Jaarstukken 2018 - Leeuwarden · 2019-07-08 · 5 Leeswijzer Opbouw gewijzigd Na herindeling met de...

Jaarstukken 2018Mei 2019

2

Inhoudsopgave Jaarstukken

Samenstelling van het bestuur .................................................................... 4 Leeswijzer ............................................................................................. 5

1. Inleiding ..................................................................................... 7

2. Beleidsverantwoording ................................................................. 11 2.1 Thema's .......................................................................................... 11

2.1.1 Culturele Hoofdstad 2018 ........................................................... 11 2.1.2 Transformatie sociaal domein ...................................................... 13 2.1.3 Werkgelegenheidsaanpak ............................................................ 16

2.2 Programma's .................................................................................... 18 2.2.1 Domein Sociaal ........................................................................ 18

Programma Sociale basis............................................................ 20 Programma Jeugdzorg en maatschappelijke ondersteuning ................. 28 Programma Werk en inkomen ...................................................... 34

2.2.2 Domein Fysiek ......................................................................... 40 Programma Economie en toerisme ................................................ 42 Programma Wonen en milieu ...................................................... 48 Programma Infrastructuur en mobiliteit ........................................ 61 Programma Ruimtelijke ordening ................................................. 64 Programma Beheer leefomgeving ................................................. 69

2.2.3 Domein Veiligheid..................................................................... 73 Programma Veiligheid ............................................................... 75

2.2.4 Domein Bestuur en middelen ....................................................... 85 Programma Bestuur .................................................................. 86 Programma Algemene baten en lasten ........................................... 90

2.2.5 Domein Overige lasten en baten ................................................... 96 Algemene dekkingsmiddelen ....................................................... 96 Overhead .............................................................................. 98 Onvoorziene uitgaven .............................................................. 100 Vennootschapsbelasting............................................................ 101

2.3 Paragrafen ..................................................................................... 102 2.3.1 Lokale heffingen ..................................................................... 102 2.3.2 Weerstandsvermogen en risicobeheersing ....................................... 105 2.3.3 Onderhoud kapitaalgoederen ...................................................... 112 2.3.4 Financiering ........................................................................... 118 2.3.5 Bedrijfsvoering/Dienstverlening .................................................. 122 2.3.6 Verbonden partijen en andere samenwerkingsverbanden .................... 128 2.3.7 Grondbeleid ........................................................................... 144 2.3.8 Investeringsprogramma 2018 ...................................................... 147

3. Financiële rekening en balans ....................................................... 149 Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling ....................................... 149 3.1 Financieel resultaat ......................................................................... 156

3.1.1 Financieel resultaat 2018 op hoofdlijnen ........................................ 156 3.1.2 Toelichting op de voor- en nadelen .............................................. 158 3.1.3 Toelichting verschillen tussen rekening en Turap .............................. 161 3.1.4 Overhevelingsreserves .............................................................. 163 3.1.5 Financiële overzichten .............................................................. 170 3.1.6 Begrotingsrechtmatigheid .......................................................... 172 3.1.7 Informatie in het kader van de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) ........................ 179 3.1.8 Overzicht incidentele lasten en baten ........................................... 181

3.2 Balans ........................................................................................... 186 3.2.1 Balans per 31-12-2018............................................................... 186 3.2.2 Toelichting op de balans ............................................................ 201

3

Bijlagen ...................................................................................... 231 Bijlage A. Overzicht restantkredieten ....................................................... 232 Bijlage B. Verloop reserves en voorzieningen .............................................. 235 Bijlage C. Overzicht gewaarborgde geldleningen en garanties ......................... 239 Bijlage D. Overzicht subsidies aan instellingen ............................................ 245 Bijlage E. Verantwoordingsinformatie Specifieke Uitkeringen (SiSa) ................. 257 Bijlage F. Berekening financiële kengetallen ............................................... 269 Bijlage G. Overzicht taakvelden ............................................................... 271

Eerste corrigendum jaarstukken Leeuwarden 2018 ...................................... 281 Tweede corrigendum jaarstukken Leeuwarden 2018 .................................... 313

Versie: door de accountant goedgekeurd.

4

Samenstelling van het bestuur

Vanaf links: de heren van Gelder, Douwstra, Crone, Feitsma, mevrouw Tjeerdema, de heren de Haan en Hoek.

Burgemeester Ferd Crone

Verantwoordelijk voor:

Veiligheid, openbare orde en handhaving

Horecabeleid

Europese/internationale zaken

Groot stedenbeleid

Public affairs

Wethouder Friso Douwstra (CDA)

Portefeuilles:

Economische zaken, acquisitie en werkgelegenheid

Campussen, beroeps- en hoger onderwijs

Economische samenwerking met regiogemeenten

Werk en Participatiewet

Infrastructuur en mobiliteit

Wethouder Hilde Tjeerdema (D66)

Portefeuilles:

Jeugdbeleid en Jeugdwet

Primair en voortgezet onderwijs

Sport

Publieke dienstverlening

Informatisering & automatisering

Wethouder Sjoerd Feitsma (PvdA)

Portefeuilles:

Financiën en coördinatie sociaal domein

Personele zaken

Cultuur, Legacy LF2018, evenementen, stads- en

regiomarketing

Historisch centrum Leeuwarden

Inkomen, armoedebeleid en schuldhulpverlening

Gemeentesecretaris Reindert Hoek

Verantwoordelijk voor: de gemeentelijke organisatie

Wethouder Hein de Haan (PvdA)

Portefeuilles:

Ruimtelijke ordening en gebiedsontwikkeling

Volkshuisvesting

Stads-, woon- en milieutoezicht

Vastgoed

Grondbeleid

Wethouder Herwil van Gelder (PAL/GroenLinks)

Portefeuilles:

Duurzaamheid, volksgezondheid, milieu en Omgevingswet

Natuur, landbouw, recreatie en toerisme

Wet maatschappelijke ondersteuning, zorg en opvang

Beheer openbare ruimte en onderhoud kapitaalgoederen

Wijken- en dorpenbeleid

5

Leeswijzer

Opbouw gewijzigd

Na herindeling met de gemeente Leeuwarderadeel en een deel van Littenseradiel, zijn in januari

2018 een nieuw college en een nieuwe gemeenteraad aangetreden. Het nieuwe collegeprogramma

'De kracht van samen 2018-2022' heeft geleid tot enkele wijzigingen in de indeling van de

jaarstukken 2018 ten opzichte van de begroting 2018. De belangrijkste wijzigingen zijn:

indeling Sociaal Domein wijzigt in: 1. Sociale basis 2. Jeugdzorg en maatschappelijke

ondersteuning en 3. Werk en inkomen;

alle baten en lasten van Stadstoezicht (niet zijnde overhead) zijn gebundeld binnen het

domein Veiligheid;

de baten en lasten van Publieke dienstverlening die zien op activiteiten van het Fysiek

Domein zijn gebundeld binnen het domein Bestuur en middelen;

Hoofdstructuur jaarstukken

De opbouw van de jaarstukken wordt in belangrijke mate voorgeschreven in het Besluit begroting en

verantwoording provincies en gemeenten (BBV) en is als volgt:

Figuur 1 Hoofdstructuur jaarstukken

Toelichting op de structuur

In hoofdstuk 2 staat de beleidsverantwoording, ook wel jaarverslag genoemd. De focus is gericht op

het bereiken van de in het collegeprogramma 2018-2022 gestelde doelen en of er

beleidsinhoudelijke of financiële afwijkingen ten opzichte van de begroting 2018 zijn. Uitgangspunt

is dat de uitvoering voor ongeveer 95% uit reguliere activiteiten bestaat. Dat zijn going concern

taken (vermeld in de financiële overzichten met beleidsproducten aan het eind van ieder

programma) waar minder politieke sturing op nodig is, zolang er geen essentiële afwijkingen zijn.

Het JAARVERSLAG bevat:

1. Drie grote (financiële) opgaven in deze raadsperiode vervat in de thema’s: Culturele

Hoofdstad 2018, Transformatie sociaal domein en de Werkgelegenheidsaanpak.

2. Vier domeinen, die zijn afgeleid van het collegeprogramma 2014-2018: Sociaal, Fysiek,

Veilig en Bestuur en middelen. Ieder domein bevat:

Een puntsgewijze samenvatting met eindconclusie.

6

Een tekstuele toelichting op wat we hebben gedaan om de gestelde doelen te bereiken.

Toegelicht wordt of doelstellingen zijn gerealiseerd, of dat het beter kan. Onderbouwd

met activiteiten, cijfers en statistieken.

Het overzicht van baten en lasten op het niveau van beleidsproducten. Het resultaat op

een programma wordt toegelicht als t.o.v. de begroting sprake is van: · een afwijking op een beleidsproduct (onderwerp) > € 100.000;

· afwijkingen die politiek van belang zijn;

· structurele ontwikkelingen welke nog niet eerder vermeld zijn.

3. In afzonderlijke paragrafen staat de beleidsverantwoording met betrekking tot de lokale

heffingen en een aantal beheersmatige aspecten. Iedere paragraaf is een dwarsdoorsnede

van de voorgaande domeinen op het gebied van:

lokale heffingen;

weerstandsvermogen en risicobeheersing;

onderhoud kapitaalgoederen;

financiering;

bedrijfsvoering en dienstverlening;

verbonden partijen en andere samenwerkingsverbanden;

grondbeleid;

meerjaren investeringen.

Aan het eind van ieder domein zijn op basis van verplichte BBV-indicatoren verschillende

maatschappelijke effecten van het beleid opgenomen. Voor de vergelijking hiervan met andere

gemeenten wordt u verwezen naar: www.waarstaatjegemeente.nl. Voor zover niet specifiek

vermeld, hebben statistische gegevens in het jaarverslag als bron: eigen registratie gemeente

Leeuwarden.

De financiële rekening (JAARREKENING) vindt u in hoofdstuk 3 en verder. Het financieel resultaat en

de toelichting daarop staat na een beschrijving van de waarderingsgrondslagen in paragraaf 3.1. De

balans is toegelicht in paragraaf 3.2.

http://www.waarstaatjegemeente.nl/

7

1. INLEIDING

Waar staan we

Culturele Hoofdstad Leeuwarden-Fryslân 2018 heeft veel opgeleverd. De uitstraling van

Leeuwarden is versterkt, de werkgelegenheid gegroeid en de betrokkenheid van burgers

toegenomen. Die lijn willen we voortzetten. Er ligt namelijk nog steeds een grote sociale

opgave.

2018 mag met recht een bruisend jaar worden genoemd. Met de inzet van velen werd LF2018 een

groot succes. De terrassen zaten vol. Evenementen en musea trokken meer bezoekers dan

verwacht. De kwaliteit van het cultuuraanbod was hoog. Diverse prijzen werden in de wacht

gesleept. Zo won de Elfwegentocht de Galjaardprijs voor het beste communicatieproject in het

publieke domein. En de Reuzen van Royal de Luxe wonnen de nationale evenementenprijs in de

categorie Beste Publieksevenement. Stad en regio zijn er qua wonen en werken aanzienlijk

aantrekkelijker op geworden.

LF2018 zorgde ook voor nieuwe werkgelegenheid. In Leeuwarden groeide het aantal vestigingen en

banen het afgelopen jaar flink. De werkeloosheidsaanpak wierp zijn vruchten af. Er werden meer

mensen naar werk of terug naar school begeleid. Het aantal bijstandsgerechtigden in Leeuwarden

daalde. En er werd meer werk gecreëerd voor mensen met een arbeidsbelemmering. Desondanks

blijft in een aantal wijken in Leeuwarden de statusscore gebaseerd op opleiding, inkomen en positie

op de arbeidsmarkt zeer laag. In die wijken is helaas ook de armoedeproblematiek onverminderd

groot. Extra inzet op preventie en vroegsignalering blijft noodzakelijk.

In 2018 brak een nieuwe bestuursperiode aan. Het nieuwe bestuur zag zich meteen gesteld voor een

aantal complexe opgaven. De meest in het oog springende was en is nog steeds het tot nul

terugbrengen van de tekorten op de uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning en

Jeugdzorg. Reflectie en koersaanpassing binnen het sociaal domein waren noodzakelijk. Dat laat

onverlet dat mensen met een hulpvraag in 2018 de sociale wijken dorpenteams steeds beter

wisten te vinden en de geboden ondersteuning veelal als effectief ervoeren.

Gedurende het jaar vergden ook dossiers over de ontwikkeling van de Blokhuispoort en bestemming

van het WTC-gebied veel discussie en creatief oplossingsvermogen. Met inzet van alle betrokken

partijen konden zaken op het goede spoor worden gezet. In de loop van het jaar werd ook gewerkt

aan de nieuwe ambities die het bestuur in haar collegeprogramma ‘De kracht van samen’ bekend

maakte. Zo is voor een duurzame en toekomstbestendige leefomgeving structureel geld

uitgetrokken. Daarmee is bijvoorbeeld de integrale aanpak van de energietransitie, circulaire

economie en klimaatadaptatie voorbereid. Zichtbare resultaten van de duurzaamheidsaanpak zijn

de stijgende hoeveelheid zonne-energie en verduurzaamde woningen.

Leeuwarden en Fryslân hebben in 2018 laten zien dat overheid, organisaties, bedrijven én bewoners

samen grote projecten en gebeurtenissen tot stand kunnen brengen. Mensen raken steeds meer

maatschappelijk betrokken. We zien het ook bij de overdracht van eenvoudige

onderhoudswerkzaamheden aan (bewoners)organisaties en aan de groeiende hoeveelheid Mienskips-

, groen- en tuininitiatieven. Dit draagt bij aan de leefbaarheid. De komende jaren gaan we door op

wat is bereikt in de stad, op het platteland, in wijken en dorpen. Samen met de mensen waar het

om gaat.

8

Financieel resultaat

Het rekeningresultaat over 2018 is € 16,9 mln voordelig. Dit enorme voordeel is voornamelijk te

danken aan een niet voorziene eenmalige Rijksbijdrage van € 20,9 mln uit het Fonds

tekortgemeenten Sociaal Domein. Grote tegenvallers zaten op het terrein van Jeugdzorg. Ook

blijven binnen de bijzondere bijstand de uitgaven aan noodzakelijk beschermingsbewind

tegenvallen.

Leeuwarden bleef financieel gezond door flink te bezuinigen. Over de periode 2011 t/m 2018 is in

totaal een bezuiniging van € 29 mln gerealiseerd. Om de tekorten in het sociaal domein tot nul

terug te brengen wordt er ook de komende jaren bezuinigd.

9

Hoe is het geld besteed? Figuur 2 Lasten Totaal 576,2 mln

Hoe kwam de gemeente aan haar geld? Figuur 3 Baten

Totaal 593,0 mln

10

Zichtbare resultaten

Veel ging er goed, maar er waren ook zaken die beter konden.

Top 5 van wat goed ging

1. LF2018 was in veel opzichten succesvol, bijvoorbeeld in aantal bezoekers en evenementen.

2. Het aantal mensen met een bijstandsuitkering daalde naar 6.000.

3. Leeuwarden heeft zich samen met andere gemeenten succesvol ingezet voor extra financiële

steun van het Rijk voor het sociaal domein.

4. Het aantal geweldsincidenten is afgenomen dankzij stevig toezicht, handhaving en intensieve samenwerking tussen gemeente en politie.

5. De verkeersveiligheid bij bedrijventerrein De Hemrik is verbeterd door aanleg van een rotonde.

Top 5 van wat beter kan

1. Armoede en schulden verlagen door preventie en vroege signalering.

2. Verkleinen afstand tot de arbeidsmarkt voor statushouders.

3. Verbeteren hulp aan personen met verward gedrag die overlast veroorzaken.

4. Aanpakken van hardnekkige jeugdoverlast bij evenementen en in de parken.

5. Versterken van de noordelijke lobby bij het Rijk, door focus aan te brengen in regionale

agenda’s.

Jaarstukken gemeente Leeuwarden 2018 Jaarverslag

11

2. BELEIDSVERANTWOORDING

2.1 Thema's

2.1.1 Culturele Hoofdstad 2018

Met de kracht van de Fryske mienskip toewerken naar een duurzame samenleving

Leeuwarden was namens Nederland Culturele Hoofdstad van Europa in 2018, op 24 november 2018

gaven we het stokje door aan Plovdiv2019 en Matera2019. In Leeuwarden-Fryslân 2018 (LF2018)

verbonden we cultuur aan de belangrijke thema’s van onze stad en regio. We deden dat onder de

titel Iepen Mienskip: met de kracht van de Fryske mienskip gaan we de uitdagingen van openheid en

innovatie aan. We werken toe naar een duurzame samenleving en economie, die in goede relatie

met onze omgeving nieuwe kansen wil creëren. De jaren 2013-2017 stonden in het teken van

voorbereiding en uitvoering. In 2018 kwam het allemaal tot volle bloei én bereidden we ons voor op

het vervolg. Er zijn in 2018 resultaten geboekt, maar Leeuwarden en Fryslân zijn nog niet klaar.

Voor duurzame effecten op het artistieke klimaat en op de economie is ook na 2018 inzet nodig,

onder andere om ervoor te zorgen dat iedereen mee kan doen en dat we dat in goede harmonie met

onze omgeving doen.

De investeringen hebben in 2018 resultaten en effecten opgeleverd, die resultaten willen we na

2018 verduurzamen. Projecten en programma’s binnen het Leeuwarden-Fryslân-2018-programma,

maar ook op allerlei aanpalende terreinen maakten het verschil en zorgden voor

structuurversterking. Dat willen we bestendigen op de lange termijn.

Aanpak en aandeel Leeuwarden in 2018

In 2018 zorgde de gemeente Leeuwarden samen met alle stakeholders voor de uitvoering van het

LF2018-programma. De stichting LF2018 was verantwoordelijk voor de uitvoering van het culturele

programma. Gemeente Leeuwarden en provincie Fryslân ondersteunden de stichting hierbij en

hadden bij een aantal events een duidelijke eigen rol in de uitvoering. De stichting heeft ook in

2018 op basis van het eigen werkplan geopereerd. De realisatie van de doelstellingen uit het

Bidbook is gemeten en gecommuniceerd via de onafhankelijke Monitoring & Evaluatie LF2018.

Daarnaast hebben we goed samengewerkt met de provincie Fryslân en de stichting op het gebied

van de faciliterende projecten voor LF2018, zoals Bereikbaarheid, Hospitality, Marketing en

Openbare orde en veiligheid.

Resultaten LF2018

Tijdens een bijeenkomst op 28 februari 2019 zijn de resultaten van LF2018 gepresenteerd. Van de

32 indicatoren uit het bidbook uit 2013 noemen we hier enkele. Het aantal bezoeken aan LF2018-

evenementen lag met 5,3 miljoen boven verwachting (bidbook: 4 miljoen). Het aantal mensen uit

de Mienskip dat actief heeft bijgedragen aan evenementen lag veel hoger dan in 2013 beoogd werd

(2013: 30.000; 2018: 16.000 bij het hoofdprogramma, 84.000 bij het Mienskipsprogramma).

Onderzoek toonde aan dat ook de beoogde opbrengst aan inkomsten via bezoekers veel hoger lag

dan het beoogde bedrag (in het bidbook: € 79 mln). Ook op het bereiken van kinderen onder de

armoedegrens en betrokkenheid van groepen met weinig affiniteit met cultuur zijn de doelen

behaald.

https://www.friesland.nl/uploads/media/5c77b64368018/bijlage-slotmeting-lf2018.pdf


12

Werken aan een vervolg ná 2018

De overheden zijn in the lead voor het organiseren van de legacy, onder de titel Leeuwarden-

Fryslân 2028 (eerdere werktitel: Agenda2028). Samen met partners uit het culturele veld, het

bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheid wordt gewerkt aan een agenda voor 2019, 2020 en

verder. Daarbij wordt speciale aandacht gegeven aan een nieuw Mienskipsprogramma, naast het

hoofdprogramma. Bovendien wordt er blijvend ingezet op de verbinding tussen cultuur en sociale

thema’s, economische inzet en opbrengsten, ecologie en biodiversiteit en met meertaligheid. De

werkorganisatie die de provincie Fryslân en de gemeente Leeuwarden hiervoor ingericht hebben is

in 2018 opgestart en heeft de samenwerking met andere stakeholders gezocht.

Financiën

Voor de periode 2014 t/m 2018 is een bedrag beschikbaar gesteld aan de stichting van

€ 7,6 mln. Hiervan is t/m 2018 € 7,6 mln uitgekeerd.

Binnen de eigen begroting is nog eens rekening gehouden met een personele inzet ter waarde

van € 320.000 per jaar in de periode t/m 2018.

Daarnaast is voor het faciliterende programma van Leeuwarden-Fryslân 2018 een bedrag van

€ 1,975 mln beschikbaar gesteld voor de periode 2016 t/m 2018, bestaande uit € 300.000

personele inzet, € 100.000 voor initiatieven door derden, € 800.000 voor (fysieke) maatregelen

ter facilitering en € 775.000 voor nieuwe activiteiten en het opvangen van ticketrisico’s.

Tenslotte is er een voorziening ad € 650.000 gecreëerd en aan de stichting uitgekeerd voor het

gemeentelijke aandeel in de BTW-kwestie rondom de Rijksbijdrage voor LF2018.

Inzake het event de Reuzen heeft de gemeente per 2018 een aantal maatregelen moeten nemen

(soepel verloop, spreiding publiek, veiligheid). De kosten voor die maatregelen zijn ten dele

gedekt uit het beschikbare budget binnen de begroting van de stichting LF2018 en middelen

voor veiligheid, het facilitaire programma van LF2018 en onvoorzien binnen de

gemeentebegroting. Om het restant tekort te dekken is een bedrag beschikbaar gesteld van

€ 496.000.

Risico’s

In 2017 en halverwege 2018 is veel aandacht gegeven aan de resterende risico’s rondom LF2018. Uit

de laatste kwartaalrapportage van stichting LF2018 is duidelijk geworden dat – na het doorvoeren

van bovenstaande financiële maatregelen - de stichting het jaar 2018 zonder tekort afsluit.


13

2.1.2 Transformatie sociaal domein

In 2018 is verder invulling gegeven aan het Sociaal domein. Het Koersdocument Hervorming Sociaal

Domein (mei 2014) is hiervoor het kader. In 2018 is, vanwege de financiële tekorten in het Sociaal

domein, de tussenbalans opgemaakt. Hierop is het Koersdocument Sociaal domein vastgesteld.

