1

J A A R V E R S L A G 2 0 1 6

Landelijke Commissie voor Geschillen WMS

Meer informatie op www.onderwijsgeschillen.nl

1

Inhoud

Woord vooraf ................................................................................................................................................ 2

1. Samenstelling van de Landelijke Commissie voor Geschillen WMS ................................................. 4

2. Stichting Onderwijsgeschillen ................................................................................................................. 5

- Het secretariaat .......................................................................................................................................... 5

- Expertisecentrum ....................................................................................................................................... 6

- Publicaties ................................................................................................................................................... 6

- Voorlichting ................................................................................................................................................. 7

- Advisering over medezeggenschap in Integrale Kindcentra ................................................................ 8

- Online informatie ....................................................................................................................................... 9

- Het WMS congres 2016 ‘Medezeggenschap en good governance’ .................................................. 10

- De Wet versterking bestuurskracht onderwijsinstellingen ................................................................ 11

3. De geschillen ........................................................................................................................................... 14

- Mondelinge behandeling ........................................................................................................................ 14

- Soorten geschillen .................................................................................................................................... 15

- Onderwerpen van de geschillen ............................................................................................................. 16

- Enkele bepalende overwegingen en beslissingen in de uitspraken van de Commissie in 2016 ... 18

4. Samenvattingen van de uitspraken van de LCG WMS ...................................................................... 19

2

Woord vooraf

Dit jaarverslag brengt u op de hoogte van de activiteiten van de LCG WMS in het kalenderjaar 2016. Die activiteiten worden ondersteund door de Stichting Onderwijsgeschillen, en zijn daarvan niet los te zien. Aan de activiteiten van de Stichting wordt daarom ook in dit jaarverslag ruim aandacht besteed. Dit jaar brengen wij het jaarverslag uitsluitend digitaal uit. De redenen daarvoor zijn onder meer kostenefficiëntie bij de productie en beperking van het papiergebruik. Wij verwachten dat deze wijze van uitgeven minstens even informerend is als de traditionele.

In het verslagjaar bereikten de Commissie een beperkter aantal verzoeken om een geschil te beoordelen dan in eerdere jaren. Een verklaring is daarvoor niet te geven. Het aantal uitgebrachte oordelen is relatief nog beperkter: van de twaalf onderhanden geschillen zijn er zeven ingetrokken, waarvan één na mediation door mediators van Onderwijsgeschillen. Dat betekent dat het indienen van een verzoek tot geschilbeslechting in die gevallen niet met zich heeft gebracht dat het overleg tussen bevoegd gezag en het medezeggenschapsorgaan is opgehouden. De wil om er gezamenlijk uit te komen blijft aanwezig. Dat is bemoedigend. De LCG WMS heeft niet als doel zo veel mogelijk geschillen te beslechten, maar bij te dragen aan het goed functioneren van de school door het overleg met de vertegenwoordiging van het personeel en de ouders en leerlingen van de school te verbeteren. Dat doel wordt weliswaar gediend enerzijds door een wet die de mogelijkheid van handhaving uitdrukkelijk biedt en doordat in voorkomende gevallen van die mogelijkheid gebruik gemaakt wordt, maar anderzijds door procedures en relaties die op andere wijze bijdragen aan het goed overleg en het goed functioneren van de school.

De ontwikkelingen op het gebied van medezeggenschap in het funderend onderwijs hebben intussen niet stilgestaan. Integendeel, het blijft een veld in beweging, net als het hele onderwijsveld. Krimp in het onderwijs blijft, zeker in bepaalde streken in het land, actueel. Bij het realiseren van de dan noodzakelijke maatregelen is het proces mede gereguleerd door de Wms. De mogelijkheid om te steunen op de deskundigheid die in de Stichting Onderwijsgeschillen is vertegenwoordigd en indien nodig een geschil aanhangig te maken draagt, naar onze overtuiging, bij aan goed overleg over de te nemen maatregelen en een goede afwikkeling van de gevolgen van die maatregelen.

3

Voorts is er in het primair onderwijs in toenemende mate sprake van de vorming van integrale kindcentra, waar kinderopvang en onderwijs in elkaar overgaan en in één organisatie gerealiseerd worden. Onderwijsgeschillen rekent het niet alleen tot haar taak te voorzien in juridische begeleiding en ondersteuning. Het Expertisecentrum van Onderwijsgeschillen draagt bij aan de vertaling van de bovengenoemde maatschappelijke ontwikkelingen in de medezeggenschapspraktijk. Omdat deze bijdragen van belang zijn voor de ontwikkeling van de medezeggenschap in het funderend onderwijs, ruimt de LCG WMS graag plaats in haar jaarverslag in om er meer bekendheid aan te geven. Bovendien wordt voor de bemanning van het Expertisecentrum en het leveren van deskundigheid mede op de leden van de Commissie een beroep gedaan. Dit wijst er op dat (de leden van) de Commissie hun taak met betrekking tot medezeggenschap niet beperkt zien tot het geven van oordelen in voorgelegde geschillen, maar algemener opvatten.

Ten slotte is de invoering van de Wet versterking bestuurskracht onderwijsinstellingen aan het eind van het verslagjaar een feit. In eerdere jaarverslagen beschreef de LCG WMS reeds dat deze wet belangrijke wijzigingen bevat voor de medezeggenschap. Deze gaan met name over de bevoegdheden van de MR en over wijzigingen in de bevoegdheid van de LCG WMS. In dit verslag wordt daaraan uitvoerig aandacht besteed. De Commissie heeft zich voorbereid op deze wijzigingen en staat dan ook klaar om desgevraagd een oordeel te geven in geschillen over de rechten en verplichtingen die uit deze wet voortvloeien.

prof. mr. I.P. Asscher-Vonk voorzitter

4

1. Samenstelling van de Landelijke Commissie voor Geschillen WMS

De Commissie is samengesteld uit drie leden en drie plaatsvervangende leden die benoemd zijn conform de voorschriften van artikel 30 Wms. De leden van de LCG WMS zijn op voordracht van de landelijke organisaties van bestuur, personeel, ouders en leerlingen in het onderwijs benoemd door de minister van OCW. De voorzitters zijn door de minister benoemd op voordracht van de leden van de Commissie. De voorzitters voldoen aan de wettelijke vereisten om te kunnen worden benoemd tot rechterlijk ambtenaar met rechtspraak belast (artikel 30 lid 1 Wms).

De Stichting Onderwijsgeschillen draagt zorg voor de procedure van de voordrachten voor de benoeming van de leden van de Commissie.

Per 1 januari 2016 zijn mevrouw mr. D.J.B. de Wolff, de heer drs. K.A. Kool en de heer prof. mr. D. Mentink herbenoemd voor een periode van drie jaar.

De Commissie was gedurende het verslagjaar als volgt samengesteld: mevrouw prof. mr. I.P. Asscher-Vonk, voorzitter mevrouw mr. D.J.B. de Wolff, plaatsvervangend voorzitter de heer mr. W.J.J. Beurskens, lid, voorgedragen door de

besturenorganisaties de heer prof. mr. D. Mentink, lid voorgedragen door de

personeelsvakorganisaties en ouder/leerlingenorganisaties de heer drs. K.A. Kool, plaatsvervangend lid, voorgedragen door

de besturenorganisaties mevrouw mr. J. Sperling, plaatsvervangend lid, voorgedragen door

de personeelsvakorganisaties en ouder/leerlingenorganisaties

5

2. Stichting Onderwijsgeschillen

Het secretariaat De ondersteuning van de Landelijke Commissie voor Geschillen WMS (LCG WMS) is ondergebracht bij Stichting Onderwijsgeschillen te Utrecht. De stichting vormt het landelijke en onafhankelijke instantie voor allerlei soorten geschillen binnen het onderwijs in Nederland, van funderend tot wetenschappelijk onderwijs.

Onderwijsgeschillen beschikt over een professioneel bureau met een team van deskundige medewerkers, met daarin ervaren onderwijsjuristen. Het bureau draagt zorg voor de juridische en administratieve ondersteuning van onder meer de LCG WMS. Daarnaast beschikt Onderwijsgeschillen over een aantal gecertificeerde mediators. In veel geschillen of klachten kan mediation plaatsvinden. In het verslagjaar is één medezeggenschapsgeschil op verzoek van partijen door mediators van Onderwijsgeschillen behandeld. Het geschil is na de mediation ingetrokken.

Stichting Onderwijsgeschillen is ingericht volgens het governance-model, waarin bestuur en toezicht van de organisatie gescheiden zijn in twee statutaire organen.

De Raad van Toezicht is als volgt samengesteld:

• de heer mr. H.T. van der Meer, voorzitter, president gerechtshof Amsterdam • mevrouw mr. drs. C.W.M. Dullaert, lid, directeur Le Tableau B.V. • de heer B.J.F. Fransen MSc, lid, bestuursadviseur

Directeur/bestuurder is mr. H.E. (Hilde) Mertens.

6

Expertisecentrum

Kerntaak van Onderwijsgeschillen is het beslechten van geschillen in het onderwijs op een kwalitatief hoog niveau. Dit gebeurt door middel van de onafhankelijke instandhouding en juridische en administratieve ondersteuning van geschillencommissies en door het aanbieden van mediation door gecertificeerde mediators.

De stichting heeft een Expertisecentrum dat gericht is op de bevordering van de kwaliteit van de geschilbeslechting in het onderwijs, zowel op het gebied van wet- en regelgeving als op de praktijk van de commissies. Dit gebeurt door middel van publicaties en presentaties, het laten doen van onafhankelijk onderzoek naar de werking van de geschillenregelingen, het laten uitbrengen van extern advies en het organiseren van het maatschappelijk debat rond actuele thema’s die de geschillenregeling betreffen.

Publicaties In de reeks Expertisecentrum Onderwijsgeschillen zijn in de loop der jaren diverse uitgaven verschenen.

In het verslagjaar zijn twee herziene publicaties verschenen op het gebied van medezeggenschap1:

• Zakboek medezeggenschap Wms2 Het Zakboek medezeggenschap WMS biedt op een toegankelijke manier aan iedereen in het onderwijs - van leerling tot schoolbestuur - informatie over de medezeggenschap op school. In november 2016 is een nieuwe uitgave verschenen van dit populaire naslagwerk, voorzien van de wettekst geldend op 1 januari 2017. Deze uitgave bevat een toegankelijke beschrijving en uitleg van de medezeggenschap in het funderend onderwijs zoals die per 1 januari 2017 als gevolg van de inwerkingtreding van de Wet versterking bestuurskracht geregeld is.

• De Wet medezeggenschap op scholen toegelicht3 Het boek bevat een artikelsgewijze toelichting op de Wet medezeggenschap op scholen (Wms). De opgenomen wetsgeschiedenis geeft inzicht in de betekenis van de bepalingen van de Wms. Bij ieder artikel heeft de auteur de relevante jurisprudentie van de LCG WMS en de Ondernemingskamer opgenomen. Het boek is bedoeld als handleiding voor iedereen die in de praktijk met de Wms te maken heeft. Het boek is in zijn derde uitgave geactualiseerd naar aanleiding van de wijzigingen per 1 januari 2017 in de Wet medezeggenschap op scholen (Wms). Die wijzigingen zijn het gevolg van de invoering per 1 januari 2017 van de Wet versterking bestuurskracht onderwijsinstellingen.

