoer- en Beheerconces-

sie). In het voorjaar 2009 komt het kabinet met een stand-

punt, waarin de mogelijke vervolgacties zijn opgenomen.

Corporate governanceProRail past de Nederlandse Corporate Governance Code

van de commissie Tabaksblat toe met uitzondering van een

aantal principes en best practice bepalingen. Hieronder zijn

afwijkingen ten aanzien van deze principes en bepalingen

toegelicht:

• De bestaande arbeidscontracten met bestuurders wor-

den gerespecteerd. Hierdoor worden de bepalingen in de

code op het gebied van bestuur niet gehanteerd (zoals

benoemingsduur, maximale vergoeding bij ontslag).

Governance en managementcontrol

Eerder in dit jaarverslag zijn de prestaties van ProRail beschreven, zowel de presta-

ties die we al geleverd hebben als de ambities voor de toekomst. Om onze ambities

waar te maken hebben we gemotiveerde medewerkers nodig. In een grote organi-

satie als ProRail kunnen mensen alleen effectief met elkaar samenwerken als ieders

rol voldoende duidelijk is. Dit vereist transparantie en heldere procedures.

Facilitaire Zaken

Informatiebeleid

Audit

Planning & Control

Raad van Bestuur

Bedrijfsstrategie

HRM

Communicatie

ToezichthoudersNMa / IVW

Toegangs-overeenkomst

BeheersconcessieBeheersplan

VervoerconcessieVervoerplan

Infra-management

Capaciteits-management

Infra-projecten

Verkeers-leiding

Spoor-ontwikkeling

ICT-Services

ProRail Vervoerders

EURijksoverheid

ProRail / Jaarverslag 200848

• ProRailopereertalseenmaatschappelijkeonderneming

waarvan alle aandelen in handen zijn van de Staat. Hier-

door past ProRail een aantal principes en bepalingen

behorend bij beursgenoteerde vennootschappen (zoals

certificering van aandelen) of institutionele beleggers

(zoals uitoefening stemrecht) niet toe.

In het najaar 2008 zijn de statuten gewijzigd om deze in

overeenstemming te brengen met de Code Tabaksblat en

het staatsdeelnemingenbeleid.

Risicomanagement ProRail heeft haar systeem van risicomanagement opgezet

aan de hand van het COSO-ERM model. Het ondernemings-

risicomanagement valt onder de verantwoordelijkheid

van het bestuur van ProRail en wordt uitgevoerd door het

management en het overig personeel. De risicobeheersing

binnen ProRail wordt ondersteund door een gedragscode

voor het personeel die op de website is geplaatst.

Het systeem van risicomanagement

Het risicomanagementsysteem is gericht op het beheersen

van risico’s die de doelstellingen van ProRail kunnen bedrei-

gen en bestaat naast de Veiligheid- en Milieu Management

Systemen. Deze systemen en de hiermee samenhangende

procedures geven meer specifiek voor deze onderwerpen

invulling aan risicomanagement.

Jaarlijks stelt ProRail de risico’s met Risk Self Assesments op

strategisch en operationeel niveau vast. Daarnaast worden

risico’s op het gebied van financiële rapportage en het na-

leven van wet- en regelgeving vastgesteld en worden waar

nodig aanvullende maatregelen genomen.

De afdeling Audit toetst jaarlijks het risicomanagement om

de effectiviteit van de processen en de systemen te waar-

borgen.

Aan het eind van de risicomanagementcyclus wordt door

het hoger management van de bedrijfseenheden en de di-

rectie een managementverklaring, een zogenaamd ‘in con-

trol verklaring’, ondertekend.

Op basis van de uitgevoerde self-assessments, het stelsel

van in control verklaringen, de interne audits en informatie

uit andere bronnen is de Raad van Bestuur ervan overtuigd

dat de risicobeheersing adequaat is opgezet en de risico’s in

voldoende mate worden beheerst. Hierbij dient wel te wor-

den bedacht dat aan een systeem van risicomanagement

en risicobeheersing nooit absolute zekerheid kan worden

ontleend. Aan ieder intern risicobeheerings- en controle-

systeem zijn inherente beperkingen verbonden. Menselijke

inschattingsfouten en vergissingen blijven altijd mogelijk.

Bovendien kan nooit volledig worden uitgesloten dat de

interne beheersingsmaatregelen worden omzeild door bij-

voorbeeld het samenspannen van functionarissen.

Zoals eerder opgemerkt worden jaarlijks de risico’s van

ProRail door de Directieraad en de Raad van Bestuur vast-

gesteld. Hierbij wordt een breed scala aan mogelijke risico’s

in de beschouwing betrokken. Onderstaand worden ter

illustratie enkele van de soorten risico’s genoemd waar

ProRail mee te maken heeft.

De communicatie met de stakeholders en het goed aansluiten van deze communicatie op de interne processen vormt een belangrijk aandachtspunt.

Keyrail

De exploitatie van de Betuweroute wordt uitgevoerd door

Keyrail binnen de Beheerconcessie van ProRail. Keyrail is

een joint venture waarin ProRail een belang heeft van 50%

en de Havenbedrijven Rotterdam en Amsterdam respec-

tievelijk 35% en 15%.

49ProRail / Jaarverslag 2008

Technologische risico’s: in deze categorie valt qua ‘spoorse’

technologie de technologiesprong die de komende jaren

gemaakt zal worden op het gebied van beveiligingssyste-

men. Ook kan binnen deze categorie gedacht worden aan

de steeds grotere rol die ICT speelt in de bedrijfsprocessen

van ProRail en de steeds hogere eisen die dit stelt aan de be-

drijfszekerheid van deze systemen. Indien bovengenoemde

risico’s onvoldoende worden beheerst zal het lastig worden

voor ProRail om haar doelstellingen op het gebied van be-

schikbaarheid te halen.

Marktrisico’s: in deze categorie vallen zowel de markt voor

(spoor)bouwwerkzaamheden waarop ProRail de komende

jaren een ambitieus pakket van werkzaamheden dient weg

te zetten, als de arbeidsmarkt waarop ProRail een aantrek-

kelijke werkgever dient te blijven. Indien bovengenoemde

risico’s onvoldoende worden beheerst zal het lastig worden

voor ProRail om haar productieplanning te halen.

Bestuurlijke risico’s: ProRail heeft te maken met veel stake-

holders (onder andere regionale en lokale publieke part-

ners). Met deze stakeholders wordt op diverse momenten

en over diverse onderwerpen (met de vervoerders bijvoor-

beeld over gebruiksvergoeding en toegangsovereenkom-

sten) gesproken. De communicatie met de stakeholders en

het goed aansluiten van deze communicatie op de interne

processen vormt een belangrijk aandachtspunt. Indien hier-

aan onvoldoende aandacht wordt besteed loopt ProRail het

risico dat er ruis in de communicatie met externe stakehol-

ders optreedt met imago-schade als mogelijk gevolg.

5050

51

Treinen in Hilversum lopen gesmeerd

Het moment van Henk Wind in 200810 juli 2008, 15.00 uur

Station Hilversum heeft een nieuw perron, meer sporen

en ook de Intercity stopt er weer. Iedereen blij. Behalve de

omwonenden. Want zij hadden opeens veel last van boog-

geluid, het ‘geknerp’ van treinen in de bocht. Communicatie-

manager Henk Wind:

“ Na de vernieuwing kregen we veel klachten over boogge-

luid. Toch bleef het geluid binnen de wettelijke normen.

We konden moeilijk zeggen: sorry, maar helaas. Dus pak-

ten we het anders aan. We hebben de klachten samen met

een aantal omwonenden onderzocht. Toen bleek dat het

geluidsprobleem ontstond op twee wissels. En daarvoor

hebben we een oplossing gevonden. Vlak vóór die wissels

gaan we een smeerinstallatie plaatsen. Bij een naderende

trein wordt er een heel klein beetje vet op de rails gespoten.

Daardoor wordt het booggeluid minder. Met zoiets sim-

pels kun je dus de leefomgeving van mensen verbeteren.

Toen we de oplossing presenteerden aan de bewoners,

was dat voor mij wel het moment van 2008.”

51

ProRail / Jaarverslag 200852

Financieel verslag

Een positieve ontwikkeling in 2008 is de stijging van het

productievolume met 19%. Deze is vooral toe te rekenen

aan de vervangingsinvesteringen en het oplossen van infra-

structurele knelpunten.

In 2008 is een belangrijke stap gezet in de planning en pro-

grammering van werkzaamheden en uitgaven, in lijn met

het advies van McKinsey en conform afspraken met het

ministerie van Verkeer en Waterstaat. Zo is het Beheerplan

2009 nu opgebouwd vanuit de daadwerkelijke productie

en niet vanuit een financieringsbehoefte. Dit heeft bijvoor-

beeld tot gevolg dat het structurele deel van de overloop

2007 (EUR 115 miljoen) kan worden aangewend voor regu-

liere financiering van 2009. Verder willen we de plannen

niet alleen realiseren, maar, daar waar zinnig en mogelijk,

ook versnellen ten opzichte van het Beheerplan. Die versnel-

ling is nodig voor de vitaliteit van de (spoor-)bouwsector en

ook goed voor de klanten van ProRail.

De efficiencytaakstelling ‘aanbesteding exploitatie’ is in

2008 nagenoeg (voor 85%) behaald en de generieke taak-

stelling zelfs volledig. De efficiency op gebruiksvergoeding

voor 2008 is niet behaald vanwege de inkomstenderving op

het goederenvervoer. Behaalde aanbestedingsresultaten

zijn voor een deel elders gebruikt ter dekking van meer-

werk. Wel heeft ProRail een stringent beleid ingezet bij het

sturen op meerwerk, zodat in de toekomst de vruchten van

aanbestedingsresultaten in hun volle omvang kunnen wor-

den geïncasseerd.

Bij de doorkijk in het Beheerplan 2009 is er sprake van

incidentele en structurele meevallers met betrekking tot de

instandhouding van infrastructuur. Vooralsnog wordt hier

prudent mee omgegaan en komend jaar zullen deze reek-

sen worden gehard door externe audits.

In 2007 is ProRail voor de materiële vaste activa overge-

stapt op waardering tegen vervangingswaarde. In 2008 is

deze methodiek voor de bovenbouw verder gedetailleerd,

met name door de fysieke object- en de activa-administratie

aan elkaar te koppelen. Als resultaat daarvan is de waar-

dering van de bovenbouw naar beneden bijgesteld met

EUR 778 miljoen, zowel de prijs- als hoeveelheidscomponent.

Na de verwerking van dit resultaat is een grotere mate

van zekerheid over de huidige balanswaarde van de boven-

bouw ontstaan. In 2009 wordt het professionaliserings-

proces voortgezet door verdere detaillering van de twee-

delijns registratie.

BedrijfsresultaatHet bedrijfsresultaat (vóór verwerking van de mutatie-

egalisatiereserve en belastingen) bedraagt dit jaar

EUR 1 miljoen. Het resultaat betreft het verschil tussen de

verleende subsidie en de werkelijke kosten waarvoor sub-

sidie is verleend en wordt in zijn geheel ten gunste van de

egalisatiereserve (als onderdeel van de Overlopende pas-

siva) gebracht. Het resultaat bestaat uit een aantal meeval-

lers zoals hogere rentebaten (EUR 34 miljoen), gerealiseerde

generieke taakstelling (EUR 14 miljoen) en gerealiseerde

aanbestedingsresultaten (EUR 15 miljoen). ProRail heeft

de doelstelling op aanbestedingen van EUR 18 miljoen

niet volledig in de markt weten te realiseren. Daarnaast

zijn er een aantal tegenvallers geweest, zoals een ex-

tra dotatie door de onderdekking op het AK1-resultaat

(EUR 12 miljoen) en het niet meer activeren van de cor-

1 AK= Algemene Kosten: Het AK-resultaat betreft het verschil tussen de wer-

kelijke (project-) kosten voor voorbereiding, administratie en toezicht (VAT)

en de dekking van de overheid via een vast opslagpercentage op de bouw-

kosten.

Ook op financieel terrein heeft ProRail het jaar 2008 licht positief kunnen afsluiten:

het productievolume steeg, de planning en programmering van werkzaamheden

zijn verbeterd en de efficiencytaakstellingen zijn nagenoeg of volledig behaald.

53ProRail / Jaarverslag 2008

porate overheadcomponent in de interne tarieven (EUR 7

miljoen), een lagere gebruiksvergoeding door een latere

ingangsdatum van de nieuwe tarieven 2008 en inkomsten-

derving op de ingroeiregeling van het goederenvervoer

(EUR 13 miljoen), een correctie vrijval herwaardering

2007 (EUR 11 miljoen), meerwerk op bovenbouwvernieu-

wingsprojecten (EUR 6 miljoen), hogere kosten voor lo-

nen en salarissen door indexatie (EUR 6 miljoen) en extra

overdrachts-/mobilisatiekosten door het gunnen van een

nieuw prestatiecontract aan een nieuwe procesaannemer

(EUR 5 miljoen).

BedrijfsopbrengstenDe totale bedrijfsopbrengsten van ProRail bedroegen in

2008 EUR 1.464 miljoen. Dat is EUR 134 miljoen meer dan in

2007 (EUR 1.330 miljoen).

De exploitatiebijdragen van de Rijksoverheid zijn toegeno-

men met EUR 45 miljoen van EUR 783 miljoen in 2007 naar

EUR 828 miljoen in 2008. De toename is met name veroor-

zaakt door aanvullende beschikkingen voor de compensa-

tie op het niet in rekening kunnen brengen van de extra

kosten van het onderhoudsrooster tegen nacht/weekend

tarief aan de vervoerders en extra kosten voor de aanleg

van de Betuweroute.

Naast de bijdrage van de Rijksoverheid financiert ProRail

haar activiteiten voor een steeds groter deel uit de ge-

bruiksvergoeding. De stijging van de gebruiksvergoeding

in 2008 ten opzichte van 2007 bedraagt EUR 10 miljoen2.

Hiervan is EUR 4 miljoen toe te schrijven aan een volume-

effect en EUR 6 miljoen aan een prijseffect.

Met de goederenvervoerders is een ingroeiregeling voor de

gebruiksvergoeding afgesproken waardoor het prijseffect

2 Uit de cijfers in de jaarrekening blijkt een stijging van EUR 12 miljoen. Het

verschil bedraagt EUR 2 miljoen en wordt veroorzaakt door de daling van de

bijdrage van ProRail aan de refundregeling van NS (EUR 2 miljoen in 2008

tegenover EUR 4 miljoen in 2007). Deze bijdrage wordt gesaldeerd met de

gebruiksvergoeding.

gedrukt wordt. Weliswaar worden de kosten van deze

ingroeiregeling voor een deel door het ministerie van

Verkeer en Waterstaat gedragen, maar deze bijdrage

vergoedt niet de hele inkomstenderving. De netto inkom-

stenderving van ProRail (dus rekening houdend met de bij-

drage van het ministerie) bedroeg in 2008 EUR 5 miljoen.

De totale bedrijfsopbrengsten omvatten, naast bovenge-

noemde bijdragen van de Rijksoverheid en de vergoeding

van vervoerders, ook de amortisatie van de investerings-

bijdragen en diverse bedrijfsopbrengsten.

De amortisatie van investeringsbijdragen is in 2008 toege-

nomen met EUR 46 miljoen tot EUR 292 miljoen doordat

vanaf 2008 de bovenbouwvernieuwing vanaf het jaar 1995

als overheidsfinanciering wordt beschouwd.

De diverse bedrijfsopbrengsten bestaan uit geactiveerde

productie eigen bedrijf en overige bedrijfsopbrengsten.

De geactiveerde productie eigen bedrijf nam fors toe van

EUR 53 miljoen in 2007 naar EUR 81 miljoen in 2008.

Deze toename hangt samen met de toegenomen werk-

zaamheden binnen ProRail voor de aanleg en instandhou-

ding van het spoorwegnet en ondersteunende ICT projec-

ten. Tegenover deze geactiveerde productie staan lonen,

salarissen en sociale lasten.

BedrijfslastenDe bedrijfslasten bedroegen in 2008 EUR 1.463 miljoen. Dit

is 12% meer dan in 2007 (EUR 1.300 miljoen).

Het uitbesteed werk ad EUR 634 miljoen vormt de grootste

post binnen de bedrijfslasten (43%). Binnen het uitbesteed

werk heeft een verschuiving van de levensduurverlengende

maatregelen plaatsgevonden van het grootschalig onder-

houd naar het kleinschalig onderhoud. Daardoor nemen de

kosten van het grootschalig onderhoud af en de kosten van

het kleinschalig onderhoud toe. De kosten van het klein-

schalig onderhoud namen verder nog toe door indexering

van onderhoudscontracten met procesaannemers en de

1.500

1.200

900

600

300

ontwikkeling bedrijfsopbrengsten(in miljoenen euro’s)

Diverse bedrijfsopbrengsten

Gebruiksvergoeding vervoerders

Amortisatie investeringsbijdragen

Bijdragen Rijksoverheid

35: ontwikkeling bedrijfsopbrengstenmaat heb ik zelf al even snel aangepast,niet heel netjes...ik heb nog geen correcties doorgevoerd.Hoogte is 47 mm, breedte is 160 mm.

2006 2007 2008

ProRail / Jaarverslag 200854

gunning van het contractgebied Gelre (volgens een nieuwe

prestatiegeoriënteerde contractvorm) aan een nieuwe pro-

cesaannemer. Hierdoor waren er tijdens de overdracht- /

mobilisatiefase dubbele kosten.

Naast de toename van de kosten voor kleinschalig onder-

houd zijn ook de kosten van beheer toegenomen met 14%

ten opzichte van 2007. De oorzaak hiervan moet gezocht

worden in de stijging van de kosten van het beheer van

het GSM-R Netwerk (het communicatiesysteem tussen de

verkeersleiding en de machinisten) vanwege een upgrade

en de kosten van het ERTMS beveiligingssysteem, dat op de

Betuweroute en de HSL-Zuid in gebruik is genomen.

Om stijging van het productievolume te realiseren is het

aantal fte’s toegenomen in 2008. Deze toename in fte’s was

mede noodzakelijk om de activiteiten die eerst werden uit-

besteed aan aannemers en ingenieursbureaus nu in eigen

beheer uit te voeren (bijvoorbeeld bij de afdelingen bouw-

management en railtechniek). Hierdoor zijn de bedrijfs-

lasten voor lonen en salarissen en sociale lasten toege-

nomen met 11%. Daarnaast heeft de cao-verhoging van

2,75% tot hogere salariskosten geleid.

In 2008 bedroegen de afschrijvingskosten en overige

waardeveranderingen op materiële vaste activa

EUR 629 miljoen en waren daarmee gering hoger dan in

2007 (EUR 613 miljoen). De toename is met name veroor-

zaakt door een aantal afboekingen op grotere projecten,

zoals project IJzeren Rijn, de herinrichting van het eco-

terrein bij de Sophiatunnel en project BB21 Ontwikkeling

en Beveiliging ERTMS. De toename aan kosten door afboe-

kingen werd deels gecompenseerd door lagere afschrij-

vingskosten uit hoofde van de waardeaanpassing op de

bovenbouw activa.

Ter dekking van het verschil tussen de afschrijvingskosten

op basis van vervangingswaarde en de afschrijvingskosten

op basis van historische uitgaafprijs staat de vrijval herwaar-

deringsreserve. De vrijval herwaarderingsreserve is in 2008

afgenomen tot EUR 211 miljoen (2007: EUR 271 miljoen)

door de waardeaanpassing van de bovenbouw activa.

Investeringen en financieringDe bruto-investeringen in vaste activa bedroegen in

2008 EUR 1.023 miljoen. Dit is 19% meer dan in 2007

(EUR 858 miljoen). Het ministerie van Verkeer en Water-

staat heeft circa 89% van deze investeringen gefinancierd.

Hiervan heeft EUR 126 miljoen betrekking op goede-

ren-projecten (waarvan Betuweroute EUR 102 miljoen),

EUR 346 miljoen op reizigersprojecten (waarvan BB 21e eeuw

EUR 10 miljoen), EUR 330 miljoen op vervangingsinvesterin-

gen (waarvan bovenbouwvernieuwing EUR 191 miljoen) en

EUR 105 miljoen op het oplossen van infrastructurele knel-

punten. Verder droegen lokale en regionale publieke part-

ners en de NS Groep B.V. (via FENS) samen EUR 116 miljoen

bij aan projecten.

In 2008 is voor een bedrag van EUR 653 miljoen aan

activa in gebruik genomen. Het betrof hier onder andere

de projecten Betuweroute (de 25 kV elektrificatie van de

Havenspoorlijn), Hilversum Larenseweg en de vernieuwde

Sloelijn.

Voor de overloop is er in 2007 een aantal verbetermaatre-

gelen geformuleerd op basis van een analyse van de oor-

zaken van overloop van bovenbouwvernieuwing en groot-

schalig onderhoud. Alhoewel deze maatregelen in 2008

nog niet zichtbaar tot resultaat hebben geleid in het voor-

komen van nieuwe overloop, zijn er wel enkele effecten te

melden:

• Waar in het verleden de overloop zich vooral in de twee-

de helft van het jaar manifesteerde, is in 2008 in het

eerste kwartaal de prognose significant neerwaarts bij-

gesteld. In latere kwartalen resteerden kleinere prognose-

aanpassingen. Hoewel dit geen verminderde overloop

oplevert, is het wel een indicatie dat het realiseren van

projecten inmiddels beter wordt beheerst.

• Intern zijn productieplannen eerder overgedragen aan

de afdeling die de projecten uitvoert. Het vervangings-

plan fysieke infrastructuur 2009 is in maart 2008 overge-

dragen. Dit is een half jaar eerder dan het voorgaande

8,6 %

25,4 %

10,9 %

11,6 %

23,2 %

3,1 %

12,0 %

5,2 % Projectmatig onderhoud

Procesmatig onderhoud

Beheer

Lonen en sociale lasten

Afschrijvingskosten

Overige lasten vaste activa

Overige bedrijfslasten

Financiële baten en lasten

2007 2008

7,1 %

25,3 %

10,3 %

12,0 %

22,5 %

6,1 %

11,5 %

4,6 %

Verdeling bedrijfslasten (in %)

55ProRail / Jaarverslag 2008

jaar. Inmiddels is ook het bovenbouwvernieuwingsplan

2010 overgedragen. Hiermee is een randvoorwaarde in-

gevuld om de overloop te beperken. De verwachting is

dat dit ook een bijdrage zal leveren aan het beperken

van de overloop in 2009.

Wij hebben in 2008 met het Beheerplan 2009-2020 een

belangrijke stap gezet in de planning en programmering

van werkzaamheden en uitgaven, in lijn met het advies van

McKinsey. Het beheerplan is nu opgebouwd op basis van ge-

valideerde, daadwerkelijke productiereeksen en niet langer

op basis van reeksen vanuit een financieringsbehoefte. Een

beheerplan met reële productiereeksen maakt de relatie

tussen kosten, prestaties en activiteiten direct zichtbaar en

bestuurbaar.

Wij staan er voor om de plannen niet alleen te realiseren,

maar daar waar zinnig en mogelijk ze te versnellen ten op-

zichte van het Beheerplan 2009-2020. Wat we ons daarbij

overigens ook realiseren, is dat de voor ons werkende (pro-

ces)aannemers geconfronteerd worden – in deze sowieso

al lastige tijd – met lagere omzet, omdat wij effectiever en

efficiënter kunnen werken. Over de vraag hoe daarmee om

te gaan, heeft ProRail voorstellen in ontwikkeling. Hieron-

der schetsen we een beeld van de stand van zaken en de

mogelijkheden tot versnelling voor een drietal categorieën:

• Instandhouding/functiehandhaving: het gaat daarbij om

onderhoud en vervangingsinvesteringen. In deze cate-

gorie is het van belang een gegeven prestatie te berei-

ken met de laagste kosten en bij de minste klanthinder

(zoals uitgevallen treinen en vertraging). Dit zijn deels

incidentele en deels jaarlijks terugkerende, structurele

kosten, waarbij besparingen meerjarig doorwerken.

Besparingen hier zijn dus een gezamenlijk belang.

• Functieverbeteringen die via een programma worden

gestuurd. Voorbeelden hiervan zijn: toegankelijkheid,

nieuwe stations en fietsenstallingen. Hierbij geldt dat

het altijd goed is als de functionaliteit eerder wordt gele-

verd. Met een programma wordt aangegeven dat projec-

ten onderdeel uitmaken van een groot, samenhangend

pakket en onderling verwisselbaar zijn. Het is bijvoor-

beeld onmogelijk om alle geplande (voorzieningen op

en rondom) stations tegelijk te bouwen. Leidraad voor

ons handelen hierbij is dat als op de ene plek vertraging

ontstaat, er op een andere plek versneld wordt. Indien

meer engineering- en aannemerscapaciteit en/of meer

geld beschikbaar is, kan binnen voorwaarden van maak-

baarheid en aanvaardbare klanthinder versneld worden.

Deze categorie biedt dus perspectieven voor een investe-

ringsimpuls.

• Grote enkelvoudige projecten, zoals de grote stations-

projecten en de Hanzelijn. Hierbij geldt dat tegenvallers

in de planning (procedures, te hoge inschrijvingen bij

aanbestedingen, uitlopende bestuurlijke processen en

onderhandelingen) tot vertraging kunnen leiden. Net

zoals bij categorie 2 dienen de voor deze projecten ge-

oormerkte budgetten dan gereserveerd te blijven voor

uitgaven op een later moment. Het kan hier direct om

grote bedragen en ogenschijnlijk forse onderuitputting

op de jaargrens gaan. Indien extra middelen beschikbaar

komen, bijvoorbeeld als onderdeel van een investerings-

impuls, dan bieden deze projecten wanneer ze eenmaal

in uitvoering zijn mogelijkheden tot extra investering.

Dit komt omdat vaak het voorwerk al is verricht en er

vervolgens op kwaliteit en/of functionaliteit is bezuinigd.

Voorbeelden hiervan zijn: het in één keer viersporig aan-

leggen in plaats van via tweesporigheid faseren of verbe-

tering van de kwaliteit van de stationsinrichting en OV-

functie.

Reizigersprojecten

2007 2008

Goederenprojecten

Vervangingsinvesteringen

BB 21e eeuw

Betuweroute

Bovenbouwvernieuwingen

Infrastructurele knelpunten

272

3299

17

65

187

41

336

24

13910

102

191

105

Verdeling financiering V&W (in miljoenen euro’s)

5656

57

Cabareteske roltrap-cursus voor massaal toegestroomde pers

Het moment van Pierre Eerkens in 200825 september 2008, 08.00 uur

Contractmanager Pierre Eerkens is verantwoordelijk voor

het beheer van een groot aantal stations. Steeds zoekt hij

naar manieren om ‘zijn’ reizigers beter te bedienen. Neem

nou de doorstroom op de roltrappen. Vooral bij drukte

kunnen mensen met haast niet langs de stilstaande me-

nigte. Pierre:

“ Daarom zijn we in Amersfoort een proef gestart. Op de

roltrappen zijn rode en groene voetjes bevestigd. Ze ge-

ven aan dat je rechts stilstaat, en links passeert. Op 25

september startte de proef. Marielle van de afdeling com-

municatie had een actrice geregeld. Die gaf een gewel-

dige, cabareteske roltrapcursus. Het publiek had enorm

veel plezier. Wij ook trouwens. Net als de pers, die massaal

was toegestroomd. Negen cameraploegen, fotografen,

radio, iedereen was enthousiast. De proef loopt nog in

2009. Dan gaan we beslissen wat we er mee doen. Tot nu

toe zijn de reizigersreacties goed: 94% is positief! Kijk,

denk ik dan, dáár doe ik het voor.”

57

ProRail / Jaarverslag 200858

We willen onze dank en waardering uitspreken naar de

medewerkers van ProRail voor hun inzet en betrokken-

heid. Daarnaast danken wij Anita Arts voor de prettige

samenwerking in de afgelopen jaren. En tot slot bedanken

wij vervoerders, aannemers, lokale en regionale publieke

partners, Rijksoverheid en overige stakeholders voor de

samenwerking.

Utrecht, 16 april 2009

Directie ProRail B.V.

Drs. B.J. Klerk, president-directeur

Dank en waardering

59ProRail / Jaarverslag 2008

Bericht van de Raad van Commissarissen

ProRail / Jaarverslag 200860

Algemeen

ProRail heeft zich in 2008 kunnen verheugen in een ver-

betering van de eigen performance en in een positieve

ontwikkeling van het bestuurlijk-politieke klimaat rond de

onderneming. In het bijzonder de relaties met vervoerders

en regionale en lokale publieke partners zijn in belangrijke

mate verbeterd, maar er is nog veel te doen. Het kabinet

gaf daadwerkelijk vorm aan de groeidoelstelling van het

openbaar vervoer en de ontvangst van de allengs betere

operationele prestaties van de onderneming was bemoe-

digend. De Raad van Commissarissen constateert, dat het

overgrote deel van de score op de performance indicatoren

substantieel is verbeterd.

De ontwikkeling van de onderneming, en met name de

noodzaak om het tempo van investeringen te verhogen,

noopte tot een diepgaande herziening van de strategie.

De Raad van Commissarissen heeft in 2008 intensief over-

leg gevoerd met de bestuurders over de strategische in-

vulling op hoofdlijnen van de transformatie van taakor-

ganisatie tot een publieke dienstverlener in de vorm van

een maatschappelijke onderneming. Deze transformatie

bracht ook de noodzaak van een nieuw intern besturings-

model. De Raad heeft zich een oordeel gevormd over de

effecten die de nieuwe koers heeft op het bedrijf en is

van mening dat het voorgestelde besturingsmodel meer

slagkracht binnen ProRail kan opleveren. Tegelijk kan het

model nog betere verbindingen met de cliëntèle bewerk-

stelligen: vervoerders, regionale en lokale publieke part-

ners, als ook leveranciers en Rijksoverheid. De Raad vindt

dat de aandacht voor innovatie niet ten koste mag gaan

van de aandacht voor verdere optimalisering van de opera-

tionele prestaties van ProRail, en heeft ook op dit punt een

positief gehoor gevonden bij de Raad van Bestuur.

De Raad is positief gestemd over de ontwikkeling van het

imago van ProRail en de ontwikkeling van de relatie van

ProRail met haar klanten en het ministerie van Verkeer en

Waterstaat. Zij ziet hierin een constructieve bijdrage voor

de evaluatie van de spoorwetgeving, die uiterlijk in 2011

moet leiden tot een uitspraak over het verlengen van de

Beheerconcessie na 2015.

Zelfevaluatie

De Raad van Commissarissen heeft zich over een aantal

‘governance’-vraagstukken gebogen en heeft de Raad van

Bestuur met raad terzijde gestaan. Het is van belang dat

de rechten en verantwoordelijkheden van de verschillende

partijen, zoals Raad van Bestuur, Raad van Commissarissen,

aandeelhouder en overige belanghebbenden, goed zijn

verankerd in regels en procedures. In het najaar 2008 zijn

de statuten gewijzigd door deze in overeenstemming te

brengen met de Code Tabaksblat en het staatsdeelnemin-

genbeleid. Deze wijziging vormt de basis voor een ordelijk

proces bij de (wettelijke) overgang naar een structuurven-

nootschap in september 2009.

De toezichthouder die zich thans niet scherp buigt over de

vraag van eigen effectiviteit miskent de tekenen van de tijd.

De Raad van Commissarissen heeft zich dan ook wat dieper

dan eerder gebogen over een aantal structurele aspecten

en een drietal waarnemingen geregistreerd die aandacht

behoeven:

De Raad was al eerder niet tevreden over de effectiviteit

van zijn verhouding tot externe toezichthouders van Pro-

Rail zoals de Algemene Rekenkamer, de Inspectie Verkeer

en Waterstaat en het ministerie van Verkeer en Water-

staat in diens rol van Toezichthouder. In de Nederlandse

governance-opvattingen is naar het oordeel van de Raad

onvoldoende vastgelegd dat een externe toezichthouder

bij het voorbereiden van toezicht logischerwijze een relatie

ontwikkelt met de interne toezichthouder, al was het maar

vanwege de doelstelling van doelmatigheid van het totale

toezicht. De Raad steekt de hand in eigen boezem en zal in

gevonden overeenstemming met de aandeelhouder extern

contacten leggen teneinde hierin verbetering te brengen.

De Raad van Commissarissen heeft voorts geconstateerd,

dat het ministerie van Verkeer en Waterstaat in zijn rol

van concessieverlener en bekostiger begrijpelijkerwijze in

61ProRail / Jaarverslag 2008

de eerste plaats een relatie onderhoudt met de Raad van

Bestuur van een staatsdeelneming. De Raad heeft gecon-

stateerd dat het ministerie daarnaast de rol van aandeel-

houder in de richting van de Raad van Commissarissen wel

erg terughoudend invult. Voor het vervullen van de rol van

intern toezichthouder is het voor de Raad van Commissa-

rissen noodzakelijk de inzichten van de aandeelhouder op

hoofdpunten te kennen. De Raad heeft bij de aandeelhou-

der een willig oor gevonden voor de wenselijkheid van ge-

matigde intensivering van de relatie. Kern van het arrange-

ment kan zijn, dat overleg tussen aandeelhouder en Raad

van Commissarissen plaats vindt voor de statutair vereiste

cyclische processen, in het bijzonder het jaarwerk, en daar-

naast bij belangrijke niet cyclische beslissingen zoals wijzi-

ging van de strategie of een crisisinterventie.

2008 zal onder meer te boek komen te staan als het jaar

waarin over de gehele linie het maatschappelijk vertrouwen

in externe en interne toezichthouders sterk is gedaald. De

Raad is zich bewust van het feit dat hij van nature niet over

alle relevante informatie kan beschikken, en is van oordeel,

dat hij in de gegroeide praktijk per definitie afhankelijk is

van de wijze waarop en de mate waarin de Raad van Be-

stuur informatie verschaft. De nabije expertise van de ex-

terne accountant, de contacten met de ondernemingsraad,

de systematisering van het auditing beleid en het jaarlijkse

contact met het tweede echelon matigen de ernst van dit

probleem. Juist nu er geen concrete klachten bestaan over

het informatieverkeer tussen Raad van Bestuur en Raad van

Commissarissen, is het wenselijk dit vraagstuk conceptueel

aan te pakken, ter wille van de kwaliteit van het toezicht,

en in de diepte te analyseren welk type informatie naast de

bestaande gewenst is.

Bijeenkomsten Raad van Commissarissen

De Raad van Commissarissen heeft in 2008 zes maal met de

Raad van Bestuur vergaderd. Voorafgaand aan elke verga-

dering vond overleg in eigen kring plaats. In 2008 waren

twee commissarissen bij een tweetal vergaderingen niet

aanwezig. Naast de reguliere vergaderingen heeft de vol-

tallige Raad van Commissarissen op 17 april 2008 de Alge-

mene Vergadering van Aandeelhouders bijgewoond, waar-

in de aandeelhouder de jaarrekening over het verslagjaar

2007 heeft vastgesteld. Daarnaast heeft een extra aandeel-

houdersvergadering plaatsgevonden op 2 mei 2008 waarin

is gesproken over de topstructuur van ProRail.

De Raad van Commissarissen heeft in september 2008 met de

Raad van Bestuur een tweedaagse binnenlandse studiereis

gemaakt. Er is een bezoek gebracht aan Keyrail, het Haven-

bedrijf Rotterdam, de NS en de verkeersleidingspost in Amster-

dam. Daarnaast hebben de commissarissen en de bestuurs-

leden een gesprek gehad met de directieraad van ProRail.

Samenstelling

Het aantal leden van de Raad van Commissarissen is door de

Algemene Vergadering van Aandeelhouders vastgesteld op

vijf. De Raad was gedurende het verslagjaar 2008 voltallig

en de samenstelling is in het verslagjaar 2008 niet gewij-

zigd. Alle commissarissen zijn onafhankelijk, zoals bedoeld

in de Nederlandse Corporate Governance Code.

Toezicht

De Raad van Commissarissen heeft in 2008 onder meer aan-

dacht besteed aan de personele samenstelling van de Raad

van Bestuur, aan de uitwerking van aanvaarde concepten

van governance, statutenwijziging, structuurregime, eva-

luatie van de spoorwegwet, staatsdeelnemingenbeleid,

rapport van de commissie Ruding: PPS1 in de spoorsector,

strategie: de nieuwe koers, en het nieuwe besturingsmodel.

De Raad besprak na afloop van ieder kwartaal de kwartaal-

rapportages, inclusief de opzet en de kwaliteit hiervan. Daar-

naast zijn diverse investeringsvoorstellen besproken. Tevens

zijn het rapport van de accountant inclusief de specifieke

risico’s en interne beheersingssystemen besproken, alsmede

de jaarrekening. De Raad heeft zijn statutaire rol vervuld bij

het afscheid van Anita Arts als lid van de Raad van Bestuur.

1 PPS: Publiek Private Samenwerking

ProRail / Jaarverslag 200862

Jaarrekening 2008

De Raad van Bestuur heeft de jaarrekening over 2008 inclu-

sief het verslag van de Directie per 16 april 2009 opgemaakt.

De Raad van Commissarissen heeft op 16 april 2009 met

de jaarrekening ingestemd. In aanwezigheid van de ex-

terne accountant, Ernst & Young Accountants, zijn zowel

de jaarrekening over 2008 als de (financiële) kwartaalrap-

portages besproken. De jaarrekening is door Ernst & Young

Accountants gecontroleerd en van een goedkeurende ac-

countantsverklaring voorzien. Deze verklaring is te vinden

op pagina 109 van dit verslag. De Raad van Commissarissen

legt de jaarrekening voor aan de Algemene Vergadering

van Aandeelhouders en stelt de Algemene Vergadering van

Aandeelhouders voor deze vast te stellen. Hierna kan depo-

nering bij de Kamer van Koophandel plaatsvinden. De exter-

ne accountant kan over zijn accountantsverklaring omtrent

de getrouwheid van de jaarrekening worden bevraagd door

de Algemene Vergadering van Aandeelhouders.

Beloningsbeleid 2008

De beloning1 van de Raad van Commissarissen bestaat uit

een vaste, door de Algemene Vergadering van Aandeelhou-

ders c.q. minister van Verkeer en Waterstaat vastgestelde,

jaarlijkse vergoeding en een vergoeding per vergadering

voor de leden van het Audit Committee en de leden van

de Remuneratiecommissie. ProRail heeft geen leningen

verstrekt aan leden van de Raad van Commissarissen. In

overeenstemming met de regels van behoorlijk bestuur is

de beloning van de leden van Raad van Commissarissen niet

afhankelijk van de prestaties van ProRail.

Audit Committee

Het Committee bereidt onder meer de behandeling in de

Raad van Commissarissen voor van te publiceren finan-

ciële cijfers. Het Audit Committee, bestaande uit de heren

1 Het overzicht van beloningen Raad van Commissarissen is opgenomen in de

Toelichting op balans en exploitatierekening.

Broekhuizen (voorzitter), Den Dulk en In ‘t Veld, heeft in

2008 zes maal vergaderd in aanwezigheid van de voorzit-

ter en/of een lid van de Raad van Bestuur, en de Financieel

Directeur. De externe accountant Ernst & Young is twee

maal aanwezig geweest bij deze vergaderingen. De belang-

rijkste onderwerpen waren onder meer de kwartaalrappor-

tages, het financieel jaarverslag, de internationale bench-

mark, de doorontwikkeling van het prestatiedashboard,

het structuurregime, de beheersing van (onder)aannemers-

contracten door ProRail, de contractverlenging accountant

E&Y, en het risicomanagement (COSO ERM). De resultaten

van deze vergaderingen van het Audit Committee zijn in de

vergaderingen van de Raad van Commissarissen besproken.

Voor 2009 staan twee overleggen met de externe accoun-

tant gepland. Het eerste overleg is gericht op de jaarreke-

ning 2008 en het daarbij behorende accountantsrapport. In

het tweede overleg staat de jaarrekeningcontrole over het

verslagjaar 2009 centraal.

Remuneratiecommissie

De Remuneratie-, Selectie- en Benoemingscommissie (‘Re-

muneratiecommissie’) is een vaste commissie van de Raad

van Commissarissen en bestaat uit mevrouw Zuiderwijk-

Jacobs (voorzitter) en de heren In ’t Veld en Kooijman. Deze

commissie stelt het beloningsadvies voor de leden van de

Raad van Bestuur op en legt dit ter goedkeuring voor aan

de Raad van Commissarissen. De remuneratiecommissie is in

2008 één keer bijeengekomen. Besproken zijn de variabele

beloning, de targets en het vaste salaris.

Procedure

Conform de Corporate Governance Code stelt de Raad van

Commissarissen, op advies van de Remuneratiecommissie,

het Remuneratierapport op voor de Raad van Bestuur van

ProRail. De Algemene Vergadering van Aandeelhouders van

ProRail stelt het Remuneratiebeleid vast. Binnen het vast-

gestelde remuneratiebeleid stelt de Raad van Commissaris-

sen, wederom op advies van de Remuneratiecommissie, het

vaste deel van het inkomen en het variabele deel van het

63ProRail / Jaarverslag 2008

inkomen vast. Aan het begin van elk jaar komen de Raad

van Commissarissen en de Raad van Bestuur een prestatie-

contract overeen voor het variabele gedeelte. Dit contract

bevat SMART-geformuleerde doelstellingen die binnen het

lopende jaar gerealiseerd moeten worden. Nadat de Raad

van Commissarissen de prestaties over het afgelopen jaar

heeft beoordeeld, stelt hij vast in hoeverre de RvB-leden hun

collectieve en individuele doelstellingen hebben gehaald.

Tevens vindt er een toetsing plaats of de beide belonings-

elementen (vaste en variabele beloning) marktconform zijn.

Algemeen

Uitgangspunt voor ProRail met betrekking tot het arbeids-

voorwaardenbeleid is dat de primaire en secundaire arbeids-

voorwaarden zich op een gemiddeld niveau ten opzichte van

de markt bevinden en dat individuele ontwikkeling (oplei-

ding) bovengemiddeld moet zijn. Met dit aanbod wil ProRail

goed management kunnen aantrekken, behouden en ont-

wikkelen. Tevens moet dit beleid zowel de kortetermijn- als

de langetermijndoelstellingen ondersteunen. Dit betekent

dat het beloningsniveau vergelijkbaar moet zijn met andere,

gelijksoortige Nederlandse ondernemingen.

Opbouw remuneratiebeleid

De Raad van Commissarissen beschouwt het vaste inkomen

en het secundaire arbeidsvoorwaardenpakket als belangrijke

onderdelen van het totale pakket. De prestaties van de or-

ganisatie zijn direct gekoppeld aan de beoordeling van de

Raad van Bestuur en de variabele beloning ondersteunt dit.

Het loongebouw is ingedeeld in de in schalen A tot en met E,

waarbij de functiezwaarte op basis van Hay-indeling gewogen

wordt. ProRail kent schalen met een minimum en maximum.

Jaarlijkse indexering geschiedt op basis van marktontwikke-

ling, waarbij indexering op individuele basis plaatsvindt.

Ten behoeve van een onderzoek naar de arbeidsmarkt-

positie van de directiefuncties is in 2007 de volgende refe-

rentiegroep gehanteerd. De geselecteerde referentiegroep

ligt zo dicht mogelijk tegen de AWVN-referentiegroep aan

die wij normaliter hanteren met betrekking tot arbeids-

voorwaardenvergelijking, en bestaat uit de volgende der-

tien bedrijven: Deerns Ingenieursbureau, Electrabel Neder-

land B.V., Essent N.V., Getronics Pink Roccade, Geveke, GTI

Holding, Imtech, Nederlandse Spoorwegen, Royal Haskoning,

Schiphol Groep, Stork, Tauw Beheer, Volker Wessels. Conclu-

sie van dit onderzoek is:

• Opbasisvandebenchmarkmagwordengeconcludeerd

dat het door ProRail gevoerde remuneratiebeleid met be-

trekking tot directie- en staffuncties in de toplaag over

het geheel gesproken niet in sterke mate afwijkt van de

benchmarkbedrijven/organisaties.

