Jaargang 9, nummer 1 (pdf)

VredesMagazineredes agazineJaargang 9 nummer 1 1e kwartaal 2016 Prijs euro 2,50

Dossier: GOLFOORLOG 1991

HHHHaaaannnneeeeeeeennnn ZZZZooooaaaabbbbiiiissssttttrrrriiiijjjjddddttttvvvvoooooooorrrr ggggeeeerrrreeeecccchhhhttttiiiigggghhhheeeeiiiidddd

VredesMagazine1-2016-LR 17-02-2016 17:42 Pagina 1

2 VREDESMAGAZINE nr. 1-2016

VREDESMAGAZINE 3 DECEMBER 2015 Uitgave van de vereniging VredesMedia waarin samenwerken: Haags Vredesplatform (HVP), Humanistisch Vredes-beraad (HVB), Vredesbeweging Pais, Samenwerkingsverband Stop de Wapenwedloop, Antimilitaristies Onderzoekskollektief VD AMOK, Women’s InternationalLeague for Peace and Freedom (WILPF) afdeling Nederland. REDACTIE: Jan Bervoets, Carmen Chan, Hans Feddema, Benno Houweling, Kees Kalkman, KlaasMeijer, Anke Polak, Martijn de Rooi, Jan Schaake, Guido Schokker, Thelanie Vink, Egbert Wever. AAN DIT NUMMER WERKTEN NAAST DE AUTEURS MEE: DavidJan Donner, Chris Geerse. De auteur is verantwoordelijk voor de inhoud van een geplaatst stuk. De tekst van artikelen mag worden overgenomen op voorwaardevan bronvermelding. Copyrights van foto‘s en tekeningen berusten bij de desbetreffende fotograaf/illustrator. FOTOREDACTIE: Anne Vaillant. FOTOGRAFEN ENILLUSTRATOREN: Jan Bervoets, Joop Blom, Hans Bouton, Joël van Dooren, Gustave Doré, Herman Engbers, Frank Feiner, Geronimo Matulessy, Len Munnik,Loeke Pam, Anne Vaillant. VORMGEVING: Jimmy Slothouwer. DRUKKER: Drukkerij Mezclado, Tilburg. ABONNEMENTEN: Een jaarabonnement op VredesMaga-zine (4 nummers) kost 10 euro. U kunt een abonnement nemen via [email protected] of 015 7850137.GIFTEN: Bedragen die abonnees meer overmakenworden beschouwd als gift voor het werk van de in VredesMagazine samenwerkende organisaties. CONTACT VREDESMEDIA: Vlamingstraat 82, 2611 LA Delft, 0157850137, [email protected]. www.vredesmedia.nl. REDACTIEADRES: Lauwerecht 55, 3515 GN Utrecht, 030 8901341, artikelen naar [email protected] VOLGEND NUMMER: 14 februari 2016. VERSCHIJNINGSDATUM VOLGEND NUMMER: 22 maart 2016. ISSN 1876-0724C

olo

fo

nc

om

me

nt

aa

r

Een klein groepje zeer geweld-dadige jongeren heeft wekenlanghet nieuws bepaald. Je zou bijna

denken dat we in een hele nare wereldleven. Maar is dat echt zo, of komt hetdoor de selectie die de media maken? Erzijn in Europa ook kleine groepjes actiefdie juist naar vrede en ontwapeningstreven. Je moet er naar zoeken, maar alsje weet waar je kijken moet zie je dat erveel gebeurt. Hieronder een kleineselectie nieuws om weer vrolijk van teworden.

In Frankrijk demonstreerden enkelehonderden mensen tegen Nobel Sport,een fabriek die traangasgranaten maaktdie worden ingezet tegen demon-stranten; zowel in Frankrijk zelf als inbijvoorbeeld Burkina Faso en Bahrein.De politie dacht per abuis dat dedemonstranten het gevaar vormden enrukte uit met groot materieel. Dedemonstratie verliep desondanksvreedzaam.De Spaanse antimilitaristische groepMOC protesteerde tegen een groteNAVO-oefening die in hun regio werdgehouden. Op internet circuleert eenprachtig filmpje waarop is te zien hoe zein roze overalls de basis op sluipen, endan ineens heel hard naar een rij klaar-staande tanks rennen. Een verbaasdebewaker weet niet meteen hoe hij moetreageren. Het lukte de groep zich vast teketenen aan enkele tanks en daarmee hetprogramma van de NAVO-oefening inde war te sturen.In Londen bezetten mensenrechten-activisten het drukke kruispunt OxfordCircus om te protesteren tegen Britsewapenleveranties aan Israël, die wordeningezet tegen Palestijnse burgers. De

activisten, van alle nationaliteiten engezindten, zijn niet tegen Israël maartegen het gewelddadige beleid van deIsraëlische regering. Met een boycotwillen ze Israël dwingen tot een anderbeleid.In België, waar de knoop over deaanschaf van het gevechtsvliegtuig JSFnog niet is doorgehakt, voerdenVlamingen en Walen gezamenlijk actiein het Federaal Parlement. Ze strooidenpamfletten van de publieke tribune metde boodschap: ‘Belgen willen geennieuwe gevechtsvliegtuigen’. Ookhebben ze korte tijd het gebouw vanregeringspartij CD&V bezet om de grotegeldverspilling onder de aandacht tebrengen.

Dat was allemaal nog voor de aanslagenin Parijs en de grote paranoia in Brussel.Maar de visie van de vredesactivisten zalniet veranderd zijn. Want wat heb je aantanks en gevechtsvliegtuigen als eenklein groepje doorgedraaide jongerenenorm leed aanricht in een vrolijkeuitgaansstad? President Hollande sprakmeteen ferme oorlogstaal, maar zei niet:we moeten de jongeren in de banlieuesmeer kansen geven, we moeten eenminder racistische politie hebben. Voorhet geweld zijn de jonge terroristen zelfverantwoordelijk, maar we moeten welvoor een maatschappij zorgen waarin dekans dat jongeren ontsporen zo kleinmogelijk is. Tanks en gevechtsvlieg-tuigen helpen daarbij niet.Problemen aanpakken met militairemiddelen, daar weten ze ook in Koreaalles van. Het land is nog steeds opKoude Oorlogswijze gedeeld in Noorden Zuid, en doordat het erg strategischligt werken de grootmachten niet erg

Vrolijk nieuwsmee om een daar een einde aan temaken. Integendeel: de Amerikanenbouwen er een gigantische legerbasis omvan daaruit de zee rond China tekunnen bestrijken. Waar de Chinezendan weer behoorlijk chagrijnig vanworden. Voor de Koreanen is de situatiebedreigend: in veel metrostations inSeoul zijn schuilkelders gebouwd ennoodvoorraden opgeslagen.Een kleine maar groeiende groep Zuid-Koreanen verzet zich tegen het idee datde vrede met militaire middelenbewaakt moet worden. Ze weigeren inmilitaire dienst te gaan, een behoorlijkingrijpende beslissing want er bestaatgeen recht op dienstweigeren in Korea.Dienstweigeraars zitten meer dan eenjaar in de gevangenis. Ook stellen ze dewapenindustrie van Zuid-Korea aan dekaak. De vredesgroep World withoutWar organiseerde deze herfst eenseminar over Actiestrategieën tegenOorlogswinsten, samen met WarResisters’ International. Aansluitend ophet seminar werd actie gevoerd tegen deADEX wapenbeurs. Het lukte enkeleactievoerders om het hotel binnen tesluipen waar wapenhandelaren enlegertop een galadiner hielden. Daarwerden spandoeken ontrold en leuzengeroepen voor de neuzen vanverbijsterde generaals. Met deze actiehaalde World without War de voor-pagina’s van de Zuid-Koreaanse kranten.Ook vredesacties kunnen soms hetnieuws bepalen.

Wendela de VriesCoördinator Stop Wapenhandel

www.stopwapenhandel.org


VREDESMAGAZINE nr. 1-2016 3

inh

ou

dVROLIJK NIEUWS 2Vredesactivisten wereldwijd op de bres voor ontwapening

Wendela de Vries

IN ISRAEL STAAT VREDE NIET OP DE AGENDA 4Interview met Palestijns Knesset-lid Haneen Zoabi

Martijn de Rooi

WORDT AGRESSIE STRAFBAAR? 6Tweede Kamer in debat over Internationaal Strafhof

Anke Polak

VLUCHTELINGEN EN VREDESWERK 8Vredesgroep te Enschede zoekt rol in vluchtelingendiscussie

Jan Schaake

GEVANGENEN VOOR DE VREDE 10Schrijfactie voor gedetineerde vredesactivistenen dienstweigeraars

Frank Feiner

KERNWAPENS, ONS EEN ZORG 12Symposium over medisch-humanitairegevolgen kernwapens

Hans van Iterson

DE POLITIEKE BOODSCHAP VAN NEIL YOUNG 13Bespreking van zijn CD ‘The Monsanto Years’

Thijs Teeling

IS TTIP OORLOG? 15Terugblik op vredesdiner van Haags Vredesplatform

Jan Bervoets

FOTOPAGINA’S GERONIMO MATULESSY 18Op de vlucht – van Syrië naar Europa

DOSSIER 21Golfoorlog 1991 – proloog van een oorlog zonder einde

Mark Akkerman, Derwich Ferho,Kees Kalkman, Henk van der Keur, Guido van Leemput,Jan Schaake, Wendela de Vries

EN VERDER:

COLUMN FEDDEMA 11Gemiste vredeskans

COLUMN VAN DIJK 14Klimaatverandering en oorlog

WAPENHANDEL VOOR BEGINNERS, DEEL 3 14Martin Broek

SPRINGSTOF 17Mark Akkerman

OVERZICHT VAN AANGESLOTEN ORGANISATIES 20KORTE BERICHTEN 33SIGNALERINGEN 35Boekbespreking ‘Je bent er geweest’

GEDICHT 36De oren van de haas

Jean de La Fontaine

VOORPAGINA:Mensen op devlucht wachten opde trein naarZagreb die nietkomt. Tovarnik(Kroatië), oktober2015.Foto: GeronimoMatulessy.

Teke

ning

: Len

Mun

nik



van de Palestijnen in Israël en de lessenvan de Kristallnacht. De uitnodigingmaakte protesten los bij diverse joodseorganisaties, die Zoabi uitmaakten voorantisemiet. Federatief Joods Nederlandsdeed zelfs aangifte tegen haar wegens“het oproepen tot terroristische activitei-ten.”

In Americain reageert Zoabi rustig ophet tumult. Ze is wel wat gewend. In Isra-ël wordt ze geregeld uitgemaakt voor ter-rorist en verrader, ook in de Knesset. Vo-rig jaar werd ze door de Commissie voorde Ethiek van het parlement zelfs voorzes maanden uitgesloten van deelnameaan debatten, omdat ze had geweigerd demoord op drie joodse tieners “terroris-me” te noemen. En tot tweemaal toe be-paalde de Centrale Verkiezingscommis-sie van de Knesset de afgelopen jaren datze zich niet verkiesbaar mocht stellen,onder andere vanwege haar deelnameaan de “flotilla” die in 2010 de blokkadevan Gaza probeerde te doorbreken. Beidekeren maakte het hooggerechtshof datongedaan.

Zoabi omschrijft de beschuldigingenals “politieke terreur, bedoeld om mij enmijn collega’s het zwijgen op te leggen.”Het is, zegt ze, typerend voor de positievan de Palestijnen in Israël. “In Israël be-staat het concept van ‘de goede Arabier’.Je bent een ‘goede Arabier’ als je je schiktin je minderwaardige maatschappelijkepositie, en onderschrijft dat Israël een de-mocratie en een joodse staat is. Iedere Pa-lestijn die dit aanvecht wordt beschouwdals een bedreiging, en gecriminaliseerdals terrorist, antisemiet, opruier of on-dermijner van de staat.”

Het is absurd, stelt Zoabi, om van de1,7 miljoen Palestijnen in Israël – twintig

procent van de bevolking – loyaliteit aan‘de joodse staat’ te eisen. Die staat kentprivileges toe aan zijn joodse inwonersen behandelt Palestijnen als tweede-rangsburgers, en is derhalve “inherentondemocratisch en racistisch”.

RACISME“Dat racisme is wettelijk verankerd,” on-derstreept ze. “Niet-joden hebben min-der rechten dan joden. Er bestaan tiental-len wetten die joden privileges toeken-nen. Ik leef onder een ondemocratisch,racistisch politiek en rechtssysteem,waarbij voor het gemak wordt vergetendat ik niet een of andere immigrant ben,maar een nakomeling van de kleinegroep Palestijnen die in 1948 niet doorjoodse immigranten van hun geboorte-grond zijn verdreven. En waarbij ook eenbelangrijke les wordt vergeten van hetproces dat in Europa leidde tot de joden-vervolging, namelijk hoe belangrijk hetjuist is dat een staat is gegrondvest op ge-lijkheid, gerechtigheid, democratie enmenselijke waardigheid.”

Zoabi signaleert meer zorgwekkendeovereenkomsten met de ontwikkelingenin het Duitsland van de jaren dertig:“Hetdemoniseren van de Ander, het recht-vaardigen van het gebruik van geweld enhet onbestraft laten van misdaden tegenPalestijnen, we zien het onmiskenbaartoenemen. Onder onze ogen glijdt Israëlgeleidelijk af in een diep dal dat herin-nert aan het Duitsland van de jaren der-tig. En net als in dat Duitsland doet demeerderheid van de bevolking er het

“Vóór het zogeheten ‘vredesproces’hadden we het veel beter!”HaneenZoabi lacht spottend om haar ei-

gen woorden, op een toon die wil zeggen:dat gelóóf je toch niet? “De Oslo-akkoor-den moesten vrede brengen, en realise-ring van onze rechten, maar sindsdien isde situatie van de Palestijnen alleen maarverslechterd.”

Ik spreek Zoabi (46) in café Americainin Amsterdam. Ze is Palestijnse, geborenen getogen in Israël, en maakt sinds 2009deel uit van de Knesset, het Israëlischeparlement. Ze is klein, maar door haar

charisma niet over het hoofd te zien. Zespreekt snel en fel, en slaat af en toe op ta-fel om haar woorden kracht bij te zetten.

Zoabi is in Nederland op initiatief vanhet Platform Stop Racisme en Uitslui-ting, dat haar uitnodigde een toespraakte houden tijdens de jaarlijkse Kristall-nacht-herdenking. Thema: de positie

Palestijns Knesset-lid Haneen Zoabistrijdt onvermoeibaar voor gerechtigheid

“In Israël staatvrede nietop de agenda”Als principieel voorvechtster van derechten van de Palestijnen is ze eenvan de meest gehate personen inIsraël. Onverstoorbaar pleit zij voorcollectief Palestijns verzet tegen depolitiek van de ‘racistische joodsestaat’. VredesMagazine in gesprekmet Haneen Zoabi.

Foto

: Anj

a M

eule

nbel

t

HANEEN ZOABI SPREEKT OP DEHERDENKING VAN DE KRISTALLNACHT.

AMSTERDAM, 8 NOVEMBER.

“Israël heeft geen last

van de bezetting,

het betaalt de prijs niet”


zwijgen toe. Erger nog, uit recent onder-zoek van het Israel Democracy Instituteblijkt dat 55 procent van de Israëliërs te-gen gelijkberechtiging van joden en Pa-lestijnen is.”

VREDESPROCESDe Palestijnen in Israël zijn gefrustreerd,zegt Zoabi, en vanwege de toenemendecriminalisering huiverig zich te verzet-ten. Dat geldt in het kwadraat voor de Pa-lestijnen op de Westelijke Jordaanoever,in Oost-Jeruzalem en in Gaza. Zij gaansinds 1967 gebukt onder een bikkelhardemilitaire bezetting, waarvan het eind nietin zicht is. De lang gekoesterde hoop opeen eigen staat in deze gebieden, en opvrede, is zo goed als vervlogen.

Zoabi: “Vrede staat niet op de agendain Israël. Typerend is dat het thema in delaatste drie verkiezingscampagnes geenenkele rol speelde. Een normaal levenvoor de Palestijnen in ‘de gebieden’ is nietiets dat de Israëliërs bezighoudt. De Pa-lestijnen zijn ver weg. Ze zitten niet alleenachter de Muur, nee, ze zitten achter eenoceaan.”

Die situatie is, paradoxaal genoeg, hetgevolg van het zogeheten ‘vredesproces’,

stelt Zoabi. Dat proces werd in 1993 inge-zet met de beroemde Oslo-akkoorden enhad eind jaren negentig moeten uitmon-den in een Palestijnse staat en een vredes-verdrag.“Vóór Oslo was de bezetting eenlast voor Israël. Maar juist dóór Oslo isdat veranderd. Het vredesproces heeft Is-raël in staat gesteld de situatie van af-stand te managen. De veiligheidssamen-werking met de Palestijnse Autoriteitspeelt daarin een belangrijke rol. Dieheeft het voor Israël makkelijker gemaaktom de woede en de protesten van de Pa-lestijnen te controleren. Israël heeft geenlast van de bezetting, het betaalt de prijsniet.”

De situatie van de Palestijnen daaren-tegen is de afgelopen 22 jaar dramatischverslechterd. Zoabi somt op: “Het aantalillegale Israëlische kolonisten op de Wes-toever en in Oost-Jeruzalem is toegeno-men van minder dan 200 duizend tot 600duizend. De zogeheten nederzettingenslokken steeds meer Palestijnse grond op.Het geweld van de kolonisten en het Isra-ëlische leger is sterk gegroeid. Oost-Jeru-zalem is afgesloten van zijn omgeving.Gaza is geblokkeerd. De onderdrukkingis verhard en de bezetting verdiept. Vrij-

heid en elementaire mensenrechten zijnvoor de Palestijnen die onder de bezet-ting leven verder weg dan ooit.”

Wat kunnen de Palestijnen nog doenom hun situatie te verbeteren, is devraag. Zijn vredesonderhandelingen nogeen optie, en zo nee, wat dan wel? Zoabiis voorstander van onderhandelingen,maar ziet daarvoor geen perspectief. “Als

je onderhandelt over beëindiging van debezetting, moeten beide partijen om tebeginnen erkennen dat er een bezettingís. Dan bespreek je vervolgens hoe je daareen eind aan maakt. Maar als het aan pre-mier Netanyahu ligt, wordt er onderhan-


“Netanyahu zegt dat ik de

spanningen verhoog,

maar ik probeer juist het

tegenovergestelde”

BARENDRECHT, 29 NOVEMBER 2015. BLOKKADE TEGEN VERVOER ISREALISCH FRUIT DOOR OLYMPIC FRUIT .

Lees verder op pagina 7

Foto

: Kar

el v

an B

roek

hove

n



Of blijft men van mening ver-schillen over de definitie engevolgen hiervan? Belangrijk

voor vredesactivisten! Nederland moetzich nog uitspreken en in september2015 was dit een onderwerp van discus-sie in de Tweede Kamer.

Op initiatief van de VN werd het Sta-tuut van Rome ondertekend in 1998waarmee de internationale gemeenschapkoos voor een Internationaal Strafhof.Dit vier jaar later opgerichte hof (Inter-national Criminal Court,ICC) mag oor-delen over internationale misdrijven ge-pleegd na 2002 of gepleegd na het jaarvan toetreden van het betrokken land.Het hof mag alleen oordelen over aange-sloten landen (en haar onderdanen) ofeen land dat de rechtsmacht erkent. HetICC is gelokaliseerd in Den Haag en 123landen zijn partij door ratificatie.

De drie misdrijven waarover tot nu toeeen uitspraak kan worden gedaan zijn:genocide, misdrijven tegen de menselijk-heid en oorlogsmisdrijven. Over hetvierde genoemde misdrijf agressie werdeen moratorium van zeven jaar afgespro-ken. Volgens enkelen kwam dit oorlogs-stokers goed van pas, zodat ze rustig doorkonden gaan met agressiedaden. Ge-noemd voorbeeld was Blair, die ongeachtde Britse handtekening onder het Statuutvan Rome Irak in 2003 binnenviel.

Na intensief vergaderen werd in 2010te Kampala afgesproken dat de definitieover agressie moet worden geformuleerdzoals in 1974 is vastgesteld in resolutie3314 van de VN. Samengevat is er sprakevan het misdrijf agressie als de daad is ge-pland, voorbereid of uitgevoerd door eenleidinggevende van een staat, niet wegenszelfverdediging en zonder toestemmingvan de VN, en als het VN-handvest ge-schonden is. Voorbeelden van de daadzijn: aanval, invasie of bezetting doormiddel van geweld. Maar ook blokkadesvan havens, aanval op strijdkrachten ofhet sturen van groepen die eerderge-noemde daad uitvoeren. Ook werd inKampala afgesproken dat de misdaadvan agressie pas na vernieuwde goedkeu-ring en ratificatie van 30 verdragstaten injanuari 2017 kan worden aangepakt.

RATIFICEERT NEDERLAND?Sinds 2001 is Nederland verdragstaat.Het zal zich ook vóór 2017 moeten bera-den over de nieuwe amendementen inza-ke agressie. In september kondigden en-kele media aan dat de volksvertegen-woordiging mogelijk geen groen lichtwilde geven uit angst voor vervolging vanlandgenoten. Her en der uitten VVD enD66 hun bezwaren. Toch wel een blama-ge voor het gastland van het strafhof! In-teressant waren de vragen van de ledenvan de Tweede Kamercommissie tijdensde beraadslagingen over goedkeuring eninwerkingtreding van de statuutwijzigin-gen van 2010. Voor de verschillende ar-gumenten tegen goedkeuring gaven dedefinitie van het begrip agressie en dereikwijdte daarvan de meeste aanleidin-gen. Zo zag D66 er een politieke compo-nent in en vroeg zich af of er wel interna-tionale consensus was. Hoe verhield eenen ander zich tot eerdere daden, waar

zonder toestemming van de VN was ge-bombardeerd (Kosovo 1988), of tegen-over geweld in het kader van “Responsi-bility to Protect” (RtP), dat sinds 2005aan de internationale gemeenschap eenmogelijkheid biedt in te grijpen bij geno-cide, oorlogsmisdaden, etnische zuive-ring en misdaad tegen de menselijkheidals de eigen overheid daartoe niet in staatis? Dit was ook de visie van het CDA ende VVD, die zich vooral niet voor decen-nia wilde vastleggen. Konden er mis-schien zelfs Nederlanders worden be-recht die eerder bij acties waren betrok-ken?

Andere negatieve argumenten warenhet dalende draagvlak van de internatio-nale gemeenschap en de lage score vantwee veroordelingen tegen de kosten vaneen miljard euro. Zeker in Afrika, waarhet verwijt klinkt dat er alleen aanklach-ten tegen Afrikanen zijn en er nauwelijksnieuwe leden zijn toegetreden. Deze kijkwerd uitdagend gepareerd door voor-stander SP: “Is de VVD soms bang?”Evenals de PvdA hecht zij grote waardeaan internationaal recht en vond zij dedefinitie zeer duidelijk omschreven. Na-tuurlijk is het recht in ontwikkeling,maar er zijn drempels ingebouwd omfouten te voorkomen. Daarnaast hebbeneerdere processen geleid tot verwerkingvan de oorlog en kunnen die leiden totmeer verdraagzaamheid. De SP had ookvragen over een internationale consen-sus en de toepassing van dit recht in deNederlandse wet. Het zou een blamagezijn als Nederland als thuisland van in-ternationale gerechtshoven niet zou rati-ficeren. Nederland zou juist bij niet aan-gesloten landen moeten aandringen omzich te bedenken.

BEDENKINGEN EN OPLOSSINGENDe minister van Buitenlandse Zaken be-nadrukte in zijn reactie nogmaals dat deomschrijving van het ernstige feit agres-sie in de Neurenberg- en Tokio-tribuna-len te vinden is. Naast de eerder genoem-de kaders moet de interpretatie daarvanin “Memories of understanding” wordentoegelicht en vastgelegd. De rol van deVeiligheidsraad zal door de nieuwe regelsgroter worden, aangezien hij binnen zesmaanden vaststelt of er sprake is vanagressie, mits het strafhof toestemt in

Wordt agressie strafbaar?Begin 2017 zullen de bij het InternationaalStrafhof aangesloten landen moeten beslissenof het hof mag oordelen over het laatste –omstreden – van de vier strafbare feiten tegende wereldvrede: het misdrijf van agressie. Zaldit breed worden gedragen en geratificeerd?

Geen uitleveringaan Rwanda

Twee van genocide verdachte personenmogen niet aan Rwanda worden

uitgeleverd. De rechtbank in Den Haag heeftdit 27 november jl. besloten, omdat in Rwandageen eerlijk proces is gegarandeerd.Merkwaardig genoeg bevat het door de rechtergeraadpleegde deskundigenrapport lovendewoorden over het rechtssysteem in Rwanda. In2014 oordeelde de Hoge Raad dat er geenbezwaren zijn tegen hun uitlevering. Eindoktober deden de rechters van het Rwanda-tribunaal een uitspraak over een klacht van eenverdachte met betrekking tot de problemenmet zijn advocaten. Het tribunaal stelde vastdat het gerechtshof in Rwanda de problemengoeddeels heeft opgelost. Het laatste woordzal hierover nog niet zijn gezegd.

tinyurl.com/uitlevering



vervolging en de raad niet heeft gelastvervolging op te schorten. Om misluk-ken tegen te gaan is er in 2014 een vrijwil-lige gedragscode gevraagd om bij groot-schalige wreedheden af te zien van veto-recht door de permanente leden. RtP isgeen daad van agressie want het valt bui-ten de genoemde delictomschrijving,maar Nederlandse leiders kunnen wel naverloop van hun immuniteitsperiode bijhun afreden aangeklaagd en veroordeeldworden. Primair door rechters in eigenland.

Na de suggesties van de SP en ministervan Justitie besloot de commissie geenvervolg meer te houden, maar de TweedeKamer aan het woord te laten. De minis-ter heeft intussen een brief naar de Ka-mer laten uitgaan, waarin ook de aanvul-lende acties in het belang van het verster-ken en ondersteunen van het ICC wor-den genoemd. Gesprekken met Afri-kaanse leiders over de disbalans en beteresamenwerking met andere landen overopsporing en vervolging van internatio-nale misdrijven staan op het program-ma. Naar verwachting zal eind novemberde Kamer hierover beraadslagen.

Over het Nederlands stemgedrag is dusgoede hoop. Over de daadkracht van hetstrafhof zijn verwachtingen gewekt. Ofde internationale gemeenschap zich aande regels gaat houden is de grote vraag.

Anke Polak

Bronnen: verslagen VN en Tweede Kamer

verslagen

middelen en binnen de grenzen van hetinternationaal recht.“Die strijd richt zichin het ene geval tegen het racisme in Isra-ël, in het andere tegen de gewelddadigebezetting, maar het doel is hetzelfde: ge-rechtigheid, vrijheid, een normaal leven.Ik pleit voor demonstraties, bewustwor-dingscampagnes, beïnvloeding van deinternationale publieke opinie, oproepentot een boycot, het aansprakelijk stellenvan Israël bij het Internationaal Strafhof,enzovoort. Als politicus is het voor mijbelangrijk de mensen die ik vertegen-woordig die middelen voor te houden enzo hoop te verschaffen.”

TEGENWICHT Natuurlijk realiseert Zoabi zich dat haaraanpak vloekt met het concept van ‘degoede Arabier’, en derhalve op nog meer‘politieke terreur’ van Israëlische zijdekan rekenen. “Netanyahu zegt dat ik despanningen verhoog, maar ik probeerjuist het tegenovergestelde. Ik wil een te-genwicht bieden aan individuele frustra-ties en gewelddadige acties zoals we dienu zien, voortkomend uit wanhoop enuitzichtloosheid. Ik wijs dat geweld af.Het probleem is het systeem, niet indivi-duele Israëliërs. Je moet je menselijkewaardigheid behouden, ook als je gede-moniseerd en gedelegitimeerd wordt.Dat moet je niet op dezelfde manier be-antwoorden.”

Met nadruk roept Zoabi de internatio-nale gemeenschap op haar verantwoor-delijkheid te nemen en druk op Israël uitte oefenen. Te lang heeft de wereld passieftoegekeken hoe de rechten van de Pales-tijnen werden uitgehold.“Wie zijn mondblijft houden, is uiteindelijk medeverant-woordelijk,” zegt ze. Ook internationaleactivisten kunnen daarin een rol spelen,door doelgerichter druk uit te oefenen oppolitici en het publieke debat te beïnvloe-den.

Ziet Zoabi de toekomst hoopvol tege-moet? “Ik ben niet optimistisch, ik benniet pessimistisch. Ik geloof niet in diebegrippen. Het enige dat telt is strijd. Hetis heel eenvoudig: ofwel we strijden, of-wel we geven op. Andere opties zijn erniet.”

Martijn de Rooi

De toespraak van Zoabi tijdens de Kristallnacht-

herdenking is te lezen op de website van het

Platform Stop Racisme en Uitsluiting.

deld over de vraag of er wel sprake is vanbezetting. In het verlengde daarvanwordt in Israël gedebatteerd over devraag of men een Palestijnse staat über-haupt wil toestaan, en zo ja, hoe groot diemag zijn en hoeveel macht de Palestijnendan mogen uitoefenen. De vrede diedaaruit zou moeten voortkomen is nietgebaseerd op gerechtigheid, maar de uit-komst van onderhandelingen over de le-gitieme rechten van de Palestijnen.”

OVERLEVENOok de Palestijnse Autoriteit (PA) heeftvolgens Zoabi ingezien dat Israël geenvrede wenst. “Het Palestijnse leiderschapis lang blijven vertrouwen op onderhan-delingen en op de Israëlische bereidheidonze rechten te erkennen en de bezettingte beëindigen. Nu erkent men dat dat eenvergissing was. Maar de politieke wil omeen alternatieve aanpak te ontwikkelenontbreekt. Oslo heeft met de PA een cate-gorie VIPs geschapen met eigen belangenen voorrechten, die men niet makkelijkopgeeft. Het voortbestaan van de PA iseen doel op zich geworden.”

“Door Oslo is de oorspronkelijke Pa-lestijnse vrijheidsstrijd eerst veranderdin een strijd om een eigen staat, en nu ineen strijd om het overleven van de PA.Daarnaast is onze samenleving verdeeldgeraakt in vier secties, die op verschillen-de manieren door Israël worden gecon-troleerd: de Palestijnen in Israël door ra-cistische wetgeving en Apartheid, deWestoever en Oost-Jeruzalem door be-zetting en kolonisering, Gaza door deblokkade, en de Palestijnen in de diaspo-ra door het botweg blokkeren van hunterugkeer.”

Zoabi wijst op een verbindend ele-ment, dat gezamenlijk kan worden be-streden. “Dat element is het zionisme.Wat de Palestijnen bindt is de strijd tegenhet zionistische project, dat verschillendegezichten heeft aangenomen. Dat inzichtkwam tot wasdom onder de Palestijnenin Israël. Mijn partij – Balad – is opge-richt in reactie op de Oslo-akkoorden,die ons definieerden als een binnenlandsIsraëlisch probleem. We realiseerden onsdat Oslo ons afsneed van de Palestijnsesamenleving, terwijl onze strijd voor ge-lijke rechten en democratie geen andereis dan die van de andere Palestijnen.”

Zoabi pleit voor een gezamenlijkestrijd van de Palestijnen, die op meerderefronten wordt gevoerd, met vreedzame

Vervolg van pagina 5

FONDS VREDES-PROJECTENHEEFT U NODIG!Nog altijd voeren er mensen actievoor vrede. Zij kunnen uw steungoed gebruiken!Fonds Vredesprojecten steunt kleineradicale vredesacties aan de basis.Help mee.

IBAN NL54 INGB 0004738565t.n.v. Fonds Vredesprojecten



De komst van grote groepenvluchtelingen naar Europa komtniet uit de lucht vallen. De ramp

in 2013 bij Lampedusa was al een veeg te-ken, maar vanuit Nederland gezien washet ver weg. De opvang van miljoenenSyrische vluchtelingen in Turkije, Liba-non en Jordanië was nog verder weg ende mensen die in nog verder weg gelegenlanden door oorlog en geweld op devlucht zijn geslagen bevinden zich buitenons gezichtsveld. Zolang ze niet verderdan Italië en Griekenland kwamen washet “ons probleem” niet en de politiekverantwoordelijken dachten dat een ont-moedigingsbeleid voldoende was om“ze” daar te houden.

ONTMOEDIGINGSBELEIDMaar dat ontmoedigingsbeleid bleek uit-eindelijk niet te werken. Het gaat er tenonrechte vanuit dat vluchtelingen “ge-lukzoekers” zijn en dat onze samenlevingeen aantrekkende werking op hen zouhebben. Het gaat echter in de meeste ge-vallen om mensen die de verschrikkin-gen in het land van herkomst ontvluch-ten. Ze hebben ook geen leven meer in devluchtelingenkampen in de buurlanden,waar de VN-vluchtelingenorganisatieeen chronisch financieel tekort moet af-wentelen op de voedsel- en andere voor-zieningen.

De blindheid voor de werkelijke drijf-veren van vluchtelingen zet echter door.Zo stelde Alicja Gescinska (filosofe aanhet Amherst College in Massachusetts endochter van Poolse vluchtelingen) op 23oktober jl. in Trouw:“We zien vluchtelin-gen niet als mensen die een probleemhebben maar die een probleem zijn. On-langs hoorde ik nog (...): ‘Duitslandwordt overspoeld door vluchtelingen.’Overspoeld: alsof niet de vluchtelingenin bootjes verdrinken, maar wij wester-

lingen op het droge. Gebrekkige infor-matie en bedenkelijke woordkeuze – hetis zelfs in het kwalitatieve nieuwsverslagde norm aan het worden.”

Het is inderdaad zo dat in de bericht-geving over “de vluchtelingencrisis” pro-blemen centraal staan die “wij” hebbenmet de opvang, de verdeling en hetdraagvlak, en niet de problemen waar-mee de vluchtelingen zelf kampen. Hunproblemen zijn de aanhoudende oorlogin het land dat ze ontvlucht zijn, de te-kort schietende opvang in de buurlan-den, en vervolgens ook nog eens het uithet ontmoedigingsbeleid voortkomendegesleep van de ene noodopvang naar deandere.

Dat er, veelal georchestreerd door hetmet de PVV verbonden AZC-Alert, pro-testen zijn tegen de komst van asielzoe-kerscentra is ook geen nieuws. Maar dezeopgefokte protesten vormden afgelopenseptember – samen met de beelden vaneen grote massa vluchtelingen, die doorhet optreden van de Hongaarse grenspo-litie tot een ogenschijnlijke invasie-stroom was aangegroeid – een explosievecombinatie die half september voor heteerst op de nationale televisie tot een uit-barsting kwam. En Enschede had de eer.

Eigenlijk was dat toeval. De aanleidingwas in Enschede niet de komst van eennoodopvang maar die van een gewoonasielzoekerscentrum, waarom het COAal meer dan een half jaar eerder had ver-zocht. Het gemeentebestuur bleef het be-sluit over de instemming en de locatieechter maar voor zich uitschuiven, watleidde tot een voedingsbodem van maat-schappelijke onrust. Op Wereldvluchte-lingendag 20 juni organiseerde het En-schede Platform Vluchtelingen en Asiel-zoekers een bijeenkomst waar de hon-derdjarige geschiedenis van de vluchte-lingenopvang door Enschede (in de jaren’80 na Amsterdam de tweede vluchtelin-genstad van Nederland) werd uiteenge-zet: de Belgische vluchtelingen tijdens deEerste Wereldoorlog, de Duitse joodsevluchtelingen in de jaren ’30, de vele“ontheemden” direct na 1945, Hongaar-

se, Chileense, Vietnamese en Syrisch-Or-thodoxe vluchtelingen in de jaren ’50, ’70en ’80. Ook kwamen op die bijeenkomstooggetuigenverslagen ter sprake van eenvluchtelingenkamp in Zuidoost Turkijeen van een Syrische bootvluchteling, dieals vrijwel enige opvarende zijn boot-tocht naar Griekenland had overleefd ennu in Enschede woonde. Het idee wasmet concrete verhalen uit andere tijdenen andere plaatsen de gemoederen gun-stig te kunnen stemmen.

ONGEMAKMaar zoals gezegd pakte de combinatiedrie maanden later met de gepercipieer-de “vluchtelingenstroom” anders uit. Na-tuurlijk zijn er een paar kritische noten tekraken over de uiteindelijke locatiekeuzeen de wijze waarop een en ander door degemeente was gecommuniceerd, maar debekendmaking van de AZC-locatie leid-de wel tot een erg zwaar protest in de on-middellijke omgeving ervan. Tegelijker-tijd startte een groep Enschedese burgershet initiatief “Welkom in Enschede”. Aande vooravond van de gemeenteraadsver-gadering op 14 september jl. troffen zo’n400 voor- en tegenstanders van het AZCelkaar vóór het Stadhuis. “AZC splijt En-schede,” luidde de volgende ochtend dekop in de Twentsche Courant Tubantia.

Als lokale vredesbeweging hadden we– natuurlijk – meegedaan aan de zijdevan Welkom in Enschede. In volle over-tuiging, maar toch voelde het de volgen-de ochtend onbehaaglijk dat we als vre-desbeweging kennelijk ook partij warengeworden in deze polarisatie. Het protestvan de tegenstanders was duidelijk aan-gewakkerd door AZC-Alert en de Neder-landse VolksUnie (NVU), maar onder depaar honderd deelnemers bevonden zichongetwijfeld buurtbewoners met op-rechte zorgen en angsten. Moest je als lo-kale vredesgroep niet juist met hen incontact treden om die onvrede weg te ne-men in plaats van hen te overschreeuwendat die vluchtelingen natuurlijk welkomwaren? Een spannende vraag is dan nogwel, hoe dat te doen.

Vluchtelingenen vredeswerk

Welke rol kan de vredesbeweging spelen inde huidige vluchtelingendiscussie? Hetverhaal van de zoektocht naar een antwoordvan de vredesgroep in Enschede.



Daar kwam nog bij of we als vredes-groep de komst van de groep vluchtelin-gen niet juist moesten aangrijpen om aande orde te stellen dat Nederland betrok-ken is bij de oorlogen die de oorzaak vandeze vluchtelingentoevloed vormden.Het probleem van de oorlogen, die we inIrak, Afghanistan en Mali voeren is –evenals de koloniale oorlogen van de af-gelopen eeuwen – dat we daar dood enverderf zaaiende bommen laten regenen,terwijl we in eigen land de schijn van eenvreedzaam landje hoog kunnen houden.De vluchtelingen die nu onze kant op ko-men confronteren ons met de gevolgenvan oorlogen die we zelf elders aan hetvoeren zijn. Met de grote groep van meerdan tienduizend Syrische vluchtelingen,die nu al in Enschede en omgevingwoonachtig zijn, moet het mogelijk zijnom lokaal maar ook landelijk iets van datachtergrondverhaal voor het voetlicht tebrengen.

UITDAGINGMaar tussen de Nederlandse betrokken-heid bij de oorzaken van de vlucht en dediscussies over de uiteindelijke opvangzit ook nog een heel traject van falend in-ternationaal beleid, dat juist ook vanuiteen vredesbeweging aan de kaak gesteldkan worden. Begin november hielden wedaarover als Enschede voor Vrede eenbijeenkomst die om een vervolg vraagt.Geconstateerd werd dat los van de oorlo-gen waarbij we betrokken zijn en waar-door mensen op de vlucht slaan, er ooksprake is van een mondiale demografi-sche ontwikkeling. Deels ten gevolge vande economische globalisering, deels ookvan de door de diverse oorlogen vernie-tigde lokale economieën is sprake vangrootschalige trek van de bevolking vaneconomisch nauwelijks meer draag-krachtige gebieden naar oude en nieuweeconomische centra. Belangrijke stedenin wat we de Derde Wereld noemen zijnde afgelopen jaren tot ongekende pro-porties gegroeid (megasteden) terwijlandere migranten de oversteek naar Eu-ropa wagen. Een proces dat zich niet met

grenshekken of militaire patrouilles opde Middellandse Zee laat stoppen. Als jedeze ontwikkeling wilt tegengaan, zul jenaar een andere, evenwichtiger structuurvan de wereldeconomie toe moeten.