Strategische doelen

Binnen het vastgestelde kader zijn onderstaande strategische opgaven benoemd:

• Binnen Leeuwarden telt sociale duurzaamheid op lange termijn zwaarder dan financieel voordeel

op korte termijn.

• Leeuwarden voert een integraal en preventief sociaal beleid.

• Binnen Leeuwarden gelden minder regels en wordt gehandeld uit vertrouwen.

• Inwoners blijven de regie behouden over hun eigen leven.

• Leeuwarden streeft permanente innovatie na in het Sociaal domein.

Wat hebben we daarvoor gedaan in 2018?

Een integraal aanvullend voorzieningenaanbod realiseren

We sturen op het verminderen van het gebruik van maatwerkvoorzieningen, waarbij een sociaal

vangnet voor wie dat echt nodig heeft onverminderd beschikbaar blijft. Daarnaast worden de

zogeheten ‘voorliggende voorzieningen’, zoals collectieve activiteiten en voorzieningen in de wijk

en voorzieningen van de zorgverzekeraar, optimaal ingezet. Tot op heden is er nog geen afname

zichtbaar van het aantal beschikkingen maatwerkvoorzieningen Wmo. De totale waarde van alle

beschikkingen is wel afgenomen ten opzichte van 2017. In het tweede kwartaal 2019 zal omtrent de

hoogte daarvan meer duidelijk worden.

Inclusieve stad

In 2017 is gestart met de pilot citydeal Inclusieve Stad in de wijk Oud Oost. De methodiek is in 2018

verder uitgerold naar meerdere wijken. Deze gekozen aanpak maakt het mogelijk lijnen korter te

maken en met maatwerkoplossingen cliënten te helpen die dreigen vast te lopen.

In 2018 is een effectrapportage opgesteld. De aanpak laat zien dat we effectiever zijn geworden en

er potentie is tot besparing door het anders aan te pakken. Op basis van de effecten en

leerervaringen is besloten om de werkwijze in 2019 uit te rollen over alle wijken gebiedsteams van

de gemeente Leeuwarden en honderd nieuwe casussen op te pakken.

Meer preventie en minder specialistische ondersteuning

De aanname dat door meer gebruik te maken van eigen kracht en netwerk, door het investeren aan

de ‘voorkant’ en door aangescherpte toegangscriteria en de sterkere rol van burgerkracht en

basisondersteuning, de vraag naar gespecialiseerde hulp af zou nemen, er minder kosten worden

gemaakt en de uitvoering binnen de financiële kaders kon plaatsvinden.

De afschaling van gespecialiseerde hulp en de activering van de eigen kracht blijven echter achter

bij onze verwachtingen. Daardoor ontstaan langdurige tekorten. Deze financiële tekorten hebben

geleid tot reflectie en analyse hoe het inhoudelijk anders kan en moet. Dit vereiste ook het herijken

van het Koersdocument Herijking Sociaal Domein (2014). Deze herijking was noodzakelijk om de

volgende redenen: verdere afschaling van zorg, het versnellen van de transformatie en het toetsen

van de leidende principes. Deze herijking heeft geleid tot het Koersdocument Sociaal Domein dat in

juli 2018 door de gemeenteraad is vastgesteld.

Financiën

Budget sociaal domein 2018: € 242,0 mln

Het budgettaire kader voor het gehele sociaal domein (sociale basis, Jeugdzorg en Maatschappelijke

ondersteuning en Werk en inkomen) in 2018 bedraagt € 242,0 mln. Met het vaststellen van het

https://leeuwarden.notubiz.nl/document/1350808/1/documenthttps://leeuwarden.notubiz.nl/document/1350808/1/documenthttps://leeuwarden.notubiz.nl/document/6683506/1


14

Koersdocument hervorming sociaal domein in 2014 hebben we als uitgangspunt gehanteerd de

decentralisaties Jeugd, Wmo en Participatiewet uit te voeren binnen de financiële kaders van het

sociaal domein. Vanuit dit principe is voor 2018 en volgende jaren de begroting van het Sociaal

Domein op grond van de tekorten uit de voorgaande jaren incidenteel aangevuld naar het niveau

waarvan verwacht wordt dat het toereikend is om daarmee de verwachte kosten af te dekken. We

werken binnen deze collegeperiode naar een evenwicht tussen budget en uitgaven door naast de

taakstelling maatregelen te treffen om de kosten te reduceren. Extra complexiteit is hierbij de

“autonome” stijging van de kosten.

Voor 2018 is het BUIG budget primitief aangevuld met € 5,0 mln tot € 6,7 mln (ons eigen risico) en

de Jeugdzorg en Wmo zijn aangevuld met € 13,6 mln. Dit laatste bedrag is voor € 3,4 mln gedekt uit

algemene middelen, voor € 4,6 mln uit de reserve Sociaal Domein, voor € 4,0 mln uit taakstellingen

in het collegeprogramma en voor € 1,6 mln uit taakstellingen uit de herijking van het

Koersdocument Sociaal Domein.

Voor de tekorten van 2016 en 2017 is een bijdrage van het Rijk ontvangen van € 20,9 mln. Dit is

verantwoord onder het domein Overige lasten en baten, Algemene dekkingsmiddelen.

De lobby voor de tekorten gaat onverminderd voort omdat nog een substantieel deel van het budget

voor Jeugdzorg en Wmo uit eigen middelen wordt gedekt. In april 2019 is de Tweede Kamer

geïnformeerd over de tekorten van de jeugdzorg naar aanleiding van landelijke onderzoeken

waaraan ook Leeuwarden heeft meegewerkt. In de loop van 2019 wordt duidelijk of het Rijk voor

deze tekorten extra middelen beschikbaar stelt. De Friese gemeenten hebben in samenwerking met

KPMG de Friese tekorten voor de jeugdzorg in beeld gebracht en aanbevelingen gedaan voor vervolg

onderzoek en verbetermaatregelen. In de brief van 25 april 2019 is de raad geïnformeerd over de

uitkomsten van het onderzoek.

Resultaat

Het gebruik van de regionale en hoog specialistische jeugdzorg is in 2018 met 244 cliënten

toegenomen. Met de nieuwe inkoopsystematiek in 2018 stijgen de kosten van de jeugdzorg doordat

cliënten ingeschaald zijn in relatief dure zorgprofielen. Dit blijkt vooral het geval bij bestaande

cliënten die vanuit 2017 zijn ingestroomd in de nieuwe systematiek (zogenaamde

conversiecliënten). Regionaal is een zelfde beeld waarneembeer dat wordt bevestigd door het

regionaal onderzoek naar de kostenontwikkeling in de jeugdzorg. Uit landelijke onderzoeken naar

knelpunten in de jeugdzorg blijkt sprake van gemiddelde kostenstijging van 3%.

Bij de huishoudelijke Hulp en Algemene Schoonmaakvoorziening is sprake van een verschuiving naar

lichtere vormen van zorg en maken cliënten gemiddeld genomen minder uren gebruik van de

voorziening. Bij lokale dagbesteding is eenzelfde beeld waarneembaar door een daling van het

aantal dagdelen en een lager gemiddeld gebruik per cliënt. Voor de drie onderdelen stabiliseert het

aantal cliënten. Het incidentele voordeel ontstaat door lagere tarieven en een daling van het

gemiddelde gebruik per cliënt van deze zorg. Daartegenover neemt het aantal cliënten in

beschermd wonen lokaal en regionaal verder toe en zorgt financieel voor een tegenbeweging.

Het bevorderen van de uitstroom van het aantal cliënten met een bijstandsuitkering heeft door de

inzet van verscheidende instrumenten geleid tot een daling met 474 cliënten. Het tekort ten

opzichte van het Rijksbudget daalt hierdoor, maar ook de Vangnetuitkering van het Rijk daalt.

In de programma's Jeugdzorg en Maatschappelijke ondersteuning en Werk en Inkomen zijn de

resultaten nader toegelicht.

Het nadelig resultaat van de transitie Sociaal Domein 2018 bedraagt € 1,4 mln. Dit is naast de € 13,6

mln voor Jeugd en Wmo en de € 6,7 mln voor BUIG die al in het budget zijn verwerkt. Het bedrag is

als volgt opgebouwd.

http://leeuwarden.notudoc.nl/cgi-bin/showdoc.cgi/action=view/id=908018/type=pdf/Koersdocument_-_onderdeel_Algemeen.pdf#search="Koersdocument hervorming"


15

Tabel 1 Resultaat sociaal domein Bedragen x € 1.000

Onderwerp Resultaat uit

normale

bedrijfsvoering

Zorg voor de Jeugd -2.856

Maatschappelijke ondersteuning 1.601

Arbeidsmarkt en sociale integratie 598

Inkomensvoorziening 371

Armoedebestrijding -1.141

Totaal -1.427


16

2.1.3 Werkgelegenheidsaanpak

Aanpak werkloosheid

In het Collegeprogramma staan werk en ondernemerschap in de vorm van (al dan niet tijdelijke)

banen centraal. Onderwerpen als verbetering van de werking van de arbeidsmarkt, toeleiding naar

werk, marktgerichte scholing, werkervaring en nieuwe vormen van werk zijn nevendoelen.

Uitvoering 2018

Binnen het programma Economie en toerisme zijn de bestaande maatregelen met name gericht op

het eigen bedrijfsleven als belangrijkste bron van behoud en groei van werkgelegenheid.

In de gesprekken met ondernemers was en is werkgelegenheid één van de gespreksonderwerpen,

naast bijvoorbeeld vestigingsklimaat, cluster- c.q. economische ontwikkeling en innovatie. Indien er

mogelijkheden zijn om medewerkers met een afstand tot de arbeidsmarkt te plaatsen bij een

werkgever, wordt team Werk ingezet.

Integrale aanpak

Wat in diverse gevallen succesvol is geweest in 2018, was het bieden van dienstverlening. Dat leidde

tot integrale overeenkomsten met nieuw te vestigen bedrijven. Daarin zijn afspraken gemaakt over

grondaankoop, vergunningsprocedures en netwerk verbinden, maar ook over het beschikbaar stellen

van vacatures voor werkzoekenden/uitkeringsgerechtigden. Deze integrale aanpak biedt extra

kansen, doordat zowel bij de werkgevers als bij team Werk concrete werkafspraken worden

gemaakt inclusief wederzijds commitment. Concrete voorbeelden hiervan zijn Europrovyl, KCS en

Loetje; de plaatsing van uitkeringsgerechtigden maakte onderdeel uit van de

vestigingsovereenkomst.

Het creëren van banen voor Friezen/Leeuwarders door regionaal samenwerken

In 2018 is ingezet op de arbeidstoeleiding van alle werkzoekenden in Fryslân. De prioriteit ging

daarbij naar kwetsbare doelgroepen (banenafspraak, jongeren, psychisch belemmerden en

statushouders). In 2018 heeft Fryslân Werkt! de lange termijndoelen, samenwerkingsstructuur en -

afspraken vernieuwd met de oplevering van de ‘Strategische Werkagenda’.

In 2018 heeft het kabinet meerdere programma’s (Perspectief op Werk/Breed offensief) opgestart

die aantonen dat zij regionale samenwerking belangrijk vindt en bevordert. Werkgevers en sociale

partners willen niet meer alleen met individuele gemeenten afspraken maken. Kandidaten zullen

gematcht moeten worden op de vacatures in de regio waar vraag is.

Kwalitatieve mismatch doorbreken

'Vizier op Werk' is succesvol geïmplementeerd en volledig operationeel. Samen met de

gemeentelijke buitendienst wordt aan de Orionweg doorlopend plaats geboden aan 35 deelnemers.

Zij volgen hier eerst een basisprogramma, daarna stromen zij door in een vakgericht spoor richting

één van de kansrijke branches, als techniek, bouw of KCC. Bij het succesvol doorlopen hiervan is er

een baangarantie. De arbeidsmarkt wordt steeds krapper, met name in zorgberoepen en techniek.

Hiermee worden werkzoekenden/uitkeringsgerechtigden als zij-instromers een steeds

interessantere doelgroep voor werkgevers. Vizier op Werk speelt hier zowel actief als proactief op

in; huidige kanssectoren en toekomstige kansrijke sectoren/werkgevers worden actief betrokken

vanuit het netwerk van zowel team Werk als EZ.

Versterken samenwerkingsklimaat

Wij dragen actief bij om nieuwe samenwerkingsvormen binnen de 3 O’s (overheid, ondernemers en

onderwijs) te stimuleren. Een voorbeeld hiervan is de Bakery Experience (werknaam). Circa 10

bedrijven, overheid en onderwijs (MBO/HBO) hebben wij in 2018 actief bij elkaar gebracht om

innovatie, instroom en opleiding gezamenlijk vorm te geven. Voor de gemeente biedt deze

samenwerkingsvorm mogelijkheden zij-instroom te scholen en te bemiddelen in de sector van de

bakkerijgrondstoffen en zoetwarenindustrie. En door te kunnen beschikken over voldoende


17

geschoold personeel, kunnen ondernemingen, ook in onze gemeente, blijvend goed ondernemen en

mogelijk groeien. Dit is goed voor onze regionale economie.

Versterken ondernemersklimaat

Bestaande, startende, parttime, arbeid belemmerde en beëindigende ondernemers hebben

ondersteuning gekregen, onder meer via Bureau Zelfstandigen Fryslân.

Inqubator en BeStart hebben ook het afgelopen jaar tientallen startende ondernemers kwalitatieve

ondersteuning verleend. Inqubator heeft in 2018 bedrijven bijgestaan met in totaal 77

medewerkers. BeStart, waarbij de focus op duurzame ondernemers ligt, heeft in 2018 tien

bedrijven begeleid. Gezamenlijk hebben zij een uitgebreid regionaal en internationaal netwerk van

ondernemers, kennisinstellingen en overheden. Gemeente Leeuwarden wordt op de hoogte

gehouden van de ontwikkelingen van de aangesloten startups en kijkt nauwkeurig naar

mogelijkheden om dienstverlening te bieden als launching customer, financier of verbinder.

BeStart en Inqubator zijn aangesloten bij het Innovatiepact Fryslân (IPF). In nauwe samenwerking

met de gemeente Leeuwarden heeft het IPF het afgelopen jaar het regionale programma Sterk!

Fries Ondernemerschap ontwikkeld. Dit programma gaat van start in 2019 en draagt door middel van

zeven projecten bij aan: het beperken van braindrain, meer carrièrekansen, meer werkgelegenheid

en meer innovatiekracht. Het IPF voert dit programma als platform uit van de drie O’s:

ondernemers, onderwijs en overheid. Besluitvorming omtrent Sterk! moet nog plaatsvinden.


18

2.2 Programma's

2.2.1 Domein Sociaal

Onze activiteiten op het gebied van jeugd, onderwijs, sport, cultuur, jeugdzorg, sociaal

maatschappelijke ontwikkeling, werk en inkomen.

Betrokken portefeuillehouders: dhr. F. Douwstra, dhr. S. Feitsma, dhr. H. van Gelder en mw. H.

Tjeerdema

Strategisch algemeen doel Iedereen doet naar vermogen mee. Bewoners, jong en oud. Gemeente. Ondernemers.

Maatschappelijke organisaties. Mensen die maatschappelijk actief zijn, hebben meer binding met de

samenleving en hebben bovendien minder zorgvoorzieningen nodig.

Successen 1. Werkwijze Inclusieve stad.

2. Daling aantal bijstandsgerechtigden naar 6.000.

3. Minder gebruik dagbesteding.

Verbeterpunten 1. Verlagen van de armoede en schulden door preventie en vroegsignalering.

2. Verkleinen afstand tot de arbeidsmarkt voor statushouders.

3. Afschalen in de jeugdzorg en beschermd wonen.

Wat heeft het in totaal gekost? Tabel 2 Bedragen x € 1.000 Domein Begroting Begroting Begroting Rekening Rekening Rekening Resultaat R2DOM001 - Sociaal lasten baten saldo lasten baten saldo saldo R2PRG005 - Werk en inkomen

133.202 83.503 -49.699 136.255 86.391 -49.865 -166

R2PRG020 - Sociale basis 54.985 7.557 -47.427 54.349 7.796 -46.553 874 R2PRG021 - Jeugdzorg en maatsch. ondersteuning

150.580 5.730 -144.850 156.628 10.523 -146.105 -1.256

Totaal 2018 338.767 96.791 -241.976 347.233 104.709 -242.523 -548

Impuls Sociale Investeringen Tabel 3 Bedragen x € 1.000

Impuls Sociale Investeringen (ISI) 2018 2019 2020

Startbudget (via overheveling) 409,5 135,5 0

Motie: Pilot preventie zelfdoding -50,0

Motie: Sportwijk Nijlân -75,0

Motie: Crowdfunding -17,0

Motie: Noodhulp vluchtelingen -30,0 -30

Motie: Homofobie -55,0

Motie: Sportwijk Nijlân en Frisia -35,0

Motie: Leovardia -10,0

Motie: Project Tienskip -2,0

Motie: Stichting Present -4,0

Motie: Jongerenadviesraad -5,0

Motie: Ervaringsdeskundige armoede en schuldhulpverlening -10,0

Motie: Organisatie Landelijke Dag Kinderburgemeesters -10,0


19

Impuls Sociale Investeringen (ISI) 2018 2019 2020

Motie: Oprichten sportraad -2,5

Motie: Frysk Taalbelied -8,0

Motie: Social Impact Bonds -30,0

Totaal

135,5 36,0 0

Eindconclusie

2018 stond in het teken van Koersdocument Sociaal domein en de nadere uitwerking daarvan met

als doel de tekorten voor de lange termijn terug te dringen. De eerste resultaten zijn hoopgevend.

Bij de jeugdzorg heeft de inzet van de praktijkondersteuner effect en in de Wmo zien we minder

gebruik van dagbesteding en werpt de werkwijze inclusieve stad haar vruchten af. Maar we zijn er

nog lang niet. Het pakket aan maatregelen uit het Koersdocument moet het gebruik van de

voorzieningen in de jeugdzorg en Wmo de komende jaren doen afnemen om binnen de financiële

kaders uit te komen.

Met een specifieke en gerichte aanpak is de daling van het aantal cliënten met een

bijstandsuitkering ingezet. Dit moet in 2022 leiden tot het afgesproken niveau.

Zorgen zijn er om de armoedeproblematiek. De maatregelen hebben effect maar de doelgroep zien

we graag kleiner. Minder schulden en armoede heeft direct gevolgen voor het gebruik van overige

voorzieningen. De afstand tot de arbeidsmarkt voor statushouders is een zorg. Met een dedicated

team in 2019 willen we die afstand verkleinen.

In 2018 is een stevige stap gezet in een solide basis van voorzieningen die toekomstbestendig is en

financieel houdbaar.

Er is met succes een lobby gevoerd bij het Rijk voor een bijdrage in de tekorten in de jeugd en de

Wmo. Dit heeft geleid tot een bijdrage van € 20,9 mln.

Voor de conclusies ten aanzien van het financieel resultaat wordt verwezen naar het thema

Transformatie Sociaal domein.


20

Programma Sociale basis

Wat wilden we bereiken en wat hebben we daarvoor gedaan?

1. Versterken, stimuleren en ondersteunen van de Mienskip

Samenwerking wijken dorpshuizen en panels/dorpsbelangen gestimuleerd

In veel wijken en dorpen hebben panel en wijkgebouw/dorpshuis al een vorm van samenwerking.

Waar nodig en mogelijk hebben we de samenwerking tussen wijkgebouwen en wijkpanels en

dorpsbelangen en dorpshuizen verder gestimuleerd. Door in nieuwsbrieven voorbeelden te geven

van nieuwe manieren van samenwerken in wijken en dorpen proberen we de organisaties ook te

inspireren om samen te werken. De gemeente denkt mee en stimuleert nieuwe bestuursvormen.

Hiervoor worden maatwerkgesprekken gevoerd, wordt met betrokken wijk of dorp bekeken of en

hoe dit gefaciliteerd kan worden. In de wijk Westeinde heeft dit geleid tot een fusie tussen panel

en wijkvereniging in Wijkbelang Westeinde. Over dit onderwerp vinden ook gesprekken plaats met

de Samenwerkende Buurt Organisaties (SBO).

Overgangsregeling subsidiëring dorpsbelangen Leeuwarderadeel en Littenseradiel

Vanaf begin 2018 is geïnvesteerd in de relatie met de dorpen die vanaf dat moment bij de gemeente

Leeuwarden zijn gekomen. Dit om ze zo snel mogelijk te informeren over de manier van

gebiedsgericht werken van de gemeente Leeuwarden, die voor hen vanaf 2019 van toepassing is.

Vanaf begin 2018 zijn er signalen uit verschillende dorpsbelangen gekomen dat het wegvallen van

de verschillende subsidiestromen op het gebied van cultuur wegvallen. Dit heeft geleid tot een

overgangsregeling voor cultuursubsidies in 2018. Met betrekking tot het hogere OZB tarief is voor

dorpshuizen in de voormalige gemeenten Leeuwarderadeel en Littenseradiel eveneens een

overgangsregeling getroffen. Naast deze overgangsregelingen is de regeling Amateurkunsten

ingesteld die met ingang van 1 januari 2019 van kracht wordt.

Bewonersinitiatieven faciliteren en stimuleren

In 2018 is een evaluatieonderzoek gestart naar de effecten en de werking van het Mienskipsfonds. In

2018 zijn er 39 aanvragen toegekend. Het gaat dan om zowel om kleinere projecten zoals Kidsweek

Bilgaard, toneeluitvoering Plankeprikkels, tot grotere aanvragen zoals de Zuiderlooproute en

Buitenfitnesspark Wergea. Niet alle aanvragen worden toegekend. In 2018 zijn er 14 afgewezen of

niet behandeld. Dit betrof dan voornamelijk aanvragen waarbij onvoldoende aangetoond was dat er

sprake was van een bewonersinitiatief, dat er onvoldoende draagvlak voor was of dat er persoonlijk

belang bij de aanvrager speelde.

2. Ontwikkelkansen voor de jeugd creëren

De Integrale Kind Centra zijn verder ontwikkeld

Integraal Kind Centra (IKC) zijn voor het veilig en kwalitatief goed onderwijs met gelijke kansen

voor iedereen als basis van groot belang. Het aantal IKC’s is in 2018 met drie toegenomen en op

negentien gekomen en er zijn nog eens tien IKC’s in ontwikkeling. Deze negentien IKC ‘s hebben

allemaal subsidie ontvangen op grond van de regeling Kansen voor Kinderen. Deze IKC ’s richten zich

vooral op het vergroten van de taalontwikkeling, cultuur gezondheid. Inmiddels zijn nog eens tien

IKC’s in ontwikkeling genomen. De IKC’s worden ondersteund door de inzet van sport- , cultuur,- en

mediacoaches.

Het zogenoemde Centrum voor Talentontwikkeling draagt eveneens bij aan de gelijke

kansenvorming en bemiddelde in 2018 80 leerlingen.


21

Het project ontwikkeling van zorg in en om (basis)school is in 2018 afgerond, zodat drie verdere

pilots in het voorjaar 2019 starten in het basisonderwijs. Deze drie pilots draaien op drie

verschillende IKC's om de nieuwe steunstructuur verder te ontwikkelen en te onderzoeken. Daarbij

wordt een zogenoemde Jeugdondersteuner in het IKC ingezet met kennis van zowel onderwijs als

zorg en met de opdracht om de interne zorgstructuur op het IKC te versterken en te borgen met het

team en directie. Deze methodiek wordt door lectoraten van NHL/Stenden beschreven en van een

monitor voorzien. Het Nederlands Jeugd Instituut is hier eveneens bij betrokken.

Daarnaast is ook ingezet op cultuureducatie. Cultuureducatie draagt bij aan de kwaliteitsimpuls van

de voorschoolse educatie door het stimuleren van het aanbod van interactie, spel, beweging,

creativiteit en flexibiliteit. Hierop is de samenwerking gezocht met Kunstkade voor het ontwikkelen

van een aanbod cultuureducatie voor peuters, “Het Peuterpakhuis”. In 2018 heeft Kunstkade

hiertoe een pilot gedraaid op vier speelleergroepen. Creatieve activiteiten worden zowel voor

pedagogisch medewerkers als de peuter ontwikkeld. De pilot was een succes en krijgt een vervolg in

2019.

Fries profiel voor IKC’s ontwikkeld

In het primair onderwijs heeft de Provincie de ontwikkeling van het zogenoemde Friese profiel voor

IKC’s die dat aan hun school willen meegeven, bekostigd. Op basis van zo’n profiel kunnen scholen

aandacht besteden aan typische Friese culturele en sociale aspecten waarbij de Friese taal een

belangrijke rol krijgt toebedeeld. Het product dat daarvoor is opgeleverd, behelst een

curriculumplan over alle leeftijdsgroepen.

Gewijzigde aanpak Laaggeletterdheid: meer educatie op locatie

Laaggeletterdheid kent een regionale aanpak waarbij de gemeente Leeuwarden fungeert als

centrumgemeente en bepaalt welke richting in de aanpak gewenst is. Activiteiten sluiten aan op

lopend beleid in de gemeente Leeuwarden. Het Friesland College (uitvoerder van de educatie)

werkt samen met dBieb, Stichting Lezen en Schrijven, Amaryllis, GGD, schoonmaakbedrijven,

groenvoorzieningen e.d. om educatie op maat te kunnen verzorgen. De tendens in de aanpak van

laaggeletterdheid in 2018 is dat er een verschuiving is opgetreden in de locaties waar de educatie

wordt gegeven. Er wordt meer educatie op locatie aangeboden, zoals bij groenvoorzieningen, in

bedrijven en in de penitentiaire inrichting. Voorheen vond dit voornamelijk plaats bij het Friesland

College en in digitaalhuizen.

Onderwijsachterstanden aangepakt

Vroeg- en Voorschoolse Educatie (VVE) is een educatief aanbod voor peuters dat is gericht op

taalontwikkeling, samen spelen, motoriek en ruimtelijk inzicht. Het doel van de inzet van VVE is

preventie van onderwijsachterstanden. De VVE-professional speelt hierbij een cruciale rol. Om deze

rol goed te kunnen vervullen is in 2018 extra ingezet op kwaliteit in de vorm van VVE–coaching en

VVE-thuis. Hierbij wordt ingezet op het voortdurend stimuleren van o.a. interactievaardigheden

gericht op het kind (VVE-coaching) en daarbij ook in relatie tot ouders (VVE-thuis). In 2018 is de

Kadernotitie Beleid Voor- en Vroegschoolse Educatie en kinderopvang 2018 ‘Investeren in kwaliteit

voor het jonge kind’ vastgesteld.

3. Goede aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt stimuleren

Een vervolg op het Programma Arbeidsmarkt en Onderwijs ontwikkeld

Het Programma Arbeidsmarkt en Onderwijs had een looptijd tot 1 januari 2018. In 2018 werd de

behoefte aan een vervolg op zo’n programma manifest. Dat heeft geresulteerd in een schets van de

huidige economische en arbeidsmarktstand en de uitdagingen voor het onderwijs daarin.

Programmering hier uit volgend wordt in het voorjaar van 2019 afgerond.


22

Op basis van de zogenoemde Kwaliteitsagenda’s die de MBO’s eind 2018 met het Rijk zijn

overeengekomen en die nadrukkelijk ingaan op de zorg voor studenten en de aansluiting van het

onderwijs op de regionale arbeidsmarkt wordt, door de gemeente de aansluiting met de MBO’s

gezocht.

De RUG/Campus Fryslân verder ontwikkeld

Samen met de Provincie is in het kader van de Samenwerkingsagenda op onderwijsterrein de

RUG/Campus Fryslân verder ontwikkeld: de verbouwing van de Beurs als onderkomen voor RUG/CF

is nagenoeg voltooid en de Kennisagenda is in 2018 geactualiseerd in het zogenoemde HOAF-overleg

(HOAF = Hoger Onderwijs Akkoord Friesland) waarover begin 2019 besluitvorming door de Provincie

plaatsvindt.

Doorlopende leerlijnen verder ontwikkeld door de RUG/Campus Fryslân

De RUG/Campus Fryslân voert introductie- (Kinderuniversiteit) en kennismakingsactiviteiten

(laboratoriumdagen) uit met leerlingen van het basis- en voortgezet onderwijs en heeft dit thema

ingebracht in het overleg over het HOAF. De partners in het HOAF-overleg hebben nadrukkelijk

aangegeven hun curricula met het MBO af te stemmen met een link naar de regionale arbeidsmarkt.

NHL/Stenden heeft samen met de gemeente zitting genomen in de zogenoemde citydeal Kennis

Maken en een plan van aanpak geschreven waarvoor het Rijk goedkeuring heeft verleend. Doel is om

kennis aan de economische en sociale uitdagingen en kansen in de samenleving te verbinden. Ook

daarin is de afstemming tussen alle (beroeps)onderwijsvormen noodzakelijk en zullen programma’s

in 2019 worden uitgevoerd.

4. Voortijdig schoolverlaten tegengaan

Zorgstructuur MBO doorgelicht

De zorgstructuur binnen het MBO is in 2018 door MBO’s, RMC (Regionale Meld- en

Coördinatiefunctie) en gemeente gezamenlijk doorgelicht om te komen tot een stroomlijning van

een groot tal van aanpakken. Er wordt gestreefd naar een methodische aanpak met heldere

resultaatafspraken, gebaseerd op wetenschappelijke inzichten en bewezen goede praktijken.

Hierbij wordt de hulp ingeroepen van de onderwijs- en zorglectoraten binnen het HBO voor het

ontwikkelen/beschrijven van methodiek en monitoring. In 2019 zullen de eerste aanpassingen in de

huidige complexe aanpak plaatsvinden en zal duidelijk worden welke inhoudelijke en financiële

resultaten dit kan hebben.

Nog geen daling aantal voortijdig schoolverlaters

Het aantal voortijdige schoolverlaters (VSV) is niet gedaald. Deze trend zien we in het hele land. We

zien een toename door de ISK leerlingen (Internationale Schakelklas), meer jongeren met

psychische problematiek, jongeren die gaan werken, jongeren met keuzestress. De stijging van deze

cijfers wordt op dit moment verder onderzocht in de RMC regio Friesland Noord.

De inzet van het Jongerenteam is vooral van belang om een verdere stijging te voorkomen en in te

zetten op een daling van de VSVcijfers. Op basis van het RMConderzoek wordt de aanpak binnen het

Jongerenteam hierop aangepast. Het Jongerenteam werkt daarin nauw samen met het voortgezet

en middelbaar beroepsonderwijs.

Tabel 4 Aantal leerlingen en aantal VSV per jaar

Jaar Aantal leerlingen Aantal VSV Percentage VSV

2015/2016 21.604 321 1,49%

2016/2017 21.802 328 1,50%

2017/2018 21.743 382 1,76%

Bron: RMC Friesland Noord.


23

Dit zijn de voorlopige cijfers van het schooljaar 2017/2018. Het Ministerie heeft aangegeven dat

deze cijfers nog kunnen worden bijgesteld.

Afstemming van Passend onderwijs en zorg versterkt

Op provinciaal niveau is de afstemming van Passend Onderwijs en zorg versterkt om te komen tot

onderwijszorgarrangementen. De afstemming hierover vind plaats door gemeenten en het

Samenwerkingsverband Passend Onderwijs. Een van de doelen daarvan is om dure zorg te

voorkomen door waar nodig al in een vroegtijdig stadium in de schooltijd te interveniëren, op

individuele en waar mogelijk groepsgewijze schaal om hoge extra kosten te beperken. Dit gaat een

plek krijgen in de actielijn inclusief onderwijs 0-23 jaar van het actieplan Foar Fryske Bern,

provinciaal actieplan Zorg voor Jeugd.

5. Meer sport en bewegen stimuleren

Het sport-, beweeg- en gezondheidsbeleid is herzien

In november 2018 heeft de gemeenteraad de Kadernota ‘Samen bewegen naar een gezonde

gemeente’ vastgesteld. Deze nota is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met partners als

bijvoorbeeld SPORT, GGD, sportverenigingen, onderwijs en maatschappelijke initiatieven. In de

kadernota worden voor het eerst de domeinen sport en gezondheid expliciet aan elkaar verbonden.

De speerpunten die gekozen zijn om op in te zetten zijn:

het bevorderen van een gezonde leefstijl;

het stimuleren van sport en beweging;

inzet op vitale sportverenigingen.

Hierbij wordt uitgegaan van het vermogen van de Leeuwarder inwoners om zichzelf aan te passen

en eigen regie te voeren in het licht van sociale, fysieke en emotionele uitdagingen van het leven,

in lijn met het gedachtegoed omtrent positieve gezondheid.

Een onderdeel van de kadernota is een subsidieregeling vaststellen voor het aanjagen en stimuleren

van sport- en beweeginitiatieven met als doel om zoveel mogelijk inwoners van de gemeente

Leeuwarden aan te zetten tot een gezonde leefstijl.

In 2018 is gestart met de bredere inzet van de buurtsportcoaches. Waar deze voorheen veelal

binnen het basisonderwijs werden ingezet als vakleerkracht, krijgen zij nu een meer coachende rol

en treden ze op als verbinder tussen het onderwijs, de wijken en dorpen en sportverenigingen. 2018

was ook op het gebied van sportevenementen een mooi jaar. Voorbeelden van evenementen zijn:

European Sports for All Games, de Zilveren bal en het EK Korfbal.