1 De publicaties kunt u bestellen via de websites van Onderwijsgeschillen en infowms. 2 J. Arends, Zakboek medezeggenschap WMS, Utrecht: Onderwijsgeschillen 2016 een release met daarin opgenomen de Wet medezeggenschap op scholen zoals geldend op 1 januari 2017 3 J. Sperling, Wet medezeggenschap op scholen toegelicht, Utrecht: Onderwijsgeschillen 2016 3e herziene druk bewerkt door F.H.J.G. Brekelmans

7

• Het Expertisecentrum heeft op verzoek van de staatssecretaris een handreiking4 uitgebracht met daarin een procedure die de MR zou kunnen volgen om alternatieven voor sluiting van een school of voor een fusie van een school met een andere school voor te leggen aan het bevoegd gezag. De handreiking beschrijft de fasen van besluitvorming van een dergelijk proces en per fase de bijdrage die de MR op dat moment aan het proces zou kunnen leveren. De handreiking besteedt ook aandacht aan de jurisprudentie van de LCG WMS over fusie en sluiting van scholen.

Voorlichting Op 23 maart 2016 heeft de voorzitter van de Commissie een inleiding, met als onderwerp ‘Medezeggenschap in het onderwijs; wat doet de LCG WMS’, verzorgd op het OMO medezeggenschapscongres.

Vanuit het Expertisecentrum, hebben twee leden van de LCG WMS, te weten J. Sperling en D. Mentink, een voorlichtingsbijeenkomst voor bestuurders in het onderwijs verzorgd. In samenwerking met besturenorganisatie VOS/ABB werden belangstellende bestuurders nader geïnformeerd over medezeggenschap in het onderwijs in het algemeen en de plaats en werkzaamheden van de LCG WMS in het bijzonder.

4 D. Mentink en J. Sperling, Handreiking aan de MR voor het voorstellen van alternatieven bij fusie of sluiting van een school, Utrecht Expertisecentrum Onderwijsgeschillen 14 maart 2016

8

Advisering over medezeggenschap in Integrale Kindcentra De vorming van integrale kindcentra (IKC) is een actueel onderwerp in het veld van het primair onderwijs. In een IKC worden de kinderopvang en het onderwijs aan kinderen tussen 0 en 12 jaar integraal en vanuit één pedagogische visie aangeboden. Om die visie verder te ontwikkelen en vorm te geven in de praktijk achten betrokkenen het wenselijk om de medezeggenschapsrechten in één medezeggenschapsorgaan te kunnen uitoefenen. Dat is niet eenvoudig omdat de medezeggenschap in scholen en in de kinderopvang verschillend is geregeld. Op scholen is de Wms van toepassing, in de kinderopvang zijn de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen (WKO) en de Wet op de ondernemingsraden (WOR) van toepassing. Op 18 maart 2016 heeft het Expertisecentrum een expertmeeting georganiseerd om de stand van zaken te inventariseren. Deze bijeenkomst werd druk bezocht. Resultaat van de bijeenkomst was onder meer de opdracht aan J. Sperling en F. Brekelmans om een nader advies over de organisatie van medezeggenschap in IKC’s op te stellen. De adviseurs is verzocht de knelpunten op het gebied van de medezeggenschap in een IKC te inventariseren en mogelijke oplossingsrichtingen in beeld te brengen en aanbevelingen te doen voor het verdere proces. Ten tijde van de opstelling van dit jaarverslag is een concept van het advies opgesteld dat voor commentaar is voorgelegd aan een leesgroep, bestaande uit enkele experts op het gebied van medezeggenschap. In een vervolgsymposium op 31 maart 2017 zal het advies met betrokkenen worden besproken. Naar verwachting zal het advies een bijdrage leveren aan de vormgeving van de structuur van de medezeggenschap in de IKC’s.

9

Online informatie Op de website van Onderwijsgeschillen vindt u in de eerste plaats alle commissies, in het kort de procedure en het reglement van iedere commissie. Via verschillende ingangen kunt u de geanonimiseerde adviezen en uitspraken van alle commissies vinden. Eveneens treft u op de website actualiteiten onderwijsrecht, publicaties en artikelen over medezeggenschap.

Daarnaast onderhoudt Onderwijsgeschillen de website www.infowms.nl. Op deze site staat onder meer de wetstechnische informatie over de Wms. De oorspronkelijke wet uit 2007, de sindsdien aangebrachte wijzigingen en de wijzigingen die op komst zijn. Ook staan op de site modelreglementen en –statuten voor alle medezeggenschapsorganen in de zin van de Wms. Wijzigingen in de wet worden zo veel als mogelijk verwerkt in deze modelreglementen. De invoering van de Wet versterking bestuurskracht onderwijsinstellingen per 1 januari 2017 heeft nogal wat gevolgen voor de Wms. Dat was een goede gelegenheid om alle modelreglementen weer tegen het licht te houden en aan de actualiteit aan te passen. Dat is gebeurd door Onderwijsgeschillen, in samenwerking met het project Versterking medezeggenschap waarin de diverse landelijke organisaties van bestuur, ouders, leerlingen en personeel participeren. Tot slot bevat infowms.nl veel informatie van en over het project Versterking medezeggenschap.