Zolang “ons” beleid erop gericht is omeconomisch te blijven groeien ten kostevan andere regio’s in de wereld, zul jemoeten erkennen dat dat tot een migra-tie van die achterblijvende regio’s naarons land leidt. Dat is van alle tijden, al-leen nu met een mondiale omvang. Hetenige probleem is dat geen enkele politi-cus het aandurft de bevolking dit “wareverhaal” uit te leggen. Toen Jan Pronk ja-ren geleden stelde dat Nederland moesterkennen dat het een immigratielandwas geworden, kwam hij zwaar ondervuur te liggen. Liever wordt deze ontwik-keling ontkend of probeert men er allesaan te doen om haar tegen te gaan. Delandelijke politiek neemt haar verant-woordelijkheid in deze niet. Zij wentelthet creëren van draagvlak om vluchtelin-gen en migranten op te vangen bij voor-keur af op de lokale politiek. Maar deze isdaar nauwelijks toe in staat, omdat ze demiddelen niet heeft en omdat die mon-diale ontwikkelingen zich aan haar poli-tieke expertise onttrekken. Ten tijde vande Koude Oorlog en het manifest wordenvan de Derde-Wereldproblematiek kwa-men lokale initiatieven voor mondialevraagstukken op vanuit het adagium“Globaal denken, lokaal handelen”. Dehuidige zogenaamde vluchtelingencrisislijkt ons voor de uitdaging te stellen omopnieuw invulling aan dat adagium tegeven.

Jan Schaake



Als Gevangene voor de Vrede staatook Chelsea (Bradley) Manningop de lijst. Over haar is in Vre-

desMagazine jaargang 6 nr. 3 geschreven.Meer dan de helft van alle dienstweige-

raars ter wereld die een gevangenisstrafkregen woonden in Zuid Korea. Daaromheeft de Council van de WRI, die onlangsin Seoul bijeen was, een kaart gestuurdaan de dienstweigeraars in detentie. Eendelegatie heeft één van hen, SungminKim, in de gevangenis bezocht. Sungminmag per maand zes bezoeken van eenkwartier ontvangen. Je kon zien dat hijverrast en blij was met het bezoek. Eenontspannen gesprek. Hij had de ander-half jaar er bijna opzitten, maar wildeonder deze omstandigheden natuurlijkweinig vertellen hoe het was.We wisten aldat er ook moeilijke dagen waren ge-weest. Als hij weer vrij is, krijgen we zijnverhaal wel te horen. Dat heeft hij toege-zegd. En hij zei altijd erg blij geweest tezijn met de kaarten en brieven die hij hadontvangen, overal vandaan. Toen ging alde zoemer en we zeiden tot ziens... Hetwas even contact met die werkelijkheidvan een gevangene voor de vrede. Het isoh zo belangrijk solidair te zijn en dat tecommuniceren. En van Sungmin Kimkrijgen jullie nog te horen.

Deze lijst biedt een gelegenheid om de-ze mensen solidariteit te tonen en hunbeweging te steunen door hen te schrij-ven. Hun is vrijheid ontnomen vanwegehun vredeswerk. De WRI heeft een per-manente Prisoners for Peace list(http://www.wri-irg.org/node/4718) dieregelmatig wordt geüpdate. Schrijf één ofmeer gevangenen een kaart. Of doe dat

eens met een paar mensen samen. Be-denk daarbij wat je zelf zou willen ont-vangen als je in de gevangenis zou zitten.Enkele tips en richtlijnen: Stuur de kaartin een envelop en sluit naam en adres vande afzender in. Wees gezellig en creatiefen stuur foto’s en tekeningen van jouwleven. Vertel wat jij zoal doet om oorlogtegen te gaan, maar vermijd iets te schrij-ven waardoor de gevangene in de proble-men kan komen. En begin niet met “Jijbent zo dapper, Ik zou nooit kunnen watjij hebt gedaan.” Denk eraan, de gevange-ne is misschien niet in staat te antwoor-den.

AZERBEIDZJAN– Kamran Shikhaliyev werd op 10 okto-ber 2013 tot militaire dienst gedwongenen in april 2014 veroordeeld tot één jaardisciplinaire dienst voor dienstweige-ring. Op 6 mei 2015 is hij voor de tweedekeer veroordeeld tot één jaar en 22 dagenin een militair strafbataljon. Hij is in ho-ger beroep gegaan. Gevangen sinds 16april 2014. Geen adres beschikbaar.

– Artur Avanesyan is gewetensbe-zwaarde in Nagorno-Karabakh, een in-ternationaal niet erkende entiteit. Hoe-wel gelegen in Azerbeidzjan is het sterkverbonden met Armenië. Hij heeft 30maanden gevangenisstraf voor militairedienstweigering. Gevangen 30 september2014 - 29 maart 2017. Geen adres be-schikbaar.

ERITREAOnderstaande Jehovah’s Getuigen zittenvanwege gewetensbezwaar tegen militai-re dienst gevangen in Sawa Camp, Sawa,Eritrea.

– Paulos Eyassu. Gevangen sinds 24september 1994.

– Aron Abraha. Gevangen sinds 9 mei2001.

– Yoseph Tesfamariam. Gevangen sinds13 mei 2013.

Onderstaande Jehovah’s Getuigen zit-ten vanwege gewetensbezwaar gevangenin Meitir Camp, Meitir, Eritrea.

– Yoel Tsegezab, Gevangen sinds 26 au-gustus 2008.

– Samuel Ghirmay, Gevangen sinds 1maart 2009.

FINLAND– Visa Savolainen. Veroordeeld tot huis-arrest van 27 oktober 2015 - 17 april2016.Visa Savolainen c/o AKL, Rauhana-sema, Veturitori 3, 00520 Helsinki, Fin-land

KOREA, SOUTH– Kim Kyung-mook (#283). Gewetens-bezwaarde, veroordeeld tot 18 maandengevangenis wegens dienstweigering.Gevangen 14 januari - 13 juli 2016. Ton-gyeong Detention house, TongyeongPostbus 17, Tongyeong-si, Gyeongsang-nam-do, South Korea, 53043.

– Park Ji-hoon (#1230). Gewetens-bezwaarde, veroordeeld tot 18 maandengevangenis wegens dienstweigering. Ge-vangen 15 mei 2015 - 14 november 2016.Jinjoo Prison, Jinjoo Postbus 68, Jinjoosi, Gyeongnam, South Korea, 52684.

– Kim Doo-won (#1868). Gewetensbe-zwaarde, veroordeeld tot 18 maandengevangenis wegens dienstweigering.Gevangen 30 juni 2015 - 29 december2016. Uijeongbu prison, Postbus 99,Uijeongbu, Gyeonggi-Do, South Korea,480-700.

– Park Yoo-ho (#1408). Gewetensbe-zwaarde, veroordeeld tot 18 maandengevangenis wegens dienstweigering.Gevangen 24 augustus 2015 - 23 februari2016. Yeoju Prison, Yeoju postbus 30,Yeoju-gun, Gyeonggi-do, South Korea469-800

TURKMENISTAN– Soyunmurat Korov. Jehovah’s getuige,gewetensbezwaarde, op 3 november 2015nog niet berecht, Gevangen sinds 18 no-vember 2014. Seydi Labour Camp,746222 Lebap vilayet, Seydi Turkmeni-stan, uchr. LB-K/12

OEKRAÏNE– Ruslan Kotsaba. Weigert dienst. Gear-resteerd wegens verraad en obstructie.Wacht nog steeds op rechtszaak. Gevan-gen sinds 9 februari 2015. Ivano-Frank-ivsk Detentie Centrum, E. Konovalets 70,Ivano-Frankivsk 76018, Oekraïne

UNITED STATES OF AMERICA– Rafil Dhafir (11921-052). 22 jaar deten-

Gevangenen voor de vredeEen erelijst

Sinds meer dan zestig jaar vragenWar Resisters’ International en delidorganisaties aandacht voor deGevangenen voor de Vrede met hetpubliceren van de namen en verhalenvan hen die vanwege hun vredesactiegevangen worden gehouden.Velen van hen zijn gewetens-bezwaarde militaire dienst.Anderen hebben geweldloze actiegepleegd om oorlogsvoorbereidingtegen te gaan.



Gemiste vredeskansvan 2012

Finse ex-president Ahtisaari is bron van een voor devluchtelingensituatie van nu onthutsend bericht

over een Russisch vredesplan in 2012 inzake Syrië.Poetin toonde zich toen bereid president Assad telaten vallen, mits dit elegant gebeurde. Ik herinnerme, dat het toen ook even in de media was. Vandaag,nu Rusland mee bombardeert in Syrië, er zelfssoldaten heen stuurt en Assad zelfs Poetin bezoekt inRusland om hem te bedanken voor zijn steun, lijkt ditutopie. We zien voorts een hegemoniestrijd tussengrootmachten. Een wedijver die ooit leidde tot devorig jaar herdachte bloedige Wereldoorlog I. Hethaantjesgedrag rondom Oekraïne – ‘rebellen stiekemhelpen’ (Poetin) of ‘via sancties eigen rechtertjespelen’ (Westen) – om dat land toch maar in huninvloedsfeer te krijgen of te houden, lijkt de oorzaak.Poetins argument is thans, dat “terreurgroepen als deIS zonder samenwerking met het Syrische regime nietzijn te verslaan.” In termen van oorlog plausibel, alsmen vergeet dat Assad staat voor onderdrukking enbombardementen op de eigen bevolking en al steunkrijgt van het sjiitische Iran. Poetins visie en devluchtelingenstroom zijn een indicatie van de impassevan nu. Een impasse die het Westen – ook als we dedramatische gevolgen van militaire interventie vanBush en Blair in 2003 even vergeten – over zichzelfafriep. Dit, omdat het in 2012 het Russischevredesplan afwees met de naïeve visie, als zou Assaddoor de rebellen binnen een of twee maandengedwongen zijn z’n paleis te verlaten. Deze elegant tedoen vertrekken op basis van onderhandelingen vondhet Westen daarom onnodig.Het Westen koos voor het ‘laten uitvechten’ en weeshet plan mede ook af gezien de bepaling daarin, dathet dan zou stoppen met het leveren van wapens aande rebellen. Redelijk, daar Rusland dat dan ook zoudoen, dus van zijn kant Assad wapens onthouden.Redelijk gezien het grote drama, dat er na 2012 nogzat aan te komen. Waarom ging het Westen invredesnaam niet in op dit vredesplan? Eenmomentum laten voorbij gaan, is polemologisch een‘doodzonde’. Elke oorlog moet immers uiteindelijkuitlopen op onderhandelen. Ernstiger is dat hetvoorbij laten gaan van een momentum zich daarnawreekt: 1) de relatie met Rusland is nu slechter, 2) na2012 vielen in Syrië tweehonderd duizend doden extraen 3) enkele miljoenen vluchtelingen kwamen er bij.Hoe bizar, als we die extra vluchtelingen hier nu liefstniet al te hartelijk ontvangen.Of komt er binnenkort weer zo’n momentum, nu‘onze’ verhoudingen met Poetin mede door ‘Parijs’iets verbeterd lijken?

Hans Feddema

Co

lu

mn

FE

DD

EM

A

tie voor humanitaire en financiële steunaan Irakezen in overtreding met de U.S.sancties. Gevangen 26 april 2000 - 26april 2022. FMC Devens, Federal MedicalCenter, Postbus 879, Ayer, MA 01432,USA.

– Chelsea (voorheen Bradley) Man-ning. 35 jaar detentie voor spionage endiefstal en andere ‘misdaden’. Gevangen15 mei 2010 - 20 augustus 2048. Fort Lea-venworth, 1300 North Warehouse Road,Fort Leavenworth, Kansas 66027-2304,USA.

– Norman Edgar Lowry Jr. (KN 9758).Derde keer ongeoorloofd betreden vanmilitair rekruteringsbureau in Lancaster,Pennsylvania. Gevangen 1 augustus 2011- 31 augustus 2018. SCI Dallas, 1000 Fol-lies Rd., Dallas, PA 18612, USA.

– Maya (voorheen Jared) Chase (2012-0519003). Veroordeeld voor bezit vanopruiende tekeningen bij protest tegende NATO topconferentie in mei 2012, nainfiltratie van een undercover provoca-teur. Gevangen 18 mei 2012 - 6 mei 2016.Schrijf aan Maya, maar adresseer de en-velop aan Jared. Dixon CorrectionalCenter; Jared Chase (2012-0519003),2600 N. Brinton Avenue; Postbus089002, Chicago, IL 60608, USA.

Frank Feiner

Foto

: Fra

nk F

eine

r

CHELSEA MANNING OPRECLAMEBORD IN

MÖDLING, OOSTENRIJK.

VredesNieuwsWilt u het nieuws van envoor de vredesbewegingsneller en uitgebreider?Abonneer u dan gratis oponze e-mailnieuwsbriefVredesNieuws via:www.vredesbeweging.nl/nieuws/aanmelden.php


Kernwapens, ons een zorg


Op 26 september 2015 hield deNVMP – Vereniging voor Ge-zondheidszorg en Vredes-

vraagstukken – in De Balie in Amster-dam een symposium, getiteld Kernwa-pens, ons een zorg, met als doel de nood-zaak tot nucleaire ontwapening weer opde politieke agenda te krijgen. Niet uitpartijpolitieke of ideologische, maar uitmedisch-humanitaire motieven. Want ofje nu links of rechts bent, arm of rijk,man of vrouw, oud of jong, een atoom-bom discrimineert niet, zelfs niet tussenburgers en militairen – en schendt daar-mee een van de elementairste regels uithet oorlogsrecht. En de huidige zestien-duizend kernwapens zijn tot duizend-maal krachtiger dan de twee die in 1945werden uitgeprobeerd op Japan, met250.000 burgerslachtoffers als gevolg.Duizenden van die wapens staan nogsteeds op scherp – ook met de coördina-ten van onze grote steden geprogram-meerd –, genoeg om op ongekendeschaal dood en verderf en andere me-disch-humanitaire ellende te zaaien, metopzet of per ongeluk. En van wie werk-zaam zijn in de gezondheidzorg valt dangeen enkele structurele hulp te verwach-ten. Dat was de kernboodschap van ditsymposium.

Vóór de pauze stond het wetenschap-pelijk karakter voorop. Achtereenvol-

Rinnooy Kan. Gedurende het gehelesymposium lag de nadruk op de me-disch-humanitaire gevolgen van het ge-bruik van kernwapens.

Wat er gezegd is werd onderstreeptdoor de presentatie van een Medisch Ap-pel, ondertekend door meer dan hon-derd gezaghebbende medische kopstuk-ken, gericht “... aan eenieder die het aan-gaat: werkenden in de gezondheidszorg,politici en andere beleidsmakers, ja ei-genlijk aan alle Nederlanders.” Daarinwordt aansluiting van ons land bepleit bijde hoopgevende Humanitarian Pledge,geïnitieerd door Oostenrijk eind 2014 “tofill the legal gap for the prohibition and eli-mination of nuclear weapons”, en inmid-dels onderschreven door 120 van de 193VN-landen.

Het Appel werd in ontvangst genomendoor representanten van twee van de driebovengenoemde categorieën: werkendenin de gezondheidszorg en de Nederland-se bevolking. De politiek komt later aanbod: een aanbieding aan de Vaste Kamer-commissie van Buitenlandse Zaken enminister Koenders.

Hans van Iterson en Peter Buijs

gend kwamen aan bod: de werking en di-recte gevolgen van detonatie van eenkernwapen in de Rotterdamse haven,ende werking en medisch-humanitaire ge-volgen op de korte en middellange ter-mijn aan de hand van de atoombommenop Hiroshima en Nagasaki. Tenslottewerd ingegaan op de gevolgen van eenbeperkte kernoorlog op lange termijn,met name de nucleaire winter. Daarbijveroorzaakt roetvorming in de atmosfeereen daling van de temperatuur, met ver-korte groeiseizoenen en een daling vande voedselproductie tot gevolg. Zo ko-men er nog twee miljard extra ondervoe-de mensen bij, vooral in Afrika, Zuid-Amerika en China.

Na de pauze werden de zienswijzen enstellingnames van een aantal in dit op-zicht relevante organisaties naar vorengebracht: de overkoepelende artsenorga-nisatie KNMG bij monde van hun voor-zitter Rutger Jan van der Gaag, tevensBoard member World Medical Associati-on; Burgemeesters voor Vrede bij mondevan hun voorzitter, Jan Hoekema, burge-meester van Wassenaar; namens het Ro-de Kruis Mirjam de Bruin; de vredesam-bassadeur van PAX Casper van der Zijde;Erik de Jonge als woordvoerder van deorganisaties van huisartsen, sociaal-ge-neeskundigen en specialisten in oplei-ding en, op persoonlijke titel, Alexander

Foto

: Han

s va

n It

erso

n

VAN LINKS NAAR RECHTSPETER BUYS, JAN HOEKEMA EN

RUTGER JAN VAN DER GRAAG

Kernwapens, ons een zorg



Neil Young is op zijn zeventigsteechter nog steeds in staat omonrecht aan de kaak stellen en

hij gebruikt zijn muzikale invloed omeen groot publiek te bereiken. In zijnnieuwe CD “The Monsanto Years” valthij de multinational Monsanto aan. Dezezeer machtige biotech multinationalmaakt op arrogante wijze misbruik vanzijn gentechnologie door kleine boerenjuridisch kapot te maken onder het mot-to ‘Het doel heiligt de middelen.’ Het doelis niet zoals Monsanto beweert het voed-selprobleem in de wereld op te lossen,maar om de aandeelhouders zo veel mo-gelijk winst te brengen, ongeacht de con-sequenties. Want buiten dat de gentech-nologie zeer omstreden is, creëren ze eenmonopoliepositie doordat hun gewassenalleen goed met de door Monsanto gele-verde bestrijdingsmiddelen geteeld kun-nen worden.

Met The Monsanto Years gaat NeilYoung verder met zijn jarenlange politie-

ke inzet voor Farm Aid en levert tegelijkeen album met een set nieuwe songs, diepolitieke boodschappen verpakt in stevi-ge teksten, voorzien van countrymuziek.De teksten over corruptie, milieuvervui-ling, ongelijkheid, geweld en bankiers“too rich for jail” zijn treffend; de muziekklinkt af en toe wat rommelig en lijkt bijde eerste indruk niet sterk, maar daar-over zijn de meningen verdeeld.

MONSANTO YEARSDit album maakte hij samen met de zo-nen van Willie Nelson, die hij met hunband “Promise of The Real”had zien spe-len in het voorprogramma van hun va-der. De titelsong “The Monsanto Years” iseen van de beste nummers van de CD.

The farmer knows he’s got to grow whathe can sell, Monsanto, Monsanto.So he signs a deal for GMOs that makeslife hell with Monsanto, Monsanto.Every year he buys the patented seeds.Poison-ready they’re whatthe corporation needs, Monsanto.

“A Rock Star Bucks a Coffee Shop” is eenaanklacht tegen de positie, die Starbucksneemt in de gendiscussie: “I want a cupof coffee, but I don’t want a GMO. I’d li-ke to start my day off without helpingMonsanto.” Ook de politici worden nietgespaard: “Fascist politicians and Che-mical Giants walking arm in arm... Mon-santo, Let our Farmers Grow, What TheyWant to Grow.”

“Wolf Moon” gaat over de landbou-wer, met als einde het doembeeld van deplunderaars die opduiken. “Seeds of life,your golden fields of wheat, windy fiels ofbarley at your feet, while you endure thethoughtless plundering.”

Monsanto heeft gereageerd door ineen persbericht te verklaren dat het per-soneel van Monsanto dat van Neil Youngen zijn muziek houdt, teleurgesteld is enzich onterecht geraakt voelt door zoveelonbegrip over al het goede dat Monsantodoet.

Thijs Teeling

Wikipedia over Monsanto: tinyurl.com/monsant

Neil Young

Een politiek geëngageerdemusicus

In 2006 bracht Neil Young zijn cd“Living with war” uit, waarin hij inrake teksten de buitenlandse politiekvan het Bush bewind hekelde. Hijwilde hier duidelijk het statementmaken dat deze oorlogszuchtigepolitiek een totaal verkeerde aanpakis. Het leverde hem veel kritiek op ener vonden zelfs openbare CD-vernietigingen plaats.

Farm Aid is een non-profitorganisatie diezich inzet voor agrariërs in de Verenigde

Staten. De organisatie is in 1985 opgerichtdoor de countrymuzikanten Willie Nelson,John Mellencamp en Neil Young. Farm Aidorganiseert jaarlijks een benefietconcertom aandacht te vragen voor de belangenvan Amerikaanse boeren en om geld in tezamelen voor kleine en/of noodlijdendefamiliebedrijven in de agrarische sector.www.farmaid.org



Het belangrijkste misver-stand rond internatio-nale wapenhandel is het

idee dat het wettelijk niet zoumogen. Dat telt maar voor eenklein deel van de wapenleveran-ties.Verboden zijn leveranties aanlanden waar de VN of (voor lid-staten) de Europese Unie een em-bargo tegen heeft of leverantiesdie in strijd zijn met internatio-nale verdragen.

Er is een scala aan embargo’svan de EU en VN.1 Het blijkt datdeze embargo’s vaak niet zo sterkzijn. Tegen bijvoorbeeld Egyptegeldt wel een embargo, maar hetgeldt niet voor alle soorten wa-pens en is niet bindend. Een alge-heel wapenembargo is vrij zeld-zaam en ook dat laat ruimte vooruitvluchten.

SMOKKELEr zijn verdragen gericht op eenbepaald wapensysteem, zoalsrond non-proliferatie van kern-wapens, biologische en chemi-sche strijdmiddelen en een con-troleregime voor export van ra-kettechnologie. In november2015 kon de VARA televisie niet-temin een smakelijke uitzendingmaken over de smokkel van Ne-derlandse nucleaire kennis naarPakistan door atoomspionKahn.2 Dat premier Ruud Lub-bers van de Amerikanen het ver-zoek had gekregen de dader te la-ten lopen, werd breed uitgeme-ten. Er waren hogere belangen inhet geding dan het handhavenvan de wet.

Je hoort vaak: landmijnen zijnverboden. Dat is niet waar. Hetgaat om de export, productie enopslag van landmijnen tegen per-sonen (AP). Veel rijke landenhebben die AP-landmijnen ver-vangen door systemen met de-zelfde werking maar die makke-lijker op te ruimen zijn. De Ver-enigde Staten gebruikt nog welAP-mijnen, met een aantal aan-passingen.3 De productie en ex-

Klimaatveranderingen oorlog

De VN-conferentie in Parijs over klimaat-verandering heeft milieuorganisaties wereldwijd

de kans geboden mensen bewust te maken van deurgentie van effectieve maatregelen tegen de CO2uitstoot. We mogen hopen dat het draagvlak voor diemaatregelen onder de bevolking flink gestegen is, zodatde druk op tot nu toe terughoudende regeringen kanworden opgevoerd. En we mogen hopen dat diemilieuorganisaties blijven samenwerken om ook in dekomende tijd de druk op de ketel te houden. Zonderbeweging van onderaf zal de politiek snel verslappen.Nu is die milieubeweging al heel breed. Het gaat nietalleen over energie en transport, maar ook overlandbouw en voedsel. Maar een aspect van de klimaat-verandering heeft tot nu toe minder aandachtgekregen: de veiligheid.Enige tijd geleden circuleerde een strip op internetwaarin duidelijk werd gemaakt hoe de klimaat-verandering als katalysator heeft gewerkt in de burger-oorlog in Syrië. In de jaren voorafgaand aan deArabische Lente kampten Syrië en andere landen in deregio met grote droogte. Die droogte was veel erger enduurde ook langer dan voorheen. Meer dan een miljoenboeren trokken bij gebrek aan inkomsten naar de stad,maar ze vonden daar ook geen werk. De Syrischeregering had geen antwoord op de sociale spanningendie hieruit voortkwamen. In de stad Daraa kalktenkinderen van werkloze boeren in februari 2011 anti-regeringsleuzen op de muur. Ze werden opgepakt,gevangen gezet en gemarteld. Met demonstraties vanhun woedende familieleden begon de opstand tegenAssad.Klimaatwetenschappers voorspellen voor de regio vande Levant en het Arabisch schiereiland steeds hogeretemperaturen en langere periodes van droogte bij eenstijging van de bevolkingsaantallen. De gevolgendaarvan zijn duidelijk en onontkoombaar. Als er nietsgebeurt, zeggen ze, wordt de regio totaal onbewoon-baar. De verwachting voor de komende tijd is dat steedsmeer mensen de regio zullen ontvluchten. En datgebeurt niet alleen daar, maar overal waar men niet isopgewassen tegen de gevolgen van de klimaat-verandering, of het nu om droogte gaat of om over-stromingen of alles verwoestende orkanen.Klimaatvluchtelingen, het woord is inmiddels alingeburgerd, zullen overal in de wereld spanningenoproepen die geweld uitlokken en de veiligheid ernstigkunnen aantasten.Assad noch andere dictators kunnen vrijgepleit wordenvan hun gruweldaden met verwijzing naar het klimaat.Maar wie opkomt voor de vrede kan zich niet langeronttrekken aan de milieubeweging die de klimaat-verandering probeert te stoppen.

Jos van Dijk

Co

lu

mn

VA

N D

IJK

Wapenhandel voor beginners, deel 3

Wat zijn de regels?port van zwaardere landmijnengaat door.

Sinds vorig jaar bestaat het wa-penhandelsverdrag ATT. Wat jeook denkt van het verdrag, hetlijkt sterk op de gedragscode diede Europese Unie al had. Dievoorkwam niet dat jarenlangwerd geëxporteerd naar tal vandubieuze bestemmingen. Net alsin de Europese gedragscode, staatin het ATT dat er legitieme belan-gen zijn om wapens te produce-ren, exporteren en te importeren.Wie of wat legitiem is, is eenkwestie van interpretatie. Dezeverdragen zijn geen ontwape-ningsverdragen, ze zijn om wa-penhandel te reguleren, niet omwapenhandel te beperken.

Met of zonder wetten en ge-dragscodes zijn er politieke, ethi-sche en humanitaire redenen omtegen wapenhandel te zijn. Acti-visten moeten dat aan de ordestellen en dat kan. Onlangs moestde Mexicaanse politie een hoe-veelheid Duitse geweren terugle-veren, omdat het gevaar bestonddat ze werden ingezet bij mensen-rechtenschendingen.4 Die stap iser gekomen omdat pers en acti-visten in Duitsland en Mexico ge-zamenlijk de druk bleven opvoe-ren. Zonder drang gaan bedrijvenen overheden door met leveren.

Martin Broek

1. Het Stockholm International PeaceResearch Institute geeft er eencompleet overzicht van(http://tinyurl.com/waphan3-embarg).

2. De Affaire: Kahn, VARA, 4 november2015 (http://tinyurl.com/waphan3-affaire).

3. Barriers, Obstacles, and MineWarfare for Joint Operations, JointChiefs of Staff (VS), 17 juni 2011(http://tinyurl.com/waphan3-doct).

4. Mexican state to return about 2,100German assault rifles, AP 11 mei2015 (http://tinyurl.com/waphan3-asrif).



Oorspronkelijk zou het themazijn ‘de NAVO als bedreigingvoor de democratie’ maar uit-

eindelijk is gekozen voor een ander the-ma. Want TTIP lijkt als bedreiging nogactueler. Een en ander speelde zich af inde schaduw van een massademonstratieop 10 oktober in Amsterdam, waarbijeen kleine tienduizend mensen trok vanhet Jonas Daniël Meijerplein naar hetMuseumplein.

In het vorige nummer van VredesMa-gazine zette Kees van der Pijl al uiteenWaarom TTIP een bedreiging vormt voorde democratie. Van der Pijl vormde sa-men met Kees Kalkman het sprekersduodat de discussie leidde. Maar ook daarkwam de NAVO als het ware langs eenachterdeur om de hoek kijken, zodat hetoorspronkelijke plan niet helemaal in deijskast bleek te zijn verdwenen.

Het Haags VredesPlatform stelde zich-zelf en tijdens de discussieronden de vol-gende vraag: in hoeverre is het TTIP-ver-drag, dat aan grote multinationale on-dernemingen de vrijheid geeft om eenarbitragesyndicaat te organiseren dat inhun belangen soevereine staten kanstraffen met budgetvernietigende boetes,verbonden met oorlog? Het voor de handliggende antwoord is dat het wel eens totmilitaire actie zou kunnen komen als de

willekeur van deze bedrijven zo grootwordt en de racket van het door deze be-drijven ingehuurde advocatenpak zo be-dreigend voor de nationale economieëndat dit soort verdragen worden opgezegdomdat men weigert de boetes te betalen.We kennen al de verhalen over Colom-bia, waar vruchtbaar landbouwgrondongestraft kan worden verwoest doorMonsanto, ingehuurd voor de bestrij-ding van cocaplantages met haar patent-landbouwgif Roundup, ook al wordt ergeen narco verbouwd. En waar een oor-log dreigt met buurland Ecuador, omdatMonsanto’s gif over de grenzen waait. Ercirculeren berichten over Midden-Ame-rikaanse landen als Nicaragua en Hon-duras waar mijnexploitanten en planten-de grootgrondbezitters niet meer doorstaten mogen worden tegengehoudenom over te gaan tot landroof en verwoes-

Terugblik op jaarlijks vredesdiner van Haags Vredesplatform

Op 6 november organiseerde het HaagsVredesPlatform het jaarlijkse vredesdiner.Dit werd afgesloten met een forum over TTIP,het Transatlantic Trade and InvestmentPartnership. Een van de vele discussies enzeker niet een van de meest bezochte. Maarwel aanleiding om nog eens in te gaanop dit thema.

Is TTIP oorlog?Fo

to: J

an B

ervo

ets

BIJ DE ANTI-TTIP DEMONSTRATIE INAMSTERDAM OP 10 OKTOBER WAREN WEL

ZEVENDUIZEND MENSEN.



ting van leefomgevingen – in strijd mettraditionele indianenrechten. Het is hetbekende soort vrijhandel die ophoudtvrijheid van verkeer, personen en goede-ren te garanderen. In plaats daarvan ont-zegt deze vrijhandel het bestaansrechtvan degenen die niet willen of kunnengehoorzamen aan de bedrijfsleiding vanmultinationals.

HEGEMONIEDe discussie in Den Haag werd vooral ge-voerd over Europa. En daar kwam snel deconclusie op tafel: TTIP is ‘een economi-sche NAVO’, een standpunt dat ook doorKees Kalkman werd gedeeld. Intussenstaat er al een Trans Pacific Partnerschipop papier, waarin de Verenigde Staten,Mexico, Chili en Canada verdragen slui-ten met Japan, Maleisië, Australië, NieuwZeeland en Vietnam. China is nadrukke-lijk hiervan buitengesloten. De analyse isdat bij TTIP een gelijkaardige buitenslui-ting van Rusland is beoogd. Haviken alsPeter van Ham van het Clingendael-in-stituut zien daarin ook een economischeondersteuning van het militair-strategi-sche beleid tegen Rusland en een stimu-

lans voor een meer offensieve NAVO-lijnals antwoord op bijvoorbeeld de kwestieOekraïne. Voor hem moet TTIP zo snelmogelijk tot stand komen, voordat envooral om te voorkomen dat China eco-nomisch nog sterker wordt.

De ‘partnerships’ zijn dus geen mon-diale vrijhandelsverdragen, want de han-delsvrijheid van Europa met Rusland enChina worden dan buitengesloten. De VShoopt met dit verdragenstelsel zijn hege-monie te bestendigen, maar in Europazijn er ook belangen die economische re-laties met Rusland noodzakelijk maken,zoals bijvoorbeeld de gasvoorziening.Maar de economie van het kapitalistischeWesten is in een neergaande lijn en datbedreigt de VS-hegemonie meer dan decompetitie van andere mogendheden.Het gevolg van een en ander kan zijn dater evenals rond 1900 imperialistische te-genstellingen ontstaan, zoals die eeneeuw geleden door Lenin zijn beschre-ven, maar dan met wereldwijde blokkenals de VS, Europa, China, India en moge-lijk Brazilië.

Onderzocht is of in het TTIP-verdragzelf militaire bepalingen voorkomen ofdat er iets gezegd wordt over militaireproductie. Opmerkelijk is dat de defen-sie-industrie en wapenhandel buiten hetverdrag worden gehouden. De redenhiervan is dat het verdrag dan in strijdzou zijn met de Buy America Act, dievoorschrijft dat aan met name militaireaanbestedingen voorrang moet wordengegeven aan VS-ondernemingen! Eennetelige kwestie, omdat in wapenverdra-gen ook producten ter sprake komen dievoor vreedzame en niet-vreedzame doe-len kunnen worden gebruikt (dual use),en men in TTIP ook daarover beslotenmoet hebben. Ook de EU wil daar nietaan, omdat ‘vrije concurrentie’ zou lei-den tot overname van de gehele Europe-se wapenindustrie door de VS.

CHANTAGEMIDDELVooralsnog zijn in het verdrag geen mili-taire bepalingen opgenomen bij het nietnakomen van verdragsbepalingen. Eeninterventierecht van de VS, zoals UnitedFruit in 1915 had bedongen voor Ecua-dor en in 1954 daadwerkelijk is uitge-voerd tegen Arbenz in Guatemala, is nietbekend. Op papier zijn de sancties dusbeperkt tot economieën ontwrichtendeboetes als chantagemiddel tegen sociaalbeleid of – het kan niet genoeg herhaaldworden – het lijfsbehoud van cultureleminderheden. Toch hebben blokkades

door handelsoorlogen ook tot militaireoorlogen geleid. Voor Japan lagen han-delsoorlog en militaire oorlog dichterbijdan men in de VS door had, en dat kaneen waarschuwing voor de toekomst zijn.

Voorstanders van TTIP denken dat deuitvoering van het verdrag juist de mili-taire budgetten zal laten groeien. Wel-licht om de volgende reden: Staten diehet verdrag in stand willen houden om tevoorkomen dat ze met boetes worden af-gestraft, staan voor de noodzaak zich teverzetten tegen democratische belangen-strijd van de bevolking. Bovendien zijnze volgens deze verdragen aansprakelijkvoor schade aan investeerders door “civilstrifes” zoals de afgelopen jaren in Grie-kenland hebben plaatsgevonden. De‘binnenlandse oorlog’ waarover al wasgediscussieerd tijdens het anarchistischecongres in St. Imier, zal zeker meer mani-fest worden naarmate de sociale gevolgenvan de TTIP zich laten voelen. Een TTIP-gehoorzame Europese regering zal zichsteeds meer tegen haar eigen burgers ke-ren en haar toevlucht nemen tot militaireof politiële leidersbeginselen. En “eenvolk dat voor tirannen zwicht…”

En elders in de wereld? Ter wille vangoud, soja of delfstoffen zijn dit soortvrijhandelsverdragen gelijk aan eenWannsee-overeenkomst, waarbij voor‘inboorlingen’ slechts de Endlösung geldt.Ook al worden staten die zich tegen ditsoort uitmoorden van rassen of verwoes-ting van milieu verzetten door het arbi-tragesyndicaat vrijgesproken. Hun pro-ceskosten worden niet vergoed of ge-compenseerd, dus volstaat voor kwaad-willigen als Monsanto of United Fruit al-leen al de dreiging voor een dergelijke de-marche. Guatemala, dat na de interventievan 1954 te lijden had onder een Ameri-kaanse bezetting en de daarmee samen-hangende rassenmoord van de gods-dienstwaanzinnige Montt, kan dus –evenals Colombia, Honduras of Mexico– nieuwe bloedbaden tegemoet zien.

“Schrijft het op de straat, schrijft het opde muur

Schrijft het in uw harten, met lettersvan vuur.

Beukt het in de hoofden, schreeuwthet langs de wegen

Dat heel de aard’ het hoort:TTIP = fascisme en fascisme is...”

Jan Bervoets

Oorlog in scherven

In het Haags gemeentemuseum wordt ditnajaar een tentoonstelling gehouden van

aristocratische tafelarrangementen onder detitel Nederland dineert. Dat was voor dekeramist Bouke de Vries aanleiding een eigentafelarrangement op te zetten om de anderekant van de samenleving te laten zien. Onderde titel War and Pieces schikte hij scherven enbrokken van achttiende-eeuws aardewerk enporselein in dezelfde symmetrische indelingals waar een paar kamers verder het servies ende zilveren schalen van families als Van Zuylenen het Koninklijk Huis staan. Maar de bordenzijn allemaal in scherven en gelijmd, de heftenvan het bestek zijn in de vorm van kalasjnikovsen de beeldjes vliegen elkaar in de haren metpoppenbestek of plastic wapentuig van starwars figuren. In het midden van de tafel staatgeen bruidstaart, maar een gebeeldhouwdepaddenstoel in de vorm van een atoombom-explosie. Hier wordt de oorlog niet gewonnenmet het wijnglas in de hand. Maar er is wel eenspektakel ontstaan, dat men tot 28 februarikan bewonderen en op de schrikkeldag zalworden opgeruimd.

Het Haags Gemeentemuseum is geopend van dinsdag

t/m zondag van 11 tot 17 uur.



Springstof Samenstelling: Mark Akkerman, www.stopwapenhandel.org

Zes verzekeringsgroepen in Neder-land hebben aandelen en obligaties

in vier door Stop Wapenhandel geïdenti-ficeerde Amerikaanse wapenfabrikantendie MK-bommen en clusterbommenproduceren. Onderzoek van Amnesty In-ternational in het noorden van Jemenwijst uit dat deze munitie recent is ge-bruikt bij luchtaanvallen op burgerdoe-len, met veel burgerslachtoffers tot ge-volg.

Uit een onderzoek van juni 2015 doorde Eerlijke Verzekeringswijzer naar in-vesteringen in controversiële wapenhan-del blijkt dat de volgende verzekerings-groepen aandelen en obligaties hebben

Verzekeraars investeren in clustermunitie

Nederlandsewapens in Jemen

Nieuw onderzoek van Stop de Wa-penhandel bracht aan het licht dat

vanuit Nederland geleverde wapens eenbelangrijke rol spelen in de oorlog in Je-men. De door Saoedi-Arabië geleide coa-litie zet onder meer M109 houwitsersvan de VAE in, waar Nederland tot voorkort granaten en reserveonderdelen voorleverde. Daarnaast gaat het om commu-nicatiesystemen in Saoedische tanks,vuurleidingssystemen in Egyptischeschepen (betrokken bij havenblokkadesen kustbeschietingen) en door de Neder-landse luchtmacht afgestoten F16’s dieaan Jordanië zijn verkocht.

De mainports Schiphol en Rotterdamfungeren als doorvoerhavens voor wa-pentransporten naar de coalitielanden.De regering ziet geen probleem in wa-penexport en -doorvoer naar deze lan-den.

in de wapenproducenten General Dyna-mics, Orbital ATK, Textron en LockheedMartin: Aegon (68 miljoen euro), Allianz(152 miljoen euro), APG (126 miljoeneuro) en Legal & General (387 miljoeneuro). Delta Lloyd en Generali investereneen relatief klein bedrag en alleen inLockheed Martin (respectievelijk 2 en 1miljoen euro). Bij de onderzochte aan-vallen op verschillende dorpjes in de re-gio Sa’da kwamen ten minste 71 burgersom het leven, onder wie een groot aantalkinderen. Amnesty vond geen bewijsvoor de aanwezigheid van militaire doe-len. Deze aanvallen zijn onwettig omdatzij civiele objecten (woningen) tot doelhadden of geen onderscheid maaktentussen burger- en militaire objecten.

Delta Lloyd liet weten het investerings-beleid inmiddels te hebben aangepast.Aegon zei in gesprek te gaan met Lock-heed Martin.

Wapenindustrievoedtvluchtelingen-tragedie

Terwijl de EU weigert verantwoorde-lijkheid te nemen voor haar aandeel

in de oorzaken van de vluchtelingencri-sis, blijft de voortdurende stroom wa-pens vanuit de EU naar het Midden-Oosten en Noord-Afrika de crisis aan-wakkeren. In een periode van tien jaar(2004-2013) zijn wapenexportvergun-ningen afgegeven voor het verbijsterendebedrag van meer dan 82 miljard euro.

Het autoritaire regime van Saoedi-Arabië, die leider is van de coalitie die Je-men bombardeert en tevens de wapenle-verancier en financier van islamitisch ex-tremisme, is na de VS de grootste klantvan Europese wapens. Cynisch genoegprofiteren wapen- en securitybedrijvenook aan de andere kant van de vluchte-lingencrisis. Voor de steeds verder voort-gaande militarisering van de Europesegrenzen en voor grootschalige uitwisse-ling van data kloppen de EU-regeringenook weer bij hen aan.

Leverantie Thalesaan Egyptischemarine

Egypte is de laatste maanden bezigmet een flinke aankoopronde op de

internationale wapenmarkt. Ook Neder-land speelt hierin een rol. Begin septem-ber liet minister Ploumen aan de TweedeKamer weten dat de regering een vergun-ning heeft afgegeven aan Thales voor deexport van radar en communicatieappa-ratuur voor de Egyptische marine. Dezezal worden ingebouwd in vier korvettendie het Franse bedrijf DCNS bouwt.

In de brief aan de Kamer rept Ploumennauwelijks over de rol van de Egyptischemarine in de verwoestende havenblokka-des in Jemen. In de antwoorden op Ka-mervragen van de SP geven Ploumen encollega Koenders weliswaar aan dat de si-tuatie in Jemen zeer zorgwekkend is,maar blijven de leverantie legitimeren,met name met een beroep op de bijdragevan de Egyptische marine aan de veilig-heid in de regio.

Wat daar mede onder verstaan wordt ishet tegenhouden van vluchtelingen diede Middellandse Zee willen oversteken.Ploumen prijst de rol die de Egyptischemarine hierbij speelt, en maakt er geenwoorden aan vuil dat deze rol ondermeer bestaat uit het beschieten vanvluchtelingenboten.

Militaire trucksnaar Soedan

Vrachtwagens geleverd door de han-delsfirma Van Vliet Trucks Holland

BV worden door het Soedanese leger ge-bruikt in de oorlog tegen rebellen in ZuidKordofan, zo blijkt uit onderzoek van hetVPRO-radioprogramma Bureau Buiten-land. Het bedrijf heeft in 2010 en 2011vanuit de havens in Antwerpen enAmsterdam tenminste twee ladingentrucks verscheept naar Soedan. Een vande leveranties bestond uit 99 vrachtwa-gens van het Duitse merk MAN, oor-spronkelijk ontworpen voor militair ge-bruik. Voor Soedan geldt sinds 1994 eenwapenembargo dat door de EU in 2004werd aangescherpt vanwege het conflictin Darfur.

Omdat het om gedemilitariseerdetrucks ging zag Van Vliet Trucks geenprobleem in de leveringen. Het kabinetliet in antwoord op Kamervragen wetendat de trucks niet onder de exportcon-trolewetgeving vallen. Desondanks kon-digde het bedrijf aan de doorvoer vanvrachtwagens naar Soedan te stoppen.



TOVARNIK



Vluchtelingen

Mensen die het geweld zijn ontvlucht

met hun schamele bezittingen

op weg naar veiligheid.

En dan geconfronteerd worden

met hekwerken en grenspolitie

waarmee Europa zich

tegen hen wil beveiligen.

Foto’s: Geronimo Matulessy/www.gerography.nl

Tekst: Jan Schaake



ProefabonnementGeef een jaarabonnement cadeau voor 10 euro (wordt niet automatisch verlengd)

De acceptgiro kan verzonden worden naar:

naam: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

adres: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .postcode/plaats: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

VredesMagazine kan verzonden worden naar:

naam: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

adres: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .postcode/plaats: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Opsturen naar VredesMagazine, Vlamingstraat 82, 2611 LA Delft of naar [email protected]

WILPF- WOMEN’S INTERNATIONALLEAGUE FOR PEACE AND FREEDOM Laan van Nieuw Oost-Indië 252, 2593 CD,Den Haag tel: 070 3974682 (secretariaat) of0345 615105 (penningmeester), e-mail:[email protected]

Op de website een bericht over het VN-Veiligheidsraad resolutie1325 project met Colombia.

VD AMOKLauwerecht 55,3515 GN Utrecht030 8901341www.vdamok.nl

VD AMOK is de voortzetting van de samenwerking tussen deVereniging Dienstweigeraars (VD) en het AntimilitaristiesOnderzoekskollektief (AMOK). We doen onderzoek op het gebiedvan oorlog en vrede en leveren zo een bijdrage tot een radicalevredesbeweging in de vorm van berichtgeving en analyses. VoorVredesMagazine maken wij de onderzoeksdossiers.

Giften ter ondersteuning van ons documentatiecentrumen kantoor (waar ook Vredesmagazine wordt gemaakt) zijnwelkom op NL28INGB 0005 5676 07 t.n.v. VD AMOK Utrecht.

Twitter: @keesamok sinds vijf jaar vrijwel dagelijks tweets overkernwapens, wapenhandel en militaire interventies.

Blog: troepenbewegingen.blogspot.nl – enkele malen per weekberichten over militaire bases, troepenverplaatsingen, bewapeningen geheime diensten.

HAAGS VREDESPLATFORMSecretariaat: Jan Bervoets, Valkenboskade 461,2563 JC Den Haag, tel [email protected].

VREDESBEWEGING PAISVredesbeweging Pais is de Nederlandse takvan War Resisters’ International. Onze wortelsgaan terug tot de Eerste Wereldoorlog.

Vredesbeweging Pais staat voor het ideaal van een wereld zonderoorlog en voor een geweldloze, duurzame en rechtvaardige samen-leving. We zijn daarvoor op vele manieren actief in Nederland envia de WRI in de hele wereld. Wilt u lid worden, ons steunen of zelfmeedoen, kijk dan op: www.vredesbeweging.nl of bel:015-7850137. FOLLOW@vredesbeweging

STOP DE WAPENWEDLOOPStop de wapenwedloop is van oorsprong een"samenwerkingsverband", ontstaan bij deopkomst van de massabewegingen, zoalstegen de neutronenbom aan het eind van dejaren zeventig jaren en die tegen de plaatsingvan kruisraketten, bijna 30 jaar geleden.

Het vraagstuk van de strijd tegen oorlog heeft vele facetten. Hoeoorlog bestreden moet worden, daarover zullen wel verschillendebenaderingen blijven bestaan. Maar deze strijd moet welplaatsvinden, en daartoe blijft een boven partijen en richtingenuitstijgende vredesbeweging een noodzaak.

HUMANISTISCH VREDESBERAADPostbus 235, 2300 AE Leiden, 06-31275464,[email protected]

Wij zoeken mensen die mee willen helpen bij onze missie, bel ofmail ons.

Op de website een interview met Anke Polak, bestuurslid van hetHumanistisch Vredesberaad en redacteur van VredesMagazine.

Het Vredesmagazine en zijn organisaties

VredesMagazine wordt gratistoegezonden aan leden van het HVP,Pais en ook aan donateurs van Stop deWapenwedloop en VD AMOK. Als uVredesMagazine regelmatig op uwdeurmat wilt vinden kunt u dus lid ofdonateur worden van een of meer vandeze organisaties.Zie de beschrijvingen op deze pagina.Een abonnement zonder ergens lid ofdonateur van te worden is ook mogelijkvia opgave aan:VredesMagazine, Vlamingstraat 82,2611 LA Delft [email protected].

Abonnee worden


AMOKVDOnderzoeksdossier

Dit dossier is een product van VD AMOK. Redactie: Kees Kalkman, Jan Schaake

GOLFOORLOG 1991proloog van een oorlog zonder einde

Gevolg van een proxy-oorlog • Bashûr, Koerdische autonome regio •

Het KAGO en de strijd tegen westers eigenbelang •

Van Baath tot Islamitische Staat • Verarmd uranium in de Golfoorlog

PAR

IJS,

22

SEPT

EMBE

R 1

990.

DEM

ON

STR

ATIE

TEG

EN D

E G

OLF

OO

RLO

G F

oto:

Loe

ke P

am



AMOK OnderzoeksdossierVD

teruggedreven en had het Iraanse legerdelen van Irak veroverd. Een langdurigeuitputtingsslag volgde, die pas in 1988met een wapenstilstand tot een eindekwam. De Iran-Irak-oorlog (ook wel deEerste Golfoorlog genoemd) kende al-leen maar verliezers.

Met die twee verliezers kregen de Ver-enigde Staten en de Sovjet-Unie, die tij-dens deze oorlog een cynische machtspo-litiek voerden door – direct of indirect –zowel de ene als de andere partij te steu-nen, hun zin, zoals verwoord door devoormalige Amerikaanse minister vanbuitenlandse zaken Henry Kissinger toendeze zei: “Het enige wat jammer is aandeze situatie is dat er maar één verliezerkan zijn.” Iran was onder de sjah Ameri-ka’s belangrijkste steunpilaar geweest inhet Midden-Oosten, maar na de islamiti-sche revolutie een erfvijand. Irak was in

leiding en het gebrek aan reserve-onder-delen voor het Amerikaanse oorlogsma-terieel waarover de Iraanse krijgsmachtbeschikte. Iran zou volgens deze infor-matie binnen drie weken door haar re-serve-onderdelen heen zijn. De informa-tie was echter bewust overdreven; de Ver-enigde Staten en de pro-westerse Golf-staten, waaronder Saoedi-Arabië en Koe-weit, hadden er alle belang bij dat Irakzijn op papier veel sterkere buurland Iranzou aanvallen. Dit uit angst voor hetoverslaan van de islamitische revolutievanuit Iran naar de rest van de regio. Sad-dam Hoessein had echter niet alleen, opbasis van de bewust misleidende infor-matie, de militaire kracht van Iran on-derschat, maar overschatte ook zijn eigenmilitaire kracht. Ondanks grote gebieds-winst aan het begin van de oorlog, washet Iraakse leger twee jaar later volledig

Op 22 september 1980 warenIraakse troepen de olierijke enArabischtalige Iraanse provin-

cie Khuzistan binnen gevallen. SaddamHoessein durfde dit aan nadat de Ver-enigde Staten hem via Saoedi-Arabië deinformatie hadden toegespeeld dat deIraanse krijgsmacht ernstig verzwakt wasten gevolge van zuiveringen in de leger-

De Golfoorlog van 25 jaar geleden zou jekunnen beschouwen als het resultaat van deproxy-oorlog of oorlog-bij-volmacht die in dejaren daarvoor in het Midden-Oosten wasuitgevochten. Min of meer door dezelfdepartijen die ook bij de huidige proxy-oorlog inSyrië en Irak zijn betrokken. Wat dat aangaat isniet alleen de Golfoorlog zelf maar ookde oorlog die eraan voorafging nog angst-wekkend actueel.

De Golfoorlog als gevolg van ee

SOLDATEN ONDERZOEKEN DE OVERBLIJFSELEN VAN EEN SCUD. MEI 1992



de jaren zeventig een belangrijke bond-genoot van de Sovjet-Unie, maar in 1979was Saddam Hoessein zich juist meer ophet Westen gaan richten. Toen de Sovjet-Unie in het kader van de Koude Oorlogbovendien het nieuwe Iraanse regimeverwelkomde, ontsloeg Saddam Hoes-sein de communistische ministers in zijnregering en zette een bloedige vervolgingvan de communistische partij in. Aan hetbegin van de oorlog was Irak vooral aan-gemoedigd om Iran binnen te vallen;toen enkele jaren later Irak aan de verlie-zende hand leek kreeg het openlijke mili-taire steun van zowel de Verenigde Statenals andere Westerse landen. De pro-wes-terse Golfstaten, waaronder Saoedi-Ara-bië en Koeweit, financierden Irak metmiljarden dollars en ook de Westerse me-dia hadden een uitgesproken voorkeurvoor de Iraakse partij.

Saddam Hoessein nam echter geen ge-noegen met zijn rol als marionet van hetWesten. Hij koesterde zijn eigen groot-machtambities en steunde bijvoorbeeldde anti-Syrische groeperingen in Liba-non tegen zijn belangrijkste regionaleconcurrent. Om ook na de Iran-Irak-oorlog een politieke rol binnen de Arabi-sche wereld te kunnen spelen richtte Iraksamen met Egypte, Jordanië en het toen-malige Noord-Jemen in februari 1989 deArabische Samenwerkingsraad (ACC)op als antwoord op de in 1981 door Saoe-di-Arabië, Koeweit, Oman, Qatar, Bah-rein en de Verenigde Arabische Emiraten(VAE) opgerichte Golf Samenwerkings-raad (GCC). Met name Saoedi-Arabiëzag de vorming van de ACC als een direc-te bedreiging voor de GCC. De ACC om-vatte het grootste deel van de Arabischebevolking in het Midden-Oosten; deGCC het grootste deel van het Arabischekapitaal. En Saddam Hoessein liet niet naerop te hameren dat “Irak zijn zonen hadgeofferd voor hun geld op de banken” endat de rijke oliestaten hun geld ten goedezouden moeten laten komen aan de armeArabische broeders en zusters in de om-ringende landen. De dreiging die van hetACC uitging werkte, want al een maandna de oprichting ervan kwam Saoedi-Arabië Irak tegemoet door een niet-aan-valsverdrag te sluiten en in ruil daarvoorde Iraakse miljardenschuld kwijt te


schelden. Saddam Hoessein probeerdevervolgens hetzelfde bij Koeweit, maarstelde als extra voorwaarde dat Koeweitde eilandjes Warba en Bubiyan aan Irakzou overdragen. Koeweit was echter, netals de andere kleinere Golfstaten, juistbezig zijn verhouding met Iran te nor-maliseren en weigerde een dergelijk ver-drag met Irak te tekenen.

GRENSDISPUUTDe door de oorlog ernstig verzwakteIraakse economie werd in 1990 boven-dien getroffen door een dalende olieprijs,hetgeen veroorzaakt werd door over-schrijdingen van de OPEC-productie-quota door Koeweit en de VAE. SaddamHoessein beschuldigde beide staten van‘economische oorlogsvoering’ tegen Irak.Verder werd Koeweit door Irak beschul-digd van ‘militaire agressie’ door tien jaarlang illegaal olie te pompen uit het Ru-maila-olieveld op de grens van Irak enKoeweit. Hiermee voegde hij het grens-dispuut aan de eerdere twistpunten overde leningen en de oliequota toe. Toen hijdeze disputen enkele dagen voor zijn in-vasie in Koeweit voorlegde aan de Ameri-kaanse ambassadrice in Bagdad, AprilGlaspie, sprak zij de historische woor-den: “Maar wij hebben geen mening overde interne Arabische conflicten, zoals uwgrensgeschil met Koeweit.” Over hetIraakse streven naar een hogere olieprijszou ze niets gezegd hebben. Dat is inovereenstemming met het scenariowaarin de Verenigde Staten, en met namede toen uit de olie-industrie afkomstigemachthebbers, net als Irak baat haddenbij een hogere olieprijs en de Iraakse re-gionale grootmachtambities gebruiktenom de Golfstaten onder druk te zetten.De Amerikanen zouden er in toegestemdhebben dat Irak een deel van Koeweit zoubezetten. Deze theorie wordt onder-steund door een andere uitspraak vanGlaspie: “Natuurlijk geloofde ik niet engeloofde niemand dat de Irakezen heelKoeweit zouden veroveren.” De marionetoverspeelde echter zijn hand en de mari-onettenspeler voelde zich gedwongenmet een heuse oorlog te laten zien wie nueigenlijk de baas was. Op 11 september1990 riep Bush sr. de “Nieuwe Wereldor-de” uit en matigde zich het recht aan om

an een proxy-oorlog

Irak met militaire middelen tot de orde teroepen.

Bij de keuze voor militair ingrijpen omde orde te herstellen, gingen de VerenigdeStaten geheel voorbij aan de steun dieSaddam Hoessein had bij de gewoneArabische bevolking in de Arabische sta-ten waarvan de regeringen de Westerseinterventie ondersteunden. De eersteduizenden vrijwilligers voor een jihaddienden zich aan en richtten hun pijlenniet alleen op het Westen maar ook op deArabische regeringen die de oorlog vanhet Westen tegen Irak ondersteunden.Nog geen jaar na de Val van de Muur ennog voor de implosie van de Sovjet-Uniehad het Westen onder andere door hetvoeren van de Golfoorlog een nieuwe vij-and gecreëerd: de politieke islam.

Jan Schaake

AMOK, Een Streep in het zand – Nieuwe Orde in de Golf,

Ravijn / XminY, 1991. Vooral het door Piet

Groeneveld geschreven hoofdstuk

“Wapengekletter” over de voorgeschiedenis.

Foto

: Ann

e V

aill

ant

DEMONSTRATIE TEGEN DE GOLFOORLOG.AMSTERDAM, 26 JANUARI 1991



De jaren waarin Iran en Irak inoorlog waren (1980-1988),vormden het begin van een

donkere periode voor de Koerden in hetnoorden van Irak. Op 22 februari 1988ging de zogenaamde Anfal-campagnevan start (Anfal betekent ‘buit’ in hetArabisch). Het Iraakse leger, onder lei-ding van Saddam Hoessein, begon opsystematische wijze de Koerdische ge-meenschappen in de regio te bombarde-ren, te plunderen en uit te moorden. Op16 maart 1988 bombardeerde de Iraakseluchtmacht de stad en de omgeving vanHalabja met chemische wapens, hetgeenresulteerde in meer dan 5000 doden enhonderdduizenden vluchtelingen. De ge-nocidaire Anfal-campagne kostte in zesmaanden tijd aan 182.000 Koerden hetleven. De vrijheidsstrijd in Koerdistanwerd als verslagen beschouwd.

Op 7 mei 1988 kwamen de zes belang-rijkste politieke partijen van Iraaks Koer-distan bijeen en vormden samen hetKoerdistan Front. De Peshmergah, de ge-wapende strijdkrachten van de DKP(Koerdische Democratische Partij), on-der leiding van Mustafa Barzani, en dePUK (Patriottische Unie van Koerdi-stan), onder leiding van Jalal Talabani,trokken zich van het strijdtoneel terug.In Koerdische kringen, ook aan de an-dere kant van de grens, zocht men naaralternatieven, op internationaal vlakwerden de Koerden overgelaten aan hunlot.

“We konden zelfs met de portiers vanpolitici geen afspraken maken. Niemanddurfde ons te ontvangen uit angst voorde reacties van Irak, Turkije, Iran en Sy-rië. Iran, Irak en Syrië hadden goede rela-ties met de Sovjet-Unie, Turkije met deVerenigde Staten en de Europese landen”


zei Dr. Mahmoud Othman, de secretarisvan de DKP.

MASSALE EXODUSOp 2 augustus 1990 viel het Iraakse legerKoeweit binnen. Maandenlang lieten dewesterse mogendheden het leger vanSaddam zijn gang gaan. Pas op 16 janua-ri 1991 organiseerde een internationalecoalitie met succes de aanval tegen het le-ger van Saddam Hoessein.

Gebruikmakend van het momentum,kwam de lokale bevolking in IraaksKoerdistan op 5 maart 1991 in opstandtegen het regime. De politieke leiding zatnog steeds in het buitenland, vooral in debuurlanden. Pas na een tijdje keerden zeterug in het land en namen de leiding vande opstand in handen. Bijna heel Koerdi-stan, inclusief de oliestad Kirkoek, viel inhanden van de Koerden. Maar het legervan Saddam kwam terug en sloeg de op-standen keihard neer. Op 28 maart 1991kwam er een massale exodus op gang inde richting van Turkije, Iran en Syrië.Honderdduizenden Iraakse Koerdenwerden tegengehouden door de Turkse,Iraanse en Syrische autoriteiten. Ze wer-den aan hun lot overgelaten in zeer ge-vaarlijke omstandigheden. De Koerdenaan de overkant van de grenzen ontferm-den zich echter over hen en verzorgdende vluchtelingen met hun eigen beperktemiddelen. Zo probeerden ze hen te be-schermen tegen gezondheidsproblemenen het gevaar van vervolging. Ook deKoerden in Europa voerden permanentsolidariteitscampagnes.

Op 20 april 1991 begonnen er onder-handelingen tussen het Koerdistan Fronten Bagdad. Zoals verwacht bereikte mengeen concrete oplossing. Vanwege de on-betrouwbaarheid van het regime in Bag-dad kwam de internationale gemeen-schap, onder de leiding van de VS en hetVerenigd Koninkrijk, te hulp en kondig-de in 1991 een no-fly zone aan. De be-doeling van de no-flyzone was het voor-komen van bombardementen en chemi-sche aanvallen op het Koerdische volkdoor het Iraakse regime.

Vanaf mei 1992 begonnen de Koerdenin het noorden van Irak het bestuur in ei-gen handen te nemen en hielden zich be-zig met verkiezingen, wetgevende orga-nen, het samenstellen van een parlement,onderwijs, een eigen leger, een eigen re-gering, enzoverder. De allereerste rege-ring werd samengesteld onder het pre-mierschap van Dr. Foead Massoed. On-der leiding van de kersverse KRG (Kur-distan Regional Government) leefde ditnieuwe Iraakse Koerdistan ongeveer tweejaar in vrede. Er werd in deze periode vol-op geïnvesteerd in de toekomst van de re-gio. Langzamerhand kreeg de KRG inter-nationale erkenning en de Koerden inBashûr (Irak), Bakur (Turkije), Rojhilat(Iran) en Rojava (Syrië) waren bijzonderopgetogen over deze ontwikkelingen ?ondanks het feit dat niet heel IraaksKoerdistan in de handen was van Koerdi-sche groepen. Zo werden onder meer deoliestad Kirkoek en de regio’s Shingal(Sinjar) en Khanaqin (40 % van de Koer-dische regio) onder het mandaat van decentrale regering geplaatst. Er bleven drieprovincies over (60 % van de regio Koer-distan in Irak) die volledig in handen vande Koerden kwamen. Deze regelingkwam tot stand op verzoek van Bagdaden met instemming van de VS, Iran, Tur-kije en Groot-Brittannië. De Koerdenmochten met andere woorden niet be-schikken over olierijke gebieden. DeKoerdische autoriteiten waren echtermedeverantwoordelijk voor deze neder-laag, door de interne verdeeldheid tussende twee voornaamste politieke partijen,de Iraakse DKP en de PUK.

AARTSVIJANDEN TE HULPDe onenigheid tussen de DKP en de PUKleidde op 1 mei 1994 zelfs tot een gewa-pend conflict. Als gevolg daarvan vervielde regio Koerdistan weer in de oude situ-atie van werkloosheid, economische on-derontwikkeling en politieke instabili-teit. De interne conflicten gingen zoverdat zelfs het leger van de aartsvijanden tehulp werd geroepen om de tegenpartij teverslaan. Deze fase duurde tot 17 septem-

Bashûr, de Koerdischeautonome regio in Irak

Momenteel is Iraaks Koerdistan één van debelangrijkste verzetshaarden in de strijdtegen IS. Derwich Ferho, voorzitter van hetKoerdisch Instituut in Brussel, vertelt over debijzondere en moeilijke geschiedenis vandeze autonome Koerdische regio.



ber 1997, het moment waarop de tweeleiders van de KRG elkaar ontmoettenonder toezicht van de Amerikaanse over-heid.

De verzoening in 1997 had weinig re-sultaat en in de jaren erna werd de Koer-dische Regio door twee overheden geleid:die van de DKP en die van de PUK. Detwee administraties konden op geen en-kele manier komen tot een concrete effi-ciënte manier van samenwerking. Het re-sultaat was een systeem met twee militai-re instanties, een verdeeld onderwijssys-teem, een verdeeld grondgebied, enzo-verder. Deze situatie duurde tot 2005. Erwerden dat jaar verkiezingen gehoudenen pas daarna is er eindelijk een een-heidsregering gevormd. Sindsdien wordter gewerkt aan de eenmaking van de be-staande instellingen, omdat dit ook deinternationale erkenning van de regioten goede komt. Op economisch vlakdoet de KRG het zeer goed. Olievervoeruit eigen gebieden ligt in de handen vande Koerden en sinds 2014 is ook Kirkoeker bijgekomen, wat de situatie enormverbeterd heeft – bij Kirkoek ligt immerséén van de rijkste olievelden in het Mid-den Oosten. Toch gaat het op sommigevlakken niet goed in de regio, zo is bij-voorbeeld de kwaliteit van het onderwijsnog niet optimaal. Daarnaast zijn erzwaktes in de militaire macht van de


KRG: de Peshmergah schoot tekort toenIS de regio binnenviel. Vervolgens is eenopvallend fenomeen dat jongeren uit deregio wegtrekken, hoewel er geen werk-loosheid is en het gebied financieel sterkis. Tot slot is de islamisering van de regioeen groeiend probleem.

KRITIEKSinds 2005 is president Barzani nu aan demacht, in een coalitie met de PUK ensinds enkele jaren neemt ook de nieuwebeweging Goran deel. De termijn voorhet presidentschap van Barzani liep in2013 af, maar is in verband met de strijdtegen IS verlengd tot 2015. Zijn coalitie,met vier partijen, heeft gesteld dat Barza-ni moet aanblijven tot 2017. Het aftredenvan Barzani zou de regio op dit momentin nog meer moeilijkheden brengen,denkt men in politieke kringen.

Er zijn heel wat discussies over de gangvan zaken in de regio. Eén van de kritie-ken is dat de KRG teveel concessies doetaan de Turkse regering en dat vooral in-vesteringen aan Turkse ondernemingengegund worden. Hierbij aansluitendwordt gezegd dat het onderwijs onder deinvloed van twee verschillende buurlan-den staat; in het gebied van de PDK-Irakis de invloed van Turkije heel groot en inhet PUK-gebied is de Iraanse invloedsterk merkbaar. De overgrote meerder-

heid van de Koerden is het ook niet eensmet de houding van de KRG t.o.v. Rojava(Syrische Koerdistan). Er is ook veel kri-tiek op de reactie op de inval van terreur-groep IS in de Koerdische regio. Hierbijwerden vooral in de regio Shingal (Sin-jar) duizenden vrouwen en meisjes ge-vangen genomen als seksslavinnen. DeKRG is hierbij tekort geschoten: menverwachtte van hen dat ze tot het uitersteweerstand zouden bieden, zodat IS nietzo veel successen had geboekt in het ge-bied.

Sinds de aanval van IS in het Shingal-gebied op de Yezidi’s, zijn ook HPG enYJA-Star, de militaire tak van de PKK ende YPG/YPJ uit Rojava in het gebied ge-komen om de bevolking te beschermentegen de barbarij van IS. Drie dagen nade aanval van IS is de HPG ter hulp geko-men en heeft de groep met succes destrijd opgevat tegen de terreurgroep.Toch wil de KRG nu dat de HPG de regioonvoorwaardelijk verlaat. Nog steeds le-ven honderdduizenden Koerdische Yezi-di’s in vluchtelingenkampen in verschil-lende regio’s, waaronder Irak, KRG, Ro-java en Bakur. Duizenden anderen heb-ben ervoor gekozen om naar Europa tevluchten, hetgeen al tot bijzonder veelslachtoffers heeft geleid in de Middel-landse zee.

Derwich M. Ferho

Foto

: Mic

hiel

Heg

ener

IRAAKSEKOERDEN INVLUCHTE-LINGENKAMPIN TURKIJE.MAART 1991




Samen met het Haags Vredesplat-form werd vervolgens besloteneen landelijke vergadering bijeen

te roepen van organisaties die in militairingrijpen geen oplossing voor de Iraakseinvasie in Koeweit zagen. Sommige men-sen meenden dat het klimaat in Neder-land zich niet leende voor protest; desteun voor militair ingrijpen was erggroot. Maar de steun voor protest bleekook niet gering. Op 1 september 1990propten zich ruim 100 mensen in hetkleine kantoortje van AMOK in Utrechten werd het Komitee Anti Golf Oorlog(KAGO) opgericht. Piet Groeneveld ver-tegenwoordigde er het Anti MilitaristiesOnderzoeks Kollektief (AMOK).

VredesMagazine (VM): Hoe raakte jebij het KAGO betrokken en hoe was dealgemene sfeer toen?

Piet: “Voor AMOK was deelname aan ditsoort initiatieven nieuw. Tot dan toe on-

dersteunden we wel acties, maar namenniet deel als organisator. Omdat Neder-land nu zelf ten oorlog trok vond AMOKdat we ons deze maal wel actief in de or-ganisatie moesten opstellen.

Het was duidelijk dat een oorlog metIrak op handen was. Veel mensen in Ne-derland hadden hier geen bezwaar tegen.

zonder hectisch verlopen. Dat kwamdoor de verschillende uitgangspuntenvan de deelnemers. Diverse migranten-organisaties en een aantal politieke orga-nisaties zagen KAGO als een platformom de anti-imperialistische strijd na hetaflopen van de Koude Oorlog nieuw le-ven in te blazen. Deze clubs waren niet al-tijd tegen Saddam. Voor anderen binnenhet KAGO stond de strijd tegen een mo-gelijke oorlog tegen Irak centraal. Diewaren tegen de oorlog, maar ook tegenSaddam.”

Wat was de analyse van het KAGO overdeze oorlog en hoe verhield het KAGOzich ten opzichte van deoorlogsstemming in Nederland?

“Omdat het conflict tussen twee partijenging waarmee veel linkse en vredesorga-nisaties zich niet konden identificeren,viel het KAGO feitelijk op een pacifis-tisch standpunt terug. Wij wezen op hetfeit dat Saddam natuurlijk slecht was enbestreden moest worden, maar dat eenoorlog nooit de oplossing kon zijn. Vol-gens het KAGO zouden Saddam en zijnkliek geen nadelige gevolgen van eenoorlog ondervinden, maar de bevolkingvan Irak des te meer. We wezen op de ve-le onschuldige slachtoffers die ongetwij-feld zouden gaan vallen in zo’n conflict.Bij de media vond het KAGO hiervoorweinig gehoor. Wij bewandelden eensoort derde weg en dat was moeilijk uit teleggen. De anti-oorlogshouding van hetKAGO werd uitgelegd als een pro-Sad-dam-positie. Ik heb diverse keren meege-maakt dat een journalist een interviewwilde met een migrant in het KAGO,maar teleurgesteld afdroop op het mo-ment dat de persoon in kwestie geen pro-Saddam-standpunt verkondigde.”

Wat waren de activiteiten van hetKAGO?

“KAGO was een platform waar veel orga-nisaties megafoondiplomatie op de ver-gaderingen bedreven. Het feitelijke werkwerd door een klein aantal organisatiesgedaan. Het geld kwam vooral van indi-viduen die het KAGO steunden met gif-ten. Ook kregen we enkele subsidies vankleine vredesfondsen.

De activiteiten waren vooral gericht

Komitee Anti Golf Oorlog en de stDe kleine onderzoeks- en actiegroep Marinee,voortgekomen uit AMOK, was de eerste die destraat opging tegen Westers militair ingrijpenin de Golf. Of liever gezegd: de dijk opging. Bijhet uitvaren van het Nederlandse fregat datdeel zou nemen aan de oorlogscoalitie stondMarinee met spandoeken op de dijk bij DenHelder.

Men wilde afrekenen met de wrede,nietsontziende dictator Saddam Hoes-sein die Koeweit was binnengevallen. Eenoorlog tegen zijn regime werd gerecht-vaardigd geacht. Dat werd natuurlijk ver-sterkt doordat de Verenigde Naties hetvoortouw nam. Voor veel mensen, ookvoor sommige vredesactivisten, legiti-meerde dat de oorlog.

Het KAGO bestond uit veel kleine vre-desorganisaties en een aantal migranten-organisaties en kleine politieke groepen.Vooral de aanwezigheid van migrantenmaakte de vergaderingen soms wat inge-wikkeld; niet iedereen sprak Nederlandsen/of Arabisch en/of Turks. Zowel tij-dens vergaderingen als bij het uitgevenvan pamfletten werd er druk vertaald, datkostte veel tijd. Het waren vooral deKMAN (Komitee Marokkaanse Arbei-ders in Nederland) en de DIDF (Federa-tie van Democratische Verenigingen vanArbeiders uit Turkije in Nederland) dievanuit de migranten een rol speelden.”

Hoe verliep de samenwerking binnenhet KAGO?

“Voor de migranten was KAGO een be-langrijk platform vanwege de strijd in hetMidden-Oosten. Ze waren dan ook altijdgoed vertegenwoordigd op de vergade-ringen. Ook hun mobilisatiekracht bijdemonstraties was aanmerkelijk groterdan de rest. Vergaderingen konden bij-

De leus ‘Zelfbeschikkings-

recht voor de volken in het

Midden-Oosten’ is

onverminderd actueel

PIET GROENEVELD IN 2015




platform van zo’n 40 organisaties verte-genwoordigd in de initiatiefgroep. Hierwreekte zich het feit dat deze organisatiesniet rechtstreeks waren vertegenwoor-digd in de initiatiefgroep. Zodoendemoesten wij besluiten die door de initia-tiefgroep waren genomen, uitleggen enverdedigen in het KAGO. Dat was nieteen gemakkelijke klus en het leidde regel-matig tot heftige discussies. Wij kregenregelmatig het verwijt dat we ons niethard genoeg hadden opgesteld en eisenhadden ingeleverd. Met name door deanti-imperialistische organisaties. Maarde essentie van politieke verbreding leidtin de praktijk tot compromissen en eengematigder opstelling. Het ging ons omhet protest tegen de oorlog politiek teverbreden.

Uiteindelijk had KAGO een marginalepolitieke invloed. We namen een pacifis-tische positie in en hadden geen vertrou-wen in de koers van de VN. Dat sprakweinig mensen aan, want velen wildenafrekenen met Saddam Hoessein. Slechtslangzaam konden we grotere politiekepartijen als GroenLinks, SP bij de strijd

om met demonstraties veel mensen opde been te brengen, om het protest zicht-baar te maken. De ongeveer 15 plaatselij-ke Komitees tegen de Golfoorlog speel-den daarbij ook een belangrijke rol. Erwerden veel plaatselijke activiteiten geor-ganiseerd, zoals manifestaties, wakes endiscussiefora.

Tijdens de vergaderingen van het KA-GO was een terugkerend punt de verbre-ding van de organisatie. Hoe dan ookwilde AMOK de linkse politieke partijenGroenLinks en de SP en de grote vredes-organisaties IKV en Pax Christi bij destrijd betrekken.

Waarom zaten de linkse politiekepartijen en de grote vredesorganisatiesniet bij het KAGO?

“KAGO was een verzameling kleine link-se clubjes waar ze niet mee te maken wil-den hebben. En met name IKV en PaxChristi wilden eerst de effecten van hetVN-embargo tegen Irak afwachten. Ter-wijl duidelijk was dat er werd aange-stuurd op oorlog. We hebben toen metVrouwen voor Vrede, GroenLinks en hetKAGO in december de initiatiefgroep‘Geen Oorlog in de Golf ’ opgezet die hetverzet tegen de oorlog ging coördineren.Het was een platformorganisatie metGroenLinks, SP, Vrouwen voor Vrede,Humanistisch Vredesberaad, Kerk enVrede, Stop de wapenwedloop en KAGO.Eind februari gingen IKV en Pax Christischoorvoetend de aangekondigde de-monstratie van 2 maart 1991 ondersteu-nen. Hoewel ze onmiddellijk hun steunintrokken toen op 28 februari Irak zichovergaf.””

Hoewel ‘geen oorlog voor olie’ een ge-vleugelde uitspraak werd, voerde het KA-GO drie wat specifiekere leuzen: Geenoorlog in de Golf; Haal de Nederlandseoorlogsschepen terug; Zelfbeschikkings-recht voor de volken in het Midden-Oos-ten. Die laatste leus was vooral door demigranten ingebracht, maar de Initiatief-groep wilde die niet overnemen.

Piet: “Mijn rol was o.a. om het KAGOte vertegenwoordigen in ‘Geen oorlog inde Golf ’. Ik deed dat samen met (de he-laas jong overleden) Ernst van Lohuizenvan de SAP. De initiatiefgroep nam eengematigder positie in. Het KAGO was als

de strijd tegen Westers eigenbelang

betrekken. En uiteindelijk heel voorzich-tig de grote vredesorganisaties, maartoen was de strijd al gestreden. In de ge-geven politieke omstandigheden van dietijd was dit denk ik het maximaal haalba-re.

De mobilisatiekracht was groot, zekerin verhouding tot de minimale midde-len. Bij de eerste demonstratie die de ini-tiatiefgroep ‘Geen Oorlog in de Golf ’ indecember organiseerde kwamen er 5.000mensen, bij de demonstratie op 26 ja-nuari was het aantal actieve oorlogste-genstanders aangegroeid tot 15.000mensen. Voor de derde grote demonstra-tie, die op 2 maart zou plaatsvinden,trokken de gematigde groepen van GeenOorlog in de Golf zich terug toen Irakzich op 28 februari 1991 overgaf. HetKAGO zette de demonstratie door metnadruk op de derde leus: Zelfbeschik-kingsrecht voor de volken van het Mid-den-Oosten. Er kwamen 2.000 mensen.De leus is tot op de dag van vandaag on-verminderd actueel.”

Wendela de Vries

Foto

: Fot

o: H

ans

Bou

ton

SIETJE KRUYT PROTESTEERT BIJ DEMO TEGEN MUNITIETRANSPORTEN NAAR DE GOLF.EEN DEEL VAN DE WESTELIJKE HAVENS IN AMSTERDAM WERD DAARBIJ TOT MILITAIR TERREIN

VERKLAARD. 16 FEBRUARI 1991.




De Duitse journalist ChristopherReuter heeft in “Die SchwarzeMacht”2 een scherpe analyse ge-

maakt van de ‘Islamitische Staat’. Hij ty-peert deze als een meedogenloos Stasi-kalifaat, Noord-Korea op zijn Arabisch.Laat alle hoop varen als u daar binnen-gaat, is zijn overtuigende stelling. In zijnanalyse van de opbouw van deze bewe-ging is daar één man verantwoordelijkvoor. Niet de kalief zelf, maar Hajji Bakr,(eigenlijk Samir Abed al-Mohmed al-Khleifawi), een luitenant-kolonel van deinlichtingendienst van de luchtafweervan het leger Irak onder Saddam Hoes-sein en een lid van diens Baath-partij.Bakr had tot in detail uitgewerkt hoe deopbouw van ISIS moest worden georga-niseerd. Met instructies wat te doen bijhet wegvallen van een leidende figuur opieder niveau van de organisatie. De ver-vanger was al vastgesteld. Hij had ookeen methode opgesteld hoe concurren-ten onder druk te zetten en de macht in

het betreffende dorp of stad te veroveren.Dat werk was gebaseerd op precieze in-formatie; wie zijn de machtige familiesvan een dorp of stad; wie zijn de belang-rijkste personen in die familie; hoe ko-men ze aan de kost; wat is de stand van de

gewapende troepen in een dorp of stad;wie zijn de leiders, in militair, politiek enideologisch opzicht; zoek uit welke over-tredingen zij begaan tegen de sharia. Datalles werd aanvankelijk uitgezocht dooreen zogenaamde discussie- en studie-groep over de islam. Ten slotte, chanteerze op het juiste moment met een buiten-gewoon gewelddadige overmacht enmaak de dreigementen zonder meerwaar. Pas terreur toe. Reuter maakt aan-nemelijk dat Hajji Bakr de organisatiegroot maakte. Hajji Bakr en velen methem zijn niet bovenmatig in godsdienstgeïnteresseerd, maar des te meer inmacht. Hoe deze macht te verwerven isde centrale kwestie.

IDEOLOGISCHE SCHETSHajji Bakr kwam in januari 2014 tamelijktoevallig in een schermutseling met hetVrije Syrische Leger, thuis in Tal Rifaat bijAleppo, om het leven. De Syrische oppo-sitie was op het moment van de schiet-partij niet doordrongen van het belangvan Hajji Bakr voor ISIS. Dat bleek pasna een onderzoek van zijn papieren.

Hoewel ISIS zich een Islamitische Staatnoemt, is in grote delen van Irak en Syriëduidelijk dat een belangrijk deel van hetmilitair en organisatorisch talent van de-ze staat of groepering regelrecht voor-komt uit de Baath-partij van SaddamHoessein in Irak. IS is naast een kern vanBaathisten uit met name het leger en in-lichtingendiensten, een bondgenoot-schap van verschillende plaatselijkemachten zoals soennitische stammen, enandere slachtoffers van de shiitische re-gering van Al Maliki in Irak (tot 2014) ofvan Assad in Syrië.

In november 2014 publiceert RichardBarrett een studie waarin hij naast eenideologische schets ook een organisatie-model van IS uittekent.3 In die schets zijnde kaliefs directe vervangers ook twee ex-

Baathisten. Het gaat om Abu Muslim alTurkmani (Fadil Abdallah al Hayyali) dieleiding over de “Islamitische Staat” inIrak heeft en Abu Ali al Anbari, leider vanISIS-operaties in Syrië. Beide zijn voor-malige leden van de Iraakse Baath-partij.Turkmani was commandant van SpecialForces en lid van de militaire inlichtin-gendienst. Dit driemanschap bepaalt hetbeleid van ISIS. Ook leidende comités opdiverse vakgebieden worden beheerstdoor leiders met een opleiding in deBaath-partij van Irak.

De Baath-partij van Syrië speelt hiergeen noemenswaardige rol. Het gaat omIraaks kader dat door de jaren naar mo-gelijkheden zocht de macht te grijpen.Reuter legt uitgebreid uit hoe de stille sa-menwerking met Assads geheime dienst,althans tijdens een korte, maar belangrij-ke periode in de opkomst van ISIS zijnbeloop kreeg.4

LEIDENDE IDEEHet oorspronkelijke Baathisme wilde hetArabische volk redden van corruptie vande waarden en de erfenis van het koloni-

Van de Iraakse Baathpartij toNa de politieke doorbraak in 2014 kwam de vraag op hoe ISIS in staat was zo’n sterkepositie te verwerven dat het een ‘Islamitische Staat’ kon uitroepen én deze sindsdienkon uitbreiden en handhaven. ISIS is ongetwijfeld het resultaat van meerdere sociale,politieke en economische spanningen in het Midden-Oosten en het gevolg ook van demilitaire inmenging van daarbuiten sinds 1990. Op basis van recente publicaties wordthier de nadruk gelegd op de gebleken invloed van het kader van de Baath-partij vanIrak sinds de verdrijving van Irak na de invasie van Koeweit in augustus 1990.1



alisme. Het streefde naar een pan-Arabi-sche staat onder één leiderschap met deBaathpartij als leidende kracht. Hoewelhet Baathisme seculier was, de scheidingvan staat en godsdienst voorop stelde, za-gen Baathistische theoretici, zeker sindsde jaren ’90, de islam als blijk van degrootsheid van de Arabische cultuur envan de intellectuele vitaliteit van hetvolk. Zowel salafisten als Baathisten de-len de visie van een nieuw begin doormiddel van de weg terug naar het verle-den. Salafisten sluiten ook niet-Arabie-ren in die salafist willen worden, maarhet idee van een staat die wordt geleiddoor een kleine verlichte groep geldt inbeide bewegingen. Baathisten kwamentot de conclusie dat het salafisme veel be-ter in staat was om de massa van de be-volking te organiseren dan ze zelf ooit ge-kund had.5 Leidende figuren uit beidebewegingen kwamen elkaar in de gevan-genis onder het Amerikaanse bewind te-gen en besloten samen te gaan. Baathis-ten werden vooraanstaande leden van IS.In 2010 waren de Baathisten nog maaraan het opkomen in IS en sinds de expo-

nentiële groei van de beweging, eind2011 als een gevolg van de Syrische oor-log, namen de salafisten het over. Datculmineerde in de oprichting van het ka-lifaat op 29 juni 2014. Geloof als kernbe-grip in de radicalisering nam de over-hand, volgens dit rapport.6

FEDAYEEN SADDAMDe Nederlandse journaliste Judith Neu-rink die al jaren in Iraaks Koerdistanwerkt, kwam met een interessante obser-vatie van de mannen van ISIS.7 Het op-treden deed haar denken aan de Feday-een Saddam. Deze organisatie werd op-gericht door Saddam Hoessein in de ja-ren na de internationale interventie inhalf januari 1991, die Irak uit Koeweitverdreef. Het regime overleefde de inva-sie ternauwernood en nam maatregelenom te overleven bij verdergaande druk.De oprichting van de Fedayeen Saddamwas een van de militaire maatregelen.Ideologisch gezien werd een tactischetoevlucht genomen tot de islam in devorm van de “Geloofcampagne” van1993. In die zomer probeerde hij het sala-

tij tot de Islamitische Staatfisme aan de Baath-politiek te binden. DeBaath-politici onder leiding van SaddamHoessein wilden de opkomende politie-ke islam gebruiken om te overleven. Hetis onduidelijk of leden van de FedayeenSaddam die de invasie van 2003 hebbenoverleefd bij ISIS zijn aangetreden, maarduidelijk is dat veel tactische methodendoor ISIS zijn overgenomen. Neurinkgaat ervan uit dat diegenen die verant-woordelijk zijn voor de opleiding vanISIS dat bij de Fedayeen Saddam hebbengeleerd.

Guido van Leemput

“Understanding ISIS and the New Global War on

Terror: A Primer”, door Phyllis Bennis.

1. Hier wordt alleen de doorslaggevende invloedvan leden van de Iraakse Baath-partij in deopkomst van ISIS behandeld. Voor eengeschiedenis van de rol van ISIS bij de oorlogin Syrië en Irak wordt o.a. verwezen naar deboeken die hier als bron zijn opgenomen.

2. “Die Schwarze Macht, der ‘Islamische Staat’und die Strategen des Terrors”, ChristophReuter, Deutsche Verlags-Anstalt, SpiegelBuchverlag, juni 2015. Reuter verwijstuitdrukkelijk naar Shamir Al-Khalil, dieaanvankelijk onder de schuilnaam van KananMakiya de “Republic of fear, the inside storyof Saddam’s Iraq” publiceerde. Zie verdervoor het verband met het Baath-regime hethoofdstuk “Eenheid, vrijheid en socialisme”,ontstaan van Irak en de Ba’athpartij, p. 81-106 in “Een streep in het zand”, AMOK, 1991Ravijn, XminY.

3. “The Islamic State”, Richard Barrett,november 2014, http://tinyurl.com/Barrett-TIS.

4. Zie hoofdstuk 2 in Reuter, Die SchwarzeMacht: “Wechselhafte Anfänge, von Al Qaidaim Irak zum Siegezug.”

5. “The Islamic State”, Richard Barrett, ziepagina 19.

6. Overigens zijn er wel degelijk spanningentussen salafisten en Baathisten. De dood vanbelangrijke Baathisten na de val van Mosoelzal het gewenste effect hebben gehad op deonderhorigheid van Baathisten aan de kalief.Dat stelt althans dit interessante artikel vanAl Arabiya; “ISIS rounds up ex-Baathists toeliminate rivals”, Maggie Fick en AhmedRasheed, 8 juli 2014 http://tinyurl.com/Fick-Rasheed.

7. Judith Neurink, “Saddam’s secret service andofficers are ISIS’ backbone” Koerdischenieuwssite, http://tinyurl.com/Neurink-SSSOIB.





We werden permanent be-stookt met ‘precisiebom-bardementen’ die de kijkers

moesten overtuigen dat dit een ‘schoneoorlog’ was. Alsof er helemaal geen bur-gers in Irak bestonden en er alleen mili-taire doelen waren. De kijkers haddengeen flauw benul van de werkelijke situa-tie in Irak. Toen op 17 januari het lucht-offensief tegen Irak begon, hadden deIrakezen al bijna een half jaar zwaar te lij-den onder het zeer strikte VN-embargodat begin augustus 1990 van kracht werdtoen het Iraakse leger Koeweit binnen-viel. Officieel waren voedsel en medicij-nen uitgesloten van de economischesancties, maar in de praktijk was er vrij-wel geen aanvoer meer van deze basalelevensbehoeften.

STERVENDE KINDERENEen jaar na de Golfoorlog kon ik met ei-gen ogen aanschouwen wat deze oorloghad aangericht en wat de gevolgen warenvan de aanhoudende economische boy-cot. Op een bijeenkomst van vredesorga-nisaties in De Balie in Amsterdam werdbesloten een delegatie naar Irak te sturenin aanwezigheid van een arts en een aan-tal ingenieurs. Redenen voor dat besluitwas het grote zwijgen van de media overhet grote aantal burgerdoden en een rap-port van het medisch team van Harvarddat een onthutsend beeld schetste van desituatie in Irak, kort na de oorlog. Eengroot deel van de civiele infrastructuurwas vernietigd, waaronder levensmidde-lenfabrieken en voorzieningen voordrinkwater. Het team trof tienduizendenstervende kinderen aan als gevolg van

epidemieën die waren ontstaan door eengroot gebrek aan schoon water. Ondernormale omstandigheden waren deze in-fectieziekten eenvoudig te behandelen,maar door gebrek aan elementaire voor-zieningen, waaronder medicijnen, kon-den die niet worden genezen. Een jaar la-ter, vlak voor de lente van 1992, wilde on-ze fact-finding missie poolshoogte ne-men van de toestand in Irak. Mijn op-dracht was om te pogen grondmonsterste nemen in de buurt van de restantenvan het gebombardeerde nucleaire com-plex Al Tuwaitha, circa 30 kilometer vanBagdad. Daarvoor kreeg ik echter geentoestemming van de Iraakse autoriteiten.

Mijn bezoek aan Irak was een hardeconfrontatie met de werkelijkheid. Deziekenhuizen waren nog altijd overvol ener was nog steeds een groot gebrek aanbasale levensbehoeften. Het sterftecijferbij kinderen onder de vijf jaar bleef on-verminderd hoog. De aanvoer van bij-voorbeeld bouwmaterialen of onderde-len voor reparatie van waterzuiverings-installaties lag nog altijd stil, waardoor

wederopbouw uitbleef. Feitelijk werd deoorlog tegen de burgerbevolking voort-gezet met sancties. Wat ook opviel wasdat het aantal gevallen van kanker sneltoenam.

RADIOACTIEVE MUNITIEDat er veel meer aan de hand was in Irakbleek al direct bij aankomst, waarbij onzedelegatie in de lobby van het hotel deDuitse arts Dr. Siegwart-Horst Günthertegen het lijf liep. Hij had restanten vanmunitie gevonden die radioactief blekente zijn. Niet veel later leerde ik dat ze af-komstig zijn van 30 mm antitankgrana-ten van het A-10 grondaanvalstoestel.Die schieten met een mix van high explo-sive patronen en DU penetrators. Datlaatste type antitankgranaat bestaat uiteen kern van massief uraniummetaal.Het betreft een afvalproduct van de ura-niumverrijkingsindustrie, depleted ura-nium (DU) ofwel verarmd uranium.Voor zover bekend werden ze tijdensOperatie Desert Storm voor het eerst ge-bruikt. Het zware metaal heeft een op-

Verarmd uranium en hetGolfoorlogsyndroom

Dat in oorlogstijd de waarheid als eerstesneuvelt weten we sinds mensenheugenis.Wat telt is de versie van de oorlogsplanners dieons door embedded oorlogscorrespondentenwordt ingeprent. Nieuw bij de Golfoorlog van1991 was dat voor het eerst een oorlog live in dehuiskamer werd gebracht. Ik herinner me detelevisiebeelden van de Amerikaansenieuwszender CNN op de kabel, een hype bijhet thuisfront.

Foto

Hen

k va

n de

r K

eur

DE ARTS DR. SIEGWART-HORST GÜNTHER OVERLEGT ONS FOTO'S VAN GEVONDENRESTANTEN DU-MUNITIE EN AANTEKENINGEN VAN WAARGENOMEN AANDOENINGEN BIJ

KINDEREN DIE ER MEE SPEELDEN. BAGDAD, 26 FEBRUARI 1992.



AMOK OnderzoeksdossierVDmerkelijk lage verbrandingstempera-tuur. Na inslag op een hard doel ver-brandt en verpulvert de munitiekern totzeer fijne stofdeeltjes die zich tot ver in deomgeving kunnen verspreiden. Via delongen, slokdarm of open wonden kun-nen de stofdeeltjes het lichaam binnen-dringen. Iraakse artsen leggen een ver-band tussen de uraniumbesmettingen ende opkomst van doorgaans zeldzamevormen van kanker na de Golfoorlog.Aanvankelijk trof het vooral jonge kinde-ren. Later – midden jaren negentig –spraken Dr. Jawad Al-Ali, hoofd van hetOncologisch Centrum in Basra, en ande-re oncologen van een kankerepidemie inIrak. Met daaronder veel gevallen die aantwee of drie soorten kankers tegelijk le-den. Een verschijnsel dat onder normaleomstandigheden zelden voorkomt. Dekankerclusters waren ontstaan in gebie-den waar veel gebruik is gemaakt vanuraniumhoudende antitankgranaten.

GEVAREN BEKENDJuist voor de Iraakse invasie van Koeweitverscheen een rapport van het Ameri-kaanse leger over het strategische belangvan de uraniumhoudende antitankgra-naten. In een bijlage wordt door advi-

seurs gewezen op de potentiële gezond-heidsrisico’s van het militair gebruik vanverarmd uranium. De auteurs wezenvooral op de gevaren bij de verwijderingvan de restanten en besmet legermateri-eel in post-conflictgebieden.

Al direct na de Golfoorlog werden ookbij Golfoorlogveteranen ziekten vastge-steld, zowel acuut als chronisch, met zeeruiteenlopende symptomen, die gebun-deld werden onder de noemer Golfoor-logziekten of het Golfoorlogsyndroom.Het Pentagon weet die ziekten aan vacci-naties, slagveldstress, en de gevolgen vanbombardementen: sarin en rook vanoliebranden. Later voegden de Balkanve-teranen zich daarbij met het Balkansyn-droom (Bosnië 1994-1995 en Kosovo1999) met vergelijkbare symptomen. Zijhebben echter niet blootgestaan aanrook, experimentele vaccins en sarin,maar wel aan verarmd uranium en ande-re chemische stoffen. Ondanks de snelgroeiende hoeveelheid wetenschappelijkbewijsmateriaal over de schadelijke ef-fecten van DU, blijven maatregelen uit.Dat komt doordat er nog steeds grotestrategische waarde wordt toegekend aandeze wapensystemen. Alle kernmachtenbeschikken over DU-arsenalen. Zelfs in

Duitsland – één van de weinige grote lan-den die ze niet bezitten – gaan binnen hetleger stemmen op om ze aan te schaffen.In de Koude Oorlog waren de DU-anti-tankgranaten bestemd voor een mogelij-ke tankoorlog tussen de NAVO en hetWarschaupact. Nu zouden ze gebruiktkunnen worden als het conflict in Oost-Oekraïne weer oplaait in een tankoorlogtussen de NAVO en Rusland of bij deoorlog in Syrië door de A-10.

Vier jaar na de Golfoorlog verbood deAmerikaanse regering het testen van deuraniumgranaten in de open lucht. Detestgebieden zijn zwaar vervuild. Op deJefferson Proving Ground is een gebieddat bezaaid ligt met restanten van ver-armd uranium, maar er liggen ook blind-gangers. De Amerikaanse atoomwaak-hond NRC is vorig jaar akkoord gegaanmet het voorstel van het leger om het ter-rein niet te saneren omdat het veel te ge-vaarlijk en heel erg duur is. Omwonen-den maken zich ernstig zorgen over uit-breiding van de besmetting via hetgrondwater.

Henk van der KeurStichting Laka

Onmiddellijk na de Golfoorlogvan 1991 terugblikkend con-stateerde Karel Koster in

AMOK:“Een totale nederlaag is niet vanzelf-

sprekend voor het leger van een gedeelte-lijk geïndustrialiseerd land dat aangeval-len wordt door een veel hoger ontwikkel-de staat. De verbondenheid van bevol-king en leger, boven alles de steun van debevolking voor de oorlogsdoelen, kanaan beide kanten zeer veel uitmaken. Alsdie er niet is, wordt er niet gevochten, ze-ker niet door een dienstplichtigenleger.Daarmee is niet gezegd dat een DerdeWereldland ook militair kan winnen. Deenige mogelijkheid ligt in het voeren vaneen zodanige weerstand dat de verliezenaan Westerse kant hoog, misschien welonacceptabel hoog worden. Dat is meest-al alleen maar mogelijk door de strijd terekken en tijd te winnen. Alleen dan tre-den de politieke factoren op het Westersethuisfront in werking. Hiermee zijn we

Nog lessen uit de Golfoorlog na 25 jaar?weer uitgekomen op het uitgangspunt:de wil van de Westerse bevolkingen omeen oorlog uit te vechten. Als er twijfelszijn over de te verwachten prijs, dan kanal snel een flinke oppositie tegen expe-dities naar de Derde Wereld ontstaan.Daarmee wordt ook het immense belangvan de massamedia in het bespelenen gedeeltelijk bepalen van de meningvan de bevolking door die media aange-geven.

De werkelijke ramp van de recenteeenzijdige slachtpartij is het nu in de VSbreed verspreide geloof dat een oorlog inde Derde Wereld kan worden gewonnenmet lage verliezen. Dat is een recept vooreen volgende interventie.”

Vijfentwintig jaar later staat die con-clusie nog recht overeind. De Duitse po-liticoloog Herfried Münkler beschrijft deGolfoorlog als een asymmetrische oorlogvanuit de positie van de sterkere (de VS)en stelt dat het gevolg van de toen opge-dane ervaringen was dat men in de VS na

de Vietnamoorlog militair geweld weerals middel van politiek begon te zien. Datleidt rechtstreeks tot de overmoed vanBush en de neoconservatieven, die ons dedebacles van Afghanistan en Irak heeftopgeleverd. Maar Münkler noemt ook delessen die de tegenstanders van de VStrokken: “Wie tegen het enorme, mili-tair-technische overwicht zijn politiekewil met geweldsmiddelen wil doorzetten,kan dit niet langer op de klassiek militai-re manier doen, maar moet zijn strijd-krachten uitrusten met kernwapens zoalsNoord-Korea, of overgaan tot systema-tisch asymmetrische strategieën. Een vandeze strategieën is terrorisme (...).”

Kees Kalkman

Karel Koster, Militaire lessen uit de Golfoorlog.

AMOK 1991 nr. 2 p. 10-12

Herfried Münkler, Der neue Golfkrieg (2003)

p. 17, 75




Illegale en legale exporten, en exportenwaarvan de status onduidelijk was doortekortschietend overheidsbeleid, liepen

door elkaar heen. De Ministeries van Bui-tenlandse Zaken en van Economische Za-ken vochten een onderlinge strijd over be-perkingen op leveringen van chemicaliënuit, waarbij vooral toenmalig Staatssecre-taris Frits Bolkestein van BuitenlandseHandel een dubieuze rol speelde.

Vanwege de oorlog met Iran gold vanaf1 januari 1981 een verbod op de exportvan strategische goederen naar Irak. Mededoor tekortschietende wetgeving en half-slachtig overheidsbeleid betekende ditgeen einde aan de wapenhandel met hetland.

Diverse bedrijven leverden in de jarentachtig, terwijl de oorlog met Iran in vollegang was, wapens aan Irak. Eurometaal(inmiddels gesloten) exporteerde 20.000granaathulzen,Volvo 7000 trucks en NedalUtrecht, via het Duitse Rhein-Bayern, on-derdelen voor granaatbuizen.

Oldelft (inmiddels opgegaan in de Pho-tonis Group) leverde in de periode 1981-1983 nachtzichtapparatuur ter waarde van400 miljoen gulden. Het bedrijf maaktedoor middel van een sluiproute via Portu-gal handig gebruik van een lek in de ex-portwetgeving. Het werd wel vervolgd,maar niet veroordeeld, omdat een eindbe-stemmingsverklaring niet verplicht was.De wet werd vervolgens in 1984 aangepast.

WAPENEMBARGODelft Instruments, waarin Oldelft via eenfusie was opgegaan, leverde via een Belgi-sche dochter aan de vooravond van deGolfoorlog weer nachtzichtkijkers aanIrak. De leveringen vonden nog plaatstoen er al een wapenembargo van kracht

was. Omdat er Amerikaanse onderdelenin de kijkers zaten, werd Delft Instru-ments in de Verenigde Staten vervolgd.Het kwam tot een schikking, waarbij hetbedrijf 3,3 miljoen dollar betaalde.

Nederland stond hier zeker niet alleenin. Vele westerse landen zagen weinigproblemen in het leveren van wapens aanhet toen nog bevriende regime van Sad-dam Hoessein. Pas aan de vooravond vande Golfoorlog verslechterde de relatietussen Irak en het Westen, onder meervanwege de terechtstelling van de Britsejournalist Farzad Bazoft op beschuldi-ging van spionage voor Israël. Men ginganders aankijken tegen de Iraakse bewa-peningsplannen. De steun voor Irak be-gon om te slaan, vanaf april 1990 werdenwapenzendingen opeens tegengehou-den. Vier maanden later begon de Twee-de Golfoorlog. De Verenigde Naties stel-den later in 1990 een wapenembargo in.

Er gingen tijdens de Irak-Iranoorlogook Nederlandse wapens naar Iran. Enook hier gebeurde dit deels illegaal. Hetnu niet meer bestaande Muiden Chemieleverde via diverse sluiproutes kruit, HSA(tegenwoordig Thales Nederland) ex-porteerde reserveonderdelen voor vuur-leidingsapparatuur voor fregatten. Beidebedrijven werden vervolgd en veroor-deeld.

Fokker leverde transportvliegtuigenaan de Iraanse luchtmacht, Damen tienbevoorradingsschepen, die onder meervoor troepentransporten werden ge-bruikt.

CHEMISCHE WAPENS Sinds begin jaren tachtig was bekend datIrak chemische wapens bezat en er nietvoor terugschrok ze in te zetten. Op Ne-derlands initiatief nam de Veiligheids-raad begin 1984 een resolutie aan die hetgebruik van chemische wapens veroor-deelde, maar de handel ging gewoondoor.

De Nederlandse bedrijven en handela-ren Melchemie (van vaste Quote500-miljardair Hans Melchers), KBS en VanAnraat hebben bij elkaar enorme hoe-veelheden grondstoffen voor gifgassen

aan Irak geleverd. Volgens schattingenheeft Nederland zo’n 45 procent van degrondstoffen voor het chemische wapen-programma van Irak geleverd. Van dezewapens zijn duizenden mensen, militai-ren en burgers, het slachtoffer geworden.De leveringen waren volgens de geldendeNederlandse exportwetgeving deels le-gaal en deels illegaal. Door het laat instel-len van exportbeperkingen en de beperk-te reikwijdte hiervan, liet de Nederlandseregering bedrijven lang de mogelijkheidom grondstoffen voor gifgassen naarIrak uit te voeren.

Nederland komt pas met handels-maatregelen in actie, nadat het in april1984 door de Amerikanen op grote Ne-derlandse orders aan Irak wordt gewe-zen. Het ministerie van Economische Za-ken doet er vervolgens alles aan om delijst van stoffen waarvoor een vergun-ningsplicht gaat gelden zo beperkt moge-lijk te houden, en het is daar redelijk suc-cesvol in. Staatssecretaris Bolkesteinspeelt hierbij een belangrijke rol. Hetblijft daardoor mogelijk stoffen die nietop de lijst staan, maar wel geschikt zijnvoor het produceren van chemische wa-pens, naar Irak te verschepen. Ondanksde oorlog wordt er alles aan gedaan zogoed mogelijke economische betrekkin-gen met het regime van Saddam Hoes-sein te onderhouden. Nederlandse eco-nomische belangen prevaleren bij de be-leidsbepaling.

Melchemie en KBS worden wel vanoverheidszijde gewaarschuwd. KBS le-vert daarna niet meer, Melchemie gaatwel door. Het bedrijf wordt uiteindelijkvervolgd en veroordeeld voor een van devele leveranties.Van Anraat wordt pas ve-le jaren later aangepakt, nadat hij eerstlang in Irak woonde en ook nog enige tijdin een safehouse van de AIVD in Amster-dam. Uiteindelijk wordt hij in 2007 inhoger beroep veroordeeld tot 17 jaar ge-vangenisstraf wegens medeplichtigheidaan oorlogsmisdaden.

Mark Akkerman Stop Wapenhandel

Wapenhandel naar Irak in deaanloop naar de Golfoorlog

Een terugblik op Nederlandse wapen-exporten in de aanloop naar de Golfoorloglevert een beschamend beeld op. Irak werdjarenlang vanuit Nederland bewapend,inclusief grondstoffen voor chemischewapens, ondanks een slepende oorlog metIran. Nederlandse wapens vonden in dieperiode overigens ook hun weg naar Iran.



KORTE BERICHTEN

Amsterdam enIsraël

De Gemeente Amsterdam heeft naeen lange zomer vergaderen over

samenwerking met Tel Aviv besloten opgeen enkele wijze, direct of indirect fi-nanciële betrekkingen met ‘illegale ne-derzettingen op bezet Palestijns gebied’te onderhouden. Er komt geen steden-band met Tel Aviv, maar Amsterdam gaatwel Israëlische en Palestijnse mensen-rechtenorganisaties steunen en Ramallahhelpen zich te ontwikkelen.

Defensie-conferentie

Ven dertigtal actievoerders verstoor-de 16 november de jaarlijkse confe-

rentie van het Europees Defensie Agent-schap (EDA) in Brussel. Rond half tweegoten ze rode verf uit voor de ingang totde conferentie, waar Europese beleids-makers en CEO’s van de wapenindustriezaten te praten over de toekomst van hetEuropees veiligheidsbeleid.

“Terwijl het Midden-Oosten in vuuren vlam staat, exporteren de Europeselidstaten meer wapens dan ooit naar dezeregio,” zei één van de activisten. “Dat Eu-ropese politici achter gesloten deurenvergaderen met de CEO’s van de wapen-industrie is voor ons dan ook onaan-vaardbaar.”

Aanslagen in Parijs

Kerk en Vrede heeft een verklaringuitgegeven over de aanslagen in

Parijs. Daarin zegt zij o.a.: Met de Parij-zenaars delen we de ontzetting, de af-schuw, de woede. We realiseren ons datterreur tot doel heeft felle emoties uit telokken. We roepen op niet mee te gaan inde intentie van de daders. Emotionele re-flexen op eerdere terroristische aansla-gen, onder andere 9/11, hebben bijgedra-gen aan de situatie waarin we nu verke-ren.

Enschede voor Vrede sprak de vrees uitvoor een nog verdere polarisatie van desamenleving en hield een stiltekring voorhet stadhuis.

Milieu Syrië

De leefomgeving en volksgezond-heid in Syrië hebben zwaar te lij-

den onder de al ruim vier jaar durendeoorlog in Syrië. Steden liggen in puin enindustriegebieden, infrastructuur enoliebedrijven zijn zwaar beschadigd. Devele gevaarlijke stoffen die hierbij vrijko-men, brengen ernstige risico’s voor bur-gers en hun directe leefomgeving metzich mee. Dit blijkt uit nieuw onderzoekvan PAX.

Vredesmanifest

Op 22 september 2015 boden ver-schillende vredesorganisaties een

vredesmanifest aan aan de Kamercom-missie voor Buitenlandse Zaken. Dit ma-nifest, met de titel “Laat de kinderen spe-len: Investeer in Vrede,” is ondertekenddoor 13 vredesorganisaties w.o. Vredes-beweging Pais, Kerk en Vrede, Vrouwenvoor Vrede en SVAG.

Het is een reactie op het onlangs ver-schenen Manifest Over Versterking vande Nederlandse Defensie van een aantalbekende Nederlanders waaronder MientJan Faber.

Vrede studeren

‘Peace and conflict resolution’ stu-deren in/vanaf 2017 op kosten

van serviceclub Rotary? Drie maanden inBangkok tussen 20 internationals met er-varing, of een Master in Engeland/Zwe-den/USA/Japan/Australië voor ‘leidersvan de toekomst’. Solliciteer viatinyurl.com/pk89bnp en dien voor 31mei 2016 de aanvraag in bij een Rotarydistrict.

Info: alumnus Sjors Beenker, [email protected].

Geschiedenisvredesbeweging

Op de website van het Museum voorVrede en Geweldloosheid is een

nieuwe tentoonstelling (tinyurl.com/pwzxy3a) te zien. Ze geeft in woord enbeeld een overzicht van ontstaan en ont-wikkeling van de vredesbeweging. De na-

druk ligt op de Nederlandse vredesbewe-ging. Deze tentoonstelling is ook te zienin het Vredesmuseum te Gouda.

Uitverkoop spellen

Het Museum voor Vrede en Geweld-loosheid gaat volgend jaar stoppen

met de verkoop van ‘gewone’ coöperatie-ve bordspellen. Alleen vier spellen meteen vredesthema blijven bij het Vredes-museum te koop. Een laatste gelegenheiddus om spellen te kopen voor een lagereprijs dan in de winkel. Bij coöperatievespellen helpen de spelers elkaar i.p.v. el-kaar te bestrijden.

Webwinkel: tinyurl. com/n98k8xl.

TTIP en Israël

In juni tekende de Amerikaanse presi-dent Barack Obama een wetsvoorstel

waarbij het voor de VS één “van de be-langrijkste onderhandelingsdoelen” voorTTIP wordt om “politiek gemotiveerdeacties ter bevordering van boycot, desin-vestering en sancties tegen Israël te ont-moedigen en te streven naar het ontman-telen van politiek gemotiveerde handels-belemmeringen t.a.v. Israël.”

Ruim 3 miljoen mensen tekenden in-tussen de petitie tegen TTIP(tinyurl.com/oj223j9).

45.608 hand-tekeningen

Op 29 september overhandigdeKrista van Velzen namens vredes-

organisatie PAX 45.608 handtekeningenaan Tweede Kamerleden van bijna allepartijen. De handtekeningen zaten in eendummy kernbom. De oproep was niet temissen: verbied kernwapens!

Dankzij de vele handtekeningen komter binnenkort een debat in de TweedeKamer over een verbod op kernwapens.

Aanvalshonden

Eind oktober onthulde NRC Han-delsblad dat een Brabants bedrijf de

hoofdleverancier is van honden die hetIsraëlische leger inzet om de bezetting tehandhaven. Tijdens het mondeling vra-



genuur vroeg Kamerlid Hachchi (D66)minister Ploumen (Buitenlandse Handelen Ontwikkelingssamenwerking) omopheldering: “Nederland heeft terecht dewapenexport naar het gebied aan striktebanden gelegd. Hoe is het dan mogelijkdat tientallen Nederlandse honden diezijn gefokt en geselecteerd om zich inmensen vast te bijten worden geleverdaan het Israëlische leger?” De ministerbeloofde te onderzoeken of de exportverboden kan worden.

Vrij Nederlandonzorgvuldig

A. Verbraeken, H.E. Botje en Vrij Ne-derland hebben in het artikel “Ik

een moordenaar? Integendeel.” op jour-nalistiek onzorgvuldige wijze het verhaalopgetekend van Jean Claude Iyamure-mye, die wordt verdacht van massa-moord tijdens de genocide in Rwanda inapril 1994. Dit heeft de Raad voor deJournalistiek geconcludeerd naar aanlei-ding van een klacht van Stichting IbukaNederland. Volgens de Raad is onvol-doende onderscheid gemaakt tussen debeschrijving van de feitelijke situatie ende subjectieve inkleuring daarvan door

de journalisten. Er is sprake van niet-waarheidsgetrouwe en tendentieuze be-richtgeving.

http://www.rvdj.nl/2015/20 en pagina9 van ons vorige nummer.

Olijfbomen-campagne

Actief en leerzaam verblijf (6 - 14 fe-bruari 2016) in de Palestijnse gebie-

den. Help olijfbomen aanplanten, enmaak kennis met het werk van de Olijf-bomencampagne en de gastvrije Pales-tijnse cultuur. Ervaar het dagelijks levenin de Palestijnse gebieden onder Israëli-sche militaire bezetting. Met ervarenPalestijnse en Nederlandse reisbegelei-ding.

Meer info: www.planteenolijfboom.nl.

Vredessymposium

Burundi Women for Peace and De-velopment, EIRENE Nederland,

Christian Peace Makers Teams, PeaceBrigades International, Peace SOS (i.o.)en Platform Vrouwen & Duurzame Vre-de organiseerden in september een vre-dessymposium met specifieke aandachtvoor vredesmissies waarin geen wapens

worden gebruikt en burgers een grote rolspelen. Vredeswerkers uit conflictgebie-den vertelden boeiende verhalen over desuccessen en de uitdagingen van hunwerk.

Tent of Nations

Van 9-12 mei 2016 viert het Palestijn-se vredesproject Tent of Nations met

vrienden van over de hele wereld zijn100e verjaardag. Dit doen zij door een in-spirerend vierdaags programma aan tebieden waarin vriendschap, solidariteiten ontmoeting centraal staan en waar-in we met elkaar de handen uit de mou-wen steken. Voor deelname zie: www.tentofnations.nl.

Tentoonstellingen

In het Vredesmuseum Gouda, Turf-markt 30 is t/m 31 december 2015 de

tentoonstelling ‘Zicht op Vrede’, over degeschiedenis van de internationale vre-desbeweging te zien. Vanaf 5 januari t/m25 juni 2016 wordt op dezelfde plaats detentoonstelling ‘Onderdrukking en Be-vrijding’ getoond. Deze gaat over hetdroeve lot van Duitse dienstweigeraars inde Tweede Wereldoorlog. Meer info:tinyurl.com/o7jhcs6 of 015-785.01.37.

Nico Faberoverleden

Op 8 oktober overleed op 83-jarigeleeftijd Nico Faber, dienstweigeraar,

medeoprichter van de PSP en ook na defusie tot GroenLinks trouw aan de oor-spronkelijke idealen. Vanaf dejaren zeventig was zijn thuisbasisVredesbeweging Pais. Van daaruit leverdehij vaak beslissende bijdragen aan velevredesinitiatieven, zoals de grotevredesdemonstraties in de jaren tachtig enhet Museum voor Vrede en Geweld-loosheid. Zijn laatste initiatief leidde totde totstandkoming van VredesMagazine.Over zijn leven en opvattingen zijn weuitvoerig ingelicht dank zij een interview,dat in VM 2009 nr. 1 verscheen, zietinyurl.com/nicofaber.Wij zullen hem niet vergeten.

Meer en uitvoeriger

VredesNieuws

vindt u op: www.

vredessite.nl/nieuws

Twitter:

@vredesbeweging

Foto

: Joo

p B

lom



SIGNALERINGEN

gedachtegoed van de Pools-joodse peda-goog en kinderarts Janusz Korczak, vanwie uitspraken in dit boekje zijn opgeno-men.

Het eerste exemplaar werd aangebo-den aan Rosh Abdelfatah, zelf Koerdisch-Syrische vluchteling, filmmaker en artis-tiek leider van het Arab Film Festival. Hijwerkt als kunstenaar onder meer in devluchtelingenkampen aan de grenzenvan Syrië. Tijdens de presentatiemiddagwerden gedichten voorgedragen en waser muziek en theater. Onder leiding vanThamar Kemperman van Formaat speel-den enkele bezoekers van de Pauluskerkeen aangrijpend toneelstuk waarin depositie van vluchtelingen, kinderen envolwassenen centraal stond.

Met de opbrengst van dit boek wordthet YMCA project “Post-Trauma Reha-bilitation of the Palestinian Ex-DetaineeChildren in the West Bank” in Beit Sa-hour (Palestina) ondersteund. Dit is eenproject waar kinderen die in militaire de-

Vrijdag 20 november jl., op deDag van de Rechten van hetKind, werd in de Pauluskerk te

Rotterdam een bijzonder boekjegepresenteerd met als titel “Je bent ergeweest”. In vierentwintig indringendegedichten en illustraties in kleurbetrekken Arie de Bruin (auteur) en LenMunnik (illustrator) de lezers bij desituatie van kinderen in Israël enPalestina. Op de achterpagina vanVredesMagazine 2015 3e kwartaalhebben lezers al in een voorproefje inzwart wit kunnen zien hoe sterk dezecombinatie van beeld en woord werkt.

Het is een levendig beeld dat niemandonberoerd laat; een boekje om te lezen ente herlezen en met elkaar over te praten.De rechten van kinderen komen in oor-logssituaties altijd in de knel en ook Pa-lestijnse kinderen groeien op met angsten trauma’s, zeker als zij in militaire ge-vangenissen worden vastgezet. De auteuren illustrator zijn geïnspireerd door het

Je bent er geweest

tentie hebben gezeten, worden geholpenhun trauma’s te verwerken en opnieuwhun plek in de samenleving te vinden.Het project is in 2009 opgericht in sa-menwerking met Save the Children.Voormeer informatie: tinyurl.com/Palestini-anChildren.

Auteur: Arie de Bruin; Illustrator: Len Munnik

ISBN 978 94 91740 37 4

Prijs € 10,- (Levendig Uitgever, 2015)

Dit boekje is mede mogelijk gemaakt door de

ondersteuning van Vredesorganisatie PAX, Kerk en

Wereld, Kairos Palestina, Palestine Link en

Vrienden van Sabeel Nederland.

Het is verkrijgbaar in de boekhandel en ook via

deze organisaties te bestellen.

Op 10 november overhandigdeKees van der Pijl als

woordvoerder van ‘Oorlog isgeen Oplossing’ het Manifest

tegen de verhoging van hetDefensiebudget aan devoorzitter van de vasteKamercommissie voor

Defensie, het VVD-KamerlidHan te Broeke. Voor het eerst

sinds het eind van de KoudeOorlog presenteerde de

regering een hogereDefensiebegroting dan die van

het daaraan voorafgaande jaar.De reden was de vermeende

bedreiging die Ruslandvormde.

Op de foto zet Kees van der Pijluiteen dat de omvang van

Russische defensie-uitgavennog steeds onvergelijkbaar

kleiner is dan de Amerikaanseof die van verschillende

Europese landen.

Teke

ning

: Len

Mun

nik

Foto

: Joë

l van

Doo

ren


De fabel van de haas met de oren

Het een of ander dier verwondde met zijn hoornde leeuw, die hierop, zeer in toorn. vond dat het daarmee uit zou zijn, ieder verbande uit zijn domein

die iets van hoorns aan het voorhoofd placht te dragen.Geit, ram, stier, hert en damhert zijn na dat plakkaat

verhuist naar veiliger klimaat,zonder zich langer thuis te wagen.

Een haas was bang – hij zag de schaduw van zijn oren –politioneel te moeten horen

dat deze, die zo lang als hoorns zijn, misschienvoor werkelijke hoorns werden aangezien.Hij sprak: “Vaarwel broer Krekel, ik zal maar verdwijnen,Mijn lepels, vroeg of laat, konden wel horens schijnen.en zelfs al waren zij korter dan bij een struis,dan nog had ik geen rust.’ ‘Maar man, je bent abuis’zei Krekel, ‘Dacht je mij zo dom, ’t zijn oren,

niet anders waarmee God je schiep.”‘En toch’, zei Lampe, die al liep,

‘maakt men er hoorns van, desnoods van de eenhoorn.Kan ik dus zeggen wat ik wil, geen rede baat.Het geldt voor wartaal wat ik praat.”

Jean de La Fontaine, 1668Vertaling: Jan Prins 1941,

deels hertaald door Jan Bervoets in 2015


Jaargang 9, nummer 1 (pdf)

Documents

Transcript of Jaargang 9, nummer 1 (pdf)