In 2018 is ook een eerste editie van het magazine Sport Leeuwarden uitgebracht en is een

drukbezochte informatiebijeenkomst georganiseerd voor alle Leeuwarder sportverenigingen om hen

te informeren over actuele onderwerpen op het gebied van sport.

In de Kadernota is een plan opgenomen hoe de Gezond in de Stad (GIDS) middelen in de periode

2018-2021 worden uitgegeven. Deze worden ingezet voor de continuering van de aanpak Jongeren

op Gezond Gewicht, het vergroten van de aandacht voor het thema gezondheid op IKC’s en bij de

gemeentelijke buitendienst, alsook het inzetten van een buurtgezondheidscoach bij BV Sport.

https://leeuwarden.notubiz.nl/document/7042858/1https://leeuwarden.notubiz.nl/document/7042858/1


24

6. De stad een stevige cultuurimpuls geven

Dynamiek in Harmoniekwartier vergroot met kunstruimte

De stichting H47 opende in januari 2018 in de Haniahof een kunstruimte voor exposities van

hedendaagse beeldende kunst. H47 is een samenwerkingsverband van kunstcollectief Voorheen De

Gemeente, Grafisch Atelier Leeuwarden en kunstenaars Haniahof.

Vanwege gestegen bouwkosten en problemen bij het Pathé concern is de opleverdatum van de

nieuwe bioscoop aan het Ruiterskwartier niet gehaald. In 2019 worden de werkzaamheden hervat.

Projecten lokale cultuurmakers ondersteund

Vanuit de regelingen subsidie talentontwikkeling en subsidie beeldende kunst en vormgeving zijn

aansprekende projecten van lokale cultuurmakers ondersteund. Het betreft projecten als het 48

Hour film project, het fotofestival Fryslân, een uitwisselingsproject van kunstenaars uit Paphos,

Cyprus (culturele hoofdstad 2017) en Friesland (Fanzine 2018) en een uitwisselingsproject met

poppodium Het Paard (Den Haag).

Deze subsidieregelingen dragen eraan bij dat jonge cultuurmakers zich binden aan de stad en

zorgen voor een verbreding van de programmering in Leeuwarden. Dit wordt onder meer zichtbaar

bij de Leeuwarder festivals en de programmering in de Harmonie en Neushoorn.

Regeling subsidie amateurkunst vastgesteld

De recente herindeling heeft geleid tot een aanzienlijke toename van het aantal

amateurkunstverenigingen. Om het voor deze verenigingen eenvoudiger te maken om subsidie aan

te vragen is de regeling subsidie amateurkunst per 1 januari 2019 van kracht. 2018 was een

overgangsjaar waarbij de regelingen van de voormalige gemeenten werden toegepast. De nieuwe

regeling heeft minder zware toetsingscriteria dan de regeling subsidie kleine producties, waarop zij

voorheen voor financiële ondersteuning aangewezen waren.

Nota ‘Frysk, Dúdlik yn Byld' vastgesteld

In juni 2018 is de nota ‘Frysk, Dúdlik yn Byld' vastgesteld door het college. De gemeenteraad heeft

hierop diverse moties ingediend, waarvan de motie “oprichten wurkgroep Frysk” en “het uitbreiden

capaciteit met 0,1fte voor 2019”, zijn aangenomen. De wurkgroep Frysk zal, op basis van de

uitkomsten van een intern onderzoek (behoefte/kennis van ambtenaren ten aanzien van het Fries)

en een extern onderzoek (behoefte/kennis van onze inwoners) in oktober 2019 met een advies

komen op het huidige beleid.

Meer ruimte gegeven aan culturele festivals

Mede door extra impulsen vanuit de stichting LF2018 konden de festivals -nog meer dan andere

jaren- zich in 2018 nadrukkelijk manifesteren. De programmering won het afgelopen jaar aan

kwaliteit en kwantiteit. Voor de festivals ligt er de ambitie deze, met name kwalitatieve, bloei vast

te houden in de komende jaren.

Nieuwe experimenteerprogramma’s ‘We the North’ gestart

Het vierjarige cultuurprogramma 'We the North' is een initiatief van de drie noordelijke provincies

en de gemeenten Assen, Leeuwarden, Groningen en Emmen. In 2018 zijn de volgende nieuwe

experimenteerprogramma’s opgestart:

Up North, een interdisciplinair talentontwikkelingsprogramma in een samenwerking met

drie culturele partijen in Noord Nederland; Jeugdtheatergezelschap Garage TDI Assen,

Urban House Groningen en de Popfabryk uit Leeuwarden.

Hit the North, een samenwerking met o.a. Eurosonic/Noorderslag in Groningen, de

Popfabryk en het Into the Great Wide Open festival op Vlieland. Een traject rondom

ondersteuning van de ontwikkeling van talentvolle Noordelijke popbands naar een nationaal

en internationaal niveau.

http://ampere/ciosinternweb/intra2/documentoriginal.asp?oid=C8885D77-3C19-4C8E-95DE-0EE862ABE534


25

Samenwerkingsagenda Harmonie – Neushoorn

In 2018 is de voorbereiding gestart om te komen tot een samenwerkingsagenda Harmonie –

Neushoorn. Hierbij is een kwartiermaker ingeschakeld. Hiermee wordt geanticipeerd op de opdracht

vanuit de begroting 2019 en 2020. In 2019 zal de samenwerkingsagenda definitief vorm krijgen,

zodat deze per (theater)seizoen 2019-2020 geïmplementeerd kan worden. Zie voor aanvullende

informatie over Neushoorn ‘Wat heeft het gekost’.

7. HCL als spin in het web

Record aantal activiteiten en bezoekers

In 2018 werd door en in het HCL een record aan activiteiten georganiseerd, die tevens een record

aantal bezoekers trokken. Voor een flink deel hadden de activiteiten te maken met LF2018 en dan

met name met de projecten DNALWD2018 en Lân fan Taal.

Tabel 5 Aantal bezoekers van activiteiten Historisch Centrum Leeuwarden

2017 2018

HCL 22.043 35.000

Pier Pander Museum 2.732 4.500

Oldehove 28.200 66.000

Onderwijsgroepen in het HCL 133 280

Scholieren en studenten niet gemeten 6.400

Bron: Historisch Centrum Leeuwarden.

De expositie ‘Leeuwarden de mooiste stadsgezichten 1600 tot nu’ was een grote trekker.

Voor de zondagmiddaglezingen, boekpresentaties, filmmiddagen en activiteiten als de Dag van de

Leeuwarder Archeologie was eveneens veel belangstelling. Het aantal via het HCL geregelde

stadswandelingen is in vergelijking met vorig jaar meer dan verdriedubbeld. Paviljoen Liwwadders,

de tijdelijke drijvende expositieruimte van het HCL in de Noorderstadsgracht, werd ongeveer 40.000

keer bezocht. De stijging van de bezoekerscijfers heeft verband met LF2018, maar ook met de

ruimere openingstijden. Dit was mogelijk door de inzet van ruim 110 vrijwilligers.

Wat heeft het gekost? Tabel 6 Bedragen x € 1.000 Resultaat 2018

R2PRG020 - Sociale basis Lasten Baten Saldo

A. Begroting 2018 primitief 59.013 6.774 -52.239

B. Begroting 2018 na wijziging 54.985 7.557 -47.427

C. Rekening 2018 54.349 7.796 -46.553

Resultaat (B-C) 635 239 874

Tabel 7 Bedragen x € 1.000 Resultaat 2018 gespecificeerd naar Beleidsproduct Resultaat Resultaat Saldo R2PRG020 - Sociale basis lasten baten R2BLP001 - Kunst en cultuur -26 62 35 R2BLP002 - Historisch Centrum Leeuwarden -76 110 33 R2BLP114 - Onderwijs -65 490 425 R2BLP115 - Sociale integratie achterst.groepen 462 -226 236 R2BLP116 - Burgerkracht 264 -167 97 R2BLP117 - Sport, bewegen en gezondheidsbeleid 76 -29 47 Totaal 635 239 874


26

Kunst en cultuur (voordeel € 35.000)

Bibliotheek

Het afgelopen jaar is er onduidelijkheid ontstaan over de subsidiëring van de bibliotheek in relatie

tot de huisvestingslasten in de Blokhuispoort. Een en ander heeft er toe geleid dat de bibliotheek

met een exploitatietekort werd geconfronteerd. De bibliotheek kan deze lasten niet opvangen

zonder te snijden in haar activiteiten. Daardoor is er in 2018 een overschrijding van € 68.000

ontstaan.

Neushoorn

De exploitatie van Neushoorn wijkt af van de oorspronkelijke verwachting. De hoofdoorzaken zitten

in de loonkosten, de exploitatie van het café en samenwerking/afstemming tussen gebruikers van

het gebouw. Neushoorn heeft de afgelopen jaren hard gewerkt om binnen de begroting te blijven.

De bedrijfsvoering is aangepast, maar dit heeft (nog) niet geleid tot het gewenste effect op het

exploitatieresultaat van Neushoorn.

Overige

Overige kleine voor- en nadelen per saldo € 103.000 voordelig

Historisch Centrum Leeuwarden (voordeel € 33.000)

Het voordeel op de baten van € 110.000 vloeit voort uit hogere opbrengsten uit leges voor de

Oldehove van € 92.000 en voor de Ark van € 11.000. Hogere inkomsten uit overige

publieksactiviteiten waren € 7.000. Tegenover deze hogere baten staan echter ook hogere kosten

van personele inzet van € 76.000.

Onderwijs (voordeel € 425.000)

Kinderopvang voordeel € 479.000

Het aantal aanvragen voor Sociaal Medische Indicatie (SMI) zorgt voor een overschrijding van

€ 76.000. Het is een wettelijke taak om alle instellingen te controleren.

Het aantal inspecties van kinderopvang is toegenomen door uitvoering van het nieuwe

toetsingskader IKK. Daardoor is ook de handhaving die volgt op overtredingen toegenomen. Hierdoor

is een nadeel ontstaan van € 75.000. Binnen het Peuterspeelzaalwerk is een voordeel ontstaan van

€ 630.000 doordat meer kosten ten laste van het Rijksbudget OAB zijn gebracht.

Leerlingenvervoer nadeel € 124.000

Het leerlingen vervoer is qua contractprijs € 124.000 hoger uitgevallen door een incidentele

verlenging van het vervoerscontract voor het huidige schooljaar. De structurele meerkosten

leerlingenvervoer zullen door de nieuwe aanbesteding in 2019 lager uit gaan vallen en uitkomen op

€ 40.000.

Voortijdig schoolverlaten (lasten nadeel € 271.000 en baten € 271.000 voordeel)

Van het Rijk is ter bestrijding van het voortijdig schoolverlaten een vergoeding van € 271.000

ontvangen. Hierdoor zijn ook de lasten € 271.000 hoger uitgevallen.

Onderwijs Achterstand Bestrijding (lasten nadeel € 240.000 en baten € 240.000 voordeel)

In 2018 is € 240.000 meer aan Rijksmiddelen ingezet in het kader van Onderwijs Achterstand

Bestrijding. Deze hogere uitgaven worden betaald uit de daartoe gereserveerde Rijksmiddelen voor

een bedrag van € 240.000.

Overige



27

Sociale integratie achterstandsgroepen (voordeel € 236.000)

Maatschappelijke opvang en vrouwenopvang (voordeel € 243.000)

De decentralisatie uitkering voor maatschappelijke opvang en vrouwenopvang is regionaal niet

volledig uitgegeven. Het voordelige resultaat is over de deelnemende Friese gemeenten verdeeld op

basis van het aantal inwoners. Voor Leeuwarden ontstaat hierdoor een voordeel van € 243.000.

Statushouders (lagere baten € 250.000 en lagere lasten € 250.000)

De Rijksbijdrage voor statushouders is lager uitgevallen doordat het Rijk de financieringsmethodiek

heeft aangepast. Als gevolg hiervan zijn ook de uitgaven lager dan begroot. In de jaarrekening 2017

is via budgetoverheveling € 845.000 beschikbaar gesteld voor de integratie en participatie van de

statushouders. Hiervan is in 2018 nog € 331.000 niet besteed. Dit bedrag wordt meegenomen naar

2019 via de reserve Budgetoverheveling.

Overige

Overige kleine voor- en nadelen per saldo € 7.000 nadelig

Burgerkracht (voordeel € 97.000)

Reserve Buurt- en Wijkbudgetten (lasten voordeel € 138.000 en baten nadeel van € 138.000)

Ten laste van de reserve buurt- en wijkbudgetten is zowel qua lasten als baten € 138.000 minder

verantwoord dan was begroot met per saldo een neutraal resultaat.

Overige


Sport, bewegen en gezondheidsbeleid (voordeel € 47.000)

Stimulering van sport en beweeginitiatieven

In het collegeprogramma 2018-2021 ‘De kracht van samen’ heeft het college een bedrag van

€ 80.000 voor 2018 beschikbaar gesteld ten behoeve van een regeling voor het stimuleren van sport

en beweeginitiatieven. Na het vaststellen van het collegeprogramma is een sportnota opgesteld

waar de eerdergenoemde regeling onderdeel van uitmaakt. De voorbereiding van de nota en de

afstemming met de stakeholders heeft meer tijd gevraagd dan voorzien. De definitieve

besluitvorming was op 28 november 2018, waardoor in 2018 geen uitgaven konden plaatsvinden. De

feitelijke uitvoering is gestart in januari 2019. Het beschikbare budget van 2018 wordt via de

reserve Budgetoverheveling meegenomen naar 2019.

Overige


Betrokken verbonden partijen Stichting Cultureel Centrum De Harmonie Leeuwarden

Stichting Proloog Leeuwarden

BV Sport Leeuwarden


28

Programma Jeugdzorg en maatschappelijke ondersteuning

Wat wilden we bereiken en wat hebben we daarvoor gedaan?

1. Uitvoering taken Jeugdzorg

Verbeterd inkoopmodel 2018

Met ingang van 2018 is de specialistische jeugdhulp opnieuw regionaal ingekocht. Er wordt nu

gewerkt met tien profielen en verschillende bijbehorende intensiteiten. Hieraan worden te behalen

resultaten voor de jeugdige gekoppeld aan de (resultaat)financiering). De klassieke p x q

financiering (geleverde uren ondersteuning maal een vaste prijs) is hiermee losgelaten. Vanaf 2019

is contractmanagement op sterkte en zal beter gestuurd kunnen worden op resultaat.

Ook in het hoog specialistische segment zijn wijzigingen doorgevoerd. Eind 2018 is met zeven

zorgaanbieders een convenant afgesloten. Er zijn onder andere afspraken gemaakt over de inzet van

kortdurende adequate zorg aan huis, gelimiteerde behandelduur en het ontwikkelen van passende

vervolgzorg aan huis in het specialistische segment. Het doel is op de eerste plaats om adequate

hulp voor jeugdigen te bieden, de transformatie in de jeugdhulp te versnellen en de kosten beter

beheersbaar te maken.

Verbeterde overgang zorg voor jeugd van 18- naar 18+

In 2018 is de pilot ‘Model Soepele Overgang’ afgerond. De pilot was gericht op jongeren in de

leeftijd 18-/18+ die geen of weinig kans hadden op stabiele huisvesting, financiën, dagbesteding

(bijvoorbeeld school/werk) en/of waarbij een jeugdzorgtraject liep vanuit de gemeente

Leeuwarden. De pilot is afgerond en het resultaat is dat alle knelpunten op individueel niveau zijn

opgelost. In regionaal verband hebben jeugdhulpaanbieders contractueel ingestemd met het

hanteren van het Model Soepele Overgang.

De Friese Academische werkplaats heeft in 2018 verschillende casuïstiektafels georganiseerd,

waarbij terugkerende problematiek in de jeugdhulp methodisch werd gesignaleerd. Verder is een

verkenning uitgevoerd op de toekomst van de Academische werkplaats in relatie tot het regionaal

Actieplan Foar Fryske Bern en een meerjarige regionale onderzoeksagenda op jeugdhulp.

2. Een integraal aanvullend voorzieningenaanbod realiseren met een voor de inwoner logische

verdeling tussen regionale en lokale voorzieningen

Nieuwe tarieven lokale Maatwerkvoorzieningen Wmo

Op 1 juni 2017 is de Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) Reële prijs Wmo in werking getreden.

Hierdoor zijn gemeenten verplicht om een reële prijs voor Wmo diensten te bieden. Op basis van

een marktconsultatie bij de aanbieders huishoudelijke hulp is een nieuw tarief vastgesteld. Het

tarief is vanaf 1 januari 2019 verhoogd van € 20,74 naar € 23,40.

Begin mei 2018 is er een akkoord bereikt over een nieuwe Cao voor de Verpleeg- en

Verzorgingshuizen en Thuiszorg (Cao VVT). De nieuwe Cao is ingegaan op 1 april 2018. Er is een

extra, hogere loonschaal toegevoegd voor huishoudelijke hulp en er geldt een algemene

loonsverhoging van 4% per 1 oktober 2018. Door deze ontwikkelingen is het tarief voor de Algemene

schoonmaakvoorziening (ASV) verhoogd per 1 april 2018. De overeenkomst ASV en bijbehorende

tarieven voldeed nog niet aan de regels uit de AMvB. De tarieven voor de andere lokale

maatwerkvoorzieningen (thuisondersteuning, dagbesteding etc.) worden per 1 januari 2019

verhoogd omdat deze overeenkomst al wel voldeed aan de regels uit de AMvB. De Cao wijziging

werkt dan door in een nieuw tarief bij de verlenging van de overeenkomst.


29

Minder doorverwijzing door inzet Praktijkondersteuner Jeugd bij de huisarts

Het grootste deel van de huisartsen in Leeuwarden heeft de beschikking over een

Praktijkondersteuner Jeugd bij Huisartsen (POH). Er is in 2018 extra ingezet op het samenwerken

met de wijkteams en de scholen, waardoor de eerstelijns voorziening sterker is geworden. De

huisartsen zijn samen met Amaryllis de grootste verwijzers naar jeugdzorg en door de inzet van de

POH wordt er significant minder doorverwezen. Er zijn in totaal meer dan 800 kinderen met een

hulpvraag geholpen en nog geen 25% daarvan is doorverwezen naar duurdere specialistische hulp.

(Bron: jaarlijkse rapportage van de POH GGZ).

ThuisPlus moet meer mensen thuisondersteuning gaan bieden

In 2018 is het nieuwe product ThuisPlus geïmplementeerd. ThuisPlus betekent dat een aanbieder op

geplande en ongeplande momenten thuisondersteuning levert en beschikbaar heeft als dat nodig is.

Het streven is om meer mensen vanuit een instelling (beschermd wonen) weer zelfstandig te laten

wonen in de wijk of een dorp, met ondersteuning aan huis. In Friesland zien we geen afname in

beschermd wonen. Er zijn in 2018 ongeveer 1.330 mensen met een beschikking voor beschermd

wonen tegenover 110 mensen met een ThuisPlus indicatie. Voor beschermd wonen is Leeuwarden

verantwoordelijk voor een derde van de populatie. Voor ThuisPlus is Leeuwarden verantwoordelijk

voor de helft van de populatie. In het laatste kwartaal van 2017 waren er 1.280 mensen met een

beschikking voor beschermd wonen. (Bron: dashboard Beschermd Wonen)

Wijziging financiering Maatschappelijke opvang en openbare geestelijke gezondheidszorg

Tot aan de decentralisatie in 2020 van de opvangmiddelen worden aanbieders van maatschappelijke

opvang en openbare geestelijke gezondheidszorg (OGGZ) gesubsidieerd. De decentralisatie houdt in

dat het budget dat nu beschikbaar is voor regionale inkoop niet meer bij de centrumgemeente

terecht komt. Alle gemeenten krijgen zelf een budget om maatschappelijke opvang en OGGZ te

organiseren.

Door aanpak personen met verward gedrag minder mensen in de nachtopvang

In 2018 is een plan van aanpak Personen met verward gedrag opgesteld, dat in 2019 tot uitvoering

komt. De Friese gemeenten werken samen met aanbieders, de Friesland Zorgverzekeraar en andere

ketenpartners aan verschillende pilots. Eén van de pilots is Passend Vervoer waarbij iemand niet

meer door de politie vervoerd wordt, maar door een onopvallende bus met een sociaal psychiatrisch

verpleegkundige. Ook is er een ACT (Assertive Community Treatment) team ingezet vanuit het plan

van aanpak om mensen met meervoudige complexe problemen toe te leiden naar onderdak en zorg.

Dit heeft geleid tot een afname van de bezetting in de nachtopvang van ZIENN. In 2017 was de

gemiddelde bezetting van de Nachtopvang 37 personen per nacht. In 2018 lag het gemiddelde op 28

personen per nacht, gerelateerd aan het aantal plekken in de nachtopvang. Standaard zijn er 40

bedden beschikbaar en dit kan in geval van nood uitgebreid worden naar 52. Al met al een afname.

Het ACT team heeft daar een bijdrage aan geleverd, evenals een gewijzigde aanpak bij ZIENN zelf.

(Bron: ZIENN).

3. Consolideren van het netwerk van basisvoorzieningen

Programma Sociaal Medisch Eerste Lijn gecontinueerd

Het programma Sociaal Medisch Eerste Lijn heeft in 2018 een doorstart gemaakt. In de

samenwerking tussen de Friese gemeenten en de Friesland Zorgverzekeraar wordt gewerkt aan een

betere afstemming tussen het sociale en het medische domein. Er worden casuïstiektafels

georganiseerd waar knelpunten in de financiering en het beleid worden besproken aan de hand van

praktijkvoorbeelden. Er wordt gezocht naar oplossingen voor knelpunten op het grensvlak van de

Wet langdurige zorg, Zorgverzekeringswet, Jeugdwet en Wet maatschappelijke ondersteuning.

Verschillende thema’s worden opgepakt binnen het programma zoals de POH GGZ Jeugd, het

verzorgen van een warme overdracht bij wisseling van de financiering van de zorg en geboortezorg.


30

Gemeenten hebben een presentatie verzorgd over de wet maatschappelijke ondersteuning aan

zorgkantoor Friesland. In 2019 organiseert zorgkantoor Friesland een informatiebijeenkomst voor

gemeenten en verwijzers over de Wet langdurige zorg.

Project Lab Noord voortgezet

In Lab Noord werken gemeente, vrijwilligers, wijkvereniging, studenten van het leer- en

werkbedrijf, sociaal wijkteam, zorgverzekeraar en zorgorganisaties samen om met hulp van andere

wijkbewoners mensen langer thuis te laten wonen. Zij vormen een netwerk en weten elkaar te

vinden. Spil van het project Lab Noord is een sociaal wijkbedrijf waarin bewoners werkzaamheden

uitvoeren voor de wijk en wijkbewoners.

De vijftien studenten van het leer- en werkbedrijf hebben allemaal hun diploma behaald in

september 2018 op niveau 2. Een aantal heeft ook direct werk gevonden. Het wijkservicepunt is een

belangrijke vraagbaak en veel zaken kunnen direct en gericht worden afgehandeld. De daginloop is

een aanvullende voorziening die tussen de activiteiten van de wijkvereniging en de formele

dagbesteding inzit.

Wat heeft het gekost? Tabel 8 Resultaat 2018

R2PRG021 - Jeugdzorg en maatsch. ondersteuning

Lasten Baten Saldo

A. Begroting 2018 primitief 140.218 5.385 -134.833

B. Begroting 2018 na wijziging 150.580 5.730 -144.850

C. Rekening 2018 156.628 10.523 -146.105

Resultaat (B-C) -6.048 4.793 -1.256

Tabel 9 Bedragen x € 1.000 Resultaat 2018 gespecificeerd naar Beleidsproduct Resultaat Resultaat Saldo R2PRG021 - Jeugdzorg en maatsch. ondersteuning lasten baten R2BLP084 - Zorg voor de Jeugd -2.858 1 -2.856 R2BLP118 - Maatschappelijke ondersteuning -3.190 4.791 1.601 Totaal -6.048 4.793 -1.256

Zorg voor de Jeugd (nadeel € 2.856.000)

Specialistische jeugdzorg (nadeel € 2.886.000)

De kosten voor specialistische jeugdzorg zijn € 2.886.000 hoger dan begroot. De overschrijding

ontstaat op de regionaal ingekochte zorg. Enerzijds is gedurende het jaar sprake van een stijging

van het aantal cliënten voor hersteltrajecten (excl. herindeling) met 222 cliënten. Anderzijds zien

we ook een stijging van de gemiddelde kosten t.o.v. 2017. Vanwege het nieuwe inkoopsysteem voor

regionaal ingekochte zorg is een vergelijking met 2017 op ‘zorgproductniveau’ lastig te maken. Het

nieuwe inkoopsysteem is gebaseerd op resultaatfinanciering waarbij de zorgaanbieders een vast

bedrag per zorgprofiel ontvangen. Het oude systeem ging uit van p*q financiering en was gebaseerd

op werkelijk geleverde uren zorg x een vast uurtarief.

Omdat in de tweede helft van 2018 al de indruk ontstond dat de kosten voor jeugdzorg door het

nieuwe inkoopsysteem behoorlijk zouden stijgen, is een regionaal onderzoek uitgevoerd door KPMG.

Uit dit onderzoek blijkt dat het nieuwe inkoopsysteem in 2018 op regionaal niveau zou hebben

geleid tot een gemiddelde prijsverhoging van 20%-27% voor de regionaal ingekochte zorg. In

Leeuwarden zien we een prijsstijging van circa 17% waardoor de kosten met € 4,2 mln zijn

gestegen.

KPMG beschrijft in het rapport dat een deel van de kostenstijging uit een aantal eenmalige

componenten bestaat. Op basis van onze analyse op hoofdlijnen wordt vermoed dat deze eenmalige

component voor Leeuwarden circa € 2,6 mln bedraagt. Dit eenmalige effect hangt voor een groot

deel samen met de conversie en door proces-inefficiëntie.


31

Hoogspecialistische hulp (nadeel € 455.000)

De totale kosten voor hoogspecialistische hulp bedragen € 3,1 mln (begroot was € 2,6 mln).

Het aantal kinderen in hoogspecialistische zorg is eveneens fors gestegen, van 22 cliënten in het 1e

kwartaal tot 35 cliënten in het 4e kwartaal. Dat betekent zwaardere zorg, vaker residentieel en dit

gaat samen met hoge kosten per traject. Een traject voor Hoog Specialistische zorg kost

Leeuwarden gemiddeld zo’n € 120.000 per jaar. In het ‘convenant hoogspecialistisch’ (zie ook

toelichting onder 1. ‘uitvoering taken jeugdzorg’ dat eind 2018 is afgesloten) zijn afspraken

gemaakt over transformatie van hoogspecialistische zorg zowel inhoudelijk als financieel.

De inzet voor 2019 is aanscherping toezicht op instroom door middel van een triageteam en

onderzoek van casussen (als onderdeel van herbeoordeling 100 grootgebruikers). Daarnaast wordt de

aanbesteding voorbereid. M.i.v. 1-1-2020 zullen nieuwe contractafspraken van kracht zijn.

Jeugdbescherming en Jeugdreclassering (voordeel € 314.000)

De kosten op gebied van jeugdbescherming en jeugdreclassering zijn lager dan begroot en heeft een

voordelig effect van € 314.000. Over de gehele linie is het aantal begeleidingen in vrijwillig kader

afgenomen en heeft een verschuiving plaatsgevonden naar de gebiedsteams.

Praktijkondersteuning huisartsen (voordeel € 62.000)

Het voordeel van € 62.000 is ontstaan doordat een aantal van de huisartspraktijken uit de

herindeling later gestart zijn. Ook zijn een aantal praktijken onverwacht gestopt en zijn de

werkzaamheden pas later overgenomen door andere praktijken.

Overige (voordeel € 109.000)

Op de overige onderdelen is een voordeel ontstaan dat voor een groot deel bestaat uit een voordeel

op apparaatskosten.

Reserve Budgetoverheveling

Transformatiefonds Sociaal domein Jeugd (storting € 1.374.000)

Om de vernieuwing van het jeugdhulpstelsel een extra impuls te geven hebben Rijk en VNG een

transformatiefonds opgericht. Er is voor de komende drie jaar landelijk in totaal € 108 mln

beschikbaar. De eerste tranche van € 36 mln is in 2018 beschikbaar gekomen. Het

transformatiefonds wordt naar rato van het aantal kinderen tot 23 jaar op 1 januari 2018, per

jeugdhulpregio verdeeld. De uitkering wordt verstrekt aan de grootste gemeente in de

desbetreffende regio. Aan de gemeente Leeuwarden wordt tot en met 2020 € 1.374 mln per jaar

uitgekeerd. Het bedrag dat in de decembercirculaire 2018 beschikbaar is gesteld wordt via de

reserve Budgetoverheveling meegenomen naar 2019.

Maatschappelijke ondersteuning (voordeel € 1.601.000)

Sociale wijkteams (voordeel € 122.000)

Binnen dit onderwerp worden de grootste afwijkingen toegelicht die per saldo resulteren in een

voordeel van € 122.000.

Van de middelen die beschikbaar zijn gesteld voor een opleiding voor ervaringsdeskundigen is

beperkt gebruik gemaakt. Er bleek weinig animo te bestaan onder de doelgroep van 16 kandidaten

voor het volgen van deze opleiding, mogelijk ook vanwege het feit dat deze in Groningen werd

gegeven. Dit resulteert in een voordeel van € 53.000.

Verder is er een voordeel van € 56.000 doordat de in verstrekte subsidie aan Amaryllis over 2017

lager is vastgesteld.

Door een tekort aan (tijdelijke) opvangvoorzieningen moest uitgeweken worden naar duurdere

oplossingen, resulterende in een overschrijding op de Aanpak Voorkoming Escalatie van € 10.000.


32

Mantelzorg (voordeel € 92.000)

De onderbesteding is het gevolg van lagere kosten op het gebied van mantelzorg en lagere kosten op

het gebied van cliëntondersteuning. Jaarlijks is er enige ruimte voor incidentele activiteiten en

projecten op het snijvlak tussen vrijwilligerswerk en mantelzorg te bekostigen. In 2018 zijn er

minder initiatieven geweest die gebruik hebben gemaakt van dit budget. Met het oog op de

voorgenomen korting op het budget voor mantelzorg zullen toekomstige overschotten verleden tijd

zijn.

Wonen, rollen en vervoer (voordeel € 385.000)

Het voordeel komt tot stand op het onderdeel woonvoorzieningen en hulpmiddelen. Hier speelt nog

het effect van de gewijzigde inkoop – van koop naar huur - van hulpmiddelen. In dit laatste

overgangsjaar is er nog een voordeel. Ook heeft de verkoop van overtollige hulp- en overige

middelen een voordeel op van bijna € 65.000 opgeleverd. Verder zijn de uitgaven

woonvoorzieningen van jaar tot jaar vrij grillig, de kosten per voorziening lopen heel erg uiteen. Op

de kosten van collectief vervoer is een incidenteel voordeel van € 145.000 als compensatie van

eerder gemaakte (juridische)kosten.

Huishoudelijke Hulp en Algemene Schoonmaakvoorziening (voordeel € 1.020.000)

Er zijn meerdere ontwikkelingen die het voordeel tot stand hebben gebracht. Allereerst de

afschaling in type voorziening en omvang de uren. Het totaal aantal inwoners dat gebruikt maakt

van de voorzieningen is, los van de instroom door de herindeling, gelijk gebleven. Het voordeel zit

in de verschuiving binnen deze groep van de duurdere Huishoudelijke Hulp (HH) naar de goedkopere

Algemene Schoonmaakvoorziening (ASV). Bovendien ‘verbruikt’ deze groep in vergelijking met 2017

ruim 15.000 uren minder (=5%) en is het gemiddelde aantal uren per cliënt gedaald van 110 naar 104

uren. Beide ontwikkelingen resulteren in een voordeel van € 310.000.

De kosten van de PGB’s nemen net als voorgaande jaren af. In veel gevallen is er nog wel HH nodig,

maar wordt deze in de vorm van Zorg in Natura afgenomen. Het voordeel op de PGB’s is € 150.000.

In de budgetten was rekening gehouden met toenemende aantallen cliënten en uren HH en ASV van

in totaal € 560.000.

In 2018 is de Algemene Maatregel van Bestuur ‘reële prijs Wmo 2015’ ingevoerd. De contracten ASV

zijn in de loop van het jaar opnieuw afgesloten en zijn op deze AMVB gebaseerd. De tarieven ASV

voor 2018 zijn in 2 stappen met 13% gemiddeld toegenomen. De tarieven van de HH zullen in 2019

aan de AMVB worden aangepast. De inschatting is dat dit een kostenverhogend effect heeft van

€ 1.000.000 waardoor het incidentele voordeel van 2018 wegvalt.

Thuisondersteuning en dagbesteding (voordeel € 1.003.000)

Afgezien van de instroom als gevolg van de herindeling is het aantal cliënten en uren

thuisondersteuning ten opzichte van het vorig jaar gelijk gebleven. Wel is er een voordeel als gevolg

van de lagere tarieven. Bij de dagbesteding is het aantal cliënten ook gelijk aan vorig

Jaarstukken 2018 - Leeuwarden · 2019-07-08 · 5 Leeswijzer Opbouw gewijzigd Na herindeling met de...

Documents

Transcript of Jaarstukken 2018 - Leeuwarden · 2019-07-08 · 5 Leeswijzer Opbouw gewijzigd Na herindeling met de...