• Voor wat de vaste (primaire) beloning betreft, bevindt

ProRail zich in de middenmoot van de markt in Neder-

land. Ten aanzien van de secundaire arbeidsvoorwaarden

is er een zwaar accent op zekerheden.

• De variabele beloning valt beduidend lager uit. Hier

tekent zich de spanning met de referentiegroepen af,

hetgeen een impact heeft op het totale inkomen. Een

bijzondere opmerking is gemaakt over de zeer goede

pensioenvoorziening die wij hebben. Hier onderscheiden

wij ons ten opzichte van de markt.

Bijzondere vergoedingen

In 2008 heeft een eenmalige uitkering aan een voormalig

bestuurder plaatsgevonden inzake de beëindiging van het

bestuurderschap en dienstverband. De uitgangspunten voor

deze regeling zijn in overeenstemming met de aandeelhou-

der vastgesteld en conform de kantonrechterformule.

Tot slot

De Raad van Commissarissen heeft respect en waardering

voor het resultaat in 2008 dat de medewerkers en de le-

den van de Raad van Bestuur hebben neergezet. De Raad

spreekt hiervoor zijn erkentelijkheid uit.

Utrecht, 16 april 2009

Raad van Commissarissen ProRail B.V.

prof. dr. R.J. in ’t Veld, president-commissaris

mr. E.H. Broekhuizen

ir. W. den Dulk

drs. W.E. Kooijman

drs. C.J.G. Zuiderwijk-Jacobs

6464

65

Prachtdeal met Blijdorp

Het moment van Bas Leers in 200810 maart 2008, 14.00 uur

Ten westen van diergaarde Blijdorp, net over het spoor, ligt

een lap grond. Staatseigendom, ProRail beheert. Een beet-

je een gribus, hangplek voor junks en dealers. Dan doet

Blijdorp ProRail een verzoek. Ze hebben quarantaineruimte

nodig. Bas Leers, procesleider juridisch beheer, is meteen

enthousiast.

“ Ik dacht: dit is dé gelegenheid om de relatie met onze bu-

ren te verbeteren. En met hulp van Remco, Henk en Do-

rien kwam er een overeenkomst: Blijdorp krijgt de grond

in bruikleen. In ruil daarvoor houden ze de boel netjes. En

een aantal keer per jaar mogen wij de dierentuin ‘gebrui-

ken’. Voor vergaderingen, exposities of relatiebezoeken.

De ondertekening van deze prachtdeal was op 10 maart,

natuurlijk in Blijdorp. We kregen een rondleiding achter

de schermen. Ongelooflijk interessant! Zo’n dierentuin is

een hele inspirerende omgeving. Ik ben blij, dat we daar

als ProRail nu een bijdrage aan leveren.”

65

ProRail / Jaarverslag 200866

Personalia Per 31 december 2008

Raad van Bestuur ProRail B.V. Conform de code Tabaksblat zijn alleen relevante nevenfuncties weergegeven.

drs. B.J. Klerk (1951) Voorzitter (per 29 december 2004)

Nevenfuncties

Voorzitter van Association of European Rail Infrastructure Managers

Vice-voorzitter van Union Internationale des Chemins de Fer

Adviserend bestuurslid van de European Railway Agency

Lid Raad van Toezicht bij het Nederlands Spoorwegmuseum

Lid Raad van Toezicht bij Stichting Railinfra Opleidingen

U. Groen (1964) Lid (per 1 oktober 2005)

Nevenfuncties

Commissaris bij Keyrail B.V. (Rotterdam)

Commissaris bij Currence Holding B.V. (Amsterdam)

drs. J.C.H.G. Arts1 (1959) Lid (per 29 december 2004)

Nevenfuncties

Bestuurslid van het Spoorwegpensioenfonds

Bestuurslid van ’atelier HSL’

Lid Raad van Toezicht bij Ziekenhuis Gelderse Vallei (Ede)

Directieraad ProRail B.V.

drs. A.R. van Altena Directeur Bedrijfsstrategie

drs. A.J. Bauer Directeur Inframanagement

ir. H.N. Bothof Directeur ICT-Services

ir. P.E.M. Buck Directeur Infraprojecten

drs. E.P. Hus Directeur HRM a.i. (per 15 december 2008)

mr. K.J.G. Dosker Directeur Spoorontwikkeling

drs. P. Kraaijeveld Directeur Capaciteitsmanagement

drs. J.G. Los Directeur Verkeersleiding

drs. R. Mensink Directeur Communicatie

ir. J. Voppen Financieel Directeur a.i. (per 1 november 2008)

1 Mevr. Arts is per 1 juli 2008 teruggetreden als bestuurder van ProRail.

67ProRail / Jaarverslag 2008

Raad van Commissarissen ProRail B.V.Conform de code Tabaksblat zijn alleen relevante nevenfuncties weergegeven.

prof. dr. R.J. in ’t Veld (1942) President-commissaris (per 1 augustus 2000)

Hoogleraar aan de Open Universiteit en de Universiteit Nederlandse Antillen

Voorzitter van de Raad voor Ruimtelijk, Milieu- en Natuuronderzoek

Lector Democratie aan de Hogeschool INHOLLAND

Commissaris IBM Nederland

Commissaris HSK Groep

mr. E.H. Broekhuizen (1947) Commissaris (per 13 november 2000)

Adviseur Raad van Bestuur van Academisch Medisch Centrum te Amsterdam

ir. W. den Dulk (1941) Commissaris (per 1 augustus 2000)

Zelfstandig adviseur

Commissaris Borax Rotterdam N.V.

Commissaris Stena Line B.V.

drs. W.E. Kooijman (1950) Commissaris (per 21 februari 2007)

Directeur Personeel & Organisatie KLM

Bestuursvoorzitter NVP (Nederlandse Vereniging voor Personeelsmanagement &

Organisatieontwikkeling)

drs. C.J.G. Zuiderwijk-Jacobs (1962) Commissaris (per 1 juli 2001)

Voorzitter Raad van Bestuur Tergooiziekenhuizen te Hilversum en Blaricum

Commissaris bij LUBA Groep

Lid Innovatieplatform Balkenende II

Lid Zorg Innovatieplatform Klink

Columnist Medisch Contact

68

Hoofdrol in krimi met koperdief

Het moment van Jos Steinen en Ger Vroemen in 200812 december 2008, 03.20 uur

Wandelaars op het spoor. Betonblokken op de rails. Ge-

stolen bouwmaterialen. Het kost jaarlijks handenvol geld.

Gelukkig zijn er sinds 2007 de Buitengewoon Opsporings-

ambtenaren. Zij verhelpen en voorkomen deze ‘derdensto-

ringen’. Dat levert ProRail geweldige besparingen op. Twee

van hen zijn Jos Steinen en Ger Vroemen. Ze houden van

hun werk. Buiten, veel bewegen, werken aan een veiliger

spoor. En soms ontzettend spannend.

Jos: “ Er verdwenen geregeld bij een spoorbrug bij Sittard

’s nachts koperen retourleidingen. 45, 50 kilo per

keer, waarde 6 euro per kilo. Reken maar uit.”

Ger “ Dus wij nachtenlang posten. Niks. Gingen we een

nachtje niet, was er gelijk weer koper verdwenen.”

Jos “ Toen is er een mobiele camera geplaatst. Die konden

we met de laptop uitlezen. Konden we hèm in de

gaten houden, hij ons niet.”

Ger “ Ik zat in een auto met iemand van de spoorwegpo-

litie, Jos in een andere wagen. Zet ik de laptop aan.

Zie ik op het scherm zo een koppie boven de brug

uitsteken. Kijkt links, kijkt rechts, kruipt de brug op.”

Jos “ Wij horen in de portofoon Ger roepen ‘ik zie em!’.

Ger ” Ik zag hem, op de laptop. Hij kruipt het spoor op

en knippen maar. En ineens stond hij op. Was hij ver-

dwenen.”

Jos “ Wij als een speer daar naar toe. Kwamen we daar:

niets! Onder de brug, niets. Gelukkig had de regio-

politie een hondengeleider. Die vond de man met-

een. Hij zat tóch onder de brug. Was door een heel

klein gaatje gekropen. 40 cm ofzo. Daarom zagen

we hem niet. Maar op heterdaad betrapt! Een stuk

koperdraad en tang zaten nog in z‘n zakken.”

Ger “ En ik zie alles op die laptop. Alsof je naar een krimi

zit te kijken. Alleen zaten we er nu zelf in.”

69

ProRail / Jaarverslag 200870

71ProRail / Jaarverslag 2008

Jaarrekening 2008

ProRail / Jaarverslag 200872

Balans per 31 december 2008

Bedragen in miljoenen euro's

(vóór verwerking van het resultaat)

31 december 2008 31 december 2007

Activa

Vaste activa

Materiële vaste activa (1) 16.251 16.336

Financiële vaste activa (2) 819 883

17.070 17.219

Vlottende activa

Vorderingen (3) 518 178

Liquide middelen (4) 513 796

1.031 974

Totaal Activa 18.101 18.193

31 december 2008 31 december 2007

Passiva

Eigen vermogen (5) 4.126 4.857

Voorzieningen (6) 184 175

Langlopende schulden (7) 1.855 1.971

Kortlopende schulden (8) 166 82

Overlopende passiva (9) 11.770 11.108

Totaal Passiva 18.101 18.193

73ProRail / Jaarverslag 2008

Exploitatierekening 2008

Bedragen in miljoenen euro's 2008 2007

Bijdragen (10)

Exploitatiebijdragen Rijksoverheid 828 783

Amortisatie investeringsbijdragen 292 246

Gebruiksvergoeding 219 207

1.339 1.236

Diverse bedrijfsopbrengsten (11)

Geactiveerde productie eigen bedrijf 81 53

Overige bedrijfsopbrengsten 44 41

125 94

Bedrijfsopbrengsten 1.464 1.330

Exploitatielasten (12)

Kosten van uitbesteed werk – 634 – 584

Lonen en salarissen – 156 – 135

Sociale lasten – 20 – 16

Afschrijvingskosten – 540 – 573

Overige waardeveranderingen vaste activa – 89 – 40

Overige bedrijfslasten – 168 – 155

– 1.607 – 1.503

Vrijval herwaarderingsreserve (13) 211 271

– 1.396 – 1.232

Financiële baten en lasten (14) – 67 – 68

Bedrijfslasten – 1.463 – 1.300

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor mutatie egalisatiereserve en belastingen (15) 1 30

Mutatie egalisatiereserve (16) – 1 – 30

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen 0 0

Belastingen 0 0

Resultaat na belastingen 0 0

ProRail / Jaarverslag 200874

Kasstroomoverzicht 2008

Bedragen in miljoenen euro's 2008 2007

Resultaat uit bedrijfsuitoefening 0 0

Mutaties exploitatierekening

Mutaties egalisatierereserve 1 30

Afschrijvingslast vaste activa 540 573

Niet-activeerbare investeringen/liquidatieresultaten

(na aftrek investeringsbijdragen)

79 37

Vrijval herwaarderingsreserve – 211 – 271

Oprenting voorzieningen / langlopende schulden 7 8

Disagio 3 3

Onttrekking voorzieningen – 7 – 6

Amortisatie investeringsbijdragen – 292 – 246

120 128

Mutaties werkkapitaal

Vorderingen – 340 – 30

Kortlopende schulden 84 – 50

Overlopende passiva (kortlopend) 52 56

– 204 – 24

Kasstroom uit operationele activiteiten – 84 104

Bruto-investeringen materiële vaste activa – 1.023 – 858

Desinvesteringen materiële vaste activa 10 3

Overige mutaties investeringen – 41 – 22

Kasstroom uit investeringsactiviteiten – 1.054 – 877

Investeringsbijdragen 929 792

Overige mutaties investeringsbijdragen 44 5

Uitbetaling RO (generieke taakstelling) – 14 – 12

Uitbetaling RO (aanbestedingsresultaten) – 18 – 15

Uitbetaling RO (efficiency gebruiksvergoeding) – 2 – 2

Aflossing leningen (geen herfinanciering) – 100 – 122

Onttrekkingen overlopende passiva 9 – 15

Dotatie voorzieningen (exclusief oprenting) 9 9

Mutatie langlopende schulden – 2 – 2

Kasstroom uit financieringsactiviteiten 855 638

Totale kasstroom – 283 – 135

Liquide middelen einde boekjaar 513 796

Liquide middelen begin boekjaar 796 931

Mutatie liquide middelen – 283 – 135

Grondslagen voor de jaarrekening

Algemeen

De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW en met

de Richtlijnen van de Raad voor de Jaarverslaggeving. De hierna uiteengezette

grondslagen voor de financiële verslaggeving zijn consistent toegepast voor de

gepresenteerde perioden in deze jaarrekening.

Alle bedragen in de jaarrekening staan vermeld in miljoenen euro’s (EUR),

tenzij anders vermeld.

Presentatie

De opstelling van de verloopstaat materiële vaste activa wijkt af van de standaard-

indeling (artikel 366 lid 1 Titel 9 BW 2) teneinde een beter inzicht te geven en

beter aan te sluiten bij de aard van het bedrijf conform artikel 362 lid 4 en artikel

363 lid 4 Titel 9 BW 2. Hiertoe is de onderverdeling van de verloopstaat materiële

vaste activa uitgebreid. Daarnaast sluit de indeling beter aan bij de gehanteerde

benamingen in de communicatie tussen ProRail en de Rijksoverheid.

Grondslagen voor de waardering van activa en passiva en voor de resultaatbepaling

Waardering

Alle activa en passiva worden opgenomen tegen nominale waarde, tenzij anders

vermeld. Baten en lasten worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking

hebben, in zoverre dat ongerealiseerde winsten niet in aanmerking worden genomen

en dat te verwachten verliezen worden verantwoord wanneer deze worden

onderkend.

Materiële vaste activa

Materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen actuele waarde, ingevuld

door de vervangingswaarde onder aftrek van de over deze waarde op lineaire

basis berekende afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen. Terreinen

in de categorie Dragen, geleiden en doorsnijden en activa in de categorie

Werken in constructie worden gewaardeerd tegen de aanschafwaarde.

De vervangingswaarde van de materiële vaste activa wordt bepaald door de

aanschafwaarde jaarlijks te indexeren op basis van CBS-gegevens. Onder de

75ProRail / Jaarverslag 2008

Grondslagen voor de jaarrekening

Algemeen

De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW en met

de Richtlijnen van de Raad voor de Jaarverslaggeving. De hierna uiteengezette

grondslagen voor de financiële verslaggeving zijn consistent toegepast voor de

gepresenteerde perioden in deze jaarrekening.

Alle bedragen in de jaarrekening staan vermeld in miljoenen euro’s (EUR),

tenzij anders vermeld.

Presentatie

De opstelling van de verloopstaat materiële vaste activa wijkt af van de standaard-

indeling (artikel 366 lid 1 Titel 9 BW 2) teneinde een beter inzicht te geven en

beter aan te sluiten bij de aard van het bedrijf conform artikel 362 lid 4 en artikel

363 lid 4 Titel 9 BW 2. Hiertoe is de onderverdeling van de verloopstaat materiële

vaste activa uitgebreid. Daarnaast sluit de indeling beter aan bij de gehanteerde

benamingen in de communicatie tussen ProRail en de Rijksoverheid.

Grondslagen voor de waardering van activa en passiva en voor de resultaatbepaling

Waardering

Alle activa en passiva worden opgenomen tegen nominale waarde, tenzij anders

vermeld. Baten en lasten worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking

hebben, in zoverre dat ongerealiseerde winsten niet in aanmerking worden genomen

en dat te verwachten verliezen worden verantwoord wanneer deze worden

onderkend.

Materiële vaste activa

Materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen actuele waarde, ingevuld

door de vervangingswaarde onder aftrek van de over deze waarde op lineaire

basis berekende afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen. Terreinen

in de categorie Dragen, geleiden en doorsnijden en activa in de categorie

Werken in constructie worden gewaardeerd tegen de aanschafwaarde.

De vervangingswaarde van de materiële vaste activa wordt bepaald door de

aanschafwaarde jaarlijks te indexeren op basis van CBS-gegevens. Onder de

Toelichting op de balans en exploitatierekening

ProRail / Jaarverslag 200876

aanschafwaarde wordt verstaan investeringsuitgaven die verband houden met het

verkrijgen of vervaardigen van het activum, inclusief de kosten van de door eigen

personeel verrichte werkzaamheden (geactiveerde productie eigen bedrijf). De

algemene overheadkosten worden niet geactiveerd. In de aanschafwaarde wordt

geen rente over investeringen tijdens de bouw begrepen.

Indien de bedrijfswaarde lager is dan de vervangingswaarde, is de actuele waarde

gelijk aan deze bedrijfswaarde (indirecte opbrengstwaarde). Indien besloten is de

activa te verkopen, te slopen of over te dragen, is de actuele waarde gelijk aan de

verwachte (directe) opbrengstwaarde.

Bij een mutatie van de vervangingswaarde boven de historische uitgaafprijs wordt

de mutatie verwerkt onder de herwaarderingsreserve binnen het eigen vermogen.

Bij een mutatie van de vervangingswaarde onder de historische uitgaafprijs wordt

de mutatie ten laste van de exploitatierekening gebracht.

De afschrijvingen op basis van vervangingswaarde worden ten laste van de

exploitatierekening gebracht als afschrijvingskosten. De ontvangen investerings-

vergoeding van de Rijksoverheid is gebaseerd op de aanschafwaarde en wordt

als jaaramortisatie verwerkt in de exploitatierekening naar voortgang van de

afschrijving van de activa waarop de vergoeding betrekking heeft. Het verschil

tussen de afschrijvingen op basis van vervangingswaarde en de afschrijvingen

op basis van de historische uitgaafprijs wordt onttrokken aan de herwaarderings-

reserve ten gunste van de exploitatierekening.

De categorie Dragen, geleiden en doorsnijden wordt gemiddeld in 38 jaar

afgeschreven. De categorie Energie wordt gemiddeld in 45 jaar afgeschreven.

De categorie Transfer wordt gemiddeld in 50 jaar afgeschreven. De categorie

Beheersen en communicatie wordt gemiddeld in 14 jaar afgeschreven. De catego-

rie Beveiligen wordt gemiddeld in 27 jaar afgeschreven. Op terreinen wordt niet

afgeschreven.

In de categorie Dragen, geleiden en doorsnijden zijn de activa tunnels en spoor-

brug onderbouw opgenomen. Deze activa worden eveneens gewaardeerd tegen

vervangingswaarde. De waarde van de activa tunnels is gesplitst in installaties (TTI)

en de tunnel. Beide onderdelen hebben hun eigen levensduur. De aard van de

activa tunnels en spoorbrug onderbouw is op twee punten beduidend afwijkend

van de overige infrastructuur. Ten eerste kennen de activa tunnels en spoorbrug

onderbouw een relatief lange levensduur en ten tweede heeft de omgeving op

termijn vermoedelijk een relatief grote impact op de te nemen instandhouding-

maatregelen. In het geval van tunnels kan bijvoorbeeld gedacht worden aan de

nog onvoorziene configuratie van de bovengrondse infrastructuur. Het is derhalve

niet zeker op welke wijze de activa tunnels en spoorbrug onderbouw daadwerke-

lijk vervangen gaan worden en het is moeilijk in te schatten tegen welke investe-

ring. In het vigerende instandhoudingbeleid wordt de instandhouding gewaar-

borgd via groot onderhoud, dat activeerbaar is conform de activeringsregels van

ProRail.

De door de Rijksoverheid gefinancierde investeringen worden als vaste activa

geactiveerd, terwijl de ontvangen bijdragen als een overlopend passief worden

gerubriceerd. Deze methode wordt ook toegepast op door derden gefinancierde

investeringen, waarvan het economisch eigendom bij ProRail ligt. Financiering

vindt plaats tegen aanschafwaarde.

Jaarlijks wordt onderzocht of er sprake is van een bijzondere waardevermindering

van de materiële vaste activa. Indien deze indicatie aanwezig is, dan wordt de

verwachte realiseerbare waarde van het actief bepaald. Indien deze waarde lager

is dan de huidige boekwaarde, dan wordt het verschil ten laste van de exploitatie-

rekening gebracht voor zover de gevormde herwaarderingsreserve voor dit actief

niet toereikend is. De aard van de activa leidt ertoe dat de realiseerbare waarde

veelal niet per actief kan worden bepaald. In deze gevallen wordt de realiseerbare

waarde afgeleid van de kasstroomgenererende eenheid waartoe het actief

behoort.

Indien een bijzondere waardevermindering heeft plaatsgevonden, wordt jaarlijks

nagegaan of er aanwijzingen bestaan of deze waardevermindering ten aanzien

van de materiële vaste activa niet meer bestaat of is verminderd en derhalve moet

worden teruggenomen. De verhoging mag niet verder gaan dan tot het bedrag

van de boekwaarde van het actief dat op dat moment zou hebben gegolden,

indien het bijzondere waardeverminderingsverlies niet zou zijn verantwoord.

De verhoging van de boekwaarde (een terugneming van een bijzonder waarde-

verminderingsverlies) wordt onmiddellijk verantwoord als bate in de exploitatie-

rekening tot de oorspronkelijke aanschafwaarde. Indien de verhoging de aanschaf-

waarde te boven gaat, zal dit deel ten gunste van een herwaarderingsreserve

worden gebracht.

Financiële vaste activa

De vorderingen op lange termijn worden opgenomen tegen de nominale waarde

onder aftrek van een waardecorrectie voor mogelijke oninbaarheid. Het binnen

een jaar te ontvangen deel van deze vorderingen wordt hier eveneens opgenomen.

Niet-geconsolideerde deelnemingen waarin ProRail invloed van betekenis heeft,

worden gewaardeerd op het betreffende aandeel in de netto-vermogenswaarde.

Deelnemingen zijn gewaardeerd tegen nettovermogenswaarde, zoals deze blijkt

uit de jaarrekening van de betreffende deelneming. ProRail is niet in staat de

materiële vaste activa van haar deelnemingen te waarderen op de grondslagen

die ProRail voor de eigen materiële vaste activa hanteert.

Vorderingen

De vorderingen worden opgenomen tegen nominale waarde onder aftrek van een

waardecorrectie voor mogelijke oninbaarheid.

Onderhanden projecten die door derden worden gefinancierd en geen economisch

eigendom worden van ProRail, zijn verantwoord onder de vorderingen. Deze

projecten worden gewaardeerd tegen kostprijs, verminderd met de gefactureerde

termijnen naar rato van de voortgang van het project. De kostprijs omvat alle

uitgaven die rechtstreeks verband houden met specifieke projecten.

Voorzieningen

Voorzieningen worden opgenomen voor in rechte afdwingbare of feitelijke

verplichtingen van een onzekere omvang of met een onzeker tijdstip als gevolg

van gebeurtenissen in het verleden. De voorzieningen hebben overwegend een

meerjarig karakter en worden opgenomen tegen contante waarde.

77ProRail / Jaarverslag 2008

Jaarlijks wordt onderzocht of er sprake is van een bijzondere waardevermindering

van de materiële vaste activa. Indien deze indicatie aanwezig is, dan wordt de

verwachte realiseerbare waarde van het actief bepaald. Indien deze waarde lager

is dan de huidige boekwaarde, dan wordt het verschil ten laste van de exploitatie-

rekening gebracht voor zover de gevormde herwaarderingsreserve voor dit actief

niet toereikend is. De aard van de activa leidt ertoe dat de realiseerbare waarde

veelal niet per actief kan worden bepaald. In deze gevallen wordt de realiseerbare

waarde afgeleid van de kasstroomgenererende eenheid waartoe het actief

behoort.

Indien een bijzondere waardevermindering heeft plaatsgevonden, wordt jaarlijks

nagegaan of er aanwijzingen bestaan of deze waardevermindering ten aanzien

van de materiële vaste activa niet meer bestaat of is verminderd en derhalve moet

worden teruggenomen. De verhoging mag niet verder gaan dan tot het bedrag

van de boekwaarde van het actief dat op dat moment zou hebben gegolden,

indien het bijzondere waardeverminderingsverlies niet zou zijn verantwoord.

De verhoging van de boekwaarde (een terugneming van een bijzonder waarde-

verminderingsverlies) wordt onmiddellijk verantwoord als bate in de exploitatie-

rekening tot de oorspronkelijke aanschafwaarde. Indien de verhoging de aanschaf-

waarde te boven gaat, zal dit deel ten gunste van een herwaarderingsreserve

worden gebracht.

Financiële vaste activa

De vorderingen op lange termijn worden opgenomen tegen de nominale waarde

onder aftrek van een waardecorrectie voor mogelijke oninbaarheid. Het binnen

een jaar te ontvangen deel van deze vorderingen wordt hier eveneens opgenomen.

Niet-geconsolideerde deelnemingen waarin ProRail invloed van betekenis heeft,

worden gewaardeerd op het betreffende aandeel in de netto-vermogenswaarde.

Deelnemingen zijn gewaardeerd tegen nettovermogenswaarde, zoals deze blijkt

uit de jaarrekening van de betreffende deelneming. ProRail is niet in staat de

materiële vaste activa van haar deelnemingen te waarderen op de grondslagen

die ProRail voor de eigen materiële vaste activa hanteert.

Vorderingen

De vorderingen worden opgenomen tegen nominale waarde onder aftrek van een

waardecorrectie voor mogelijke oninbaarheid.

Onderhanden projecten die door derden worden gefinancierd en geen economisch

eigendom worden van ProRail, zijn verantwoord onder de vorderingen. Deze

projecten worden gewaardeerd tegen kostprijs, verminderd met de gefactureerde

termijnen naar rato van de voortgang van het project. De kostprijs omvat alle

uitgaven die rechtstreeks verband houden met specifieke projecten.

Voorzieningen

Voorzieningen worden opgenomen voor in rechte afdwingbare of feitelijke

verplichtingen van een onzekere omvang of met een onzeker tijdstip als gevolg

van gebeurtenissen in het verleden. De voorzieningen hebben overwegend een

meerjarig karakter en worden opgenomen tegen contante waarde.

ProRail / Jaarverslag 200878

De voorziening derdenwerken heeft betrekking op afgekochte risico’s inzake de

te verwachten verplichtingen die voortvloeien uit door derden betaalde werken.

Bijdragen

Onder Bijdragen Rijksoverheid worden de van de Rijksoverheid verkregen middelen

voor capaciteitsmanagement, verkeersleiding, onderhoud en kapitaallasten van

het landelijke railnet verantwoord.

De van de Rijksoverheid ontvangen vergoedingen voor aanleg van vaste activa en

vervanging van de bovenbouw worden op de Bijdragen in mindering gebracht en

gepresenteerd als Investeringsbijdragen in de Overlopende passiva. Naar rato van

afschrijving op de activa, wordt de post Investeringsbijdragen geamortiseerd.

De amortisatie wordt gepresenteerd als Amortisatie investeringsbijdragen in de

exploitatierekening .

De van spoorwegondernemingen geïnde vergoedingen voor gebruik van het

landelijk railnet worden onder Gebruiksvergoeding verantwoord.

Diverse bedrijfsopbrengsten

Onder Geactiveerde productie eigen bedrijf zijn opgenomen de door het eigen

personeel verrichte werkzaamheden, die betrekking hebben op de vervaardiging

van materiële vaste activa (investering), zoals voorbereiding en toezicht.

Onder Overige bedrijfsopbrengsten zijn met name opbrengsten van de voor

derden uitgevoerde werkzaamheden opgenomen.

Belastingen

Vanaf 1 januari 2002 maakt ProRail B.V. samen met Railinfratrust B.V. deel uit van

een fiscale eenheid voor de heffing van vennootschapsbelasting. Vanaf boekjaar

2006, met terugwerkende kracht vanaf 1 januari 2005, maakt ProRail B.V. samen

met Railinfratrust B.V. tevens deel uit van een fiscale eenheid voor de heffing van

omzetbelasting. Beide vennootschappen zijn volgens de standaardvoorwaarden

hoofdelijk aansprakelijk voor de te betalen belasting van alle bij de fiscale eenheid

betrokken vennootschappen.

Grondslagen voor het kasstroomoverzichtHet kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode, waarbij

onderscheid is gemaakt tussen de kasstromen uit operationele, investerings- en

financieringsactiviteiten.

Vaste activa

1 Materiële vaste activa

Dragen, geleiden en doorsnijden

Energie Beheersen en communicatie

Beveiligen Transfer Werken in constructie

Totaal

Stand per 31 december 2007:

Bruto vervangingswaarde 20.285 3.842 935 2.231 3.841 977 32.111

Cumulatieve afschrijvingen – 8.839 – 2.531 – 568 – 1.322 – 2.515 0 – 15.775

Netto vervangingswaarde 11.446 1.311 367 909 1.326 977 16.336

Aanpassing waardering bovenbouw – 778 0 0 0 0 0 – 778

Bruto-investeringen 0 0 0 0 0 1.023 1.023

Ingebruikname 247 176 58 84 88 – 653 0

Desinvestering (incl. cum. afschr.) – 7 – 1 0 0 – 2 – 79 – 89

Jaarafschrijving – 319 – 50 – 58 – 60 – 53 0 – 540

Herwaardering 2008 212 17 4 13 12 0 258

Overige mutaties 202 2 – 10 6 – 151 – 8 41

Totaal mutaties in 2008 – 443 144 – 6 43 – 106 283 – 85

Stand per 31 december 2008:

Bruto vervangingswaarde 19.036 4.068 993 2.377 3.797 1.260 31.531

Cumulatieve afschrijvingen – 8.033 – 2.613 – 632 – 1.425 – 2.577 0 – 15.280

Netto vervangingswaarde 11.003 1.455 361 952 1.220 1.260 16.251

Categorieën Materiële vaste activa:

Dragen, geleiden en doorsnijden: Dragen en geleiden bevat terreinen (7%),

aardebaan (7%), ballastbed (10%), bovenbouw (25%), geluidsschermen (2%),

bruggen (25%), tunnels (22%) en overwegen (2%);

Energie: Toevoeren energie bevat de bovenleiding en draagconstructies (61%)

en onderstations/voedingsinstallaties (39%);

Beheersen en communicatie: Beheersen en sturen bevat de zogenaamde hard- en

software van de systemen voor de aansturing van de treindienst (34%), telecommuni-

catienetwerken (56%), zoals GSM-R (‘GSM for Railways’), ATM (‘Asynchrone Transfer

Mode’) en telecommunicatiekabels, en overige communicatieapparatuur (10%);

Beveiligen: Beveiligen bevat baanvakbeveiliging, zoals detectiesystemen, seinen

en treinbeïnvloedingsystemen;

Transfer: Transfer bevat perrons inclusief overkappingen (43%), de toegang tot

perrons, zoals roltrappen, liften, bruggen en tunnels (19%), het publieke aandeel

in stationsgebouwen (25%) en fietsenstallingen (13%).

Aanpassing waardering bovenbouw

In 2007 is de initiële waardering voor de bovenbouw opgevoerd met het objecten-

en storingenregistratiesysteem als basis. De verlaging van EUR 778 miljoen in 2008

is het gevolg van een toegenomen betrouwbaarheid van de in de asset-registratie

onderscheiden objecten wissels, spoorstaven, dwarsliggers, bevestigingsmaterialen

en ballast en betere inzichten in de prijzen voor onderdelen van de assets.

De aanpassing is, evenals de initiële herwaardering, gebaseerd op het product van

de vervangingsprijzen en de hoeveelheden.

79ProRail / Jaarverslag 2008

Vaste activa

1 Materiële vaste activa

Dragen, geleiden en doorsnijden

Energie Beheersen en communicatie

Beveiligen Transfer Werken in constructie

Totaal

Stand per 31 december 2007:

Bruto vervangingswaarde 20.285 3.842 935 2.231 3.841 977 32.111

Cumulatieve afschrijvingen – 8.839 – 2.531 – 568 – 1.322 – 2.515 0 – 15.775

Netto vervangingswaarde 11.446 1.311 367 909 1.326 977 16.336

Aanpassing waardering bovenbouw – 778 0 0 0 0 0 – 778

Bruto-investeringen 0 0 0 0 0 1.023 1.023

Ingebruikname 247 176 58 84 88 – 653 0

Desinvestering (incl. cum. afschr.) – 7 – 1 0 0 – 2 – 79 – 89

Jaarafschrijving – 319 – 50 – 58 – 60 – 53 0 – 540

Herwaardering 2008 212 17 4 13 12 0 258

Overige mutaties 202 2 – 10 6 – 151 – 8 41

Totaal mutaties in 2008 – 443 144 – 6 43 – 106 283 – 85

Stand per 31 december 2008:

Bruto vervangingswaarde 19.036 4.068 993 2.377 3.797 1.260 31.531

Cumulatieve afschrijvingen – 8.033 – 2.613 – 632 – 1.425 – 2.577 0 – 15.280

Netto vervangingswaarde 11.003 1.455 361 952 1.220 1.260 16.251

Categorieën Materiële vaste activa:

Dragen, geleiden en doorsnijden: Dragen en geleiden bevat terreinen (7%),

aardebaan (7%), ballastbed (10%), bovenbouw (25%), geluidsschermen (2%),

bruggen (25%), tunnels (22%) en overwegen (2%);

Energie: Toevoeren energie bevat de bovenleiding en draagconstructies (61%)

en onderstations/voedingsinstallaties (39%);

Beheersen en communicatie: Beheersen en sturen bevat de zogenaamde hard- en

software van de systemen voor de aansturing van de treindienst (34%), telecommuni-

catienetwerken (56%), zoals GSM-R (‘GSM for Railways’), ATM (‘Asynchrone Transfer

Mode’) en telecommunicatiekabels, en overige communicatieapparatuur (10%);

Beveiligen: Beveiligen bevat baanvakbeveiliging, zoals detectiesystemen, seinen

en treinbeïnvloedingsystemen;

Transfer: Transfer bevat perrons inclusief overkappingen (43%), de toegang tot

perrons, zoals roltrappen, liften, bruggen en tunnels (19%), het publieke aandeel

in stationsgebouwen (25%) en fietsenstallingen (13%).

Aanpassing waardering bovenbouw

In 2007 is de initiële waardering voor de bovenbouw opgevoerd met het objecten-

en storingenregistratiesysteem als basis. De verlaging van EUR 778 miljoen in 2008

is het gevolg van een toegenomen betrouwbaarheid van de in de asset-registratie

onderscheiden objecten wissels, spoorstaven, dwarsliggers, bevestigingsmaterialen

en ballast en betere inzichten in de prijzen voor onderdelen van de assets.

De aanpassing is, evenals de initiële herwaardering, gebaseerd op het product van

de vervangingsprijzen en de hoeveelheden.

ProRail / Jaarverslag 200880

Bruto-investeringen

De bruto-investeringen in vaste activa bedroegen in 2008 EUR 1.023 miljoen en

is 19% meer dan in 2007 (EUR 858 miljoen). Het ministerie van Verkeer en Water-

staat heeft circa 89% van de investeringen in 2008 gefinancierd. Hiervan heeft

EUR 126 miljoen betrekking op goederenprojecten (waaronder EUR 102 miljoen

voor de Betuweroute ), EUR 346 miljoen op reizigersprojecten (waaronder

EUR 10 miljoen voor Beter Benutten 21ste eeuw), EUR 330 miljoen op vervangings-

investeringen (waaronder EUR 191 miljoen voor bovenbouwvernieuwing)

en EUR 105 miljoen op het oplossen van infrastructurele knelpunten.

Verder droegen lokale en regionale publieke partners (zoals provincies en

gemeenten) en NS-Groep B.V. (FENS) samen EUR 116 miljoen bij aan projecten.

Ingebruikname

Ingebruiknames hebben plaatsgevonden bij de projecten Betuweroute

(EUR 186 miljoen), Hilversum Larenseweg (EUR 33 miljoen), Sloelijn

(EUR 28 miljoen), Randstadspoor (EUR 18 miljoen) en diverse kleinere

projecten. In 2008 is van het project Betuweroute de 25kV-electrificatie

van de Havensporen in gebruik genomen.

Desinvesteringen

De desinvesteringen bij de Werken in constructie worden met name veroorzaakt

door afboekingen als gevolg van niet activeerbare investeringsuitgaven. Dit betreft

onder andere project IJzeren Rijn (EUR 18 miljoen), project Betuweroute met name

voor compensatie herinrichting eco-terrein bij de Sophiatunnel (EUR 10 miljoen ),

project BB 21 Ontwikkeling en Beveiliging ERTMS (EUR 6 miljoen) en project

Amsterdam – Utrecht, met name voor kosten van metro-spoorwerk (EUR 4 miljoen).

De hierop betrekking hebbende ontvangen investeringsbijdragen zijn vrijgevallen

(zie hiervoor toelichting overlopende passiva).

De desinvesteringen bij de materiële vaste activa betreffen boekwaardeverliezen.

In 2008 zijn er veel activaobjecten uit de administratie verwijderd als gevolg van

een opschoonactie vanuit het project activaregister (deelproject ‘koppelen’)

De hierop betrekking hebbende ontvangen bijdragen zijn eveneens vrijgevallen

(zie overlopende passiva).

Herwaardering

De herwaardering van de materiële vaste activa in 2008 is gebaseerd op de

samengestelde indexcijfers van de CBS-maandstatistieken december 2008 over

de periode september 2007 tot en met augustus 2008.

Overige mutaties

Onder overige mutaties zijn opgenomen overboekingen van categorieën activa

welke geherrubriceerd zijn naar aanleiding van wijzigingen in de objectenstructuur,

waaronder de groep perronviaducten (EUR 164 miljoen, waarvan EUR 113 miljoen

voor perronviaduct Barendrecht). Deze groep is overgeheveld van de categorie

transfer naar dragen, geleiden en doorsnijden.

Bij overige mutaties bij de werken in constructie hebben overhevelingen plaats-

gevonden naar de post onderhanden werk (vorderingen) in verband met het

economisch eigendom van derden.

2 Financiële vaste activa

Disagio Deel­nemingen

Overige vorderingen

Totaal

Stand per 31 december 2007 6 1 876 883

toevoegingen 0 0 40 40

onttrekkingen – 3 0 – 101 – 104

Stand per 31 december 2008 3 1 815 819

Disagio

Het disagio (het negatieve verschil tussen het van de geldgever ontvangen bedrag

en de bij het aangaan van de lening als schuld erkende hoofdsom) is in 2003

ontstaan als gevolg van omzetting van de zogeheten Eurofima-leningen met

N.V. Nederlandse Spoorwegen en is ultimo 2008 groot EUR 2 miljoen (2007:

EUR 6 miljoen). In 2009 vervalt het resterende saldo ad EUR 3 miljoen.

Deelnemingen

Onder Deelnemingen zijn de belangen in Relined B.V. en in Keyrail B.V. opgenomen .

Relined B.V. heeft ten doel het optimaal uitnutten van capaciteit van glasvezel-

netten en kabels voor data- en telecomactiviteiten.

De vennootschap is statutair gevestigd in Utrecht en heeft een geplaatst aandelen-

kapitaal van EUR 18.000. ProRail B.V. neemt voor 50% deel in het eigen vermogen.

De nettovermogenswaarde van Relined B.V. is per 31 december 2008 EUR 70.000.

Keyrail B.V. heeft ten doel het beheren en exploiteren van de goederenspoorlijn

tussen de Rotterdamse haven en de grens van Nederland en Duitsland. De

vennootschap is statutair gevestigd te Rotterdam en heeft een geplaatst aandelen-

kapitaal van EUR 18.000. ProRail B.V. neemt voor 50% deel in het eigen vermogen.

In 2006 heeft ProRail B.V. een eerste storting in het aandelenkapitaal van Keyrail

B.V. gedaan ter grootte van EUR 500.000. ProRail B.V. zal maximaal een kapitaal van

EUR 13 miljoen beschikbaar stellen. In de opstartfase waarin Keyrail B.V. zich momen-

teel bevindt, is in de overeenkomst tussen de Staat en de aandeelhouders van

Keyrail B.V. afgesproken, dat de Staat een eventueel tekort in de exploitatie dekt.

In 2007 en 2008 heeft Keyrail B.V. door scopeaanpassingen extra kosten gemaakt

en deze zijn uit hoofde van de overeenkomst als vordering op ProRail opgenomen.

Het resultaat van Keyrail B.V. is hierdoor uitgekomen op nihil. ProRail heeft deze

extra kosten ad EUR 12 miljoen opgenomen als vordering op de Rijksoverheid.

Overige vorderingen

Overige vorderingen betreffen de aan ProRail B.V. toevertrouwde geldmiddelen

overeenkomstig de Raamovereenkomst met de NS Groep B.V. (FENS). Deze gelden

mogen alleen aangewend worden voor de met NS overeengekomen programma's

tot en met 2010. De gelden zijn ultimo 2008 voornamelijk in deposito gegeven

(EUR 811 miljoen tot en met het 1e kwartaal 2009). Op een separate BNG-bank-

rekening is EUR 1 miljoen (2007: EUR 1 miljoen) aanwezig. De declaratie over

december ad EUR 3 miljoen (2007: EUR 15 miljoen) is in mindering gebracht

op deze tegoeden.

Als rentevordering over het 4de kwartaal 2008 staat EUR 6 miljoen (2007:

EUR 6 miljoen ) uit. Naar verwachting zal de onttrekking voor FENS in 2009

EUR 140 miljoen bedragen (zie ook Overlopende passiva).

81ProRail / Jaarverslag 2008

2 Financiële vaste activa

Disagio Deel­nemingen

Overige vorderingen

Totaal

Stand per 31 december 2007 6 1 876 883

toevoegingen 0 0 40 40

onttrekkingen – 3 0 – 101 – 104

Stand per 31 december 2008 3 1 815 819

Disagio

Het disagio (het negatieve verschil tussen het van de geldgever ontvangen bedrag

en de bij het aangaan van de lening als schuld erkende hoofdsom) is in 2003

ontstaan als gevolg van omzetting van de zogeheten Eurofima-leningen met

N.V. Nederlandse Spoorwegen en is ultimo 2008 groot EUR 2 miljoen (2007:

EUR 6 miljoen). In 2009 vervalt het resterende saldo ad EUR 3 miljoen.

Deelnemingen

Onder Deelnemingen zijn de belangen in Relined B.V. en in Keyrail B.V. opgenomen .

Relined B.V. heeft ten doel het optimaal uitnutten van capaciteit van glasvezel-

netten en kabels voor data- en telecomactiviteiten.

De vennootschap is statutair gevestigd in Utrecht en heeft een geplaatst aandelen-

kapitaal van EUR 18.000. ProRail B.V. neemt voor 50% deel in het eigen vermogen.

De nettovermogenswaarde van Relined B.V. is per 31 december 2008 EUR 70.000.

Keyrail B.V. heeft ten doel het beheren en exploiteren van de goederenspoorlijn

tussen de Rotterdamse haven en de grens van Nederland en Duitsland. De

vennootschap is statutair gevestigd te Rotterdam en heeft een geplaatst aandelen-

kapitaal van EUR 18.000. ProRail B.V. neemt voor 50% deel in het eigen vermogen.

In 2006 heeft ProRail B.V. een eerste storting in het aandelenkapitaal van Keyrail

B.V. gedaan ter grootte van EUR 500.000. ProRail B.V. zal maximaal een kapitaal van

EUR 13 miljoen beschikbaar stellen. In de opstartfase waarin Keyrail B.V. zich momen-

teel bevindt, is in de overeenkomst tussen de Staat en de aandeelhouders van

Keyrail B.V. afgesproken, dat de Staat een eventueel tekort in de exploitatie dekt.

In 2007 en 2008 heeft Keyrail B.V. door scopeaanpassingen extra kosten gemaakt

en deze zijn uit hoofde van de overeenkomst als vordering op ProRail opgenomen.

Het resultaat van Keyrail B.V. is hierdoor uitgekomen op nihil. ProRail heeft deze

extra kosten ad EUR 12 miljoen opgenomen als vordering op de Rijksoverheid.

Overige vorderingen

Overige vorderingen betreffen de aan ProRail B.V. toevertrouwde geldmiddelen

overeenkomstig de Raamovereenkomst met de NS Groep B.V. (FENS). Deze gelden

mogen alleen aangewend worden voor de met NS overeengekomen programma's

tot en met 2010. De gelden zijn ultimo 2008 voornamelijk in deposito gegeven

(EUR 811 miljoen tot en met het 1e kwartaal 2009). Op een separate BNG-bank-

rekening is EUR 1 miljoen (2007: EUR 1 miljoen) aanwezig. De declaratie over

december ad EUR 3 miljoen (2007: EUR 15 miljoen) is in mindering gebracht

op deze tegoeden.

Als rentevordering over het 4de kwartaal 2008 staat EUR 6 miljoen (2007:

EUR 6 miljoen ) uit. Naar verwachting zal de onttrekking voor FENS in 2009

EUR 140 miljoen bedragen (zie ook Overlopende passiva).

82

Met tien blinden op de tast door het station

Het moment van Nicole Vroomans in 200814 oktober 2008, 15.15 uur

ProRail wil toegankelijke stations voor alle reizigers. Ook

voor blinden en slechtzienden. Daarom zoekt ProRail naar

nieuwe hulpmiddelen. Een navigatiesysteem voor op je mo-

biel bijvoorbeeld (de ‘blindenTomTom’). Of braillebordjes,

zodat je voelt naar welk perron een trap leidt. ProRail vroeg

de achterban van Viziris, netwerkorganisatie van visueel be-

perkten, de innovaties te testen. Op Leiden Centraal, want

daar werken ProRail en NS aan het station van de toekomst.

Communicatieadviseur Nicole Vroomans:

“ Ik zie het nog voor me: tien superenthousiaste blinden en

slechtzienden die het station doorkruisen, wij in hun kiel-

zog. Zo leerzaam! Opeens werd duidelijk in welke chaos

we leven. En dat je daar als blinde maar je weg in moet

vinden. Onze testreizigers waren heel positief over de na-

vigatie en braillebordjes, maar ze wisten ook wat beter

moest. Dus hun inzet maakt onze stations straks écht toe-

gankelijker. En dat was nou precies de bedoeling.”

83

ProRail / Jaarverslag 200884

Vlottende activa

3 Vorderingen

31 december 2008

31 december 2007

Onderhanden werk in opdracht van derden 46 32

Vorderingen op derden 77 61

Vordering op de Rijksoverheid 338 12

Vorderingen op Deelnemingen 9 9

Vorderingen inzake omzetbelasting 29 32

Overige vorderingen 2 20

Overlopende activa 17 12

Totaal 518 178

Bij de waardering van de Vorderingen is rekening gehouden met mogelijke

oninbaarheid ad EUR 12 miljoen (2007: EUR 12 miljoen).

Onderhanden werk in opdracht van derden

Onderhanden werk in opdracht van derden bestaat uit vorderingen op derden

wegens uitgevoerde werken ad EUR 46 miljoen (2007: EUR 32 miljoen).

Specificatie onderhanden werk derden 2008 2007

Stand per 1 januari 32 26

Kosten onderhanden opdrachten 111 95

Gedeclareerde bedragen – 97 – 89

Stand per 31 december 46 32

Vorderingen op derden

Het saldo vorderingen op derden is toegenomen met EUR 16 miljoen ten opzichte

van 2007. Dit betreft uitsluitend vorderingen in het kader van handelsdebiteuren.

Vordering op de Rijksoverheid

De vordering op de Rijksoverheid betreft voornamelijk de nog niet uitgekeerde

subsidiebeschikking 2008 ad EUR 235 miljoen vanwege de hoge voorfinanciering

per ultimo 2007 (zie overlopende passiva). Verder zijn opgenomen een vordering

inzake de Betuweroute fase 1 (EUR 12 miljoen) en een vordering inzake de subsidie

Kapitaallasten en Onderhoud over januari 2009 (EUR 81 miljoen).

Vorderingen op Deelnemingen

De vorderingen op Deelnemingen bestaan uit een bedrag voor de nog te ontvangen

bedragen ad EUR 6 miljoen (2007: EUR 5 miljoen) en een bedrag voor vooruitbetaalde

bedragen ad EUR 3 miljoen (2007: EUR 4 miljoen). De nog te ontvangen bedragen

bestaan uit aan Keyrail B.V. door te belasten detacheringkosten (EUR 5 miljoen)

en voorschotbedragen aan Relined B.V. (EUR 1 miljoen). Het bedrag aan vooruit-

betaalde bedragen aan Deelnemingen bestaat uit het huren van het glasvezel-

kabelnet van Relined B.V. tot en met 2019.

Vorderingen inzake omzetbelasting

De stand van de Vorderingen inzake omzetbelasting (EUR 29 miljoen) ligt iets

onder het niveau van ultimo 2007 (EUR 32 miljoen). Het saldo ultimo 2008 betreft

– evenals in 2007 – een BTW vordering over de maanden november en december.

Overige vorderingen

Het bedrag betreft met name het saldo van de nog te ontvangen gebruiksvergoeding

over de maand december, onder aftrek van de reeds gefactureerde voorschotten.

Overlopende activa

Overlopende activa bestaan uit een bedrag voor de nog te ontvangen bedragen

ad EUR 10 miljoen (2007: EUR 13 miljoen) en een bedrag voor vooruitbetaalde

bedragen ad EUR 7 miljoen (2007: EUR 4 miljoen). De nog te ontvangen bedragen

bestaan voornamelijk uit nog te ontvangen rente (EUR 2 miljoen) en nog te

vorderen schades (EUR 6 miljoen). De post vooruitbetaalde bedragen bestaat

met name uit vooruit betaalde huren en een voorfinanciering in het kader van

‘Ruimte voor de fiets’.

4 Liquide middelen

31 december 2008

31 december 2007

Totaal banktegoeden 513 796

De gelden worden op een speciale rekening bij het ministerie van Financiën aan-

gehouden conform de Comptabiliteitswet. Van deze gelden ad EUR 513 miljoen

is EUR 310 miljoen uitgezet als daggeldlening (2007: EUR 710 miljoen). De daling

van het saldo is veroorzaakt doordat de subsidiebeschikking 2008 voor 20% nog

niet is uitbetaald (EUR 235 miljoen) en leningen zijn afgelost, die in 2009 worden

geher financierd (EUR 100 miljoen).

In de liquide middelen is een bedrag van EUR 2 miljoen (2007: EUR 2 miljoen) aan

afgegeven garanties voor met name huurovereenkomsten begrepen. Tevens is een

bedrag groot EUR 7 miljoen (2007: nihil) aangehouden op een separate bankreke-

ning op grond van een overeenkomst tot bewaargeving. Over deze beide bedragen

kan ProRail niet vrij beschikken.

5 Eigen Vermogen

Gestort Kapitaal

Agio Herwaarde­ringsreserve

Overige reserves

Onverdeeld resultaat

Totaal

Stand per 31 december 2007 0,02 136 4.716 5 - 4.857

Mutaties 2008:

Herwaardering vaste activa lopend boekjaar 258 258

Aanpassing waardering bovenbouw - - – 778 - - – 778

Vrijval herwaarderingsreserve MVA - - – 211 - - – 211

Stand per 31 december 2008 0,02 136 3.985 5 0 4.126

85ProRail / Jaarverslag 2008

Vorderingen inzake omzetbelasting

De stand van de Vorderingen inzake omzetbelasting (EUR 29 miljoen) ligt iets

onder het niveau van ultimo 2007 (EUR 32 miljoen). Het saldo ultimo 2008 betreft

– evenals in 2007 – een BTW vordering over de maanden november en december.

Overige vorderingen

Het bedrag betreft met name het saldo van de nog te ontvangen gebruiksvergoeding

over de maand december, onder aftrek van de reeds gefactureerde voorschotten.

Overlopende activa

Overlopende activa bestaan uit een bedrag voor de nog te ontvangen bedragen

ad EUR 10 miljoen (2007: EUR 13 miljoen) en een bedrag voor vooruitbetaalde

bedragen ad EUR 7 miljoen (2007: EUR 4 miljoen). De nog te ontvangen bedragen

bestaan voornamelijk uit nog te ontvangen rente (EUR 2 miljoen) en nog te

vorderen schades (EUR 6 miljoen). De post vooruitbetaalde bedragen bestaat

met name uit vooruit betaalde huren en een voorfinanciering in het kader van

‘Ruimte voor de fiets’.

4 Liquide middelen

31 december 2008

31 december 2007

Totaal banktegoeden 513 796

De gelden worden op een speciale rekening bij het ministerie van Financiën aan-

gehouden conform de Comptabiliteitswet. Van deze gelden ad EUR 513 miljoen

is EUR 310 miljoen uitgezet als daggeldlening (2007: EUR 710 miljoen). De daling

van het saldo is veroorzaakt doordat de subsidiebeschikking 2008 voor 20% nog

niet is uitbetaald (EUR 235 miljoen) en leningen zijn afgelost, die in 2009 worden

geher financierd (EUR 100 miljoen).

In de liquide middelen is een bedrag van EUR 2 miljoen (2007: EUR 2 miljoen) aan

afgegeven garanties voor met name huurovereenkomsten begrepen. Tevens is een

bedrag groot EUR 7 miljoen (2007: nihil) aangehouden op een separate bankreke-

ning op grond van een overeenkomst tot bewaargeving. Over deze beide bedragen

kan ProRail niet vrij beschikken.

5 Eigen Vermogen

Gestort Kapitaal

Agio Herwaarde­ringsreserve

Overige reserves

Onverdeeld resultaat

Totaal

Stand per 31 december 2007 0,02 136 4.716 5 - 4.857

Mutaties 2008:

Herwaardering vaste activa lopend boekjaar 258 258

Aanpassing waardering bovenbouw - - – 778 - - – 778

Vrijval herwaarderingsreserve MVA - - – 211 - - – 211

Stand per 31 december 2008 0,02 136 3.985 5 0 4.126

ProRail / Jaarverslag 200886

Aandelenkapitaal

Het maatschappelijke aandelenkapitaal bedraagt EUR 90.000 en is verdeeld in

200 aandelen van elk EUR 450. Het geplaatste en gestorte aandelenkapitaal bestaat

uit 42 aandelen (2007: 42 aandelen) en bedraagt EUR 18.900 per 31 december 2008

(2007: EUR 18.900). De geplaatste en volgestorte aandelen zijn in handen van

Railinfratrust B.V.

Agio

Agio is ontstaan door kapitaalstortingen op de uitgifte van aandelen boven de

nominale waarde.

Herwaarderingsreserve

De (wettelijke) herwaarderingsreserve bevat de ongerealiseerde herwaardering op

de materiële vaste activa. Met name vanwege de sturing op life cycle management

wordt met ingang van boekjaar 2007 de materiële vaste activa gewaardeerd tegen

vervangingswaarde, met uitzondering van terreinen en de werken in constructie.

Bij een stijging van de vervangingswaarde boven de historische uitgaafprijs wordt

de mutatie verwerkt als herwaardering vaste activa lopend jaar onder de herwaar-

deringsreserve binnen het eigen vermogen. Het verschil tussen de afschrijvingen

op basis van vervangingswaarde en de afschrijvingen op basis van historische

uitgaafprijs wordt onttrokken aan de herwaarderingsreserve en als vrijval

herwaarderingsreserve ten gunste van de exploitatierekening geboekt.

Onverdeeld resultaat

Onder het Onverdeeld resultaat zijn de jaarlijkse exploitatieresultaten verant-

woord. In 2008 is een netto resultaat van EUR 0 miljoen (2007: EUR 0 miljoen)

behaald.

6 Voorzieningen

Derdenwerken Totaal

Onderhoud Vernieuwing

Stand per 31 december 2007 24 151 175

Toevoegingen 7 9 16

Onttrekkingen – 6 – 1 – 7

Stand per 31 december 2008 25 159 184

Voorziening derdenwerken

De Voorziening derdenwerken betreft de voorziening voor Onderhoud en

Vernieuwing van door derden betaalde werken. De toevoeging wordt gevormd

uit van derden ontvangen afkoopsommen, inclusief de oprenting tegen 3,5%

(2007: 4,4%) en jaarlijks ontvangen vergoedingen van derden. Ten aanzien van

de onttrekkingen bij onderhoud wordt verondersteld, dat deze gelijk zijn aan de

jaarlijkse inningen en oprenting over de gestorte afkoopsommen. Bij vernieuwing

worden de onttrekkingen uitgevoerd op basis van feitelijke mutaties vanuit de

projecten. De voorziening heeft een langlopend karakter.

7 Langlopende schulden

31 december 2008

31 december 2007

Onderhandse leningen 1.814 1.914

Verplichtingen Rijksoverheid (generieke taakstelling) 14 28

NS Stations inzake transferruimten 27 29

Totaal 1.855 1.971

Onderhandse leningen

Onderhandse leningen bestaan uit een drietal categorieën langlopende leningen:

het ministerie van Verkeer en Waterstaat (EUR 709 miljoen), het ministerie van

Financiën (EUR 965 miljoen) en de institutionele beleggers (EUR 140 miljoen).

De aflossingen bedroegen in 2008 EUR 100 miljoen (2007: EUR 122 miljoen). In

2009 wordt EUR 100 miljoen geherfinancierd. In de loop van 2009 wordt op

onderhandse leningen EUR 166 miljoen afgelost.

Specificatie onderhandse leningen < 1 jaar 1 ­ 5 jaar > 5 jaar Totaal

2% to 4% 166 202 75 443

4% tot 6% 0 1.298 0 1.298

6% tot 8% 0 0 73 73

Totaal 166 1.500 148 1.814

Verplichtingen Rijksoverheid (generieke taakstelling)

De langlopende verplichting Rijksoverheid betreft een generieke taakstelling van

oorspronkelijk EUR 96 miljoen, die ProRail met de overheid heeft afgesproken.

Deze taakstelling vult ProRail in door verbetering van de efficiency en niet door

vermindering van de te leveren functionaliteit en/of operationele prestaties. Deze

verplichting betreft de periode tot en met 2009. Het gedeelte van de taakstelling

tot en met 2006 is reeds betaald (EUR 56 miljoen). In 2007 en 2008 is de afgespro-

ken efficiency van respectievelijk EUR 12 miljoen en EUR 14 miljoen ingevuld en

door middel van de beschikkingen 2007 en 2008 ingehouden. Voor 2009 bedraagt

de in te vullen taakstelling EUR 14 miljoen conform de eind 2003 overeengekomen

meerjarenreeks.

NS Stations inzake transferruimte

Bij de verzelfstandigingoperatie van de N.V. Nederlandse Spoorwegen in 1994 is,

naast de commerciële ruimtes, ook het juridisch eigendom van de stationstransfer

aan NS Stations toegewezen. ProRail heeft echter het economisch eigendom van

deze transferactiva. ProRail vergoedt de hieruit voortvloeiende schuld aan NS Stations

over een periode van dertig jaar. In 2008 is ruim EUR 1 miljoen afgelost waarmee

de schuldpositie ultimo 2008 op EUR 27 miljoen is uitgekomen. In 2009 wordt circa

EUR 1 miljoen afgelost.

87ProRail / Jaarverslag 2008

7 Langlopende schulden

31 december 2008

31 december 2007

Onderhandse leningen 1.814 1.914

Verplichtingen Rijksoverheid (generieke taakstelling) 14 28

NS Stations inzake transferruimten 27 29

Totaal 1.855 1.971

Onderhandse leningen

Onderhandse leningen bestaan uit een drietal categorieën langlopende leningen:

het ministerie van Verkeer en Waterstaat (EUR 709 miljoen), het ministerie van

Financiën (EUR 965 miljoen) en de institutionele beleggers (EUR 140 miljoen).

De aflossingen bedroegen in 2008 EUR 100 miljoen (2007: EUR 122 miljoen). In

2009 wordt EUR 100 miljoen geherfinancierd. In de loop van 2009 wordt op

onderhandse leningen EUR 166 miljoen afgelost.

Specificatie onderhandse leningen < 1 jaar 1 ­ 5 jaar > 5 jaar Totaal

2% to 4% 166 202 75 443

4% tot 6% 0 1.298 0 1.298

6% tot 8% 0 0 73 73

Totaal 166 1.500 148 1.814

Verplichtingen Rijksoverheid (generieke taakstelling)

De langlopende verplichting Rijksoverheid betreft een generieke taakstelling van

oorspronkelijk EUR 96 miljoen, die ProRail met de overheid heeft afgesproken.

Deze taakstelling vult ProRail in door verbetering van de efficiency en niet door

vermindering van de te leveren functionaliteit en/of operationele prestaties. Deze

verplichting betreft de periode tot en met 2009. Het gedeelte van de taakstelling

tot en met 2006 is reeds betaald (EUR 56 miljoen). In 2007 en 2008 is de afgespro-

ken efficiency van respectievelijk EUR 12 miljoen en EUR 14 miljoen ingevuld en

door middel van de beschikkingen 2007 en 2008 ingehouden. Voor 2009 bedraagt

de in te vullen taakstelling EUR 14 miljoen conform de eind 2003 overeengekomen

meerjarenreeks.

NS Stations inzake transferruimte

Bij de verzelfstandigingoperatie van de N.V. Nederlandse Spoorwegen in 1994 is,

naast de commerciële ruimtes, ook het juridisch eigendom van de stationstransfer

aan NS Stations toegewezen. ProRail heeft echter het economisch eigendom van

deze transferactiva. ProRail vergoedt de hieruit voortvloeiende schuld aan NS Stations

over een periode van dertig jaar. In 2008 is ruim EUR 1 miljoen afgelost waarmee

de schuldpositie ultimo 2008 op EUR 27 miljoen is uitgekomen. In 2009 wordt circa

EUR 1 miljoen afgelost.

ProRail / Jaarverslag 200888

8 Kortlopende schulden

31 december 2008

31 december 2007

Leveranciers en handelscrediteuren 156 72

Overige kortlopende schulden 10 10

Totaal 166 82

De onder Kortlopende schulden opgenomen bedragen hebben een looptijd korter

dan 1 jaar.

Leveranciers en handelscrediteuren

De toename van de schuld aan leveranciers en handelscrediteuren is veroorzaakt

doordat in december 2008 meer facturen zijn ontvangen dan in december 2007

(8.400 facturen in december 2008 ten opzichte van 6.100 in december 2007).

De geldwaarde van deze toename bedraagt EUR 84 miljoen (zie ook: Overlopende

passiva (kortlopend)).

Overige kortlopende schulden

Onder de overige kortlopende schulden is onder meer de te betalen loonheffing

over december 2008 ad EUR 8 miljoen (2007: EUR 7 miljoen) verantwoord.

9 Overlopende passiva

31 december 2008

31 december 2007

NS Groep NV inzake raamovereenkomst (FENS) 815 876

Bijdragen inzake stationsprojecten 16 6

Investeringsbijdragen (cumulatief) 10.320 9.639

Exploitatiebijdragen (cumulatief) – 52 – 32

Overlopende passiva (kortlopend) 671 619

Totaal 11.770 11.108

NS Groep NV inzake raamovereenkomst (FENS)

Op 20 december 2000 hebben NS-groep B.V. en het voormalige Railinfrabeheer B.V.

een raamovereenkomst gesloten. Hiertoe heeft NS een eenmalige financiële

bijdrage ad EUR 1.338 miljoen aan Railinfrabeheer B.V. overgemaakt. ProRail B.V.

(rechtsopvolger van Railinfrabeheer B.V.) gebruikt deze bijdrage voor de mede

door NS gewenste beheerste toegang van de stations, de ontwikkeling van de

OV-chipcard, de verbetering van de kwaliteit van de railinfrastructuur en de

informatievoorziening op de stations. In 2008 is een bedrag van EUR 101 miljoen

(2007: EUR 114 miljoen) gedeclareerd en een bedrag van EUR 40 miljoen (2007:

EUR 37 miljoen) ontvangen aan rentebaten. Voor 2009 worden declaraties ter

waarde van EUR 140 miljoen verwacht alsmede EUR 30 miljoen aan rentebaten.

Bijdragen inzake stationsprojecten

Van NS Poort is in 2008 een bedrag, groot EUR 18 miljoen, ontvangen voor de

financiering van commerciële voorzieningen in stations nieuwe sleutel projecten.

Hierop is in 2008 EUR 6 miljoen uitgegeven, waarmee het saldo op EUR 12 miljoen

uitkomt. De totale bijdragen van NS Poort zullen EUR 113 miljoen bedragen

(prijspeil 1 januari 2006). Van de gemeente Amsterdam is in 1998 een bedrag

van EUR 25 miljoen ontvangen voor de (gedeeltelijke) financiering van

het project Amsterdam-Bijlmer. Inclusief de bijgeboekte rente bedraagt het

saldo op deze bijdrage ultimo 2008 EUR 4 miljoen (2007: EUR 5 miljoen).

Investerings- en Exploitatiebijdragen

Specificatie overheidsbijdragen Investeringsbijdragen Exploitatiebijdragen

Rijksoverheid Derden Totaal Egalisatie­

reserve

Taakstelling Risico­reserve

Totaal

Stand per 31 december 2007 9.023 616 9.639 – 36 – 28 32 – 32

Ontvangen bijdragen 835 94 929 0 0 0 0

Desinvesteringen – 51 – 13 – 64 0 0 0 0

Jaaramortisaties (vrijval) – 212 – 16 – 228 0 0 0 0

Overige waardeveranderingen 48 -4 44 0 0 0 0

Mutatie lopend boekjaar 0 0 0 1 0 0 1

Gerealiseerde generieke taakstelling 0 0 0 – 14 14 0 0

Verrekende aanbestedingsmeevallers 0 0 0 – 18 0 0 – 18

Efficiency gebruiksvergoeding 0 0 0 – 2 0 0 – 2

Overige mutaties 0 0 0 – 1 0 0 – 1

Stand per 31 december 2008 9.643 677 10.320 – 70 – 14 32 – 52

Ontvangen bijdragen

De toevoegingen van de investeringsbijdragen betreffen de ontvangen bijdragen

van de Rijksoverheid voor 2008 ad EUR 835 miljoen (2007: EUR 659 miljoen) en

van m.n. gemeenten en provincies ad EUR 94 miljoen (2007: EUR 133 miljoen).

Het aandeel waarover niet wordt afgeschreven heeft betrekking op terreinen en

bedraagt ultimo 2008 EUR 568 miljoen (2007: EUR 510 miljoen exclusief boven-

bouw). De afname wordt veroorzaakt door een correctie van terreinen naar

aardebaan (EUR 50 miljoen). Het resterende verschil heeft betrekking op de

activering van terreinen.

Desinvesteringen en overige waardeveranderingen

De desinvesteringen worden nagenoeg geheel veroorzaakt door de bij Werken

in Constructie genoemde projecten (zie Materiële vaste activa).

De overige waardeveranderingen hebben met name betrekking op de herrubri-

cering activa tunnel Best (EUR 46 miljoen).

Jaaramortisaties

De jaaramortisaties betreffen de vrijval ten gunste van de exploitatierekening van

de ontvangen bijdragen. Deze staan tegenover de betreffende afschrijvingskosten

van de objecten.

Mutatie lopend boekjaar

De mutatie lopend boekjaar ad EUR 1 miljoen betreft het verschil tussen de

verleende subsidie 2008 en de werkelijke kosten waarvoor subsidie is verleend.

89ProRail / Jaarverslag 2008

Hierop is in 2008 EUR 6 miljoen uitgegeven, waarmee het saldo op EUR 12 miljoen

uitkomt. De totale bijdragen van NS Poort zullen EUR 113 miljoen bedragen

(prijspeil 1 januari 2006). Van de gemeente Amsterdam is in 1998 een bedrag

van EUR 25 miljoen ontvangen voor de (gedeeltelijke) financiering van

het project Amsterdam-Bijlmer. Inclusief de bijgeboekte rente bedraagt het

saldo op deze bijdrage ultimo 2008 EUR 4 miljoen (2007: EUR 5 miljoen).

Investerings- en Exploitatiebijdragen

Specificatie overheidsbijdragen Investeringsbijdragen Exploitatiebijdragen

Rijksoverheid Derden Totaal Egalisatie­

reserve

Taakstelling Risico­reserve

Totaal

Stand per 31 december 2007 9.023 616 9.639 – 36 – 28 32 – 32

Ontvangen bijdragen 835 94 929 0 0 0 0

Desinvesteringen – 51 – 13 – 64 0 0 0 0

Jaaramortisaties (vrijval) – 212 – 16 – 228 0 0 0 0

Overige waardeveranderingen 48 -4 44 0 0 0 0

Mutatie lopend boekjaar 0 0 0 1 0 0 1

Gerealiseerde generieke taakstelling 0 0 0 – 14 14 0 0

Verrekende aanbestedingsmeevallers 0 0 0 – 18 0 0 – 18

Efficiency gebruiksvergoeding 0 0 0 – 2 0 0 – 2

Overige mutaties 0 0 0 – 1 0 0 – 1

Stand per 31 december 2008 9.643 677 10.320 – 70 – 14 32 – 52

Ontvangen bijdragen

De toevoegingen van de investeringsbijdragen betreffen de ontvangen bijdragen

van de Rijksoverheid voor 2008 ad EUR 835 miljoen (2007: EUR 659 miljoen) en

van m.n. gemeenten en provincies ad EUR 94 miljoen (2007: EUR 133 miljoen).

Het aandeel waarover niet wordt afgeschreven heeft betrekking op terreinen en

bedraagt ultimo 2008 EUR 568 miljoen (2007: EUR 510 miljoen exclusief boven-

bouw). De afname wordt veroorzaakt door een correctie van terreinen naar

aardebaan (EUR 50 miljoen). Het resterende verschil heeft betrekking op de

activering van terreinen.

Desinvesteringen en overige waardeveranderingen

De desinvesteringen worden nagenoeg geheel veroorzaakt door de bij Werken

in Constructie genoemde projecten (zie Materiële vaste activa).

De overige waardeveranderingen hebben met name betrekking op de herrubri-

cering activa tunnel Best (EUR 46 miljoen).

Jaaramortisaties

De jaaramortisaties betreffen de vrijval ten gunste van de exploitatierekening van

de ontvangen bijdragen. Deze staan tegenover de betreffende afschrijvingskosten

van de objecten.

Mutatie lopend boekjaar

De mutatie lopend boekjaar ad EUR 1 miljoen betreft het verschil tussen de

verleende subsidie 2008 en de werkelijke kosten waarvoor subsidie is verleend.

ProRail / Jaarverslag 200890

Gerealiseerde generieke taakstelling

Deze post ad EUR 14 miljoen betreft de afgesproken generieke taakstelling,

inclusief het ZBO-gedeelte, die in 2008 gerealiseerd is. Deze totale taakstelling

is ingehouden door de Rijksoverheid bij het verlenen van de subsidiebeschikking

(2007: EUR 12 miljoen) en derhalve afgeboekt van de post Verplichting Rijks-

overheid onder de Langlopende schulden.

Verrekende aanbestedingsmeevallers

Dit zijn de afgesproken aanbestedingsmeevallers die door de Rijksoverheid zijn

ingehouden bij het verlenen van de subsidiebeschikking (2007: EUR 15 miljoen).

De gerealiseerde aanbestedingsmeevallers bedragen daarentegen EUR 15 miljoen

in 2008 (2007: EUR 7 miljoen). Het verschil komt tot uitdrukking in het resultaat.

Efficiency gebruiksvergoeding

Deze post betreft de bijdrage aan de financiering van de alternatieve gebruiks-

vergoedingsystematiek voor de goederenvervoerders. De totale bijdrage bedraagt

EUR 10 miljoen en is gelijkmatig verdeeld over de jaren 2007 tot en met 2011.

Overlopende passiva (kortlopend)

Overlopende passiva (kortlopend) ad EUR 671 miljoen bestaan enerzijds uit gelden

van de Rijksoverheid, zoals overloop van de in 2008 ontvangen exploitatiebijdragen

naar 2009 ad EUR 55 miljoen (2007: EUR 39 miljoen), voorfinanciering van investe-

ringen (zoals tweede fase Herstelplan Spoor, leenfaciliteit, VALYS, hotspots) ad

EUR 200 miljoen (2007: EUR 315 miljoen) en vooruit ontvangen subsidie Kapitaal-

lasten en Onderhoud 2009 ad EUR 196 miljoen en anderzijds uit af te dragen rente

van onderhandse leningen ad EUR 39 miljoen (2007: EUR 47 miljoen), vooruitont-

vangen gelden van lagere overheden ad EUR 24 miljoen (2007: EUR 27 miljoen),

diverse personeelsaanspraken (onder andere aanspraken vakantie geld en vrijetijds-

aanspraken) ad EUR 17 miljoen (2007: EUR 14 miljoen) en geleverde prestaties ter

waarde van EUR 121 miljoen (2007: EUR 172 miljoen), waarvoor nog geen factuur

door de aannemer c.q. leverancier is ingediend. De daling in deze gepassiveerde

verplichtingen is een gevolg van de toename van de in december 2008 ontvangen

facturen ten opzichte van het jaar daarvoor (zie toelichting kortlopende schulden);

daardoor zijn in december 2008 minder kosten gepassiveerd dan in december 2007

het geval was.

10 Bijdragen

2008 2007

Exploitatiebijdragen Rijksoverheid 828 783

Amortisatie investeringsbijdragen 292 246

Gebruiksvergoeding 219 207

Totaal 1.339 1.236

Exploitatiebijdragen Rijksoverheid

Deze verantwoorde bijdragen ad EUR 828 miljoen (2007: EUR 783 miljoen)

betreffen de van de Rijksoverheid verkregen middelen voor capaciteitsmanage-

ment, verkeersleiding, onderhoud en kapitaallasten van het landelijke railnet,

die betrekking hebben op de exploitatierekening 2008. De verantwoorde

bijdragen bestaan uit de onderstaande componenten:

Specificatie opbouw exploitatiebijdragen 2008 2007

Initiele beschikking op (subsidie-)aanvraag 1.071 1.068

Ingehouden efficiencytaakstelling 14 12

Ingehouden taakstelling gebruiksvergoeding 2 2

Ingehouden aanbestedingsresultaten 18 15

Aanvullende beschikking (incl. indexering) 106 31

1.211 1.128

Overige (project-)beschikkingen 22 19

Overloop vanuit beschikkingen voorgaand jaar 39 88

Kasschuif werkzaamheden (Sturen Boven Kader) 2 – 13

63 94

1.274 1.222

Financiering investeringswerken – 391 – 400

Overheveling projecten naar volgend jaar – 55 – 39

– 446 – 439

Totaal exploitatiebijdragen 828 783

Amortisatie investeringsbijdragen

2008 2007

Totaal 292 246

De amortisatie betreft de door de Rijksoverheid of derden betaalde vergoedingen

voor investeringsprojecten. Deze vrijval vindt plaats naar rato van afschrijvingen op

de door genoemde partijen gefinancierde materiële vaste activa.

Gebruiksvergoeding

2008 2007

Totaal 219 207

De gebruiksvergoeding ad EUR 221 miljoen (2007: EUR 211 miljoen), waarvan

EUR 204 miljoen (2007: EUR 197 miljoen) voor personenvervoer en EUR 17 miljoen

(2007: EUR 14 miljoen) voor goederenvervoer, betreft de van spoorwegonder-

nemingen geïnde bijdragen voor het gebruik van het landelijk railnet. Het aandeel

van de Betuweroute in de gebruiksvergoeding goederenvervoer bedraagt

EUR 3 miljoen (2007: 2 miljoen). De toename van EUR 10 miljoen ten opzichte

van 2007 is te verklaren door enerzijds een volume-effect van EUR 4 miljoen

en anderzijds een prijsverhoging van 2,75% (EUR 6 miljoen).

Conform de beschikking van het ministerie van Verkeer en Waterstaat zijn de

kosten van de NS-refundregeling ad EUR 2 miljoen in mindering gebracht op

de gebruiksvergoeding (2007: EUR 4 miljoen), het saldo van de opbrengsten

uit de gebruiksvergoeding komt hiermee op EUR 219 miljoen.

91ProRail / Jaarverslag 2008

Specificatie opbouw exploitatiebijdragen 2008 2007

Initiele beschikking op (subsidie-)aanvraag 1.071 1.068

Ingehouden efficiencytaakstelling 14 12

Ingehouden taakstelling gebruiksvergoeding 2 2

Ingehouden aanbestedingsresultaten 18 15

Aanvullende beschikking (incl. indexering) 106 31

1.211 1.128

Overige (project-)beschikkingen 22 19

Overloop vanuit beschikkingen voorgaand jaar 39 88

Kasschuif werkzaamheden (Sturen Boven Kader) 2 – 13

63 94

1.274 1.222

Financiering investeringswerken – 391 – 400

Overheveling projecten naar volgend jaar – 55 – 39

– 446 – 439

Totaal exploitatiebijdragen 828 783

Amortisatie investeringsbijdragen

2008 2007

Totaal 292 246

De amortisatie betreft de door de Rijksoverheid of derden betaalde vergoedingen

voor investeringsprojecten. Deze vrijval vindt plaats naar rato van afschrijvingen op

de door genoemde partijen gefinancierde materiële vaste activa.

Gebruiksvergoeding

2008 2007

Totaal 219 207

De gebruiksvergoeding ad EUR 221 miljoen (2007: EUR 211 miljoen), waarvan

EUR 204 miljoen (2007: EUR 197 miljoen) voor personenvervoer en EUR 17 miljoen

(2007: EUR 14 miljoen) voor goederenvervoer, betreft de van spoorwegonder-

nemingen geïnde bijdragen voor het gebruik van het landelijk railnet. Het aandeel

van de Betuweroute in de gebruiksvergoeding goederenvervoer bedraagt

EUR 3 miljoen (2007: 2 miljoen). De toename van EUR 10 miljoen ten opzichte

van 2007 is te verklaren door enerzijds een volume-effect van EUR 4 miljoen

en anderzijds een prijsverhoging van 2,75% (EUR 6 miljoen).

Conform de beschikking van het ministerie van Verkeer en Waterstaat zijn de

kosten van de NS-refundregeling ad EUR 2 miljoen in mindering gebracht op

de gebruiksvergoeding (2007: EUR 4 miljoen), het saldo van de opbrengsten

uit de gebruiksvergoeding komt hiermee op EUR 219 miljoen.

92

Lid van het MT door borrelende rug

Het moment van Marc Unger in 200810 december 2008, 08.45 uur

Marc Unger deed al het megaproject ‘station Utrecht’ toen

hij solliciteerde op de functie Manager Stations & Transfer.

Nu stuurt hij het team aan dat verantwoordelijk is voor de

realisatie van alle nieuwe stations in Nederland.

“ In augustus kwam de functie vrij, maar ik was niet posi-

tief. Ik dacht, ProRails manier van organiseren, dat levert

me vooral stress op en weinig resultaten. Wel vond ik het

leuk om de klus deels tijdelijk te doen. Daarmee begon

ik in oktober. Maar toen ik eenmaal bezig was, raakte ik

steeds enthousiaster. En op 10 december zaten we al vroeg

met het Managementteam (MT) van Infraprojecten bij el-

kaar. Het ging over 2009. Opeens bekroop me het gevoel:

ik vind het eigenlijk hartstikke goed wat hier gebeurt!

80, 90% van de dingen die ik belangrijk vind, zitten in de

plannen voor 2009. Simpele, concrete, klantgerichte plan-

nen. Ik voelde het letterlijk borrelen in m’n rug en wist: dit

gaat lukken, die functie wil ik wèl.”

93

ProRail / Jaarverslag 200894

11 Diverse bedrijfsopbrengsten

2008 2007

Geactiveerde productie eigen bedrijf 81 53

Opbrengsten deelnemingen 5 5

Overige bedrijfsopbrengsten 39 36

Totaal 125 94

Geactiveerde productie eigen bedrijf

Geactiveerde productie eigen bedrijf is het toerekenen/doorbelasten van de uren

van projectmedewerkers tegen een kostendekkend tarief aan investeringswerken.

Hierdoor worden alle investeringskosten geactiveerd; naast ontwerp- en bouw-

kosten ook de kosten van het eigen projectmanagement. Algemene overheadkosten

worden niet geactiveerd. De stijging van EUR 28 miljoen ten opzichte van 2007

valt te verklaren door de toename van het aantal fte's en inhuurkrachten bij de

betreffende bedrijfseenheden.

Opbrengsten deelnemingen

De post Opbrengsten deelnemingen bestaat uit opbrengsten van Keyrail B.V. uit

hoofde van detachering (EUR 5 miljoen).

Overige bedrijfsopbrengsten

De post Overige bedrijfsopbrengsten bestaat grotendeels uit dienstverlening, zoals

bijvoorbeeld engineeringwerkzaamheden voor derden ad EUR 10 miljoen (2007:

EUR 7 miljoen), periodieke betalingen van lagere overheden voor onderhoud en

stroom ad EUR 6 miljoen (2007: EUR 6 miljoen), SLA-contract voor het beheer en

onderhoud van het automatiseringssysteem Vervoer Per Trein met NS-Reizigers ad

EUR 3 miljoen (2007: EUR 3 miljoen), levering van reisinformatie aan vervoerders

(voornamelijk NS-Reizigers) ad EUR 11 miljoen (2007: EUR 11 miljoen), vergoeding

uitgevoerd onderhoud van de SUNIJ-lijn ad EUR 3 miljoen (2007: EUR 1 miljoen)

en verhuur van het koperkabelnet ad EUR 1 miljoen (2007: EUR 2 miljoen).

12 ExploitatielastenKosten van uitbesteed werk

2008 2007

Grootschalig onderhoud – 104 – 112

Kleinschalig onderhoud – 313 – 276

Onderhoud transfer – 56 – 54

Beheer (incl. kosten calamiteitenorganisatie) – 159 – 140

Planstudies/innovaties/systeemontwikkeling – 2 – 2

Totaal – 634 – 584

De totale kosten van uitbesteed werk zijn in 2008 gestegen ten opzichte van 2007

met EUR 50 miljoen.

De daling in grootschalig onderhoud is veroorzaakt doordat een aantal werkzaam-

heden in 2008 zijn ondergebracht bij kleinschalig onderhoud, zoals levensduur

verlengende maatregelen.

De stijging in kleinschalig onderhoud is met name het gevolg van toenemende

kosten van de onderhoudscontracten met de procesaannemers door prijsindexatie,

afhandelingen van veiligheidsafwijkingen Betuweroute en dubbele kosten tijdens

overdrachts-/mobilisatiefase van een nieuwe procesaannemer op het nieuwe

prestatiegerichte onderhoudscontract Gelre. Daarnaast zijn de kosten voor de

Betuweroute hoger vanwege scopeaanpassingen in fase 1.

De stijging van de beheerkosten is met name veroorzaakt door het beheer van

de Betuweroute door Keyrail B.V., de toename van GSM-R beheer (communicatie-

systeem tussen verkeersleiding en machinisten) en een upgrade van dit systeem.

Verder zijn de kosten van het ERTMS beveiligingssysteem op de Betuweroute

en HSL-Zuid toegenomen door verdere ingebruikname van deze trajecten.

Lonen en salarissen

2008 2007

Totaal – 156 – 135

De lonen en salarissen zijn met EUR 21 miljoen (16%) toegenomen ten opzichte

van 2007, voornamelijk door een stijging van de gemiddelde bezetting met

11% en de CAO-verhoging 2008 ad 2,75%. De gemiddelde personeelsbezetting

(exclusief inhuur) in 2008 was 3.049 fte’s (2007: 2.747 fte’s). Alle medewerkers

zijn formeel in dienst van ProRail B.V.

Verdeling van fte's naar kernactiviteiten 2008 2007

Gemiddeld aantal fte's

Aanleg en instandhouding spoorwegnet 1.234 1.076

Verkeersleiding, -info en bijsturing 1.214 1.182

Verdelen beschikbare spoorcapaciteit 103 91

Ondersteunende taken (waaronder innovatie en ICT) 498 398

Totaal 3.049 2.747

De fte-toename bij aanleg en instandhouding spoorwegnet is voornamelijk

veroorzaakt door uitbreiding op de afdelingen Bouwmanagement en Railtechniek

in de vorm van project- en bouwmanagers, projectingenieurs en projectcoördina-

toren. Dit is het gevolg van de keuze Grip op uitvoering waarbij werkzaamheden

door ProRail zelf worden uitgevoerd in plaats van uitbesteed.

De fte-toename bij verkeersleiding, -info en bijsturing is voornamelijk veroorzaakt

door de deconcentratie van de calamiteitenorganisatie en verdere invulling van

vacatures voor verkeersleiders.

De fte-toename bij verdelen beschikbare spoorcapaciteit is veroorzaakt door een

impuls aan het verdelingsproces van de capaciteit, uitbreiding functioneel beheer

Donna en de inrichting van productmanagement.

De fte-toename bij ondersteunende taken (waaronder innovatie en ICT) is

voornamelijk veroorzaakt door een toenemend werkpakket, meer taken op (voor)

studies, zoals SAAL en Programma Hoogfrequent Spoor en door verdere uitrol van

complexe ICT-projecten, zoals het programma Herman voor het vernieuwen van

het verkeersleidingssysteem en TROTS (Trein Observatie & Tracking Systeem:

vernieuwing van het Treinnummer Volgsysteem). Daarnaast heeft de insourcing

van ICT-diensten geleid tot een stijging van het aantal fte's.

95ProRail / Jaarverslag 2008

kosten van de onderhoudscontracten met de procesaannemers door prijsindexatie,

afhandelingen van veiligheidsafwijkingen Betuweroute en dubbele kosten tijdens

overdrachts-/mobilisatiefase van een nieuwe procesaannemer op het nieuwe

prestatiegerichte onderhoudscontract Gelre. Daarnaast zijn de kosten voor de

Betuweroute hoger vanwege scopeaanpassingen in fase 1.

De stijging van de beheerkosten is met name veroorzaakt door het beheer van

de Betuweroute door Keyrail B.V., de toename van GSM-R beheer (communicatie-

systeem tussen verkeersleiding en machinisten) en een upgrade van dit systeem.

Verder zijn de kosten van het ERTMS beveiligingssysteem op de Betuweroute

en HSL-Zuid toegenomen door verdere ingebruikname van deze trajecten.

Lonen en salarissen

2008 2007

Totaal – 156 – 135

De lonen en salarissen zijn met EUR 21 miljoen (16%) toegenomen ten opzichte

van 2007, voornamelijk door een stijging van de gemiddelde bezetting met

11% en de CAO-verhoging 2008 ad 2,75%. De gemiddelde personeelsbezetting

(exclusief inhuur) in 2008 was 3.049 fte’s (2007: 2.747 fte’s). Alle medewerkers

zijn formeel in dienst van ProRail B.V.

Verdeling van fte's naar kernactiviteiten 2008 2007

Gemiddeld aantal fte's

Aanleg en instandhouding spoorwegnet 1.234 1.076

Verkeersleiding, -info en bijsturing 1.214 1.182

Verdelen beschikbare spoorcapaciteit 103 91

Ondersteunende taken (waaronder innovatie en ICT) 498 398

Totaal 3.049 2.747

De fte-toename bij aanleg en instandhouding spoorwegnet is voornamelijk

veroorzaakt door uitbreiding op de afdelingen Bouwmanagement en Railtechniek

in de vorm van project- en bouwmanagers, projectingenieurs en projectcoördina-

toren. Dit is het gevolg van de keuze Grip op uitvoering waarbij werkzaamheden

door ProRail zelf worden uitgevoerd in plaats van uitbesteed.

De fte-toename bij verkeersleiding, -info en bijsturing is voornamelijk veroorzaakt

door de deconcentratie van de calamiteitenorganisatie en verdere invulling van

vacatures voor verkeersleiders.

De fte-toename bij verdelen beschikbare spoorcapaciteit is veroorzaakt door een

impuls aan het verdelingsproces van de capaciteit, uitbreiding functioneel beheer

Donna en de inrichting van productmanagement.

De fte-toename bij ondersteunende taken (waaronder innovatie en ICT) is

voornamelijk veroorzaakt door een toenemend werkpakket, meer taken op (voor)

studies, zoals SAAL en Programma Hoogfrequent Spoor en door verdere uitrol van

complexe ICT-projecten, zoals het programma Herman voor het vernieuwen van

het verkeersleidingssysteem en TROTS (Trein Observatie & Tracking Systeem:

vernieuwing van het Treinnummer Volgsysteem). Daarnaast heeft de insourcing

van ICT-diensten geleid tot een stijging van het aantal fte's.

ProRail / Jaarverslag 200896

Sociale lasten

2008 2007

Totaal – 20 – 16

De stijging van de sociale lasten met EUR 4 miljoen ten opzichte van 2007 is

veroorzaakt door de toename van de personeelsbezetting met 11% en de

CAO-verhoging 2008 (2,75%). Het werkgeversaandeel van de pensioenpremies

bedraagt in 2008 EUR 1,9 miljoen (2007: EUR 1 miljoen).

Bezoldiging commissarissen

In 2008 heeft er een indexering plaatsgevonden van 2,65% van het vaste inkomen.

De CAO-verhoging voor ProRail in 2008 was 2,75%. De bezoldiging van de RvC

over 2008 is conform beleid en als volgt:

In euro's vaste jaarlijkse

vergoeding

vergoeding Audit

Committee

vergoeding Remuneratie­

commissie

totaal 2008

totaal 2007

prof. dr. R.J. in 't Veld (president-commissaris) 29.228 10.415 2.083 41.726 45.895

mr. E.H. Broekhuizen 18.584 12.498 0 31.082 31.084

ir. W. den Dulk 18.584 12.498 0 31.082 29.001

drs. W.E. Kooijman 18.584 0 2.083 20.667 22.751

drs. C.J.G. Zuiderwijk-Jacobs 18.584 0 2.083 20.667 22.751

Totaal 103.564 35.411 6.249 145.224 151.482

Bezoldiging bestuurders

Aan de hand van de marktontwikkelingen heeft de Raad van Commissarissen

vastgesteld dat in 2008 het remuneratiebeleid, dat geldt voor de Raad van Bestuur,

niet gewijzigd dient te worden. De RvC heeft beoordeeld in welke mate de

RvB-leden de afgesproken prestaties hebben gehaald. Op grond hiervan is

zij tot de volgende vastgestelde bezoldiging voor de RvB gekomen:

In euro's basissalaris variabele beloning

pensioen premies

overige beloningen

eenmalige uitkeringen

totaal 2008

totaal 2007

drs. B.J. Klerk (voorzitter) 197.555 25.682 4.634 227.871 215.095

drs. J.C.H.G. Arts * 177.887 23.125 4.142 30.434 557.608 793.196 193.562

U. Groen 177.887 23.125 4.142 205.154 179.642

totaal 553.329 71.932 12.918 30.434 557.608 1.226.221 588.299

* m.i.v. 1-7-2008 taak als bestuurder neergelegd

Onder de post overige beloningen is de vergoeding opgenomen voor het resterende

dienstverband in 2009.

De eenmalige uitkering betreft de overeengekomen vergoeding inzake de

beëindiging van het bestuurderschap en dienstverband. De uitgangspunten

voor deze regeling zijn in overeenstemming met de aandeelhouder vastgesteld

en conform de kantonrechterformule.

Overige arbeidsvoorwaarden

Vervoersfaciliteiten

ProRail opereert binnen het domein van het Openbaar Vervoer. Om in de

mobiliteits behoefte van haar medewerkers te voorzien stelt ProRail hen en hun

gezinsleden vervoersfaciliteiten ter beschikking (gebonden aan de fiscale spel-

regels ter zake). In een aantal gevallen is aanvullende vormen van vervoer nood-

zakelijk. Dit kan zijn om op een representatieve wijze de functie uit te oefenen

of omdat de functie om een meer flexibele vorm van mobiliteit vraagt. In een

dergelijke situatie kan een lease-auto uitkomst bieden. Omdat ProRail op de

arbeidsmarkt in Nederland opereert waar een auto van de zaak als arbeids-

voorwaarde in toenemende mate gemeengoed is, moet zij, als zij zich als aantrek-

kelijke werkgever concurrerend wil profileren op die arbeidsmarkt, haar te voeren

autobeleid hierop afstemmen. De auto wordt gezien als een aanvulling op de

geboden vervoersfaciliteiten en kent als uitgangspunt dat er verstandig gebruik

van wordt gemaakt, gerelateerd aan het product van ProRail en onze voorbeeld-

functie. Hierbij valt te denken aan de bekende A,B,C label.

Netto onkostenvergoeding

ProRail verstrekt een netto onkostenvergoeding tot EUR 60,00 per maand ten

behoeve van kleine onkosten die gemaakt worden behorende bij de functie

(representatiekosten, traktaties en dergelijke).

Pensioen

De pensioenregeling van de bedrijfstak Spoorwegen is sinds 1 januari 2006 een

collectieve beschikbare premieregeling. Hiermee wordt bedoeld een regeling die

de werkgever verplicht tot het betalen van een vaste premie. De opbouw van het

pensioen is afhankelijk van de leeftijd van de werknemer. Deelnemers geboren in

of na 1950 hebben zicht op een pensioen gebaseerd op een middelloonregeling

met een pensioenleeftijd van 65 jaar. En werknemers geboren voor 1950 hebben

zicht op een gematigde eindloonregeling met een pensioenleeftijd van 61

of 62 jaar. De werkgever is niet aansprakelijk voor het aanvullen van premie-

of dekkingstekorten bij het pensioenfonds.

WOPT

ProRail had in 2008, buiten de genoemde bestuurders, geen medewerkers in dienst

met een belastbaar jaarloon dat uitgaat boven het normbedrag ad EUR 181.000

(2007: EUR 169.000). Hiermee is voldaan aan de gestelde verplichtingen in het

kader van de Wet Openbaarmaking uit Publieke middelen gefinancierde Topinko-

mens (WOPT).

97ProRail / Jaarverslag 2008

Overige arbeidsvoorwaarden

Vervoersfaciliteiten

ProRail opereert binnen het domein van het Openbaar Vervoer. Om in de

mobiliteits behoefte van haar medewerkers te voorzien stelt ProRail hen en hun

gezinsleden vervoersfaciliteiten ter beschikking (gebonden aan de fiscale spel-

regels ter zake). In een aantal gevallen is aanvullende vormen van vervoer nood-

zakelijk. Dit kan zijn om op een representatieve wijze de functie uit te oefenen

of omdat de functie om een meer flexibele vorm van mobiliteit vraagt. In een

dergelijke situatie kan een lease-auto uitkomst bieden. Omdat ProRail op de

arbeidsmarkt in Nederland opereert waar een auto van de zaak als arbeids-

voorwaarde in toenemende mate gemeengoed is, moet zij, als zij zich als aantrek-

kelijke werkgever concurrerend wil profileren op die arbeidsmarkt, haar te voeren

autobeleid hierop afstemmen. De auto wordt gezien als een aanvulling op de

geboden vervoersfaciliteiten en kent als uitgangspunt dat er verstandig gebruik

van wordt gemaakt, gerelateerd aan het product van ProRail en onze voorbeeld-

functie. Hierbij valt te denken aan de bekende A,B,C label.

Netto onkostenvergoeding

ProRail verstrekt een netto onkostenvergoeding tot EUR 60,00 per maand ten

behoeve van kleine onkosten die gemaakt worden behorende bij de functie

(representatiekosten, traktaties en dergelijke).

Pensioen

De pensioenregeling van de bedrijfstak Spoorwegen is sinds 1 januari 2006 een

collectieve beschikbare premieregeling. Hiermee wordt bedoeld een regeling die

de werkgever verplicht tot het betalen van een vaste premie. De opbouw van het

pensioen is afhankelijk van de leeftijd van de werknemer. Deelnemers geboren in

of na 1950 hebben zicht op een pensioen gebaseerd op een middelloonregeling

met een pensioenleeftijd van 65 jaar. En werknemers geboren voor 1950 hebben

zicht op een gematigde eindloonregeling met een pensioenleeftijd van 61

of 62 jaar. De werkgever is niet aansprakelijk voor het aanvullen van premie-

of dekkingstekorten bij het pensioenfonds.

WOPT

ProRail had in 2008, buiten de genoemde bestuurders, geen medewerkers in dienst

met een belastbaar jaarloon dat uitgaat boven het normbedrag ad EUR 181.000

(2007: EUR 169.000). Hiermee is voldaan aan de gestelde verplichtingen in het

kader van de Wet Openbaarmaking uit Publieke middelen gefinancierde Topinko-

mens (WOPT).

ProRail / Jaarverslag 200898

Afschrijvingskosten

2008 2007

Materiële vaste activa, gefinancierd met langlopende leningen – 94 – 93

Materiële vaste activa, gefinancierd door de Rijksoverheid c.s. – 228 – 211

Totaal op basis van historische uitgaafprijs – 322 – 304

Herwaardering van materiële vaste activa – 218 – 269

Totaal op basis van vervangingswaarde – 540 – 573

De daling van de afschrijvingskosten materiële vaste activa ad EUR 33 miljoen ten

op zichte van 2007 is veroorzaakt door een aantal factoren. De correctie van de waarde

van de bovenbouw heeft geleid tot lagere afschrijvingskosten ad EUR 55 miljoen.

Daarnaast zijn er lagere afschrijvingskosten door buiten gebruik geraakte activa

(onder meer door sloop) van ca. EUR 18 miljoen. Hier tegenover staan hogere

afschrijvingskosten door in gebruiknames van projecten in 2008 ca. EUR 15 miljoen.

Ook veroorzaken de ingebruiknames van projecten in 2007 extra afschrijvings-

kosten in 2008 ter grootte van ca. EUR 25 miljoen. In 2007 zijn grote projecten

zoals de Betuweroute en Amsterdam - Utrecht in gebruik genomen. De nadere

onderverdeling van de cijfers 2007 zijn voor vergelijkingsdoeleinden aangepast.

Overige waardeveranderingen vaste activa

2008 2007

Vaste activa, gefinancierd met langlopende leningen – 21 – 3

Vaste activa, gefinancierd door de Rijksoverheid c.s. – 64 – 35

Totaal op basis van historische uitgaafprijs – 85 – 38

Herwaardering van vaste activa – 4 – 2

Totaal op basis van vervangingswaarde – 89 – 40

Onder de Overige waardeveranderingen vaste activa zijn begrepen boekwaarde-

resultaten bij desinvesteringen en de niet-activeerbare investeringen/sloopresulta-

ten, zoals de afboekingen van onder andere project IJzeren Rijn (EUR 18 miljoen),

project Betuweroute met name voor compensatie herinrichting eco-terrein bij de

Sophiatunnel (EUR 10 miljoen), project BB21 Ontwikkeling en Beveiliging ERTMS

(EUR 6 miljoen) en project Amsterdam - Utrecht met name voor kosten van

metro-spoorwerk (EUR 4 miljoen).

Overige bedrijfslasten

2008 2007

Huisvestings- en kantoor/werkplekkosten – 43 – 40

Overige personeelskosten – 22 – 18

Externe dienstverlening – 98 – 86

Dotaties aan voorzieningen 0 – 2

Overige lasten en baten – 5 – 9

Totaal – 168 – 155

De Overige bedrijfslasten zijn met EUR 13 miljoen toegenomen ten opzichte van 2007.

De toename van huisvestings- en kantoor/werkplekkosten tesamen met overige

personeelskosten is grotendeels toe te schrijven aan de toegenomen personeels-

bezetting met 11% ten opzichte van 2007.

De stijging van de lasten van externe dienstverlening ten opzichte van 2007 is

veroorzaakt door een toename van EUR 7 miljoen aan inhuurkosten en een

toename van EUR 5 miljoen aan overige werkzaamheden door derden. In 2008

zijn veel vacatures (met name hoger ingeschaalde functies) ingevuld door tijdelijke

krachten en daarnaast is de inhuur op projecten hoger dan in 2007. De stijging van

de inhuurkosten wordt met name gedreven door de wens om ProRail krachtig

door te ontwikkelen en te professionaliseren.

De overige lasten en baten bestaan met name uit de door de NMa opgelegde

boetes ad EUR 2 miljoen, een dotatie in verband met een voorziene onderdekking

van het AK resultaat ad EUR 12 miljoen en meerwerkkosten op bovenbouwver-

nieuwingsprojecten ad EUR 6 miljoen. Ook zijn de behaalde aanbestedingsresulta-

ten op bovenbouwvernieuwingsprojecten ad EUR 14 miljoen hierin opgenomen.

In de externe dienstverlening is een bedrag ad EUR 1 miljoen begrepen voor

accountantskosten (2007: EUR 1 miljoen). Hiervan is EUR 0,7 miljoen aan onderzoek

van de jaarrekening en daarmee verbandhoudende verantwoordingen besteed

(2007: EUR 0,7 miljoen) en EUR 0,3 miljoen aan andere controle-opdrachten

(2007: EUR 0,5 miljoen). Door de accountant zijn geen adviesdiensten op fiscaal

terrein, noch andere niet-controlediensten uitgevoerd in het boekjaar.

13 Vrijval herwaarderingsreserve

2008 2007

Vrijval herwaardering materiële vaste activa 211 271

Totaal 211 271

De vrijval herwaardering materiële vaste activa betreft het verschil tussen de

afschrijvingskosten op basis van vervangingswaarde en de afschrijvingen op basis

van historische uitgaafprijs ad EUR 211 miljoen. Dit bedrag wordt onttrokken aan

de herwaarderingsreserve en bestaat met name uit vrijval herwaardering van de

categorie Dragen, Geleiden en Doorsnijden (EUR 165 miljoen). Als gevolg van de

aanpassing waardering bovenbouw is deze vrijval herwaardering verlaagd (zie

toelichting 1. Materiële vaste activa).

14 Financiële baten en lasten

2008 2007

Rentelasten – 103 – 107

Rentebaten 36 39

Totaal – 67 – 68

De behaalde rentebaten op de FENS-gelden ad EUR 40 miljoen (2007: EUR 37 miljoen )

zijn conform afspraak toegevoegd aan het fonds en maken derhalve geen deel uit

van de gepresenteerde financiële baten.

Rentelasten

De daling van de rentelasten ad EUR 4 miljoen ten opzichte van 2007 is voor-

na melijk veroorzaakt door de reguliere aflossing van negen leningen voor een

99ProRail / Jaarverslag 2008

personeelskosten is grotendeels toe te schrijven aan de toegenomen personeels-

bezetting met 11% ten opzichte van 2007.

De stijging van de lasten van externe dienstverlening ten opzichte van 2007 is

veroorzaakt door een toename van EUR 7 miljoen aan inhuurkosten en een

toename van EUR 5 miljoen aan overige werkzaamheden door derden. In 2008

zijn veel vacatures (met name hoger ingeschaalde functies) ingevuld door tijdelijke

krachten en daarnaast is de inhuur op projecten hoger dan in 2007. De stijging van

de inhuurkosten wordt met name gedreven door de wens om ProRail krachtig

door te ontwikkelen en te professionaliseren.

De overige lasten en baten bestaan met name uit de door de NMa opgelegde

boetes ad EUR 2 miljoen, een dotatie in verband met een voorziene onderdekking

van het AK resultaat ad EUR 12 miljoen en meerwerkkosten op bovenbouwver-

nieuwingsprojecten ad EUR 6 miljoen. Ook zijn de behaalde aanbestedingsresulta-

ten op bovenbouwvernieuwingsprojecten ad EUR 14 miljoen hierin opgenomen.

In de externe dienstverlening is een bedrag ad EUR 1 miljoen begrepen voor

accountantskosten (2007: EUR 1 miljoen). Hiervan is EUR 0,7 miljoen aan onderzoek

van de jaarrekening en daarmee verbandhoudende verantwoordingen besteed

(2007: EUR 0,7 miljoen) en EUR 0,3 miljoen aan andere controle-opdrachten

(2007: EUR 0,5 miljoen). Door de accountant zijn geen adviesdiensten op fiscaal

terrein, noch andere niet-controlediensten uitgevoerd in het boekjaar.

13 Vrijval herwaarderingsreserve

2008 2007

Vrijval herwaardering materiële vaste activa 211 271

Totaal 211 271

De vrijval herwaardering materiële vaste activa betreft het verschil tussen de

afschrijvingskosten op basis van vervangingswaarde en de afschrijvingen op basis

van historische uitgaafprijs ad EUR 211 miljoen. Dit bedrag wordt onttrokken aan

de herwaarderingsreserve en bestaat met name uit vrijval herwaardering van de

categorie Dragen, Geleiden en Doorsnijden (EUR 165 miljoen). Als gevolg van de

aanpassing waardering bovenbouw is deze vrijval herwaardering verlaagd (zie

toelichting 1. Materiële vaste activa).

14 Financiële baten en lasten

2008 2007

Rentelasten – 103 – 107

Rentebaten 36 39

Totaal – 67 – 68

De behaalde rentebaten op de FENS-gelden ad EUR 40 miljoen (2007: EUR 37 miljoen )

zijn conform afspraak toegevoegd aan het fonds en maken derhalve geen deel uit

van de gepresenteerde financiële baten.

Rentelasten

De daling van de rentelasten ad EUR 4 miljoen ten opzichte van 2007 is voor-

na melijk veroorzaakt door de reguliere aflossing van negen leningen voor een

ProRail / Jaarverslag 2008100

totaal van EUR 100 miljoen, allen met een rentepercentage van 4,42%.

Onder de post rentelasten is verder het jaardeel 2008 ad EUR 3 miljoen (2007:

EUR 3 miljoen) van het in 2003 betaalde disagio verantwoord, evenals de rente lasten

die aan de voorzieningen zijn toegerekend ad EUR 6 miljoen (2007: EUR 7 miljoen).

Rentebaten

De afname van de rentebaten met EUR 3 miljoen wordt grotendeels verklaard

door een daling van het gemiddelde saldo op de lopende rekeningen (van

EUR 7 miljoen in 2007 naar EUR 3 miljoen in 2008). Dit zorgde voor een daling

van de rente-inkomsten met EUR 4 miljoen. Op deposito's daarentegen is een

toename van de rente-inkomsten gerealiseerd van ruim EUR 1 miljoen, voor-

namelijk door een stijging van het gemiddelde rentepercentage (van 4,1% in 2007

naar 4,3% in 2008) en een toename van de gemiddelde looptijd (van 34,9 naar

37,2 dagen). Het gemiddeld uitgezet bedrag daalde daarentegen van

EUR 145 miljoen naar EUR 125 miljoen.

15 Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening(voor mutatie egalisatiereserve en belastingen)

2008 2007

Totaal 1 30

Het Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening ad EUR 1 miljoen betreft het verschil

tussen de verleende subsidie 2008 en de werkelijke kosten waarvoor subsidie is

verleend en wordt in zijn geheel ten gunste van de egalisatiereserve (onder de

Over lopende passiva) gebracht.

Het positieve voorcalculatorisch resultaat bedraagt EUR 23 miljoen en bestaat met

name uit door de overheid ingehouden generieke taakstelling (EUR 14 miljoen),

aanbestedingsresultaten (EUR 18 miljoen) en indexering (EUR –11 miljoen). Hierop

hebben zich een aantal resultaatontwikkelingen voorgedaan. Meevallers zijn

veroorzaakt door hogere rentebaten (EUR 34 miljoen) en gunstige indexering op

procescontracten (EUR 5 miljoen). Tegenvallers zijn met name het gevolg van een

extra dotatie door de onderdekking op het AK-resultaat (EUR 12 miljoen), het niet

activeren van de overheadcomponent in de interne tarieven (EUR 7 miljoen), een

lagere gebruiksvergoeding als gevolg van een latere ingangsdatum van de nieuwe

tarieven 2008 en inkomstenderving op de ingroeiregeling van het goederenver-

voer (EUR 15 miljoen), correctie vrijval herwaardering 2007 (EUR 11 miljoen),

meerwerk op bovenbouwvernieuwingsprojecten (EUR 6 miljoen), extra overdrachts-/

mobilisatiekosten in verband met het gunnen van een nieuw prestatiecontract aan

een nieuwe procesaannemer (EUR 5 miljoen) en ongerealiseerde aanbestedings-

resultaten (EUR 3 miljoen).

16 Mutatie egalisatiereserve

2008 2007

Totaal – 1 – 30

De Mutatie egalisatiereserve betreft de toevoeging van het resultaat uit gewone

bedrijfsuitoefening aan de exploitatiebijdragen als onderdeel van de Overlopende

passiva (zie hiervoor ook toelichting 9).

Niet in de balans opgenomen verplichtingen

Concessie

ProRail B.V. heeft een concessie voor het beheer van de hoofdspoorweginfrastruc-

tuur. Het beheer omvat de zorg voor de kwaliteit, betrouwbaarheid en beschik-

baarheid van de infrastructuur, de eerlijke, niet-discriminerende verdeling van de

capaciteit daarvan en het leiden van het verkeer daarover. Verder valt hier ook

onder het voorbereiden en het uitvoeren van uitbreiding van de hoofdspoorweg-

infrastructuur.

De concessie is in werking getreden op 1 januari 2005 en vervalt met ingang van

1 januari 2015. In 2008 heeft een eerste evaluatie van deze concessie plaatsgevon-

den. Eens per vier jaar wordt een internationale benchmark uitgevoerd, de tweede

heeft in 2008 plaatsgevonden.

Investeringsverplichtingen

De aangegane financiële verplichtingen inzake investeringen en onderhanden werk

bedroegen per 31 december 2008 circa EUR 0,7 miljard (2007: EUR 0,7 miljard).

De verplichtingen met betrekking tot de Betuweroute zijn afgenomen. Deze

afname wordt gecompenseerd met een toename uit hoofde van voortgang

van de werkzaamheden van het project Hanzelijn.

Outputprocescontracten

In 1999 is een begin gemaakt met het contracteren van spooraannemers via

zogeheten outputprocescontracten. Hiervan waren 29 van de 38 contracten

afgesloten in het format OPC+ 2004, deze hadden een looptijd van 5 jaar.

De overige negen kennen een alternatief format van werkpakketdefinitie.

De verplichtingen in 2009 van de nog lopende meerjaren overeenkomsten hebben

een omvang van circa EUR 30 miljoen, deze contracten lopen allemaal in 2009 af.

In 2007 is voor twee gebundelde contractgebieden een Europese aanbesteding

gestart , waarvan begin 2008 het contract aan Asset Rail is gegund. De verplichtin-

gen voor de komende 5 jaar zijn daarvoor EUR 50 miljoen. In 2008 is de tweede

aanbesteding gestart waaruit een verplichting voortvloeit van EUR 35 miljoen.

In de periode tot 2012 zullen alle contracten op deze manier worden aanbesteed.

De aflopende meerjarenovereenkomsten (of reeds afgelopen meerjarenovereen-

komsten) worden tot het moment van de Europese aanbesteding steeds met

1 jaar verlengd.

De totale waarde van de outputprocescontracten bedraagt circa EUR 0,2 miljard

(2007: 0,2 miljard).

Milieuvergunningen

In het kader van de milieuwetgeving dient ProRail voor haar emplacementen

vergunningen te verkrijgen. In deze milieuvergunningen is de toegestane milieu-

ruimte geregeld, ofwel hoeveel geluid er mag worden gemaakt en welk risico

vanwege het rangeren met gevaarlijke stoffen toelaatbaar is. De verplichtingen

die hieruit voortvloeien, zijn voor de meest urgente emplacementen met (geluids-)

bronbestrijdende maatregelen momenteel in uitvoering. Voor de overige emplace-

menten is er een uitvoeringsprogramma geluid op emplacementen (UPGE), dat tot

101ProRail / Jaarverslag 2008

Niet in de balans opgenomen verplichtingen

Concessie

ProRail B.V. heeft een concessie voor het beheer van de hoofdspoorweginfrastruc-

tuur. Het beheer omvat de zorg voor de kwaliteit, betrouwbaarheid en beschik-

baarheid van de infrastructuur, de eerlijke, niet-discriminerende verdeling van de

capaciteit daarvan en het leiden van het verkeer daarover. Verder valt hier ook

onder het voorbereiden en het uitvoeren van uitbreiding van de hoofdspoorweg-

infrastructuur.

De concessie is in werking getreden op 1 januari 2005 en vervalt met ingang van

1 januari 2015. In 2008 heeft een eerste evaluatie van deze concessie plaatsgevon-

den. Eens per vier jaar wordt een internationale benchmark uitgevoerd, de tweede

heeft in 2008 plaatsgevonden.

Investeringsverplichtingen

De aangegane financiële verplichtingen inzake investeringen en onderhanden werk

bedroegen per 31 december 2008 circa EUR 0,7 miljard (2007: EUR 0,7 miljard).

De verplichtingen met betrekking tot de Betuweroute zijn afgenomen. Deze

afname wordt gecompenseerd met een toename uit hoofde van voortgang

van de werkzaamheden van het project Hanzelijn.

Outputprocescontracten

In 1999 is een begin gemaakt met het contracteren van spooraannemers via

zogeheten outputprocescontracten. Hiervan waren 29 van de 38 contracten

afgesloten in het format OPC+ 2004, deze hadden een looptijd van 5 jaar.

De overige negen kennen een alternatief format van werkpakketdefinitie.

De verplichtingen in 2009 van de nog lopende meerjaren overeenkomsten hebben

een omvang van circa EUR 30 miljoen, deze contracten lopen allemaal in 2009 af.

In 2007 is voor twee gebundelde contractgebieden een Europese aanbesteding

gestart , waarvan begin 2008 het contract aan Asset Rail is gegund. De verplichtin-

gen voor de komende 5 jaar zijn daarvoor EUR 50 miljoen. In 2008 is de tweede

aanbesteding gestart waaruit een verplichting voortvloeit van EUR 35 miljoen.

In de periode tot 2012 zullen alle contracten op deze manier worden aanbesteed.

De aflopende meerjarenovereenkomsten (of reeds afgelopen meerjarenovereen-

komsten) worden tot het moment van de Europese aanbesteding steeds met

1 jaar verlengd.

De totale waarde van de outputprocescontracten bedraagt circa EUR 0,2 miljard

(2007: 0,2 miljard).

Milieuvergunningen

In het kader van de milieuwetgeving dient ProRail voor haar emplacementen

vergunningen te verkrijgen. In deze milieuvergunningen is de toegestane milieu-

ruimte geregeld, ofwel hoeveel geluid er mag worden gemaakt en welk risico

vanwege het rangeren met gevaarlijke stoffen toelaatbaar is. De verplichtingen

die hieruit voortvloeien, zijn voor de meest urgente emplacementen met (geluids-)

bronbestrijdende maatregelen momenteel in uitvoering. Voor de overige emplace-

menten is er een uitvoeringsprogramma geluid op emplacementen (UPGE), dat tot

ProRail / Jaarverslag 2008102

2010 doorloopt. Hierbij wordt er vanuit gegaan dat zogenaamde piek geluiden niet

meer volledig gesaneerd hoeven te worden. Het ministerie van Volkshuisvesting,

Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer heeft het bevoegd gezag via de Handrei-

king Industrielawaai hiertoe geadviseerd. In 2007 zijn de ‘urgente emplacementen’

gesaneerd. In de programmering van 2008 is aangesloten bij de reguliere proces-

gang binnen ProRail. Na afronding van het programma UPGE voldoen alle

emplacementen aan de geluidsnormen uit de Handreiking Industrie lawaai,

of aan de eisen uit de milieuvergunning indien deze hogere waarden dan de

Handreiking toelaat. Het ministerie van Verkeer en Waterstaat heeft tot 2010

in totaal EUR 112 miljoen beschikbaar gesteld om de bestaande geluids-

problematiek op emplacementen op te lossen. Voor een aanpak om aan

ongewijzigde normen te voldoen zou EUR 2 à 3 miljard noodzakelijk zijn.

Pensioenverplichtingen

Richtlijn 271 Personeelsbeloningen van de Raad voor de Jaarverslaggeving is

herzien en in 2005 van kracht geworden. Deze richtlijn regelt onder meer de

wijze waarop pensioenregelingen in de jaarrekening moeten worden verwerkt.

Op 31 december 2005 is een nieuwe pensioenregeling voor de bedrijfstak Spoor-

wegen, ondergebracht bij het Spoorwegpensioenfonds, ingegaan. Deze regeling

is voor de financiële verantwoording als een toegezegde bijdrageregeling

gekwalificeerd. Kenmerk van deze pensioenregeling is dat de onderneming in

het kader van deze regeling zich heeft verplicht tot het betalen van een vooraf

vastgestelde jaarlijkse premie. De premie die met het Spoorwegpensioenfonds

is overeenge komen, is een jaarlijks stijgend percentage van de loonsom. Het

percentage is in 2008 gestegen naar 2,5%. Het percentage zal jaarlijks toenemen

tot het kostprijsdekkende niveau van 20%. De onderneming heeft na betaling van

de overeengekomen premie geen verplichting tot het betalen van aanvullende

bedragen in geval sprake zou zijn van een tekort bij het pensioenfonds. De

actuariële risico’s en de beleggingsrisico’s liggen bij het pensioenfonds en zijn

deelnemers.

Van de pensioenpremie die aan het Spoorwegpensioenfonds wordt afgedragen

komt 2/3 deel voor rekening van de onderneming en 1/3 deel voor rekening van

de medewerkers.

Meerjarige dienstverleningscontracten

ProRail heeft overeenkomsten afgesloten voor levering van diensten op het gebied

van huisvesting, IT-beheer, ARBO, personeel- en salarisadministratie. Hieruit vloeit

een verplichting voort van circa EUR 0,1 miljard (2007: EUR 0,1 miljard). De looptijd

varieert van 1 tot 5 jaar.

Buiten afschrijving geraakte activa

De post Materiële vaste activa bevat een groot aantal objecten die het einde van

hun economische levensduur zijn gepasseerd en daarmee buiten afschrijving zijn

geraakt. Het gaat met name om objecten die een lange levensduur kennen, zoals

perrons en perronkappen, beveiliging van overwegen, baanvakken en emplace-

menten en (de onderbouw van) spoorbruggen inclusief grondwerende construc-

ties. De technische staat hiervan laat evenwel toe dat zonder veiligheidsrisico’s

deze objecten niet op korte termijn vervangen hoeven te worden. Dit betekent

wel dat het bedrijfseconomisch optimum voor vervanging is verstreken dat

leidt tot onnodig oplopende onderhoudskosten en mogelijk meer verstoringen.

De vervangings verplichting van genoemde objecten is op enkele miljarden

ingeschat. Het ministerie van Verkeer en Waterstaat heeft het belang van een

gedegen vervangingsbeleid onderschreven en heeft hiervoor de benodigde

middelen gereserveerd naar aanleiding van de Nota Mobiliteit. Eind 2005 is deze

Nota Mobiliteit in de Tweede Kamer behandeld en geaccordeerd. Deze gelden

ad EUR 13,4 miljard komen beschikbaar in de periode 2011–2020. Tot die tijd

worden de gelden uit het Herstelplan Spoor als overbrugging gebruikt.

Garantie Relined B.V.

ProRail heeft zich, als eigenaar van een glasvezelnetwerk, garant gesteld om de

rechten en plichten van Relined B.V. over te zullen nemen, indien Relined B.V. niet

langer de huurovereenkomst van glasvezelkabels met SURFnet B.V. kan nakomen.

SURFnet B.V. is verantwoordelijk voor het GigaPort-project, een Nederlands

initiatief gericht op de ontwikkeling van elektronische communicatie in termen

van netwerkstructuur. Hierbij wordt gebruik gemaakt van ‘Dark Fiber’ glasvezel-

kabels, die tot 1 januari 2021 worden gehuurd van Relined B.V.

Samenwerkingsprotocol RWS

In 2001 is een samenwerkingsprotocol tot stand gekomen tussen Rijkswaterstaat

en het voormalige Railinfrabeheer B.V. Het protocol geeft aan hoe partijen met

elkaar omgaan op het gebied van beheer en onderhoud (inclusief vervanging),

indien er sprake is van aanraking van elkaars infrastructuur. De totale vervangings-

waarde van de betreffende 89 kunstwerken wordt geraamd op EUR 1,4 miljard.

Afspraken hoe om te gaan met daadwerkelijke vervangingen (structureel vanaf

2015) worden meegenomen in het overleg tussen het ministerie van Verkeer en

Waterstaat en ProRail B.V. over hoe de financiering van deze vervangingsinveste-

ringen geregeld dient te worden. Voor noodzakelijke vervangingen, voordat dit

overleg is afgerond, wordt gezocht naar ad hoc-oplossingen. Uitgangspunt hierbij

is dat de overnemende partij (beheerder) hiervan geen financieel nadeel mag

ondervinden.

Claims

ProRail B.V. is van tijd tot tijd betrokken in rechtsgeschillen door ingediende, doch

betwiste claims. Mede gebaseerd op juridisch advies, is de Raad van Bestuur van

mening dat de uitkomst van lopende zaken geen invloed van materiële betekenis

zal hebben op de financiële positie van ProRail B.V.

Utrecht, 16 april 2009

Namens de directie van ProRail B.V.

drs. B.J. Klerk, president-directeur

103ProRail / Jaarverslag 2008

deze objecten niet op korte termijn vervangen hoeven te worden. Dit betekent

wel dat het bedrijfseconomisch optimum voor vervanging is verstreken dat

leidt tot onnodig oplopende onderhoudskosten en mogelijk meer verstoringen.

De vervangings verplichting van genoemde objecten is op enkele miljarden

ingeschat. Het ministerie van Verkeer en Waterstaat heeft het belang van een

gedegen vervangingsbeleid onderschreven en heeft hiervoor de benodigde

middelen gereserveerd naar aanleiding van de Nota Mobiliteit. Eind 2005 is deze

Nota Mobiliteit in de Tweede Kamer behandeld en geaccordeerd. Deze gelden

ad EUR 13,4 miljard komen beschikbaar in de periode 2011–2020. Tot die tijd

worden de gelden uit het Herstelplan Spoor als overbrugging gebruikt.

Garantie Relined B.V.

ProRail heeft zich, als eigenaar van een glasvezelnetwerk, garant gesteld om de

rechten en plichten van Relined B.V. over te zullen nemen, indien Relined B.V. niet

langer de huurovereenkomst van glasvezelkabels met SURFnet B.V. kan nakomen.

SURFnet B.V. is verantwoordelijk voor het GigaPort-project, een Nederlands

initiatief gericht op de ontwikkeling van elektronische communicatie in termen

van netwerkstructuur. Hierbij wordt gebruik gemaakt van ‘Dark Fiber’ glasvezel-

kabels, die tot 1 januari 2021 worden gehuurd van Relined B.V.

Samenwerkingsprotocol RWS

In 2001 is een samenwerkingsprotocol tot stand gekomen tussen Rijkswaterstaat

en het voormalige Railinfrabeheer B.V. Het protocol geeft aan hoe partijen met

elkaar omgaan op het gebied van beheer en onderhoud (inclusief vervanging),

indien er sprake is van aanraking van elkaars infrastructuur. De totale vervangings-

waarde van de betreffende 89 kunstwerken wordt geraamd op EUR 1,4 miljard.

Afspraken hoe om te gaan met daadwerkelijke vervangingen (structureel vanaf

2015) worden meegenomen in het overleg tussen het ministerie van Verkeer en

Waterstaat en ProRail B.V. over hoe de financiering van deze vervangingsinveste-

ringen geregeld dient te worden. Voor noodzakelijke vervangingen, voordat dit

overleg is afgerond, wordt gezocht naar ad hoc-oplossingen. Uitgangspunt hierbij

is dat de overnemende partij (beheerder) hiervan geen financieel nadeel mag

ondervinden.

Claims

ProRail B.V. is van tijd tot tijd betrokken in rechtsgeschillen door ingediende, doch

betwiste claims. Mede gebaseerd op juridisch advies, is de Raad van Bestuur van

mening dat de uitkomst van lopende zaken geen invloed van materiële betekenis

zal hebben op de financiële positie van ProRail B.V.

Utrecht, 16 april 2009

Namens de directie van ProRail B.V.

drs. B.J. Klerk, president-directeur

104104

105

Comfortabel gevoel aan 'Tafel van verdeling'

Het moment van Eric Thieme in 200824 april 2008, 09.45 uur

Elk jaar een nieuwe dienstregeling, elk jaar een grotere

uitdaging. Meer klanten, meer aanvragen, meer behoefte

aan een transparant verdeelproces. Eric Thieme, cluster-

manager Verdeling Verkeer, wist dat het anders moest. In

het managementteam van Capaciteitsverdeling werd het

idee voor de ‘Tafel van Verdeling’ geboren.

“ Herman Wijffels had tijdens de kabinetsformatie ‘de Tafel

van Wijffels’. De gedachte is simpel: afspraken bestaan al-

leen als ze aan déze tafel, met déze gemandateerden zijn

gemaakt. Geen bilateraaltjes, geen deals buiten het over-

leg om. Zo wilden wij het ook voor de dienstregeling van

2009. In maart legden we het idee voor aan alle partijen.

En op 24 april hadden we onze eerste ‘Tafel van Verde-

ling’. Ik had meteen een comfortabel gevoel, besefte: dit

gaat 'm worden, dit werkt. En zo is het gegaan, iedereen

is tevreden. Niet altijd met de uiteindelijke capaciteitsver-

deling. Wel met de transparante manier waarop deze tot

stand kwam.”

105

ProRail / Jaarverslag 2008106

Overige gegevens

ProRail / Jaarverslag 2008108

De resultaatverdeling vindt plaats overeenkomstig artikel

21 van de statuten van ProRail B.V. De tekst hiervan luidt:

1 Uitkering van winst ingevolge het in dit artikel bepaalde

geschiedt na vaststelling van de jaarrekening waaruit

blijkt dat zij geoorloofd is.

2 De winst staat ter vrije beschikking van de algemene ver-

gadering.

3 De vennootschap kan aan de aandeelhouders en andere

gerechtigden tot de voor uitkering vatbare winst slechts

uitkeringen doen voor zover haar eigen vermogen gro-

ter is dan het bedrag van het geplaatste kapitaal ver-

meerderd met de reserves die krachtens de wet moeten

worden aangehouden.

4 Ten laste van de door de wet voorgeschreven reserves

mag een tekort slechts worden gedelgd voor zover de

wet dat toestaat.

5 Bij de berekening van de verdeling van een voor uitke-

ring op aandelen bestemd bedrag tellen de aandelen

die de vennootschap houdt in haar eigen kapitaal niet

mee.

Ingevolge artikel 21.2 staat het resultaat na belastingen ter

vrije beschikking van de Algemene Vergadering van Aan-

deelhouders. Over 2008 bedroeg het resultaat na belastin-

gen EUR 0 miljoen (2007: EUR 0 miljoen).

Resultaatbestemming

109ProRail / Jaarverslag 2008

AccountantsverklaringAan: de Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen van ProRail B.V.

Verklaring betreffende de jaarrekening

Wij hebben de in dit verslag opgenomen jaarrekening 2008

van ProRail B.V. te Utrecht bestaande uit de balans per 31

december 2008 en de exploitatierekening over 2008 met de

toelichting gecontroleerd.

Verantwoordelijkheid van het bestuur

Het bestuur van de vennootschap is verantwoordelijk voor

het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het

resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het

opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming

met Titel 9 Boek 2 BW. Deze verantwoordelijkheid omvat

onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden

van een intern beheersingssysteem relevant voor het op-

maken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van

vermogen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkingen

van materieel belang als gevolg van fraude of fouten be-

vat, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondsla-

gen voor financiële verslaggeving en het maken van schat-

tingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn.

Verantwoordelijkheid van de accountant

Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel

over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij heb-

ben onze controle verricht in overeenstemming met Neder-

lands recht. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te vol-

doen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij

gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voe-

ren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen

dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang

bevat.

Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter

verkrijging van controle-informatie over de bedragen en

de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te

voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele

oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen

zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materi-

eel belang als gevolg van fraude of fouten. In die beoorde-

ling neemt de accountant in aanmerking het voor het op-

maken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van

vermogen en resultaat relevante interne beheersingssys-

teem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken

van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven om-

standigheden adequaat zijn maar die niet tot doel hebben

een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne

beheersingssysteem van de vennootschap. Tevens omvat

een controle onder meer een evaluatie van de aanvaard-

baarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële

verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die

het bestuur van de vennootschap heeft gemaakt, alsmede

een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening.

Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-

informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oor-

deel.

Oordeel

Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld

van de grootte en de samenstelling van het vermogen van

ProRail B.V. per 31 december 2008 en van het resultaat over

2008 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.

Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften

Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge artikel

2:393 lid 5 onder f BW melden wij dat het jaarverslag, voor

zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de

jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.

Utrecht, 16 april 2009

Ernst & Young Accountants LLP

w.g. A. de Bie RA

110110

111

Schatgraven in informatieparadijs

Het moment van Jeannette van der Kruk in 200818 december 2008, 9 uur ’s ochtends

De informatie die ProRail in huis heeft; over wielkwalitei-

ten, doorlooptijden van reparaties, de bodemgesteldheid

rond het spoor... Die informatie is goud waard. Jeannette

van der Kruk gaat dat, als projectmanager ‘nieuwe infor-

matiediensten voor klanten’, aantonen.

“ We kijken echt vanuit de klant naar onze informatie. Wel-

ke problemen hebben klanten, die wij met onze informa-

tie kunnen oplossen? Zo bieden we klanten iets extra‘s,

toegevoegde waarde. Dat past in ProRails streven naar

meer klantgerichtheid. Om het project te laten slagen, is

ProRailbrede betrokkenheid nodig. Want informatie die

voor de klant logisch bij elkaar hoort, zit hier soms ver-

spreid over tien plekken! Het is dan schatgraven door de

organisatie heen. 18 december was een mooie dag. Mijn

team was compleet. Alle teamleden hadden hun commit-

ment toegezegd: ‘je kunt op me rekenen’. Die toezegging

is ongelooflijk belangrijk. Daar kan ik nu steeds op terug-

grijpen.”

111

Vermelding fotografie

Fotografie Momenten

Ivar Pel, Utrecht

Overige fotografie

Maarten Kleingeld 46, 49, 63

Marijn Kluijfhout 38 (rechts)

Ruud Ploeg 18

Quick Scan! Communicatie 40 (links)

Menno Sabel 33

Wim Salis 39

Gerrit Serne 19

Kees Tabak 61, 62

Ronald Tilleman Cover (midden), 20, 22, 24, 29, 32, 34, 43, 60

Ben Vulkers 38 (links)

Colofon

Publicatie ProRail BV, juli 2009

Tekst ProRail & Nawwara, Amsterdam (Peter Bloemen

en Marjan Derksen)

Ontwerp Boomars, Amsterdam (Frederike Boomars)

Met dank aan

Edwin Lucas, Corine Boon, Frans van Dommelen, Rob

Merrienboer, Wim Roelofs, Cees de Vries, Gert van den

Heuvel, Marja van Minnen, Hans Kanaar, Lidwien Prinssen-

de Pater, Henk Wind, Pierre Eerkens, Bas Leers, Jos Steinen,

Ger Vroemen, Nicole Vroomans, Marc Unger, Eric Thieme,

Jeanette van der Kruk, Evert Hetebrij, Leonie Michies,

Marina Hart Nibbrig en Simone Cijntje.

Jaarv

ersla

g P

roR

ail 2

008 n

on

-stop

in b

eweg

ing

Bezoekadres

Moreelsepark 3

3511 EP Utrecht

Postadres

Postbus 2038

3500 GA Utrecht

www.prorail.nl

> Een jaar vol beweging> 15 opmerkelijke momenten> Aanpakken heeft resultaat

non-stopin beweging

Jaarverslag 2008

PR_JV08_cover.indd 1 25-06-09 (26) 11:59