10

Het WMS congres 2016 ‘Medezeggenschap en good governance’ Jaarlijks organiseert Onderwijsgeschillen, inmiddels in samenwerking met het project Versterking medezeggenschap, een congres. Het doel van het congres is om enthousiasme voor, betrokkenheid bij en kennis van de medezeggenschap in het funderend onderwijs te versterken. Tal van betrokkenen bij het medezeggenschapsproces – zowel van bestuurszijde als uit de geledingen van personeel, ouders en leerlingen – weten al tien jaar de weg naar het congres in Ede te vinden.

Het congres vond in het verslagjaar plaats op 9 november en was wederom volgeboekt. Meer dan 375 deelnemers waren aanwezig. Na de opening en een inspirerend optreden van schrijver/cabaretier/docent Johan Goossens, bezochten de deelnemers de vele workshops. Onder leiding van deskundigen uit het hele onderwijsveld diepten de aanwezigen tal van onderwerpen uit die in de praktijk van de medezeggenschap op scholen aan de orde kunnen komen. Een van de workshops werd verzorgd door mr. J. Sperling, lid van de LCG WMS en bestuurslid van het Expertisecentrum van Onderwijsgeschillen. In de workshop maakte zij voor de deelnemers inzichtelijk welke geschillen er bij de Commissie aan bod kunnen komen en wat daar bij komt kijken. Ook bood mr. Sperling een vooruitblik op de wijzigingen die de invoering van de Wet versterking bestuurskracht onderwijsinstellingen meebrengt voor de procedures en mogelijkheden van de LCG WMS. Een verslag van het congres, en ook alle presentaties van de workshops en lezingen, zijn terug te vinden op de websites van Onderwijsgeschillen en infowms.nl.

11

De Wet versterking bestuurskracht onderwijsinstellingen Per 1 januari 2017 is deze wet in werking getreden. De wet bevat belangrijke wijzigingen voor de medezeggenschap in het funderend onderwijs. Naast een verbetering van de positie van de MR treden er wijzigingen op in de regeling van de geschilbeslechting. De rol van zowel de LCG WMS als van de Ondernemingskamer bij het gerechtshof Amsterdam is veranderd. Voor alle geschillen kunnen partijen zich nu in eerste instantie wenden tot de LCG WMS. Partijen kunnen beroep instellen tegen een uitspraak van de Commissie bij de Ondernemingskamer.

De belangrijkste gevolgen van de wet voor de Wms:

1. De bevoegdheden van de MR De (G)MR krijgt adviesrecht op het vaststellen van de profielen van nieuw te benoemen bestuurders. Voorts krijgt de MR instemmingsrecht ten aanzien van de instelling van een sollicitatiecommissie, die wordt ingesteld bij de benoeming van een bestuurder. In deze sollicitatiecommissie wordt plaats ingeruimd voor zowel een lid van de personeelsgeleding van de MR als een lid van de ouder/leerlinggeleding.

In het voortgezet onderwijs krijgt de leerlingengeleding van de MR instemmingsrecht op de vaststelling en wijziging van het leerlingenparticipatiebeleid. In dit beleid legt de school vast op welke wijze de leerlingen worden betrokken bij de vorming van het beleid van de school, alsmede de wijze waarop deze betrokkenheid wordt gefaciliteerd en gestimuleerd.

De leerlinggeleding van de MR krijgt instemmingsrecht op de vaststelling en wijziging van het leerlingenparticipatiebeleid.

2. De positie van de MR wordt versterkt Een faciliteitenregeling voor de MR is niet langer vereist omdat de noodzakelijke kosten van de MR alleen al op basis van de Wms ten laste komen van het bevoegd gezag.

Als de MR kosten gaat maken voor het raadplegen van deskundigen of het voeren van rechtsgedingen, moet hij dat wel vooraf melden bij het bevoegd gezag. In alle gevallen geldt dat de kosten redelijkerwijs noodzakelijk moeten zijn voor het vervullen van de taak van de MR.

De MR kan de nietigheid van besluiten van het bevoegd gezag inroepen. De MR kan dit doen als hij niet heeft ingestemd met het voorgenomen besluit of als het bevoegd gezag de MR niet om instemming heeft gevraagd. De MR moet de nietigheid schriftelijk inroepen tegenover het bevoegd gezag. Dat moet hij binnen zes weken doen. Die termijn van zes weken begint te lopen nadat het bevoegd gezag het besluit heeft genomen of, als het bevoegd gezag de MR niet over het besluit heeft geïnformeerd, nadat het bevoegd gezag met de uitvoering van het besluit is begonnen. Als de MR de nietigheid heeft ingeroepen door middel van een geschrift aan het bevoegd gezag, kan de MR vervolgens de LCG WMS verzoeken te bepalen dat het bevoegd gezag een dergelijk nietig besluit niet mag uitvoeren.

12

Anderzijds kan het bevoegd gezag de LCG WMS verzoeken om te verklaren dat de MR ten onrechte een beroep heeft gedaan op de nietigheid van het besluit. Wanneer het bevoegd gezag over een genomen besluit ten onrechte geen advies heeft gevraagd, kan de MR een adviesgeschil aan de LCG WMS voorleggen. De LCG WMS beoordeelt dan of het bevoegd gezag de MR inderdaad om advies had moeten vragen, en als dat het geval is, of het bevoegd gezag in redelijkheid aan de bezwaren van de MR tegen het besluit voorbij kan gaan. Bij het verzoek moet de MR dus tegelijkertijd aangeven waarom hij het niet eens is met het besluit van het bevoegd gezag.

3. Uitbreiding van de bevoegdheden van de LCG WMS Nieuw is ook dat nalevingsgeschillen vanaf 1 januari 2017 in eerste instantie moeten voorgelegd aan de LCG WMS in plaats van aan de Ondernemingskamer van het gerechtshof te Amsterdam. De bevoegdheid van de Ondernemingskamer op gebied van de Wms is voor geschillen van ná 31 december 2016 beperkt tot de behandeling van beroepen tegen uitspraken van de LCG WMS. Door de bevoegdheid over nalevingsvorderingen neer te leggen bij de LCG WMS heeft de wetgever gekozen voor een laagdrempeligere procedure dan deze bij de Ondernemingskamer: bij de LCG WMS geldt niet de verplichte procesvertegenwoordiging door een advocaat. Ook hoeft niet langer de ‘kunstgreep’ van het indienen van een interpretatiegeschil te worden toegepast om de Commissie te laten vaststellen of een bepaalde bevoegdheid van de MR aan de orde is: men kan nu naar de LCG WMS als een besluit zonder de vereiste instemming of advies is genomen. In de nieuwe regeling is voor interpretatiegeschillen in het geheel geen plaats meer ingeruimd. Op grond van de nieuwe bepalingen van de wet kan ook het bevoegd gezag een nalevingsgeschil aanhangig kan maken. Die mogelijkheid bestaat als het bevoegd gezag van mening is dat de MR een uit de wet of het medezeggenschapsreglement voortvloeiende verplichting jegens het bevoegd gezag niet nakomt. Ook kan de LCG WMS het bevoegd gezag of de MR verplichten om iets te doen of juist niet te doen. Als de MR zo’n verplichting niet nakomt, kan de Commissie de MR ontbinden en het bevoegd gezag verplichten om verkiezing van een nieuwe MR te bewerkstelligen. Nieuw is ook de introductie van de dwangsom: de Commissie kan het bevoegd gezag een dwangsom opleggen voor het geval haar uitspraak niet wordt nageleefd. Voor het ten uitvoer leggen van een dergelijke uitspraak van de Commissie kan de MR een verlofprocedure voeren bij de voorzieningenrechter van de rechtbank.

4. De rol van de Ondernemingskamer (OK) verandert Zoals hierboven al vermeld, was tot 1 januari 2017 de Ondernemingskamer bij het gerechtshof Amsterdam (OK) bevoegd om nalevingsgeschillen in het kader van de Wms te behandelen.

13

Daarin heeft de wet Versterking bestuurskracht onderwijsinstellingen verandering gebracht. Voortaan worden nalevingsgeschillen in eerste instantie door de LCG WMS behandeld.

De OK treedt voor alle geschillen op als beroepsrechter in hoogste instantie. De wet sluit beroep in cassatie uit. Het beroep bij de OK is een vol beroep: de OK beoordeelt de hele uitspraak van de LCG WMS, inclusief de weging door de Commissie van de standpunten en argumenten van partijen. Voorheen toetste de OK alleen of de LCG WMS de wet juist had toegepast.

Deze wijzigingen betekenen een verruiming van de bevoegdheden van de LCG WMS. Zoals hiervoor vermeld zijn alle wijzigingen in de Wms sinds de invoering ervan terug te vinden op infowms.nl.

De LCG WMS heeft zich op deze wijziging van haar bevoegdheid voorbereid middels een intensieve in-company-training. Aan de hand van eerdere uitspraken van de LCG WMS en andere geschillencommissies in interpretatiegeschillen, is de Commissie onder zeer deskundige begeleiding nagegaan hoe de uitspraak zou luiden onder de nieuwe wetgeving. Wat eerst interpretatie was, is thans onderdeel van de beoordeling van de ontvankelijkheid en/of de gegrondheid van een verzoek. Verder kwamen vragen aan de orde als wat als ‘voldoende belang’ kan worden aangemerkt en wat een redelijke dwangsom is.

14

3. De geschillen

Totaal aantal geschillen 2016: 12

Ingetrokken 6

Ingetrokken na mediation 1

Uitspraken in 2016 5

Hangende geschillen op 31 december 2016 0

Mondelinge behandeling Een geschil wordt ter zitting mondeling behandeld door een Commissie die bestaat uit drie personen: een voorzitter, een lid voorgedragen door de landelijke besturenorganisaties en een lid voorgedragen door de personeelsvakorganisaties en de ouder/leerlingenorganisaties. In 2016 heeft de Commissie zes geschillen mondeling behandeld en in vijf geschillen schriftelijk uitspraak gedaan. In één geschil heeft na de behandeling ter zitting mediation door de mediators van Onderwijsgeschillen plaatsgevonden. Dat geschil is geëindigd in een vaststellingsovereenkomst. Na het bereiken van het akkoord is het geschil ingetrokken.

In drie gevallen ging het om een interpretatiegeschil, afkomstig uit het voortgezet onderwijs. De andere geschillen waren adviesgeschillen, afkomstig uit het primair en het voortgezet onderwijs.

6

1

5

totaal aantal geschillen 2016

ingetrokken

ingetrokken na mediation

uitspraken 2016

15

Het aantal ingediende en door de Commissie afgehandelde geschillen was in het verslagjaar aanmerkelijk minder dan in voorgaande jaren. Zowel bij instemmingsgeschillen (artikel 32 lid 3 Wms), reglementsgeschillen (artikel 33 lid 3 Wms) als bij adviesgeschillen (artikel 34 lid 3 Wms) kan de Commissie aan partijen een bemiddelingsvoorstel voorleggen.

Van deze formele en in de wet genoemde mogelijkheid heeft de LCG WMS in 2016 geen gebruik gemaakt. Wel stelt de Commissie tijdens de mondelinge behandeling van advies- en instemmingsgeschillen nagenoeg steeds aan de orde of de verschillen tussen partijen overbrugbaar zijn door het voeren van nader overleg of door een bemiddelingsvoorstel.

Soorten geschillen De Commissie was in het verslagjaar bevoegd de volgende soorten geschillen te behandelen (artikel 31 Wms):

• instemmingsgeschillen • adviesgeschillen • geschillen over het onthouden van instemming aan het medezeggenschapsstatuut of het

medezeggenschapsreglement • interpretatiegeschillen • overige geschillen voor zover het medezeggenschapreglement daarin voorziet

De 12 geschillen die in 2016 aanhangig waren, zijn naar soort als volgt verdeeld:

1 1 1 1

2

4

2

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

po

vo

16

Uit het primair onderwijs: 1 instemmingsgeschil, 1 interpretatiegeschil, 1 adviesgeschil en 1 mediation. Uit het voortgezet onderwijs: 2 instemmingsgeschillen, 4 interpretatiegeschillen en 2 adviesgeschillen.

Interpretatiegeschillen zijn geschillen waarbij partijen van mening verschillen over een of meer bepalingen in de Wms, het medezeggenschapsstatuut of het medezeggenschapsreglement.

Met het in werking treden van de wet Versterking bestuurskracht onderwijsinstellingen per 1 januari 2017 behoren interpretatiegeschillen tot het verleden.

Onderwerpen van de geschillen Uit het primair onderwijs

• Instemmingsgeschil tussen het bevoegd gezag en de MR over een scholenfusie (ingetrokken)

• Interpretatiegeschil tussen de oudergeleding van de MR en het bevoegd gezag over de ouderbijdrage (ingetrokken)

• Adviesgeschil tussen de GMR en het bevoegd gezag over de directiestructuur

• Mediation (ingetrokken na mediation) over het schoolplan

Uit het voortgezet onderwijs

• Instemmingsgeschil tussen bevoegd gezag en de MR over regeling overgangsnormen (ingetrokken)

• Instemmingsgeschil tussen bevoegd gezag en de PMR over het formatieplan (ingetrokken)

• Interpretatiegeschil tussen de PMR en het bevoegd gezag over de lessentabel

• Interpretatiegeschil tussen de PMR en het bevoegd gezag over een wijziging van het meerjarig financieel beleid.

• Interpretatiegeschil tussen de GMR en het bevoegd gezag over het instellen van een regiegroep (ingetrokken)

• Interpretatiegeschil tussen de MR en het bevoegd gezag over de verkiesbaarheid tot lid van de MR

• Adviesgeschil tussen de GMR en het bestuur over de plaatsingswijzer

• Adviesgeschil tussen de MR en het bevoegd gezag over de aanstelling directie (ingetrokken)

17

Beroep bij de Ondernemingskamer tegen een uitspraak van de LCG WMS Tegen de uitspraken van de Landelijke Commissie voor Geschillen WMS staat beroep open bij de Ondernemingskamer van het gerechtshof Amsterdam (OK). De Ondernemingskamer was in die beroepszaken alleen bevoegd te toetsen of de LCG WMS de wet juist had toegepast. Met de invoering van de Wet versterking bestuurskracht onderwijsinstellingen is deze beperking in de Wms weggevallen.

In het verslagjaar is tegen één uitspraak van de LCG WMS beroep ingesteld bij de Ondernemingskamer (LCG WMS d.d. 31 oktober 2016, zaaknummer 107381). In deze uitspraak heeft de LCG WMS geoordeeld dat het medezeggenschapsreglement niet mag bepalen dat de leden van de MR na drie zittingstermijnen een jaar niet herkiesbaar zijn. De geschillencommissie overwoog dat een inperking in het medezeggenschapsreglement van het recht om in de MR te worden gekozen alleen is toegelaten als die mogelijkheid in de Wms is opgenomen. De Ondernemingskamer heeft deze uitspraak bij beschikking van 22 februari 2017 vernietigd. Volgens de Ondernemingskamer blijkt uit de parlementaire geschiedenis van de Wms en zijn voorgangers dat de wetgever zich bij de regulering van de medezeggenschap heeft willen beperken tot basisbepalingen. Het is aan het bevoegd gezag en het medezeggenschapsorgaan om die basisbepalingen verder uit te werken in het medezeggenschapsreglement. De wetgever heeft de scholen daarmee flexibiliteit willen bieden. De Wms verzet zich niet tegen de desbetreffende beperking van het kiesrecht in het reglement. Het passief medezeggenschapsrecht wordt daardoor voorts niet ontoelaatbaar geschaad, nu niemand categorisch wordt uitgesloten van het lidmaatschap van de MR; het aantal aaneengesloten zittingstermijnen wordt slechts gelimiteerd, aldus de Ondernemingskamer. Ondernemingskamer gerechtshof te Amsterdam, 22 februari 2016, ECLI:NLGHAMS:2017:563

18

Enkele bepalende overwegingen en beslissingen in de uitspraken van de Commissie in 2016 1. Ook als de lessentabel voor het lopende schooljaar al is vastgesteld, hebben partijen, vanwege het cyclische karakter van de lessentabel, voldoende belang bij een uitspraak in een interpretatiegeschil over de bevoegdheid van de MR ten aanzien van de lessentabel. 10 mei 2016, 107152 - 16.02 2. Gelet op de verwevenheid van onderwijskundige visie en lessentabel is een voorgenomen besluit tot vaststelling van de lessentabel aan te merken als de vaststelling van ‘het schoolplan dan wel het leerplan of de onderwijs- en examenregeling.’ 10 mei 2016,107152 - 16.02 3. Het besluit van het bevoegd gezag om de premie van een aanvullende invaliditeitsregeling voor rekening van de werknemers te laten komen, is aan te merken als een besluit met betrekking tot de aangelegenheid ‘wijziging van de hoofdlijnen van het meerjarig financieel beleid voor de school’, ten aanzien waarvan de MR adviesrecht heeft (artikel 11, lid 1, aanhef en onder b Wms). 22 augustus 2016, 107249 - 16.03 4. Ook al is er voldoende financieel en organisatorisch belang voor een besluit over de toekomstige directiestructuur, dan kan dit adviesplichtig besluit toch niet in stand blijven als er gering draagvlak bij ouders en personeel voor was, wat de kwaliteit van het onderwijs raakt, en het bevoegd gezag onvoldoende gewicht heeft toegekend aan dit belang van draagvlak (artikel 11, lid 1, aanhef en onder f Wms). 11 oktober 2016, 107337 -16.04 5. De Wms biedt geen ruimte om in het medezeggenschapsreglement de verkiesbaarheid tot lid van de MR verder te beperken dan in de Wms is bepaald. 31 oktober 2016, 107381 -16.05

19

4. Samenvattingen van de uitspraken van de LCG WMS 107108 – 16.01 - uitspraak 31 maart 2016 Het bevoegd gezag heeft in redelijkheid in afwijking van het advies van de GMR tot vaststelling van de Plaatsingswijzer kunnen komen, omdat de gebreken in de procedure en de argumenten om negatief te adviseren niet voldoende zwaarwegend zijn. Sector: Voortgezet onderwijs Situatie Het bevoegd gezag heeft aan de GMR een voorstel voor advies voorgelegd over de Plaatsingswijzer 2015-2016, een regeling over de overstap van kinderen van basisonderwijs naar voorgezet onderwijs. De GMR heeft negatief geadviseerd en het bevoegd gezag heeft de Plaatsingswijzer deels in afwijking van het advies van de GMR vastgesteld. De GMR heeft een adviesgeschil aan de Commissie voorgelegd. Uitspraak Commissie Het bevoegd gezag heeft bij het niet volgen van het advies van de GMR bij afweging van de betrokken belangen in redelijkheid tot zijn besluit kunnen komen. Toelichting Het bevoegd gezag heeft een kort adviestraject uitgezet en na het negatief advies wel nader overleg gevoerd met de GMR maar daarbij niet het aangepast voorstel overgelegd. Materieel is aldus wel voldoende overleg gevoerd. Het bevoegd gezag is voorts op onderdelen van het voorstel tegemoet gekomen aan wijzigingsvoorstellen van de GMR. Waar geen aanpassing plaats vond, handelde het bevoegd gezag op punten inhoudelijk juist en deels was het te billijken dat geen aanpassing volgde. Dat de toegezegde klachtenregeling nog niet was opgenomen in de Plaatsingswijzer is in het licht van toezeggingen van het bevoegd gezag hierover geen belemmering voor inwerkingtreding van de Plaatsingswijzer.

107152 - 16.02 - uitspraak 10 mei 2016 De lessentabel van deze school is onderdeel van het schoolplan waarvoor de MR instemmingsrecht heeft; partijen hebben voldoende concreet belang bij het verzoek tot uitspraak in dit interpretatiegeschil. Sector: Voortgezet onderwijs Situatie Het bevoegd gezag heeft de lessentabel voor het schooljaar 2016-2017 ter advisering voorgelegd aan de MR. In geschil is of de vaststelling van de lessentabel is aan te merken als de vaststelling van het schoolplan dan wel het leerplan of de onderwijs- en examenregeling, waarvoor de MR instemmingsrecht heeft, of als de vaststelling van het lesrooster, waarvoor adviesrecht geldt.

20

Uitspraak Commissie Partijen hebben voldoende concreet belang bij het verzoek aan de Commissie. De lessentabel is onderdeel van de medezeggenschapsaangelegenheid 'schoolplan dan wel het leerplan of de onderwijs- en examenregeling' ten aanzien waarvan de MR instemmingsrecht heeft. Toelichting Het interpretatiegeschil is ontstaan naar aanleiding van het feit dat het bevoegd gezag de lessentabel voor het schooljaar 2016-2017 ter advisering in plaats van ter instemming aan de MR had voorgelegd. Maar partijen waren het wel eens geworden over de vaststelling van de lessentabel 2016-2017. Toch oordeelt de Commissie het verzoek van partijen ontvankelijk. De lessentabel aan deze school wordt immers jaarlijks vastgesteld. Gelet op het cyclische karakter van de lessentabel hebben partijen thans voldoende concreet belang hebben bij een uitspraak van de Commissie zodat het besluitvormingsproces rond de volgende lessentabel niet hoeft te worden verstoord en vertraagd door een nieuw interpretatiegeschil. Het schoolplan bevat onder meer een beschrijving van het onderwijskundig beleid. Keuzes ten aanzien van de leerstof omvatten niet alleen de inhoud van het curriculum. Ook uit de wijze waarop de leerstof wordt aangeboden en uit de verdeling van de leerstof per vak per afdeling en per schooljaar, komt het onderwijsbeleid van de school tot uitdrukking. De lessentabel vormt daarom mede de vertaling van de onderwijskundige visie op de inrichting van het onderwijs op de school en maakt daarom deel uit van de medezeggenschapsaangelegenheid 'schoolplan, dan wel het leerplan of de onderwijs- en examenregeling'.

107249 - 16.03 - uitspraak 22 augustus 2016 Het besluit om de premie voor de IPAP-regeling voortaan voor eigen rekening van de werknemers te laten komen is een wijziging van de hoofdlijnen van het meerjarig financieel beleid (art. 11, lid 1 aanhef en onder b Wms) waarvoor de MR adviesrecht heeft. Sector: Voortgezet onderwijs Situatie Het bevoegd gezag heeft in 2005 een regeling getroffen voor een aanvullend invaliditeitspensioen voor de werknemers. Het bevoegd gezag betaalt de premie rechtstreeks aan de verzekeraar. Vanwege bezuinigingen heeft het bevoegd gezag besloten de premie voortaan door de werknemers te laten betalen. De PMR meent dat zij instemmingsrecht heeft omdat er sprake is van een wijziging van het beleid met betrekking tot de toekenning van salarissen, toelagen en gratificaties van het personeel. Uitspraak Commissie Het besluit is aan te merken als een wijziging van de hoofdlijnen van het meerjarig financieel beleid voor de school. Ten aanzien daarvan heeft de MR adviesrecht. Toelichting De premiebetaling door de werkgever is niet aan te merken als salaris, gratificatie of toelage. Voor wat betreft salaris en toelage niet omdat het kenmerkende karakter van een geldelijke beloning als tegenprestatie ontbreekt; voor wat betreft gratificatie omdat die gekoppeld moet zijn aan een bijzondere voorwaarde of gebeurtenis, waarvan geen sprake is.

21

Het besluit is ingegeven door bezuinigingswensen en is verwerkt in de meerjarenbegroting. Dit maakt dat het besluit is aan te merken als de wijziging van de hoofdlijnen van het meerjarig financieel beleid voor de school. De MR heeft hiervoor adviesrecht.

107337 - 16.04 - uitspraak 11 oktober 2016 Het bevoegd gezag heeft niet in redelijkheid in afwijking van het advies van de GMR tot zijn besluit over de directiestructuur kunnen komen, omdat onvoldoende gewicht is toegekend aan het belang van draagvlak daarvoor bij ouders en personeel. Sector: Primair onderwijs Situatie De GMR heeft negatief geadviseerd over een voorstel van het bevoegd gezag om de directiestructuur voor zijn twee basisscholen als volgt in te vullen: 0,2 fte algemene directie en 2 maal 0,3 fte locatiecoördinatoren. Het bevoegd gezag heeft vastgehouden aan zijn keuze. De GMR heeft daarover een adviesgeschil aan de Commissie voorgelegd. Uitspraak Commissie Het bevoegd gezag heeft bij het niet volgen van het advies van de GMR bij afweging van de betrokken belangen niet in redelijkheid tot zijn besluit kunnen komen. Toelichting De keuze van het bevoegd gezag is vanuit financieel en organisatorisch oogpunt wel redelijk als bedoeld in artikel 34 lid 3 Wms. Maar gebleken is dat het draagvlak voor dit besluit op de scholen gering is en dat dit de kwaliteit van onderwijs raakt. Het bevoegd gezag was bekend met de argumenten over het ontbreken van draagvlak. Daarom had het in een vroeg stadium, en in ieder geval vóór afronding van de besluitvorming, op de twee betrokken scholen informatie moeten verstrekken en overleg met alle betrokkenen moeten voeren over waarborgen om de implementatie en levensvatbaarheid van het voorstel te verzekeren. Nu dit niet is gebeurd kan een situatie ontstaan waarbij de invulling van de directiestructuur op beide scholen bij gebrek aan draagvlak tot een onwerkbare situatie leidt. Daarom oordeelt de Commissie dat het betrokken besluit de redelijkheidstoets van artikel 34 lid 3 Wms niet kan doorstaan en niet in stand kan blijven.

107381 – 16.05 - uitspraak 31 oktober 2016 Het medezeggenschapsreglement mag het aantal aaneengesloten zittingsperiodes in de MR niet beperken. Sector: Voortgezet onderwijs Situatie Het bevoegd gezag meent dat het aantal aaneengesloten zittingsperiodes van MR-leden een limiet moet hebben. In het huidige medezeggenschapsreglement is zo'n limiet opgenomen en het schoolbestuur wil die limiet in een nieuw medezeggenschapsreglement verder aanscherpen. De MR meent dat deze limieten in strijd zijn met de Wms en legt daarover een interpretatiegeschil aan de Commissie voor.

22

Uitspraak Commissie De Wms biedt geen ruimte om in het medezeggenschapsreglement de verkiesbaarheid tot lid van de MR verder te beperken dan in de Wms is bepaald. Toelichting In de Wms is uitdrukkelijk aangegeven wanneer iemand niet tot lid van de MR gekozen kan worden en wanneer het medezeggenschapsreglement kan bepalen dat iemand niet of alleen onder bepaalde voorwaarden tot lid van de MR gekozen kan worden. Als de wetgever verdergaande beperkingen mogelijk had willen maken, dan had het in de rede gelegen dat de wetgever dat expliciet in de Wms had opgenomen. De wetgever heeft dat niet gedaan. De omstreden beperking in het medezeggenschapsreglement van het aantal zittingsperiodes voor MR-leden, is daarom in strijd met de Wms. Beroep bij de Ondernemingskamer Tegen deze uitspraak van de LCG WMS is beroep ingesteld bij de Ondernemingskamer. De Ondernemingskamer heeft de uitspraak van de LCG WMS bij beschikking van 22 februari 2017 vernietigd ECLI:NLGHAMS:2017:563

23

Meer informatie

De informatie in dit jaarverslag is gebaseerd op de situatie van januari tot en met december 2016 Voor de meest actuele informatie verwijzen wij u naar de website van Onderwijsgeschillen:

www.onderwijsgeschillen.nl

Stichting Onderwijsgeschillen Postbus 85191

3508 AD Utrecht

Volg Onderwijsgeschillen: