Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren...

90
WONEN WATERINGEN | JAARBERICHT 2015 Jaarbericht 2015

Transcript of Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren...

Page 1: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

Jaarbericht 2015

Page 2: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

2 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

Page 3: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 3

Stichting Wonen Wateringen is een voortzetting van de Wateringsche Bouwvereeniging

welke vereniging is opgericht op 26 februari 1914. De corporatie is toegelaten bij

Koninklijk besluit van 26 augustus 1982 onder nummer 23. De statuten zijn laatstelijk

gewijzigd en goedgekeurd per 11 september 2008. Het statutair werkgebied van de

corporatie is de regio Haaglanden (voormalig Stadsgewest Haaglanden).

Stichting Wonen Wateringen is gevestigd aan de Dorpskade 25 te Wateringen.

De corporatie is ingeschreven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel en

Fabrieken Haaglanden onder nummer 27212687.

Stichting Wonen Wateringen is lid van Sociale Verhuurders Haaglanden, ondernemers-

vereniging VNO/NCW (regio West), MKB Westland en Inter Wateringen.

De corporatie neemt deel in de Regionale Klachtenadviescommissie Westland

(vanaf 1 februari 2016 neemt de corporatie deel in de Geschillencommissie Wonen Zuid

Holland)

Bestuurlijke organisatie

Raad van Commissarissen

mevrouw JA Brocke [voorzitter]

de heer P Pronk [vice-voorzitter]

de heer MJM van der Stap

de heer MAI Born (vanaf 20 oktober 2015)

de heer RCR Baron (vanaf 3 februari 2016)

Bestuur

de heer AJ van den Berg | directeur/bestuurder

Page 4: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

4 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

Inhoudsopgave

Een woord vooraf ............................................................................................................ 5

Verslag Raad van Commissarissen .................................................................................... 7

Volkshuisvestingsverslag 2015 ........................................................................................ 12

De klant centraal ......................................................................................................... 13

Kwaliteit van ons woningbezit ....................................................................................... 21

Lokale verankering en samenwerking ............................................................................ 26

Organisatie ................................................................................................................. 29

Financiële continuïteit .................................................................................................. 31

Risicoparagraaf ........................................................................................................... 34

Slotwoord .................................................................................................................. 37

Kengetallen ................................................................................................................... 39

Jaarrekening 2015 ......................................................................................................... 43

Balans per 31 december 2015 ...................................................................................... 44

Winst- en verliesrekening 2015 ..................................................................................... 46

Kasstroomoverzicht ..................................................................................................... 47

Toelichting op de jaarrekening ...................................................................................... 49

Toelichting op de balans ............................................................................................... 64

Toelichting op de winst- en verliesrekening .................................................................... 78

Ondertekening van de jaarrekening .................................................................................. 88

Overige gegevens .......................................................................................................... 89

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant ......................................................... 90

Page 5: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 5

Een woord vooraf

Voor u ligt het jaarbericht van Wonen Wateringen over het jaar 2015. Met dit jaarbericht blikken

we terug en leggen we verantwoording af over onze activiteiten en financiële resultaten in 2015.

In 2015 zijn in de corporatiesector belangrijke besluiten genomen die richting geven aan de

toekomstige rol en activiteiten van woningcorporaties. In het Sociaal Huurakkoord gesloten

tussen de Woonbond en Aedes zijn, in het kader van betaalbaar wonen, afspraken vastgelegd

over een gematigd huurbeleid voor zittende huurders in de komende jaren. Door de

Rijksoverheid zijn deze huurafspraken inmiddels ook in wetgeving verankerd evenals afspraken

over het passend toewijzen van woningen aan nieuwe huurders. De uitkomsten van de

parlementaire enquête naar het functioneren van woningcorporaties heeft nieuwe inzichten

opgeleverd voor de toekomstige rol, taken en activiteiten van woningcorporaties. De uitkomsten

zijn de basis voor de op 1 juli 2015 vastgestelde nieuwe Woningwet. De wet geeft nieuwe

kaders aan waaraan wij de komende jaren ons moeten houden en waarover we maatschappelijk

verantwoording moeten gaan afleggen. In 2015 zijn veel van de ontwikkelingen en onze

activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel-

geving in de governance en bedrijfsvoering; in 2016 zal dit verder zijn beslag krijgen.

De nieuwe Woningwet staat in de kern voor de goede dingen, kortgezegd betaalbaar wonen in

een prettige buurt voor mensen die dat nodig hebben. Maar in de nasleep van de parlementaire

enquête is domeinbepaling en regelgeving in en na de wet ver doorgeschoten. We krijgen te

maken met sterk stijgende administratieve lasten. Ik vraag me oprecht af hoe ik het beeld dat

een corporatie een relatief eenvoudige onderneming is, moet rijmen met de complexe regel-

geving die nu is opgetuigd. Dat zou allemaal niet zo erg zijn als het die ‘lokale volkshuisvesting’

niet zo zou belemmeren. Er overheersen bij de wetgever teveel angsten om goed

volkshuisvestelijk ondernemen de benodigde ruimte te geven. Het extern toezicht kijkt naar

rechtmatigheid, governance, integriteit en solide financieel beleid. De kant van het

maatschappelijk presteren naar vermogen blijft daarbij onderbelicht. Dat vind ik jammer.

Page 6: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

6 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

Wonen Wateringen heeft een solide financiële bedrijfsvoering en positie. We zoeken voort-

durend de balans tussen betaalbaarheid, beschikbaarheid en kwaliteit. Vanuit betaalbaarheid

sturen we sterk op huurprijs. We rekenen in onze sociale voorraad geen markthuren, onze

huurders betalen gemiddeld 74 procent van de maximale huurprijs. Daardoor is onze

gemiddelde netto huurprijs € 575 euro. Beschikbaarheid en kwaliteit blijft de andere kant van

de medaille. We investeerden in 2015 in totaal 3,5 miljoen euro in het vernieuwen (1,9 miljoen)

en onderhouden (1,6 miljoen excl. indirecte kosten) van onze woningen, met als doel deze

woningen voor toekomstige generaties goed en betaalbaar te houden.

Graag dank ik iedereen die in 2015 een bijdrage heeft geleverd aan de prestaties die Wonen

Wateringen heeft kunnen leveren. Die dank gaat niet in de laatste plaats uit naar de

medewerkers van Wonen Wateringen die in onzekere tijden, waarin de omgeving waarin we

werken èn de eigen werkorganisatie veranderen, onverminderd met bezieling hebben gewerkt in

het belang van onze huurders.

André van den Berg directeur-bestuurder

juni 2016

Page 7: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 7

Verslag Raad van Commissarissen

Voor u ligt het jaarbericht van stichting Wonen Wateringen over het boekjaar 2015.

Het betreft zowel het volkshuisvestingsverslag als de jaarrekening. Het jaarbericht is onder

verantwoordelijkheid van de directeur-bestuurder opgesteld. De jaarrekening is gecontroleerd

en van een goedkeurende onafhankelijke verklaring voorzien. De Raad van Commissarissen

gaat akkoord met de voorliggende jaarrekening en verleent de directeur-bestuurder decharge

over het door hem in 2015 gevoerde beleid.

Raad van Commissarissen

Wonen Wateringen heeft statutair een vijfhoofdige Raad van Commissarissen (RvC). Deze heeft

als taak toezicht te houden op het bestuur en de algemene bedrijfsvoering van de corporatie en

de met haar verbonden ondernemingen. Ook geeft de raad het bestuur gevraagd en

ongevraagd advies.

Doel van het toezicht

De RvC beoordeelt of Wonen Wateringen voldoet aan haar maatschappelijke taak om voldoende

betaalbare huisvesting te bieden aan onze doelgroep. Om deze taak te kunnen realiseren is

continuïteit van de onderneming vereist. De RvC houdt daarom ook expliciet toezicht op het

financiële beleid en de financiële resultaten. De RvC laat zich regelmatig door het bestuur

informeren over de achtergronden en doelstellingen van het te voeren beleid en de behaalde

resultaten. De raad houdt toezicht op de strategische beslissingen van Wonen Wateringen

alsmede op compliance-gerelateerde onderwerpen. Hierbij zijn risicomanagement, liquiditeiten

en financiële parameters belangrijke punten van aandacht.

De taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de RvC zijn omschreven in de statuten

en het Reglement Raad van Commissarissen. De kracht van de RvC is dat deze onafhankelijk is

ten opzichte van het bestuur. De raad kan daarom als onafhankelijk adviseur conform de

governancecode functioneren en tegelijkertijd integraal toezicht uitoefenen.

Profielschets Raad van Commissarissen

Voor deelname aan de RvC worden bewust leden gezocht die door hun functie en/of activiteiten

betrokken zijn bij de gemeente Westland (en de dorpen Wateringen en Kwintsheul in het

bijzonder) en daarbij een binding voelen met de samenleving in het algemeen en de volks-

huisvesting in het bijzonder.

Page 8: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

8 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

Door het stellen van deze specifieke voorwaarden bij benoeming is de maatschappelijke

verantwoording van de raad gewaarborgd. Leden van de RvC worden benoemd op basis van een

profielschets. De hierin opgenomen profielkenmerken gelden voor alle leden. In 2015 zijn de

profielschets en –kenmerken in de context van de herziene woningwet beoordeeld en opnieuw

vastgesteld. De profielschets en –kenmerken is op onze website gepubliceerd.

Per 26 mei 2015 is mevrouw A Bom-Lemstra tussentijds afgetreden als lid van de RvC in

verband met haar benoeming als gedeputeerde van de provincie Zuid Holland. In over-

eenstemming met het rooster van aftreden is de heer JG Kleyberg per 11 december 2015

afgetreden als lid van de RvC. Met inachtneming van de wet- en regelgeving is in 2015 een

selectieprocedure voor de werving van twee leden RvC uitgevoerd.

De Raad van Commissarissen van Wonen Wateringen is op dit moment als volgt samengesteld:

naam/geboortejaar/functie beroep eerste benoeming aftredend ultimo

mw JA Brocke (1967) voorzitter accountant 2011 2018; niet herkiesbaar

MJM van der Stap (1969) business controller 2012 2015; herkiesbaar

P Pronk (1965) (vice-voorzitter) projectontwikkelaar 2009 2016; niet herkiesbaar

MAI Born (1971) gemeentesecretaris/directeur 2015 2019; herkiesbaar

RCR Baron (1958) stadsdeeldirecteur 2016 2019; herkiesbaar

In overeenstemming met de statuten worden leden van de RvC benoemd voor een periode van

maximaal 4 jaar. Herbenoeming is eenmaal mogelijk voor een termijn van 4 jaar. De maximale

zittingsduur voor een commissaris is hiermee, conform de governancecode, 8 jaar.

Honorering Raad van Commissarissen en bestuur

Zowel de financiële vergoedingen voor de leden van de RvC als de beloning van de directeur-

bestuurder voldoen aan de wettelijke kaders. In 2015 bedroeg de bruto vergoeding voor de

leden RvC € 5.250 per jaar en voor de voorzitter € 6.563. De beloning van de RvC past binnen

de adviesregeling honorering toezichthouders in woningcorporaties van het VTW (Vereniging

van Toezichthouders in Woningcorporaties). De beloning van de directeur-bestuurder past ook

binnen de functiewaardering conform de sectorbrede beloningscode voor bestuurders van

woningcorporaties.

Integriteit en governance

De Governancestructuur van Wonen Wateringen is gebaseerd op de Governancecode voor

Woningcorporaties. In 2015 is de Governancecode Woningcorporaties vernieuwd. Binnen het

implementatieplan herziene Woningwet is besloten dat nieuwe wet- en regelgeving bij de

Page 9: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 9

invoering van de woningwet per 1 juli 2015 zal worden toegepast, en dat een volledige

aanpassing van de Governancestructuur van Wonen Wateringen vóór 1 januari 2017 zal

plaatsvinden. Binnen de organisatie is geformaliseerd integriteitbeleid aanwezig dat is

vastgelegd in onze integriteitcode. Belangrijk onderdeel van dit beleid is de klokkenluiders-

regeling. Deze regeling biedt waarborgen voor onze werknemers om zonder gevaar voor hun

rechtspositie vermeende onrechtmatigheden te melden. De governancestructuur, de

integriteitcode en klokkenluiderregeling zijn gepubliceerd op onze website.

Alle leden van de RvC opereren op persoonlijke titel en zijn onafhankelijk ten opzichte van

elkaar en het bestuur. In 2015 is geen sprake geweest van tegenstrijdige belangen in relatie tot

de directeur-bestuurder en/of de leden van RvC zoals bedoeld de governancestructuur.

Externe accountant

De aan de accountant verstrekte controleopdracht wordt door de RvC periodiek geëvalueerd en

besproken. In 2014 is na de evaluatie besloten de controleopdracht met de accountant ná

voltooiing van de controlewerkzaamheden Jaarrekening 2014 te beëindigen.

Na een selectieprocedure heeft de RvC in 2015 besloten de controleopdracht voor de

Jaarrekening 2015 te verlenen aan Baker Tilly Berk accountants.

Activiteiten

Om de toezichthoudende taak goed te kunnen vervullen heeft de Raad van Commissarissen zich

regelmatig mondeling dan wel schriftelijk door het bestuur laten informeren inzake de

(financiële) resultaten in relatie tot de beoogde doelen, relevante externe ontwikkelingen en de

wensen en behoeften van belanghebbenden.

De leden van de Raad van Commissarissen zijn lid van de Vereniging Toezichthouders van

Woningcorporaties (VTW). Naast de normale ledenvergaderingen zijn een aantal door de VTW

georganiseerde studiebijeenkomsten en workshops door leden van de Raad van Commissarissen

bijgewoond. Er is in 2015 nog geen registratie van PE-punten opgezet. Vanaf 2016 worden deze

door Wonen Wateringen geregistreerd.

In 2015 is de RvC 8 keer in vergadering bijeenkomen, bij 7 vergaderingen waren ook de

directeur-bestuurder en manager financiën aanwezig waren. Onder andere de volgende

onderwerpen zijn door de RvC besproken:

- de managementletter n.a.v. de interim controle 2014

- het jaarverslag en de jaarrekening over 2014

- waardebepaling commercieel vastgoed (toepassing minimumwaarderingsregel)

- het voorjaars- en najaarsbericht 2015

- het treasury jaarplan 2015

- het investeringsplan 2016-2020 (inclusief voortgangsrapportage projecten)

- het jaarplan en de bedrijfsbegroting voor 2016

Page 10: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

10 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

- de financiële meerjarenramingen 2016-2020

- beoordelingsbrieven WSW en CFV (Autoriteit Wonen)

- ontwikkelingen in de sector en de effecten hiervan op Wonen Wateringen.

Overige onderwerpen die in de vergaderingen van de RvC aan de orde kwamen waren:

- functioneren van de RvC (inclusief de samenwerking tussen bestuur en RvC)

- samenwerkingsovereenkomsten op basis van ‘Resultaatgericht Vastgoedonderhoud’

- regeling procuratie en mandaat

- vernieuwing organisatiestructuur

- profielschets en –kenmerken leden Raad van Commissarissen

- treasurystatuut

- beslisdocument DO-fase project ‘de Bieb’, Kwintsheul (21 woningen, betaalbare huur)

- implementatieplan nieuwe Woningwet en de voortgangsbewaking ervan

- selectie accountant

- portefeuilleplan 2016-2025 (Strategisch voorraadbeleid)

- budgetbepaling strategisch onderhoud 2016-2025

- beslisdocument initiatieffase project ‘deZonnehof’ (24 woningen voor mensen met beperking)

- opzet en wervingsprocedure ‘directeur-bestuurder’

- kaderovereenkomst outsorcing reparatieonderhoud

Buiten de reguliere vergaderingen om is in 2015 een gezamenlijke themabijeenkomst voor

leden Raad van Commissarissen en bestuurders van de collegaecorporaties Wassenaarsche

Bouwstichting, Wonen Midden-Delfland en Wonen Wateringen georganiseerd. In deze

bijeenkomst heeft de nieuwe Woningwet centraal gestaan. De RvC ziet de (gezamenlijke)

themabijeenkomsten als een waardevolle manier om, buiten de reguliere vergaderingen, eens

langer stil te staan bij de veranderingen in de omgeving, de gevolgen voor Wonen Wateringen

en de eigen rol van de RvC daarin.

Controlcyclus

De verantwoordelijkheid voor het besturen van de organisatie ligt bij de bestuurder, wiens

taken en verantwoordelijkheden zijn vastgelegd in de statuten. Enkele bestuursbesluiten dienen

vooraf goedgekeurd te worden door de RvC.

De onderwerpen waarvoor dit geldt zijn vastgelegd in de statuten van de stichting en verder

uitgewerkt in de lijst van bevoegdheden van bestuur en RvC. Het Jaarplan (inclusief bedrijfs-

begroting) is de weerslag van het voorgenomen beleid. In de rapportage ‘Werk in Uitvoering’

wordt tenminste éénmaal per jaar voor alle onderhanden investeringsprojecten een overzicht

opgenomen waarin een investering- en exploitatieplan wordt weergegeven. In de overzichten

wordt een vergelijk gemaakt tussen actuele cijfers en de prognosecijfers. Besluitvorming

Page 11: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 11

omtrent investeringsprojecten vindt plaats aan de hand van beslisdocumenten bij de

onderscheiden fases in planontwikkeling/-realisatie. Op basis van het Jaarplan, het

Investeringsplan en de geprognosticeerde effecten van ‘nieuw’ beleid worden vervolgens

ramingen opgemaakt van de ontwikkeling van de jaarresultaten over een periode van 5 jaar.

De bestuurder rapporteert periodiek aan de RvC middels Voorjaars- en Najaarsbericht. Voor de

overige besluiten die de goedkeuring van de RvC behoeven, overlegt de bestuurder relevante

beslisdocumenten.

Verantwoording

De uitvoering van de externe controle is opgedragen aan accountantsorganisatie Baker Tilly

Berk. De accountant heeft zijn bevindingen aan de RvC gepresenteerd en is aanwezig geweest

bij de vergadering waar het jaarverslag is besproken. De controleverklaring vindt u elders in dit

jaarbericht.

De RvC heeft tevens kennis genomen van de rapportages van het ministerie van Binnenlandse

Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW), het

Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting (CFV) en Autoriteit Woningcorporaties. De RvC ziet, op

basis van zijn eigen interne toezicht en eerder genoemde rapportages en toelichtingen, geen

aanleiding tot het maken van op- of aanmerkingen over het door het bestuur gevoerde beleid.

In 2015 heeft de raad zich kunnen vinden in alle besluiten van het bestuur.

Verklaring van de Raad van Commissarissen

De RvC verleent de directeur-bestuurder decharge over het door hem in 2015 gevoerde beleid.

De middelen van Wonen Wateringen zijn uitsluitend in het belang van de volkshuisvesting

besteed. Activiteiten hebben uitsluitend plaatsgevonden ten behoeve van de volkshuisvesting en

de leefbaarheid, in overeenstemming met de statuten van de corporatie. De woningen liggen

binnen het statutaire werkgebied. Op het gebied van beleggen en verbintenissen zijn geen

risicovolle posities ingenomen. Wonen Wateringen heeft geen gebruik gemaakt van derivaten

als financieel instrument ter afdekking van renterisico’s.

Tot slot

De RvC is van mening dat Wonen Wateringen goed op orde is. Er is een duidelijk, transparant

beleid en de organisatie reageert alert op de ontwikkelingen. De keuzes die gemaakt worden

zijn terugvertaald in beleid.

De RvC heeft kennis genomen van het volkshuisvestingverslag en heeft grote waardering voor

de resultaten die Wonen Wateringen in 2015 heeft bereikt. Zij bedankt de directeur-bestuurder

en alle medewerkers voor hun inzet.

mevrouw J Brocke

voorzitter Raad van Commissarissen Wonen Wateringen

Page 12: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

12 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

Volkshuisvestingsverslag 2015

Page 13: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 13

Missie

Wonen Wateringen is een maatschappelijke onderneming die mensen goed wil laten wonen, met

name degenen die door hun inkomen, gezondheid of maatschappelijke positie onvoldoende in

staat zijn zichzelf te redden op de woningmarkt. Daarom maken we ons sterk voor een

gevarieerd aanbod van eigentijdse woningen met een zeer goede prijs-kwaliteitverhouding.

Daarnaast hebben we voortdurend aandacht voor andere zaken die klanten belangrijk vinden,

zoals een fijne, veilige leefomgeving en een goede service en bereikbaarheid.

Betaalbaarheid en beschikbaarheid

Samenstelling woningvoorraad

Per 31 december 2015 bestaat ons woningbezit uit 1.994 woningen. Ons woningbezit bestaat

voor een belangrijk deel uit traditionele eengezinswoningen, met als gevolg dat een relatief

klein deel van onze woningen geschikt is voor senioren en starters. Bij onze nieuwbouw-

projecten geven we daarom voorrang aan deze twee doelgroepen.

Ontwikkeling in het woningbezit in 2015

op 1 januari in bezit en exploitatie 2.005 woningen

in 2015 opgeleverd en in exploitatie genomen 16 woningen

in 2015 uit exploitatie en gesloopt 10 woningen

in 2015 verkocht 17 woningen

op 31 december in bezit en exploitatie 1.994 woningen

De betaalbaarheid van de woningvoorraad

Eén van de doelstellingen van Wonen Wateringen is te zorgen voor betaalbare huurwoningen

voor mensen met een laag inkomen. Vanuit deze doelstelling van betaalbaarheid sturen we

sterk op huurprijs. Onze huurders betalen gemiddeld 74 procent van de maximale huurprijs;

onze gemiddelde netto huurprijs is € 575 euro. Voor ruim 67% van alle woningen berekenen we

een huurprijs lager of gelijk aan de aftoppingsgrens Huurtoeslag (€ 618,24). In vergelijking met

2014 is de voor de doelgroep bereikbare woningvoorraad constant gebleven.

De klant centraal

Page 14: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

14 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

Het woningbezit onderverdeeld naar huurprijs

t.e.m. € 403,061 133 woningen 7%

van € 403,06 t.e.m. € 618,242 1.212 woningen 60%

van € 618,24 t.e.m. € 710,683 498 woningen 25%

meer dan € 710,68 151 woningen 8%

1. kwaliteitskortingsgrens Huurtoeslag | 2. aftoppingsgrens Huurtoeslag | 3. vrije sectorgrens

Huuraanpassing

Per 31 december 2014 bedraagt de gemiddelde netto huurprijs per woning per maand € 575

(2014: € 557). De totale bruto huursom over 2015 bedroeg € 14,5 miljoen (2014: € 13,9 mln).

In het Woonakkoord is bepaald dat de huurverhogingen de komende twee jaar 1,5%, 2% of 4%

plus inflatie zijn. Voor 2015 betekende dit dat de huren – afhankelijk van het inkomen van de

huurder - ten hoogste 2,5%, 3% of 5% mochten stijgen.

In 2015 heeft Wonen Wateringen géén inkomensafhankelijke huurverhoging doorgevoerd. Aan

deze beslissing ligt zowel de essentie van het eigen huurprijsbeleid (de kwaliteit van de woning

bepaalt de huurprijs) als praktische bezwaren ten grondslag. De gemiddelde huurverhoging is

voor alle woningen vastgesteld op 2,5%. Ook in 2015 hebben wij huurders actief informatie

verstrekt over huurtoeslag en indien nodig geholpen bij de aanvraag als de huurder er zelf niet

uitkomt. De enkele bezwaren die tegen de voorgestelde huuraanpassingen zijn ingediend, zijn

alle na een persoonlijk overleg ingetrokken.

Bij de wisseling van huurders is de huurprijs van de betreffende woning verhoogd tot het niveau

van de streefhuur (80% van de maximaal toegestane huurprijs).

Het huurprijsbeleid

Naast de sociale doelstelling van Wonen Wateringen speelt bij de vaststelling van het huurprijs-

beleid de financiële continuïteit van de corporatie als onderneming een belangrijke rol.

In 2015 is besloten tot een wijziging van het huurprijsbeleid. Omwille van het realiseren van

voldoende aanbod van woningen in de prijscategorie ‘betaalbaar’ (tot aan de aftoppingsgrenzen)

is meer differentiatie aangebracht in het niveau van de streefhuur, waarbij het uitgangspunt van

de kwaliteit van de woning (i.c. woninggrootte) leidend is. Het nieuwe huurprijsbeleid vindt zijn

grond in zowel de strategische doelstellingen, de financiële kaders en een doelmatige woon-

ruimteverdeling.

Contouren voor het huurprijsbeleid 2016

In het ‘vernieuwd’ huurprijsbeleid zoals dat vanaf 1 januari 2016 bij nieuwe verhuringen en – op

termijn – bij de jaarlijkse huuraanpassing (huursombenadering) wordt toegepast, is het

doelgroepenbeleid (meer) bepalend. In huurprijsbeleid is het niveau van de streefhuur (80%)

Page 15: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 15

aangepast en waarbij tevens sprake is van differentiatie naar huurprijsklasse. Het niveau van de

streefhuur varieert van 75% tot 93%

Strategische doelstellingen Wonen Wateringen

Wonen Wateringen ziet zowel de laagste inkomens (zeg maar BBSHdoelgroep/alle huishoudens

welke in aanmerking komen voor huurtoeslag) als de inkomens daar boven (tot € 43.000) als

doelgroep. De Europese grens (circa € 35.000) is in onze woningmarkt te laag. Voor inkomens

net boven deze grens zijn er onvoldoende alternatieven. Dat geldt in het bijzonder voor

specifieke doelgroepen zoals ouderen. De keuze voor deze doelgroepen en inkomensgrenzen

spoort met de opvattingen van de belangrijkste stakeholders (gemeente, huurders en

ouderenorganisaties).

Wonen Wateringen vindt het van groot belang dat haar woningaanbod nu en in de toekomst

aansluit op de vraag van de lokale woningmarkt. De omvang van de doelgroep groeit, en het

gemiddeld inkomensniveau daalt. Wonen Wateringen neemt haar verantwoordelijkheid voor een

voldoende ‘beschikbaarheid’ van (sociale) huurwoningen in diverse prijsklassen. In de strategie

en de tactiek zal de focus liggen op een voldoende aanbod van woningen met een huurprijs

lager dan de aftoppingsgrenzen Huurtoeslag (‘betaalbare voorraad’).

Huurincassobeleid

Ultimo 2015 bedraagt de betalingsachterstand € 146.000; is 1,02% van de bruto jaarhuur

(2014: € 115.000; 0,83%). In 2014 is een voorziening gevormd voor huurdebiteuren i.v.m.

verwachte oninbaarheid van vorderingen groot € 4.000 (2014: € 4.000). Het betreft over-

wegend vorderingen i.v.m. reeds beëindigde contracten.

De stijging van de betalingsachterstand is goeddeels het gevolg van het oplopen van de

gemiddelde vordering per huurdebiteur, van € 1.095 gemiddeld in 2014 (bij 105 huur-

debiteuren) tot € 1.490 gemiddeld in 2015 (bij 98 huurdebiteuren).

In het incassobeleid is de inzet eerst en vooral gericht op het zo snel mogelijk contact zoeken

met huurders die betalingsproblemen hebben. Door de klant in een vroeg stadium uit te

nodigen voor een gesprek over de huurbetaling blijft de achterstand beperkt. In de meeste

gevallen worden tijdens dit gesprek afspraken gemaakt over een regeling om de achterstand in

te lopen. Als blijkt dat de klant grote financiële problemen heeft, verwijzen we hem/haar door

naar gemeente Westland voor een schuldhulpverleningstraject.

Helaas lukt het niet altijd om met de huurder in gesprek te treden. Ook komt het voor dat een

afgesproken betalingsregeling niet wordt nagekomen. In zulke situaties wordt een incasso- en

aansluitend een gerechtelijke procedure gevoerd. Eind 2015 waren 26 zaken ‘uit handen

gegeven’; totaal van de vorderingen bedraagt € 106.000. In 2015 hebben 2 ontruimingen

wegens betalingsachterstand plaatsgevonden.

Page 16: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

16 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

Huurderving

De totale huurderving vanwege leegstand bedraagt in 2015 € 188.000; dit is 1,3% van de

jaarhuur (2014 € 241.000; 1,7%).

Huurderving wegens structurele leegstand komt binnen het woningbezit niet voor. De

huurderving door incidentele leegstand wordt bij woningen voornamelijk veroorzaakt als gevolg

van het niet accepteren van een aangeboden woning door een reeks van kandidaat huurders.

Huurderving als gevolg van onderhoudswerkzaamheden komt met name voor in situaties

waarbij de vertrekkende huurders lang in hun woning hebben gewoond en er in die jaren niet of

nauwelijks woningverbetering heeft plaatsgevonden. Ook kan huurderving ontstaan wanneer

huurders een woning bij verhuizing ‘uitgeleefd’ achterlaten.

Een huurwoning moet gemiddeld 6 keer worden aangeboden voordat hij door de kandidaat-

huurder wordt geaccepteerd. Indien een woning meerdere malen achtereen moet worden

aangeboden aan een reeks van kandidaat huurders, die ieder voor zich na enige dagen

bedenktijd de woning niet accepteren, ontstaat er eveneens huurderving. De tijd die verloren

gaat bij het herhaaldelijk aanbieden van een huurwoning en de latere ingangsdatum van het

nieuwe huurcontract wordt verwerkt als leegstand. Deze vorm van incidentele leegstand geeft

ieder jaar een stijging te zien. Woningzoekenden worden elk jaar kritischer. Het systeem van de

woonruimteverdeling biedt hiertoe de ruimte.

Huurderving wegens structurele leegstand komt uitsluitend voor bij het commercieel onroerend

goed; waarbij één object (kinderdagverblijf) op basis van ‘anti-kraak’ is verhuurd.

Woonruimteverdeling

De toewijzingscriteria voor de woonruimteverdeling zijn door het algemeen bestuur van de regio

Haaglanden vastgesteld in een regionale huisvestingsverordening. Deze verordening is van

toepassing op woonruimten met een huurprijs beneden de huurtoeslaggrens. De corporaties in

de regio bieden de vrijgekomen woningen aan op de website Woonnet-Haaglanden.nl.

De belangrijkste uitgangspunten van de huisvestingsverordening zijn:

- de regio heeft één open woningmarkt

- keuzevrijheid: zo min mogelijk regels

- gelijke slaagkansen voor de diverse doelgroepen

- het bevorderen van de doorstroming

- de mogelijkheid van lokale beleidsruimte

Met de Huisvestingswet 2014, die per 1 januari 2015 in werking is getreden, zijn de regels voor

de woonruimteverdeling veranderd. Per 1 juli 2015 is de Huisvestingverordening Westland van

kracht.

Page 17: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 17

Tussen de gemeenten binnen het voormalig stadsgewest Haaglanden heeft afstemming

plaatsgevonden over de lokale huisvestingsverordeningen zodat het systeem van woonruimte-

verdelen gelijkt blijft naar woningzoekenden.

Vrijgekomen woningen

In 2015 zijn in totaal 125 woningen uit het bestaande bezit vrijgekomen, waarmee de

mutatiegraad (het aantal vrijgekomen woningen ten opzichte van ons totale aantal woningen) in

2015 uitkomt op 6% (2014: 94 woningen, mutatiegraad 4%). In 2015 zijn 26 nieuwbouw

woningen in exploitatie genomen. Door het optimaal gebruik maken van de mogelijkheden van

‘lokaal maatwerk’ heeft Wonen Wateringen in 2015 ingezet op het bevorderen van de

doorstroming op de lokale woningmarkt. Bij 41 toewijzingen is in 2015 hiervan gebruik

gemaakt, hetgeen ook tot uiting komt in de (oplopende) mutatiegraad.

In 2015 was het gemiddelde aantal reacties op een woning van Wonen Wateringen 151 (in

Westland gemiddeld 89 en in de regio Haaglanden gemiddeld 173). De slaagkans (aantal

verhuringen gedeeld door aantal woningzoekenden) bedraagt bij Wonen Wateringen in 2015

gemiddeld 14,5% (Westland als totaal 18,9%; Haaglanden 14,5%). Voor starters is de

slaagkans 12,5%; voor doorstromers 15,8%. De mediane wachtduur bedraagt in 2015 voor

starters 78 maanden; voor doorstromers 35 maanden (Westland respectievelijk 36 en 25

maanden; Haaglanden respectievelijk 46 en 21 maanden).

Toewijzing aan doelgroepen

In 2015 zijn 125 woningen uit het bestaande bezit en 26 nieuwbouw huurwoningen verhuurd.

Verhuurde woningen naar kenmerken

t.e.m. € 403,061 5 woningen 3%

van € 403,07 t.e.m. € 618,242 71 woningen 47%

van € 618,25 t.e.m. € 710,683 60 woningen 40%

meer dan € 710,68 15 woningen 10%

Verhuurde woningen naar kenmerken (vervolg)

eengezinswoning 28 woningen 19%

flat met lift 28 woningen 19%

flat zonder lift 20 woningen 13%

seniorenwoning 5 woningen 3%

benedenwoning 44 woningen 29%

overige woningtypen 26 woningen 17%

Page 18: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

18 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

87 woningen zijn toegewezen aan doorstromers, 56 woningen aan starters en 8 woningen zijn

toegewezen aan doorstromers met een relatiebreuk. In 2015 zijn 9 woningen toegewezen aan

statushouders (13 personen). Van de nieuwe huurders is 57% afkomstig uit de gemeente

Westland, 23% komt uit de gemeente Den Haag, 9% komt uit de regio Haaglanden en 11%

komt van buiten de regio.

Europese regelgeving

De Nederlandse wetgever heeft regels opgesteld om te voldoen aan de beschikking van de

Europese Commissie inzake staatssteun. Als gevolg van deze sinds 2011 geldende regels

moeten corporaties, om voor staatssteun in aanmerking te blijven komen, minstens 90% van

hun sociale woningen toewijzen aan huurders met een huishoudinkomen onder een bepaald

maximum. Voor 2015 was deze inkomensgrens € 34.911. Wij hebben in 2014 91% van de

vrijgekomen sociale huurwoningen toegewezen aan woningzoekenden met een huishoud-

inkomen onder de wettelijk vastgestelde grens.

Huurders naar inkomensklassen

inkomen < EU-norm 137 huurders 91%

inkomen > EU-norm 14 huurders 9%

inkomen BBSH-doelgroep 103 huurders 68%

lage middeninkomens 36 huurders 24%

hogere inkomens 12 huurders 58%

Verkoop van woningen

In 2015 zijn 17 huurwoningen verkocht. 5 huurwoningen zijn verkocht aan de zittende huurders

en binnen de vastgestelde verkoopvijver zijn 12 woningen vrijgekomen en op de ‘vrije woning-

markt’ verkocht.

Kwaliteit van dienstverlening

Dagelijks spannen onze medewerkers zich in voor een zo goed mogelijke dienstverlening aan

onze huurders, woningzoekenden en andere belanghebbenden. De afgelopen jaren heeft Wonen

Wateringen veel geïnvesteerd in kwaliteit en klantgerichtheid. In 2015 is het kwaliteitssysteem

van Wonen Wateringen door TÜV Rheinland Nederland (her)beoordeeld aan de hand van de ISO

9001-normering. In februari 2015 is aan Wonen Wateringen het ISO9001 certificaat uitgereikt.

Certificering betekent in de praktijk dat klantgerichtheid en continue verbetering verankerd zijn

in de organisatie.

Page 19: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 19

In 2014 heeft bureau USP een onderzoek uitgevoerd naar de tevredenheid onder onze bewoners

over onze dienstverlening, de woningen en de woonomgeving. De uitkomst van het onderzoek

is dat Wonen Wateringen over de volle breedte ruim voldoende tot goed presteert. Qua oordeel

over de ‘dienstverlening in zijn geheel’ scoort Wonen Wateringen een mooi cijfer, een 7,6

(landelijk gemiddelde: 7,3). De behandeling van overlastklachten scoorde met een 5,2

beduidend lager. Dit maakt het een belangrijk verbeterpunt.

Overlast, conflicten en woonfraude

In het algemeen geldt dat geluidsoverlast en vervuiling de meest voorkomende overlastzaken

zijn. Hangjongeren zijn in de derde plaats een belangrijke oorzaak van overlast. Ze laten

rommel achter, richten vernielingen aan en vertonen soms intimiderend gedrag richting

bewoners. In de aanpak van overlast de verantwoordelijkheid van de bewoners zelf meer

benadrukt. Om tot een oplossing voor overlast te komen, wordt zo nodig de wijkagent

ingeschakeld. De bezuinigingen in de branche en bij de gemeente Westland zorgen ervoor dat

buurtmiddeling onder druk komt te staan.

In 2015 is Wonen Wateringen een samenwerking aangegaan met Bureau Bemiddeling &

Mediation (BBM) voor het bieden van ondersteuning bij het oplossen van conflicten tussen

buren. In 2015 heeft BBM in 9 casussen daadwerkelijk ondersteuning geboden.

Alle signalen die ons bereiken over vermeende woonfraude worden door ons onderzocht.

In 2015 zijn geen gevallen van woonfraude aangebracht of geconstateerd.

Beleid bij hennepteelt in huurwoning

Naast het verbod op de teelt van hennep, zoals vastgelegd in onze algemene huurvoorwaarden,

hebben we hiervoor ook specifiek beleid ontwikkeld. Dit beleid houdt in dat wanneer een van

onze huurders betrapt wordt op bedrijfsmatige hennepteelt, er een procedure wordt gestart tot

ontbinding van de huurovereenkomst. Ook wordt de huurder aansprakelijk gesteld voor de

aangerichte schade in de woning. Aanvullend hebben wij het regionale convenant ‘Integrale

Hennepaanpak Haaglanden’ ondertekend. In 2015 zijn twee huurovereenkomsten beëindigd als

gevolg van hennepteelt in onze woningen.

Communicatie

Bij goede dienstverlening speelt communicatie een belangrijke rol. Om klanten te informeren en

te betrekken bij de organisatie worden diverse communicatiemiddelen ingezet. Onze website is

het voor iedereen toegankelijke medium, waar alle informatie en links naar andere

communicatie-uitingen terug te vinden zijn. Drie keer per jaar brengen we het bewoners-

magazine Kwartier uit. Met dit medium houden we onze huurders op de hoogte van activiteiten

en geven we inzicht in onze visie en handelswijze.

Page 20: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

20 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

Bewonersparticipatie

Wonen Wateringen betrekt bewoners actief bij het invullen van onze taken, zoals bij groot

onderhoud en leefbaarheid. Bewonersparticipatie is een essentieel onderdeel van onze

bedrijfsvoering. Hierbij speelt persoonlijk en individueel contact de belangrijkste rol.

Regelmatig zijn er contacten tussen medewerkers van Wonen Wateringen en individuele

huurders. De contacten met individuele huurders zijn veelvuldig en variëren van het melden van

reparatieverzoeken, het treffen van een betalingsregeling bij huurachterstand, het bemiddelen

in overlastsituaties, het beantwoorden van vragen over de woonruimteverdeling, en het

afsluiten van huurovereenkomsten.

Klachtencommissie

Hoewel wij ons best doen uitstekende woningen en dienstverlening te bieden, kan het natuurlijk

voorkomen dat een huurder toch ontevreden is. In dat geval kan een klacht ingediend worden

bij de klachtencommissie Westland. In 2015 is bij de commissie een klacht over Wonen

Wateringen ingediend; welke klacht uiteindelijk als onterecht is beoordeeld.

In het kader van de implementatie van de nieuwe Woningwet is besloten voor wat betreft de

behandeling van klachten en geschillen aan te sluiten bij de Geschillencommissie Wonen Zuid

Holland.

Page 21: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 21

Het woningbezit

Ultimo 2014 heeft Wonen Wateringen in totaal 2.133 verhuureenheden in eigendom, waarvan

1.994 zelfstandige woningen en 139 overige verhuureenheden, waaronder garageboxen,

winkels, ontmoetingsruimten, kinderdagverblijven, kantoor en bedrijfsruimten, alsook grond-

kavels met een uitgegeven opstalrecht. Alle woningen en onroerende zaken in eigendom en

beheer liggen in Kwintsheul en Wateringen.

Voorraadbeleid

Het strategisch voorraadbeleid biedt houvast bij het maken van keuzes voor de toekomst van

ons woningbezit en het realiseren van de wensportefeuille. Het strategisch voorraadbeleid is

daarom dynamisch en wordt met enige regelmatig geactualiseerd.

In een themabijeenkomst voor RvC in het najaar van 2014 is een aanvang gemaakt met een

nieuwe actualisatie. In 2015 is de bestuurlijk besluitvorming afgerond en is het Portefeuilleplan

Strategisch Voorraadbeleid 2016-2025 vastgesteld.

Binnen het Portefeuilleplan vormen de thema’s ‘betaalbaarheid’ en ‘beschikbaarheid’ de rode

draad in het voorraadbeleid, waarbij in de strategie de focus is gelegd op een voldoende

omvang van de sociale woningvoorraad. Wat dat betreft streeft Wonen Wateringen de

navolgende (ontwikkeling in) omvang van en verscheidenheid in haar woning-portefeuille na.

Wensportefeuille [ontwikkeling omvang en verscheidenheid in het woningbezit)

huidige portefeuille Wensportefeuille 2025

absoluut in % absoluut in %

betaalbaar (huurprijs tot circa € 600) 1.318 67% 1.365 63%

bereikbaar (huurprijs tussen € 600 en € 700) 498 25% 615 28%

vrije sector (huurprijs hoger dan € 700) 151 8% 210 10%

totaal 1.969 100% 2.100 100%

Noot: In het overzicht zijn de 24 woningen ‘Kleinschalig verpleeghuis Vlietzicht’ niet opgenomen.

Binnen het Strategisch VoorraadBeleid 2016-2025 is sprake van een stevige ambitie. Een

belangrijk deel van het woningbezit van Wonen Wateringen is in de zestiger en zeventiger jaren

gebouwd. Voor deze woningen dienen zich grotere onderhoudsopgaven aan. Als startpunt voor

de uitwerking van het Strategisch Voorraadbeleid 2016-2025 zijn in 2015 voor het realiseren

van deze ingrepen budgetten vrijgemaakt. In de context van de nieuwe organisatiestructuur wil

Wonen Wateringen de eigen inzet bij de uitvoering van de plannen vooral richten op tactisch

Kwaliteit van ons woningbezit

Page 22: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

22 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

niveau en minder op uitvoerend niveau (regisserend opdrachtgeverschap). In die filosofie zullen

de verbeter- en onderhoudsplannen 'in de markt worden gezet’ op basis van design, build,

maintain contracten. Eind 2015 is daartoe een vernieuwende manier van uitvraag en selectie

ontwikkeld en gestart. Bij deze procedure is Wonen Wateringen ondersteund door Bouwend

Nederland. In de eerste helft van 2016 zijn voor twee projecten (elk 40 woningen)

samenwerkingsovereenkomsten gesloten.

Nieuwbouw

Wonen Wateringen heeft in 2015 een bescheiden investeringsprogramma onderhanden dat

overwegend (deel)projecten sloop-/nieuwbouw in Oranjewijk betreft. Dit programma is ontstaan

uit de behoefte van de verbetering van het woningbezit (Wijkontwikkelingsplan Oranjewijk).

In 2013 is een stedenbouwkundig (deel)plan ontworpen en uitgewerkt dat voorziet in de sloop-

en nieuwbouw van 75 woningen Beatrixstraat e.o. Voor dit project is een samenwerking

aangegaan met Weboma Projecten BV. Binnen de samenwerking is overeengekomen dat een

deel van het sloop-/nieuwbouwplan (voor rekening en risico van Weboma Projecten) in de

koopsector zal worden gerealiseerd. Met de opbrengsten van de verkoop van de te slopen

woningen (in casu grondeigendom) wordt een verbetering van de investeringskasstroom

gerealiseerd. In 2015 zijn deze samenwerking twee deelprojecten in de huursector (26

woningen voor senioren) opgeleverd en in exploitatie genomen en is één deelproject (4 huur-

woningen voor senioren en 17 woningen in de koopsector) in aanbouw genomen.

Project ‘de Bieb’ (Kwintsheul)

Wonen Wateringen heeft, daartoe uitgenodigd door gemeente Westland, het initiatief genomen

voor de herontwikkeling van de bibliotheeklocatie in Kwintsheul. Het bebouwingsplan dat voor

de locatie is ontwikkeld telt 21 huurwoningen met een huurprijs lager dan de aftoppingsgrenzen

huurtoeslag (prijsklasse ‘betaalbaar’). Eind 2015 is een aanvraag omgevingsvergunning

ingediend, naar verwachting zal de bouw in september 2016 starten.

Project ‘de Zonnehof 2.0’ (zelfstandig wonen voor mensen met een verstandelijke beperking)

In 2015 heeft Wonen Wateringen besloten een initiatief van een aantal ouders te ondersteunen,

waarbij het realiseren van een project voor zelfstandig wonen voor (jonge) mensen wordt

nagestreefd. Binnen de uitwerking van deze ambitie is in 2015 inmiddels het eigendom van een

object (grond)positie verworven en een samenwerkingsovereenkomst met stichting Philadelphia

Zorg aangegaan.

Onderhoud

Het onderhoudsbeleid van Wonen Wateringen is vooral gericht op het - met in achtneming van

de kwaliteitscriteria van de corporatie - beheersbaar houden van de onderhoudskosten van het

woningbezit. De kwaliteit van de voorraad wordt grotendeels bepaald door het tijdig uitvoeren

Page 23: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 23

van onderhoud aan ons woningbezit. Hierbij dient er niet alleen gedacht te worden aan bouw-

technisch onderhoud maar ook aan het aanpassen van de woningen aan de eisen van deze tijd.

Steeds meer onderhoudswerkzaamheden kunnen onder de noemer van woningverbetering,

duurzaamheid of leefbaarheid worden gebracht. In 2013 is – in het kader van het verbeteren

van het financieel perspectief - besloten tot het maken van een strikt onderscheid tussen

‘onderhoud’ en ‘verbetering’. De kosten van verbetering worden hierbij als investering aan-

gemerkt; waarbij dekking zal moeten plaatsvinden via huuraanpassing of levensduurverlenging.

De Meerjarenonderhoudplanning is met deze principiële beleidskeuze als leidraad in 2013

geactualiseerd.

In 2015 is een project in uitvoering genomen waarbij in een periode van drie jaar een conditie-

meting van het gehele woningbezit en de vastlegging van de kwaliteit ervan, zal plaatsvinden

volgens de systematiek van NEN2767. De metingen en de vastlegging worden door ‘eigen

mensen’ uitgevoerd.

Planmatig onderhoud

In de Onderhoudsbegroting 2015 stond een bedrag van € 1.556.000 gereserveerd voor het

werkplan planmatig onderhoud. Naar aanleiding van de uitkomsten van de aanbesteding van

een groot deel van de werkzaamheden is besloten tot een aanpassingen in het werkprogramma.

Een van de aanpassingen betreft het vervangen van een collectief CV-systeem in een complex

voor individuele CV-systemen in de 25 woningen van het complex.

Nagenoeg alle werkzaamheden uit het (bijgesteld) werkplan planmatig onderhoud zijn in 2015

aanbesteed en in uitvoering genomen. Uiteindelijk hebben de kosten voor planmatig onderhoud

in 2015 € 1.241.000 bedragen.

Leefbaarheid

Jaarlijks worden kosten gemaakt (schoonmaakbedrijven, hoveniersbedrijf, onderhouds-

aannemer) om de woonomgeving inclusief de bij de gebouwen behorende gemeenschappelijke

ruimten op een aanvaardbaar niveau te houden. Bewoners worden persoonlijk of schriftelijk

aangesproken op hun gedrag daar waar het gaat om vandalisme en vervuiling van de

woonomgeving en gemeenschappelijke ruimten. Geconstateerde technische gebreken en graffiti

worden snel en adequaat verholpen respectievelijk verwijderd.

In 2015 bedragen de kosten voor leefbaarheid € 122.000 (2014: € 131.000).

Dagelijks klachtenonderhoud

In 2015 bedraagt het aantal reparatiemeldingen gemiddeld 1,49 per woning. De gemiddelde

kosten per melding bedragen € 242. In totaal is in 2015 € 396.000 (2014: € 351.000)

uitgegeven aan dagelijks klachtenonderhoud.

Page 24: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

24 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

De eigen onderhoudsdienst van Wonen Wateringen voert een groot deel van dagelijks

klachtenonderhoud uit. Als één van de stappen binnen de concretisering van het nieuwe

organisatieplan is in 2015 besloten de activiteiten van de eigen onderhoudsdienst te beëindigen.

Eind 2015 is een samenwerkingsovereenkomst aangegaan met Vehoec Aannemers voor de

uitvoering van alle reparatieverzoeken. De outsourcing van deze werkzaamheden hebben als

resultaat dat in bijzonder de overhead en de administratieve lasten rondom het reparatie-

onderhoud afnemen.

Storingen aan centrale verwarmingsinstallaties met warmwatervoorziening, liften, elektrische

installaties worden doorgegeven aan installatiebedrijven, waarmee Wonen Wateringen

servicecontracten heeft afgesloten. Als dienstverlening aan de huurders beschikt Wonen

Wateringen over een Servicefonds voor Huurdersonderhoud. Voor deelname aan deze extra

service wordt de huurder een abonnementsgeld in rekening gebracht.

Mutatieonderhoud

In 2015 is in 140 woningen verhuis-/mutatieonderhoud uitgevoerd en/of onderhanden. Voor

mutatieonderhoud is in 2015 € 500.000 begroot, de werkelijke kosten voor mutatieonderhoud

hebben in 2015 € 274.000 bedragen.

Beleid is dat de noodzakelijke werkzaamheden in het interieur niet verplicht worden opgelegd

aan de huurders. Dit houdt in dat in een aanzienlijk aantal gevallen pas bij mutatie de

noodzakelijke onderhoudswerkzaamheden aan het interieur, inclusief de bijbehorende woning-

verbetering (keuken- en badkamerrenovaties) uitgevoerd kunnen worden. In het bestek van

koers zetten op verbeteren financiële prestaties is het niveau van mutatieonderhoud (en in

bijzonder de vernieuwing van badkamer en keukens) fors teruggebracht. De substantiële daling

van de kosten voor mutatieonderhoud zijn het resultaat van de aanpassingen in beleid

(beschrijven en introduceren van kwaliteitniveaus), proces (actief bewaken van kosten) en

procedures (inkoop).

Specificatie kosten mutatieonderhoud (in € 1.000)

totaal kosten voor mutatie-onderhoud 308 100%

verrekend met huurders of geactiveerd 29 9%

kosten voor mutatie-onderhoud 274

waarvan kosten voor keukenrenovaties 44 14%

kosten voor badkamerrenovaties 61 20%

kosten voor overige woningverbetering 27 9%

kosten voor asbestsanering 14 6%

Page 25: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 25

Een overgroot deel van het mutatieonderhoud wordt door derden uitgevoerd, woningen met

relatief weinig mutatieonderhoud wordt in de regel door de eigen onderhoudsdienst uitgevoerd.

Binnen de samenwerkingsovereenkomst voor het uitvoeren van het reparatieonderhoud, zoals

eind 2015 gesloten, is vastgelegd dat in overleg zal worden onderzocht of het mogelijk en

gewenst is ook het mutatieonderhoud onder de werking van de samenwerkingsovereenkomst

kan worden gebracht.

Page 26: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

26 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

Jubileumactiviteiten

In de eerste weken van 2015 hebben wij ons jubileumjaar (100 jaar) feestelijk afgesloten met

een stakeholdersbijeenkomst (thema ‘samenwerking’) en zijn onze huurders uitgenodigd voor

de ‘koek en zopie’ in een winters decor. De giften die we ontvingen voor ons jubileum kwamen

ten goede aan de speeltuin ‘De Kinderster’ in het hart van de Oranjewijk.

Sponsoring

Wonen Wateringen sponsort in beperkte mate lokale activiteiten. Sponsoring heeft, als uiting

van de maatschappelijke betrokkenheid van de corporatie, uitsluitend tot doel lokale

verenigingen en activiteiten financieel te ondersteunen. Sponsoring heeft geen ‘commerciële’

doelen zoals bijvoorbeeld naamsreclame. Voor sponsoring is een jaarlijks budget beschikbaar

van maximaal 0,2% van de netto jaarlijkse huurinkomsten.

De criteria waaraan sponsoraanvragen moeten voldoen;

• Sponsoring vindt alleen plaats aan verenigingen of stichtingen uit ons werkgebied die zich voor

doeleinden inzetten die een plaatselijk (Wateringen, Kwintsheul) of regionaal (Westland)

karakter hebben;

• De doelstelling van die vereniging of stichting hebben een sociaal/cultureel doel en de aanvraag

mag niet vanuit commercieel oogpunt geschieden;

• Een aanvragende instantie staat lokaal positief bekend;

• Niet in aanmerking komen verzoeken met politieke of religieuze doelstellingen, wensen van

individuen die voor zichzelf iets willen, gevaarlijke of risicovolle sporten en sporten die het

milieu belasten;

• Het sponsorevenement is een ontmoetingsplaats voor mensen;

• Het project of evenement moet aansluiten bij wat er ‘ruim’ leeft in de lokale gemeenschap.

In 2015 is totaal € 8.427 aan sponsoring besteed (was in 2014 €20.680). De drie lokale

sportverenigingen, de Wateringse Wielerdag, het popfestival Waterpop en de Kernenboten

Kwintsheul en Wateringen (Varend Corso) zijn de belangrijkste ontvangers van de

sponsorgelden.

In 2015 hebben we alle organisaties die een sponsorbijdrage van ons ontvangen geïnformeerd

dat de Woningwet ons niet langer toestaat sponsorbijdragen te verstrekken.

Onze externe oriëntatie

Bij het ‘werken aan wonen’ zijn veel partijen direct of indirect betrokken. Om te komen tot een

goed resultaat is samenwerking met andere partijen noodzakelijk. Wij zijn lid van en/of werken

daarom samen met diverse instanties op zowel landelijk, regionaal als lokaal niveau. Wonen

Lokale verankering en samenwerking

Page 27: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 27

Wateringen is onder andere lid van VNO/NCW - en neemt op lokaal/regionaal niveau actief deel

aan de activiteiten van deze organisatie (waaronder de RO-workshops) – en MKB Westland.

Wonen Wateringen is tevens lid van Sociale Verhuurders Haaglanden SVH. In SVH zijn alle

corporaties in stadsregio Haaglanden verenigd. SVH voert de woonruimteverdeling in de regio

uit en is gespreks-/contractspartners voor de gemeenten in Haaglanden (prestatieafspraken).

Samenwerking rond thema wonen en zorg

Twee landelijke ontwikkelingen vragen een andere aanpak op het gebied van wonen en zorg. In

de eerste plaats door het scheiden van de financiering van huisvesting en zorg. Het wonen komt

daardoor direct ten laste van de bewoner, de zorg ten laste van de Algemene Wet Bijzondere

Ziektekosten (AWBZ) of de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). In het verlengde

daarvan verandert het indicatiebeleid: alleen mensen met een zwaardere zorgbehoefte

komen in aanmerking voor een verzorgingshuis. Duidelijk is dat mensen langer in hun woning

moeten blijven wonen, ook al hebben zij (meer) zorg nodig. De verwachting is dat die eisen nog

strenger worden. In afstemming met maatschappelijke partners, zoals Careyn, Pieter van

Foreest en Vitis Welzijn ontwikkelt Wonen Wateringen producten en dienstverlening, om op

deze nieuwe situatie in te springen. Het gaat daarbij niet zo zeer om het realiseren van nieuwe

seniorenwoningen; maar om de kwaliteit van bestaande woningen en de beschikbaarheid van

ondersteuning en thuiszorg te verbeteren, zodat mensen langer zelfstandig kunnen blijven

wonen.

Overleg gemeente

In 2015 heeft overleg plaatsgevonden met de gemeente Westland op vooral uitvoerend niveau.

Op bestuurlijk niveau heeft Wonen Wateringen een inzet geleverd in het ‘Platform stimulering

woningmarkt’ en een aantal Ronde Tafel-bijeenkomsten rond de thema’s woningbouw-

programma en wonen en zorg.

Overleg met belanghouders [stakeholders]

Als maatschappelijke organisatie met een publieke taak wil Wonen Wateringen tenminste aan

haar belanghouders verantwoording afleggen over wat zij doet, waarom zij dit doet en hoe zij

dat doet. In het beleidskader ‘Belanghebbendenbeleid’ heeft Wonen Wateringen de wijze

waarop zij overleg voert met de belanghouders vastgelegd. Wonen Wateringen verplicht zich

met dit beleid, dat samengesteld is met input en opmerkingen van belanghouders, om op

doordachte wijze de contacten met haar relevante belanghouders te onderhouden en actueel te

houden en aan deze belanghouders verantwoording af te leggen over gemaakte keuzes. En

liever nog, waar mogelijk en gewenst deze keuzes met haar belanghouders te maken.

Belanghouders worden actief geïnformeerd door onder andere toezending van de resultaten van

de benchmark Corporatie in Perspectief en het bewonersblad alsook door het attenderen op de

publicatie op de website van Jaarplan en Jaarverslag.

Page 28: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

28 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

In een stakeholdersbijeenkomst eind 2015 heeft Wonen Wateringen in een stakeholders-

bijeenkomst de door haar gemaakte keuzes bij de implementatie van de nieuwe Woningwet ter

discussie gesteld. Aan het einde van deze bijeenkomst is afscheid genomen van de voorzitter

Raad van Commissarissen, de heer Jan Kleyberg, en is kennisgemaakt met de nieuwe

voorzitter, mevrouw Jenny Brocke.

Page 29: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 29

Organisatie Wonen Wateringen

De werkorganisatie wordt aangestuurd door drie teamleiders en de directeur-bestuurder. Het

interne toezicht wordt ingevuld door de Raad van Commissarissen, statutair bestaande uit 5

personen. De taken van het bestuur en de Raad van Commissarissen zijn vastgelegd in de

statuten en zijn verder uitgewerkt in Reglement RvC en Directiereglement. Bij de inrichting van

de governancestructuur is de Governancecode Woningcorporaties het uitgangspunt.

Raad van Commissarissen

Ultimo 2015 bestaat de Raad van Commissarissen van Wonen Wateringen uit vijf leden. Voor

bijzonderheden omtrent de samenstelling, werkzaamheden van de Raad van Commissarissen

wordt kortheidshalve verwezen naar het verslag van de Raad van Commissarissen.

Het bestuur

De corporatie wordt bestuurd door de statutaire directeur, de heer AJ van den Berg (geboren

5 april 1951). De heer Van den Berg is sinds 1998 in dienst van de corporatie.

De heer Van den Berg heeft eind 2015 kenbaar gemaakt per 1 oktober 2016 zijn functie als

directeur-bestuurder te willen beëindigen. Begin 2016 is de selectieprocedure van een nieuwe

directeur-bestuurder gestart.

De werkorganisatie

De organisatie is 24 uur per dag telefonisch bereikbaar. Op werkdagen is voor publiek het

kantoor (Wonen Wateringen Winkel) open van 08.30 uur tot 16.30 uur, vrijdag tot 12.30 uur.

Per 31 december 2015 bestaat de personeelsbezetting uit 21 medewerkers, 17,1 fte (2014:

17,5 fte). In 2015 is een persoon uit dienst getreden wegens (vroeg)pensionering en is de

arbeidsovereenkomst met één persoon beëindigd. Binnen het kader van de concretisering van

het nieuw organisatieplan is eind 2015 besloten tot het uitbreiden van de formatie (0,7 fte

managementassistent).

Vernieuwd organisatieplan

In 2015 is de besluitvorming afgerond omtrent een vernieuwd organisatieplan. Een analyse van

de sterke en zwakke punten en van de kansen en bedreigingen is uitgevoerd en vormt het punt

van waaruit vorm en inhoud aan de nieuwe structuur en organisatie is gegeven. Bij het ontwerp

van de organisatiestructuur is gekozen voor een ‘front office-backoffice’ opzet. Er is naar

gewerkt dat bij de nieuwe organisatiestructuur sterke punten (betrokkenheid, kwaliteit van

dienstverlening, flexibiliteit, en goede reputatie) worden gewaarborgd en een aantal zwakke

punten (operationele focus, ontbreken van tegenkracht, unieke functies) worden ondervangen.

Organisatie

Page 30: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

30 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

Daarnaast moet de organisatiestructuur de mogelijkheid geven om de kansen (transitie van

maatschappelijk naar financieel presteren, veranderende woonvraag en aangaan strategische

partnerships) te benutten.

In 2015 is eveneens uitwerking gegeven aan het vernieuwde organisatieplan door het samen-

stellen van een functieboek (inclusief compententieprofielen), ontwerpen van een beoordelings-

systeem, beëindigen van de eigen onderhoudsdienst en het aangaan van samenwerkings-

overeenkomsten op gebied van reparatie- en planmatig onderhoud.

Ziekteverzuim

Het ziekteverzuimpercentage kwam in 2015 uit op 3,5% (2014: 4,3%). ArboNed neemt naar

volle tevredenheid de begeleiding van de uitvoering van het ziekteverzuimbeleid op zich.

Scholing

Onze organisatie is erop gericht de klant zo goed mogelijk van dienst te zijn. Klanten mogen

van onze medewerkers dan ook een servicegerichte instelling verwachten. Als werkgever

investeren we structureel in onze medewerkers en in de kwaliteit van onze dienstverlening. Dit

doen we door medewerkers passende opleidingen te laten volgen. Naast de aangeboden

scholingsmogelijkheden is voor iedere medewerker ook een individueel loopbaanontwikkelings-

budget beschikbaar. In de concretisering van het organisatieplan is inmiddels een

Opleidingsplan opgesteld, waarbij het ontwikkelen van de voor de functie vereiste competenties

centraal staan.

Personeelsoverleg

Met enige regelmaat zijn in 2015 lunchbijeenkomsten voor de medewerkers georganiseerd. In

de deze bijeenkomsten komen onderwerpen als nieuwbouwprojecten, jaarverslag en begroting

en de wijze waarop Wonen Wateringen inspeelt op de veranderingen in de sector aan bod. Doel

van de personeelsbijeenkomsten is medewerkers te informeren over lopende projecten

en overige actuele ontwikkelingen. Op afdelingsniveau vindt eveneens periodiek overleg plaats.

Naast specifieke aandachtspunten voor de afdeling kunnen hier ook meer algemene zaken aan

de orde worden gesteld.

Huisvesting

Wonen Wateringen is sedert 1999 gehuisvest in een representatief kantoorpand aan de

Dorpskade in Wateringen. Het kantoor is goed bereikbaar en centraal gelegen op loopafstand

van het grootste deel van het woningbezit.

Page 31: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 31

De effecten van de crisis, maar ook de recente ontwikkelingen ten aanzien van de

volkshuisvesting hebben een enorme impact op onze bedrijfsvoering. De combinatie van de

vennootschapsbelasting, de verhuurdersheffing vanaf 2013, de Europese Beschikking, en

andere voornemens van het Kabinet impliceren een veranderend financieel perspectief voor

onze organisatie. Eens te meer realiseren we ons dat een efficiënte bedrijfsvoering een

voorwaarde is om onze maatschappelijke doelstelling goed te kunnen blijven vervullen en om

aan de verwachtingen van de maatschappij en politiek te kunnen voldoen. De resultaten van

Wonen Wateringen uit het verleden geven geen garantie maar geven wel het vertrouwen dat

wat we ons ten doel stellen, ook realiseren. In de transitiefase waarin we nu verkeren, moeten

we onze comfortzone loslaten en onze kernwaarden (Betrokken. Betrouwbaar. Vernieuwend.)

blijven toepassen. Dan kunnen wij ook in de komende jaren het verschil blijven maken.

Betaalbaarheid

Betaalbaarheid is het kernthema van ons handelen in de komende jaren. Gezien onze

taakstelling en opgave ligt het dan ook voor de hand maatregelen te nemen die bijdragen aan

het waar mogelijk beteugelen van het betaalbaarheidsvraagstuk. In dit verslag besteden wij bij

meerdere onderwerpen aandacht aan dit thema. Ter toelichting daarop voegen wij

samenvattend onderstaande punten toe:

We zetten maximaal in op een (verdere) verlaging van de beïnvloedbare kosten van exploitatie,

onderhoud en organisatie.

We ontwikkelen Wonen Wateringen en investeren in de pijlers kwaliteit van management,

kwaliteit van medewerkers, samenwerking, actiegerichtheid, lange termijn focus en constant

verbeteren.

De beschikbaar komende middelen zetten we in voor het betaalbaar maken en houden van de

huren voor die klanten die dat het meeste nodig hebben.

We streven ernaar om huurachterstanden zo veel mogelijk te voorkomen. Daar waar ze toch

optreden, spannen wij ons in om deze zo beperkt mogelijk te houden.

Om in de woningbehoefte van onze doelgroepen te blijven voorzien, zullen we nieuwbouw en

onderhoud blijven uitvoeren met meer specifieke aandacht voor woonlasten.

Sturen op kasstromen

Voldoende positieve kasstromen vormen de eerste waarborg voor de financiële continuïteit van

Wonen Wateringen. Om verzekerd te zijn van positieve operationele kasstromen bewaakt

Wonen Wateringen de huurinkomsten en streeft ernaar de lasten van de organisatie – inclusief

onderhoudslasten – beperkt te houden. Van belang is te constateren dat de kernactiviteit

Financiële continuïteit

Page 32: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

32 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

(exploitatie van woningen) in 2015 een positief financieel resultaat van € 4,3 mln oplevert

(2014: € 3,9 mln).

Jaarresultaat

In 2015 behaalde Wonen Wateringen een jaarresultaat van € 0,3 mln vóór belasting.

Het jaarresultaat is in vergelijking met het jaarresultaat 2014 met € 1,7 mln afgenomen. Het

jaarresultaat na belastingen bedraagt € 1,1 mln.

De afname van het jaarresultaat is voor € 3,1 mln is het directe gevolg van ‘overige waarde-

veranderingen materiële vaste activa en vastgoedportefeuille’ als resultaat van de toepassing

van de minimumwaarderingsregel.

Het jaarresultaat is toegevoegd aan het eigen vermogen. Het eigen vermogen ultimo 2015

bedraagt € 23,1 mln; ultimo 2014 € 22,0 mln.

Alle in 2015 gerealiseerde investeringen en alle uitgaven in dit jaar, zijn uitsluitend in het

belang van de volkshuisvesting gedaan.

Ontwikkeling van de leningenportefeuille

Door het realiseren van een omvangrijk investeringsprogramma (zowel in nieuwbouw als

verbetering) in de afgelopen jaren is de schuld per woning fors toegenomen tot € 47.000 per

verhuureenheid. Het WSW geeft aan dat zij een schuldpositie van € 40.000 per verhuureenheid

relatief fors vindt. De Autoriteit Woningcorporaties hanteert een maximaal acceptabel schuld-

bedrag van € 45.000 per verhuureenheid.

Op basis van de meerjarenprognoses 2016-2025 is de verwachting dat de schuldpositie

gedurende de planningsperiode wordt afgebouwd tot circa € 23.000 per vhe in 2025.

Eind 2015 bedroeg de omvang van de leningenportefeuille € 97,3 miljoen. De gemiddelde rente

op de vastrentende portefeuille bedraagt eind 2015 3,79%. De gemiddelde vaste rente op de

leningen daalt tot 3,46% eind 2025. Oorzaak van deze daling is de aflossing van hoogrentende

leningen. In het treasury jaarplan wordt gerekend met een rentekostenvoet bij (her)financiering

van 4,5%. Voor 2014/2015 heeft het WSW het borgingsplafond vastgesteld op € 82,5 miljoen.

Gezonde financiële positie

Wonen Wateringen heeft een gezonde financiële positie die het mogelijk maakt om de ambities

van haar ondernemingsplan waar te maken. Daarbij kijkt zij zowel naar haar vermogenspositie

als naar het verloop van de kasstromen in relatie tot de financieringsverplichtingen. Jaarlijks

bewaakt Wonen Wateringen de ontwikkeling van haar financiële positie via de meerjaren-

begroting. Belangrijke voorwaarde is daarbij dat tenminste kan worden voldaan aan belangrijke

maatstaven van externe toezichthouders.

Page 33: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 33

In onderstaand overzicht de uitslag van een toets van de uitkomsten in de Meerjarenprognoses

(dPI2015) aan de maatstaven in het beoordelingskader zoals dat door Waarborgfonds Sociale

Woningbouw WSW wordt toegepast.

financiële ratio maatstaf 2016 2017 2018 2019 2020

ICR (Interest Coverage Ratio) 1,40 2,3 2,4 2,3 2,6 2,8

DSCR (Debt Service Coverage Ratio) 1,00 1,3 1,4 1,3 1,4 1,5

LTV (Loan to Value) < 75% 53 52 48 45 42

solvabiliteit obv bedrijfswaarde 20% 47 48 51 54 57

Page 34: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

34 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

Vanwege het specifieke karakter van de corporatie als maatschappelijke onderneming ligt bij de

bedrijfsvoering en de governance een sterk accent op risico’s, de beheersing daarvan en de rol

van bestuurder en toezichthouders daarbij. De corporatie is zich zeer bewust van haar

maatschappelijke verantwoordelijkheid en de risico’s die zij bij de uitvoering van haar taak

loopt.

Dat betreft risico’s die samenhangen met de strategie van de corporatie en de woningmarkt,

operationele activiteiten, financiële positie en verslaglegging en wet- en regelgeving.

Heel specifiek geven we aandacht aan risico’s in de sfeer van integriteit en imago. Deze risico’s

betreffen voor een belangrijk deel omstandigheden en gedrag.

De algemene lijn is die van risico’s onderkennen, benoemen en bespreken. Vermijdbare risico’s

moeten we voorkomen. Risico’s die buiten onze invloedssfeer liggen moeten we enerzijds

terughoudend tegemoet treden. Anderzijds dienen we te voorzien in een aanpak van (de

gevolgen van) zo’n risico als het zich onverhoopt voordoet.

Administratieve organisatie-interne controle risico’s

Het gaat hierbij om risico’s van onbetrouwbare informatie voorziening als gevolg van een

gebrekkig stelsel van administratieve organisatie en interne controle. Met betrekking tot deze

risico’s zijn bij Wonen Wateringen de volgende beheersinstrumenten aanwezig

• Voor al het personeel zijn functie- (en deels ook taak-) omschrijvingen aanwezig

• De procuratie is vastgelegd

• Er zijn actuele beschrijvingen aanwezig van bestaande procedures

• Er is een management informatiesysteem

• Er is een integriteitscode / interne gedragscode

• Er is een procedure Klokkenluidersregeling

• Er is een protocol ‘Omgaan met agressie in de werksituatie’.

Wonen Wateringen heeft een kwaliteitssysteem opgezet dat voldoet aan ISO9001.

Woningmarktrisico’s

De woningmarktrisico’s betreffen vooral de risico’s van structurele leegstand als gevolg van een

onvoldoende op de vraag afgestemde woningvoorraad. Van oudsher is het woningbestand van

Wonen Wateringen gesitueerd op goed in de lokale en regionale markt liggende locaties.

Uitgangspunt bij nieuwbouw of het verwerven van woningen van derden is primair, dat de

locatie goed moet zijn. Structurele leegstand is voor de corporatie een onbekend fenomeen. Om

de woningmarktrisico’s te beheersen wordt door Wonen Wateringen gebruik gemaakt van:

Risicoparagraaf

Page 35: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 35

• Een systeem om via regelmatige bewonersonderzoeken de tevredenheid en verhuurbaarheid te

bewaken;

• Monitoring van de gegevens inzake vraag en aanbod in de regio, de gemeente Westland en de

kernen Kwintsheul en Wateringen, die via het woonruimteverdelingssysteem beschikbaar zijn;

• Een regionaal inzicht in de woningbehoefte op basis van eigen onderzoek en/of documenten van

de gemeente Westland, waaronder Woningbouwmonitor.

In 2015 heeft een actualisatie plaatsgevonden van het strategisch voorraadbeheer.

Financiële risico’s

Alle activiteiten en plannen van Wonen Wateringen worden vertaald in een Integrale Financiële

Meerjarenprognose. Jaarlijks wordt deze meerjaren begroting uitgewerkt over een periode van

5 jaar. De realisatie wordt bewaakt via de jaarlijkse verantwoordingsstukken.

De belangrijkste financiële risico’s betreffen het niet kunnen waarborgen van de financiële

continuïteit van de stichting alsmede het financierings- en liquiditeitsrisico.

Om deze risico’s voldoende te kunnen beheersen zijn ondermeer de volgende maatregelen

getroffen:

• Het voorzien in een meerjarenbegroting;

• Het hanteren van een Treasury jaarplan (liquiditeitsprognose);

• Het hanteren van een Treasurystatuut ten behoeve van alle treasury activiteiten;

• Het hanteren van een leningen vervalkalender;

• Het bewaken en analyseren van de huurachterstanden;

• Het jaarlijks actualiseren van de verzekeringsportefeuille (opstal en bedrijfsactiviteiten).

Onderhoud risico’s

Het gaat hierbij onder meer om het risico van hogere onderhoudslasten door onvoldoende

inzicht in de kwaliteit van het woningbezit en/of de marktontwikkelingen.

Ter beheersing van deze risico’s:

• is de technische staat in beeld gebracht en een meerjarenonderhoudsbegroting opgesteld;

• wordt jaarlijks een conditiemeting van tenminste een derde van het woningbezit uitgevoerd;

• wordt jaarlijks de (meerjaren)onderhoudsbegroting geactualiseerd waarin alle te nemen

maatregelen voor het woningbezit zijn/worden verwerkt;

• wordt de woningcartotheek van het woningbezit continue actueel gehouden.

Projectrisico’s

Gelet op de toenemende complexiteit bij projectontwikkeling worden de risico’s bij

nieuwbouwprojecten groter. De resultaatontwikkeling wordt in belangrijke mate bepaald door de

omvang van de niet te activeren investeringen in nieuwbouw en woningverbetering. Deze

risico’s worden door Wonen Wateringen vooral beheerst door het opstellen van voorcalculaties.

De projecten worden intern bewaakt aan de hand van de voortgangsrapportage. Door Wonen

Page 36: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

36 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

Wateringen wordt veel tijd geïnvesteerd in de planvoorbereiding teneinde tijdens de realisatie

van het nieuwbouwproject zo veel mogelijk verrassingen te voorkomen.

Voor alle nieuwbouwprojecten geldt dat het IFEC is toegepast (intern geformaliseerd, extern

gecommuniceerd). Dit wil zeggen dat wanneer een nieuwbouwproject daadwerkelijk concreet

gaat worden voor de corporatie en dat er intern middels het uitwerken van calculaties, opmaken

van een exploitatiebegroting de mogelijke financiële risico’s in kaart zijn gebracht het intern

geformaliseerd kan worden. Daarna zal het extern gecommuniceerd gaan worden middels een

aanvraag bouwvergunning bij de gemeente, verwerking van het project in de financiële

meerjarenbegroting, het aantrekken van een financiering bij banken en uiteindelijk de

vermelding van het project in het jaarverslag.

Er is een Investeringsstatuut vastgesteld.

Fiscale risico’s

Hierbij gaat het om de risico’s van het niet naleven van de regelgeving en de daaruit

voortvloeiende naheffingen en boetes. Gelet op het toenemende fiscale regime waar corporaties

mee te maken krijgen wordt in een vroeg stadium inzicht gezocht omtrent de diverse fiscale

aspecten. Om deze risico’s voor Wonen Wateringen te beperken wordt gebruik gemaakt van

externe expertise.

Conclusie

Resumerend kan gesteld worden dat Wonen Wateringen zich bewust is van de hierboven

genoemde risico’s en dat er in belangrijke mate reeds maatregelen getroffen zijn om mogelijke

risico’s te vermijden dan wel te beheersen. De risicoafweging en de verantwoording daarover is

voor het management en de interne toezichthouders vanuit de good governance gedachte een

steeds belangrijker rapportage onderdeel.

Page 37: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 37

Wonen Wateringen is op grond van de statutaire bepalingen uitsluitend en zonder winstoogmerk

werkzaam in het belang van de volkshuisvesting in de regio Haaglanden. In het

Volkshuisvestingsverslag is uiteengezet op welke wijze Wonen Wateringen in 2015 invulling

heeft gegeven aan haar taken op het gebied van volkshuisvesting. Van nevenactiviteiten, die

niet direct gericht zijn op de volkshuisvesting, is ook in 2015 geen sprake geweest. Op deze

plaats mag benadrukt worden dat Wonen Wateringen zich sinds de verzelfstandiging van de

corporaties in 1995 zich bewust uitsluitend beperkt heeft tot datgene wat behoort tot de

kerntaken van een woningcorporatie. Wonen Wateringen heeft - binnen het kader van haar

mogelijkheden - getracht de primaire doelgroep zo goed mogelijk te bedienen. Wonen

Wateringen heeft de ter beschikking staande middelen uitsluitend aangewend in het belang van

de volkshuisvesting. Samenwerking - zowel buiten als binnen de organisatie - is onontbeerlijk

voor het goed functioneren van Wonen Wateringen. Mede dankzij goede relaties met collega-

corporaties, diverse instellingen en ondernemingen is Wonen Wateringen in staat haar taken op

het gebied van de volkshuisvesting met elan uit te voeren. Heel veel werk wordt jaarlijks door

een relatief kleine groep mensen verricht. Een woord van dank voor de grote inzet van alle

betrokkenen is hiervoor op zijn plaats.

Slotwoord

Page 38: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

38 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

Page 39: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 39

Kengetallen

Page 40: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

40 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

Kengetallen 2011 – 2015 2015 2014 2013 2012 2011

Gegevens woningbezit

Aantal verhuureenheden in exploitatie

Woningen en woongebouwen Daeb 1.920 1.933

Woningen en woongebouwen Niet-Daeb 74 72

Totaal Woningen en woongebouwen Daeb en Niet-Daeb 1.994 2.005 2.010 2.021 2.005

Onroerende zaken niet zijnde woningen Daeb

Maatschappelijk vastgoed 1 1 2 2 2

Ontmoetingsruimten 7 7 7 7 6

Subtotaal onroerende zaken niet zijnde woningen Daeb 8 8

Onroerende zaken niet zijnde woningen Niet-Daeb

Bedrijfsruimten 11 11 11 10 8

Garages 57 57 57 57 57

Kinderdagverblijf 4 4 4 4 3

Grond Koop Goedkoop 59 62 60 59 48

Subtotaal onroerende zaken niet zijnde woningen Niet-Daeb 131 134

Totaal onroerende zaken niet zijnde woningen 139 142 141 139 124

Totaal 2.133 2.147 2.151 2.160 2.129

Mutaties verhuureenheden

Aantal woningen opgeleverd 16 20 10 45 32

Nieuwbouw in exploitatie Arkpaviljoen

Aantal woningen aangekocht 1

Aantal verkochte woningen -17 -25 -13 -3 -3

Aantal gesloopte woningen -10 -24 -8 -26 -24

Aantal van niet-woningen naar woningen 24

Totaal mutaties woningbezit

-11 -5 -11 16 6

Mutaties onroerende zaken niet zijnde woningen

Bedrijfsruimten 1 2

Maatschappelijk vastgoed -1 1

Garages 1

Kinderdagverblijf 1

Ontmoetingsruimten 1

Grond Koop Goedkoop -3 2 1 11 48

Correctie voorgaande jaren

Totaal mutaties onroerende zaken niet zijnde woningen 1 2 15 50

Totaal mutaties -14 -4 -9 31 56

Aantal woningen naar huurprijsklasse

Goedkoop (2015: <403,06) 133 139 150 156 192

Betaalbaar (2015: 403,06 – 618,24) 1.212 1.199 1.224 1.336 1.172

Duur (2015: 618,24 – 710,68) 498 531 520 424 510

Duur boven huurgrens (2015: >710,68) 151 136 116 105 131

Totaal 1.994 2.005 2.010 2.021 2.005

Page 41: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 41

2015 2014 2013 2012 2011

Kwaliteit

Aantal reparatie verzoeken per woning 1,49 1,45 1,68 1,74 1,78

Onderhoudskosten per woning:

Planmatig onderhoud 622 428 419 463 622

Niet planmatig onderhoud 387 351 629 850 881

Totaal kosten per woning 1010 780 1.048 1.313 1.503

Prijs-kwaliteitverhouding

Gemiddeld aantal punten 159 134 134 136 132

Gemiddelde netto huurprijs 575 557 533 510 491

Verhuren van woningen

Mutatiegraad 6% 4% 7% 6% 7%

Huurachterstand in % van jaarhuur 1,02% 0,83% 1,35% 0,95% 1,32%

Huurderving in % van jaarhuur 1,31% 1,73% 1,55% 1,21% 1,45%

Financiële continuïteit

Solvabiliteit 17,7 17,2 14,2 12,4 13,6

Liquiditeit 1,4 0,3 0,2 0,4 0,4

Rentabiliteit eigen vermogen in % 4,9 17,3 12,2 10,5- 11,4-

Rente vreemd vermogen in % 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4

Rentabiliteit totaal vermogen in % 4,0 6,2 5,2 2,3 1,8

Interne financiering per woning 9.549 11.119 11.516 10.238 9.348

Balans en Winst- en verliesrekening

Eigen vermogen per woning 11.609 10.975 9.049 7.901 8.800

Totaal opbrengsten per woning 9.002 8.351 7.175 6.695 6.329

Kapitaalslasten per woning 3.911 3.882 3.989 4.065 3.811

Resultaat per woning 574 1.904 1.105 830- 999-

Personeelsbezetting

Aantal formatieplaatsen gesplitst naar activiteiten

Verhuur/bewonerszaken 4,7 4,4 5,5 5,5 4,7

Financieel economische zaken 3,5 2,9 2,8 2,8 2,8

Pr en communicatie 2,0 1,3 1,2 1,6 1

Directie 1,0 1,0 1,0 1 1,7

Technische dienst incl. adm/td 6,0 7,9 7,9 8 9

Totaal aantal formatieplaatsen 17,1 17,5 18,4 18,8 19,1

Totaal aantal personeelsleden 21 21 22 22 22

Totaal fte's per 1000 woningen 8,58 8,69 9,17 9,29 9,54

Page 42: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

42 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

Page 43: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 43

Jaarrekening 2015

Vastgesteld door het Bestuur stichting Wonen Wateringen dd 24 juni 2016

Goedgekeurd door de Raad van Commissarissen stichting Wonen Wateringen 24 juni 2016.

Page 44: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

44 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

(na resultaatbestemming) (x € 1.000) Toelichting 2015 2014 Activa Vaste activa

Materiële vaste activa 1

Sociaal vastgoed in exploitatie 1.1 97.950 101.629

Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie

1.2 616 2.488 Onroerende en roerende zaken tdv de exploitatie 1.3 421 449

Totaal materiële vaste activa 98.987 104.566

Vastgoedbeleggingen 2

Commercieel vastgoed in exploitatie 2.1 16.840 18.490

Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden 2.2 468 433

Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie

2.3 28 28 Totaal vastgoedbeleggingen 17.336 18.951

Financiële vaste activa 3

Latente belastingvorderingen 3.1 10.659 2.846

Totaal financiële vaste activa 10.659 2.846

Vlottende activa

Voorraden 4

Vastgoed bestemd voor verkoop 4.1 758 773

Overige voorraden 4.2 48 48

Totaal voorraden 806 821

Vorderingen 5

Huurdebiteuren 5.1 156 123

Gemeenten 5.2 1 7

Overige vorderingen 5.3 163 91

Overlopende activa 5.4 89 112

Totaal vorderingen 409 333

Liquide middelen 6 2.348 262

Totaal activa 130.545 127.779

Balans per 31 december 2015

Page 45: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 45

Toelichting 2015 2014 Passiva

Eigen vermogen 7

Overige reserves 7.1 23.149 22.005

Voorzieningen 8

Voorzieningen latente belastingverplichtingen 8.1 7.004 0

Langlopende schulden 9

Leningen kredietinstellingen 9.1 97.283 101.224

Verplichtingen uit hoofde van onroerende zaken verkocht onder voorwaarden 9.2 468 433 Totaal langlopende schulden 97.751 101.657

Kortlopende schulden 10

Schulden aan kredietinstellingen 10.1 0 1.220

Schulden aan leveranciers 10.2 266 430

Belastingen en premies sociale verzekeringen 10.3 290 175

Overlopende passiva 10.4 2.085 2.292

Totaal kortlopende schulden 2.641 4.117

Totaal passiva

130.545

127.779

Page 46: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

46 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

(x € 1.000)

Toelichting 2015 2014

Bedrijfsopbrengsten

Huuropbrengsten 11 14.190 13.635

Opbrengsten servicecontracten 12 372 371

Nettoverkoopresultaat vastgoedportefeuille 13 3.270 2.584

Overige bedrijfsopbrengsten 14 116 153

Som der bedrijfsopbrengsten 17.948 16.743

Bedrijfslasten

Afschrijvingen op materiële vaste activa en vastgoedportefeuille 15 4.209 4.194 Overige waardeveranderingen materiële vaste activa en vastgoedportefeuille 16 3.141 0 Lonen en salarissen 17 888 894

Sociale lasten 18 124 143

Pensioenlasten 19 144 174

Onderhoudslasten 20 1.722 1.277

Leefbaarheid 21 122 131

Lasten servicecontracten 22 238 245

Overige bedrijfslasten 23 3.227 3.607

Som der bedrijfslasten 13.815 10.665

Bedrijfsresultaat 4.133 6.078

Financiële baten en lasten 24

Rentebaten 0 0

Rentelasten 3.798 4.095

Financiële baten en lasten 3.798 4.095

Resultaat voor belastingen 335 1.983

Belastingen 25 809 1.834

Resultaat na belastingen 1.144 3.817

Winst- en verliesrekening 2015

Page 47: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 47

(Volgens de directe methode) (x € 1.000)

2015 2014

1. (A) Operationele activiteiten

Ontvangsten:

1.1 Huren 14.209 13.494

1.1.1 Zelfstandige huurwoningen Daeb 12.683 11.524

1.1.2 Zelfstandige huurwoningen en onzelfstandige wooneenheden niet-Daeb 703 1.081

1.1.3 Onzelfstandig overige wooneenheden Daeb 197 204

1.1.4 Overige niet-woongelegenheden Daeb 174 208

1.1.5 Overige niet-woongelegenheden niet-Daeb 452 477

1.2 Vergoedingen 483 570

1.3 Overheidsontvangsten 24 0

1.4 Overige bedrijfsontvangsten 67 87

1.5 Renteontvangsten 2 0

Saldo ingaande kasstromen 14.784 14.151

Uitgaven:

1.7.1 Lonen en salarissen 819 833

1.7.2 Sociale lasten 122 147

1.7.3 Pensioenlasten 214 230

1.8 Onderhoudsuitgaven 1.651 1.375

1.9 Overige bedrijfsuitgaven 2.093 1.666

1.10 Renteuitgaven 4.045 4.179

1.11 a. Sectorspecifieke heffing onafhankelijk van resultaat 7 408

1.11 b. Verhuurdersheffing 1.384 1.248

1.12 Leefbaarheid externe uitgaven niet investeringsgebonden 120 128

Saldo uitgaande kasstromen 10.456 10.214

Kasstroom uit operationele activiteiten 4.328 3.937

2. (B) (Des)investeringsactiviteiten

MVA ingaande kasstroom A. DAEB en B. niet DAEB activiteiten

2.1 A Verkoopontvangsten bestaande huur, woon- en niet woongelegenheden 3.114 4.100

2.1 B Verkoopontvangsten bestaande huur, woon- en niet woongelegenheden 449

2.3 B Verkoopontvangsten nieuwbouw, woon- en niet woongelegenheden 73

2.4 B Verkoopontvangsten grond 1.320 45

Tussentelling ingaande kasstroom MVA 4.883 4.218

MVA uitgaande kasstroom A. DAEB en B. niet DAEB activiteiten

2.6 A Nieuwbouw huur, woon- en niet woongelegenheden 1.145 4.440

2.7 B Woningverbetering, woon- en niet woongelegenheden 24

2.9 A Aankoop, woon- en niet woongelegenheden 636

2.13 A Aankoop grond 63 26

2.14 B Investeringen overig 23 30

2.15 A Externe kosten bij verkoop 59 141

2.15 B Externe kosten bij verkoop 38

Tussentelling MVA uitgaande kasstroom 1.965 4.661

2.16 Saldo in- en uitgaande kasstroom MVA 2.918 -443

FVA

2.19 Saldo in- en uitgaande kasstroom FVA 0 0

Kasstroom uit (des)investeringen 2.918 -443

Kasstroomoverzicht

Page 48: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

48 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

2015 2014

3. (C) Financieringsactiviteiten

Ingaand

3.1.1 Nieuwe door WSW geborgde leningen 9.500 5.000

Uitgaand

3.2.1 Aflossing door WSW geborgde leningen 8.000 5.000

3.2.2 Aflossing niet door WSW geborgde leningen Daeb-investeringen 5.441 399

Kasstroom uit financieringsactiviteiten -3.941 -399

4.1 Mutatie liquide middelen 3.305 3.095

4.2 Wijziging kortgeldmutaties betreft R/C kredietinstellingen -1.219 -3.062

Mutatie liquide middelen inclusief R/C kredietinstellingen 2.086 33

Liquide middelen per 1-1 262 229

Liquide middelen per 31-12 2.348 262

Mutatie liquide middelen 2.086 33

Page 49: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 49

Algemene grondslagen voor de opstelling van de jaarrekening

Deze jaarrekening heeft betrekking op de periode 1 januari 2015 tot en met 31 december 2015.

Alle bedragen luiden in euro’s, tenzij anders vermeld.

Regelgeving

De jaarrekening van Stichting Wonen Wateringen is opgesteld volgens de bepalingen van het

Besluit beheer sociale-huursector (Bbsh). In dit besluit wordt voorgeschreven Titel 9 Boek 2 BW

toe te passen, behoudens enkele uitzonderingen van specifieke aard. Tevens is deze

jaarrekening opgesteld volgens de door de Raad voor de Jaarverslaggeving uitgegeven Richtlijn

645 Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting. Deze richtlijn is in 2011 herzien. Stichting Wonen

Wateringen past deze herziene Richtlijn vanaf verslagjaar 2012 integraal toe.

De waardering van activa en passiva en de bepaling van het resultaat vinden plaats op basis

van historische kosten. Tenzij bij de desbetreffende grondslag voor de specifieke balanspost

anders wordt vermeld, worden de activa en passiva gewaardeerd volgens het kostprijsmodel.

Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop ze betrekking hebben. Winsten

worden slechts opgenomen voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Verplichtingen en

mogelijke verliezen die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in

acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden.

Stelselwijziging

Met ingang van 1 juli 2015 is de nieuwe Woningwet van kracht geworden. De nieuwe

Woningwet en het Besluit toegelaten Instellingen volkshuisvesting gaan ervan uit dat een

zelfstandige woongelegenheid als DAEB wordt aangemerkt als de huur op contractdatum onder

de op dat moment geldende liberalisatiegrens lag. In 2014 werd de classificatie bepaald door de

feitelijke huurprijs in dat jaar. Met ingang van 2015 heeft Wonen Wateringen de nieuwe

Woningwet gevolgd en gaat voor de classificatie van de woningen dus uit van de huur op

contractdatum. Deze stelselwijziging leidt tot een wijziging in de beginbalans van het boekjaar

2015 door een herclassificatie van commercieel vastgoed naar sociaal vastgoed.

De PMC woningen in kleinstedelijk gebied, sociaal vastgoed, neemt toe met 48 woningen en de

PMC woningen in kleinstedelijk gebied, commercieel vastgoed, neemt af met 48 woningen.

Deze herclassificatie heeft geen gevolgen voor de winst en verliesrekening van 2015 en 2014.

Toelichting op de jaarrekening

Page 50: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

50 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

De beginbalans van het boekjaar 2015 wijzigt volgens onderstaande specificatie;

Stelselwijziging op basis van nieuwe definitie Sociaal vastgoed

Woningen en woongebouwen

Onroerende zaken niet zijnde woningen

Onroerende en roerende zaken in exploitatie

Verkrijgingsprijzen 120.461 3.231 123.692

Cumulatieve waardeveranderingen en afschrijvingen

-27.055 -132 -27.187

Boekwaarde per 31 december 2014 93.406 3.098 96.505

Mutatie i.v.m. stelselwijziging

Verkrijgingsprijs sociaal commercieel -821 -821

Afschrijving sociaal commercieel 135 135

Verkrijgingsprijs commercieel sociaal 6.712 6.712

Afschrijving commercieel sociaal -900 -900

Totaal mutatie i.v.m. stelselwijziging 5.124 5.124

Verkrijgingsprijs 1 januari 2015 126.352 3.231 129.584

Cumulatieve waardeverandering en afschrijvingen

-27.821 -132 -27.955

Boekwaarde 1 januari 2015 98.531 3.098 101.629

Stelselwijziging op basis van nieuwe definitie Commercieel vastgoed

Woningen en woongebouwen

Onroerende zaken niet zijnde woningen

Onroerende en roerende zaken in exploitatie

Verkrijgingsprijzen 14.957 12.552 27.510

Cumulatieve waardeveranderingen en afschrijvingen

-1.909 -1.987 -3.896

Boekwaarde per 31 december 2014 13.048 10.565 23.614

Mutatie i.v.m. stelselwijziging

Verkrijgingsprijs commercieel sociaal -6.712 -6.712

Afschrijving commercieel sociaal 900 900

Verkrijgingsprijs sociaal commercieel 821 821

Afschrijving sociaal commercieel -135 -135

Totaal mutatie i.v.m. stelselwijziging -5.124 -5.124

Verkrijgingsprijs 1 januari 2015 9.066 12.552 21.619

Cumulatieve waardeverandering en afschrijvingen

-1.143 -1.987 -3.130

Boekwaarde 1 januari 2015 7.923 10.565 18.490

Page 51: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 51

Grondslagen voor de waardering van activa en passiva

1 Materiële vaste activa

1.1 Sociaal vastgoed in exploitatie

Sociaal vastgoed omvat woningen in exploitatie met een huurprijs die bij aanvang contract

onder de voor dat jaar geldende liberalisatie grens lag. Ultimo 2015 bedraagt deze liberalisatie

grens € 710,68 (ultimo 2014: € 699,48).

Maatschappelijk vastgoed is bedrijfsonroerend goed dat is verhuurd aan maatschappelijke

organisaties, waaronder zorg-, welzijns-, onderwijs- en culturele instellingen en dienstverleners

en tevens is vermeld op de bijlage zoals deze is opgenomen in de Beschikking van de Europese

Commissie d.d. 15 december 2009 aangaande de staatssteun voor toegelaten instellingen.

Stichting Wonen Wateringen kwalificeert het sociaal vastgoed als bedrijfsmiddel, aangezien de

woningcorporatie een beleid heeft dat gericht is op het realiseren van de volkshuisvestelijke

taken. Het volkshuisvestelijk beleid staat hierbij centraal.

Sociaal vastgoed in exploitatie wordt gewaardeerd op verkrijgingsprijs/vervaardigingsprijs,

verminderd met eventuele investeringssubsidies, met de cumulatieve afschrijvingen en indien

van toepassing met bijzondere waardeverminderingen. Of sprake is van een bijzondere

waardevermindering wordt jaarlijks getoetst op basis van boekwaarde versus bedrijfswaarde op

het niveau van de PMC’s.

Een bijzonder waardeverminderingsverlies is het bedrag waarmee de boekwaarde de

bedrijfswaarde duurzaam overschrijdt en wordt direct in de winst-en-verliesrekening verwerkt

onder de post overige waardeverminderingen van materiële vaste activa.

De afschrijvingen worden gebaseerd op de geschatte economische levensduur en worden

berekend op basis van een vast percentage van de verkrijgingsprijs (lineaire methode),

rekening houdend met een eventuele residuwaarde. Er wordt afgeschreven vanaf het moment

van ingebruikneming. Op grond wordt niet afgeschreven.

Periodiek groot onderhoud wordt ten laste gebracht van het resultaat op het moment dat deze

zich voordoet.

De bedrijfswaarde wordt gevormd door de contante waarde van de geprognosticeerde

kasstromen van de kasstroomgenererende eenheid uit hoofde van toekomstige

exploitatieopbrengsten en toekomstige exploitatielasten over de geschatte resterende looptijd

van de investering. De indeling naar kasstroomgenererende eenheid is gedefinieerd op

complexniveau en geclusterd naar PMC’s. Stichting Wonen Wateringen kiest voor deze indeling

en clustering van de kasstroomgenererende eenheden aangezien deze aansluit bij haar interne

bedrijfsvoering en hierbij de basis vormt voor haar vastgoedsturing. Bij de bepaling van de

minimumwaarde is gekozen voor een clustering op woningen in kleinstedelijk gebied, woningen

Page 52: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

52 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

in ruimdorps gebied, woningen zorgprojecten, overige niet zijnde woningen en grond

KoopGoedkoop.

De bedrijfswaarde wordt afhankelijk gesteld van de voorgenomen bestemming van de

complexen. De onroerende zaken kunnen voor langere of kortere termijn voor verhuur worden

aangehouden.

De kasstroomprognoses zijn gebaseerd op redelijke en onderbouwde veronderstellingen die de

beste schatting van de directie weergeven van de economische omstandigheden die van

toepassing zullen zijn gedurende de resterende levensduur van het actief. De kasstromen zijn

gebaseerd op de in 7 juli 2015 intern geformaliseerde meerjarenbegroting en bestrijken een

periode van vijf jaar, behoudens de verwachte kosten van groot onderhoud en overige

contracten met een werkingsduur van meer dan vijf jaar. De kosten van planmatig onderhoud

worden gebaseerd op de in de meerjarenonderhoudsbegroting onderkende cycli per component.

Bij de bedrijfswaardeberekening gelden de volgende uitgangspunten:

Jaarlijkse huurderving van 1,0 % (evenals voorgaand jaar):

Mutatiegraad van 7,0 % (evenals voorgaand jaar):

Huurharmonisatie tot 75%, 80% en 90% van de maximaal redelijke huur voor de woningen.

Percentage is afhankelijk van het totaaloppervlak van de vertrekken in de woning (VVO). In

2014 was de huurharmonisatie tot 72%, 86% en 90% van de maximaal redelijke huur voor de

woningen. Percentage was afhankelijk van het aantal woningwaarderingspunten (WWS-punten)

van de woning, respectievelijk tot 145, tussen 145-160 en boven 160 WWS-punten.

De huurharmonisatie is voor 5 jaar ingerekend:

(na) Investeringen op basis van feitelijke verplichtingen (intern geformaliseerd, extern

gecommuniceerd):

In het boekjaar 2015 is in afwijking van 2014 de restwaarde grond bepaald door uit te gaan van

de waarde van de grond aan het einde van de exploitatie; uitgaande van de waarde van de

grond overeenkomstig het gemeentelijke grondbeleid onder aftrek van de kosten van

uitplaatsing en sloopkosten. Met de kosten van bouwrijp maken is geen rekening gehouden:

Een disconteringsvoet van 5,00 %, in 2014 was dit 5,25 %:

De saneringssteun van het Centraal Fonds Volkshuisvesting en de te betalen

vennootschapsbelasting worden niet ingerekend in de bedrijfswaarde;

De bijdrage Autoriteit woningcorporaties is ingerekend;

De verhuurdersheffing is ingerekend tot einde levensduur;

Woningen met een economische levensduur korter dan 15 jaar waarvoor nog geen sloopbesluit

is vastgesteld blijven nog 15 jaar in exploitatie voor de bedrijfswaarde berekening (evenals

voorgaand jaar):

De kasstromen worden medionumerando contant gemaakt.

Page 53: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 53

In de bedrijfswaardeberekening zijn stijgingspercentages gehanteerd als in onderstaande tabel.

Periode Huurstijging

inclusief

huurharmonisatie in

%

Prijsinflatie

in %

Stijging

loonkosten

in %

Stijging

kosten

onderhoud

Stijging overige

var. lasten in %

2016 woningen 1,9 1,2 1,2 1,2 1,2

2017 woningen 2,2 2,0 2,0 2,0 2,0

2018-2020 woningen 3,0 2,0 2,0 2,0 2,0

2016 niet-woningen 0,9 1,20 1,20 1,25 1,25

2017 niet-woningen 1,2 2,0 2,0 2,0 2,0

2018 niet-woningen 2,0 2,0 2,0 2,0 2,0

2021-2065 2,0 2,0 2,5 2,5 2,5

De in de bedrijfswaarde opgenomen verwachte opbrengstwaarde van woningen geoormerkt

voor verkoop wordt gedefinieerd als de contante waarde van het bedrag dat kan worden

verkregen bij vrijwillige verkoop binnen een verwachte termijn, onder aftrek van verkoopkosten

die niet door de koper worden gedragen. Ter bepaling van dit bedrag worden taxaties

uitgevoerd door onafhankelijke externe deskundigen of worden vergelijkbare onroerende zaken

als referentie gehanteerd. De verkopen worden voor een periode van vijf jaar in de waardering

betrokken.

Jaar 2016 2017 2018 2019 2020

Aantal verkopen 12 12 12 12 12

Opbrengstwaarde 2.409 2.480 2.624 2.693 2.719

Oorspronkelijke boekwaarde 739 690 746 723 735

De bepaling van de restwaarde van de grond opgenomen in de bedrijfswaarde vindt plaats op

basis van het gemeentelijk grondbeleid. De restwaarde van de kosten en opbrengsten zijn

geïndexeerd met de prijsindex. De restwaarde is verdisconteerd meegenomen in de

bedrijfswaarde-berekening. In 2014 was de bepaling van de restwaarde van de grond

opgenomen op basis van de historische kostprijs. Indien feitelijk dan wel in rechte afdwingbare

verplichtingen zijn aangegaan die consequenties hebben voor de bestemming van de grond, dan

wordt met deze gewijzigde bestemming in de waardering rekening gehouden.

1.2 Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie

Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie betreft complexen in aanbouw ten

behoeve van toekomstige verhuurexploitatie. De complexen in aanbouw worden gewaardeerd

tegen verkrijgingsprijs en toegerekende kosten van het werkapparaat uit hoofde van

voorbereiding, toezicht en directievoering onder aftrek van een bijzondere waardevermindering.

Page 54: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

54 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

Voor onroerende zaken waarvoor specifieke financiering is aangetrokken wordt de interestvoet

van deze specifieke financiering gehanteerd. Indien de bijzondere waardevermindering hoger is

dan de waarde van de onroerende zaken in ontwikkeling, wordt de onroerende zaak op nihil

gewaardeerd en wordt een voorziening aan de creditzijde van de balans opgenomen. Bij het

bepalen van de bijzondere waardevermindering wordt rekening gehouden met een eventuele

overwaarde van de PMC waartoe het project bij oplevering gaat behoren.

Ingenomen grondposities worden onder deze post verwerkt tegen aanschafprijs en bijkomende

kosten. Afschrijving vindt plaats na ingebruikneming van de complexen.

Met betrekking tot zogeheten gecombineerde projecten wordt het aandeel van de koopwoningen

verantwoord onder de post onderhanden projecten, het aandeel huurwoningen wordt

verantwoord onder de onroerende en roerende zaken in ontwikkeling.

1.3 Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie

De onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie worden gewaardeerd op basis

van de verkrijgingsprijs/vervaardigingsprijs, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen en

indien van toepassing met bijzondere waardeverminderingen. De afschrijvingen worden

gebaseerd op de geschatte economische levensduur en worden berekend op basis van een vast

percentage van de verkrijgingsprijs. Er wordt afgeschreven van het moment van

ingebruikneming. Op terreinen wordt niet afgeschreven.

Kosten voor periodiek groot onderhoud worden ten laste gebracht van het resultaat op het

moment dat deze zich voordoen.

2 Vastgoedbeleggingen

Een vastgoedbelegging is een onroerend goed (of een deel daarvan) dat wordt aangehouden om

huuropbrengsten of een waardestijging, of beide, te realiseren.

2.1 Commercieel vastgoed in exploitatie

Het commercieel vastgoed omvat woningen in exploitatie met een huurprijs die bij aanvang

contract boven de voor dat jaar geldende liberalisatie grens lag, het bedrijfsmatig vastgoed

(niet zijnde maatschappelijk vastgoed) en het overige commercieel vastgoed.

Commercieel vastgoed in exploitatie wordt gewaardeerd op verkrijgingsprijs/vervaardigings-

prijs, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen en indien van toepassing met bijzondere

waardeverminderingen. Of sprake is van een bijzondere waardevermindering wordt jaarlijks

getoetst op basis van boekwaarde versus marktwaarde in verhuurde staat op het niveau van

PMC's. Een bijzonder waardeverminderingsverlies is het bedrag waarmee de boekwaarde de

marktwaarde in verhuurbare staat duurzaam overschrijdt en wordt direct in de winst-en-

verliesrekening verwerkt onder de post overige waardeverminderingen van materiële vaste

activa.

In het kader van de toepassing van de minimumwaarderingsregel is voor het bedrijfsonroerend

goed een waardetaxatie per 31 december 2015 opgemaakt. De waardetaxatie van de

Page 55: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 55

onroerende zaken niet-zijnde woningen is bepaald met toepassing van het Handboek

modelmatig waarderen marktwaarde-Actualisatie peildatum 31 december 2015 met

uitzondering van het object Dorpskade 31-33.

De afschrijvingen worden gebaseerd op de geschatte economische levensduur en worden

berekend op basis van een vast percentage van de verkrijgingsprijs, rekening houdend met een

eventuele residuwaarde. Er wordt afgeschreven vanaf het moment van ingebruikneming. Op

grond wordt niet afgeschreven.

Periodiek groot onderhoud wordt ten laste gebracht van het resultaat op het moment dat deze

zich voordoet.

Voor de bedrijfswaarde wordt verwezen naar paragraaf 1.1 Sociaal vastgoed in exploitatie.

2.2 Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden

Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden die zijn gekwalificeerd als een

financieringstransactie worden gewaardeerd op basis van actuele waarde. De actuele waarde

wordt vastgesteld aan de hand van courante prijzen op een actieve markt voor gelijksoortige

onroerende zaken op dezelfde locatie en in dezelfde staat.

Winsten of verliezen ontstaan door een wijziging in de actuele waarde van onroerende zaken

verkocht onder voorwaarden worden verantwoord in de winst-en-verliesrekening over de

periode waarin de wijziging zich voordoet, onder de categorie “Niet-gerealiseerde

waardeveranderingen vastgoedportefeuille”. Daarnaast wordt ten laste van de

resultaatbestemming een herwaarderingsreserve gevormd. De herwaarderingsreserve betreft

het ongerealiseerde positieve verschil tussen de actuele waarde en de historische kostprijs.

2.3 Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie

Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie als vastgoedbelegging betreft

complexen in aanbouw ten behoeve van toekomstige verhuurexploitatie als commercieel

vastgoed. De complexen in aanbouw worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs en indien van

toepassing verminderd met bijzondere waardeverminderingen. De verkrijgingsprijs bestaat uit

materiaalkosten, toegerekende kosten van het werkapparaat uit hoofde van voorbereiding,

toezicht en directievoering onder aftrek van een bijzondere waardevermindering uit hoofde van

te dekken stichtingskosten.

De bijzondere waardevermindering wordt bepaald door het verschil tussen de realiseerbare

waarde en de stichtingskosten. Indien de bijzondere waardevermindering hoger is dan de

waarde van de onroerende zaken in ontwikkeling, wordt de onroerende zaak op nihil

gewaardeerd en wordt een voorziening aan de creditzijde van de balans opgenomen.

Ingenomen grondposities worden onder deze post verwerkt tegen verkrijgingsprijs, bijkomende

kosten en indien van toepassing verminderd met bijzondere waardeverminderingen.

Page 56: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

56 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

3 Financiële vaste activa

3.1 Latente belastingvorderingen

Onder de financiële vaste activa zijn actieve belastinglatenties opgenomen, indien en voor zover

het waarschijnlijk is dat realisatie van de belastingclaim te zijner tijd zal kunnen plaatsvinden. De

actieve latenties hebben overwegend een langlopend karakter. De actieve latenties u.h.v. de

tijdelijke verschillen tussen de waardering in de jaarrekening en de fiscale waardering worden

berekend tegen de belastingtarieven vastgesteld op de balansdatum en gewaardeerd tegen

contante waarde. De contante waarde van de latente belastingen is berekend uitgaande van een

rekenrente na belasting (netto rente) van 2,84%.

De actieve belastinglatentie u.h.v. verliescompensatie is opgenomen tegen contante waarde.

De actieve latentie u.h.v. verliescompensatie heeft betrekking op de te verrekenen

belastingbedragen en is vermeerderd met de compensabele verliezen uit voorgaande jaren.

De actieve belastinglatentie u.h.v. verliescompensatie is opgenomen voor zover het

waarschijnlijk is dat de toekomstige fiscale winsten beschikbaar zullen zijn voor verrekening.

De latentie die voortvloeit uit het verschil tussen de nominale waarde en de fiscale waarde van

de opgenomen en uitstaande leningen wordt gewaardeerd tegen de contante waarde over de

resterende looptijd per lening. Hierbij is ervan uitgegaan dat amortisatie van het fiscale agio en

disagio lineair plaatsvindt.

De opgenomen latentie u.h.v. verkopen heeft betrekking op complexen bestemd voor de verkoop.

Voor het overige bezit is niet aan te duiden wat de bestemming zal zijn en is vanuit het oogpunt

van voorzichtigheid de latentie op nihil gewaardeerd.

Voor het bepalen van de latentie zijn de materiële vaste activa hierbij in 4 categorieën ingedeeld;

1 Bezit bestemd voor doorexploitatie;

2 Bezit bestemd voor sloop zonder herbouw;

3 Bezit bestemd voor sloop met herbouw;

4 Bezit bestemd voor verkoop (onder voorwaarden).

1. Bezit bestemd voor doorexploitatie

Bij het bezit bestemd voor doorexploitatie is het onduidelijk op welk moment de latentie kan

worden gerealiseerd. Om deze reden wordt de contante waarde van de latentie voor dit deel op

nihil gewaardeerd.

Page 57: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 57

2. Bezit bestemd voor sloop zonder herbouw

Bij dit bezit is meestal niet geheel duidelijk op welk moment de latentie kan worden

gerealiseerd. Om deze reden wordt de contante waarde van de latentie voor dit deel op nihil

gewaardeerd.

3. Bezit bestemd voor sloop met herbouw

Bij het bezit bestemd voor sloop met herbouw is nog niet zeker wat teruggebouwd gaat worden

en hiermee onzeker wat de verrekenbaarheid is van de actieve latentie in de toekomst. Om

deze reden wordt de contante waarde van de latentie voor dit deel op nihil gewaardeerd.

4. Bezit bestemd voor verkoop (onder voorwaarden)

De latentie met betrekking tot het bezit bestemd voor de verkoop onder voorwaarden is

gebaseerd op het door het bestuur vastgestelde verkoopprogramma voor de komende 5 jaar.

De actieve belastinglatentie u.h.v het fiscaal waarderingsverschil met betrekking tot de

afschrijvingen materiële vaste activa is vanaf 2015 als volgt gewaardeerd;

Per 1 januari 2008 is de beginbalans van het vastgoed in exploitatie conform de VSO 2

gewaardeerd op 70% of 80% van de WOZ waarde. De WOZ waarden zijn de afgelopen jaren

gedaald. Het is verplicht om woningen af te waarderen zodra de daling meer dan 30% is, een

afwaardering bij een daling van minder dan 10% is niet toegestaan.

Indien het verschil meer dan 15% is, wordt dit door Wonen Wateringen als substantieel

beschouwd. Het vastgoed in exploitatie wat in aanmerking komt om bij dit percentage af te

waarderen had per 1 januari 2008 een waarde van € 172.000.000. Indien de beginbalans

opgemaakt zou worden met de WOZ waarden anno peiljaar 2015 zou de beginbalans een

waarde hebben van € 138.700.000. Dit is een daling van € 33.300.000.

Dit leidt enerzijds tot een verlies, welke de komende 9 jaar ter verrekening beschikbaar staat.

Anderzijds is dit geen permanente afwaardering en dient deze afwaardering terug genomen te

worden tot het oorspronkelijk bedrag. De verliesverrekening komt tot uiting als een actieve

latentie en voor de terugname afwaardering wordt een passieve latentie gevormd. Doordat

latenties contant worden gemaakt is er sprake van een verschil in waardering van de latenties.

4 Voorraden

4.1 Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor verkoop

Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor verkoop betreft het onderhanden werk (onroerende

zaken onverkocht in aanbouw bestemd voor de verkoop). Vastgoed in ontwikkeling bestemd

voor de verkoop wordt gewaardeerd tegen vervaardigingsprijs of lagere netto-opbrengstwaarde.

Deze lagere netto-opbrengstwaarde wordt bepaald door individuele beoordeling van de

voorraden.

Page 58: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

58 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

De vervaardigingsprijs omvat de bouwkosten, de directe loonkosten en de overige kosten die

rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend. De netto-opbrengstwaarde is

gebaseerd op een verwachte verkoopprijs, onder aftrek van nog te maken kosten voor

voltooiing en verkoop.

4.2 Overige voorraden

Voorraden materialen worden gewaardeerd tegen de laatst betaalde inkoopprijs. Hierbij wordt

rekening gehouden met een voorziening voor mogelijke incourantheid.

Onderhanden projecten

De onderhanden projecten in opdracht van derden betreft onroerende zaken verkocht in

aanbouw en worden gewaardeerd tegen de gerealiseerde projectkosten vermeerderd met de

toegerekende winst en verminderd met verwachte verliezen en gedeclareerde termijnen. Indien

het resultaat op een onderhanden project niet op betrouwbare wijze kan worden ingeschat

wordt geen winst toegerekend. De projectkosten omvatten de direct op het project betrekking

hebbende kosten, de kosten die toerekenbaar zijn aan projectactiviteiten in het algemeen en

toewijsbaar zijn aan het project en andere kosten die contractueel aan de opdrachtgever

kunnen worden toegerekend.

In de onderhanden projecten zijn tevens begrepen de uit projectontwikkeling voortkomende

projecten indien en voor zover voor eenheden van het project voor of tijdens de constructie een

onvoorwaardelijke verkoopovereenkomst is afgesloten.

Projectopbrengsten en projectkosten uit hoofde van de onderhanden projecten worden als

opbrengsten en kosten verwerkt in de winst-en-verliesrekening naar rato van de verrichte

prestaties op balansdatum. De mate waarin de prestaties zijn verricht is bepaald op basis van

de tot de balansdatum gemaakte projectkosten in verhouding tot de geschatte totale

projectkosten.

Indien het totaal van alle onderhanden projecten een debetstand vertoont, wordt het totaal-

saldo gepresenteerd onder de vlottende activa. Indien het totaal van alle onderhanden

projecten een creditsaldo vertoont, wordt het totaalsaldo gepresenteerd onder de kortlopende

schulden.

In het boekjaar gerealiseerde projectopbrengsten en kosten worden als opbrengsten en kosten

in de winst-en-verliesrekening verwerkt in de post nettoverkoopresultaat vastgoedportefeuille.

5 Vorderingen

De vorderingen worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens

gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. De reële waarde en geamortiseerde kostprijs

zijn gelijk aan de nominale waarde. Noodzakelijk geachte voorzieningen voor het risico van

oninbaarheid worden in mindering gebracht. Deze voorzieningen worden bepaald op basis van

individuele beoordeling van de vorderingen.

Page 59: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 59

6 Liquide middelen

De liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en deposito’s met een looptijd korter dan

twaalf maanden. Rekening-courantschulden bij banken zijn opgenomen onder schulden aan

kredietinstellingen onder de kortlopende schulden.

De liquide middelen zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde. Indien middelen niet ter vrije

beschikking staan, dan wordt dit in de jaarrekening toegelicht.

8 Voorzieningen

8.1 Voorziening latente belastingverplichting

De passieve latentie u.h.v. het fiscaal waarderingsverschil met betrekking tot de terugname van

de afwaardering als gevolg van de daling van de WOZ waarden van de woningen wordt

gewaardeerd tegen de contante waarde. De contante waarde van de latente belastingen is

berekend uitgaande van een rekenrente na belasting (netto rente) van 2,84%. Verwezen wordt

tevens naar paragraaf 3.1 Latente belastingvorderingen.

Voorzieningen voor pensioenen

De pensioenen zijn verzekerd bij pensioenuitvoerder SPW (bedrijfstakpensioenfonds). De

regeling wordt gefinancierd door afdrachten aan pensioenuitvoerders, te weten het

bedrijfstakpensioenfonds. De pensioenverplichtingen worden gewaardeerd volgens de

‘verplichting aan de pensioenuitvoerder benadering’. In deze benadering wordt de aan de

pensioenuitvoerder te betalen premie als last in de winst-en-verliesrekening verantwoord.

Voor zover de aan de pensioenuitvoerder te betalen premie nog niet is voldaan, wordt deze als

verplichting op de balans opgenomen. Indien de reeds betaalde premiebedragen de aan de

pensioenuitvoerder te betalen premie overtreffen, wordt het meerdere opgenomen als een

overlopend actief voor zover sprake zal zijn van terugbetaling door de pensioenuitvoerder of

van verrekening met in de toekomst verschuldigde premies. Het fonds heeft per 31 december

2015 een dekkingsgraad van 109% (2014: 114%). Jaarlijks beoordeelt Stichting Wonen

Wateringen of, en zo ja welke verplichtingen naast de aan de pensioenuitvoerder te betalen

premie per balansdatum bestaan. Uit deze beoordeling vloeit voort dat geen voorziening dient

te worden opgenomen.

9 Langlopende schulden

Opgenomen leningen en schulden worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële

waarde en vervolgens gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs.

Stichting Wonen Wateringen heeft in het kader van de verkoop van woningen onder

voorwaarden een terugkoopverplichting die afhankelijk is van de waardeontwikkeling van de

woningen. De terugkoopverplichting wordt jaarlijks gewaardeerd. Indien de verwachting bestaat

dat de terugkoop binnen één jaar zal plaatsvinden, is de verplichting onder de kortlopende

schulden verantwoord.

Een financieel instrument is een overeenkomst die leidt tot een financieel actief bij de ene partij

en een financiële verplichting of eigenvermogensinstrument bij een andere partij. Financiële

Page 60: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

60 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

instrumenten worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. Stichting Wonen Wateringen maakt

gebruik van derivaten om het renterisico af te dekken. Voor de verwerking, waardering en

resultaatbepaling, past Stichting Wonen Wateringen met betrekking tot deze derivaten (hedge-

instrumenten) kostprijshedge-accounting toe. Het effectieve deel van financiële derivaten die

zijn toegewezen voor kostprijshedge-accounting, wordt tegen kostprijs gewaardeerd en het

ineffectieve deel wordt tegen reële waarde gewaardeerd. De waardeveranderingen van de reële

waarde van het ineffectieve deel worden direct in de winst-en-verliesrekening verwerkt.

Grondslagen voor de bepaling van het resultaat

11 Huuropbrengsten

De jaarlijkse huurverhoging is van overheidswege gebonden aan een maximum.

De opbrengsten uit hoofde van huur worden aangemerkt als zijnde gerealiseerd in het jaar van

opeisbaarheid daar bij tussentijdse beëindiging van het huurcontract geen

terugbetalingsverplichting geldt.

12 Opbrengsten servicecontracten

Opbrengsten servicecontracten betreffen overeengekomen bijdragen van huurders en worden

aangemerkt als zijnde gerealiseerd in het jaar van levering van de goederen en diensten.

De bijdragen zijn voor de dekking van de te maken en gemaakte servicekosten. Verrekening op

basis van daadwerkelijke bestedingen vindt jaarlijks plaats. Gemaakte servicekosten worden

verantwoord onder de lasten servicecontracten.

13 Nettoverkoopresultaat vastgoedportefeuille

De post nettoverkoopresultaat vastgoedportefeuille betreft het saldo van de behaalde

verkoopopbrengst minus de boekwaarde (bestaand bezit) dan wel de vervaardigingsprijs

(projecten voor derden) en de gemaakte direct toerekenbare verkoopkosten. Opbrengsten

worden verantwoord op het moment van levering (passeren transportakte). Mogelijke verliezen

op nieuwbouw koopprojecten worden verantwoord zodra deze voorzienbaar zijn.

Projectopbrengsten uit hoofde van de onderhanden projecten worden als opbrengsten verwerkt

in de winst-en-verliesrekening naar rato van de verrichte prestaties op balansdatum.

15 Afschrijvingen op materiële vaste activa en vastgoedportefeuille

De afschrijvingen materiële vaste activa en vastgoedportefeuille worden gebaseerd op de

verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Afschrijvingen vinden plaats volgens de lineaire methode op

basis van de geschatte economische levensduur. Afschrijving van het actief vindt plaats tot de

restwaarde is bereikt.

De afschrijvingen op sociaal en commercieel vastgoed worden gebaseerd op de

componentenbenadering. Binnen de afschrijving op het sociaal en commercieel vastgoed

worden componenten onderkend met een verschillende levensduur. Naast de grond (geen

Page 61: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 61

afschrijving) en de opstal worden installaties en inventaris onderkend. Van een afzonderlijke

component is sprake indien deze component meer dan 10 procent uitmaakt van de waarde van

het actief en/of indien de afschrijvingslast (als gevolg van een afwijkende levensduur van de

component ten opzichte van de opstal) meer dan 10% afwijkt van de situatie dat geen

component zou zijn onderkend.

De afschrijvingstermijnen en gevolgde systematiek luiden als volgt:

Tijd in jaren Wijze

Grond in eigendom geen afschrijvingen

Bij oplevering:

Woningen 50 Lineair

Installaties 25 Lineair

Inrichting 15 Lineair

Bij na-investering:

Liften 25 Lineair

CV-installaties 25 Lineair

Warmwatervoorzieningen 25 Lineair

Isolerende beglazing 25 lineair

Dakkapellen 25 lineair

Inventaris 5 tot 10 lineair

Vervoermiddelen 5 lineair

De woningen van complex 552 (HVAT-woningen Windmolen/Koningsspil) worden in

overeenstemming met de geldende voorschriften afgeschreven in 40 jaar.

16 Overige waardeveranderingen van materiële vaste activa en vastgoedportefeuille

De overige waardeveranderingen worden gevormd door de duurzame waardevermindering die is

ontstaan door gedurende het verslagjaar nieuw aangegane juridische en feitelijke verplichtingen

met betrekking tot investeringen in nieuwbouw en herstructurering.

19 Pensioenlasten

Verwezen wordt naar paragraaf pensioenvoorziening.

20 Onderhoudslasten

Onder deze post worden alle direct aan het verslagjaar toe te rekenen kosten van onderhoud

verantwoord. Van toerekenbaarheid is sprake als de daadwerkelijke werkzaamheden in het

verslagjaar hebben plaatsgevonden.

Het klachten- en mutatieonderhoud wordt onderscheiden in kosten van derden en eigen dienst,

alsmede de kosten van het materiaalverbruik. In de winst-en-verliesrekening zijn de kosten van

de eigen dienst opgenomen bij de kostensoort salarissen en sociale lasten.

Page 62: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

62 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

De lasten van onderhoud onderscheiden zich van activeerbare kosten door het feit dat er geen

sprake is van waardeverhoging van het actief.

21 Leefbaarheid

Leefbaarheid omvat gemaakte kosten voor fysieke ingrepen die de leefbaarheid in buurten en

wijken bevorderen. Van toerekenbaarheid is sprake als de daadwerkelijke werkzaamheden in

het verslagjaar hebben plaatsgevonden.

22 Lasten servicecontracten

De gemaakte servicekosten voor huurders worden verantwoord onder de lasten service-

contracten in het verslagjaar waarop de servicekosten betrekking hebben.

23 Overige bedrijfslasten

De overige bedrijfslasten worden toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking

hebben.

24 Financiële baten en lasten

Rentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve

rentevoet van de betreffende activa en passiva. Bij de verwerking van de rentelasten wordt

rekening gehouden met de verantwoorde transactiekosten op de ontvangen leningen.

25 Belastingen

De belasting over het resultaat wordt berekend over het resultaat voor belastingen in de winst-

en-verliesrekening, rekening houdend met beschikbare fiscaal compensabele verliezen uit

voorgaande boekjaren en vrijgestelde winstbestanddelen en na bijtelling van niet-aftrekbare

kosten. Tevens wordt rekening gehouden met wijzigingen die optreden in de latente

belastingvorderingen en latente belastingschulden uit hoofde van wijzigingen in het te hanteren

belastingtarief.

Sinds 1 januari 2008 vallen de woningcorporaties integraal onder de vigerende belasting-

wetgeving. Eind 2008 is er overeenstemming bereikt tussen Aedes en de belastingdienst

betreffende de Vaststellingsovereenkomst 2 (VSO 2). De VSO 1 is eenzijdig in 2008 door de

belastingdienst opgezegd. Stichting Wonen Wateringen heeft de VSO 1 en VSO 2 getekend.

Stichting Wonen Wateringen heeft op basis van de uitgangspunten van VSO 1 en VSO 2 de

fiscale positie ultimo 2015 en het fiscale resultaat 2015 bepaald. Omdat jurisprudentie inzake de

uitwerking van VSO 1 en VSO 2 voor woningcorporaties nog ontbreekt, kan de werkelijk te

betalen of te verrekenen belasting afwijken van de in de jaarrekening opgenomen schatting.

Page 63: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 63

Grondslagen voor de opstelling van het kasstroomoverzicht

Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld volgens de directe methode.

In de jaarrekening 2014 is de indirecte methode gehanteerd. De vergelijkende cijfers 2014 zijn

aangepast aan de presentatiewijziging in 2015. De toezichthoudende instanties (WSW en Aw)

gebruiken in de gegevens uitvraag (dVi 2015) eveneens de directe methode, waardoor Wonen

Wateringen heeft besloten haar presentatie in de jaarrekening hierop aan te passen.

De nummering in het kasstroomoverzicht is gebaseerd op de nummering zoals in de gegevens

uitvraag is vereist.

De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit liquide middelen.

Winstbelastingen, ontvangen interest en betaalde interest worden opgenomen onder de

kasstroom uit operationele activiteiten.

Page 64: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

64 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

(x € 1.000)

1 Materiële vaste activa

1.1 Sociaal vastgoed in exploitatie

Een overzicht van het sociaal vastgoed in exploitatie is onderstaand overzicht opgenomen:

Woningen en woongebouwen

Onroerende zaken niet zijnde woningen

Onroerende en roerende zaken in exploitatie

1 januari 2015

Verkrijgingsprijzen 126.353 3.231 129.584

Cumulatieve waardeveranderingen en afschrijvingen -27.822 -132 -27.955

Boekwaarde per 1 januari 2015 98.531 3.098 101.629

Mutaties

Investeringen 28 28

In exploitatie genomen 2.493 636 3.129

Desinvesteringen -1.343 -1.343

Afschrijving desinvestering 334 334

Afschrijvingen -3.546 -58 -3.605

Overige waardeveranderingen -1.272 -1.272

Overboeking verkrijgingsprijs commercieel sociaal 18 18

Overboeking verkrijgingsprijs sociaal

commercieel -405 -525 -930

Overboeking afschrijving sociaal

commercieel 79 -117 -38

Totaal mutaties 2015 -3.614 -65 -3.679

31 december 2015

Verkrijgingsprijzen 127.144 3.342 130.486 Cumulatieve waardeveranderingen en afschrijvingen -32.227 -308 -32.535

Boekwaarde per 31 december 2015 94.917 3.034 97.950

Afwaardering van materiële vaste activa; de bedrijfswaarde van de PMC woningen zorgprojecten

bedraagt € 7.170.000, de boekwaarde € 8.442.000. Dit resulteert in een afwaardering van de

boekwaarde van € 1.272.000.

Toelichting op de balans

Page 65: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 65

Overboeking sociaal commercieel en commercieel sociaal

In 2015 zijn door het aangaan van nieuwe contracten bij verhuur (mutatie) 5 woningen en

1 niet-woning (complex 954 Het Tolland 4) geliberaliseerd, dus geclassificeerd van sociaal

vastgoed naar commercieel vastgoed. 1 woning is in 2015 bij het aangaan van het nieuwe

contract bij verhuur (mutatie) gereguleerd, dus geclassificeerd van commercieel vastgoed naar

sociaal vastgoed.

Het sociaal vastgoed is wat betreft vreemd vermogen nagenoeg in zijn geheel gefinancierd met

kapitaalmarktleningen onder overheidsgarantie waarvoor jegens het Waarborgfonds Sociale

Woningbouw een obligoverplichting geldt, welke is opgenomen onder de niet in de balans

opgenomen verplichtingen. Als gevolg hiervan is het onroerend goed dat met deze leningen is

gefinancierd niet hypothecair bezwaard.

Opbrengst verkoop woningen

In de begroting voor 2016 is de verkoopopbrengst geraamd op circa € 2.949.000 (boekwaarde

circa € 748.000 ); gebaseerd op de verkoop van 12 woningen. Voor 2017 – 2020 is de

verkoopopbrengst gebaseerd op het resultaat bij de verkoop van 12 woningen.

Verzekeringen

Het sociaal vastgoed is verzekerd tegen brand- en stormschade. De woningen zijn met ingang

van juli 2010 verzekerd op basis van het aantal opgegeven VHE's.

Grond

De grond onder alle complexen is in juridisch eigendom van Stichting Wonen Wateringen.

WOZ waarde

Volgens de grondslag welke gehanteerd wordt bij de bepaling van de onroerend zaakbelasting

bedraagt de WOZ waarde van het sociaal vastgoed in exploitatie per 31 december 2015

€ 326.411.000. De waarde is in zijn geheel bepaald op peildatum 01-01-2015.

Mutatie bedrijfswaarde sociaal vastgoed in exploitatie

De bedrijfswaarde in het verslagjaar is toegenomen met een bedrag van € 8.338.000 ten

opzichte van de bedrijfswaarde ultimo voorgaande verslagjaar. De boekwaarde van het sociaal

vastgoed in exploitatie is € 97.950.000.

De mutatie in de bedrijfswaarde laat zich als volgt verklaren (x € 1.000)

Bedrijfswaarde per 1 januari 2015 volgens jaarrekening 134.939

Verschil betreft wijziging in sociaal/commercieel 6.895

Bedrijfswaarde gecorrigeerd 141.834

Page 66: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

66 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

Jaarresultaat

a. Vrijval kasstromen -9.252

b. Effect een jaar opschuiven 3.973

Gevolgen van mutaties in het bezit

a. Verkocht bezit -6.362

b. Sloop -108

c. Nieuwbouw 2.095

d. Aankoop 132

e. Classificatiewijzigingen -915

Gevolgen nadere interne schattingen parameters

a. Indexaties -6.615

b. Disconteringsvoet 2.953

c. Levensduur 1.658

Gevolgen wijzigingen in exploitatiebeleid

a. Huren 7.571

b. Huurderving 0

c. Overige ontvangsten -436

d. Onderhoudslasten 5.949

e. Personeelsuitgaven 1.103

f. Exploitatiebaten en –lasten 1.481

g. Verhuurderheffing 521

h. Restwaarde -4.340

Gevolgen van wijzigingen in het investeringsbeleid

a. Verkoop bestaand bezit 2.154

b. Sloop -5

c. Nieuwbouw -114

Bedrijfswaarde per 31 december 2015 143.277

1.2 Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie

De mutaties in het vastgoed in ontwikkeling zijn in het navolgende schema samengevat:

Vastgoed in ontwikkeling

Boekwaarde per 1 januari 2015 2.488

Mutaties

Investeringen 971

Overboekingen -2.843

Afboekingen

Totaal mutaties 2015 -1.872

Boekwaarde per 31 december 2015 616

Page 67: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 67

Het vastgoed in ontwikkeling betreffen de volgende projecten

Over-

1-1-2015 Investering boeking 31-12-2015

912 Heerlickheijd, Oranjewijk 339 11 -349 0

922 Juliana West 2.149 344 -2.493 0

930 4 woningen Julianastraat 0 488 488

931 aanbouw Julianastraat 0 34 34

932 De Bieb Kwintsheul 0 94 94

Totaal 2.488 971 -2.843 616

1.3 Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie

De mutaties in de onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie zijn in het

navolgende schema samengevat:

Inventaris Vervoermiddelen

Onroerende en roerende zaken tdv de exploitatie

1 januari 2015

Verkrijgingsprijzen 1.226 171 1.397

Cumulatieve afschrijvingen -825 -123 -948

Boekwaarde per 1 januari 2015 401 48 449

Mutaties

Investeringen 24 24

Desinvesteringen -47 -47

Afschrijvingen -40 -11 -51

Afschrijvingen correctie 47 47

Totaal mutaties 2015 -17 -11 -28

31 december 2015

Verkrijgingsprijzen 1.250 125 1.375

Cumulatieve afschrijvingen -866 -88 -954

Boekwaarde per 31 december 2015 384 37 421

Verzekeringen

De vervoermiddelen zijn de eerste twee jaar all-risk verzekerd. Voor de automatiserings-

apparatuur en de eventuele reconstructie van de administratie zijn afzonderlijke verzekeringen

afgesloten.

Page 68: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

68 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

2 Vastgoedbeleggingen

2.1 Commercieel vastgoed in exploitatie

Een overzicht van het commercieel vastgoed in exploitatie is in onderstaand opgenomen:

Woningen en woongebouwen

Onroerende zaken niet zijnde woningen

Commercieel vastgoed in exploitatie

1 januari 2015 Verkrijgingsprijzen 9.067 12.552 21.619

Cumulatieve waardeveranderingen en afschrijvingen

-1.143 -1.987 -3.130

Boekwaarde per 1 januari 2015 7.924 10.565 18.490

Mutaties

Investeringen

Desinvesteringen -235 -86 -321

Afschrijvingen -227 -325 -553

Afschrijving correctie 46 7 53

Overige waardeveranderingen -1.778 -1.778

Overboeking verkrijgingsprijs commercieel naar sociaal

-18 -18

Overboeking verkrijgingsprijs sociaal naar commercieel

405 525 930

Overboeking afschrijving sociaal naar commercieel

-79 117 38

Totaal mutaties 2015 -109 -1.540 -1.649

31 december 2015

Verkrijgingsprijzen 9.219 12.991 22.210

Cumulatieve waardeveranderingen en afschrijvingen

-1.404 -3.966 -5.370

Boekwaarde per 31 december 2015 7.815 9.025 16.840

Afwaardering van vastgoedbeleggingen onroerende zaken niet-zijnde woningen

De PMC ‘Onroerende zaken niet-zijnde woningen’ omvat een aantal objecten bedrijfsonroerend-

goed en garageboxen. De PMC ‘Grond KoopGoedkoop’ omvat percelen grond die in het bestek

van het ‘Koop-Goedkoop’-arrangement in erfpacht zijn uitgegeven.

De objecten in de PMC zijn gewaardeerd op verkrijgingsprijs/vervaardigingsprijs, verminderd

met de cumulatieve afschrijvingen en indien van toepassing met bijzondere waarde-

verminderingen. In het kader van de toepassing van de minimumwaarderingsregel is voor het

bedrijfsonroerend goed een waardetaxatie per 31 december 2015 opgemaakt.

Het totaal van de getaxeerde waarden in de PMC ‘Onroerende zaken niet-zijnde woningen’

bedraagt € 7.562.000 en in de PMC ‘Grond KoopGoedkoop’ € 2.277.000. De waardetaxatie van

de onroerende zaken niet-zijnde woningen is bepaald met toepassing van het Handboek

modelmatig waarderen marktwaarde-Actualisatie peildatum 31 december 2015 met

uitzondering van het object Dorpskade 31-33.

Page 69: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 69

Afwaardering; de waardetaxatie van de onroerende zaken niet zijnde woningen bedraagt

€ 7.562.000, de boekwaarde bedroeg € 9.340.000. Dit resulteert in een afwaardering van de

boekwaarde van € 1.778.000.

Overboeking sociaal commercieel en commercieel sociaal

In 2015 zijn door het aangaan van nieuwe contracten bij verhuur (mutatie) 5 woningen en

1 niet-woning (complex 954 Het Tolland 4) geliberaliseerd, dus geclassificeerd van sociaal

vastgoed naar commercieel vastgoed. 1 woning is in 2015 bij het aangaan van het nieuwe

contract bij verhuur (mutatie) gereguleerd, dus geclassificeerd van commercieel vastgoed naar

sociaal vastgoed.

Grond

De grond onder alle complexen is in juridisch en economisch eigendom van Stichting Wonen

Wateringen. De grond van de 48 beneden-/bovenwoningen (Juliahof) wordt in het kader van de

"Koop-goedkoop" regeling uitgegeven in erfpacht. Stichting Wonen Wateringen blijft juridisch

eigenaar van de grond.

WOZ waarde

Volgens de grondslag welke gehanteerd wordt bij de bepaling van de onroerend zaakbelasting

bedraagt de WOZ waarde van het commercieel vastgoed in exploitatie per 31 december 2015

€ 21.945.000. De waarde is in zijn geheel bepaald op peildatum 01-01-2015. Voor de grond

uitgegeven in erfpacht wordt geen WOZ beschikking verstrekt door de gemeente Westland,

derhalve is hier geen waarde aan toegekend.

Mutatie bedrijfswaarde commercieel vastgoed in exploitatie

De bedrijfswaarde in het verslagjaar is afgenomen met een bedrag van € 8.889.000 ten

opzichte van de bedrijfswaarde ultimo voorgaande verslagjaar. De boekwaarde van het

commercieel vastgoed in exploitatie is € 16.840.000. In de bedrijfswaarde berekening is niet

meegenomen de grond van de erfpachtwoningen.

De mutatie in de bedrijfswaarde laat zich als volgt verklaren (x € 1.000):

Bedrijfswaarde per 1 januari 2015 volgens jaarrekening 27.788

Verschil betreft wijziging in sociaal/commercieel -6.897

Bedrijfswaarde gecorrigeerd 20.891

Jaarresultaat

a. Vrijval kasstromen -946

b. Effect een jaar opschuiven 795

Page 70: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

70 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

Gevolgen van mutaties in het bezit

a. Verkocht bezit -688

b. Sloop -5

c. Nieuwbouw 0

d. Aankoop 0

e. Classificatiewijzigingen 915

Gevolgen nadere interne schattingen parameters

a. Indexaties -460

b. Disconteringsvoet 543

c. Levensduur 270

Gevolgen wijzigingen in exploitatiebeleid

a. Huren 268

b. Huurderving 0

c. Overige ontvangsten -27

d. Onderhoudslasten 329

e. Personeelsuitgaven 66

f. Exploitatiebaten en –lasten -938

g. Verhuurderheffing 3

h. Restwaarde -2.001

Gevolgen van wijzigingen in het investeringsbeleid

a. Verkoop bestaand bezit -110

b. Sloop 0

c. Nieuwbouw -6

Bedrijfswaarde per 31 december 2015 18.899

2.2 Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden

Het verloop van deze post is als volgt:

2015 2014

Stand per 1 januari 433 451

Waardeverandering 35 -18

Stand per 31 december 468 433

Stichting Wonen Wateringen heeft woningen verkocht onder voorwaarden (Koopgarant) met

een terugkoopplicht en een variabele terugkoopwaarde gerelateerd aan de marktwaarde op

terugkoopdatum. Stichting Wonen Wateringen heeft voor de woningen als beleid om de

woningen verkocht onder voorwaarden bij terugkoop weer door te verkopen onder vergelijkbare

voorwaarden. Er zijn 4 woningen vanuit het bestaande bezit verkocht onder de KoopGarant-

regeling. De oorspronkelijke opbrengstwaarde van deze woningen is € 576.000. Bij geen van de

verkochte woningen is een einddatum van de terugkoopregeling in het contract opgenomen.

De huidige marktwaarde van de verkochte woningen wordt geraamd op circa € 669.000 (WOZ-

Page 71: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 71

waarde). Wonen Wateringen heeft uit hoofde van de KoopGarant-regeling een terugkoopplicht

van 70% van de marktwaarde.

2.3 Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie

De mutaties in het vastgoed in ontwikkeling zijn in het navolgende schema samengevat:

Boekwaarde per 1 januari 2015

28

Mutaties 2015 0

Boekwaarde per 31 december 2015 28

Het vastgoed in ontwikkeling betreffen de volgende projecten:

1-1-2015 Mutaties 2015 31-12-15

923 Parkeren WiEmHe 28 0 28

Totaal 28 0 28

3 Financiële vaste activa

3.1 Latente belastingvorderingen

Het saldo latente belastingvorderingen betreft vorderingen die op activa en passiva ontstaan uit

hoofde van verschillen tussen de waarde voor de fiscale resultaatbepaling en de waarde in deze

jaarrekening. De latente belastingvordering heeft tevens betrekking op verliescompensatie.

De waarderingsverschillen betreffen de waardering van vastgoed dat voor verkoop is gelabeld,

langlopende schulden, voorraad koopwoningen en afschrijvingen.

Per 31 december 2015 bedraagt de latentie op het vastgoed € 1.231.000, de langlopende

schulden € 24.000, de voorraad koopwoningen € 163.000, de afschrijvingen € 1.015.000 en de

verliescompensatie € 8.226.000.

Het verloop van de post latente belastingvorderingen is als volgt:

2015 2014

Boekwaarde per 1 januari 2.846 1.066

Mutaties u.h.v. verkoop -824 1.057

Mutaties u.h.v. leningen -18 -27

Mutaties u.h.v. voorraad koopwoningen 163

Mutaties u.h.v. afschrijvingen 1.015

Mutaties u.h.v. verliescompensatie 7.477 750

Boekwaarde per 31 december 10.659 2.846

Verwacht wordt dat van dit bedrag op balansdatum een bedrag van € 2.322.000 binnen een

jaar wordt gerealiseerd.

De nominale waarde van de latente belastingvorderingen bedraagt € 11.603.000.

Page 72: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

72 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

4 Voorraden

4.1 Vastgoed bestemd voor verkoop 2015 2014

Boekwaarde per 1 januari 773 747

Grondpositie Westlandse Zoom 64 26

Afwaardering grondpositie Westlandse Zoom -90

Grond Willem III straat 11

Boekwaarde per 31 december 758 773

4.2 Overige voorraden 2015 2014

Boekwaarde per 1 januari 48 85

Ingekochte materialen 87 88

Verbruik materialen -87 -125

Boekwaarde per 31 december 48 48

5 Vorderingen

5.1 Huurdebiteuren

Betalingsachterstand: Aantal

2015 Bedrag 2015

Aantal 2014

Bedrag 2014

Vanaf 0 t/m 1 maand 56 25 62 23 Vanaf 1 t/m 2 maanden 16 15 14 15 Vanaf 2 t/m 3 maanden 12 16 17 37 Vanaf 3 t/m 4 maanden 3 6 7 16 Vanaf 4 t/m 5 maanden 2 6 1 2 Vanaf 5 t/m 6 maanden 1 4 1 4 Vanaf 6 maanden 8 74 3 18 Subtotaal huurdebiteuren 98 146 105 115 Correcties huren

6 4 Voorziening huurdebiteuren voor oninbaarheid

4 4 Totaal huurdebiteuren per 31 december 98 156 105 123

De achterstand bedraagt € 146.000 ofwel 1,02 % van de jaarhuur. Eind 2014 was de

achterstand € 115.000 ofwel 0,83% van de jaarhuur.

Page 73: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 73

5.2 Gemeenten

2015 2014

Vordering op gemeente Westland betreffende bijdrage aanpassing woningen 1 7 Totaal gemeenten per 31 december 1 7

5.3 Overige vorderingen

2015 2014 Vooruitbetaalde pensioenpremie 3 5 Terug te vorderen BTW 70 3 Diversen 90 83 Totaal overige vorderingen per 31 december 163 91

5.4 Overlopende activa

2015 2014 Vooruitbetaalde kosten 73 94 Te verrekenen kosten 16 18 Totaal overlopende activa per 31 december 89 112

6 Liquide middelen

2015 2014 Bank 2.348 262 Totaal liquide middelen per 31 december 2.348 262

De liquide middelen staan, uitgezonderd € 25.000, ter vrije beschikking van de corporatie. Het

bedrag van € 25.000 staat op een geblokkeerde rekening van de bank als bankgarantie aan de

Gemeente Westland voor de grondexploitatie van de Julianastraat en de Oranjewijk (bouw van

44 woningen).

7 Eigen vermogen

2015 2014

Stand per 1 januari volgens jaarrekening 22.005 18.188

Jaarresultaat 1.144 3.817

Stand per 31 december 23.149 22.005

Per ultimo 2015 bedraagt het cumulatieve bedrag aan ongerealiseerde waardestijging voor de

onroerende zaken verkocht onder voorwaarden, opgenomen in de overige reserves € 242.300.

Per ultimo 2014 bedroeg dit € 206.600.

Page 74: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

74 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

8 Voorzieningen

8.1 Voorziening latente belastingverplichtingen

Het saldo latente belastingverplichtingen betreft verplichtingen die op activa en passiva

ontstaan uit hoofde van verschillen tussen de waarde voor de fiscale resultaatbepaling en de

waarde in deze jaarrekening. De waarderingsverschillen betreffen de terugname van de

afwaarderingen door de daling van de WOZ waarde van de woningen. Per 31 december 2015

bedraagt de latentie op de terugname van de afwaarderingen € 7.004.000.

Het verloop van de post voorziening latente belastingverplichtingen is als volgt:

2015 2014

Boekwaarde per 1 januari 0 0

Mutaties u.h.v. afwaarderingen 7.004

Boekwaarde per 31 december 7.004 0

Verwacht wordt dat van dit bedrag op balansdatum een bedrag van € 694.000 binnen een jaar

wordt gerealiseerd.

De nominale waarde van de latente belastingverplichtingen bedraagt € 8.329.000.

9 Langlopende schulden

9.1 Leningen kredietinstellingen

Het verloop van de post leningen kredietinstellingen voor leningen van Stichting Wonen

Wateringen is als volgt:

2015 2014

Stand per 1 januari 101.224 101.623 Nieuwe leningen 6.000 5.000 Aflossingen -9.941 -5.399 Stand per 31 december 97.283 101.224

Rente- en kasstroomrisico

2015 2014

Gemiddelde rentevoet van de op 31 december afgesloten leningsovereenkomsten 3,79% 3,99%

De gemiddelde resterende looptijd van de leningen bedraagt 10,10 9,39

De gemiddelde resterende looptijd van de leningen bedraagt:

2015 2014 < 1 jaar (kortlopend) 12.782 9.941 Van 1 tot 5 jaar 22.558 34.878 > 5 jaar 61.943 56.405 Totaal 97.283 101.224

De actuele waarde van de leningen bedraagt per 31-12-2015 € 119.118.587.

De leningen van de kredietinstellingen zijn verstrekt onder garantie van de gemeente dan wel

het Waarborgfonds Sociale Woningbouw. De onroerende zaken zijn niet hypothecair verbonden.

Page 75: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 75

9.2 Verplichtingen uit hoofde van onroerende zaken verkocht onder voorwaarden

Het verloop van deze post is als volgt:

2015 2014

Stand per 1 januari 433 451

Waardeverandering 35 -18

Stand per 31 december 468 433

Stichting Wonen Wateringen heeft woningen verkocht onder voorwaarden (Koopgarant) met

een terugkoopplicht en een variabele terugkoopwaarde gerelateerd aan de marktwaarde op

terugkoopdatum. Stichting Wonen Wateringen heeft voor de woningen als beleid om de

woningen verkocht onder voorwaarden bij terugkoop weer door te verkopen onder vergelijkbare

voorwaarden.

Er zijn 4 woningen vanuit het bestaande bezit verkocht onder de KoopGarant-regeling. De

oorspronkelijke opbrengstwaarde van deze woningen is € 576.000. Bij geen van de verkochte

woningen is een einddatum van de terugkoopregeling in het contract opgenomen. De huidige

marktwaarde van de verkochte woningen wordt geraamd op circa € 669.000 (WOZ-waarde).

Wonen Wateringen heeft uit hoofde van de KoopGarant-regeling een terugkoopplicht van 70%

van de marktwaarde.

10 Kortlopende schulden

2015 2014

Schulden aan kredietinstellingen 0 1.220

Schulden aan leveranciers 266 430

Belastingen en premies sociale verzekeringen 290 175

Overlopende passiva 2.085 2.292

Totaal kortlopende schulden 2.641 4.117

10.1 Schulden aan kredietinstellingen

Stichting Wonen Wateringen heeft bij de Bank Nederlandse Gemeenten B.V. een kredietfaciliteit

van € 3.000.000. Op balansdatum is deze faciliteit niet gebruikt.

10.3 Belastingen en premies sociale verzekeringen

Het saldo te betalen belastingen en premies sociale verzekeringen kan als volgt worden

gespecificeerd:

2015 2014

Loonheffing en premies sociale verzekeringen 53 51

Omzetbelasting 237 124

Totaal belastingen en premies sociale verzekeringen 290 175

Page 76: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

76 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

10.4 Overlopende passiva

De post overlopende passiva is als volgt samengesteld:

2015 2014

Niet vervallen rente 1.784 2.046

Vooruit ontvangen huren 238 195

Overigen 63 51

Totaal overlopende passiva 2.085 2.292

Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen

Huurverplichtingen

Stichting Wonen Wateringen is voor het kantoor Dorpskade 25-27 huurverplichtingen

aangegaan voor een bedrag van circa € 141.000 per jaar. De overeenkomst is aangegaan voor

de duur van vijf jaar ingaande 1 november 2000 en wordt na het verstrijken van genoemde

termijn voortgezet voor een aansluitende periode van vijf jaar. Op 29 juni 2007 is het

huurcontract verlengd tot en met 31 oktober 2020. De huurprijs wordt jaarlijks verhoogd met

de consumentenprijsindex (CPI).

WSW obligo verplichting

De obligoverplichting naar het WSW bedraagt € 3.132.938 en is berekend op basis van het

obligotarief van 3,85% over de door het WSW geborgde leningen. Grondslag waarover tarief

wordt geheven is 100% over het schuldrestant van € 78.000.000 en 75% over het

schuldrestant van € 4.500.000.

Borgstelling WSW

Als onderpand voor de WSW-geborgde leningen is al het vastgoed als onderpand ingezet

(€ 348.356.000 aan WOZ-waarde met peildatum 1-1-2015.)

In 2014 is op verzoek van het WSW een volmacht afgegeven aan het WSW om hypotheekrecht

te vestigen op het onderpand, in lijn met artikel 30 van het WSW regelement. Hierdoor kan het

WSW bij eventuele niet nakoming van de betalingsverplichtingen door de corporatie direct

hypotheekrecht vestigen zonder dat hiertoe vooraf de formele bevestiging benodigd is van

bestuur en Raad van Commissarissen.

Investeringsverplichtingen

In 2015 is Wonen Wateringen verplichtingen aangegaan voor de realisatie van sociale

huurwoningen in Plan Oranjewijk en Kwintsheul.

Page 77: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 77

Specificatie is als volgt (in € 1.000):

Investeringsverplichtingen

2015 2014

922 Julianastraat West

923 Parkeren WiEmHe 66

930 4 woningen Julianastraat 50

931 aanbouw Julianastraat 1

932 De Bieb Kwintsheul 55

Totaal investeringsverplichtingen 172 201

Financiële instrumenten

27 mei 2009 is een Cap-constructie afgesloten met de BNG op een geldlening van € 5.000.000.

Het afgesproken rentepercentage is 3,68%. De ingangsdatum is 3 juli 2009 en de einddatum is

4 juli 2016. Het afgesproken rentepercentage is per 1 oktober 2012 gewijzigd naar 3,65%.

Eveneens is op 27 mei 2009 met de BNG voor dezelfde lening een Floor-constructie

afgesproken. Het afgesproken rentepercentage hiervoor is 3,00%, met dezelfde begin- en

einddatum als de Cap. De betaalde premie is rechtstreeks ten laste van het resultaat gebracht.

De actuele waarde per 31 december 2015 bedraagt -/- € 117.902.

Koop Goedkoop

Daarnaast zijn er 59 woningen verkocht met de constructie Koop Goedkoop, wat betekent dat

de gronden onder de woningen in erfpacht zijn uitgegeven. Wonen Wateringen heeft voor deze

woningen het terugkooprecht. De waarde van de erfpachtgronden is in deze jaarrekening

verantwoord onder de vastgoedbeleggingen.

Page 78: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

78 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

(bedragen in € 1.000)

11 Huuropbrengsten

2015 2014

Woningen en woongebouwen 13.680 13.029

Onroerende zaken niet zijnde woningen 706 875

14.386 13.904

Af: huurderving wegens leegstand 188 241

Af: huurderving overige reden 8 28

Totaal huuropbrengsten 14.190 13.635

Toelichting netto huur 2015 2014

Huren voorgaande jaar 13.904 13.490

Ontwikkelingen huren voorgaande jaren 141 143

Huurverhoging per 1 juli 2015 2,5%; per 1 juli 2014 4,0% 156 240

Woningen en niet zijnde woningen verkocht voorgaande jaren

-86

Woningen en niet zijnde woningen verkocht -69 -92

Nieuw in exploitatie voorgaande jaren 57

Nieuw in exploitatie complex 215 Julianastr 19 tm 37 83 25

Nieuw in exploitatie complex 216 Julianastr 10 tm 40 118

Nieuw in exploitatie complex 969 Schaepmanstr 4 8

Sloop voorgaande jaren -35

Sloop clpx 207 WillemIIIstraat 70 tm 88 -10 -30

Sloop van complex 206 Beatrixstr 1-16 -8

Mutaties in contracten niet-woningen voorgaande jaren 126

Mutaties in contracten niet-woningen -24 33

Overig 17 103

Totaal huuropbrengsten 14.386 13.904

2015 2014

Afgeboekt in verslagjaar 8 28

De huurderving bedraagt: 1,31% 1.73%

De huuropbrengsten zijn behaald in Nederland en meer specifiek in het statutair werkgebied

van Wonen Wateringen de regio Haaglanden.

12 Opbrengsten servicecontracten

2015 2014

Overige goederen, leveringen en diensten 356 353

Te verrekenen met bewoners 19 22

Opbrengstderving wegens leegstand -3 -4

Totaal opbrengsten servicecontracten 372 371

Toelichting op de winst- en verliesrekening

Page 79: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 79

13 Nettoverkoopresultaat vastgoedportefeuille

Het nettoverkoopresultaat betreft de opbrengsten en lasten uit verkopen bestaand bezit aan

derden en de opbrengsten en lasten uit verkochte nieuwbouwwoningen en is als volgt te

specificeren:

2015 2014

Opbrengst verkopen bestaand bezit 4.833 4.017

Direct toerekenbare kosten -79 -141

Boekwaarde -1.484 -1.292

Nettoverkoopresultaat vastgoedportefeuille 3.270 2.584

In 2015 is grond van 20 woningen in de Oranjewijk deelplan fase V, Julianastraat, 17 woningen

regulier, de grond van 3 erfpachtwoningen, 1 bedrijfspand (Guldeland 5a) verkocht. (in 2014

zijn 8 woningen in de Oranjewijk deelplan fase V, Beatrixstraat 2-16, 14 woningen regulier,

3 woningen via KoopGoedkoop en de grond van 1 erfpachtwoning verkocht).

14 Overige bedrijfsopbrengsten

2015 2014

Vergoeding zendmasten 22 27

Erfpacht grond KoopGoedkoop woningen 68 57

Vergoeding stormschade 0 62

Overige opbrengsten 26 7

Totaal overige bedrijfsopbrengsten 116 153

15 Afschrijvingen op materiële vaste activa en vastgoedportefeuille

2015 2014

Woningen en woongebouwen 3.774 3.642

Onroerende zaken niet zijnde woningen 384 489

Activa tdv de exploitatie 51 63

Totaal afschrijving op materiële vaste activa 4.209 4.194

16 Overige waardeveranderingen van materiële vaste activa en vastgoedportefeuille

2015 2014

Afwaardering van materiële vaste activa -1.272

Afwaardering van vastgoedbeleggingen -1.778

Afwaardering van vastgoed bestemd voor verkoop -90

Totaal overige waardeveranderingen van materiële vaste activa -3.141 0

In 2015 betreft de overige waardeveranderingen;

Afwaardering van materiële vaste activa; de bedrijfswaarde van de PMC woningen zorgprojecten

bedraagt € 7.170.000, de boekwaarde € 8.442.000. Dit resulteert in een afwaardering van de

boekwaarde volgens onderstaande specificatie van € 1.272.000.

Page 80: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

80 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

Specificatie afwaardering;

Complex 355 Herenstraat -300

Complex 455 De Beemd -862

Complex 456 Pleinwand -110

Totaal afwaardering van materiële vaste activa -1.272

Afwaardering van vastgoedbeleggingen;

In het boekjaar is € 1.778.000 afgewaardeerd op de onroerende zaken niet zijnde woningen. Dit

hangt voor een belangrijk deel samen met het feit dat in 2015 is uitgegaan van een andere

methodiek van waarderen (marktwaarde op basis van DCF methode met 15 jaar exploiteren

conform het Handboek in plaats van een combinatie van NAR/BAR/10 jaars DCF). In 2015 is het

vastgoed getaxeerd door een andere taxateur (en andere methodiek) leidend tot een lagere

waardering. Gezien het feit dat de afwijking ten opzichte van voorgaand jaar niet leidt tot een

fundamentele fout in de jaarrekening is het effect van de afwaardering in het resultaat van het

boekjaar 2015 tot uitdrukking gebracht. De waardetaxatie van de onroerende zaken niet zijnde

woningen bedraagt € 7.562.000, de boekwaarde € 9.340.000. Dit resulteert in een afwaardering

van de boekwaarde volgens onderstaande specificatie van € 1.778.000.

Specificatie afwaardering;

Complex 968 Herenstraat 22 -53

Complex 960 Willem III straat 19 a -62

Complex 957 Dorpskade 31-33 -383

Complex 953 Groentenlaan 90 -106

Complex 955 Orchideehof 24 -1

Complex 959 Heulweg 34 -201

Complex 967 Bakkershof 140 -535

Complex 954 Het Tolland 4 -110

Complex 959 Heulweg 34 b -327

Totaal afwaardering van vastgoedbeleggingen -1.778

Afwaardering van vastgoed bestemd voor verkoop; de waardetaxatie van de grondpositie

Westlandse Zoom bedraagt € 747.000. Deze waardetaxatie is gebaseerd op de m2 prijs van

tuinbouwgrond uit de grondnota 2015 van de gemeente Westland. De boekwaarde bedroeg

€ 837.000. Dit resulteert in een afwaardering van de boekwaarde met € 90.000.

17 18 19 Lonen, salarissen, sociale lasten en pensioenlasten

2015 2014

Lonen en salarissen 888 894

Sociale lasten 124 143

Pensioenlasten 144 174

Totaal lonen, salarissen, sociale lasten en pensioenlasten 1.156 1.211

Page 81: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 81

Het aantal bij de Stichting Wonen Wateringen werkzame werknemers, berekend op fulltime

basis, bedroeg in 2015 17,1 fte en in 2014 17,5 fte.

Aantal formatieplaatsen gesplitst naar activiteiten 2015 2014

Verhuur/bewonerszaken 4,7 4,4

Financieel economische zaken 3,5 2,9

Pr en communicatie 2,0 1,3

Directie 1,0 1,0

Technische dienst incl. adm/td 6,0 7,9

Totaal aantal formatieplaatsen 17,1 17,5

Wet Normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector

Leidinggevende topfunctionarissen

bedragen x € 1 A.J. van den Berg Functie(s) Directeur/bestuurder Duur dienstverband in 2015 1/1 - 31/12 Omvang dienstverband (in fte) 1,0 Gewezen topfunctionaris? nee Echte of fictieve dienstbetrekking? ja Individueel WNT-maximum 112.400 Bezoldiging 2015 Beloning 114.370 Belastbare onkostenvergoedingen - Beloningen betaalbaar op termijn 25.707

Subtotaal 140.077 -/- Onverschuldigd betaald bedrag - Totaal bezoldiging 2015 140.077 Motivering indien overschrijding: zie 1) Gegevens 2014 Duur dienstverband in 2014 1/1 - 31/12 Omvang dienstverband 2014 (in fte) 1,0 Bezoldiging 2014 Beloning 115.051 Belastbare onkostenvergoedingen - Beloningen betaalbaar op termijn 19.311 Totaal bezoldiging 2014 134.362 Individueel WNT-maximum 2014 112.400

1) Er is sprake van een overschrijding van het geldende maximum volgens de Regeling

bezoldigingsmaxima t.i. volkshuisvesting. Aangezien de bezoldigingsafspraken voor

inwerkingtreding van de WNT zijn afgesproken, wordt gebruikgemaakt van het wettelijke

overgangsrecht.

Page 82: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

82 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

Toezichthoudende topfunctionarissen

bedragen x € 1 J.G. Kleyberg

A. Bom-Lemstra

J.A. Brocke M.J.M. van der Stap

P.Pronk M. Born

Functie(s) voorzitter lid lid lid lid lid Duur dienstverband 1/1 - 11/12 1/1 -25/5 1/1 - 10/12 1/1 - 31/12 1/1 - 31/12 20/10-31/12 Functie(s) Voorzitter Duur dienstverband 11/12-31/12 Individueel WNT-maximum

16.860 11.240 11.240 11.240 11.240 11.240

Bezoldiging 2015 Beloning 6.563 2.188 5.250 5.250 5.250 0 Belastbare onkostenvergoedingen

- - - - -

Beloningen betaalbaar op termijn

- - - - -

Subtotaal 6.563 2.188 5.250 5.250 5.250 0 -/- Onverschuldigd betaald bedrag

- - - - -

Totaal bezoldiging 2015 6.563 2.188 5.250 5.250 5.250 0 Motivering indien overschrijding: zie

1) 2) 3) 4) 5) 6)

Gegevens 2014 Duur dienstverband in 2014

1/1 - 31/12 1/1 - 31/12 1/1 - 31/12 1/1 - 31/12 1/1 - 31/12

Bezoldiging 2014 Beloning 5.906 4.350 4.350 4.350 4.916 Belastbare onkostenvergoedingen

- - - - -

Beloningen betaalbaar op termijn

- - - - -

Totaal bezoldiging 2014 5.906 4.350 4.350 4.350 4.916 Individueel WNT-maximum 2014

8.430 5.620 5.620 5.620 5.620

1) Tot en met 6) geen overschrijding.

Honorering Raad van Commissarissen

De honorering, welke door leden van de Raad van Commissarissen wordt ontvangen bestaat uit

een bruto-vergoeding van € 6.563 per jaar voor de voorzitter, € 5.250 voor de overige leden

van de Raad van Commissarissen. De honorering van de Raad van Commissarissen is in

overeenstemming met de adviesregeling Vereniging Toezichthouders Woningcorporaties en

houdt rekening met maatschappelijke waarden en normen. De honorering is niet gekoppeld aan

de prestaties van Stichting Wonen Wateringen.

Page 83: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 83

20 Onderhoudslasten

De onderhoudslasten zijn te verdelen in:

2015 2014

Planmatig onderhoud 1.241 859

Mutatie-onderhoud 274 210

Klachtenonderhoud 396 351

Lasten overige exploitaties 52 57

Afboeking voorraad 50 87

Uitgevoerd door eigen technische dienst -239 -229

Ten laste van servicecontracten -52 -58

Totaal onderhoudslasten 1.722 1.277

21 Leefbaarheid

2015 2014

Leefbaarheid Oranjewijk 10

Achterpadverlichting 9 13

Groenonderhoud 93 86

Niet doorberekende servicekosten 19 22

Burendag Esselande 1

Totaal leefbaarheid 122 131

22 Lasten servicecontracten

2015 2014

Lasten van uit onderhoud 52 58

Kosten leveringen en diensten 186 187

Totaal lasten servicecontracten 238 245

De kosten inzake leveringen en diensten betreffen de aan de diverse nutsbedrijven betaalde

bedragen inzake levering van gas, licht en water.

23 Overige bedrijfslasten

2015 2014

Beheerkosten

Overige personeelskosten 211 108

Huisvestingskosten 204 199

Bestuurskosten 17 8

Algemene kosten 387 379

Subtotaal beheerkosten 819 694

Heffingen

Belastingen 633 623

Verzekeringen 83 85

Subtotaal heffingen 716 708

Overige bedrijfslasten

Kosten projectontwikkeling 28 41

Inventarisatie woningbezit Alphaplan 8 2

Bijdrage saneringssteun 408

Bijdrage Autoriteit woningcorporaties 7

Page 84: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

84 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

2015 2014

Verhuurderheffing 1.384 1.248

Sociaal plan Oranjewijk 4 15

Kosten afboeking Heerlickheijd 364

Overigen 262 127

Subtotaal overige bedrijfslasten 1.692 2.205

Totaal overige bedrijfslasten 3.227 3.607

Honoraria externe accountant

Onderzoek van de jaarrekening 2013 Deloitte 30

Onderzoek van de jaarrekening 2014 Deloitte 6 53

Onderzoek van de jaarrekening 2015 Baker Tilly Berk 41

Adviesdiensten op fiscaal terrein 2011 Baker Tilly Berk 2

Adviesdiensten op fiscaal terrein 2012 Baker Tilly Berk 15

Adviesdiensten op fiscaal terrein 2013 Baker Tilly Berk 8

Adviesdiensten op fiscaal terrein 2014 Baker Tilly Berk 16

Overige niet-controlediensten Baker Tilly Berk 2

Totaal 65 108

Voor de controle van de jaarrekening over 2015 is Baker Tilly Berk en in 2014 Deloitte

ingeschakeld. Voor de aangifte van de vennootschapsbelasting is Baker Tilly Berk ingeschakeld.

24 Financiële baten en lasten

Rentebaten 2015 2014

Totaal rentebaten 0 0

Rentelasten

Rente langlopende leningen 4.024 4.142

Mutatie transitorische rente langlopende leningen -262 -75

Rente schulden kredietinstellingen 6 -2

Provisie afsluiten lening 9 10

Borgstellingvergoeding WSW 21 20

Totaal rentelasten 3.798 4.095

25 Belastingen

Ingevolge de integrale belastingplicht is vanuit het commerciële resultaat het fiscaal belastbaar

bedrag berekend en de daaruit voortvloeiende vennootschapsbelasting over 2015. Hierbij moet

er rekening mee worden gehouden dat het daadwerkelijk belastbaar bedrag in de aangifte over

2015 naar alle waarschijnlijkheid hiervan zal afwijken, aangezien bij de onderstaande

berekening is uitgegaan van interpretaties van de afspraken binnen de VSO II, waarbij echter

de best practice in belangrijke mate nog ontbreekt.

Page 85: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 85

De berekening van de belastingplicht is als volgt opgebouwd (bedragen in € 1.000):

Commercieel resultaat voor VPB 335

Af:

Correctie verkoopopbrengsten -5.661

Fiscale afschrijving op agio leningen o/g -76

Investeringsaftrek -7

Afwaardering ivm daling WOZ waarde -33.314

Waardevermindering sloop -497

Bij:

Fiscaal aan projecten toe te rekenen rente 17

Correctie afschrijvingen 3.283

Correctie onderhoud 310

Overige waardeveranderingen 3.141

Aftrekbeperking gemengde kosten 5

Fiscaal resultaat 2015

-32.465

Het negatief fiscaal resultaat wordt toegevoegd aan het saldo compensabele verliezen.

De hierover berekende belastingbate bedraagt € 7.476.000 (contante waarde).

Vennootschapsbelasting

Eerste € 200.000 20% 0

Daarna over restant 25% 0

Totaal acute vennootschapsbelasting over 2015 0

Mutatie u.h.v. verliesverrekening 2015 7.476

Mutatie actieve latentie 2014 u.h.v. fiscaal waarderingsverschil over de periode 2015 t/m 2017 mbt de leningportefeuille

-18

Mutatie actieve latentie 2014 u.h.v. fiscaal waarderingsverschil over de periode 2015 t/m 2019 mbt de ingerekende verkopen

-823

Mutatie actieve latentie 2015 u.h.v. fiscaal waarderingsverschil 2016 met betrekking tot te verkopen grond Willem III straat

163

Mutatie actieve latentie 2015 u.h.v. fiscaal waarderingsverschil over de periode 2016 t/m 2029 met betrekking tot de afschrijvingen materiële vaste activa

1.015

Totaal mutatie actieve latentie 2015 7.813

Mutatie passieve latentie 2015 u.h.v. fiscaal waarderingsverschil over de periode 2016 t/m 2042 met betrekking tot terugname afwaardering ivm daling WOZ waarde woningen

-7.004

Totale vennootschapsbelasting in Winst & Verlies 2015 809

Page 86: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

86 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

In 2015 is de aangifte 2014 ingediend. De hieruit voorkomende afwijkingen ten opzichte van de

in de jaarrekening opgenomen fiscale positie heeft geleid tot een verlaging van het verlies van

€ 748.000 naar € 623.000.

De belasting over het resultaat wordt berekend over het resultaat voor belastingen in de winst-

en-verliesrekening, rekening houdend met beschikbare fiscaal compensabele verliezen uit

voorgaande boekjaren (voor zover niet opgenomen in de latente belastingvorderingen) en

vrijgestelde winstbestanddelen en na bijtelling van niet-aftrekbare kosten. Tevens wordt

rekening gehouden met wijzigingen die optreden in de latente belastingvorderingen en latente

belastingschulden uit hoofde van wijzigingen in het te hanteren belastingtarief.

Sinds 1 januari 2008 vallen de corporaties integraal onder de vigerende belastingwetgeving.

Eind 2008 is er overeenstemming bereikt tussen Aedes en de belastingdienst betreffende de

VSO 2. De VSO 1 is eenzijdig in 2008 door de belastingdienst opgezegd.

Stichting Wonen Wateringen heeft op basis van de uitgangspunten van VSO 1 en VSO 2 de

fiscale positie ultimo 2015 en het fiscale resultaat 2015 bepaald. Omdat jurisprudentie inzake de

uitwerking van VSO 1 en VSO 2 voor corporaties nog ontbreekt kan de werkelijk te betalen of te

verrekenen belasting over 2008 t/m 2015 afwijken van de in de jaarrekening opgenomen

schattingen.

Alle latenties worden gewaardeerd tegen contante waarde. Discontering vindt plaats op basis

van de nettorente, dat is de gemiddelde rentevoet voor langlopende leningen minus het

effectieve belastingtarief.

Per 1 januari 2008 is de beginbalans van het vastgoed in exploitatie conform de VSO 2

gewaardeerd op 70% of 80% van de WOZ waarde. De WOZ waarden zijn de afgelopen jaren

gedaald. Het is verplicht om woningen af te waarderen zodra de daling meer dan 30% is, een

afwaardering bij een daling van minder dan 10% is niet toegestaan.

Indien het verschil meer dan 15% is, wordt dit door Wonen Wateringen als substantieel

beschouwd. Het vastgoed in exploitatie wat in aanmerking komt om bij dit percentage af te

waarderen had per 1 januari 2008 een waarde van € 172.000.000. Indien de beginbalans

opgemaakt zou worden met de WOZ waarden anno peiljaar 2015 zou de beginbalans een

waarde hebben van € 138.700.000. Dit is een daling van € 33.300.000.

Page 87: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 87

Dit leidt enerzijds tot een verlies, welke de komende 9 jaar ter verrekening beschikbaar staat.

Anderzijds is dit geen permanente afwaardering en dient deze afwaardering terug genomen te

worden tot het oorspronkelijk bedrag. De verliesverrekening komt tot uiting als een actieve

latentie en voor de terugname afwaardering wordt een passieve latentie gevormd. Doordat

latenties contant worden gemaakt is er sprake van een verschil in waardering van de latenties.

Page 88: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

88 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

Ondertekening van de jaarrekening

Bestuur en Raad van Commissarissen zijn van mening dat het Volkshuisvestingsverslag en de

Jaarrekening 2015 met bijbehorende kengetallen en specificaties een correct beeld geven van

het functioneren en de financiële situatie van de Stichting Wonen Wateringen. Op basis van

deze constatering en na kennisneming van de controleverklaring van de onafhankelijke

accountant heeft de Raad van Commissarissen de door het bestuur vastgestelde jaarstukken

2015 in de vergadering van 24 juni 2016 goedgekeurd.

Bestuur Raad van Commissarissen

AJ van den Berg

mevrouw JA Brocke | voorzitter

de heer P Pronk

de heer R Baron

de heer M Born

de heer M van der Stap

Was getekend 24 juni 2016.

Page 89: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 2015 89

Overige gegevens

Bestemming van het resultaat

Het resultaat over het boekjaar 2015 is, vooruitlopend op besluitvorming door bestuur en Raad

van Commissarissen, toegevoegd aan het eigen vermogen.

Gebeurtenissen na balansdatum

Er zijn geen gebeurtenissen na balansdatum te vermelden.

Page 90: Jaarbericht 2015 - Wonen Wateringen...2016/06/24  · activiteiten gedomineerd door het voorsorteren en implementeren van de nieuwe wet- en regel geving in de governance en bedrijfsvoering;

90 W ONEN W ATERINGEN | JAARBERICHT 201 5

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant