Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen...

84
WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 Jaarbericht 2016

Transcript of Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen...

Page 1: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6

Jaarbericht 2016

Page 2: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 2

Bestuursverslag 2016

Page 3: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 3

Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging,

opgericht op 26 februari 1914. De corporatie is toegelaten bij Koninklijk besluit van

26 augustus 1982 onder nummer 23. De statuten zijn laatstelijk, gewijzigd en

goedgekeurd per 26 juli 2016. Het statutair werkgebied van de corporatie is de regio

Haaglanden (voormalig Stadsgewest Haaglanden) en maakt daarmee onderdeel uit van

de woningmarktregio Haaglanden/Midden Holland/Rotterdam.

Stichting Wonen Wateringen is gevestigd aan de Dorpskade 25 te Wateringen.

De corporatie is ingeschreven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel en

Fabrieken Haaglanden onder nummer 27212687.

Stichting Wonen Wateringen is lid van Aedes, Sociale Verhuurders Haaglanden,

ondernemersvereniging VNO/NCW (regio West), MKB Westland en Inter Wateringen.

De corporatie neemt deel in de Geschillencommissie Wonen Zuid Holland)

Bestuurlijke organisatie 2016

Raad van Commissarissen

mevrouw J.A. Brocke [voorzitter]

de heer P. Pronk [vice-voorzitter]

de heer M.J.M. van der Stap

de heer M.A.I. Born

de heer R.C.R. Baron (vanaf 3 februari 2016)

Bestuur

de heer A.J. van den Berg | bestuurder (tot 1 augustus 2016)

de heer C. Daskapan | bestuurder (vanaf 1 augustus 2016)

Page 4: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 4

Inhoudsopgave

Een woord vooraf ............................................................................................................ 5

Verslag Raad van Commissarissen .................................................................................... 6

Volkshuisvestingsverslag 2016 ........................................................................................ 11

Onze bewoners centraal ............................................................................................... 11

Kwaliteit van ons woningbezit ....................................................................................... 19

Lokale verankering en samenwerking ............................................................................ 24

Organisatie ................................................................................................................. 26

Financiële continuïteit .................................................................................................. 28

Risicoparagraaf ........................................................................................................... 30

Slotwoord .................................................................................................................. 33

Kengetallen ................................................................................................................... 34

Jaarrekening 2016 ......................................................................................................... 37

Balans per 31 december 2016 ...................................................................................... 38

Winst en verliesrekening 2016 ...................................................................................... 40

Kasstroomoverzicht ..................................................................................................... 41

Toelichting op de jaarrekening ...................................................................................... 43

Toelichting op de balans ............................................................................................... 54

Toelichting op de winst en verliesrekening ...................................................................... 73

Overige toelichtingen ................................................................................................... 78

Ondertekening van de jaarrekening .................................................................................. 83

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant ......................................................... 84

Page 5: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 5

Een woord vooraf

‘Great things never came from comfort zones’ Voor u ligt het Jaarverslag 2016 van Wonen Wateringen. 2016 was voor ons een jaar vol veranderingen.

Tegenwoordig zien we steeds kortere veranderingscycli. De woningcorporatiesector verschilt hierin niet van andere sectoren, waarmee dit dus ook geldt voor Wonen Wateringen. Voor ons kan ‘verandering’ gezien worden als hét thema van 2016. De organisatorische processen, het zodanig aanpassen van rapportages dat deze compliant zijn aan de nieuwe Woningwet, de veranderingen in kasstromen, de verdere invoering van diverse heffingen (o.a. Autoriteit wonen, Verhuurdersheffing), maar ook de voorbereidingen voor de scheiding DAEB/niet-DAEB

hebben grote veranderingen met zich meegebracht. Een andere verandering was de aanstelling van een nieuwe directeur-bestuurder in de tweede helft van het jaar. Wonen Wateringen verandert niet om het veranderen, maar zet hierop in wanneer het moet,

effectiever of efficiënter kan. Dat wat al goed was, wordt door ons behouden en gekoesterd.

In 2016 hebben we gezien dat de rol van Wonen Wateringen, mede als gevolg van veranderingen in de Woningwet – vastgestelde kernactiviteiten, passend toewijzen etc. – binnen de gemeente Westland is veranderd. Om het goede te kunnen doen, werden wij uitgedaagd tot het betreden van onontgonnen terrein en het bedenken van nieuwe oplossingen voor de casussen van deze tijd. Zo zijn wij gestart met het project De Bieb voor het realiseren van betaalbare sociale huurwoningen in Kwintsheul en hebben wij een professionaliseringsslag

binnen onze organisatie ingezet die in 2017 leidt tot een verduidelijking van de strategie en verbeterde beheersing. ‘Het goede doen’ in deze nieuwe context kunnen wij niet alleen. In 2016 heeft Wonen Wateringen daarom de relaties met diverse stakeholders extra versterkt om de sociale volkshuisvesting in Westland beter op de kaart te zetten.

De gewijzigde koers die wij in 2016 hebben ingezet, wordt de komende jaren verder uitgewerkt en geïmplementeerd. Dat doen wij met plezier: op deze manier kunnen wij onze huidige en toekomstige bewoners ook in de toekomst op onze unieke, dorpse wijze blijven bedienen. Als gevolg van het wegvallen van de directeur-bestuur ten tijde van de goedkeuring van de jaarrekening 2016, wordt de jaarrekening ondertekend door de waarnemend bestuurder: welke rol tijdelijk door de voorzitter van de Raad van Commissarissen wordt ingevuld.

In dit Jaarverslag vindt u de eerste gevolgen van de hierboven geschetste veranderingen. Ik wens u veel plezier bij het lezen over een jaar vol verandering. J.A. Brocke

Waarnemend bestuurder September 2017

Page 6: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 6

Verslag Raad van Commissarissen

Voor u ligt het jaarbericht van stichting Wonen Wateringen over het boekjaar 2016.

Het betreft zowel het volkshuisvestingsverslag als de jaarrekening. Het jaarbericht is onder

verantwoordelijkheid van de bestuurder opgesteld. De jaarrekening is gecontroleerd en van een

goedkeurende onafhankelijke verklaring voorzien. De Raad van Commissarissen gaat akkoord

met de voorliggende jaarrekening en verleent de bestuurder decharge over het door hem in

2016 gevoerde beleid.

Raad van Commissarissen

Wonen Wateringen heeft statutair een vijfhoofdige Raad van Commissarissen (RvC). Deze heeft

als taak toezicht te houden op het bestuur en de algemene bedrijfsvoering van de corporatie en

de met haar verbonden ondernemingen. Ook geeft de raad het bestuur gevraagd en

ongevraagd advies.

Doel van het toezicht

De RvC beoordeelt of Wonen Wateringen voldoet aan haar maatschappelijke taak om voldoende

betaalbare huisvesting te bieden aan onze doelgroep. Om deze taak te kunnen realiseren is

continuïteit van de onderneming vereist. De RvC houdt daarom ook expliciet toezicht op het

financiële beleid en de financiële resultaten. De RvC laat zich regelmatig door het bestuur

informeren over de achtergronden en doelstellingen van het te voeren beleid en de behaalde

resultaten. De raad houdt toezicht op de strategische beslissingen van Wonen Wateringen

alsmede op compliance-gerelateerde onderwerpen. Hierbij zijn risicomanagement, liquiditeiten

en financiële parameters belangrijke punten van aandacht.

De taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de RvC zijn omschreven in de statuten

en het Reglement Raad van Commissarissen. De kracht van de RvC is dat deze onafhankelijk is

ten opzichte van het bestuur. De raad kan daarom als onafhankelijk adviseur conform de

governancecode functioneren en tegelijkertijd integraal toezicht uitoefenen.

Het voornemen is om in 2018 Wonen Wateringen te laten visiteren.

Profielschets Raad van Commissarissen

Voor deelname aan de RvC worden bewust leden gezocht die passen in het gezochte profiel en

aandachtsgebieden, alsmede een aanvulling zijn op de overige leden als ook de bestuurder.

Page 7: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 7

Een commissaris moet daarbij binding voelen met de doelgroep en de volkshuisvesting in het

bijzonder.

Binnen de Raad zijn de volgende aandachtsgebieden gesteld:

Openbaar bestuur (governance en relevant overheidsbeleid)

Bedrijfseconomisch, financiële, fiscaal en informatisering

Volkshuisvestelijk, sociaal maatschappelijk en woningmarktontwikkeling

Juridisch procedureel bestuurlijk

Techniek, vastgoed en projectontwikkeling

Organisatieontwikkeling (personeel)

In de vergadering van 2 december 2016 is besloten dat er een Auditcommissie en commissie

Projectontwikkeling in het leven worden geroepen. In deze commissies kan dieper op de inhoud

worden ingegaan, een en ander steeds ter voorbereiding op de RvC-vergaderingen. Per 2017

zijn de commissies gestart.

Leden van de RvC worden benoemd op basis van een profielschets. De hierin opgenomen

profielkenmerken (geactualiseerd in de context van de herziene woningwet), gelden voor alle

leden. De profielschets en –kenmerken zijn te vinden op onze website.

De Raad van Commissarissen van Wonen Wateringen is op dit moment als volgt samengesteld:

Naam/geboortejaar/functie beroep Eerste benoeming Aftredend ultimo

Mw J.A. Brocke (1967)

voorzitter

registeraccountant 1-3-2011 1-3-2019

M.J.M. van der Stap (1969) business controller 1-1-2012 1-1-2020

P. Pronk (1965)

Vice-voorzitter

projectontwikkelaar 1-5-2009 1-5-2017

M.A.I. Born (1971) gemeentesecretaris 1-1-2016 1-1-2020

R.C.R. Baron (1958) stadsdeeldirecteur 3-2-2016 3-2-2020

D.J.F. Lausberg Directeur vastgoed

ontwikkeling en

beheer

1-5-2017 1-5-2021

In overeenstemming met de staturen worden leden van de RvC benoemd voor een periode van

maximaal 4 jaar. Herbenoeming is eenmaal mogelijk voor een termijn van 4 jaar. De maximale

zittingsduur voor een commissaris is hiermee, conform de governancecode, 8 jaar.

Page 8: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 8

Wijziging bestuurder

In 2016 heeft een wisseling plaatsgevonden van bestuurder. Er is een zorgvuldig proces van

werving doorlopen, waarbij de RvC als ook het management en het personeel van Wonen

Wateringen betrokken zijn geweest. De heer Van den Berg is per 3 oktober 2016 met pensioen

gegaan. Per 1 juli 2016 is de heer Daskapan in dienst getreden en heeft het stokje geleidelijk

over genomen. Per 1 augustus is de heer Daskapan officieel als bestuurder aangesteld. Tevens

is per 1 augustus 2016 een Manager Wonen aangesteld die als rechterhand van de bestuurder

fungeert.

Honorering Raad van Commissarissen en bestuur

Zowel de financiële vergoedingen voor de leden van de RvC als de beloning van de directeur-

bestuurder voldoen aan de wettelijke kaders. In 2016 bedroeg de bruto vergoeding voor de

leden RvC € 5.316 per jaar en voor de voorzitter € 6.645. De beloning van de RvC past binnen

de adviesregeling honorering toezichthouders in woningcorporaties van het VTW (Vereniging

van Toezichthouders in Woningcorporaties). De beloning van de bestuurder past ook binnen de

functiewaardering conform de sector brede beloningscode voor bestuurders van

woningcorporaties.

Integriteit en governance

De Governancestructuur van Wonen Wateringen is gebaseerd op de vernieuwde

Governancecode voor Woningcorporaties. In het kader van de implementatie van de nieuwe

Woningwet is de Governancestructuur van Wonen Wateringen geheel aangepast. Binnen de

organisatie is geformaliseerd integriteitbeleid aanwezig dat is vastgelegd in onze integriteitcode.

Belangrijk onderdeel van dit beleid is de klokkenluidersregeling. Deze regeling biedt waarborgen

voor onze werknemers om zonder gevaar voor hun rechtspositie vermeende onrechtmatigheden

te melden. De Governancestructuur en de integriteitcode zijn gepubliceerd op onze website.

Alle leden van de RvC opereren op persoonlijke titel en zijn onafhankelijk ten opzichte van

elkaar en het bestuur. In 2016 is geen sprake geweest van tegenstrijdige belangen in relatie tot

de directeur-bestuurder en/of de leden van RvC zoals bedoeld in de governancestructuur.

Externe accountant

De aan de externe accountant verstrekte controleopdracht wordt door de RvC periodiek

geëvalueerd en besproken. In 2014 is besloten de controleopdracht voor de jaarrekening van

2016 te verstrekken aan Baker Tilly Berk. De RvC stelt jaarlijks bij de controleaanpak en de

speciale aandachtspunten voor de controle vast in samenspraak met de directeur-bestuurder en

de externe accountant.

Page 9: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 9

Activiteiten

Om de toezichthoudende taak goed te kunnen vervullen heeft de Raad van Commissarissen zich

regelmatig mondeling dan wel schriftelijk door het bestuur laten informeren inzake de

(financiële) resultaten in relatie tot de beoogde doelen, relevante externe ontwikkelingen en de

wensen en behoeften van belanghebbenden.

De leden van de Raad van Commissarissen zijn lid van de Vereniging Toezichthouders van

Woningcorporaties (VTW). Naast de normale ledenvergaderingen is een aantal

studiebijeenkomsten door leden van de Raad van Commissarissen bijgewoond. Over de jaren

2015-2016 zijn de volgende PE-punten behaald:

Naam Aantal PE-punten 2015-2016

Mw JA Brocke 12

MJM van der Stap 10

P. Pronk 14

MAI Born 8

RCR Baron 12

In 2016 is de RvC 5 keer in vergadering bijeengekomen, bij deze vergaderingen was ook de

bestuurder aanwezig. Onder andere de volgende onderwerpen zijn door de RvC besproken:

- Jaarverslag en jaarrekening

- Managementletter met de accountant

- Taxatie waardebepaling

- Verkoopbeslissingen

- Werving en selectie nieuwe directeur-bestuurder

- Visie document en koersdocument

- Financiële meerjarenraming en begroting 2017

- Desinvesteringsbeleid

- Huurbeleid

- Investeringsplannen

Overige onderwerpen die in de vergadering van de RvC aan de orde kwamen in het kader van

de implementatie nieuwe woningwet waren:

- Treasuryplan

- Splitsingsvoorstel DAEB- niet DAEB

- Statuten aanpassingen

- Directie- en bestuursreglement

- Investeringsstatuut

- Risicomanagement

- Prestatieafspraken gemeente

Buiten de reguliere vergadering om is op 17 maart een themabijeenkomst met RvC en het MT

van Wonen Wateringen gehouden, waarin de uitgangspunten en voorlopige uitkomsten van een

ontwerp-scheiding DAEB/niet-DEAB zijn besproken. Ook zijn er meerdere bijeenkomsten

geweest buiten de formele vergaderingen, waarin ruimte was voor kennismaking met de nieuwe

Page 10: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 10

bestuurder en informatie kon worden uitgewisseld, wat een snellere overdracht van

werkzaamheden en besluitvorming heeft gebracht.

Verantwoording

De uitvoering van de externe controle is opgedragen aan accountantsorganisatie Baker Tilly

Berk. De accountant heeft zijn bevindingen aan de RvC gepresenteerd en is aanwezig geweest

bij de vergadering waar het jaarverslag is besproken. De controleverklaring vindt u elders in dit

jaarbericht.

De RvC heeft tevens kennis genomen van de rapportages van het ministerie van Binnenlandse

Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) en de ILT

(Autoriteit Woningcorporaties). De RvC ziet, op basis van zijn eigen interne toezicht en eerder

genoemde rapportages en toelichtingen, geen aanleiding tot het maken van op- of aan-

merkingen over het door het bestuur gevoerde beleid. In 2016 heeft de raad zich kunnen

vinden in alle besluiten van het bestuur.

Verklaring van de Raad van Commissarissen

De RvC verleent de bestuurder decharge over het in 2016 gevoerde beleid.

De middelen van Wonen Wateringen zijn uitsluitend in het belang van de volkshuisvesting

besteed. Activiteiten hebben uitsluitend plaatsgevonden ten behoeve van de volkshuisvesting en

de leefbaarheid, in overeenstemming met de statuten van de corporatie. De woningen liggen

binnen het statutaire werkgebied. Op het gebied van beleggen en verbintenissen zijn geen

risicovolle posities ingenomen. Wonen Wateringen maakt per ultimo 2016 geen gebruik van

derivaten als financieel instrument ter afdekking van renterisico’s.

Tot slot

De RvC is van mening dat Wonen Wateringen goed op orde is. Er is een duidelijk, transparant

beleid en de organisatie reageert alert op de ontwikkelingen. De keuzes die gemaakt worden

zijn terugvertaald in beleid. De RvC heeft kennis genomen van het volkshuisvestingverslag en

heeft grote waardering voor de resultaten die Wonen Wateringen in 2016 heeft bereikt. Zij

bedankt de bestuurder en alle medewerkers voor hun inzet.

de heer M.A.I. Born

waarnemend voorzitter Raad van Commissarissen Wonen Wateringen

Page 11: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 11

Volkshuisvestingsverslag 2016

In het najaar van 2016 heeft Wonen Wateringen haar koers herijkt en ook haar missie en visie

verder aangescherpt. Het accent komt, naast onze volkshuisvestelijke opgaven, te liggen op de

professionalisering van onze organisatie. In de zomer van 2017 wordt het nieuwe

ondernemingsplan gepresenteerd. De positie en mening van onze bewoners is daarin

onveranderd belangrijk. Datgene wat wij doen, doen wij voor hen. Zoals zorgen voor voldoende,

betaalbare woningen en een goede dienstverlening. De daadwerkelijke implementatie van ons

nieuwe ondernemingsplan begint in de zomer van 2017.

Missie

Wij bieden als Westlandse woningcorporatie dorps wonen in een hoogstedelijke omgeving voor

iedereen die hulp nodig heeft op de woningmarkt, met name degene die om welke reden dan

ook een beroep doet op ons als maatschappelijk ondernemer. Daarom maken we ons sterk voor

voldoende betaalbare woningen in geheel Westland. Daarnaast hebben en houden we ook

aandacht voor andere zaken die onze bewoners belangrijk vinden, zoals een persoonlijke en

professionele dienstverlening en een prettige woonomgeving.

Onze kracht is dorps wonen. Voor Wonen Wateringen staat dorps wonen voor: de menselijke

maat, ondernemend, nuchter en sociaal (‘MONS’). Deze kernwaarden vormen de basis van

ons DNA, wat inhoudt dat we professioneel handelen, dienend zijn aan de opgaven en sturen op

gelijkwaardigheid om samen te gaan voor het beste resultaat. De kernwaarden lopen als een

rode draad door onze nieuwe koers en ondernemingsplan en implementeren we in alle aspecten

van onze bedrijfsvoering.

Betaalbaarheid en beschikbaarheid

Samenstelling woningvoorraad

Per 31 december 2016 bestaat ons woningbezit uit 1.994 woningen. Het betreft voor een

belangrijk deel traditionele eengezinswoningen, met als gevolg dat een relatief klein deel van

onze woningen geschikt is voor senioren en starters. Bij onze nieuwbouwprojecten geven we

daarom voorrang aan deze twee doelgroepen.

Onze bewoners centraal

Page 12: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 12

Ontwikkeling in het woningbezit in 2016

op 1 januari in bezit en exploitatie 1.994 woningen

in 2016 opgeleverd en in exploitatie genomen 4 woningen

in 2016 uit exploitatie en gesloopt 0 woningen

in 2016 verkocht 4 woningen

op 31 december in bezit en exploitatie 1.994 woningen

De betaalbaarheid van de woningvoorraad

Eén van de doelstellingen van Wonen Wateringen is zorgen voor betaalbare huurwoningen voor

mensen met een laag inkomen. Vanuit deze doelstelling van betaalbaarheid sturen we sterk op

huurprijs. Onze huurders betalen gemiddeld 78% van de maximale huurprijs; onze gemiddelde

netto huurprijs is € 582. Voor ruim 69% van alle woningen berekenen we een huurprijs lager of

gelijk aan de aftoppingsgrens Huurtoeslag (€ 628,76). In vergelijking met 2015 is de voor de

doelgroep bereikbare woningvoorraad iets toegenomen.

Het woningbezit per 31.12.2016 onderverdeeld naar huurprijs

t.e.m. € 409,061 131 woningen 6,6%

van € 409,06 t.e.m. € 586,682 1.041 woningen 52,2%

van € 586,682 .t.e.m. € 628,763 564 woningen 28,3%

van € 628,76 t.e.m. € 710,683 167 woningen 8,4%

meer dan € 710,684 91 woningen 4,6%

1. kwaliteitskortingsgrens Huurtoeslag | 2. 1e aftoppingsgrens Huurtoeslag | 3. 2e afstoppingsgrens Huurtoeslag | 4. vrije sectorgrens

Huuraanpassing

Per 31 december 2016 bedraagt de gemiddelde netto huurprijs per woning per maand € 582

(2015: € 575). De totale bruto huursom over 2016 bedroeg € 14,6 miljoen (2015: € 14,4mln).

In 2016 heeft Wonen Wateringen géén inkomensafhankelijke huurverhoging doorgevoerd. Aan

deze beslissing liggen zowel de essentie van het eigen huurprijsbeleid (de kwaliteit van de

woning bepaalt de huurprijs) als praktische bezwaren ten grondslag. De gemiddelde

huurverhoging is voor alle woningen vastgesteld op 1,0%. Ook in 2016 hebben wij huurders

actief informatie verstrekt over huurtoeslag en indien nodig geholpen bij de aanvraag. Er zijn

enkele bezwaren tegen de voorgestelde huuraanpassingen ingediend, die allen na een

persoonlijk overleg zijn ingetrokken.

Bij wisseling van huurders is de huurprijs van de betreffende woning geharmoniseerd tot het

niveau van de streefhuur (afhankelijk van de grootte van de woning en het woningtype kan de

streefhuur liggen tussen de 75%-93%).

Page 13: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 13

Het huurprijsbeleid

Naast de volkshuisvestelijke doelstelling van Wonen Wateringen speelt bij de vaststelling van

het huurprijsbeleid de financiële continuïteit van de corporatie als onderneming een belangrijke

rol. Omwille van het realiseren van voldoende aanbod van woningen in de prijscategorie

‘betaalbaar’ (tot aan de aftoppingsgrenzen) is in het huurbeleid 2016 meer differentiatie

aangebracht in het niveau van de streefhuur, waarbij het uitgangspunt ‘kwaliteit van de woning’

(i.c. woninggrootte) leidend is. Het huurprijsbeleid vindt zijn grond in zowel strategische

doelstellingen, financiële kaders als een doelmatige woonruimteverdeling.

In het huurprijsbeleid zoals dat vanaf 1 januari 2016 bij nieuwe verhuringen en – op termijn –

bij de jaarlijkse huuraanpassing (huursombenadering) wordt toegepast, is het

doelgroepenbeleid (meer) bepalend. In huurprijsbeleid is het niveau van de streefhuur (80%)

aangepast, waarbij tevens sprake is van differentiatie naar huurprijsklasse. Het niveau van de

streefhuur varieert van 75% tot 93%.

Strategische doelstellingen Wonen Wateringen

Wonen Wateringen ziet zowel de laagste inkomens (BBSH doelgroep/alle huishoudens welke in

aanmerking komen voor huurtoeslag) als de middeninkomens (tot € 45.075) als doelgroep. De

Europese grens (€ 35.739-€ 39.874, 2016) is in onze woningmarkt te laag. Voor inkomens net

boven deze grens zijn er onvoldoende alternatieven. Dat geldt in het bijzonder voor specifieke

doelgroepen, zoals bijvoorbeeld ouderen. De keuze voor bovengenoemde doelgroepen en

inkomensgrenzen spoort met de opvattingen van de belangrijkste stakeholders (gemeente,

huurders en ouderenorganisaties).

Wonen Wateringen vindt het van groot belang dat haar woningaanbod aansluit op de vraag van

de lokale woningmarkt. De omvang van de doelgroep groeit. Wonen Wateringen neemt haar

verantwoordelijkheid voor een voldoende beschikbaarheid van (sociale) huurwoningen in

diverse prijsklassen. In het huurbeleid van 2016 lag de focus op een voldoende aanbod van

woningen met een huurprijs tot de aftoppingsgrenzen Huurtoeslag (‘betaalbare voorraad’).

Huurincassobeleid

In het incassobeleid is de inzet eerst en vooral gericht op het zo snel mogelijk contact zoeken

met bewoners die betalingsproblemen hebben. Op een nuchtere maar ook sociale manier gaan

we het gesprek aan met onze bewoners. Door onze bewoners met betalingsproblemen in een

vroeg stadium uit te nodigen voor een gesprek over de huurbetaling, blijft de achterstand

beperkt en kan in goed overleg tot afspraken worden gekomen om de achterstand in te lopen.

Als blijkt dat iemand (te) grote financiële problemen heeft, verwijzen we hem/haar voor

ondersteuning door naar gemeente Westland voor een schuldhulpverleningstraject. Op deze

Page 14: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 14

manier voorkomen we met elkaar dat bewoners verder afglijden, overigens zonder de

verantwoordelijkheid van hen over te nemen.

Ultimo 2016 bedraagt de betalingsachterstand € 134.380,69; dit is 0,89% van de bruto

jaarhuur (2015: € 146.000; 1,02%). De daling van de betalingsachterstand in 2016 is

goeddeels het gevolg van een strakker, maar sociaal incassobeleid. Ook zijn er afboekingen

gedaan in dossiers waar geen verhaalsmogelijkheden meer zijn. Deze dossiers zijn wel in de

schuldbewaking opgenomen.

Onderverdeeld naar woningen en niet-woningen zien de huurachterstanden er als volgt uit:

Woningen:

Zittende huurders: € 36.132 (0,26%)

Vertrokken huurders € 50.148 (0,33%)

Niet-woningen

Zittende huurders: € 10.566 (0,06%)

Vertrokken huurders: € 33.744 (0,23%). Het betreft hier met name een grote, niet te innen

vordering van een bedrijfsruimte.

Helaas lukt het niet altijd om met een bewoner in gesprek te komen. Ook komt het voor dat een

afgesproken betalingsregeling niet wordt nagekomen. In zulke situaties wordt een incasso- en -

waar nodig - aansluitend gerechtelijke procedure gevoerd. Eind 2016 waren er 59 zaken ‘uit

handen gegeven’. In 2016 heeft er slechts 1 ontruiming wegens betalingsachterstand

plaatsgevonden. Dit is wat ons betreft een laatste stap, die wij niet graag zetten maar soms

onvermijdelijk is.

Huurderving

De totale huurderving vanwege leegstand bedraagt in 2016 € 115.855; dit is 0,79% van de

jaarhuur (2015 € 188.000; 1,3%). Hiermee is de dalende trend van de voorgaande jaren

doorgezet. De daling wordt in 2016 mede veroorzaakt door een lager aantal mutaties (41

mutaties minder). We zien ondanks de dalende trend nog steeds een opgave in het verder naar

beneden brengen van de gemiddelde leegstand per mutatie. De leegstandsderving voor onze

woningen bedraagt in 2016 € 67.447 en voor ons BOG/MOG vastgoed € 48.408.

Huurderving wegens structurele leegstand komt binnen het woningbezit bijna niet voor. De

huurderving door incidentele leegstand wordt bij woningen voornamelijk veroorzaakt door het

niet accepteren van een aangeboden woning door een reeks van kandidaat-huurders.

Page 15: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 15

Huurderving als gevolg van onderhoudswerkzaamheden komt met name voor in situaties

waarbij de vertrekkende huurders lang in hun woning hebben gewoond en er in die jaren niet of

nauwelijks woningverbetering heeft plaatsgevonden.

Een huurwoning moet gemiddeld 7 keer worden aangeboden voordat hij door de kandidaat-

huurder wordt geaccepteerd. Indien een woning meerdere malen achtereen moet worden

aangeboden aan een reeks van kandidaten, die ieder voor zich na enige dagen bedenktijd de

woning niet accepteren, ontstaat er eveneens huurderving. De tijd die verloren gaat bij het

herhaaldelijk aanbieden van een huurwoning en de latere ingangsdatum van het nieuwe

huurcontract wordt verwerkt als leegstand. Deze vorm van incidentele leegstand geeft ook dit

jaar een stijging te zien. Woningzoekenden worden kritischer. Huurderving wegens structurele

leegstand komt uitsluitend voor bij het commercieel onroerend goed. Hier hebben wij in het

kader van onze professionalisering extra aandacht voor.

Woonruimteverdeling

De toewijzingscriteria voor woonruimteverdeling zijn door het algemeen bestuur van de regio

Haaglanden vastgesteld in een regionale huisvestingsverordening. Deze verordening is van

toepassing op woonruimten met een huurprijs beneden de huurtoeslaggrens. De corporaties in

de regio bieden de vrijgekomen woningen aan op de website Woonnet-Haaglanden.nl.

Per 1 juli 2015 is ook de Huisvestingverordening Westland van kracht. Tussen de gemeenten

binnen het voormalig stadsgewest Haaglanden heeft afstemming plaatsgevonden over de lokale

huisvestingsverordeningen, zodat het systeem van woonruimte verdelen gelijk blijft richting de

woningzoekenden.

1Vrijgekomen woningen

In 2016 zijn in totaal 84 (74 Daeb en 10 niet-Daeb) woningen uit het bestaande bezit

vrijgekomen, waarmee de mutatiegraad (het aantal vrijgekomen woningen ten opzichte van ons

totale aantal woningen) in 2016 uitkomt op 4,2% (2015: 125 woningen, mutatiegraad 6%). In

2016 zijn (als onderdeel van het totaal aantal mutaties) 4 nieuwbouwwoningen in exploitatie

genomen. Door optimaal gebruik te maken van de mogelijkheden van ‘lokaal maatwerk’ heeft

Wonen Wateringen in 2016 ingezet op het bevorderen van de doorstroming op de lokale

woningmarkt. Bij 27 toewijzingen is in 2016 hiervan gebruik gemaakt.

De druk op de woningmarkt neemt toe. Dit vertaalt zich ook in een toename van het gemiddeld

aantal reacties op een leegkomende woning. In 2016 werd op een woning van Wonen

1 De gegevens komen uit ons basissysteem NCCW. De gegevens die door SVH worden bijgehouden in het

woonruimteverdeelsysteem laten een aantal van 81 mutaties zien.

Page 16: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 16

Wateringen gemiddeld 180 keer gereageerd (in Westland gemiddeld 96 en in de regio

Haaglanden gemiddeld 204).

De slaagkans (aantal verhuringen gedeeld door aantal woningzoekenden) bedraagt bij Wonen

Wateringen in 2016 gemiddeld 13,2% (Westland als totaal 17,1%; Haaglanden 12,7%). Voor

starters is de slaagkans toegenomen naar 13,9% (12,5% in 2015) en voor doorstromers is deze

afgenomen naar 12,2% (15,8%). De mediane wachtduur in 2016 is bij Wonen Wateringen voor

starters afgenomen naar 50 maanden; voor doorstromers is deze fors toegenomen naar 66

maanden (Westland gelijk gebleven, respectievelijk 37 en 24 maanden; Haaglanden gestegen

naar respectievelijk 52 en 26 maanden).

Toewijzing aan doelgroepen

In 2016 zijn 80 woningen uit het bestaande bezit en 4 nieuwbouw huurwoningen verhuurd.

Verhuurde woningen naar kenmerken

t.e.m. € 403,061 10 woningen 12%

van € 403,07 t.e.m. € 618,242 38 woningen 45%

van € 618,25 t.e.m. € 710,683 27 woningen 32%

meer dan € 710,68 9 woningen 11%

Verhuurde woningen naar kenmerken (vervolg)

eengezinswoning 23 woningen 27%

flat met lift 16 woningen 19%

flat zonder lift 5 woningen 6%

seniorenwoning 11 woningen 13%

benedenwoning 11 woningen 13%

overige woningtypen 18 woningen 21%

44 woningen2 zijn toegewezen aan doorstromers, 37 woningen aan starters. In 2016 zijn 12

woningen toegewezen aan statushouders (26 personen). Van de nieuwe huurders is 51%

afkomstig uit de gemeente Westland, 30% uit de gemeente Den Haag, 7% uit de regio

Haaglanden en 12% van buiten de regio.

2 Deze gegevens komen uit de kernkaart van SVH en gaan uit van 81 mutaties.

Page 17: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 17

Europese regelgeving

De Nederlandse wetgever heeft regels opgesteld om te voldoen aan de beschikking van de

Europese Commissie inzake staatssteun. De wet schrijft voor dat 80% van de sociale

huurwoningen (DAEB woningen) aan de primaire doelgroep moet worden toegewezen

(huishoudinkomen < € 35.739 euro). 10% mag verhuurd worden aan huishoudens met een

huishoudinkomen tussen € 35.739 en € 39.874.

Wij hebben in 2016 98,7% van de vrijgekomen sociale huurwoningen (DAEB) toegewezen aan

woningzoekenden met een huishoudinkomen < € 35.739 en 1,3% aan woningzoekenden met

een huishoudinkomen tussen € 35.739 en € 39.874.

Huurders naar inkomensklassen

inkomen < EU-norm 74 huurders 88 %

inkomen tussen € 35.739 en € 39.874 1 huurders 1 %

inkomen > EU-norm (niet-DAEB woningen) 9 huurders 11 %

passend toewijzen

eenpersoonshuishouden 39 huurders 46 %

eenpersoonsouderenhuishouden 12 huurders 14 %

tweepersoonshuishouden 7 huurders 8 %

tweepersoonsouderenhuishouden 4 huurders 5 %

drie- of meerpersoonshuishouden 22 huurders 26 %

Verkoop van woningen

In 2016 zijn 4 huurwoningen verkocht. Binnen de vastgestelde verkoopvijver zijn 4 woningen

vrijgekomen en op de vrije woningmarkt verkocht. Er zijn geen huurwoningen verkocht aan

zittende huurders.

Kwaliteit van dienstverlening

Dagelijks spannen onze medewerkers zich in voor een zo goed mogelijke dienstverlening aan

onze bewoners, woningzoekenden en andere belanghebbenden. Veel verloopt naar tevredenheid

van onze bewoners, maar soms komen we er samen niet uit. We zoeken dan gezamenlijk naar

een oplossing: mocht deze alsnog niet tot stand komen, dan zijn wij aangesloten bij de

Geschillencommissie Zuid Holland. We monitoren de klachten van onze bewoners, zodat we hier

als organisatie van leren.

In 2016 zijn er bij de Geschillencommissie Zuid Holland geen klachten over Wonen Wateringen

ingediend.

Page 18: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 18

Overlast, conflicten en woonfraude

Overlast, conflicten en woonfraude zullen altijd blijven voorkomen. Geluidsoverlast en

ruzie/onenigheid tussen buren zijn een grote ergernis voor huurders. Men vindt het over het

algemeen heel lastig elkaar hierop aan te spreken. Dit soort overlastgevallen wordt

doorgegeven aan Bureau Bemiddeling en Mediation (BBM). In 2016 zijn 13 overlastzaken door

ons gemeld aan BBM. Dit bureau biedt aan beide huurders hulp in de vorm van neutrale

conflictbemiddeling, met als insteek het conflict gezamenlijk door hen te laten oplossen.

Overlast veroorzaakt door hangjongeren wordt opgepakt samen met buurtbewoners,

jongerenwerkers van Vitis Welzijn en de wijkagent: samen aan tafel, om te bespreken wat er

aan de hand is en gezamenlijk een oplossing te vinden voor het probleem.

Signalen van woonfraude worden adequaat opgepakt en onderzocht. In 2016 heeft zich één

situatie voorgedaan waarin wij bij de rechter ontbinding en ontruiming hebben gevorderd.

Om een goed beeld te krijgen van de effectiviteit van onze aanpak, hebben wij een stagiaire - in

het kader van een afstudeeropdracht - gevraagd onze werkwijze op het vlak preventie en

overlastbestrijding te analyseren. Het onderzoek wordt in het tweede kwartaal van 2017

opgeleverd en past daarmee goed binnen ons streven de dingen als lerende organisatie morgen

beter te doen dan vandaag.

Beleid bij hennepteelt in huurwoning

Telen van hennep in een huurwoning is verboden. Naast het verbod op de teelt van hennep,

zoals vastgelegd in onze algemene huurvoorwaarden, hebben we hiervoor ook specifiek beleid

ontwikkeld. In 2016 is één huurovereenkomst beëindigd vanwege hennepteelt. Ook heeft

Wonen Wateringen werkafspraken met de gemeente Westland inzake het Damoclesbeleid van

de gemeente.

Bewonersparticipatie

Wonen Wateringen betrekt bewoners actief bij het invullen van onze taken, zoals bijvoorbeeld

bij groot onderhoud en als het gaat om leefbaarheid. Bewonersparticipatie is een essentieel

onderdeel van onze bedrijfsvoering. Hierin speelt persoonlijk en individueel contact de

belangrijkste rol, onder andere bij het voorbereiden van groot onderhoud en van de

prestatieafspraken. We investeren in de vorming van bewonerscommissies in complexen, om zo

samen met bewoners te werken aan prettig wonen.

In mei 2016 zijn op wijkniveau bewonersbijeenkomsten georganiseerd. Tijdens deze

bijeenkomsten is aan bewoners gevraagd welke investeringen zij belangrijk vinden (de keuzes

waren leefbaarheid/ prettige wijken, betaalbaarheid, kwaliteit/investeren in onderhoud,

beschikbaarheid/investeren in nieuwbouw, aanbieden van zorg-, welzijns- en gemaksdiensten,

Page 19: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 19

duurzaamheid). Per wijk was de uitkomst verschillend, maar betaalbaarheid van de woningen

werd in alle wijken door huurders het belangrijkst gevonden. Deze opbrengst hebben wij

gebruikt bij het herijken van onze koers. In de verdere uitwerking naar een ondernemingsplan

gaan wij onze bewoners actief betrekken middels panels en bijeenkomsten.

Het woningbezit

Ultimo 2016 heeft Wonen Wateringen in totaal 2.136 verhuureenheden in eigendom, waarvan

1.994 zelfstandige woningen en 142 overige verhuureenheden, waaronder garageboxen,

winkels, ontmoetingsruimten, kinderdagverblijven, kantoor- en bedrijfsruimten, alsook grond-

kavels met een uitgegeven opstalrecht. Alle woningen en onroerende zaken in eigendom en

beheer liggen in Kwintsheul en Wateringen.

Voorraadbeleid

Het strategisch voorraadbeleid biedt houvast bij het maken van keuzes voor de toekomst van

ons woningbezit en het realiseren van de wensportefeuille. Het strategisch voorraadbeleid is

dynamisch en wordt met enige regelmatig geactualiseerd.

Eind 2016 is, in het kader van de Woningwet, het concept scheidingsvoorstel DAEB-niet-DAEB

opgesteld. De basis voor dit scheidingsvoorstel vormt de herijkte koers van oktober 2016 en de

Woonvisie van de gemeente Westland. De nieuwe koers en daarvan afgeleid het

scheidingsvoorstel hebben hun effect op het Strategisch Voorraadbeleid, dat begin 2017 dan

ook zal worden geactualiseerd. Ook de wensportefeuille wordt dan opnieuw bepaald.

Vanuit het huidige portefeuilleplan blijven de thema’s ‘betaalbaarheid’ en ‘beschikbaarheid’

belangrijke ankers. Ook de focus op een voldoende omvang van de sociale woningvoorraad zal

niet ter discussie staan. De wensportefeuille, op basis van de nieuwe koers van Wonen

Wateringen en het concept-scheidingsvoorstel, ziet er eind 2016 als volgt uit:

Wensportefeuille [ontwikkeling omvang en verscheidenheid in het woningbezit) 3

Huurklasse huurgrenzen Aantal 2016 Verdeling Portefeuille

stand per 2026

verdeling

Goedkoop < € 409 133 7% 123 5%

Betaalbaar 1 € 410 < € 587 937 47% 1349 53%

Betaalbaar 2 € 588 < € 628 329 16% 571 22%

Duur € 629 < € 710 407 20% 258 10%

Duur (sociaal[2]) > € 711 116 6% 0 0%

Vrije sector > € 711 72 4% 242 10%

Totaal 1994 2543

3 Op basis van het concept-scheidingsvoorstel 9 januari 2017

Kwaliteit van ons woningbezit

Page 20: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 20

Met de uitwerking van het Strategisch Voorraadbeleid wil Wonen Wateringen de volgende

doelen bereiken:

verjongen van de woningvoorraad;

verduurzamen van de woningvoorraad;

de woningvoorraad beter laten aansluiten op de verschillende doelgroepen.

Instrumenten die daarvoor worden ingezet zijn o.a. nieuwbouw, onderhoudsingrepen,

herontwikkeling en aan- en verkoop van Vastgoed.

Projectontwikkeling

Er is in 2016 gewerkt aan een stedenbouwkundige verkenning ten behoeve van het project

Tuinen van der Lely in Wateringen. Dit project, waarin verschillende partijen een belang

hebben, moet een groot aantal woningen gaan toevoegen. Wonen Wateringen zal hier ca. 100

sociale huurwoningen gaan bouwen. Voor dit gedeelte hebben wij een haalbaarheidsstudie

uitgevoerd op programma en financiële haalbaarheid. De start van het project is vertraagd

doordat er gemeentelijk een aantal ontsluitingsknelpunten moet worden opgelost.

Nieuwbouw

Oranjewijk

Wonen Wateringen heeft in 2016, met de oplevering van de laatste vier nieuwbouwwoningen,

de werkzaamheden in Oranjewijk afgerond. Dit programma is ontstaan uit de behoefte aan

verbetering van het woningbezit (Wijkontwikkelingsplan Oranjewijk).

Project ‘de Bieb’ (Kwintsheul)

Wonen Wateringen heeft, op verzoek van de gemeente Westland, het initiatief genomen voor de

herontwikkeling van de bibliotheeklocatie in Kwintsheul. Het plan dat voor deze locatie is

ontwikkeld telt 21 sociale huurwoningen voor starters. Eind 2015 is een aanvraag

omgevingsvergunning ingediend. Als gevolg van bezwaren van omwonenden heeft de afgifte

van de vergunning en daarmee start uitvoering van het plan enige vertraging opgelopen, maar

eind 2016 zijn de voorbereidingen gestart en begin 2017 is begonnen met de realisatie van het

project. De woningen worden in het laatste kwartaal van 2017 opgeleverd. Toekomstige

huurders krijgen de gelegenheid zelf hun keukeninrichting te kiezen.

Project ‘De Zonnehof 2.0’ (24 appartementen voor mensen met een verstandelijke beperking)

In 2015 heeft Wonen Wateringen besloten een initiatief van een aantal ouders te ondersteunen,

waarbij het realiseren van een project voor zelfstandig wonen voor (jonge) mensen met een

beperking wordt nagestreefd. Binnen de uitwerking van deze ambitie is in 2015 een

(grond)positie met daarop een school verworven en is een samenwerkingsovereenkomst met

stichting Philadelphia Zorg aangegaan. In 2016 is het plan verder geoptimaliseerd en is een

Page 21: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 21

concept huurovereenkomst met Philadelphia uitgewerkt. De sloop van de school en start van de

nieuwbouw staan gepland voor januari 2018. Oplevering van de 24 (sociale huur)woningen

vindt naar verwachting plaats in het laatste kwartaal van 2018. Bij de ontwikkeling van het

project is uitgegaan van een type woning dat ook in de toekomst geschikt is én blijft voor

verschillende doelgroepen.

Onderhoud

Het onderhoudsbeleid van Wonen Wateringen is gericht op het beheersbaar houden van de

onderhoudskosten van het woningbezit, met inachtneming van de kwaliteitscriteria van de

corporatie. Om de kwaliteit van de voorraad op peil te houden, is het tijdig uitvoeren van (het

juiste) onderhoud een randvoorwaarde. Er is niet alleen oog voor bouwtechnisch onderhoud,

maar ook voor het aanpassen van woningen aan de eisen van deze tijd.

Steeds meer onderhoudswerkzaamheden kunnen onder de noemer van woningverbetering,

duurzaamheid of leefbaarheid worden gebracht. Er is in 2013 – in het kader van het verbeteren

van het financieel perspectief – een strikt onderscheid gemaakt tussen ‘onderhoud’ en

‘verbetering’. De kosten van verbetering worden hierbij als investering aangemerkt, waarbij

dekking zal moeten plaatsvinden via huuraanpassing of levensduurverlenging.

De meerjarenonderhoudsplanning is met deze principiële beleidskeuze als leidraad

geactualiseerd.

In het kader van het actueel houden van de meerjarenonderhoudsplanning wordt in een periode

van steeds drie jaar de kwaliteit van ons bezit vastgelegd door middel van een conditiemeting.

Planmatig onderhoud

In de Onderhoudsbegroting 2016 was een bedrag van € 1.577.067 gereserveerd voor het

werkplan planmatig onderhoud. Nagenoeg alle werkzaamheden (met name schilderwerk en

werkzaamheden aan installaties) uit het werkplan planmatig onderhoud zijn in 2016 aanbesteed

en in uitvoering genomen. Uiteindelijk bedroegen de kosten voor planmatig onderhoud in 2016

€ 1.274.236 (2015: 1.241.068).

Het feit dat in 2016 minder is uitgegeven dan begroot, wordt veroorzaakt door een succesvolle

inkoop en doordat het prijspeil van de markt t.o.v. de in de MJOB gehanteerde prijzen gunstiger

was. Inmiddels is de MJOB aangepast, waardoor deze nu meer marktconform is.

Het geplande groot onderhoud annex verbeterplan voor twee van onze complexen in

Wateringen (plan Zuid) is in 2016 nog niet gestart. Hiervoor zijn meerdere redenen. Uit de

warme opname bij onze bewoners werd duidelijk dat er aanvullende werkzaamheden nodig zijn.

Ook was er in 2016 nog een verschil van inzicht tussen wat de geselecteerde partijen aanboden

als onderhouds-/verbeterscenario versus het beschikbare budget. In 2017 zijn al deze inzichten

Page 22: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 22

bij elkaar gebracht en is er een haalbaar en betaalbaar plan opgesteld, dat in juni met bewoners

is doorgesproken.

Dagelijks klachtenonderhoud

Per januari 2016 zijn de activiteiten van de eigen onderhoudsdienst beëindigd. Er is een

samenwerkingsovereenkomst aangegaan met Vehoec Aannemers voor de uitvoering van alle

reparatieverzoeken. De outsourcing van deze werkzaamheden moet als resultaat gaan

opleveren dat met name de overhead en de administratieve lasten rondom het reparatie-

onderhoud afnemen. Dit is in 2016 nog niet het geval gebleken: het leren samenwerken met

elkaar vraagt de nodige afstemming en bijsturing. Tegelijkertijd levert dit ook verbeterpunten

op, die in 2016 en 2017 in het contract worden doorgevoerd: het contract is geoptimaliseerd

qua werkzaamheden die onderdeel uitmaken van het contract en er zijn KPI’s afgesproken om

de kwaliteit van de uitgevoerde werkzaamheden per 2017 beter te kunnen meten. De

tevredenheid van bewoners vormt hierin een belangrijke graadmeter.

Storingen aan centrale verwarmingsinstallaties met warmwatervoorziening, liften en elektrische

installaties worden doorgegeven aan installatiebedrijven waarmee Wonen Wateringen

servicecontracten heeft afgesloten. Als dienstverlening aan de huurders beschikt Wonen

Wateringen over een Serviceabonnement, waarmee huurders het huurdersonderhoud kunnen

‘afkopen‘.

In 2016 bedraagt het aantal reparatiemeldingen gemiddeld 0,97 (1,49 in 2015) per woning. De

gemiddelde kosten per melding in 2016 bedragen € 257,- (€ 242,- in 2015). In totaal is in 2016

€ 499.216 (2015: € 396.000) uitgegeven aan dagelijks klachtenonderhoud. De stijging is een

direct gevolg van het feit dat in het afgesloten contract in 2015 niet alle kosten

reparatieonderhoud waren meegenomen en het feit dat in een gedeelte van ons bezit planmatig

onderhoud (hangende een visie op de complexen) de afgelopen jaren is uitgesteld en nu extra

dagelijks onderhoud vraagt.

Mutatieonderhoud

Beleid is dat de noodzakelijke werkzaamheden in het interieur niet verplicht worden opgelegd

aan huurders. Dit houdt in dat in een aanzienlijk aantal gevallen pas bij mutatie de

noodzakelijke onderhoudswerkzaamheden aan het interieur, inclusief de bijbehorende woning-

verbetering (keuken- en badkamerrenovaties) uitgevoerd kunnen worden.

Voor mutatieonderhoud is in 2016 € 223.000 begroot. De werkelijke kosten voor

mutatieonderhoud hebben in 2016 € 244.379,- bedragen (2015: € 274.000).

In 2016 is er sprake van een flink aantal minder mutaties (84) dan in 2015 (127). Ondanks een

forse daling van het aantal mutaties t.o.v. het voorgaande jaar is er toch sprake van een

Page 23: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 23

overschrijding van het budget met 9,5%. Dit valt te herleiden aan een tiental mutatiewoningen

die heel lang zijn bewoond en waar nu, met het vertrek van de huurders, aanvullend mutatie-

onderhoud nodig is vanwege de leeftijd van de woningen. In het kader van het nieuwe SVB

gaan we in 2017 nieuwe afspraken maken over hoe we met dit soort mutaties omgaan, maar

ook over welke rol we toekomstige bewoners willen geven in de keuze van uit te voeren

mutatieonderhoud.

Specificatie kosten mutatieonderhoud (in € 1.000)

totaal kosten voor mutatie-onderhoud 269 100%

verrekend met huurders of geactiveerd 25 9%

kosten voor mutatie-onderhoud 244

Leefbaarheid

Jaarlijks worden kosten gemaakt (schoonmaakbedrijven, hoveniersbedrijf, onderhouds-

aannemer) om de woonomgeving, inclusief de bij de gebouwen behorende gemeenschappelijke

ruimten, op een aanvaardbaar niveau te houden. Bewoners worden persoonlijk of schriftelijk

aangesproken op hun gedrag daar waar sprake is van vandalisme en vervuiling van de

woonomgeving en gemeenschappelijke ruimten. Wonen Wateringen wil graag blijven investeren

in de kwaliteit van de leefomgeving. We proberen zoveel mogelijk samen te werken met

bewoners, bewonerscommissie(s), gemeente, politie, welzijnsorganisatie en Buurtpreventie om

verloedering in wijken te voorkomen en de veiligheid te vergroten.

In 2016 bedragen de kosten voor leefbaarheid € 91.047 (2015: € 122.000). De daling ten

opzichte van 2015 is (o.a.) een direct gevolg van het opnieuw (en goedkoper) inkopen van

groenonderhoud en energieleverantie voor de algemene ruimten van onze complexen. In 2017

gaan we opnieuw bepalen welke kosten we ten laste van leefbaarheid laten komen.

Page 24: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 24

Sponsoring

Als woningcorporatie met een lokale verankering in Wateringen en Kwintsheul krijgen wij

regelmatig verzoeken om sponsoring van diverse activiteiten en projecten in de gemeente

Westland. Tot 2016 heeft Wonen Wateringen in gepaste mate lokale activiteiten gesponsord,

echter dit is sinds de invoering van de nieuwe Woningwet niet meer mogelijk. Het is alleen

toegestaan een bijdrage te leveren aan initiatieven die uitsluitend ten goede komen aan de

huurders van Wonen Wateringen. Dit betekent dat wij activiteiten voor een breder publiek niet

langer kunnen en mogen ondersteunen. Maatschappelijke verbondenheid staat wel op de

prioriteitenlijst van Wonen Wateringen. Het is mogelijk initiatieven van huurders financieel te

ondersteunen. Op deze manier kunnen we toch onze (maatschappelijke) betrokkenheid tonen

en bijdragen aan een prettige woonomgeving.

Sponsorcontracten zijn beëindigd en de laatste twee contracten lopen in 2017 af. In 2016 is er

derhalve nog € 3.854 (2015: € 8.427) aan sponsoring uitgegeven.

Onze externe oriëntatie

De nieuwe woningwet, ‘meer doen met minder’ en de verwachtingen die verschillende partijen

van woningcorporaties hebben, maken het ‘samen werken aan wonen’ fundamenteel. Voor het

realiseren van resultaten is een goede samenwerking met de gemeente Westland, onze

huurders en stakeholders zoals collega-corporaties, zorg- en welzijnspartners fundamenteel. We

hebben elkaar nodig en kunnen, juist door samen te werken, meer doen dan we ieder voor zich

zouden kunnen.

Wij zijn daarom lid van en/of werken samen met diverse instanties op zowel landelijk, regionaal

als lokaal niveau. Wonen Wateringen is in 2016 (weer) lid geworden van koepelorganisatie

Aedes. Regionaal zijn wij onder andere lid van VNO/NCW en MKB Westland. Tevens zijn wij lid

van Sociale Verhuurders Haaglanden SVH. In SVH zijn alle corporaties in stadsregio Haaglanden

verenigd. SVH voert de woonruimteverdeling in de regio uit en is gespreks-/contractpartner

voor de gemeenten in Haaglanden (prestatieafspraken).

Overleg gemeente

Wonen Wateringen ziet de gemeente Westland als een van de voornaamste partners bij het

invullen van de volkshuisvestelijke en maatschappelijke opgaven. Ieder jaar overleggen we

meerdere malen op ambtelijk en bestuurlijk niveau met de gemeente Westland. We

onderstrepen het belang van de (prestatie)afspraken, die in oktober 2016 zijn getekend met de

gemeente Westland.

Lokale verankering en samenwerking

Page 25: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 25

Samen met bewoners

Voor Wonen Wateringen is goede en duidelijke communicatie met bewoners en het betrekken

van huurders bij beleidskeuzes van belang. Daarnaast stimuleert Wonen Wateringen graag

burgerparticipatie en activiteiten gericht op verbetering van de leefbaarheid in wijken en

buurten.

Het informeren en betrekken van bewoners bij ontwikkelingen en beleidskeuzes draagt bij aan

gebalanceerde afwegingen. We betrekken bewoners structureel bij ons werk via

bewonersbijeenkomsten. We zetten ons in voor een goede samenwerking en open relatie met

de huurders. Naast verbinding met onze bewoners door bewonersavonden, willen we in 2017

opnieuw gaan inzetten op het opzetten van een huurdersvereniging.

Samenwerking met stakeholders

De nieuwe bestuurder heeft in het najaar en voorjaar van 2016/2017, samen met de nieuwe

manager Wonen, kennismakingsgesprekken gevoerd met alle lokale politieke partijen en de

verschillende stakeholders van Wonen Wateringen. Naast kennismaken hadden deze

gesprekken ook tot doel te inventariseren welke vraagstukken men ziet voor Wonen Wateringen

en hoe daar gezamenlijk in kan worden geacteerd. Dit vormt ook weer input voor het nieuwe

ondernemingsplan.

Het netwerk stakeholders is breed en gevarieerd en verder uitgebreid in 2016. Samen met zorg-

en welzijnspartijen als Careyn, Pieter van Foreest, Philadelphia en Vitis werken wij aan

woonvormen en dienstverlening die aansluit bij wat (kwetsbare) doelgroepen van ons vragen.

Ook met nieuwe stakeholders zoals Perspektief en Ipse De Bruggen wordt onderzocht waar wij

elkaar kunnen versterken, zodat we wellicht ook met hen een aanbod kunnen doen voor meer

kwetsbare mensen.

Onze leveranciers selecteren wij (mede) op basis van onze kernwaarden, zodat we elkaar

vinden in een basishouding waarmee wij onze relaties en onze huurders tegemoet willen treden.

Samenwerkingsverband met collega-corporaties

In 2016 is de basis gelegd voor een samenwerkingsverband tussen een zestal kleinere

corporaties uit de regio. Doel van de samenwerking is kennis en kunde delen en waar mogelijk

door middel van concrete projecten samen schaalvoordelen te realiseren, o.a. op het vlak van

inkoop.

Page 26: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 26

Organisatie Wonen Wateringen

De werkorganisatie wordt aangestuurd door drie teamleiders, de manager Wonen en de

bestuurder. Het interne toezicht wordt ingevuld door de Raad van Commissarissen, statutair

bestaande uit 5 personen. De taken van het bestuur en de Raad van Commissarissen zijn

vastgelegd in de statuten en zijn verder uitgewerkt in Reglement RvC en Directiereglement. Bij

de inrichting van de Governancestructuur is de Governancecode Woningcorporaties het

uitgangspunt.

Raad van Commissarissen

De Raad van Commissarissen van Wonen Wateringen bestaat uit vijf leden. Voor

bijzonderheden omtrent de samenstelling en werkzaamheden van de Raad van Commissarissen

wordt kortheidshalve verwezen naar het verslag van de Raad van Commissarissen.

Het bestuur

In 2016 heeft een wisseling plaatsgevonden van bestuurder. De heer A.J. van den Berg is per

3 oktober 2016 met pensioen gegaan. Per 1 juli 2016 is de heer C. Daskapan in dienst getreden

en heeft het stokje geleidelijk overgenomen. Per 1 augustus is de heer Daskapan officieel als

bestuurder aangesteld. Tevens is per 1 augustus 2016 een Manager Wonen aangesteld die als

rechterhand van de bestuurder fungeert.

De werkorganisatie

De organisatie is 24 uur per dag telefonisch bereikbaar. Op werkdagen is voor publiek het

kantoor (Wonen Wateringen Winkel) open van 08.30 uur tot 16.30 uur, vrijdag tot 12.30 uur.

Per 31 december 2016 bestaat de personeelsbezetting uit 22 medewerkers, 18,8 fte (2015:

17,1 fte). In 2016 is een persoon (bestuurder) uit dienst getreden wegens (vroeg)pensionering

en is de arbeidsovereenkomst met één persoon beëindigd. De formatie is, in het kader van de

professionalisering van de organisatie, uitgebreid met een manager Wonen en een

managementassistent.

Organisatie-ontwikkeling

In het najaar van 2016 is de koers van Wonen Wateringen herijkt en zijn de eerste stappen

gezet voor het opstellen van een nieuw ondernemingsplan voor de periode 2017-2021. Dit zal

verder zijn beslag krijgen in 2017.

Organisatie

Page 27: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 27

Met dit in het achterhoofd zijn verschillende elementen van het vernieuwde organisatieplan uit

2015 eind 2016 geïmplementeerd, zodanig dat er voldoende flexibiliteit overblijft om in 2017 de

aansluiting te kunnen maken op het nieuwe ondernemingsplan:

- Per 1.1.2016 is de eigen onderhoudsdienst opgehouden te bestaan. De betreffende

medewerkers hebben andere werkzaamheden gekregen binnen Wonen Wateringen.

- Alle medewerkers zijn per 1.1.2017 formeel geplaatst in de huidige of deels aangepaste

functies.

- Het beoordelingssysteem is aangepast op de nieuwe koers en per 2017 geïmplementeerd.

De in het organisatieplan aangekondigde structuurwijziging is (nog) niet doorgevoerd. Het

nieuwe ondernemingsplan zal, op basis van de gemaakte analyse van de organisatie,

richtinggevend zijn voor een eventuele aanpassing van de organisatie.

Ziekteverzuim

Het ziekteverzuimpercentage kwam in 2016 uit op 5,98% (2015: 3,5%). ArboNed neemt naar

volle tevredenheid de begeleiding van de uitvoering van het ziekteverzuimbeleid op zich.

Er was in 2016 sprake van langdurig verzuim (een medewerker) en kortdurend verzuim.

Monitoring van verzuim gebeurt via de teamleiders, die waar nodig ook het gesprek aangaan bij

veelvuldig verzuim.

Scholing

Onze organisatie is erop gericht de klant zo goed mogelijk van dienst te zijn. Klanten mogen

van onze medewerkers dan ook een servicegerichte instelling verwachten. Als werkgever

investeren we structureel in onze medewerkers en in de kwaliteit van onze dienstverlening. Dit

doen we door medewerkers passende opleidingen te laten volgen. Naast de aangeboden

scholingsmogelijkheden is voor iedere medewerker ook een individueel loopbaanontwikkelings-

budget beschikbaar. Opleidingen leiden ertoe dat de organisatie een professionaliseringsslag

kan maken en medewerkers zich kunnen ontwikkelen, waarmee hun bijdrage aan de realisatie

van de doelen van Wonen Wateringen kan worden vergroot. Aan opleidingen en scholing is in

2016 € 24.942,- uitgegeven (2015 € 11.760,-)

Personeelsoverleg

Met enige regelmaat zijn in 2016 lunchbijeenkomsten voor de medewerkers georganiseerd. In

deze bijeenkomsten komen onderwerpen als nieuwbouwprojecten, jaarverslag, begroting en de

wijze waarop Wonen Wateringen inspeelt op de veranderingen in de sector aan bod. Doel van

de personeelsbijeenkomsten is medewerkers te informeren over lopende projecten en overige

actuele ontwikkelingen. Vaker dan voorheen worden de lunchbijeenkomsten door medewerkers

zelf vorm gegeven. Op afdelingsniveau vindt eveneens periodiek overleg plaats.

Page 28: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 28

Huisvesting

Wonen Wateringen is sedert 1999 gehuisvest in een kantoorpand aan de Dorpskade in

Wateringen. Het kantoor is goed bereikbaar en centraal gelegen, op loopafstand van het

grootste deel van het woningbezit.

Sturen op kasstromen

Voldoende positieve kasstromen vormen de eerste waarborg voor de financiële continuïteit van

Wonen Wateringen. Om verzekerd te zijn van positieve operationele kasstromen, bewaakt

Wonen Wateringen de huurinkomsten en streeft ernaar de lasten van de organisatie – inclusief

onderhoudslasten – beperkt te houden. Van belang is te constateren dat de kernactiviteit

(exploitatie van woningen) in 2016 uit operationele activiteiten een positieve kasstroom van

€ 4,8 mln. oplevert (2015: € 4,3 mln.). Daarentegen heeft in 2016 een aflossing van € 10 mln.

van de WSW geborgde leningen plaatsgevonden.

Jaarresultaat

In 2016 behaalde Wonen Wateringen een jaarresultaat van € 25,3 mln. vóór belasting.

Het jaarresultaat 2016 is in vergelijking met het jaarresultaat 2015 met € 15,0 mln.

toegenomen. Het jaarresultaat na belastingen bedraagt € 25,5 mln.

De toename van het jaarresultaat is voor €20,3 mln. het directe gevolg van ‘overige waarde-

veranderingen materiële vaste activa en vastgoedportefeuille’, als resultaat van de toepassing

van de minimumwaarderingsregel. Het jaarresultaat is toegevoegd aan het eigen vermogen. Het

eigen vermogen ultimo 2016 bedraagt € 188,4 mln; ultimo 2015 € 163,1 mln.

Alle in 2016 gerealiseerde investeringen en alle uitgaven in dit jaar zijn uitsluitend in het belang

van de volkshuisvesting gedaan.

Ontwikkeling van de leningenportefeuille

De schuld per VHE bedraagt eind 2016 € 44.559. Eind 2016 bedroeg de omvang van de

leningenportefeuille € 90,1 miljoen. De gemiddelde rente op de vastrentende portefeuille

bedraagt eind 2016 3,83%. De gemiddelde vaste rente op de leningen daalt tot 3,46% eind

2025. Oorzaak van deze daling is de aflossing van hoogrentende leningen. In het treasury

jaarplan wordt gerekend met een rentekostenvoet bij (her)financiering van 3,99%.

Voor 2015/2016 heeft het WSW het borgingsplafond vastgesteld op € 78,2 miljoen.

Financiële continuïteit

Page 29: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 29

Gezonde financiële positie

Wonen Wateringen heeft een gezonde financiële positie, die het mogelijk maakt om de ambities

van haar ondernemingsplan waar te maken. Daarbij kijkt zij zowel naar haar vermogenspositie

als naar het verloop van de kasstromen in relatie tot de financieringsverplichtingen. Jaarlijks

bewaakt Wonen Wateringen de ontwikkeling van haar financiële positie via de meerjaren-

begroting. Belangrijke voorwaarde daarbij is dat tenminste kan worden voldaan aan belangrijke

maatstaven van externe toezichthouders.

Onderstaand overzicht toont de uitslag van een toets van de uitkomsten in de

Meerjarenramingen 2017-2021 aan de maatstaven in het beoordelingskader, zoals dat door

Waarborgfonds Sociale Woningbouw WSW wordt toegepast.

Financiële ratio’s maatstaf 2017 2018 2019 2020 2021

ICR (Interest Coverage Ratio) 1,40 2,3 2,8 2,6 1,9 1,8

DSCR (Debt Service Coverage Ratio) 1,00 1,2 0,5 1,2 1,0 1,0

LTV (Loan to Value) < 75% 57 60 62 61 57

Solvabiliteit obv bedrijfswaarde 20% 62 58 57 56 59

Waardering vastgoed op basis van marktwaarde

Per 31 december 2016 bedraagt de marktwaarde van het DAEB- en niet-DAEB vastgoed in

totaal € 276,7 miljoen (2015: € 256,2 miljoen). Het verschil tussen de marktwaarde van het

vastgoed en de kostprijs is opgenomen in de herwaarderingsreserve. De waardering tegen

marktwaarde van het vastgoed is in overeenstemming met het Handboek modelmatig

waarderen marktwaarde bepaald. De realisatie van de marktwaarde van het vastgoed is sterk

afhankelijk van het te voeren beleid.

De mogelijkheden voor de corporatie om vrijelijk door (complexgewijze) verkoop of

huurstijgingen de marktwaarde in verhuurde staat van het DAEB vastgoed in exploitatie te

realiseren, zijn beperkt door wettelijke maatregelen en maatschappelijke ontwikkelingen zoals

demografie en ontwikkeling van de behoefte aan DAEB huurwoningen.

Het bestuur heeft een inschatting gemaakt van het gedeelte van de herwaarderingsreserve dat

bij ongewijzigd beleid niet of eerst op zeer lange termijn realiseerbaar is. Deze schatting ligt in

lijn met het verschil tussen de WSW-bedrijfswaarde van het DAEB vastgoed in exploitatie en de

marktwaarde in verhuurde staat en bedraagt circa 113,4 miljoen. Dit impliceert dat circa 60%

van het totale eigen vermogen niet of eerst op zeer lange termijn realiseerbaar is.

Page 30: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 30

Vanwege het specifieke karakter van de corporatie als maatschappelijke onderneming ligt bij de

bedrijfsvoering en de governance een sterk accent op risico’s, de beheersing daarvan en de rol

van bestuurder en toezichthouders daarbij. De corporatie is zich zeer bewust van haar

maatschappelijke verantwoordelijkheid en de risico’s die zij bij de uitvoering van haar taak

loopt. In dit kader maakt risicomanagement integraal onderdeel uit van de bedrijfsvoering.

Eind 2016 zijn we gestart met projectmatig het denken in risico’s organisatiebreed te

implementeren en verankeren.

De kern van ons risicomanagement is het onderkennen van risico’s, deze benoemen en de

risico’s en maatregelen met elkaar bespreken. Vermijdbare risico’s moeten we voorkomen.

Risico’s die buiten onze invloedssfeer liggen, moeten we terughoudend tegemoet treden en

tegelijkertijd voorzien van een aanpak om de gevolgen van zo’n risico, als het zich onverhoopt

voordoet, tot een minimum te beperken.

Het betreft risico’s die samenhangen met de strategie van de corporatie en de woningmarkt,

operationele activiteiten, financiële positie en verslaglegging en wet- en regelgeving.

Ook geven we aandacht aan risico’s in de sfeer van integriteit en imago. Deze risico’s betreffen

voor een belangrijk deel omstandigheden en gedrag.

Administratieve organisatie - interne controle risico’s

Het gaat hierbij om risico’s m.b.t. onbetrouwbare informatievoorziening, als gevolg van een

gebrekkig stelsel van administratieve organisatie en interne controle. Met betrekking tot deze

risico’s zijn bij Wonen Wateringen de volgende beheersinstrumenten aanwezig:

• voor al het personeel zijn functieomschrijvingen aanwezig;

• de procuratie is vastgelegd;

• er zijn actuele beschrijvingen aanwezig van bestaande procedures. Deze worden regelmatig

herijkt;

• er is een management informatiesysteem;

• er is een integriteitscode/interne gedragscode;

• er is een procedure Klokkenluidersregeling;

• er is een protocol ‘Omgaan met agressie in de werksituatie’.

Woningmarktrisico’s

De woningmarktrisico’s betreffen vooral risico’s van structurele leegstand als gevolg van een

onvoldoende op de vraag afgestemde woningvoorraad. Van oudsher is het woningbestand van

Wonen Wateringen gesitueerd op goed in de lokale en regionale markt liggende locaties.

Uitgangspunt bij nieuwbouw of het verwerven van woningen van derden is primair dat de

woningen voorzien in een vastgestelde behoefte o.b.v. van marktanalyses, die op hun beurt zijn

Risicoparagraaf

Page 31: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 31

vertaald in ons Strategisch Voorraad Beleid. We bouwen waar behoefte aan is en we bouwen

het zodanig dat het voor meerdere doelgroepen geschikt is, nu en in de toekomst. Structurele

leegstand kent Wonen Wateringen dan ook niet.

Om de woningmarktrisico’s te beheersen wordt door Wonen Wateringen gebruik gemaakt van:

• een systeem om via regelmatige bewonersonderzoeken de tevredenheid en

verhuurbaarheid te bewaken;

• monitoring van de gegevens inzake vraag en aanbod in de regio en de gemeente Westland,

die via het woonruimteverdelingssysteem beschikbaar zijn;

• een regionaal inzicht in de woningbehoefte op basis van eigen onderzoek en/of documenten

van de gemeente Westland, waaronder Woningbouwmonitor.

Eind 2016 is gestart met het actualiseren van het Strategisch Voorraad Beleid. In het eerste

kwartaal van 2017 is dit project afgerond.

Financiële risico’s

Alle activiteiten en plannen van Wonen Wateringen worden vertaald in een Integrale Financiële

Meerjarenprognose. Jaarlijks wordt deze meerjarenbegroting uitgewerkt over een periode van

vijf jaar. De realisatie wordt bewaakt via de jaarlijkse verantwoordingsstukken.

De belangrijkste financiële risico’s betreffen het niet kunnen waarborgen van de financiële

continuïteit van de stichting alsmede het financierings- en liquiditeitsrisico. Om deze risico’s

voldoende te kunnen beheersen zijn onder meer de volgende maatregelen getroffen:

• het voorzien in een meerjarenbegroting;

• het hanteren van een Treasury jaarplan (er wordt gewerkt met maandelijkse

liquiditeitsprognoses);

• het hanteren van een Treasurystatuut ten behoeve van alle treasury activiteiten; het

treasurystatuut is in 2016 herijkt en compliant aan de nieuwe Woningwet;

• het hanteren van een leningen vervalkalender;

• het bewaken en analyseren van de huurachterstanden;

• het jaarlijks actualiseren van de verzekeringsportefeuille (opstal en bedrijfsactiviteiten).

Onderhoud risico’s

Het gaat hierbij onder meer om het risico van hogere onderhoudslasten door onvoldoende

inzicht in de kwaliteit van het woningbezit en/of de marktontwikkelingen.

Ter beheersing van deze risico’s:

• is de technische staat in beeld gebracht en een MJOB opgesteld;

• wordt jaarlijks een conditiemeting van tenminste een derde van het woningbezit

uitgevoerd;

Page 32: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 32

• wordt jaarlijks de (meerjaren)onderhoudsbegroting geactualiseerd, waarin alle te nemen

maatregelen voor het woningbezit zijn/worden verwerkt;

• wordt de woningcartotheek van het woningbezit continu actueel gehouden.

Projectrisico’s

Gelet op de toenemende complexiteit bij projectontwikkeling worden de risico’s bij

nieuwbouwprojecten groter. De resultaatontwikkeling wordt in belangrijke mate bepaald door de

omvang van de niet te activeren investeringen in nieuwbouw en woningverbetering. Deze

risico’s worden door Wonen Wateringen vooral beheerst door het opstellen van voorcalculaties.

De projecten worden intern bewaakt aan de hand van de voortgangsrapportage. Door Wonen

Wateringen wordt veel tijd geïnvesteerd in de planvoorbereiding, teneinde tijdens de realisatie

van het nieuwbouwproject zo veel mogelijk verrassingen te voorkomen.

Voor alle nieuwbouwprojecten geldt dat het IFEC is toegepast (intern geformaliseerd, extern

gecommuniceerd). Dit wil zeggen dat wanneer een nieuwbouwproject daadwerkelijk concreet

gaat worden voor de corporatie en er intern middels het uitwerken van calculaties en het

opmaken van een exploitatiebegroting de mogelijke financiële risico’s in kaart zijn gebracht, het

intern geformaliseerd kan worden. Daarna zal het extern gecommuniceerd gaan worden middels

een aanvraag bouwvergunning bij de gemeente, verwerking van het project in de financiële

meerjarenbegroting, het aantrekken van een financiering bij banken en uiteindelijk de

vermelding van het project in het jaarverslag.

In 2016 is het Investeringsstatuut herijkt, dit is compliant met de nieuwe Woningwet.

Fiscale risico’s

Hierbij gaat het om de risico’s van het niet naleven van de regelgeving en de daaruit

voortvloeiende naheffingen en boetes. Gelet op het toenemende fiscale regime waar corporaties

mee te maken krijgen wordt in een vroeg stadium inzicht gezocht omtrent de diverse fiscale

aspecten. Om deze risico’s voor Wonen Wateringen te beperken wordt gebruik gemaakt van

externe expertise.

In 2016 is het financieel reglement (opnieuw) opgesteld, dit is compliant met de nieuwe

Woningwet.

Conclusie

Resumerend kan gesteld worden dat Wonen Wateringen zich bewust is van de hierboven

genoemde risico’s en dat er in belangrijke mate reeds maatregelen getroffen zijn om mogelijke

risico’s te vermijden dan wel te beheersen. De risicoafweging en de verantwoording daarover is

voor het management en de interne toezichthouders vanuit de good governance gedachte een

steeds belangrijker rapportage onderdeel.

Page 33: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 33

Wonen Wateringen is op grond van de statutaire bepalingen uitsluitend en zonder winstoogmerk

werkzaam in het belang van de volkshuisvesting in de regio Haaglanden. In het

Volkshuisvestingsverslag is uiteengezet op welke wijze Wonen Wateringen in 2016 invulling

heeft gegeven aan haar taken op het gebied van volkshuisvesting. Van nevenactiviteiten, die

niet direct gericht zijn op de volkshuisvesting, is ook in 2016 geen sprake geweest.

Op deze plaats mag benadrukt worden dat Wonen Wateringen zich sinds de verzelfstandiging

van de corporaties in 1995 bewust uitsluitend beperkt heeft tot datgene wat behoort tot de

kerntaken van een volkshuisvester. Wonen Wateringen heeft - binnen het kader van haar

mogelijkheden - getracht de primaire doelgroep zo goed mogelijk te bedienen.

Wonen Wateringen heeft de ter beschikking staande middelen uitsluitend aangewend in het

belang van de volkshuisvesting.

Samenwerking - zowel buiten als binnen de organisatie - is onontbeerlijk voor het goed

functioneren van Wonen Wateringen. Mede dankzij goede relaties met collega-corporaties,

diverse instellingen en ondernemingen is Wonen Wateringen in staat haar taken op het gebied

van de volkshuisvesting met elan uit te voeren.

Heel veel werk wordt jaarlijks door een relatief kleine groep mensen verricht. Een woord van

dank voor de grote inzet van alle betrokkenen is hiervoor op zijn plaats.

Slotwoord

Page 34: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 34

Kengetallen

Auteurs: Wilma Kok, Nancy van der Spek, Ellen van der Drift en Peter van den Berg

18 september 2017

Page 35: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 35

Kengetallen 2012 – 2016

2016 2015 2014 2013 2012

Gegevens woningbezit

Aantal verhuureenheden in exploitatie

Woningen en woongebouwen DAEB 1.921 1.920 1.933 - -

Woningen en woongebouwen Niet-DAEB 73 74 72 - -

Totaal Woningen en woongebouwen DAEB en Niet-DAEB 1.994 1.994 2.005 2.010 2.021

Onroerende zaken niet zijnde woningen DAEB

Maatschappelijk vastgoed 1 1 1 2 2

Ontmoetingsruimten 9 7 7 7 7

Subtotaal onroerende zaken niet zijnde woningen DAEB 10 8 8 9 9

Onroerende zaken niet zijnde woningen Niet-DAEB

Bedrijfsruimten 11 11 11 11 10

Garages 60 57 57 57 57

Kinderdagverblijven 4 4 4 4 4

Grond Koop Goedkoop 57 59 62 60 59

Subtotaal onroerende zaken niet zijnde woningen Niet-DAEB 132 131 134 132 130

Totaal onroerende zaken niet zijnde woningen 142 139 142 141 139

Totaal 2.136 2.133 2.147 2.151 2.160

Mutaties verhuureenheden

Aantal woningen opgeleverd 4 16 20 10 45

Aantal woningen aangekocht 1 - - - -

Aantal verkochte woningen - 5 - 17 -25 - 13 - 3

Aantal gesloopte woningen 0 -10 -24 - 8 - 26

Aantal van niet woningen naar woningen - - 24 - -

Totaal mutaties woningbezit

0 - 11 - 5 -11 16

Mutaties onroerende zaken niet zijnde woningen

Bedrijfsruimten - - - 1 2

Maatschappelijk vastgoed - - - 1 - -

Garages 3 - - - -

Kinderdagverblijven - - - - 1

Ontmoetingsruimten 2 - - - 1

Grond Koop Goedkoop - 2 - 3 2 1 11

Totaal mutaties onroerende zaken niet zijnde woningen 3 - 3 1 2 15

Totaal mutaties 3 - 14 - 4 - 9 31

Aantal woningen naar huurprijsklasse

Goedkoop (2016: <409,92) 131 133 139 150 156

Betaalbaar (2016: 409,92 – 628,76) 1.249 1.212 1.199 1.224 1.336

Duur (2016: 628,76 – 710,68) 407 498 531 520 424

Duur boven huurgrens (2016: >710,68) 207 151 136 116 105

Totaal 1.994 1.994 2.005 2.010 2.021

Page 36: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 36

(vervolg kengetallen 2012 - 2016) 2016 2015 2014 2013 2012

Kwaliteit

Aantal reparatieverzoeken per woning 0,97 1,49 1,45 1,68 1,74

Onderhoudskosten per woning:

Planmatig onderhoud 639 622 428 419 463

Niet planmatig onderhoud 379 387 351 629 850

Totaal kosten per woning 1.018 1.010 780 1.048 1.313

Prijs kwaliteitverhouding

Gemiddeld aantal punten 156 159 134 134 136

Gemiddelde netto huurprijs 582 575 557 533 510

Verhuren van woningen

Mutatiegraad 4% 6% 4% 7% 6%

Huurachterstand in % van jaarhuur 0,89% 1,02% 0,83% 1,35% 0,95%

Huurderving in % van jaarhuur 0,79% 1,31% 1,73% 1,55% 1,21%

Financiële continuïteit

Solvabiliteit in % 66,9 61,7 17,2 14,2 12,4

Liquiditeit 0,7 1,6 0,3 0,2 0,4

Rentabiliteit eigen vermogen in % 13,4 6,3 17,3 12,2 10,5

Rente vreemd vermogen in % 3,6 4,0 4,1 4,2 4,3

Rentabiliteit totaal vermogen in % 10,2 5,4 6,2 5,2 2,3

Loan to Value in %* 56,0 60,0 - - -

Interest Coverage Ratio 2,3 2,1 - - -

Debt Service Coverage Ratio 1,2 1,1 - - -

Dekkingsratio Marktwaarde in % 33 38 - - -

Balans en Winst en verliesrekening

Eigen vermogen per woning 94.999 81.787 10.975 9.049 7.901

Totaal opbrengsten per woning 7.612 8.139 8.351 7.175 6.695

Kapitaalslasten per woning 1.840 2.029 3.882 3.989 4.065

Resultaat per woning 12.685 5.145 1.904 1.105 830

Personeelsbezetting

Aantal formatieplaatsen gesplitst naar activiteiten

Verhuur/bewonerszaken 5,7 4,7 4,4 5,5 5,5

Financieel economische zaken 3,0 3,5 2,9 2,8 2,8

Pr en communicatie 2,1 2,0 1,3 1,2 1,6

Directie 1,0 1,0 1,0 1,0 1

Technische dienst incl. adm/td 7,0 6,0 7,9 7,9 8

Totaal aantal formatieplaatsen 18,8 17,1 17,5 18,4 18,8

Totaal aantal personeelsleden 22 21 21 22 22

Totaal fte's per 1000 woningen 9,42 8,58 8,69 9,17 9,29

* = berekening op basis van bedrijfswaarde

Page 37: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 37

Jaarrekening 2016

Vastgesteld door het Bestuur van stichting Wonen Wateringen: 22 september 2017

Goedgekeurd door de Raad van Commissarissen stichting Wonen Wateringen: 22 september 2017

Page 38: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 38

(voor resultaatbestemming)

ACTIVA (in € 1.000) Verslagjaar

2016

Vorig verslagjaar

2015 VASTE ACTIVA Toelichting

Materiële vaste activa

DAEB vastgoed in exploitatie 1a 253.135 233.753

niet-DAEB vastgoed in exploitatie 1a 23.599 22.459

Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden 1b 353 468

Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie

1c -

495

Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie

1d 351

421

Totaal materiële vaste activa 277.438 257.596

Financiële vaste activa

Latente belastingvordering(en) 2 2.428 2.434

Totaal financiële vaste activa 2.428 2.434

Som der vaste activa 279.866 260.030

VLOTTENDE ACTIVA

Voorraden

Vastgoed bestemd voor de verkoop 3a 747 1.385

Overige voorraden 3b 23 48

Totaal voorraden 770 1.433

Vorderingen

Huurdebiteuren 4a 138 156

Overheid 4b 9 1

Overige vorderingen 4c 129 163

Overlopende activa 4d 89 90

Totaal vorderingen 365 410

Liquide middelen 5 850 2.348

Som der vlottende activa 1.985 4.191

TOTAAL ACTIVA 281.851 264.221

Balans per 31 december 2016

Page 39: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 39

PASSIVA (in € 1.000) Toelichting

Verslagjaar 2016

Vorig

verslagjaar 2015

EIGEN VERMOGEN

Herwaarderingsreserves 6a 134.544 117.687

Overige reserves 6b 28.590 35.136

Resultaat boekjaar 6b 25.294 10.260

Totaal eigen vermogen 188.428 163.083

VOORZIENINGEN

Voorzieningen onrendabele investeringen en herstructureringen

7 164

744

Totaal voorzieningen 164 744

LANGLOPENDE SCHULDEN

Schulden/leningen kredietinstellingen 8a 90.100 97.283

Verplichtingen uit hoofde van onroerende zaken verkocht onder voorwaarden

8b 352

468

Totaal langlopende schulden 90.452 97.751

KORTLOPENDE SCHULDEN

Schulden aan leveranciers 9 603 266

Belastingen en premies sociale verzekering 9a 279 290

Overlopende passiva 9b 1.925 2.087

Totaal kortlopende schulden 2.807 2.643

TOTAAL PASSIVA 281.851 264.221

Page 40: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 40

Functionele indeling (x € 1.000) Toelichting 2016 2015

Huuropbrengsten 11 14.482 14.216

Opbrengsten servicecontracten 12 354 372

Lasten servicecontracten 13 - 175 - 238

Lasten verhuur en beheeractiviteiten 14 - 2.496 - 2.362

Lasten onderhoudsactiviteiten 15 - 3.013 - 2.827

Overige directe operationele lasten exploitatie bezit 16 - 804 - 860

Netto resultaat exploitatie vastgoedportefeuille

8.348 8.301

Verkoopopbrengst vastgoedportefeuille 17 1.606 4.753

Toegerekende organisatiekosten 17 - 11 - 40

Boekwaarde verkochte vastgoedportefeuille 17 - 1.368 - 3.201

Netto gerealiseerd resultaat verkoop vastgoedportefeuille 227 1.512

Overige waardeveranderingen vastgoedportefeuille 18a -11 -1.210

Niet gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille 18b 20.333 6.181

Waardeveranderingen vastgoedportefeuille

20.322 4.971

Opbrengst overige activiteiten 19 105 89

Kosten overige activiteiten 20 - 26 - 25

Netto resultaat overige activiteiten

79 64

Overige organisatiekosten 21 - 48 - 42

Leefbaarheid 22 - 91 - 122

Rentelasten en soortgelijke kosten 23 - 3.537 - 3.798

Saldo financiële baten en lasten

- 3.676 - 3.962

RESULTAAT UIT GEWONE BEDRIJFSUITOEFENING VOOR BELASTINGEN 25.300 10.886

Belastingen resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening 24 - 6 - 626

RESULTAAT NA BELASTINGEN

25.294 10.260

Winst en verliesrekening 2016

Page 41: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 41

(Volgens de directe methode) (x € 1.000)

2016 2015

(A) Operationele activiteiten

Ontvangsten:

Huren: 14.381 14.209

- Zelfstandige huurwoningen DAEB 12.850 12.683

- Zelfstandige huurwoningen en onzelfstandige wooneenheden niet-DAEB 712 703

- Onzelfstandige overige wooneenheden DAEB 197 197

- Maatschappelijk onroerend goed 201 174

- Bedrijfsmatig onroerend goed 351 386

- Parkeervoorzieningen niet-DAEB 70 66

Vergoedingen 484 483

Overheidsontvangsten - 24 24

Overige bedrijfsontvangsten 98 67

Renteontvangsten - 1

Saldo ingaande kasstromen 14.939 14.784

Uitgaven:

Lonen en salarissen 876 819

Sociale lasten 137 122

Pensioenlasten 177 214

Onderhoudsuitgaven 1.802 1.651

Overige bedrijfsuitgaven 1.853 2.093

Rente uitgaven 3.669 4.045

Sectorspecifieke heffing onafhankelijk van resultaat 12 7

Verhuurdersheffing 1.480 1.384

Leefbaarheid externe uitgaven niet investeringsgebonden 94 121

Saldo uitgaande kasstromen 10.100 10.456

Kasstroom uit operationele activiteiten 4.839 4.328

(B) (Des)investeringsactiviteiten

MVA ingaande kasstroom A. DAEB en B. niet-DAEB activiteiten

Verkoopontvangsten bestaande huur, woon en niet-woongelegenheden 404 3.114

Verkoopontvangsten bestaande huur, woon en niet-woongelegenheden 643 449

Verkoopontvangsten grond 720 1.320

Tussentelling ingaande kasstroom MVA 1.767 4.883

Kasstroomoverzicht

Page 42: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 42

2016 2015

MVA uitgaande kasstroom A. DAEB en B. niet-DAEB activiteiten

Nieuwbouw huur, woon en niet-woongelegenheden 311 1.145

Nieuwbouw huur, woon en niet-woongelegenheden 125 -

Woningverbetering, woon en niet-woongelegenheden - 165 -

Woningverbetering, woon en niet-woongelegenheden 56 -

Aankoop, woon en niet-woongelegenheden - 636

Nieuwbouw verkoop, woon en niet-woongelegenheden 3 -

Aankoop woongelegenheden (VOV) voor doorverkoop 145 -

Aankoop grond 415 63

Investeringen overig 12 23

Externe kosten bij verkoop 9 59

Externe kosten bij verkoop 11 39

Tussentelling MVA uitgaande kasstroom 922 1.965

Saldo in en uitgaande kasstroom MVA 845 2.918

FVA

Saldo in en uitgaande kasstroom FVA - -

Kasstroom uit (des)investeringen 845 2.918

(C) Financieringsactiviteiten

Ingaand

Nieuwe door WSW geborgde leningen 5.600 9.500

Uitgaand

Aflossing door WSW geborgde leningen 10.000 8.000

Aflossing niet door WSW geborgde leningen DAEB investeringen 2.782 5.441

Kasstroom uit financieringsactiviteiten 7.182 3.941

Mutatie liquide middelen 1.498 3.305

Wijziging kortgeldmutaties betreft R/C kredietinstellingen - - 1.219

Mutatie liquide middelen inclusief R/C kredietinstellingen 1.498 2.086

Liquide middelen per 1-1 2.348 262

Liquide middelen per 31-12 850 2.348

Mutatie liquide middelen 1.498 2.086

Page 43: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 43

Algemene toelichting

Wonen Wateringen is een stichting met de status van ‘toegelaten instelling volkshuisvesting’. De

statutaire vestigingsplaats is gemeente Westland, de feitelijke vestigingsplaats is Wateringen.

De activiteiten bestaan voornamelijk uit de exploitatie en ontwikkeling van vastgoed. Stichting

Wonen Wateringen heeft specifieke toelating in de regio Westland en is werkzaam binnen het

kader van de Woningwet en het Besluit toegelaten instellingen volkshuisvesting. Stichting

Wonen Wateringen is onder nummer 27212687 ingeschreven bij het handelsregister.

Algemene grondslagen voor de opstelling van de jaarrekening

Deze jaarrekening heeft betrekking op de periode 1 januari 2016 tot en met 31 december 2016.

Alle bedragen luiden in euro’s, tenzij anders vermeld.

Wet- en regelgeving

De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de bepalingen van de Woningwet, het

Besluit toegelaten instellingen volkshuisvesting 2015, de Regeling toegelaten instellingen

volkshuisvesting 2015, de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en

semipublieke sector (‘WNT’), Titel 9 Boek 2 BW, Hoofdstuk 645 van de Richtlijnen voor de

Jaarverslaggeving en de stellige uitspraken van de overige hoofdstukken van de Richtlijnen voor

de Jaarverslaggeving.

Vergelijking met voorgaand jaar

De gehanteerde grondslagen van waardering en van resultaatbepaling zijn ongewijzigd ten

opzichte van het voorgaande jaar, met uitzondering van de toegepaste stelselwijzigingen zoals

hierna nader uiteengezet.

Stelselwijziging

Als gevolg van de wijzigingen in de Woningwet, de invoering van het Besluit toegelaten

instellingen volkshuisvesting 2015 en de Regeling toegelaten instellingen volkshuisvesting 2015

en de wijzigingen in Titel 9 Boek 2 BW en hoofdstuk 645 ‘Toegelaten instellingen

volkshuisvesting’ van de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving, is in de jaarrekening 2016 een

aantal stelselwijzigingen doorgevoerd.

De stelselwijzigingen hebben betrekking op de volgende grondslagen en regels voor het

opstellen van de jaarrekening:

- De tot en met 2015 voor sociaal vastgoed gevolgde waardering tegen de historische

kostprijs is vanaf 2016 niet meer toegestaan. Het vastgoed wordt in de jaarrekening

Toelichting op de jaarrekening

Page 44: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 44

2016 gewaardeerd tegen de marktwaarde in verhuurde staat, bepaald volgens de

uitgangspunten van het Handboek modelmatig waarderen marktwaarde.

- De tot en met 2015 voor commercieel vastgoed gevolgde waardering tegen de

historische kostprijs is vanaf 2016 niet meer toegestaan. Het vastgoed wordt in de

jaarrekening 2016 gewaardeerd tegen marktwaarde in verhuurde staat, bepaald volgens

de uitgangspunten van het Handboek modelmatig waarderen marktwaarde.

- De complexindeling is gedurende het verslagjaar gewijzigd. Deze wijziging is het gevolg

van de in bijlage 1 van de Regeling toegelaten instellingen volkshuisvesting 2015

voorgeschreven indeling van het vastgoed in waarderingscomplexen.

- Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie werd in de jaarrekening 2015

gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs, dan wel lagere

bedrijfswaarde (commercieel vastgoed: lagere marktwaarde op basis van RJ 213). In de

jaarrekening 2016 wordt vastgoed in ontwikkeling bestemd voor de eigen exploitatie

gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs of vervaardigingsprijs, dan wel lagere

marktwaarde. De lagere marktwaarde wordt bepaald volgens de uitgangspunten van het

Handboek modelmatig waarderen marktwaarde.

- De voorziening voor onrendabele investeringen wordt gevormd voor vastgoed in

ontwikkeling, waarvan de marktwaarde per balansdatum lager is dan de kostprijs. De

verwachte verliezen worden in eerste instantie in mindering gebracht op de kostprijs.

Indien en voor zover de verwachte verliezen de boekwaarde van het betreffende

complex overtreffen, wordt voor dit meerdere een voorziening gevormd. In de

jaarrekening 2015 werd de voorziening gevormd indien de bedrijfswaarde per

balansdatum lager was dan de kostprijs.

- De wijzigingen in de waardering van het vastgoed leidt eveneens tot wijzigingen in de

latente belastingen.

- De modellen voor de balans, de winst en verliesrekening en het kasstroomoverzicht zijn

aangepast in overeenstemming met de modellen in bijlage 3 van de Regeling toegelaten

instellingen volkshuisvesting 2015. In de balans is het onderscheid tussen sociaal- en

commercieel vastgoed in exploitatie vervangen door DAEB vastgoed en niet-DAEB

vastgoed in exploitatie. Onder het eigen vermogen wordt een herwaarderingsreserve

opgenomen. Voorheen werd de omvang van de herwaarderingsreserve alleen vermeld

in de toelichting. De winst en verliesrekening wordt opgesteld volgens het functionele

model (voorheen: categoriale model). Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld volgens

de directe methode (voorheen: indirecte methode).

De wijzigingen in de waarderingsgrondslagen zoals hiervoor genoemd zijn als stelselwijziging

verwerkt in het vermogen en resultaat, waarbij de vergelijkende cijfers van de balans per

31 december 2015 en de winst en verliesrekening over 2015 in de jaarrekening 2016 zijn

aangepast. Op basis van deze stelselwijziging is het eigen vermogen per 31 december 2015

Page 45: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 45

herrekend. Het eigen vermogen per 31 december 2015 is toegenomen met een bedrag van

€ 139,9 miljoen, van € 23,1 miljoen naar € 163,1 miljoen. Het resultaat over 2015 bedraagt op

basis van de nieuwe grondslagen € 10,2 miljoen positief. Indien op de oude grondslagen zou

zijn gewaardeerd, dan zou het resultaat over 2015 € 1,1 miljoen positief hebben bedragen.

In onderstaand overzicht zijn de verschillen met de oorspronkelijke cijfers in de jaarrekening

2015 weergegeven.

1 januari 2015 Jaarrekening 2015

Na stelselwijziging

Effect stelselwijziging

€(000) €(000) €(000)

Activa:

Sociaal vastgoed in exploitatie 101.629 - -101.629

Commercieel vastgoed in exploitatie 18.489 - -18.489

Sociaal vastgoed in ontwikkeling 2.488 - -2.488

DAEB vastgoed in exploitatie - 229.390 229.390

Niet-DAEB vastgoed in exploitatie - 21.610 21.610

Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie

28 2.239 2.211

Overige activa 5.145 5.358 213

Totaal 127.779 258.597 130.818

Passiva:

Overige reserves 22.005 38.749 16.744

Herwaarderingsreserve - 114.074 114.074

Voorziening onrendabele investeringen en herstructurering

- - -

Voorziening latente belastingverplichtingen - - -

Overige passiva 105.774 105.774 -

Totaal 127.779 258.597 130.818

31 december 2015 Jaarrekening 2015

Na stelselwijziging

Effect stelselwijziging

€(000) €(000) €(000)

Activa:

Sociaal vastgoed in exploitatie 97.950 - -97.950

Commercieel vastgoed in exploitatie 16.840 - -16.840

Sociaal vastgoed in ontwikkeling 616 - -616

DAEB vastgoed in exploitatie - 233.753 233.753

Niet-DAEB vastgoed in exploitatie - 22.459 22.459

Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie

28 495 467

Vastgoed bestemd voor verkoop 758 1.385 627

Overige activa 14.353 6.129 -8.224

Totaal 130.545 264.221 133.676

Passiva:

Overige reserves 23.149 45.398 22.249

Herwaarderingsreserve - 117.687 117.687

Voorziening onrendabele investeringen en herstructurering

- 744 744

Voorziening latente belastingverplichtingen 7.004 - -7.004

Overige passiva 100.392 100.392 -

Totaal 130.545 264.221 133.676

Page 46: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 46

Winst en verliesrekening over 2015 Jaarrekening 2015

Na stelselwijziging

Stelselwijziging

€(000) €(000) €(000)

Verkoopopbrengst vastgoedportefeuille 3.270 1.512 -1.758

Afschrijvingen materiële vaste activa in exploitatie - 4.158 - 4.158

Niet gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille

- 6.181 6.181

Overige waardeveranderingen vastgoedportefeuille - 3.141 -1.210 1.931

Belastingen 809 -626 -1.435

Overige posten 4.364 4.403 39

Effect stelselwijziging op het resultaat over 2015 1.144 10.260 9.116

Voor de individuele balansposten worden de verschillen met de oorspronkelijke cijfers in de

jaarrekening 2015 in de toelichting op de betreffende jaarrekeningposten in de jaarrekening

2016 vermeld.

Schattingen

Bij toepassing van de grondslagen en regels voor het opstellen van de jaarrekening vormt het

bestuur van Wonen Wateringen zich verschillende oordelen en maakt schattingen die essentieel

kunnen zijn voor de in de jaarrekening opgenomen bedragen. Indien het voor het geven van het

in artikel 2:362 lid 1 BW vereiste inzicht noodzakelijk is, is de aard van deze oordelen en

schattingen inclusief de bijbehorende veronderstellingen opgenomen bij de toelichting op de

betreffende jaarrekeningpost.

Grondslagen voor waardering van activa en passiva

DAEB vastgoed en niet-DAEB vastgoed in exploitatie

DAEB en niet-DAEB vastgoed in exploitatie

Binnen het vastgoed in exploitatie worden de volgende typen vastgoed onderscheiden:

- Woongelegenheden (eengezinswoningen, meergezinswoningen, studenteneenheden en

extramurale zorgeenheden);

- Bedrijfsmatig en maatschappelijk onroerend goed;

- Parkeergelegenheden (parkeerplaatsen en garages);

- Intramuraal zorgvastgoed.

Het vastgoed in exploitatie wordt op objectniveau geclassificeerd naar DAEB en niet-DAEB

vastgoed, rekening houdend met de criteria van de Beschikking van de Europese Commissie

d.d. 15 december 2009 aangaande de staatssteun voor toegelaten instellingen. DAEB vastgoed

betreft conform deze criteria de woningen met een huurprijs per contractdatum tot aan de

Page 47: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 47

huurliberalisatiegrens en het maatschappelijk vastgoed. Maatschappelijk vastgoed is

bedrijfsonroerend goed dat wordt verhuurd aan maatschappelijke organisaties, waaronder zorg,

welzijn, onderwijs- en culturele instellingen en dienstverleners en tevens is vermeld op de

bijlage zoals deze is opgenomen in de EC beschikking d.d. 15 december 2009. Niet-DAEB

vastgoed omvat overeenkomstig de eerder genoemde criteria de woningen met een huurprijs

per contractdatum boven de huurliberalisatiegrens en het bedrijfsmatig vastgoed (niet zijnde

maatschappelijk vastgoed).

Wonen Wateringen hanteert de basisversie van het Handboek modelmatig waarderen

marktwaarde voor Woongelegenheden. Wonen Wateringen hanteert de full versie van het

Handboek modelmatig waarderen marktwaarde voor Bedrijfsmatig en maatschappelijk

onroerend goed, Parkeergelegenheden (parkeerplaatsen en garages) en Intramuraal

zorgvastgoed, omdat de huursom van dit vastgoed meer bedraagt dan 5% van de totale

huursom van de DAEB tak/ huursom van de niet-DAEB tak.

Overig

Onroerende zaken in exploitatie worden op grond van artikel 35 lid 2 van de Woningwet na de

eerste verwerking gewaardeerd tegen actuele waarde. Op grond van artikel 31 van het Besluit

toegelaten instellingen volkshuisvesting 2015 vindt de waardering plaats tegen de

marktwaarde, die overeenkomstig artikel 14 van de Regeling toegelaten instellingen

volkshuisvesting 2015 plaatsvindt conform de methodiek die is opgenomen in bijlage 2 van de

Regeling toegelaten instellingen volkshuisvesting 2015 (‘Handboek modelmatig waarderen

marktwaarde’). Stichting Wonen Wateringen hanteert voor het merendeel van haar onroerende

zaken in exploitatie de basisversie van het Handboek modelmatig waarderen marktwaarde. In

de basisversie wordt de waardering van het vastgoed op portefeuilleniveau en de daaraan

gerelateerde herwaarderingsreserve modelmatig bepaald. Bij deze waardering is geen taxateur

betrokken en er worden dus geen vrijheidsgraden toegepast. Als gevolg hiervan bestaat het

risico dat de modelmatig bepaalde actuele waarde van het vastgoed afwijkt van de actuele

waarde die met betrokkenheid van een taxateur tot stand zou zijn gekomen.

Waardering bij eerste verwerking

Bij de eerste verwerking wordt het vastgoed in exploitatie gewaardeerd tegen de kostprijs. De

kostprijs omvat de verkrijgings- of vervaardigingsprijs, inclusief transactiekosten. De

verkrijgings- of vervaardigingsprijs wordt bepaald als de som van de bestede externe kosten en

de direct hieraan toerekenbare kosten. De in de toekomst te maken kosten voor sloop worden

ten laste van het resultaat verantwoord in het jaar dat de exploitatie door sloop wordt

beëindigd.

Page 48: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 48

Waardering na eerste verwerking

Na eerste verwerking wordt het vastgoed in exploitatie gewaardeerd tegen de marktwaarde. De

marktwaarde wordt bepaald conform de uitgangspunten van het Handboek modelmatig

waarderen marktwaarde. De waardevermindering of – vermeerdering die voortvloeit uit de

eerste waardering tegen marktwaarde wordt bepaald op complexniveau. De

waardevermindering of -vermeerdering wordt in het resultaat verantwoord als ‘Niet

gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille’.

Complexindeling

Om de marktwaardewaardering van het onroerend goed in exploitatie te bepalen, zijn alle

verhuureenheden opgedeeld in waarderingscomplexen. Een waarderingscomplex is een

samenstel van verhuureenheden dat in principe bestaat uit vergelijkbare verhuureenheden voor

wat betreft type vastgoed, bouwperiode en locatie, en dat als één geheel in verhuurde staat aan

een derde partij kan worden verkocht. Alle verhuureenheden maken deel uit van een

waarderingscomplex of zijn een afzonderlijk waarderingscomplex.

Doorexploiteer- en uitpondscenario

De marktwaarde wordt bepaald op basis van de contante waarde van de toekomstige

kasstromen (DCF methode). Voor woon- en parkeergelegenheden, met uitzondering van

onzelfstandige studenteneenheden, wordt de marktwaarde bepaald op basis van het

doorexploiteerscenario en het uitpondscenario. De marktwaarde in verhuurde staat is de

hoogste van de marktwaarde volgens het doorexploiteer- of uitpondscenario. Voor bedrijfsmatig

en maatschappelijk vastgoed alsmede voor intramuraal zorgvastgoed wordt de marktwaarde

bepaald volgens het doorexploiteerscenario.

Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden

Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden die zijn gekwalificeerd als een

financieringstransactie worden gewaardeerd op basis van actuele waarde. De actuele waarde

wordt vastgesteld aan de hand van courante prijzen op een actieve markt voor gelijksoortige

onroerende zaken op dezelfde locatie en in dezelfde staat.

Winsten of verliezen ontstaan door een wijziging in de actuele waarde van onroerende zaken

verkocht onder voorwaarden worden verantwoord in de winst en verliesrekening over de

periode waarin de wijziging zich voordoet, onder de categorie ‘Niet gerealiseerde

waardeveranderingen vastgoedportefeuille verkocht onder voorwaarden’. Daarnaast wordt ten

laste van de resultaatbestemming een herwaarderingsreserve gevormd. De

herwaarderingsreserve betreft het ongerealiseerde positieve verschil tussen de actuele waarde

en de historische kostprijs.

Page 49: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 49

Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie

Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie wordt bij eerste verwerking

gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Bouwrente vormt geen onderdeel van

de vervaardigingsprijs.

Wanneer de marktwaarde van het vastgoed in ontwikkeling, bepaald op basis van dezelfde

grondslagen als voor het vastgoed in exploitatie (inclusief macro economische

parameters), lager is dan de verkrijgings- of vervaardigingsprijs, vindt afwaardering naar deze

lagere waarde plaats. Deze afwaardering wordt in de winst en verliesrekening verantwoord

onder ‘Niet gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille’.

Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie

De onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie worden gewaardeerd op basis

van de verkrijgingsprijs/vervaardigingsprijs, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen en

indien van toepassing met bijzondere waardeverminderingen. De afschrijvingen worden

gebaseerd op de geschatte economische levensduur en worden berekend op basis van een vast

percentage van de verkrijgingsprijs. Er wordt afgeschreven van het moment van

ingebruikneming. Op terreinen wordt niet afgeschreven.

Voorraden

Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor verkoop

Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor verkoop betreft het onderhanden werk (onroerende

zaken onverkocht in aanbouw bestemd voor de verkoop). Vastgoed in ontwikkeling bestemd

voor de verkoop wordt gewaardeerd tegen vervaardigingsprijs of lagere netto opbrengstwaarde.

Deze lagere netto opbrengstwaarde wordt bepaald door individuele beoordeling van de

voorraden.

De vervaardigingsprijs omvat de bouwkosten, de directe loonkosten en de overige kosten die

rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend. De netto opbrengstwaarde is

gebaseerd op een verwachte verkoopprijs, onder aftrek van nog te maken kosten voor

voltooiing en verkoop.

Overige voorraden

Voorraden materialen worden gewaardeerd tegen de laatst betaalde inkoopprijs. Hierbij wordt

rekening gehouden met een voorziening voor mogelijke incourantheid.

Vorderingen

De vorderingen worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens

gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. De reële waarde en geamortiseerde kostprijs

Page 50: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 50

zijn gelijk aan de nominale waarde. Noodzakelijk geachte voorzieningen voor het risico van

oninbaarheid worden in mindering gebracht. Deze voorzieningen worden bepaald op basis van

individuele beoordeling van de vorderingen.

Liquide middelen

De liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en deposito’s met een looptijd korter dan

twaalf maanden. Rekening courantschulden bij banken zijn opgenomen onder schulden aan

kredietinstellingen onder de kortlopende schulden.

De liquide middelen zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde. Indien middelen niet ter vrije

beschikking staan, dan wordt dit in de jaarrekening toegelicht.

Eigen vermogen

De onder het eigen vermogen opgenomen herwaarderingsreserve wordt gevormd door het

positieve verschil tussen de marktwaarde en de boekwaarde op basis van verkrijgings- of

verwaardigingsprijs van het vastgoed. Bij het bepalen van de boekwaarde op basis van

verkrijgings- of verwaardigingsprijs is geen rekening gehouden met afschrijvingen en bijzondere

waardeverminderingen. De herwaarderingsreserve wordt bepaald per waarderingscomplex.

Bij realisatie van de herwaarderingsreserve (bij verkoop van het vastgoed) wordt het

gerealiseerde deel van de herwaarderingsreserve rechtstreeks overgeboekt naar de overige

reserves.

Voorziening onrendabele investeringen en herstructureringen

Verwachte verliezen als gevolg van onrendabele investeringen nieuwbouw worden als bijzondere

waardeverandering in mindering gebracht op de boekwaarde van het waarderingscomplex.

Indien en voor zover de verwachte verliezen de boekwaarde van het betreffende complex

overtreffen wordt voor dit meerdere een voorziening gevormd. Er is sprake van een verwacht

verlies indien de kostprijs de marktwaarde per balansdatum overtreft. De voorziening wordt

gevormd zodra het project intern geformaliseerd (go/no-go besluit genomen) en extern

gecommuniceerd is.

Belastingen

Belastingen over de resultaten omvatten de over de verslagperiode verschuldigde en

verrekenbare winstbelastingen en latente belastingen. De over het boekjaar verschuldigde en

verrekenbare belasting is de naar verwachting te betalen belasting over de belastbare winst

over het boekjaar, rekening houdend met de fiscale faciliteiten en de vaststellingsovereenkomst

(VSO), berekend aan de hand van belastingtarieven die zijn vastgesteld op verslagdatum, dan

wel waartoe materieel al op verslagdatum is besloten, en eventuele correcties op de over

voorgaande jaren verschuldigde belasting.

Page 51: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 51

Latente belastingvorderingen en verplichtingen

Voor alle tijdelijke verschillen tussen de boekwaarde van de activa en in de jaarrekening en de

fiscale boekwaarde wordt een belastinglatentie opgenomen.

Een latente belastingvordering wordt uitsluitend opgenomen voor zover het waarschijnlijk is dat

er in de toekomst belastbare winsten beschikbaar zullen zijn die voor de realisatie van het

tijdelijke verschil kunnen worden aangewend.

Latente belastingvorderingen en verplichtingen worden verantwoord tegen de contante waarde.

De woningcorporatie waardeert belastinglatenties met een korte looptijd, dat wil zeggen korter

dan vijf jaar, tegen nominale waarde.

De disconteringsvoet is de netto rente. De netto rente is de voor de woningcorporatie geldende

rente voor langlopende leningen onder aftrek van belasting op basis van het effectieve

belastingtarief. Mutaties in belastinglatenties als gevolg van rentetoevoeging worden

verantwoord als belastinglast of bate.

Latente belastingvorderingen zijn opgenomen onder de vlottende activa of onder de financiële

vaste activa indien de verwachte looptijd langer is dan een jaar. De latente

belastingverplichtingen zijn opgenomen onder de voorzieningen.

Voorzieningen voor pensioenen

De pensioenen zijn verzekerd bij pensioenuitvoerder SPW (bedrijfstakpensioenfonds). De

regeling wordt gefinancierd door afdrachten aan pensioenuitvoerders, te weten het

bedrijfstakpensioenfonds. De pensioenverplichtingen worden gewaardeerd volgens de

‘verplichting aan de pensioenuitvoerder benadering’. In deze benadering wordt de aan de

pensioenuitvoerder te betalen premie als last in de winst en verliesrekening verantwoord.

Voor zover de aan de pensioenuitvoerder te betalen premie nog niet is voldaan, wordt deze als

verplichting op de balans opgenomen. Indien de reeds betaalde premiebedragen de aan de

pensioenuitvoerder te betalen premie overtreffen, wordt het meerdere opgenomen als een

overlopend actief voor zover sprake zal zijn van terugbetaling door de pensioenuitvoerder of

van verrekening met in de toekomst verschuldigde premies. Het fonds heeft per 31 december

2016 een dekkingsgraad van 109,5% (2015: 109%). Jaarlijks beoordeelt Stichting Wonen

Wateringen of, en zo ja welke verplichtingen naast de aan de pensioenuitvoerder te betalen

premie per balansdatum bestaan. Uit deze beoordeling vloeit voort dat geen voorziening dient

te worden opgenomen.

Langlopende schulden

Opgenomen leningen en schulden worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële

waarde en vervolgens gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs.

Stichting Wonen Wateringen heeft in het kader van de verkoop van woningen onder

voorwaarden een terugkoopverplichting die afhankelijk is van de waardeontwikkeling van de

Page 52: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 52

woningen. De terugkoopverplichting wordt jaarlijks gewaardeerd. Indien de verwachting bestaat

dat de terugkoop binnen één jaar zal plaatsvinden, is de verplichting onder de kortlopende

schulden verantwoord.

Een financieel instrument is een overeenkomst die leidt tot een financieel actief bij de ene partij

en een financiële verplichting of eigenvermogensinstrument bij een andere partij. Financiële

instrumenten worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. Stichting Wonen Wateringen maakte

tot medio 2016 gebruik van derivaten om het renterisico af te dekken. Voor de verwerking,

waardering en resultaatbepaling, past Stichting Wonen Wateringen met betrekking tot deze

derivaten (hedge instrumenten) kostprijshedge accounting toe. Het effectieve deel van

financiële derivaten die zijn toegewezen voor kostprijshedge accounting, wordt tegen kostprijs

gewaardeerd en het ineffectieve deel wordt tegen reële waarde gewaardeerd. De

waardeveranderingen van de reële waarde van het ineffectieve deel worden direct in de winst

en verliesrekening verwerkt.

Grondslagen voor de resultaatbepaling

De winst en verliesrekening is opgesteld volgens het functionele model.

Huuropbrengsten

De jaarlijkse huurverhoging is van overheidswege gebonden aan een maximum. De

opbrengsten uit hoofde van huur worden aangemerkt als zijnde gerealiseerd in het jaar van

opeisbaarheid, daar bij tussentijdse beëindiging van het huurcontract geen

terugbetalingsverplichting geldt.

Opbrengsten servicecontracten

Opbrengsten servicecontracten betreffen overeengekomen bijdragen van huurders en worden

aangemerkt als zijnde gerealiseerd in het jaar van levering van de goederen en diensten.

De bijdragen zijn voor de dekking van de te maken en gemaakte servicekosten. Verrekening op

basis van daadwerkelijke bestedingen vindt jaarlijks plaats. Gemaakte servicekosten worden

verantwoord onder de lasten servicecontracten.

Lasten servicecontracten

De gemaakte servicekosten voor huurders worden verantwoord onder de lasten service-

contracten in het verslagjaar waarop de servicekosten betrekking hebben.

Page 53: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 53

Lasten onderhoudsactiviteiten

Onder deze post worden alle direct aan het verslagjaar toe te rekenen kosten van onderhoud

verantwoord. Van toerekenbaarheid is sprake als de daadwerkelijke werkzaamheden in het

verslagjaar hebben plaatsgevonden.

Het klachten- en mutatieonderhoud wordt onderscheiden in kosten van derden en eigen dienst,

alsmede de kosten van het materiaalverbruik. De lasten van onderhoud onderscheiden zich van

activeerbare kosten door het feit dat er geen sprake is van waardeverhoging van het actief.

Netto gerealiseerd resultaat verkoop vastgoedportefeuille

Als gevolg van de waardering van het vastgoed tegen marktwaarde wordt de boekwaarde van

de verkochte vastgoedportefeuille bepaald op basis van marktwaarde.

Waardeveranderingen vastgoedportefeuille

In verband met de waardering tegen marktwaarde worden waardemutaties op het vastgoed

verantwoord als niet gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille.

Leefbaarheid

Leefbaarheid omvat gemaakte kosten voor fysieke ingrepen die de leefbaarheid in buurten en

wijken bevorderen. Van toerekenbaarheid is sprake als de daadwerkelijke werkzaamheden in

het verslagjaar hebben plaatsgevonden.

Financiële baten en lasten

Rentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve

rentevoet van de betreffende activa en passiva. Bij de verwerking van de rentelasten wordt

rekening gehouden met de verantwoorde transactiekosten op de ontvangen leningen.

Belastingen

De belasting over het resultaat wordt berekend over het resultaat voor belastingen in de winst

en verliesrekening, rekening houdend met de vrijgestelde winstbestandsdelen en na bijtelling

van niet of beperkt aftrekbare kosten. Tevens wordt rekening gehouden met de mutaties in de

latente belastingvorderingen en schulden.

Sinds 1 januari 2008 vallen de woningcorporaties integraal onder de vigerende belasting-

wetgeving. Eind 2008 is er overeenstemming bereikt tussen Aedes en de belastingdienst

betreffende de Vaststellingsovereenkomst 2 (VSO 2). De VSO 1 is eenzijdig in 2008 door de

belastingdienst opgezegd. Stichting Wonen Wateringen heeft de VSO 1 en VSO 2 getekend.

Stichting Wonen Wateringen heeft op basis van de uitgangspunten van VSO 1 en VSO 2 de

fiscale positie ultimo 2016 en het fiscale resultaat 2016 bepaald. Omdat jurisprudentie inzake de

Page 54: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 54

uitwerking van VSO 1 en VSO 2 voor woningcorporaties nog ontbreekt, kan de werkelijk te

betalen of te verrekenen belasting afwijken van de in de jaarrekening opgenomen schatting.

Kasstroomoverzicht

Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de directe methode.

De toezichthoudende instanties (WSW en Aw) gebruiken in de gegevens uitvraag (dVi 2016)

eveneens de directe methode, waardoor Wonen Wateringen heeft besloten haar presentatie in

de jaarrekening hierop aan te passen.

De nummering in het kasstroomoverzicht is gebaseerd op de nummering zoals in de gegevens

uitvraag is vereist.

De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit liquide middelen. Winstbelastingen,

ontvangen interest en betaalde interest worden opgenomen onder de kasstroom uit

operationele activiteiten.

(x € 1.000)

1. Vaste Activa

1a. DAEB vastgoed en niet-DAEB vastgoed in exploitatie 2016

De mutaties in de post DAEB vastgoed in exploitatie en niet-DAEB vastgoed in exploitatie zijn

als volgt:

DAEB

vastgoed Niet-DAEB

vastgoed Totaal

Stand per 31 december 2015 97.950 16.840 114.790

Effect stelselwijziging 135.803 5.619 141.422

Herrekende stand per 1 januari 2016 233.753 22.459 256.212

Investeringen 8 42 50

Uitgaven na eerste waardering - - -

Overboeking vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie

662 152 814

Buitengebruikstellingen en afstotingen - 151 - 578 - 729

Waardemutaties als gevolg van aanpassingen van de marktwaarde

19.261 1.072 20.333

Overige mutaties - 56 56

Overboeking DAEB <> niet-DAEB - 571 571 -

Overboeking niet-DAEB <> DAEB 174 - 174 -

Stand per 31 december 2016 253.135 23.599 276.734

Toelichting op de balans

Page 55: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 55

Aanschafwaarde 131.148 22.144 153.292

Cumulatieve herwaarderingen 134.663 7.470 142.133

Cumulatieve waardeverminderingen - 12.676 - 6.015 - 18.691

Stand per 31 december 2016 253.135 23.599 276.734

Het totaal aantal woningen bestemd voor verkoop in 2017 uit de zgn. verkoopvijver bedraagt

416.

Het aantal woningen dat naar verwachting binnen één jaar zal worden verkocht bedraagt 24 en

de daarbij behorende verwachte opbrengstwaarde is € 4.846.000 en de boekwaarde

€ 3.262.670.

1a. DAEB vastgoed en niet-DAEB vastgoed in exploitatie 2015

De mutaties in de post DAEB vastgoed in exploitatie en niet-DAEB vastgoed in exploitatie zijn

als volgt: DAEB

vastgoed Niet-DAEB

vastgoed Totaal

Stand per 31 december 2014 101.629 18.489 120.118

Effect stelselwijziging 127.761 3.121 130.882

Herrekende stand per 1 januari 2015 229.390 21.610 251.000

Investeringen 438 - 438

Uitgaven na eerste waardering

Overboeking vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie

2.216 - 2.216

Buitengebruikstellingen en afstotingen - 3.142 - 481 - 3.623

Waardemutaties als gevolg van aanpassingen van de marktwaarde

5.999 182 6.181

Overige mutaties - - -

Overboeking DAEB <> niet-DAEB - 1.274 1.274 -

Overboeking niet-DAEB <> DAEB 126 - 126 -

Stand per 31 december 2015 233.753 22.459 256.212

Aanschafwaarde 130.528 22.211 152.739

Cumulatieve herwaarderingen 115.181 5.650 120.831

Cumulatieve waardeverminderingen - 11.956 - 5.401 - 17.357

Stand per 31 december 2015 233.753 22.459 256.212

Page 56: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 56

1a. DAEB vastgoed en niet-DAEB vastgoed in exploitatie 2016

De marktwaarde van het vastgoed is bepaald volgens de uitgangspunten van het Handboek

modelmatig waarderen marktwaarde. Het vastgoed is volgens onderstaand overzicht te

verdelen naar 4 typen:

DAEB

vastgoed Niet-DAEB

vastgoed Totaal

Woongelegenheden 247.199 14.372 261.571

Bedrijfsmatig en maatschappelijk onroerend goed 2.805 7.790 10.595

Parkeergelegenheden 0 1.437 1.437

Intramuraal zorgvastgoed 3.131 0 3.131

Totaal 2016 253.135 23.599 276.734

Het vastgoedtype Woongelegenheden is gewaardeerd tegen de marktwaarde volgens het

Handboek modelmatig waarderen marktwaarde met toepassing van de basisversie.

De vastgoedtyperingen bedrijfsmatig en maatschappelijk onroerend goed Parkeergelegenheden

en

Intramuraal zorgvastgoed zijn gewaardeerd tegen de marktwaarde volgens het Handboek

modelmatig waarderen marktwaarde met toepassing van de fullversie. Bij de bepaling van de

marktwaarde per 31 december 2016 is gebruik gemaakt van de volgende parameters:

Parameters woongelegenheden per 31 december 2016

2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 e v

Prijsinflatie 0,60% 1,07% 1,53% 2,00% 2,00% 2,00% 2,00%

Loonstijging 1,70% 1,57% 2,03% 2,50% 2,50% 2,50% 2,50%

Bouwkostenstijging 1,70% 1,57% 2,03% 2,50% 2,50% 2,50% 2,50%

Leegwaardestijging 3,30% 2,60% 2,00% 2,00% 2,00% 2,00% 2,00%

Gemiddeld instandhoudings-onderhoud per vhe type EGW*

837 984 837 984 837 984 837 984 837 984 837 984 837 984

Gemiddeld instandhoudings-onderhoud per vhe type MGW*

787 969 787 969 787 969 787 969 787 969 787 969 787 969

Gemiddeld instandhoudings-

onderhoud per vhe type Zorgeenheid

987 987 987 987 987 987 987

Gemiddeld mutatieonderhoud per vhe type EGW

823 823 823 823 823 823 823

Gemiddeld mutatieonderhoud per vhe type MGW en Zorgeenheid

618 618 618 618 618 618 618

Gemiddeld beheerkosten per vhe type EGW

420 420 420 420 420 420 420

Gemiddeld geheerkosten per vhe type MGW

413 413 413 413 413 413 413

Gemiddeld beheerkosten per vhe type Zorgeenheid

381 381 381 381 381 381 381

Gemiddeld belastingen, verzekeringen en overige zakelijke lasten per vhe, als % van WOZ waarde

0,26% 0,26% 0,26% 0,26% 0,26% 0,26% 0,26%

Verhuurderheffing 0,536% 0,569% 0,569% 0,569% 0,569% 0,569% 0,543%

Huurstijging boven prijsinflatie 1,2% 0,8% 0,4% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

Huurderving, als % van de huursom 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0%

Page 57: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 57

2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 e v

Gemiddeld mutatiekans bij doorexploiteren

6,12% 6,12% 6,12% 6,12% 6,12% 6,12% 6,12%

Gemiddeld mutatiekans bij uitponden

7,66% 6,12% 6,12% 6,12% 6,12% 4,28% 4,28%

Verkoopkosten bij uitponden, als % van leegwaarde

1,7% 1,7% 1,7% 1,7% 1,7% 1,7% 1,7%

Disconteringsvoet per waarderingscomplex; EGW < 1960 Wateringen EGW 1960 < 1975 Kwintsheul EGW 1960 < 1975 Wateringen EGW 1975 < 1990 Kwintsheul EGW 1975 < 1990 Wateringen EGW 1990 < 2005 Wateringen EGW 2005 Wateringen MGW 1960 < 1975 Kwintsheul MGW 1960 < 1975 Wateringen MGW 1975 < 1990 Kwintsheul MGW 1975 < 1990 Wateringen MGW 1990 < 2005 Kwintsheul MGW 1990 < 2005 Wateringen MGW 2005 Kwintsheul MGW 2005 Wateringen ZORG 1990 < 2005 Wateringen

6,66% 6,79% 6,79% 6,60% 6,60% 6,41% 6,16% 6,94% 6,94% 6,75% 6,75% 6,56% 6,56% 6,31% 6,31% 6,86%

6,66% 6,79% 6,79% 6,60% 6,60% 6,41% 6,16% 6,94% 6,94% 6,75% 6,75% 6,56% 6,56% 6,31% 6,31% 6,86%

6,66% 6,79% 6,79% 6,60% 6,60% 6,41% 6,16% 6,94% 6,94% 6,75% 6,75% 6,56% 6,56% 6,31% 6,31% 6,86%

6,66% 6,79% 6,79% 6,60% 6,60% 6,41% 6,16% 6,94% 6,94% 6,75% 6,75% 6,56% 6,56% 6,31% 6,31% 6,86%

6,66% 6,79% 6,79% 6,60% 6,60% 6,41% 6,16% 6,94% 6,94% 6,75% 6,75% 6,56% 6,56% 6,31% 6,31% 6,86%

6,66% 6,79% 6,79% 6,60% 6,60% 6,41% 6,16% 6,94% 6,94% 6,75% 6,75% 6,56% 6,56% 6,31% 6,31% 6,86%

6,66% 6,79% 6,79% 6,60% 6,60% 6,41% 6,16% 6,94% 6,94% 6,75% 6,75% 6,56% 6,56% 6,31% 6,31% 6,86%

* Bedrag is afhankelijk van het bouwjaar.

Parameters woongelegenheden per 31 december 2015

2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 e.v.

Prijsinflatie 1,10% 2,00% 2,00% 2,00% 2,00% 2,00% 2,00%

Loonstijging 1,40% 2,50% 2,50% 2,50% 2,50% 2,50% 2,50%

Bouwkostenstijging 1,40% 2,50% 2,50% 2,50% 2,50% 2,50% 2,50%

Leegwaardestijging 2,70% 2,40% 2,00% 2,00% 2,00% 2,00% 2,00%

Gemiddeld instandhoudings- onderhoud per vhe type EGW*

835 994 835 994 835 994 835 994 835 994 835 994 835 994

Gemiddeld Instandhouding-sonderhoud per vhe type MGW*

787 946 787 946 787 946 787 946 787 946 787 946 787 946

Gemiddeld instandhoudings-

onderhoud per vhe type Zorgeenheid

987 987 987 987 987 987 987

Gemiddeld mutatieonderhoud per vhe type EGW

810 810 810 810 810 810 810

Gemiddeld mutatieonderhoud per vhe type MGW en Zorgeenheid

608 608 608 608 608 608 608

Gemiddeld beheerkosten per vhe type EGW

408 408 408 408 408 408 408

Gemiddeld beheerkosten per vhe type MGW

397 397 397 397 397 397 397

Gemiddeld beheerkosten per vhe type Zorgeenheid

339 339 339 339 339 339 339

Gemiddeld belastingen, verzekeringen en overige zakelijke lasten per vhe, als % van WOZ waarde

0,26% 0,26% 0,26% 0,26% 0,26% 0,26% 0,26%

Verhuurderheffing 0,491% 0,536% 0,536% 0,536% 0,536% 0,536% 0,536%

Huurstijging boven prijsinflatie 0,5% 0,5% 0,5% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

Huurderving, als % van de huursom 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0%

Gemiddelde mutatiekans bij doorexploiteren

8,34% 6,77% 6,77% 6,77% 6,77% 6,77% 6,77%

Gemiddelde mutatiekans bij uitponden

8,34% 6,77% 6,77% 6,77% 6,77% 4,74% 4,74%

Page 58: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 58

2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 e.v.

Verkoopkosten bij uitponden, als % van leegwaarde

1,7% 1,7% 1,7% 1,7% 1,7% 1,7% 1,7%

Disconteringsvoet per waarderingscomplex; EGW < 1960 Wateringen EGW 1960 < 1975 Kwintsheul EGW 1960 < 1975 Wateringen EGW 1975 < 1990 Kwintsheul EGW 1975 < 1990 Wateringen EGW 1990 < 2005 Wateringen EGW 2005 Wateringen MGW 1960 < 1975 Kwintsheul MGW 1960 < 1975 Wateringen MGW 1975 < 1990 Kwintsheul MGW 1975 < 1990 Wateringen MGW 1990 < 2005 Kwintsheul MGW 1990 < 2005 Wateringen MGW 2005 Kwintsheul MGW 2005 Wateringen ZORG 1990 < 2005 Wateringen

7,36% 7,49% 7,49% 7,30% 7,30% 7,11% 6,86% 7,64% 7,64% 7,45% 7,45% 7,26% 7,26% 7,01% 7,01% 7,46%

7,36% 7,49% 7,49% 7,30% 7,30% 7,11% 6,86% 7,64% 7,64% 7,45% 7,45% 7,26% 7,26% 7,01% 7,01% 7,46%

7,36% 7,49% 7,49% 7,30% 7,30% 7,11% 6,86% 7,64% 7,64% 7,45% 7,45% 7,26% 7,26% 7,01% 7,01% 7,46%

7,36% 7,49% 7,49% 7,30% 7,30% 7,11% 6,86% 7,64% 7,64% 7,45% 7,45% 7,26% 7,26% 7,01% 7,01% 7,46%

7,36% 7,49% 7,49% 7,30% 7,30% 7,11% 6,86% 7,64% 7,64% 7,45% 7,45% 7,26% 7,26% 7,01% 7,01% 7,46%

7,36% 7,49% 7,49% 7,30% 7,30% 7,11% 6,86% 7,64% 7,64% 7,45% 7,45% 7,26% 7,26% 7,01% 7,01% 7,46%

7,36% 7,49% 7,49% 7,30% 7,30% 7,11% 6,86% 7,64% 7,64% 7,45% 7,45% 7,26% 7,26% 7,01% 7,01% 7,46%

* Bedrag is afhankelijk van het bouwjaar.

In het doorexploiteerscenario wordt verondersteld dat de huur bij huren onder de

liberalisatiegrens bij mutatie wordt aangepast naar de markthuur of de lagere maximale huur op

grond van het

woningwaarderingsstelsel.

Indien de maximale huur hoger is dan de liberalisatiegrens, is de nieuwe huur de markthuur.

Voor splitsingskosten is een norm gehanteerd van € 500 per te splitsen eenheid. De

overdrachtskosten, bestaande uit overdrachtsbelasting alsmede notaris en registratiekosten,

bedragen 3% van de berekende waarde van een verhuureenheid.

Parameters bedrijfsmatig en maatschappelijk vastgoed

2016

2017 2018 2019 2020 2021 2022 e.v.

Prijsinflatie 0,60% 1,07% 1,53% 2% 2% 2%

Instandhoudingsonderhoud per vhe € 5,00 per m² BVO of VTE

€ 5,00 per m² BVO of VTE

€ 5,00 per m² BVO of VTE

€ 5,00 per m² BVO of VTE

€ 5,00 per m² BVO of VTE

€ 5,00 per m² BVO of VTE

Mutatieonderhoud per vhe € 10,00 per m² BVO

€ 10,00 per m² BVO

€ 10,00 per m² BVO

€ 10,00 per m² BVO

€ 10,00 per m² BVO

€ 10,00 per m² BVO

Marketing (% van de markthuur) 14% 14% 14% 14% 14% 14%

Beheerkosten per vhe BOG/MOG 3% / 2% 3% / 2% 3% / 2% 3% / 2% 3% / 2% 3% / 2%

Belastingen, verzekeringen en overige zakelijke lasten

obv actueel tarief

2017 + kostenstijging cf handboek

2018 + kostenstijging cf handboek

2019 + kostenstijging cf handboek

2020 + kostenstijging cf handboek

vorig jaar + kostenstijging cf handboek

Disconteringsvoet 6,25% 8,25% 6,25% 8,25% 6,25% 8,25% 6,25% 8,25% 6,25% 8,25% 6,25% 8,25%

Page 59: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 59

2015

2016 2017 2018 e.v.

Prijsinflatie 1,10% 2,00% 2,00%

Instandhoudingsonderhoud per vhe € 5,00 per m² BVO of VTE € 5,00 per m² BVO of VTE € 5,00 per m² BVO of VTE

Mutatieonderhoud per vhe € 10,00 per m² BVO € 10,00 per m² BVO € 10,00 per m² BVO

Marketing 14% 14% 14%

Beheerkosten per vhe BOG/MOG 3% / 2% 3% / 2% 3% / 2%

Belastingen, verzekeringen en overige zakelijke lasten obv actueel tarief 2016 + kostenstijging cf handboek

2017 + kostenstijging cf handboek

Disconteringsvoet 6,27% 8,42% 6,27% 8,42% 6,27% 8,42%

De overdrachtskosten, bestaande uit overdrachtsbelasting alsmede notaris en registratiekosten,

bedragen 7% van de berekende waarde van een verhuureenheid.

Het bedrijfsmatig en maatschappelijk vastgoed is gewaardeerd tegen de marktwaarde volgens

het Handboek modelmatig waarderen marktwaarde met toepassing van de fullversie. Bij

toepassing van de fullversie kan de taxateur aanpassingen in bepaalde parameters

(vrijheidsgraden) toepassen ten opzichte van de basisversie.

Voor het bedrijfsmatig en maatschappelijk vastgoed zijn de volgende vrijheidsgraden

gehanteerd:

Vrijheidsgraden Toelichting

Disconteringsvoet en Exit yield

De Disconteringsvoet en Exit yield conform het handboek leverde een bruto aanvangsrendement als resultaat van de DCF berekening die niet aansloot bij de markt. Door een lagere Disconteringsvoet en Exit yield te hanteren ontstaat meer aansluiting bij de markt.

Instandhoudingsonderhoud Parameter handboek vergeleken met Vastgoed Taxatiewijzer Exploitatiekosten, bij grote afwijking is gekozen voor VTE

Belastingen, verzekeringen en overige zakelijke lasten De gehanteerde tarieven geven een realistischer beeld van de zakelijke lasten voor de objecten.

Page 60: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 60

Parameters Parkeergelegenheden

2016

2017 2018 2019 2020 2021 2022 e.v.

Prijsinflatie 0,60% 1,07% 1,53% 2% 2% 2%

Instandhoudingsonderhoud per vhe € 126,00

2017 + kostenstijging cf handboek

2018 + kostenstijging cf handboek

2019 + kostenstijging cf handboek

2020 + kostenstijging cf handboek

vorig jaar + kostenstijging cf handboek

Mutatieonderhoud per vhe nvt ivm uitpondscenario

nvt ivm uitpondscenario

nvt ivm uitpondscenario

nvt ivm uitpondscenario

nvt ivm uitpondscenario

nvt ivm uitpondscenario

Marketing (% van de markthuur) nvt ivm uitpondscenario

nvt ivm uitpondscenario

nvt ivm uitpondscenario

nvt ivm uitpondscenario

nvt ivm uitpondscenario

nvt ivm uitpondscenario

Verkoop + splitsingskosten per vhe € 1.000,00

2017 + kostenstijging cf handboek

2018 + kostenstijging cf handboek

2019 + kostenstijging cf handboek

2020 + kostenstijging cf handboek

vorig jaar + kostenstijging cf handboek

Beheerkosten per vhe BOG/MOG € 35,00

2017 + kostenstijging cf handboek

2018 + kostenstijging cf handboek

2019 + kostenstijging cf handboek

2020 + kostenstijging cf handboek

vorig jaar + kostenstijging cf handboek

Belastingen, verzekeringen en overige zakelijke lasten

obv actueel tarief

2017 + kostenstijging cf handboek

2018 + kostenstijging cf handboek

2019 + kostenstijging cf handboek

2020 + kostenstijging cf handboek

vorig jaar + kostenstijging cf handboek

Disconteringsvoet en Exit yield 6,89% 6,89% 6,89% 6,89% 6,89% 6,89%

2015

2016 2017 2018 e.v.

Prijsinflatie 1,10% 2,00% 2,00%

Instandhoudingsonderhoud per vhe garage/parkeerplaats € 126,00 VTE/€ 46,00 2016 + kostenstijging cf handboek

2017 + kostenstijging cf handboek

Mutatieonderhoud per vhe nvt uitpondscenario nvt uitpondscenario nvt uitpondscenario

Beheerkosten per vhe 2,5% vd markthuur 2,5% vd markthuur 2,5% vd markthuur

Belastingen, verzekeringen en overige zakelijke lasten obv actueel tarief 2016 + kostenstijging cf handboek

2017 + kostenstijging cf handboek

Disconteringsvoet Exit Yield 6,75% 6,75% 6,75%

De overdrachtskosten, bestaande uit overdrachtsbelasting alsmede notaris en registratiekosten,

bedragen 7% van de berekende waarde van een verhuureenheid.

De parkeergelegenheden zijn gewaardeerd tegen de marktwaarde volgens het Handboek

modelmatig waarderen marktwaarde, met toepassing van de fullversie. Bij toepassing van de

fullversie kan de taxateur aanpassingen in bepaalde parameters (vrijheidsgraden) toepassen ten

opzichte van de basisversie. Voor de parkeergelegenheden zijn de volgende vrijheidsgraden

gehanteerd:

Page 61: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 61

Vrijheidsgraden Toelichting

Disconteringsvoet en Exit yield Geen afwijking

Instandhoudingsonderhoud Onderhoudskosten conform Vastgoed Taxatiewijzer Exploitatiekosten geven een realistischer beeld van de kosten.

Belastingen, verzekeringen en overige zakelijke lasten De gehanteerde tarieven geven een realistischer beeld van de zakelijke lasten voor de objecten.

Kosten algemeen Zijn in totaal lager dan de norm, dit wordt veroorzaakt doordat het scenario uitponden is gehanteerd. Hierdoor neemt het aantal VHE's per complex al in het eerste jaar af.

Parameters Intramuraal zorgvastgoed

2016

2017 2018 2019 2020 2021 2022 e.v.

Prijsinflatie 0,60% 1,07% 1,53% 2% 2% 2%

Instandhoudingsonderhoud per vhe € 15.170 VTE

Mutatieonderhoud per vhe € 10,00 per m²

BVO € 10,00 per m²

BVO € 10,00 per m²

BVO € 10,00 per m²

BVO € 10,00 per m²

BVO € 10,00 per m²

BVO

Marketing (% van de markthuur) 14% 14% 14% 14% 14% 14%

Beheerkosten per vhe BOG/MOG 3% / 2% 3% / 2% 3% / 2% 3% / 2% 3% / 2% 3% / 2%

Belastingen, verzekeringen en overige zakelijke lasten € 5.971,00

2017 + kostenstijging cf handboek

2018 + kostenstijging cf handboek

2019 + kostenstijging cf handboek

2020 + kostenstijging cf handboek

vorig jaar + kostenstijging cf handboek

Disconteringsvoet 6,25% 6,25% 6,25% 6,25% 6,25% 6,25%

2015

2016 2017 2018 e.v.

Prijsinflatie 1,10% 2,00% 2,00%

Instandhoudingsonderhoud per vhe € 15.170 2016 + kostenstijging cf

handboek 2017 + kostenstijging cf

handboek

Mutatieonderhoud per vhe € 10,00 per m² BVO € 10,00 per m² BVO € 10,00 per m² BVO

Marketing 14% 14% 14%

Beheerkosten per vhe BOG/MOG 2,5% 2,5% 2,5%

Belastingen, verzekeringen en overige zakelijke lasten € 6.024 2016 + kostenstijging cf

handboek 2017 + kostenstijging cf

handboek

Disconteringsvoet en Exit yield 6,41% 6,41% 6,41%

De overdrachtskosten, bestaande uit overdrachtsbelasting alsmede notaris en registratiekosten,

bedragen 7% van de berekende waarde van een verhuureenheid.

Het Intramuraal zorgvastgoed is gewaardeerd tegen de marktwaarde volgens het Handboek

modelmatig waarderen marktwaarde met toepassing van de fullversie. Bij toepassing van de

fullversie kan de taxateur aanpassingen in bepaalde parameters (vrijheidsgraden) toepassen ten

opzichte van de basisversie. Voor het Intramuraal zorgvastgoed zijn de volgende

vrijheidsgraden gehanteerd:

Page 62: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 62

Vrijheidsgraden Toelichting

Disconteringsvoet en Exit yield

De Disconteringsvoet en Exit yield conform het handboek leverde een bruto aanvangsrendement als resultaat van de DCF berekening die niet aansloot bij de markt. Door een lagere Disconteringsvoet en Exit yield te hanteren onstaat meer aansluiting bij de markt.

Instandhoudingsonderhoud Het gehanteerd tarief geeft een realistischer beeld van de onderhoudskosten voor het object.

Belastingen, verzekeringen en overige zakelijke lasten Het gehanteerd tarief geeft een realistischer beeld van de zakelijke lasten voor het object.

Inschakelen taxateur

Voor de jaren 2015 en 2016 zijn de niet wonen objecten getaxeerd door een onafhankelijke en

ter zake deskundige externe taxateur, ingeschreven bij het Nederlands Register Vastgoed

Taxateurs (NRVT – www.nrvt.nl). De getaxeerde objecten zijn niet inwendig opgenomen en

geïnspecteerd. De waardering heeft plaatsgevonden op basis van een desk research. Als

uitgangspunt heeft gediend de door Wonen Wateringen aangeleverde gegevens onder andere

bestaande uit de actuele huurprijs, WOZ waarde, informatie m.b.t. erfpacht en oppervlakte. Het is

taxateur niet bekend of de opgegeven maten conform NEN2580 zijn vastgesteld. Uitgangspunt is

dat opdrachtgever de maten en oppervlakte heeft verstrekt welke niet afwijken van de maatvoering

overeenkomstig NEN2580.

Bedrijfswaarde

De bedrijfswaarde van het vastgoed in exploitatie bedraagt per 31 december 2016 € 159,9

miljoen (2015: € 162,2 miljoen).

Bij de bedrijfswaardeberekening gelden de volgende uitgangspunten;

(na) Investeringen op basis van feitelijke verplichtingen (intern geformaliseerd, extern

gecommuniceerd);

In het boekjaar 2016 (evenals 2015) is de restwaarde grond bepaald door uit te gaan van de

waarde van de grond aan het einde van de exploitatie; uitgaande van de waarde van de

grond overeenkomstig het gemeentelijke grondbeleid, onder aftrek van de kosten van

uitplaatsing en sloopkosten. Met de kosten van bouwrijp maken is geen rekening gehouden;

Disconteringsvoet van 5,0% voor woningen (voorgaand jaar: 5,0%);

Contantmakingsperiode: geschatte resterende economische levensduur van het complex met

een minimum van 15 jaar voor complexen waarvoor geen concrete sloop , renovatie of

verkoopplannen aanwezig zijn;

De te betalen vennootschapsbelasting wordt niet ingerekend in de bedrijfswaarde;

De bijdrage Autoriteit woningcorporaties en de saneringssteun is ingerekend;

De verhuurdersheffing is ingerekend tot einde levensduur;

De kasstromen worden medio numerando contant gemaakt;

De ingerekende restwaardeopbrengst van de grond bedraagt € 24.200,-, de

restwaardekosten bedragen € 10.000,- gebaseerd op gemeentelijk grondbeleid.

Page 63: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 63

Volumeparameters:

per VHE

klachten- en mutatieonderhoudsuitgaven € 392

planmatig en groot onderhoud € 580

directe overige exploitatieuitgaven € 358

overige indirecte exploitatieuitgaven € 1.170

verhuurderheffing € 788

leefbaarheidsuitgaven € 58

saneringsheffing € 71

Bij de bepaling van de bedrijfswaarde zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd:

Stijgingsparameters

2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 e.v.

Prijsinflatie 0,60% 1,07% 1,53% 2,00% 2,00% 2,00% 2,00%

Jaarlijkse huurverhoging inclusief huurharmonisatie van woningen

0,90% 1,29% 1,70% 2,42% 2,79% 2,00% 2,00%

Jaarlijkse huurverhoging van niet-woningen 0,60% 0,20% 0,60% 1,07% 1,53% 2,00% 2,00%

Jaarlijkse huurderving 1,00% 1,00% 1,00% 1,00% 1,00% 1,00% 1,00%

Jaarlijkse gemiddelde mutatiegraad 6,12%

6,12%

6,12%

6,12%

6,12%

6,12%

6,12%

Jaarlijkse stijging van de overige exploitatie- uitgaven

1,60% 1,90% 2,20% 2,50% 2,50% 2,50% 2,50%

Jaarlijkse stijging van de onderhoudsuitgaven conform de inflatie voor bouwkostenontwikkeling

1,60% 1,90% 2,20% 2,50% 2,50% 2,50% 2,50%

De in de bedrijfswaarde opgenomen verwachte opbrengstwaarde van woningen geoormerkt

voor verkoop wordt gedefinieerd als de contante waarde van het bedrag dat kan worden

verkregen bij vrijwillige verkoop binnen een verwachte termijn, onder aftrek van verkoopkosten

die niet door de koper worden gedragen. Ter bepaling van dit bedrag worden taxaties

uitgevoerd door onafhankelijke externe deskundigen of worden vergelijkbare onroerende zaken

als referentie gehanteerd. De verkopen worden voor een periode van vijf jaar in de waardering

betrokken.

De omvang van de opbrengstwaarde in de bedrijfswaarde bedraagt € 25,2 miljoen. Dit heeft

betrekking op 133 woningen.

1b. Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden

De mutaties in de post onroerende zaken verkocht onder voorwaarden zijn als volgt:

Totaal

Stand per 31 december 2015 468

Effect stelselwijziging -

Herrekende stand per 1 januari 2016 468

Waardeverandering - 5

Terugkoop Vlietlaan 15 - 110

Stand per 31 december 2016 353

Page 64: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 64

Stichting Wonen Wateringen heeft woningen verkocht onder voorwaarden (Koopgarant) met

een terugkoopplicht en een variabele terugkoopwaarde gerelateerd aan de marktwaarde op

terugkoopdatum. Stichting Wonen Wateringen heeft als beleid om de woningen verkocht onder

voorwaarden bij terugkoop weer door te verkopen onder vergelijkbare voorwaarden. Er zijn vier

woningen vanuit het bestaande bezit verkocht onder de KoopGarant regeling. De

oorspronkelijke opbrengstwaarde van deze woningen is € 576.000. Bij geen van de verkochte

woningen is een einddatum van de terugkoopregeling in het contract opgenomen.

In 2016 is een woning teruggekocht en direct weer te koop aangeboden.

De huidige marktwaarde van de verkochte woningen wordt geraamd op circa € 503.000 (WOZ-

waarde). Wonen Wateringen heeft uit hoofde van de KoopGarant regeling een terugkoopplicht

van 70% van de marktwaarde.

1c. Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie

De mutaties in de post vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie zijn als volgt: Totaal

Stand per 31 december 2015 495

Effect stelselwijziging -

Herrekende stand per 1 januari 2016 495

Investeringen 899

Overboeking naar DAEB vastgoed in exploitatie en niet-DAEB vastgoed in exploitatie - 814

Mutatie ten laste van voorziening onrendabele investeringen - 580

Stand per 31 december 2016 -

Aanschafwaarde 495

Cumulatieve herwaarderingen - 495

Cumulatieve waardeverminderingen -

Stand per 31 december 2016 -

Het vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie betreft de volgende projecten:

Herrekende stand per

01 01 2016 Investeringen

Ten laste van voorziening

onrendabele

investeringen

Waardemutatie als gevolg van

aanpassing aan de

marktwaarde

Over- boekingen

Stand per

31-12-

2016

930 4 woningen Julianastraat 450 184 - - - 634 -

931 aanbouw Julianastraat 17 11 - - - 28 -

932 De Bieb Kwintsheul 0 580 -580 - 0 -

923 Parkeren WiEmHe 28 124 - - - 152 -

Totaal 2016 495 899 -580 - -814 -

Page 65: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 65

1c. Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie 2015

De mutaties in de post vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie zijn als volgt:

Totaal

Stand per 31 december 2014 2.516

Effect stelselwijziging -277

Herrekende stand per 1 januari 2015 2.239

Investeringen 621

Overboeking naar DAEB-vastgoed in exploitatie en niet-DAEB vastgoed in exploitatie - 2.216

Mutatie ten laste van voorziening onrendabele investeringen - 94

Waardemutaties als gevolg van aanpassingen van de marktwaarde - 55

Stand per 31 december 2015 495

Aanschafwaarde 2.239

Cumulatieve herwaarderingen - 1.689

Cumulatieve waardeverminderingen - 55

Stand per 31 december 2015 495

Het vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie betreffen de volgende projecten:

Herrekende stand per

1- 1-2015

Investeringen

Ten laste van voorziening

onrendabele investeringen

Waardemutatie als gevolg van

aanpassing

aan de marktwaarde

Over-boekingen

Stand per 31-12-

2015

912 Heerlickheit, Oranjewijk 339 -339 - - 0 -

922 Juliana West 1.872 344 - - -2.216 -

930 4 woningen Julianastraat - 488 - -38 - 450

931 aanbouw Julianastraat - 34 - -16 - 17

932 De Bieb Kwintsheul - 94 -94 - - -

923 Parkeren WiEmHe 28 - - - - 28

Totaal 2015 2.239 621 -94 -55 -2.216 495

1d. Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie

De mutaties in de onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie zijn in het

navolgende schema samengevat:

Inventaris Vervoermiddelen Onroerende en

roerende zaken tdv de

exploitatie 1 januari 2016

Verkrijgingsprijzen 1.250 125 1.374

Cumulatieve afschrijvingen - 866 - 88 - 953

Boekwaarde per 1 januari 2016 384 37 421

Page 66: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 66

Mutaties:

Investeringen 12 - 12

Desinvesteringen - - 46 - 46

Afschrijvingen - 46 - 8 - 54

Afschrijvingen correctie - 18 18

Totaal mutaties 2016 - 34 - 36 -70

Boekwaarde per 31 december 2016 350 1 351

31 december 2016

Verkrijgingsprijzen 1.261 79 1.340

Cumulatieve afschrijvingen - 911 - 78 - 989

Boekwaarde per 31 december 2016 350 1 351

Verzekeringen

De vervoermiddelen zijn de eerste twee jaar all risk verzekerd. Voor de

automatiseringsapparatuur en de eventuele reconstructie van de administratie zijn afzonderlijke

verzekeringen afgesloten.

2. Financiële vaste activa

Latente belastingvorderingen

2016 2015

Stand per 31 december 10.659 2.846

Effect stelselwijziging -8.225 214

Herrekende stand per 1 januari 2.434 3.060

Toevoeging ten gunste van resultaat 1.932 7.096

Onttrekkingen -1.938 -7.722

Vrijval ten laste van resultaat - -

Rentetoevoeging - -

Stand per 31 december 2.428 2.434

De post latente belastingvorderingen betreft de tot waardering gebrachte beschikbare voor-

waartse verliescompensatie en de tot waardering gebrachte verrekenbare tijdelijke verschillen.

Van deze vorderingen is een bedrag ad € 959.512 (2015: € 1.365.352) naar verwachting

verrekenbaar binnen 1 jaar.

De tot waardering gebrachte nominale latente belastingvordering bedraagt € 9.440.335 (2015:

€ 10.167.687). De gemiddelde looptijd van de vordering bedraagt 7 jaar (2015: 8 jaar). De

gehanteerde disconteringsvoet bedraagt 2,66% (2015: 2,84%).

De latentie zou € 2.500.415 (actief) bedragen wanneer voor het volledige verschil tussen fiscale

en commerciële boekwaarde van het materiële vaste activa een latentie zou zijn gevormd.

Page 67: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 67

Rekening houdend met het feit dat een groot deel van de latentie pas ver in de toekomst wordt

gerealiseerd (en de contante waarde naar 0 zou tenderen), is niet voor het verschil in waarde

geen latentie gevormd.

3. Voorraden

3a. Vastgoed bestemd voor verkoop

2016 2015

Stand per 31 december 1.385 773

Effect stelselwijziging - -

Herrekende stand per 1 januari 1.385 773

Investeringen grondpositie Westlandse Zoom 17 64

Afwaardering grondpositie Westlandse Zoom - 17 - 90

Grond Willem III straat - 638

Grond Willem III straat verkoop - 638 -

Stand per 31 december 747 1.385

Het saldo ultimo 2016 betreft de grondpositie Westlandse Zoom.

3b. Overige voorraden

2016 2015

Boekwaarde per 1 januari 48 48

Ingekochte materialen 18 87

Verbruik materialen - 43 - 87

Boekwaarde per 31 december 23 48

4. Vorderingen

4a. Huurdebiteuren

Betalingsachterstand: Aantal 2016

Bedrag 2016

Aantal 2015

Bedrag 2015

Vanaf 0 t/m 1 maand 56 20 56 25

Vanaf 1 t/m 2 maanden 16 22 16 15

Vanaf 2 t/m 3 maanden 3 3 12 16

Vanaf 3 t/m 4 maanden 5 9 3 6

Vanaf 4 t/m 5 maanden 2 6 2 6

Vanaf 5 t/m 6 maanden 1 2 1 4

Vanaf 6 maanden 7 69 8 74

Subtotaal huurdebiteuren 90 131 98 146

Correcties huren - 3 - 6

Voorziening huurdebiteuren voor oninbaarheid - 4 - 4

Totaal huurdebiteuren per 31 december 90 138 98 156

De achterstand bedraagt € 131.000 ofwel 0,89% van de jaarhuur. Eind 2016 was de

achterstand € 146.000 ofwel 1,02% van de jaarhuur.

Page 68: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 68

4b. Overheid 2016 2015

Vordering op gemeente Westland betreffende bijdrage aanpassing woningen

9 1

Totaal gemeenten per 31 december 9 1

4c. Overige vorderingen 2016 2015

Vooruitbetaalde pensioenpremie 0 3

Terug te vorderen BTW 12 70

Diversen 117 90

Totaal overige vorderingen per 31 december 129 163

4d. Overlopende activa 2016 2015

Vooruitbetaalde kosten 70 74

Te verrekenen kosten 19 16

Totaal overlopende activa per 31 december 89 90

5. Liquide middelen 2016 2015

Bank 850 2.348

Totaal liquide middelen per 31 december 850 2.348

De liquide middelen staan, uitgezonderd € 25.000, ter vrije beschikking van de corporatie. Het

bedrag van € 25.000 staat op een geblokkeerde rekening van de bank als bankgarantie aan de

Gemeente Westland voor de grondexploitatie van de Julianastraat en de Oranjewijk (bouw van

44 woningen).

6. Eigen vermogen

6a. Herwaarderingsreserve

Het verloop van de herwaarderingsreserve is als volgt: 2016 2015

Stand per 31 december 117.687 -

Effect stelselwijziging - 114.074

Herrekende stand per 1 januari 117.687 114.074

Mutatie door herwaardering 17.254 4.856

Realisatie door verkoop - 397 -1.243

Stand per 31 december 134.544 117.687

Page 69: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 69

6b. Overige reserves en resultaat boekjaar 2016 2015

Stand per 31 december 45.396 22.005

Effect stelselwijziging - 16.744

Herrekende stand per 1 januari 45.396 38.749

Direct in overige reserves verwerkt -16.806 -3.613

Resultaat boekjaar 25.294 10.260

Stand per 31 december 53.884 45.396

7. Voorzieningen

7. Voorziening onrendabele investeringen en herstructureringen 2016 2015

Stand per 31 december - -

Effect stelselwijziging 744 -

Herrekende stand per 1 januari - -

Dotaties - 744

Onttrekkingen -580 -

Vrijval - -

Stand per 31 december 164 744

De voorziening “onrendabele investeringen en herstructureringen’ is het restant van het project

‘De Bieb Kwintsheul’. De onttrekking betreft de investeringsuitgaven in het verslagjaar. De

looptijd van het bedrag ad € 164.000 loopt in 1 jaar af.

8. Langlopende schulden

8a. Leningen kredietinstellingen

Het verloop van de post leningen kredietinstellingen voor leningen van Stichting Wonen

Wateringen is als volgt: 2016 2015

Stand per 1 januari 97.283 101.224

Nieuwe leningen 2.800 6.000

Aflossingen - 9.983 - 9.941

Stand per 31 december 90.100 97.283

Rente en kasstroomrisico

2016 2015

Gemiddelde rentevoet van de op 31 december afgesloten leningsovereenkomsten

3,55% 3,79%

De gemiddelde resterende looptijd van de leningen bedraagt 10,95 10,10

De gemiddelde resterende looptijd van de leningen bedraagt:

Page 70: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 70

2016 2015

< 1 jaar (kortlopend) 11.204 12.782

Van 1 tot 5 jaar 11.758 22.558

> 5 jaar 67.138 61.943

Totaal 90.100 97.283

De marktwaarde van de leningen bedraagt per 31 december 2016 € 109.994.795.

De marktwaarde van de leningenportefeuille bedraagt per 31 december 2015 € 119.118.587.

De leningen van de kredietinstellingen zijn verstrekt onder garantie van de gemeente dan wel

het Waarborgfonds Sociale Woningbouw. De onroerende zaken zijn niet hypothecair verbonden.

8b. Verplichtingen uit hoofde van onroerende zaken verkocht onder voorwaarden

Het verloop van deze post is als volgt: Totaal

Stand per 31 december 2015 468

Effect stelselwijziging -

Herrekende stand per 1 januari 2016 468

Af: Waardeverandering - 5

Af: Terugkoop Vlietlaan 15 - 111

Stand per 31 december 2016 352

Stichting Wonen Wateringen heeft woningen verkocht onder voorwaarden (Koopgarant) met

een terugkoopplicht en een variabele terugkoopwaarde gerelateerd aan de marktwaarde op

terugkoopdatum. Stichting Wonen Wateringen heeft voor de woningen als beleid om de

woningen verkocht onder voorwaarden bij terugkoop weer door te verkopen onder vergelijkbare

voorwaarden.

Er zijn 4 woningen vanuit het bestaande bezit verkocht onder de KoopGarant regeling. De

oorspronkelijke opbrengstwaarde van deze woningen is € 576.000. Bij geen van de verkochte

woningen is een einddatum van de terugkoopregeling in het contract opgenomen. De huidige

marktwaarde van de verkochte woningen wordt geraamd op circa € 503.000 (WOZ waarde).

Wonen Wateringen heeft uit hoofde van de KoopGarant regeling een terugkoopplicht van 70%

van de marktwaarde.

9. Kortlopende schulden

2016 2015

Schulden aan kredietinstellingen - -

Schulden aan leveranciers 603 266

Belastingen en premies sociale verzekeringen 279 290

Overlopende passiva 1.925 2.086

Totaal kortlopende schulden 2.807 2.642

Page 71: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 71

Schulden aan kredietinstellingen

Stichting Wonen Wateringen heeft bij de Bank Nederlandse Gemeenten B.V. een kredietfaciliteit

van € 1.000.000. Op balansdatum is deze faciliteit niet gebruikt.

9a. Belastingen en premies sociale verzekeringen

Het saldo te betalen belastingen en premies sociale verzekeringen kan als volgt worden

gespecificeerd: 2016 2015

Loonheffing en premies sociale verzekeringen 62 53

Omzetbelasting 217 237

Totaal belastingen en premies sociale verzekeringen 279 290

9b. Overlopende passiva

De post overlopende passiva is als volgt samengesteld: 2016 2015

Niet vervallen rente 1.653 1.784

Vooruit ontvangen huren 204 238

Overigen 68 65

Totaal overlopende passiva 1.925 2.087

Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen

Huurverplichtingen

Stichting Wonen Wateringen is voor het kantoor Dorpskade 25-27 huurverplichtingen

aangegaan voor een bedrag van circa € 142.000 per jaar. De overeenkomst is aangegaan voor

de duur van vijf jaar ingaande 1 november 2000 en wordt na het verstrijken van genoemde

termijn voortgezet voor een aansluitende periode van vijf jaar. Op 29 juni 2007 is het

huurcontract verlengd tot en met 31 oktober 2020 . De huurprijs wordt jaarlijks verhoogd met

de consumentenprijsindex (CPI).

WSW obligo verplichting

De obligoverplichting naar het WSW bedraagt € 2.855.738 en is berekend op basis van het

obligotarief van 3,85% over de door het WSW geborgde leningen. Grondslag waarover tarief

wordt geheven is 100% over het schuldrestant van €70.800.000 en 75% over het schuldrestant

van € 4.500.000.

Borgstelling WSW

Als onderpand voor de WSW-geborgde leningen is al het vastgoed als onderpand ingezet

(€ 347,8 mio aan WOZ waarde met peildatum 1 januari 2016).

In 2014 is op verzoek van het WSW een volmacht afgegeven aan het WSW om hypotheekrecht

te vestigen op het onderpand, in lijn met artikel 30 van het WSW regelement. Hierdoor kan het

WSW bij eventuele niet nakoming van de betalingsverplichtingen door de corporatie direct

Page 72: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 72

hypotheekrecht vestigen zonder dat hiertoe vooraf de formele bevestiging benodigd is van

bestuur en Raad van Commissarissen.

Investeringsverplichtingen

In 2016 is Wonen Wateringen verplichtingen aangegaan voor de realisatie van sociale

huurwoningen in Kwintsheul.

Specificatie is als volgt (in € 1.000):

Investeringsverplichtingen

2016 2015

922 Julianastraat West

923 Parkeren WiEmHe - 66

930 4 woningen Julianastraat - 50

931 aanbouw Julianastraat - 1

932 De Bieb Kwintsheul 2.624 55

Totaal investeringsverplichtingen 2.624 172

Koop Goedkoop

Daarnaast zijn er 57 woningen verkocht met de constructie Koop Goedkoop, wat betekent dat

de gronden onder de woningen in erfpacht zijn uitgegeven. Wonen Wateringen heeft voor deze

woningen het terugkooprecht. De waarde van de erfpachtgronden is in deze jaarrekening

verantwoord onder de materiele vaste activa.

Voorstel resultaatbestemming

De resultaatbestemming is vooruitlopend op en onder voorbehoud van de goedkeuring door

bestuur en Raad van Commissarissen reeds in de jaarrekening verwerkt. Het gehele resultaat is

als volgt verdeeld:

2016 Toevoeging aan de herwaarderingsreserve 16.857 Toevoeging aan de overige reserves 8.437

25.294

Gebeurtenissen na balansdatum

Er zijn geen gebeurtenissen na balansdatum te vermelden.

Page 73: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 73

(bedragen in € 1.000)

11. Huuropbrengsten

2016 2015

Woningen en woongebouwen 13.888 13.694

Onroerende zaken niet zijnde woningen 741 718

Netto huuropbrengsten 14.629 14.412

Af: huurderving wegens leegstand 116 188

Af: huurderving overige reden 31 8

Totaal huuropbrengsten 14.482 14.216

Toelichting netto huur 2016 2015

Huren voorgaande jaar 14.412 13.930

Ontwikkelingen huren voorgaande jaren 60 141

Huurverhoging per 1 juli 2016 1,0%; per 1 juli 2015 2,5% 66 156

Woningen en niet zijnde woningen verkocht voorgaande jaren - 11 - 86

Woningen en niet zijnde woningen verkocht - 8 - 69

Nieuw in exploitatie voorgaande jaren 19 57

Nieuw in exploitatie complex 217 Julianastr 15b tm 15e 25 83

Nieuw in exploitatie complex 216 Julianastr 10 tm 40 - 118

Nieuw in exploitatie complex 969 Schaepmanstr 4 - 8

Sloop voorgaande jaren - 13 - 35

Sloop clpx 207 WillemIIIstraat 70 tm 88 - - 10

Mutaties in contracten niet woningen voorgaande jaren - 126

Mutaties in contracten niet woningen 70 - 24

Overig 9 17

Totaal netto huuropbrengsten 14.629 14.412

2016 2015

Afgeboekt in verslagjaar 31 8

De huurderving bedraagt: 0,79% 1,31%

De huuropbrengsten zijn behaald in Nederland en meer specifiek in het statutair werkgebied

van Wonen Wateringen de regio Haaglanden.

12. Opbrengsten servicecontracten

2016 2015

Overige goederen, leveringen en diensten 354 356

Te verrekenen met bewoners 2 19

Opbrengstderving wegens leegstand - 2 - 3

Totaal opbrengsten servicecontracten 354 372

13. Lasten servicecontracten

2016 2015

Lasten van uit onderhoud 6 52

Kosten leveringen en diensten 169 186

Totaal lasten servicecontracten 175 238

De kosten inzake leveringen en diensten betreffen de aan de diverse nutsbedrijven betaalde

bedragen inzake levering van gas, licht en water.

Toelichting op de winst en verliesrekening

Page 74: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 74

14. Lasten verhuur en beheeractiviteiten

2016 2015

Lonen en salarissen vanuit verdeelstaat

456 412

Pensioenlasten vanuit verdeelstaat

68 69

Sociale lasten vanuit verdeelstaat

67 58

Afschrijvingen MVA ten dienste van vanuit verdeelstaat 27 25

Verhuurdersheffing 1.480 1.384

Overige bedrijfslasten direct toegewezen 44 310

Overige personeelslasten vanuit verdeelstaat 51 26

Overige huisvestingskosten vanuit verdeelstaat 103 67

Overige algemene kosten vanuit verdeelstaat 249 11

Overige kosten uren TD vanuit verdeelstaat - 49 -

Totaal lasten verhuur en beheeractiviteiten 2.496 2.362

15. Lasten onderhoudsactiviteiten

De onderhoudslasten zijn te verdelen in:

2016 2015

Planmatig onderhoud

1.274 1.241

Mutatie onderhoud

244 274

Klachten onderhoud

137 396

Totaal subadministratie onderhoud 1.655 1.911

Contract klachtenonderhoud 362 -

Afboeking voorraad 6 50

Afschrijving MVA ten dienste van vanuit verdeelstaat 27 26

Lonen en salarissen vanuit verdeelstaat 457 434

Pensioenlasten vanuit verdeelstaat 68 72

Sociale lasten vanuit verdeelstaat 68 62

Overige personeelslasten vanuit verdeelstaat 67 113

Overige huisvestingskosten vanuit verdeelstaat 103 71

Overige algemene kosten vanuit verdeelstaat 249 327

Overige kosten uren TD vanuit verdeelstaat - 49 - 239

Totaal lasten onderhoudsactiviteiten 3.013 2.827

De kosten vanuit de subadministratie onderhoud bestaan in 2016 uit de directe kosten voor

planmatig, mutatie- en klachtenonderhoud. Daarin zijn niet opgenomen de kosten voor het

klachtenonderhoud gedefinieerd in het contract klachtenonderhoud met Vehoec. Dit contract is

per 1 januari 2016 aangegaan.

Page 75: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 75

16. Overige directe operationele lasten exploitatie bezit

2016 2015

Belastingen 654 633

Bijdrage Aw 12 7

Verzekeringen 88 83

Rioolreiniging en schoorsteenvegen 17 17

Overige directe operationele lasten 33 120

Totaal overige directe operationele lasten exploitatie bezit 804 860

Overige directe operationele lasten in 2015 waren hoog, dit zijn kosten voortvloeiend uit de

aankoop van dr. Schaepmanstraat 4.

17. Netto gerealiseerd resultaat verkoop vastgoedportefeuille.

Het netto gerealiseerd resultaat verkoop vastgoedportefeuille betreft de opbrengsten en lasten

uit verkopen bestaand bezit aan derden en is als volgt te specificeren:

2016 2015

Verkoopopbrengst vastgoedportefeuille 1.606 4.754

Toegerekende organisatiekosten - 11 - 40

Boekwaarde verkochte vastgoedportefeuille -1.368 - 3.202

Netto gerealiseerd resultaat verkoop vastgoedportefeuille 227 1.512

In 2016 is grond van 8 woningen in de Oranjewijk deelplan fase V (Willem III straat), 4

woningen regulier en de grond van 2 erfpachtwoningen verkocht. 1 woning verkocht onder

voorwaarden is in 2016 teruggekocht en verkocht.

In 2015 is grond van 20 woningen in de Oranjewijk deelplan fase V (18 stuks grond

Julianastraat en 2 stuks grond Willem III straat), 17 woningen regulier, de grond van 3

erfpachtwoningen, 1 bedrijfspand (Guldeland 5a) verkocht.

18. Waardeveranderingen vastgoedportefeuille 2016 2015

Overige waardeveranderingen vastgoedportefeuille -11 -1.210

Niet gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille 20.333 6.181

Waardeveranderingen vastgoedportefeuille 20.322 4.971

Nadere specificaties van de waardeveranderingen zijn als volgt;

18a. Overige waardeveranderingen vastgoedportefeuille Overige waardeveranderingen vastgoedportefeuille 2016 2015 Afwaardering van vastgoed bestemd voor verkoop Westlandse Zoom -3 - 90 Aankoop complex 969 Dr. Schaepmanstraat 4 - - 198 Nieuwbouw parkeerterrein 56 - Na investeringen in diverse complexen - 64 - 30 Voorziening nieuwbouw project 932 De Bieb Kwintsheul - - 892

Totaal -11 -1.210

Page 76: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 76

Afwaardering van vastgoed bestemd voor verkoop; de waardetaxatie van de grondpositie

Westlandse Zoom bedraagt € 747.000. Deze waardetaxatie is gebaseerd op de m2 prijs van

tuinbouwgrond uit de grondnota 2015 van de gemeente Westland. De boekwaarde bedroeg in

2016 € 750.000 (in 2015 € 837.000). Dit resulteert in een afwaardering van de boekwaarde

met € 3.000 in 2016 (in 2015 was dit € 90.000).

18b. Niet gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille

2016 2015

Autonome mutatie marktwaarde 20.333 6.181

Totaal 20.333 6.181

Niet gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille verkocht onder voorwaarden

In 2016 bedraagt de waardemutatie van de vastgoedportefeuille verkocht onder voorwaarden

€ 4.900, . Omdat deze waardemutatie voor zowel de post Onroerende zaken verkocht onder

voorwaarden als voor Verplichtingen uit hoofde van onroerende zaken verkocht onder

voorwaarden van toepassing is, is de totale mutatie 0. In 2015 bedroeg deze waardemutatie

€ 35.700, voor beide posten en per saldo 0.

19. Opbrengst overige activiteiten

2016 2015

Erfpacht grond KoopGoedkoop woningen 81 67

Vergoeding zendmasten 24 22

Totaal netto resultaat overige activiteiten 105 89

20. Kosten overige activiteiten

2016 2015

VVE bijdrage 26 25

Totaal netto resultaat overige activiteiten 26 25

21. Overige organisatiekosten

2016 2015

Vergoeding RvC 28 25

Sociale lasten RvC 1 1

Overige kosten RvC 19 17

Totaal overige organisatiekosten 48 43

22. Leefbaarheid

2016 2015

Leefbaarheid Oranjewijk

Achterpadverlichting

2 9

Groenonderhoud 85 93

Niet doorberekende servicekosten 2 19

Burendag Esselande - 1

Diversen 2 -

Totaal leefbaarheid 91 122

Page 77: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 77

23. Rentelasten en soortgelijke kosten

2016 2015

Rentelasten

Rente langlopende leningen 3.645 4.024

Mutatie transitorische rente langlopende leningen - 131 - 262

Rente schulden kredietinstellingen 3 6

Provisie afsluiten lening - 9

Borgstellingvergoeding WSW 20 21

Totaal rentelasten en soortgelijke kosten 3.537 3.798

24. Belastingen

2016 2015

Acute belastingen boekjaar - -

Acute belastingen voorgaande jaren - -

Mutatie latente belastingen -6 -626

-6 -626

De acute belastingen boekjaar is als volgt bepaald: 2016 2015 Resultaat voor belastingen volgens de jaarrekening 25.300 10.887 Onrendabele investeringen 12 1.210 Afschrijvingen -799 -845 Verkoopresultaat bestaand bezit -298 -3.920 Overige tijdelijke en permanente verschillen -14.159 -40.978

Belastbaar bedrag 10.056 -33.646 Acute belastingen boekjaar -2.514 8.411

2016 2015 Belastinglast huidig boekjaar -2.514 8.411 Belastingbesparing in verband met investeringsaftrek -1 -2 Belastingen over niet aftrekbare kosten 1 1 Uitgestelde belastinglast -6 -626 Aanpassing waardering compensabele verliezen 2.514 8.411 Correctie voorgaande perioden -

Belastinglast -6 -626

Page 78: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 78

Personeelskosten

2016 2015 Lonen en salarissen 918 888 Sociale lasten 136 124 Pensioenlasten 137 144

Totaal 1.191 1.156

De personeelskosten zijn als volgt gealloceerd:

2016 2015 Lasten verhuur en beheeractiviteiten 592 539 Lasten onderhoudsactiviteiten 593 568

Toegerekende organisatiekosten (verkoopactiviteiten) - 23 Overige organisatiekosten 6 26

Totaal 1.191 1.156

Het aantal bij de Stichting Wonen Wateringen werkzame werknemers, berekend op fulltime

basis, bedroeg in 2016 18,8 fte en in 2015 17,1 fte.

Aantal formatieplaatsen gesplitst naar activiteiten 2016 2015

Verhuur/bewonerszaken 5,7 4,7

Financieel economische zaken 3,0 3,4

Pr en communicatie 2,1 2,0

Directie 1,0 1,0

Technische dienst incl. adm/td 7,0 6,0

Totaal aantal formatieplaatsen 18,8 17,1

Wet Normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector

Leidinggevende topfunctionarissen

bedragen x € 1 A.J. van den Berg Functie(s) Directeur/bestuurder Duur dienstverband in 2016 1/1 – 4/10 Omvang dienstverband (in fte) 1,0 Gewezen topfunctionaris? nee Echte of fictieve dienstbetrekking? ja Individueel WNT maximum per jaar 113.000 Individueel WNT maximum t/m 4-10-2016 86.066 Bezoldiging 2016 Beloning 93.264 Belastbare onkostenvergoedingen - Beloningen betaalbaar op termijn 14.328 Subtotaal 107.592 / Onverschuldigd betaald bedrag Totaal bezoldiging 2016 107.592 Motivering indien overschrijding: zie 1)

Overige toelichtingen

Page 79: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 79

Gegevens 2015 Duur dienstverband in 2015 1/1 31/12 Omvang dienstverband 20145(in fte) 1,0 Bezoldiging 2015 Beloning 114.370 Belastbare onkostenvergoedingen - Beloningen betaalbaar op termijn 32.810 Totaal bezoldiging 2015 147.180 Individueel WNT maximum 2015 112.400

1) Er is sprake van een overschrijding van het geldende maximum volgens de Regeling

bezoldigingsmaxima t.i. volkshuisvesting. Aangezien de bezoldigingsafspraken voor

inwerkingtreding van de WNT zijn afgesproken, wordt gebruikgemaakt van het wettelijke

overgangsrecht.

2) Nadere beschouwing van de diverse componenten conform WNT heeft geleid tot aanpassing

van de beloning van 2015 van € 140.077 naar € 147.180. Deze aanpassing heeft geen

onverschuldigde betaling tot gevolg.

Per 1 augustus 2016 is de heer Daskapan aangesteld als directeur/bestuurder

bedragen x € 1 C. Daskapan Functie(s) Directeur/bestuurder Duur dienstverband in 2016 1/8 – 31/12 Omvang dienstverband (in fte) 1,0 Gewezen topfunctionaris? nee Echte of fictieve dienstbetrekking? ja Individueel WNT maximum per jaar 113.000 Individueel WNT maximum vanaf 1- 8- 2016 47.083 Bezoldiging 2016 Beloning 33.750 Belastbare onkostenvergoedingen - Beloningen betaalbaar op termijn 6.632 Subtotaal / Onverschuldigd betaald bedrag Totaal bezoldiging 2016 40.382

Page 80: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 80

Wet Normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector

Toezichthoudende topfunctionarissen 2016

Toezichthoudende topfunctionarissen 2015

bedragen x € 1 M. Born R. Baron M.J.M. van der Stap

P.Pronk J.A. Brocke

J. Kleijberg

A. Bom Lemstra

Functie(s) lid lid lid voorzitter lid

Duur dienstverband 1/1 -31/12 1/1 -31/12 1/1 -31/12 1/1-11/12 1/1-25/5

Individueel WNT maximum

11.240 11.240 11.240 16.860 11.240

Bezoldiging 2016 Beloning 5.250 5.250 5.250 6.563 2.188

Belastbare onkostenvergoedingen

Beloningen betaalbaar op termijn

Subtotaal 5.250 5.250 5.250 6.563 2.188

/ Onverschuldigd betaald bedrag

Totaal bezoldiging 5.250 5.250 5.250 6.563 2.188

Motivering indien overschrijding: zie

1) 2) 3) 4) 5) 6) 7)

1) Tot en met 7) geen overschrijding.

bedragen x € 1 M. Born R. Baron M.J.M. van der Stap

P.Pronk J.A. Brocke

J.G. Kleijberg

A. Bom Lemstra

Functie(s) lid lid lid lid voorzitter

Duur dienstverband 1/1-31/12 3/2-31/12 1/1 -31/12 1/1 -31/12 1/1 -31/12 Individueel WNT maximum

11.300 11.300 11.300 11.300 16.950

Bezoldiging Beloning 5.316 4.393 5.316 5.316 6.645 Belastbare onkostenvergoedingen

Beloningen betaalbaar op termijn

Subtotaal 5.316 4.393 5.316 5.316 6.645 / Onverschuldigd betaald bedrag

Totaal bezoldiging 5.316 4.393 5.316 5.316 6.645 Motivering indien overschrijding: zie

1) 2) 3) 4) 5) 6) 7)

Page 81: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 81

Honorering Raad van Commissarissen

De honorering, welke door leden van de Raad van Commissarissen wordt ontvangen bestaat uit

een bruto vergoeding van € 6.645 per jaar voor de voorzitter, € 5.316 voor de overige leden

van de Raad van Commissarissen. De honorering van de Raad van Commissarissen is in

overeenstemming met de adviesregeling Vereniging Toezichthouders Woningcorporaties en

houdt rekening met maatschappelijke waarden en normen. De honorering is niet gekoppeld aan

de prestaties van Stichting Wonen Wateringen.

Overige bedrijfslasten van categoriaal naar functioneel

Categoriale indeling 2016 2015

Beheerkosten

Overige personeelskosten 118 211

Huisvestingskosten 207 204

Bestuurskosten 48 17

Algemene kosten 469 387

Subtotaal beheerkosten 842 819

Heffingen

Belastingen 654 633

Verzekeringen 88 83

Subtotaal heffingen 742 716

Overige bedrijfslasten

Kosten projectontwikkeling 54 28

Inventarisatie woningbezit Alphaplan - 8

Bijdrage Autoriteit woningcorporaties 12 7

Verhuurderheffing 1480 1.384

Sociaal plan Oranjewijk - 4

Overigen - 261

Subtotaal overige bedrijfslasten 1.546 1.692

Totaal overige bedrijfslasten

3.130 3.227

De overige bedrijfslasten zijn als volgt gealloceerd:

Functionele indeling

2016 2015

Lasten onderhoudsactiviteiten

371 537

Lasten verhuur en beheeractiviteiten 1.878 1.824

Overige directe operationele lasten 804 860

Overige organisatiekosten 48 17

Verdeelstaat - - 51

Kosten overige activiteiten 26 25

Toegerekende organisatiekosten 3 17

Totaal 3.130 3.228

Page 82: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 82

Honoraria externe accountant 2016 2015

Onderzoek van de jaarrekening 2014 Deloitte - 6

Onderzoek van de jaarrekening 2015 Baker Tilly Berk 15 41

Onderzoek van de jaarrekening 2016 Baker Tilly Berk 51 -

Adviesdiensten op fiscaal terrein 2013 Baker Tilly Berk 6 -

Adviesdiensten op fiscaal terrein 2014 Baker Tilly Berk - 16

Overige niet controlediensten Baker Tilly Berk 3 2

Totaal 75 65

Bovenstaande specificatie betreft de gefactureerde bedragen in het betreffende boekjaar. Voor

de controle van de jaarrekening over 2016 en 2015 is Baker Tilly Berk ingeschakeld. Ook voor

de aangifte van de vennootschapsbelasting is Baker Tilly Berk ingeschakeld.

Page 83: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 83

Ondertekening van de jaarrekening

Bestuur en Raad van Commissarissen zijn van mening dat het Volkshuisvestingsverslag en de

Jaarrekening 2016 met bijbehorende kengetallen en specificaties een correct beeld geven van

het functioneren en de financiële situatie van de Stichting Wonen Wateringen. Op basis van

deze constatering en na kennisneming van de controleverklaring van de onafhankelijke

accountant heeft de Raad van Commissarissen de door het bestuur vastgestelde jaarstukken

2016 in de vergadering van 22 september 2017 vastgesteld.

Bestuur Raad van Commissarissen

mevrouw JA Brocke,

waarnemend bestuurder de heer M Born, waarnemend voorzitter

de heer D. Lausberg

de heer R Baron

de heer M van der Stap

Wegens ontstentenis en belet van de Directeur-bestuurder neemt de voorzitter van de RvC per 21 augustus 2017 de rol van directeur-bestuurder tijdelijk waar. De vice-voorzitter neemt vanaf dat moment de voorzittersrol tijdelijk over. Dit leidt tot gewijzigde ondertekening van de jaarrekening.

Was getekend 22 september 2017

Page 84: Jaarbericht 2016 - Wonen Wateringen€¦ · WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2016 3 Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging, ... registeraccountant

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 6 84

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant