ISSN 1305-2632

Tarik Mohammed al-AZZAM*

Mohammad Ali al-ROUSAN*'

...J-4: ~II.L. ·~.\!_ı ,~~)'1 :U_ı..ı.ll (: .. ):i!

J?. ~ 0 _,....L..JI t.lk:.....l ~ ._ı 'lŞ)_ra.ll ..:.ıl~ dS/-" - .Wı..l.::.Wl..:.ıl. •. ıs:Jı

Halife Hz. Osman Döneminde İslam Donanmasının Kurnlması ve Gelişmesi

Öz: Donanma İslam Devleti tarihinde etkin rol oynamıştır. Bu araştırmanın amacı donanmanın Hz. Osman zamanında kurulmasını araştırmaktır. İslam donanınası Muaviye b. Ebi Süfyan tarafından kuruldu ve bu maksatla tersaneler yapıldı. Kıbrıs'a gönderilen donanma sayesinde ada halkı teslim oldu. Kıbrıs'ın fethinden sonra donanmanın Bizans'ın deniz hakimiyetine karşı koymada daha büyük payı olmuştur. Rodos, Arvad, Girit ve Sicilya adalarına akınlar yapılabilmiştir. Zatu's-Savari savaşında müslümanlar, aslında bir Bizans taktiği olan gemileri birbirine bağlamak suretiyle Bizans donanmasını mağlup ettiler. Bu da müslümanların kısa zamanda deniz savaşlarında tecrübe kazandıklarını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler: Hz. Osman dönemi; İslam donanması; deniz savaşları.

The Foundation and Development of Islami c Fleet at The Time of Khalif Othman

binAffan

Abstract: Islamic Fleet played a prominent role in the history of Islamic state. This research aimed at, examining the foundation and development of Fleet at the time of khalif Othman

Dr., Al-Balqa' Applied University, Irbid University College ..

Dr., Al-Balqa' Applied University, Irbid University College.. ··

100 ~ Tariq Malıarnmed al-Azzam- Mohammad Ali al-Rousan _______ _

Bin Affan. Islamic Fleet was established by Mu'awyha Bin Abi Sufyan who constructed harbors and installations. After preparing the fleet, he set off for Cyprus where he subdued i ts

people and signed a treaty with them. After that, Islamic Fleet started to play a big role in

competing with Byzantines in their marine authority. This happened by conquering and subduing Cyprus and making it a centre for Muslims. Then Muslims were able to conquer

Rodus, Anvard and kos and attacked Crete and Sicily. Byzantines considered the movements of Islamic Fleet as something provocative. Theretore, they did their best to defeat it in al-

Sawary battle through which Muslirns were victorious when they connected their ships together, using the same way of Byzantines in their fıghting. This indicated the development

of Muslirns marine capabilities and mastery of marine fıghting methods in a short period of

time.

Keywords: The Time of Khalif Othman bin Affan, Islami c fleet, sea battles.

İktibas/Citation: Tariq Malıarnmed ~1-Azzam- Mohaınmad Ali al-Rousan, "Halife Hz. Os-man Döneminde İslam Donanmasının Kurulması ve Gelişmesi", Usul, 12 (2009/2), 99- 130.

~.1

~ ~\ JJ..ıJ\ JL;...-;JI -:r ~..u:. ~ J ~\ ~_rJ\ ö .r-~1 ~ c} yJ 0\.S c} _,.J 0l5 LS 3 , f>L. )' 1 J-:.9 ~_rJ\ ö .r..r.J 1 ~ J ~ )' 13 ~ '-7"' .rJ 1 ~_re ~ dl ~_rJ\ e:}~ ~ JJ..Lll r-..u!l r-1WI .:::;\)j u-::: .k.....~\ ~_rll ö ..i~\ t_\1.::.....,\ ..ı..A.9 ,;;).::~\ J~ .) r-..u!l r-1WI J3~ u-::: ~_,.ll 4..b.Q.j3 ,~_,.ll .J.J~

1~ 0i -:r-..G\)1 ~Yl:J 0W3 ~\ j>-\-".._...,3 ör-~1 '-7"' _,..;.:;;- ~ '-7"' _rJI

.!..U.lS ,·~~wı ~ 1!.-Jl:Jı UJ\Iı ~ı ~...Jt::: .~ ~ 41 e~)~.::-..; .:::;ÜJ\.ç. -'~J ~~e~~ ~l;~~.Y ~~ 0i· ~~~ ~ 0~1 t_\.k::.....ı

•Ve_ 'i'~"' ,r:.ı, •.rJI ~:ol~ •.:r-öWl ~ı )o :..:;,J~ •(A-• .'J'I J.i '-:".rll C:'-)'- oly:-'i\~ 1 T •J~I '-:"l::S::JI )oJ .__.ı.ı.JI ..::...ll.ıl.lll :..:;,J~

_Halife Hz. Osman Döneminde İslam Donanmasının Kurulması ve Gelişmesi~ 101

'1WJ 4 I.JJ.:ı ~ l:_r--: \r_,k .. .J ı:>rl-JI '-:--' _rJI v--"i i')L..,)'I.J~ C:J ~.:ı~ J r~ _,..;.; c..?.; .ı. .. bl..:>- .:.r 0 ~ı t. \h:...., ı , ~ ')L.., ::ı ı :u 3 ..u ı e:ı ...J L; ~ ~ jJI .J~ '11 0J.) ç.lg.;ll_ylh:.....l W' ,4:_r=.:.ll ~l.r-JIJ .J_r.jl if _? ~

...J..~..g.: ~ı \lı ç.~ ~ '~i Lr t_rô rlJ w J d-4J J d2__., _,;..jl .r=)J J;-l_rı J ı)~ Lr. ı)~ 4A).>J ı if j '-:(" ')L.., )'ı J _,k..-, \lı lh ö l;;._j .._j J > ~ y ç. .rf:' .j '~J ~')L..,)'I ~).:JI ..:.ı~IJ)I ~ JJ\..:>- if 'o.J_,k;J ~'t;

J_,k-....\11 ~l.:.r ç.~ JJL;;; ...JL5 ~ (..)"".JJ...j ~ ~')L..,l.J.:ı~ .:l_r:-j

-~i Lf. '1 (,fA-H '-:--'\.:;5' ~i if J 'o.J_,k;J .ı_;\..;;._jJ '-:("~\....., )'1

4:.r=-:J10-.J ~ll 4.....~ .II

t_lh:.....l ~l ,~')L..,)'I ..:ıl>-_fAJI ~ _r- C: .r=-:J4 ~1 i~l i~

.r:'-" J U"" .J 1..9 .:ı Y\:J J !_rJ 13 i L.:J 1 .:ı Y\: ~ '-:--' Lb>J 1 Lr. _r>->- 4.9 J\..:>- ~ 0 rl-JI

~ ıJL5 I-4J ,~\J j>-1_,..... 6.::-_fA..JI J.bWI oh C--I_,..Jı 4:k>- ~ ~ 4 ;uL d..p.-ly ı.:r..J "ıı

..:ı~~ c_? r=JI Wb J.bl.:.c ~ t.g.;i 4..,.,\.>. 3 ,6_;,... .fA.JI ~')L.., )'1 J.bWI

c:!J ~i '"7-'Lb>JI Lr. _r>->- 4A).>JI ifj ı:>rl-JI !I.J.:ıi I-4J ,4:_r=.:.ll ~_;JI if ClJ~J ,,~ JI d..p.-l_r-J ~\..9.:ı L~ .. .. .

. '~ ıJ_r=-JI ~J .:ı~4 j>-l_,_ll ~ JJI..:>-

~ ö~ _,JI ~ _,JI ~\..9..UI .t...L::-JI ..:ı ~1 ıJLQ.ç. Lr. 0~ 4.9~ ~J

Lr. ? 4.9 J\..:>- ~ ~ l5 W' '.r:'-" J 4..,o \.>. i L.:J ı ~ J>-1 _rJ ı if t_1..9..U ı

,

102 re::,> Tariq Mohammed al-Azzam- Mohammad Ali al-Rousan __.;_ ____ _

-,

.- ~~ ~ı_,.Jı ~J ,j>-ı_;.Jı ~ c}>- .:ı~'::/~ ..:lJ~J '1..;-'lk>Jı

.'_r-~ı _j :G-JWı ~)\..,o ö_? Jı_,k J>-ıy-Jı 0y>j'Yu,. ıyl5 u:JJı

~ ~3 ,~t; ~ ~ ~uı J>-ı_,_Jı J.ç u-... ı ıı ö~ 0i ~.J '::!! vl:ı)> ~..ı..~~ ,,~ı if ö_;>L 4b-y J '::!! iuı J j>-UI 0-M _j "::/W~~ Lf"J\....ı)'l.:ıf."_,Jı 0i W' '\~L;,J J:_,k _;l..a>- 0~ :\.9~ _j

0_r.b .r.)ı i J)ı t_lk::.....ı J.A.9 'i 3)ı .:.ı~ if ~ ~ Lf"L.:Jı j>-UI

~ı~J '":-'lk>JI cr. _r>- 4,;~ _;>IJi _j il:JI J>-ı_,...., 0-M if .:ı~ J_ç ö ~ı . ··-:r-LLS' Lr."\_ç. ö.W ,•(_)\...iç. u-: 0~ :\.;~

~ ö_;_,k>-~ i\s. J5 if )1 if ö.:ı.J.>.:..o ö_;A.) ~I_,.Jı s:-IA:l yi 0LS' W' k.. ~k> \....jJ.:ı if jı if ö_? J>-ı_,_Jı ~ı !l} _r.>- ,J>-ı.r-JIJ ~ı

0w- cr. 0W>- ~ı c!.:ı l.?JJı y \lı ,ö y:A.ll ı.!lt J')l>-~~ i J)J ~ tc •. ı-ı . ll . d..bı -ll · t.. • ,~ .:ı ::

' _Halife Hz. Osman Döneminde İslam Donanmasının Kurulması ve Gelişmesi~ 103

.;JI il:JI ı) j;-l_rll 0-M ~ .:ı~t ~...l:.ç. L~l o...i.A. 4.u~ J.:b dl..iS

..ı.;_, ,,4tl.WI Js- 4::-9 ~lkAJI cPY-' ~ it.; ..w ,tP. u-o i _,)1 4-±:>-1 j;-l_r-JI ~ ı) ~t lr" \.gJ W L~l o...i.A. .)\Aç 0: 0~ ~~ .l.S't

Jj\.:.JI_, ~I.J "::il 4tl.WI ~ .:>4 ,~1 3./-! 4.uk.J .ı.>-k...u ..l:o..ı ,4tl.W~

.;JI ..ı.::-LJI (:::" Y.. .:>t_, '~ ..ı.::-LJI cj-::. .:>t_, 'i _,)1 (f ~~t 45.} .;JI (f j;-l_r-JI 0~ .:ıJ>. ö.:ıl:j ı) ..:.ı ~t ,.ı.; L~l o...i.A. .:>t R...J 'J.-9 (_rO ~ tP. (f j;-l_rll Js- ..:.ı~ ~t 4.p.-lyı ı) ~.:ı.J...JI ~1.J...ı.; ö.:ıl:j3 0-. Q ı QJI ı) "(iYI 1/..P>' i O.. ..:..ı) ifi_;;.JI ~ _,JI if ')\Z . r-~1 ı) ~\,;..ıJI . "~k>J j;-l_r-JI

..:..ıl.;..l.:>.:.::.ll 4.p.-lyı Js- ~.J...ı.; iJ>. c_;; ~ 0~ r ~\,;..ıJ\ L~l o...i.A. j5J ö.:ı~ ~.)~)'1 ~.M J':>l::::-1 p)l t\.k::....,l ıo) i~~ ,~_,)ı

. T ~o c..r" •ız! _;.li ,;ı,ı.ı.; , \o • c..r" ,.JI..Ll.,JI (.P 'IŞ.ı;J\,.!1 "

·~'.ı'• :..:..Jr.! 'c?Jr-Jı :t.ır .:r. ~ :~,._;..;...,(:'...it:; · .p-w .:r.' ~~ .:r. ..)>- :_)2;1 " .ti.tO

104 """""Tariq Mohammed al-Azzam- Mohammad Ali al-Rousan _____ _

.ru Jy>-..lll~ ~ '~ ~l_rJI ~~L...)'I ~Wl ~3 c.k}Lı '-:?"3)1 .ll\All Lı 0\s-r 0--~ o ll u50 ,4-1~ if ~_ra.JI ~1.;\11 J~ ~ ö~l3 t_lk:.....L; ,~t::; ~Wl .:_r. 3~ 0Li>- .:_r. 0~ ~~ 4) ~ r \lı llgJ 13 -l.,a.j

:J; Jç- ~_)~ı__, ,~13 y:-~ı J ~ ) . .,a.::.i~\3 'U"" h .1;.ç. ~~ 3~ . ··~ if l_d ı~J.ç. J..r-i 0i .M.(\.~ 3~13 ~J.:S:..., )'1

0_).#3 '-:?"~)'1 J~\'ı ~\i .III

ifj 0yoLJI ~1 ~1 ~~)'1 j;-ly-ll J ~L;..lll d....,l;.-11 ~ 0l5 }ı>- ~Iy J l_g.j,.\.45 i.J.>:. ~i ~l3 '~ 3 il:JI J 0~ 3 ~ ~1 J.J-3 l?.T"'-! J_,k...,i ~h: .J c W~ . \J ol_,5"l 03~

"(~l_rJilŞi) ~ _r.? if~~ Jl ~ j=-JI J~\11 ~IJ.>:. 0~ 0ij 'J'-Ij-ll

0y)).: .. JI 0yoLJI 0~ 0i ~Gv. ~ 0~ .bl~l J ~1 0i ~.3 ,

JLS Cr! .:r--)l.ı_,ç. ,n \-n ·.r ":ıl.ı.J.,ll CP '\ŞJ;Jl,)ı ,,. • T-r • ·.r '.rA' CP ,~JI.ı_,.. .:r.l ,j:...l..i::JI :_)2;1 " ') 'cf' .r.-Jl .:r..ı.ll ~i )> :..:;.. J~ 'i\ • A \.'I"T 1" 4,6 _r.,ll ) '

_Halife Hz. Osman Döneminde İslam Donanmasının Kurulması ve Gelişmesi ,._. 105

~~ _j J 3 \11 0-*" ı "ll ~_r.o.j ~\1 ~ y.: ,~ _,k.JI 0-" ı.r ~ 3_;.;..: ~~ _j i 3 )1 ~l_,..,j 0-*"ı .,1\ ~ ~ ö_,.b\.>...., ..w ~i LS ,.1....,~1

.~ l_y_r.~..UI

~~ \11 _j ~~ 0-" ~ ')) ,~1 &*oJ "ll 3 _;-~~ _j ç...I.;JI J;9 ~3

u-::-"i;3 JI ~~l::JI E"l_rJI_j ..:;.;~.J3 ..l93 ,J~i .!J ?~ ~~~· .j~ ..l9 3i ,U, lS' ·4JS ~~ \1~ .j~ ')13 '~~ \11 o.lı ~ Y.. '))

:~LS c../'3 ~~\lı o.lı ~i~ 4J3bı:... ~~ ~ ~ I:.A3 ''\s.;>-i

~~ l.lı e:::_....ö3 ..l93 '_rt2-43 il.:JI _j ~lLLll 0-*o.l .,\1 4.....~? :\r3i

~l5 ~~ ö..W ifl.:JI J>-UI 0-" J.bL:., ~ ~;JI ö~ J~\>. 0-" ö~ _j ~~ ~i ~3 LS '"0~ 4.9~ ~~~3 _r>- 4.9~ .;>-l3i d-4J '"_rt2-4 Jy>-~ ~3bı:...3 ((U· oj_p:,'{ O) i~ ~~)'\ ~ ~;JI 1-1. 1j Ir . L:- 1j ..;;.;~ ~ · :W:.\.9..Lll 4.....LJI ı~ .:.1 ~ ~ .)-'"' r.f"' ı.r.:::--' .r.:' . 3 ı..! * * ~ . * 3

}z>JI ~Iy ~ .J..l9i 4.....L... _j ~ 0~1 ~~ ..l4.9 , .. ~JL.,)'I .4.JW · _;si ~~ ı_:· q

* ı..! 3

106'"""""' Tariq Mohammed al-Azzam- Mohammad Ali al-Rousan ______ _

. . . L.:- ll 4;..1.. L~ :Il :u ..ıl\ w ~ - . ~)\ :Wli ~ y.a.>- ı.! ı..r.:'"'-' .r.:- . '-ij-" J - • J .) y ı.! . -. "L ~~ ~~ J ~~\ ~ ftl..r" J

• • J..u 1-4) ,,·~\ J ~ ~ j:JI öj 01 ~\ ....JL.:.::51 :l!.!li ~.)J ,~\ J ~~\ ~j ')\.,.! d)ı J_,..Uı _r>_;...Jı .A.;,_;L.,a,..

i~ JJ ) ' J,wı ~~:._;_,b-.:;

_Halife Hz. Osman Döneminde İslam Donanmasının Kurulması ve Gelişmesi ~ 107

~ _r.-i 4\ll ~ jj ~ı 0y;S ..r.. (.;-'> yı.Ji 0i.) ,~ı .J.}-~ 0-~" ı "u ~ ~1 0.J~ ~i(.;-'> J-?:- J.Ji ":~i (d') .U} ı) ~1 lh ;).J.J jj.J ,4-JI

4:~1 (.;-'> .? ~ ı) ..r.:-? ~.);) ~..Wl 1-4\ (.Jl5 jj.J ,,"1~ .)i jj

~..Wl lh 0h 0i ~ ~3 ,3 _;JI ı) 45.JL;:...,JI ~ il;JI ı) ~I.J

0i :i....o\.:>.3 ,~~)'1 J~\11 u::-"t;.J ~1 3jJ :i....ol>JI 4ub ~L;,...ıi (.;-'>

..\:..::::- J>-L.. ıj.J d--4..l:>ı:.i ~ ~3 'iL;JI ;)~ ı) ı.S.J..r.. 0l5 ~..Wl lh

~ Jl--4 L.,..,. ,~L,a.;\11 il? ii ~ .Jj.J ~L.a.ll c.:.r. Ö;)~ J-;9 (.;-'> '"~

.) _}- ı) 4: ~ı (.;-'> -.4..W ı 45 _) ~ i L;J ı ı) ~..w ı lh ı_S...l..o _) l:.:;l ı_S...lo

'il;JI (.;-'> ~1 ~ J.J \lı 3 jJI 0i ~ jj ~..Wl lh .JL.:.::.il 0i LS 'd'_;-}

. _rA'> (.;-'> -.rJ.)

(_;-'>j ~3 iL;Jı ;)~ı) 0-~"ı .. 11 ~~ .l.ky3 'tW3\Iı }):...ıl :Ll:>

3jJ -.4.b;-~ ~ y ~ ö.J..WI ~ ~ LŞJJI /\11 ,(_)\..iç. c.:.r. (..)l..,.;:;:. 4.ıi).>JI

:.U~ c~l 4.:\;.$' ı) C('ıı./.JI;n iu) ~~ c.:.r.l ~ /\11 lh Ju ,~ı ~ (..)l5.) ,~ı J>-1_,_.,.) \#l_,ki ~ .u ~.) iL;Jı ı) 4ub _;.:...,1.) 11

iL;JI u) . .,.:o Li>'~ _f1 Y.J ~L..JIIyl.9i.J ,.!Jl:..ftı 0yl-JI ~ jj.J 'C_;JI

.""~~)'ı ı) _;.:...,ı3 ,~~~i J.A.9 d'wı c.:.r. .J.r-Y Loi ,~~Lll;)~~

u-::-'"" t;.) ~ı .) _r;J 4....~ ~ ~;) ö..LY ~ l_y 0i .k J.:--.ı Lı J Jl;;.. ıJ--A.) ~_r.:)l :.ro iL:JI J>-I.J-" ~\..,.;... ~ ~.J ~~ 0~ .ı..;3 ,J~\11

~;) .r:-.) ~ ç.L,a.a.\J ~ı L...:_) ~ ,.k...., ~ı ~ı ı) ~~ ~ ı) ~~.)

.orv..r' ,~1 'lŞJl>.,JI "

.~L)I ;;___._y ;..:.>Jr-! •.jUI ~1..1..:" LŞ~ :._,~ 'CJ::::-'L!.ll.ı;_, •n•hil_r.kll ~i .:ı; .Ji...,L "

:..:-Jr-! ,.~'JI ...:-L) ·.j~'JI .ıJJI ..!..:" .J. ~i ,y oy ..r' d c:_ 'r \~n ,y :.b

.\Old' ,oc:_ ) •.) _,5JI f"'i .:ı; ~i "

108 ~ Tariq Moharnmed al-Azzam- Mohammad Ali al-Rousan ------

_,~ d...ı_,U ıJw u-: ı:;~~~ c~ .AA:3 d-4:3 ,~ L y.Jı _r=.:.~ı ~

. ..:JJ~ ~ -=..ıl_)z;J 1 (.;.4 4.>; ~ ~ 1.>.:.;4 ~b i..!.: ,J ~\lı .. ~.::., ı/ .r}

~ ;J)\;;. b ~ ~ i..~.: ,.t; 0l5 ı;J13 ,J:-1_,_11 ~ 4J3 i ıJl53 ~_,_ll (.)""_,b_), ~..\.4)(.)"" _,b ~i .. ~ ~L.v, il,; ~ ,ı)~ ;j~\;:.. Jl_,i_,

,,~ ~_, d~-' ~ ~ J..J ..:JJJS ,;u;wı ~ c:Wi3 d.s11 ~_, clJb-. ı) .w 1 (.;.4 l.sll __,.}:-3

..:JJ~., ,.o :;5.;-4 ~L::--:u J~\lı ~'G ~_, r\lı ö_)z;Jı ~_,b Lk:>~ d.~ 4.>; l:...,aJ 1 .)3~ ...\:~ 3 'ı)~.) \lı J:-13-'"" (.;.4 .) _J4J 3 ~ 0..\.4 ~?. -~ J:-13-'"" (.;.4 .AA: i ;;ha.; ~i t'-.J , ı/ _r} ı) W>-~ o.AA: (.;.4 ~ '"~l.b.J\ ~ ~ ~ ~l;S ~ ~ (.;.4 ı/ _r} (.;.4

.. ~ .._j~ ı)l5 .)~ 3 ~ (.;.4 JS ~ 49l:.,a.ll .J3~ ~ _; ıJi 3J..:-ı..3 "ı) \AA ~ ı)lS:..J\ -:.ıl_;-:>- J.>- ~\ ,.t; ~b ı:;i ~..3 'ı/ .r} _,_;..ı uA-11 ~3 _~i ~1 ~ ~).jl ~13J t._?i)l \h ..LS'_y_, ,"J~\11 .. ~ il:JI ~ ~1

.H~i e-J ~}cr 'ı} .:ır ıTO~ ıTOA..r' ı![_ 'e-'t; •tŞ..J:ıll " . nr ..r", 'i, i'~" 1 .~ı ~ı.ıı, :..::.>J~ 'C_ç.

_Halife Hz. Osman Döneminde İslam Donanmasının Kurulması ve Gelişmesi ~ 109

Iy ~ 0~ il:JI ~ j;-I_,...JI JU. ~ ~ d.u~ 0~ 'C.fAJI ~l::S' ~ ~ _,s:ll ,~ j;-L... Jl ~_;Z3 ,~L:JI _.;1~1 ~ ~l5 .;JI 0'1.rJI C~l.ou ~?.

0i JSy ~l3)l o.h3 , .. ~ j;-L :r. ~}3 ,..!..lJ~ ~ .. t; 0'1.rJI ~lı ..!ll~ Jl ~ W' '.rA" ~ ~ ~ ı.7' ~ 1~ l_?..UI '-:f"L:JI J~~l ~

J__,.k...,~l .. t; Jl ~'i ö~l .J.:ıl,.:WI ~ ..::.ı~I3)L9 , .. ~..Wl e:::.-l.rJI ~

3~ ~ ~~~ !ll_;..;,l Jl l..a.:l .J.:ıl,.:WI ~ 'i W' '".rA" ~ '-:f"L:JI

~ '(iAn/~r •V..::.ı) l_?jjl)l if cr"n/~n •..:.ı) l_?y:kll ~13.J ~'il r..r'~

if 4~ ))1 ~13.J 01~1 eP ~l::S' ~ (iA'\'r/~rv'\..::.ı) lŞ.J~~I ~ Lr.?-3~ d .rA" j.Pıi 45.)~ Jllı~ı A 'i .QJ ,t...a.:i LS.Jjl)l if ı..r' ~ 3~

~ ~

~ .. t; ~ i L:J 1 J..'ı i ..:.ı l_r.>- (f .:ı lA:..., 1 if L:J 1 J _,.h..,~ 1 0i JS _j4.l13 '" ı..r' ~

01 J. '~~~:rj .L. ~1 ~l:...,.:, 1_,9_;-" il:JI j.Pıi 0i ~6:.3 , .. J__,.k...,~l J~3)13 ~~~ ~1 ~ ~ d3~1 ~J\....,)'1 ~~ 0i ~~ (f

.h:AJI :r .:ı..U..: d.u~ .:ıi..Lol ~ _ra-:.91 .rA" .J3.:ı 0i ~ JS _j4.ll ~ '"J.:UI ~ ~ 45.)~ ~ ,:ı.J..ç. !l) . .;. ..ili ,J__,.k...,~l ~3 .. t; ~ ~ ö.:ılA:...ı~

,~\;..;JI :r ~ ~ ~ 0l 0~ ~~cr. d.u~ ~ .J ..!ll~ jJ.:ı3 'ı..r' ~ 3~ :·..!ll~ ~ l_?.JLi;JI .J~ ~~ U.OI_?I3

. rı Aı.r '\i 'C.pi.ll ,~i cr.l "

.i•ı.r

110 ~ Tariq Mohammed al-Azzam- Mohammad Ali al-Rousan ~-----

~~J J_,.k...ı)U ~ ö~~ (_r.? ,J_,k....\11 ~...)~ ı:-l.:.ıJ ~ ;ijl.,blJ

JJ 1-4] 'OJJ-"i ~l::.cj ,.ı,j~~J J_,k....\11 ~ ~ ._j\~)'1 J~ 0i ._j~ ~~ .ı..ii J~ .)L:...Jı .:ııs " 0J •>i..LL..!IJ 'ı.Ş.JL...a.;'JI C:'..Jl; •_?w .:.r.IJ •IAT..r' ,ı)l.ll,JI cP 'ı.Ş.J:,~I :.)2;1 \?'~1 ~ .J. ~J 'et.. 0-' _,JI . r 1v ..r' ,y ·c ,o,..r' .ı •c, lA '..r' .ıvc, 1r~..r' .rvc •TT "..r'

_Halife Hz. Osman Döneminde İslam Donanmasının Kurulması ve Gelişmesi ...-. ı ı ı

-s .r.. LS '4.u \.,_, .ye __d~ u-) 3 '~J L..::W \lı i ır- i \1 ~..b- t) ((..)"") J _,....,)ı 4.u\.,_, .ye ı:-~k vs:-~ 4:b.:...a.lı 4.S'J~ 0i .ye '~~ı ~.J~ı ~

.ye ~ı 4:b.:...a.lı .ye _r..s:JL9 '"~~ı~~~ 0i ...Jo.4: ,.ı.;.. ~3

r-l ~JJı 4.uL,_, .ye __d~ u-)3 ,·•45).-:..,Jı j::-\1 ~ J! iL:Jı t) 6-...., 0l.S:., . (.r.? _,k:.,Jı ~! ~ ~

(..)"" ~ ö .r..?. ~ \.ç. -""" ~ 0i 4.u \.,_, ö~ ~ '-!" JL )'ı J _,h.., \lı t lk.:.... ı ..L9 3 c!~ (..)"" ~ ~~ 4-J~ ·~ ~ı_, ,,.~ ö.lı\.,_, ci y ~ ~~ _r.:--: 0i_, 0i ,~ı_, ~ ..r.:Jı ~ J\.:.Q.lı t) ~~ı l*"ı;:J~ 4.9LP! '~_,;..... ~?.

. 0-~J_ QIJ ~~ ~ '"~ ~ ..L9 i~~~ .ye ~ı .r..~ ı_,...~

~ -s..Uı r \lı '~ ~ ~ LS V""~ ö.r..?. ~ J ..!1!.15

:~l._r>, .JJ.J.;.r.,JI_, .:ıJ..,_,...\11 'tŞJ..ı..JI :!ez. •t::...;l:i •tŞ_,.kll :\AI._r> :,JI..Ll,JI c,P •tŞ.;;~L,JI '(..L.a.ll ~Li; :_,12;1 " .r\._r> '6)1:; ·~' "

Fahmy, Muslim Sea-Power, ppSl-82. "

Ostrogorsky ,History of the Byzantine State, pll6. "

. \ ~r ._r> :'11: ''-';.:.,.,, t::...;l:i :_;S'W. .:r.l :\.r!._r> :o ez. ,.l)_,\11 ~ •J4,...\Ji

-;; L c..... 'l.

1> >::!:' s ·( .ç [.

0 ~ r.:. > J>

,c;: ~ .... \, .~ ~ -:: (• .... ~ ~ ıG: ~ "-· :. ·~ . pi!iı-: --;; .l > -'(

- r. > " :::: ,: ~ ,('' -' ı:- ı:. "~....,. )L - -· ~ -ir ,ç_ -~ ~

..n ~'ı,. - C:. ; ~ ·~ ı. ·{ o ~ ::,·ı;... ... ... V -ı L :< ;; _, 'ı ::: ~ .; ::, ~ ·Ç • h.;::c>::.

.e-· ,. ~ r: ..D < 1_ ·~- 5\\ - . .... .... ı- " " (h -: .... • fo'! 't ı;.· ,t• '!!! c.. \. ~ < 1: 1_

< -:: \ı t ·~ ,o )L ;:-~ı::...:: -;;ç"'

\ 'ı:_f'l V\ (• \c.·~ ,.. ... ~. P. 'e ,t• !:::. r.c· t '!!:: " 't c 'v '[ t:: :. - {' oL.' .l ·L • c. • ·L - 't..

~ ~ 'i ~:. ~ ~ J~ ı[ __ t~-~~-< < ~ ~ ~ ~

... > < ..

~ C:I 1 \ ~· ~ 'r, t ·~. c_ ~ ~ :;·. t-: ·~ ~ 6 ~ · ~ ~ ~· f: - ·C. r. ~ ~ r:: ç-

ez. ~ }. ~.: i' :~: ..... c c.· ç

~

~ (o

·~ ·'ı.,.

~

ı . l,. ~ t ı, ~

. 0 ~ -i \;'" ~ - ~ .

-" ~ . :; ~ ı, < ': 'i '(-'b ~ > ·~ h ~. cı: -c r -'t ~ 1 ,t• ':-.~ -t t: ·~ ·t ~ ~ t \i:_ ç

"' < < - " .

re_ ı-· h- c_. ·~ ·t- a ·G.. ~ ~ ~ b t ~ ~~ ~ ı· ·~ ı

114 ~ Tariq Mohamrned al-Azzam- Mohamrnad Ali al-Rousan _____ _

ı) '"((\0':/>.f':) il>- :;~·~b·b iili ~.M~ ~~ lj-'-" ı) -.::...,ol.,a.l\ If. Ö,:)~ l.a.:i o\J.) c.Ş.lllj ,:;_.~b·b ;;l\

ÖjjJI o~ 0i ~~ '"11

~ .Jfo _raJ ~.M 0J~ ~i 0-" c.A,;:- Jji" :(\.)"')

~).; ı) 4.1 '-/-~ 1 ö )~; 1 J.)~ ~..;--"ıs:. J u \) . .,a;.i\ ->~" ı " u ~ .lı ÖJ}JI o~ J..G W',"'\? b,. p \~J ,:;~·~b·b öl\ ~ Jl \~" :J~ J)~ ,~ y.L J _r.? ~ ~~\ ~1)+4 J ~\ ui.J..lı .J_,k; J.s:-J.s:- ~?.. lA3 ,~_;JI ~_,bl.r.-")'1 ~l>- :;_.~b·b öl\ ~ Jl ~_rOJ t) J ö .J# J '~-~ ~ ö~ y:-_,.J 1 ~ _jJ 1 J..k L..;~ 1 ~\yı ~k:;;-1 0-" ..:.U~

· · uı · < ~ 1 • .j-::9 ..r'"' 0;::: c.S _)";-' ~ yı

,~ı"-!~.) ı) ~l5 ö).~-"J ~_;>:-: ö} \~d 0~1 t_Lk:.....\ 0i ~J

~~~ ~ ,~~ ~IJ..P>i 0i J~ ,.k...,~\ ~\ "-! ~ J_,h..ıi ~ ~i3 j.A>i ,:)l::>-~ ~ ö..J..P>~ ~ 0 ~\ ~\ c.Ş~I 0:. ~ "1\ J:,L;;.;

J t..t;'>l ~ ıyı A r-l J"' .r} JA>i L?J_ , ~ ..JJ ı3 ~ı 0::-! C: _,..a-l ı ı.i J"' .r} Ö,:)~ ~u ör J"' .r} 3 _;.;.: 0-~" ı "11 i\.9 ı~ ,~ _;Jı ı3..u;L3 ,.:ı~ı i~3 ö3jJI 0-" ~ _r?i ö~ ö~l o~J , "(il or/>.ff) il>- 0~ '-li 0-! ~~

)> :-=-)_;::! 'J~ J:l>- :~l.r-- e:!') ·~.lll ..., Jj - :~l.r-- t!'JJ .y.., ~ \r-~1

. 'ıv'-"" ,o~cY, ''-"",ne::_''-~, i:'.Jl> .iiA.iiV 'iL:.JI >~ ,~'JI >Iy "

. orv ,~1 'ı.ŞJ\>.,JI "

• \\V c.J"' ,y i:'.Jl; ,_,s-ı_., .:_r.l :_};.;IJ •\A\c.J"' •.JI.ı.J..,ll c_P 'ı.ŞJ;~I "

_Halife Hz. Osman Döneminde İslam Donanmasının Kurulması ve Gelişmesi '""""' ı ıs

.AA: ı..r'~ J~ı ly-\.k::..,l3 '~..r" ~~ 0~1 c? J.A.9 'J3\Iı

~..>4-u ~i c_l,a;;..l_, ,A·ö_r-_r;-JI ~~ (Constantia) l·_k·b ii .. ~ ~

J ~~)ll Jj.6..-.':>U L..~A::A l.J5..r" ı..r'~ ~ ~~ ~ ~ ,~\ ~ ltJl ~ LS ,j;\k w.Ji p- _f~ (ı..r' ~) ltJl ~) 1--4-J ,.h..., y.JI __,::--;-ll

3..\.:-ı-3 '"..1.;::-Lo.ll ~ -.i-!3 '~...l..c 4::-9 Lr- Q ı Q ll i \.iii.} '~ 0K.... ıf ~k:

~ ~~ ö~lii.} l.J5..r" 0§.J 0i ._j~ 0LS" ~ ~...l..c s:-l: 0i '

J~l :J:üi 0~ ~G3 '~~~)ll ö~l ~)3 ı..r'~ ö_r-_r:-~

. .k.....rJı ~~ J ~~)lı J~':>U r~.} ~':>L)II J~\11 0i ((lo'i/J~>'ii) i~~~~ ı..r'~ ö3)' J ..1:2;..')\: ~3 ~L.a.ll ..>.-9~ .bL:.; ~ J--4 -s..iJI ..r" \11 'J.J \11 ö3jJI if .ı..:-5\..r" ~~ ~\..,a.; ...ı..ii ~ tŞ..iJI..r"\11 ,~~)ll~~~ ö_,AJI ö~~j3 ,uA-JI s:-l:-: i~'ı/\3 iL.:..ll J LJ-!1 _;~ ,.h..., y.JI ~1 J _r.S'i.-9 C'""3i t.Ş~ .bL:: il;AJ~ ~L.:..ll J~)U ö.)_,.;..., .AA: 'ı..)""~.}.) Ö_;::_T:- 0~ -,r.i Lr! ~~ 3}- (i C\ "1' 1/.JI>'i' h:..ı) ~i

'~ J..b ~~~ 1~ .. ~ ıf l~_r> Lr-~ Qll 0i.} ,0\..i.y Lr! 0~ ~1 t lk::.., ı , ı..)""~.}.) ~i e ~~ ~ r-" J ı_,L>-~ ı..)""~.}.) o ..r..r:- ~.ro 3 .J;.y 3 1~ 0i l_y\.k::..,l .:Jl:.JI>.-9 'ö_;::_r;-JI i~~ lyılii ~ ,4::-9 ).~'ıl\ 0~1

'iL.:..ll Jl ~~)ll J~\11 U..AA; ~~ 'J::.9)13 Jlyı\11 ıf ö_d ~l;j-. ~

tŞ..iJI ~3~ 4.9')\;:.. Jl ö3jJI o~ ~ ..:.ı _p ı.Y"~.-9..> ö_;::_r:- 0i ~i LJ-!1 ~..>Y-3

ö..>L.;.l ~~ J..ii ıf ı.Y"~.-9..> 3}- . ..l5J: ~3 '"L.r-~ Qıı ~T3 u.~ 8]~3 'ıJ"~.}.) Ö_;::_T:- Jl Jı~l ~3 ~~ 0~ ,~i lg.) ..Jl:i ,~j •\""Oi-\""OT

116'""""' Tariq Mohammed al-Azzam- Mohammad Ali al-Rousan ~-----

~~ -i ~ ~JL.ıl .J....pJ.J ~ıyı _;51..r" ~~G ,~ ö~l l_ylk::.....ı ~ l_y\.k.::.....l 0-."ı ,J\ ı:,i ~U\ ~13)1 L.r" J.x:......; ~ kc3 ,.,.k....,_fA-11

...:..ıl;..a\.;>- c:!'.J.J ~ }_,A:: .•• :l'\ Jl \~ ~ ~ ,~ ö~\3 ı..Y'~.JJ ö_.r._r:-

~ ~\ L.r" ~ ~~~~ ç.IA:k ~ ~ y5; J. ,4-::-9 ö_r.? ~Jl.ıl ~~

. .ı.=:\3J .j ~\ oJl ~ ~ ~.J ,..l..c _;.l\3 ~\~\ j;:-"l'

J>-lr ~~ t_\.k.::.....l ifl:..ll J~"l'ı ı:,i .u; ~~ ~~ 0:1 ~JY.. LS .J:f ~~ '-~-' 0! ö~L:.::- uiJS ~~ ı:,i .J; ~~ j-!1 ~JY.. clJjS '"~ Ö_.r.f:" '~ )\:.b J,_ç Lr.. J "u if .JJ j;:-J ö~L.ı ~ ı.:.U~.J ,4-J)b-\.J ~ı.J) Ö_.r.f:" ~~ J:9 t_\.k.::.....\.9 '~..r" -:r.~ J;:-J ..J'l'T ~) ıf'iJ ı)>- ö~L:.::- U~ ~ ıJl5 ~13) ö_.r._r:- 3 :)- ı:,i ~\ ~JY.. ~ ,,·~_r.-JI ~ 4hi WL.a.- ..ili 'J .J "l' 1 ı..r' ~ ö .J .}- L.r" ~~ y ~ 4-: ~ ~ J.J ..r" ç.)\.>.1 ı).>- ~ _r.:-\3 4hi~J.>- J~\ J::..,b ~ J81 iWI J ~w ,clJ~ ~U\ ~13)1 J ~.W\3 d.~~ Jy-\3 U.)_,.....i i..l+! it.;~ 'ö..r..r.-JI Cr" ~~y ~ ~ı.J) Ö_.r.f:- ~ J.JI,;>- ~~ ı:,i Jl ~\ ÔJL;,l ı:,i ~ ~ ~\ ı:,i Jl ÖJL;,)'\ ~ -L J Ir J ı..r' ~ L.r" ~~ _y _ (Cos) d y5 ö_r.._r:- J.>- ç.~ 'l'l 0.r-l-JI t_lk::.....\ clJjS ,,.~ ~L.ı ~.J

ö .r...r:- J.>- ö J".M ..:..ı 1 )j;. .:r-: ı) .r-1--J 1 it.; L.a.:i .J ' ( 4J w 1 ~Li y,:J 1 ö ..r..r.-J 1)

.01\._r> 'i::'.Jl; ·~1 Af

.~ \._r> •:\;J.,..,Jl ''r 'Cp.ll ,~j t,r.l "

Fahmy, Muslim Sea-Power, p83, 96._r> ,.:ı _ı:].; .r.:JIJ .:ı Y-.7" 'Jı '\ŞJ..wı , o i. o o

_Halife Hz. Osman Döneminde İslam Donanmasının Kurulması ve Gelişmesi'""""' 117

ı..r' ~ ö.r._?.- rf J5 ~ ö~l rf 0\5 ."i.u~ J..u. 0i 3~..3 '""~.? .":i-'~k:.k al\ J~ '::/ ~~L )'1 J_,.k..-.)U tŞ~I J.!pl Lr."t ~_?3 ı..r~3J3

.J ...1.;:;-Y- 0i \...~.;:;- ö~ ö_;:A: c._Lk;,....,l ~':>L)'I J_,.k..-.\11 0i ~ J.:....ı ~:.9

t.r._?.-3 'ı..r'~ ö.r._?.- ~i3 4J3i d~_..,~\ ~1 J ~ 4:.f""': jS'I_r3 LiiS:..o ,•·4:~1 ~ ~1 ~l5 ~ ~ Jl 0yJ.-..JI ~ ..ı.A.9 ı.!.ll~3 d3)3 ı..r~3J J .h....~\ ~1 J ~\33 l_d \.bl.;.j ~ 0i ~':>L)'I J_,.k..-.\11 t_lk;,....,\3 ~':>L)'I J_,.k..-.)U ö_d dS? ~.Y:"-' Jl ~ ~~)'1 J~~\.9 ,ö~ ö_? \..s-::.9 4:l:>o...dl rf ~..u- dS).~ 3 , ·~j:,ll 4.1J..L!i •._;.ı.rll

-~!._r> •L>,;:k;_r.,)IJ •L>x,_.'JI 't?J..WI •·

'':""'..UI J....>.i ,:r. .ı....,.... ,AA-1\V._r> •I"Yr::_ ,._;..;...~ i::'..Jl:; ,_ı>W, ,:r.l •Yi'._r> •Ir::_ «t,JJ'JI :Y.,.. •.j~'JI "

......... _}" :..:.>J~ d"Jjl>;'JI ~ :.q;ı.,..i r::_?J ..,.,t:s:ıı .... ~ ~ J..;-!-1 ••)\.,:JI i":Ui .r.- '(ilnv/...,v!A..:.>) . n r ...r> , r 1::. 'i 1 ~~i , 1 1 :.1 ,4JL. )ı

,..,.,l:,.. .. ,,,,'~l 4,;;.., ci '-:"~:/i '(i 1 •V •/-">! W.:.>) •_r.ll .y> ,:r.l .ı.lll .y> .f. ....A...jı '.! • '._r>

-~ l._r> ·~,r,ll c>,r

118 A>Y Tariq Mohammed al-Azzam- Mohammad Ali al-Rousan --'------

~ ~')L.YI J~L.a.JL; '"~}JI ~i~~~,;.. ~.r=-ı ~r-e J ~ .. Wl J J _,>JJIJ ~1 Jl::A.l IY""' Lr" r' ~ ~1 0i ..ıS ~1 Lr" 3 ,~ _r;jl 1-4} ~~~ r:::...J.r>- 0i -l.r" Lr" ~ .).l~ ~ }JI ~ ~ ~1 ~li .J..93

J ~1 ..~Jli c_rJI '-~-' Lr. ~ Lr. Alli ~ ~ ~ J .)1 ~ -:r.l ö)~;,ı

Ostrogorsky, History of the Byzantine State, pl16. "

.:r. ~.:ıl; _r.>.]ı ~J :.ı o.!.ll.lS .:ı~...L.Jı Y," :.ı~ o.!.ll; .)! r"i .:,r.ı ~.J ,ro ı'-"" , 'r ,~ı 'r"i .:,r.ı '' "r:Jı J .:r.LJı JJ' J.;- r :r- .li J c:,....::-Jı t:"'" .li r J)ı ..!.lJ.., y .r

'

' _Halife Hz. Osman Döneminde İslam Donanmasının Kurulması ve Gelişmesi~ 119

..ı.;_,,.~~~~~~,.;_,~) L i-')1 ~)Cr" ~1 ıj ~)_ra.JIIj:-3 ":.J~ 4.5'~1

'-:-' _,:..:::- ~...J '(Phoenix) u-~_; .J J~ ~ .r Cr" ~ _).l~ 1-l:~ 4.5' ~1 -:.ı _r:-

. ···h... ~1 ~1 J.>- ~~\ (d.)Wil::5} )LS;....aJI ~~ J=-lr" ıj l:llkil

,~\ ıj ~l.r _, ~l:A.l ~ _r.:.:.}l -:.ıbl..u..::...... ::/1_, -:.ı\~1 _;-?- ı:>i .J~...J

~~.M J>-L J -UI '-:-'} ~ _r.:.:.l~ I_,A::JI ı:>i Jl ~1 ıj _?~ LS ,~ı_, _r.JI ıj JL:.W ~~ lyl5 0-""1 "ll ı:>i .J~...J ,•··~l_rlj

~ _r.J 1 ıj u-" .,J "ll er- .ili \.W 1 u.,a.; J ı; k , C__,...J 1 ~i u: 1 i ı.; ..w dA.: L '~ ..r" WJ~ i..ı.; ~..u ı_, ,_;Lk.....:..9 ~LW ..u..::...... ı ~ , öl1) ~i 0: _,..-: ö~~

l..,.., ~1 J_,l>....ı .Jt;i _rLJI_, - . " ~

. ntJ .~~'I ,_;:ıı ~ ü;l " ,, • .,....r" •ıJ_r.k;j::JI_ı ıJ_ı-1_,... ":"') .S.r-JI ..:.,_,..~;>- J! ~} -l;..ı.,...; ci L..,J 'll _ıJ...ü 'l .rt.. iJl;.! ~ .~..ı:s::....)lı :\:.:..ı.. ":".J- ~J..; r:;!Y' ":") ~~~ J>-lr-!1 .o.ıı.,.; cl..~;>·~.r:JI •.rt.. ·~ ''-""' ·~.r:JI.s.r"JI ~~}.ıl~) :_);;1 •4J..ı' ..lS'_;; ~_;l:; :ı\:]> 'lLS •• t.......~l ":"JI.A::l ıJlS:...ll

Ostrogorsky, History of the Byzantine State.pll6 .n· , 1 L!Jı >:ıl;·~~~ ~ı_y •A!...r" .ır '...r" ,.,..~

120 ~ Tariq Mohammed al-Azzam- Mohammad Ali al-Rousan ~----~

if .r. J L::A.ll i~ J.A.9 , j>-lyı J.ç. .;s~ 1 •. ::.ıi..~o: .lı J , J L::A.1J 0 yJ-J 1 ~ ..:.lE

,~1 ~ Jl ~l_rJI ~J ~ 4:~J 'oJ~I '-:?" _r. ~ ,~l:.;JIJ ~1

J :iJ}L o.)\;:. ~~\.....)11 J.)~l ~ W' ~ e ~1_;-JI ~J ı:.>ISJ . ,.,4.. - ll !J l.....JI ~~ J

.J~.} '~ . .},...., ~_r. ..:.Ll~J '~ ~ ~_r. ~ ı)\.5 ~1 ~J ı:.>i ~..J

~iJ ~1 ~ ~ Iy) J>-~ ~ .yo~" :.J _,A: ..:.Ll~ Jll?_r.kjl ~ ".:.Jj (iAH/..P>'r •V-:..ı)lŞ.lıl)l if .)JY- ~iJ ,,.,"~ .. )}4' ~ !J_rjl

1~) ,ı)~l ~}J ,~ IY.fi \f~ ı:.>i 0~k·k ;;ll~ .lıJ l~i ~ 4.ı L-. 4.ı .;.5 1·1 ;.; .lı · L.: • ll ıJi J:ı:,._~\j ,,.," . Jl 1. :. •. . ..r. ~ ~..i"": /'-" _,.,.._.., ~ ~ J ~ • ~

~IJJ J~l.>- (.;AJ '~ k..J 'l?~l ~~ ~ ISIJ.)l ,,.,~ 0-~J .. 11 ~

0::: d.S'_r-JI ı:.>i J~ -i.lı\fl 4.;1J)I ~J -'(iAV•/..P>'rOV-:..ı) ~~ ~ 0:1

J~ -:..ıi~ J. '~ ~~ ~_r. o__,..!;~ i~ ~ ~~~J Lr~"l ol\ ~,~~i 01.9 pl .lı:.::....l ı:.>i Jl oJ~IJ ~l:.;JIJ ~1 ~ c.A..G-.:.::....ıl

0-~J .. u C""'"" ~~1 l)::>- ~ ~ ~)IJ ,~1 ~ ~1 ~J J ~1 o.)WI ~ d.~i ~ ~ Jl:::>- _r J. ,~ .;s .r-JI J J_,A;.)~ WJ~h: IJ..,J ,···4.>-l.r' ~~\.....)11 J.)~l ~..:.U~ JG dU.J 4.;~1 !JJL....JI ..:.U~J ,ıJ~I ~1 o~ 41>- )i 01.5 0-~"1 .. ll JL,a;.;l ı:.>i JWI LŞi)l

:u~~ LS.)i k.. 4:; J..->~ ~~~e~ Jı .?~ ;t,:.-'lıJ ~ı_,..ıı •

_Halife Hz. Osman Döneminde İslam Donanmasının Kurulması ve Gelişmesi~ 121

~ d.Y ~~.J tŞ)J+' ~~ lyl9 0-~" ı ~ll 0i.J '~ ~ ~ ~\ Jl_r>-1

· ... ~ ~\ ~f' Jl LS~i ~ "--~L.k;.J~ ~ ~\

~\ 0) 0i ,y tŞ_r.kli.J ~J\ ~ u:l o~.;.Ji Lı~\.:>..; J:UI tŞi)l \~..9

o~ _;_Ji Lı LS\ )1 \~ ~\.:>..; LS '"'~ __,k)l ~ ~ ö~L>- 0l5 ~ 4-k: ... U

~\ ~_; ~ ~ ~\ JI.::.QJ I_,Ak.,ol Lı~ ~\ 0i tŞ..ı.;I_,JI :_r- tŞ_r.kll

Jl LS~i tŞjjl y"::ll '~~ ~.J ~~ 0~~1 il9 ,~\ ~ ~ 4:_,...., ~.) ~~ ~~.JR ~ d.:}.J ö.J:..l...Z -:6 _T'-4 ı)·~ __,klı .!l~ı

~~ ~~ ,JI.::.QJI ~_,.L"::/1 l-4-! ~~\ ;ijf-4 .15_;: ~'"'LS?. -:6f-4 4.:>-L.,

\}LS'~ ~ı 0k9 ,..!.lJjJ ;ijl.,.;i.J ,w ~ı ~3 i~~ .:.r~." ı ~Jı .;~4 ı:r ~ ~ r-l.J \J~UI.J ~L.k;.JI i1~4 ~ ~\.::.QJI J__,k.l\..9 J!L.ı _,ll 0~

~ ~ ~~~ 4J.J~ ..!D~ ~~.J '0-~~ı ~ll~ 1~ J!L.ı)l o~

.uıl ~~ı) 0-~"·ı ~ll ,y ~_;c!~ tŞjjl r\11 ,~L.k;.J4 ~ 0: .uıl ~

.;W4 -:6~\ ~1 ..ı.;.J '"'~.J :i..LUI ~ ~ ç.lill Jl ~ 0: ~ Jl ~~ u:l ~~ ,~__,kl4 ö_d )L> ~.Ji ö_d -:6f-4 ~ 0-~~ ~ıı ~3 ,~ ~ r-l \ro 0\A;_;JI j=il/ :.J .;A.: tŞ)_ra.ll ul~ -:6 f-4 ı) JI.::.QJI ~K.J\3 _r.-W\..9 _;l_r.li.J w~~ ~ _r?;JI ')} 1 ~ _; ~ ')} .J r+"" ~ _; ~ ~ ,y Lı_,si J=-UI Jl CY "::lı ~~ JA.9 ..!.l]Js ,,.,"~! ç.\_, _r>->-i J>' ~ ~ ~ J=-UI ı..::...;i_;" :JyAJI -:6 ~1 ı.} !l) . .;, ~ tS.J_r.. LS_r.kllj ,.)::AJ\

~ ~ ~

~ ~L;J i..lll 0l.J ,Jk:-)1 ~ ,y ~1 ~)ili J=..l ~ 0l.J ,~yJI e:)l

. 1 • !V"" ıiı_r.b;.r.:JIJ Cı~o;y\11 'tŞJ..WI :_);;IJ ,~IV"" ·~_r,ll ..sytil ,._,..._,ı .ıl~) ,..

•tŞ..;;.;-WI ,roo'l,:r.l ,y~'V"" •tı: 't:'..Jı:; •tŞ_,.b.ll .rn-n\.:> ·~1 ..y- ,:r.l "' . n r V"" , '

122 '"""'Tariq Malıarnmed al-Azzam- Mohammad Ali al-Rousan _____ _

'~ ')) L. .)lA>JI d' tPJ 'r.s A ~ı d' L~ J::i .lilj H-Wl d' ~..I.Y ı:_ıi -::.ı~IJ)I ~ ~J , ... "~ ..6.9 ı}> y J IJ~ ~ ~~ IJ~J ~~~ J~~l ~lS? ,ıJJ ,JtA.. WJi cr.?- Jl ~J iJ)I 0A J::i , '"!\ y )1 ;;s~ ~.J_;.JI ~ d' ~ (;;s _r-JI -J 'lS)_ra-11 ..:.ıl~ ı.) !I.JWI if':>G)'I J~~l ~..J.>-. . .

. "';;s .r-J~ ifl:JIJ L>..r.a-JI _)~~~ı.} 1~) . ..:. . . .

'1 ~ t_ ..\: ')) Lı.; ~ _2j -.::..;~\ .ili '~ ~l;:j 45 ..r-JI o-4) ı) l5 ._t; J

d' 0J} ~4-ill_y\1::...,1 ~~J '~~ı J.>- LŞ_r=-:.ll ~ı J_,A; ..:.L:JJ

. \ Yı.r" ,oC'~! •ı.Şj~l.:r,l ,ro i-ro oı.r", \i •c_.,:..ill ,~i .:r,l :)"IJ ,n \-n • d'

. ~ Y V"' •:i;_r,ll ..s _,.

_Halife Hz. Osman Döneminde İslam Donanmasının Kurulması ve Gelişmesi '""""" 123

Wl>JI.IV

c.,f'')\....:;Jı J~\11 ö'l._:.j3 .J.# J \.)3~ ~ Jol_y ö~ ı:;i 12.::-JI.: ~ ~ J c.,f'JL.,)l\ ~\· )_;:....\ j.olyJ\ o.k ~i (_;-43 ,ı)lA.ç. tf. 0~ ~\ :yj i~ t_~"::/1 ~ Lf...J~ı.; 0-~"1 .,ll ~ LŞJJI r\11 '~3 il:J\ (f J5 j;>-I_,..JI if t_L;.ill 0-." 1 "ll ~ ~~ Jl ..Jl.a.; ,~\ 4 _d- LS.;>-i

,~L;..ll\ ~~ J.:J .AA: 4_.,.:,\>. '~ ~\ 4.:::-3 J ~Jl.., )ll 4.13.ill ö~l J~ lyS'.J~i ~.AA:·~~ J ~ ~~ w~ Jl ı_,g..u. ~i Jl ~WG JoWI ~LS,~~ LŞ~I ~yi:JI ~ ç.l;J_W \~ J. ,~ ~~\ if(~) J~ )1 ~J.;>. :y ~i ._;j\3 'lS~\~~ ö~l 4....ık>J\3 ~..lll

~ - -0:. J "ll J ~'t::Jı J ~ \.)3~ ,~\ J 3fi (f J3 \11-:-'1;:.113 ~\ .r:-\lı \.k ı:;i 4_.,.:,\>. 3 ,~\ ) . .,j:. vP _,;.J ~ ö~l 4....ık>JI ~3 'il:J\ J

·rL:Jı J LS3.r.. ı:; ts ~J.:>Jı J~\11 c..r::-"'[j J ~Li IJ3~ il:J\ J13 0~ '-li tf. ~k.o ~ LS J ~ ı.?- ıJlA.ç. tJ. 0~ ~\ ~ eli :y ~ 'il:JI J c.,f'")L )ll ~\ ~) ~ :y L,a.;i ~3 ,~\ J 3jJ\3 c.,f'")L)/1 J~\11 c..r::-"~ ~Wl 'il:JI J &lrJI r-" j ff ,J ~~ &Iy ~~1 ff J~':>U ~L\11 r-1 ~\ .JY3 ~ 0.M ~3 r-" J J")G:. (f J~':>U _?Ir ç.l.!..il Jl 3~~ ,L.a.;i ifl:JI J~ \lı 4.>-t:....o _?Ir J. 'ifl:JI J~':>U .?Ir .kA.9 lj ~ d 1 4-J")G:. ~ ~~ 4.UJ ~ ı) l5 J ~ \11 c..r::-" 't::J ~ J ")\>. ~ k.o ı:; i

. Ostrogorsky, History of the Byzantine State, .~''-'"" •

124 ~ Tariq Malıarnmed al-Azzam- Mohammad Ali al-Rousan --'------

~L:._.:, cj ç.\_,..., ~\ 0l.S:...JI (.$..U ö }\~\ ~L:J\ ..:.ıl_r.>-JI J5 Lr" ö~Li:;_., '::/1 J)> 3i ,_;_r.JI ~\yı --4~ cj ~1r.1 4.9~1 J) ,~\ ~yS_; 3 i ,~\ il:JI c) ~\ 0l.S:...JI Jl ~kc ~ y .r? cU~ J5 ~ y ~J '_;~)/\ '.}-1 1 ~ c.i ö _) b...:5 r+-" ö~ Li:;_.,'::/ 1 ~ L.a.;i j '~ 1 ç.l:.: ö~ l_ç.lJ r-·; ~ ı.:JI_r.>- :r .G~lA::..... '::/ 4.9Wl ,.k..., _,:.jl ~\ J _;_r.JI ~\yı --4..~.;:.-..; J ç. :J~iJ .

. "'.kw'Jı

(j ~~~1 l_y\.k::.....l9 'ı..r' ~ J:f Jl 0r-LJI ~\ J_,k-...'.11 ~'G ~

c.i (~ 1 LŞi) t"' _) l,a.::j '::/ 0l5 j 'ı..r' ~ ö .r..f:" J.>- ~ '-:?"" ~ 1 ~ _,.;:J 1 Lr" _r:-\;.. _rS c) J ,~\ J_;J ~ _rJI L>JJ 4.....k>Jı ~ J t"' 'Jı _;J..Uı ı..r' ~ ı..r' ~ ö3):- ~ _0r-LJı i..~:~ ,.ı.} 3_;Jı3 ~ı Lr" t"'J..:s. ~ )ı3 .....9 _,;Jı

~ı c)~~\~~\ _;S"I.r 4~ Jlı....9~ ~y.- ~ j)··: JJ'JI

j~.J '((\~"\';~n) il_ç. .;_-_k·k iili~ J)t.: ~1 oh ..:.ıl..~: ~j ,.k..., ~1

ı.:J_;}ı.i ~ 0\..ç. .r" l..- öyk;..Jı0r-LJI t_\.k:.....l •(,Ş.r:JI ~1 ·~ ,yr ..r> •:i:.r:JI •..rl.. , r or ..r> ,._,.ı..WI ,,:ı_,..LL;. .:r,l :_)2;1 "' -~· ·r~)'l

_Halife Hz. Osman Döneminde İslam Donanmasının Kurulması ve Gelişmesi ~ 125

.r."J.j rJ" ~ if\_, 'ö~\ ö_r..Q.ll o...iA ıj 0~1 ~\ if1 -.::..ıl_r.>JI

. .h..., _,.::.JI ~\ J ~\ ~~\ ~_?Ir JJb..-13 ,~~\ ~ _r-)1 -.::..ıl.Y~~ -.::..ı\_)\_.,a;j\ Lr" ~Le_,,~~\ ~')L.,)'I J_,.k....,\11 -.::..ı\5~ 0\ .US \...iA .J5j:

ö_)_,k>J ~ _r-)1 ~ LŞ..UI ~ \11 ~Wl 0\S ,.1...., _,.::.JI ~\ J ~ _r-)1 ~ J lŞ~\ ~~~ J ~t: ~~ LŞ..U\3 ,~)L)'I J_,.k....,\11 ~i~ JI l...iA ~ ı:-L.a.ill !J ~ 1 ö .)3 _,.;., 0 ~_n) 1 lS\_) 1-4} '.h..., _f.JI ~ 1

,;\.k..._:j ~ .r-)1 _)_,11.r." )'1 ö~L;A.: !3 ~~ l...iA L\.:3 'l:?~l ~~ ~ ~~ -.::..ı4 J_,.k....,\11 ~ ~ ~\.;... ~~ "J.S__ro d LJ-_ı ,ıı ~lyJ ~(.$..U\ - - -~~ 0~ \~ ~\ Jl:A.l uA-11 Lr" r->-....;, ~~ ~ ,ö..~.>-1_, ör ~)L..)'I

~ J_;.:JI ~_r.)J ~ ~~\3 ~\ 0::: ~~ ~Iy

~ ~~ "45 __ro ıj J_p-..UI (~ .r-)1 LŞi) ~_)~\ ..!.U~ JJ~_, ,~\

\.c.J.:ç. ..9 ,.,._ ..!.U~ J ~ 0-. J all _r.::?-_j ~ ..!.U~_, _ ~..r. "45 __ro J Jy>-..UI uJ__,.k....,\1\ t_44 ~\yJJ ö..W\ \_,~i ~\ o...iA y"~ 0~\ ._jf

J _,.h..., \J 1 c: ~ ')L., )' 1 J _,.h..., \J 1 ._;::J 1 .lı ..9 '' ".r"-" ..9 i~ 1 J U::::-" ')L., )' 1 0\ ~ J..\: ~ 'lS_;...ajl ~~ J ~ _r-)1 ~_,..U\ j>-l_rN ~} ~ _r-)1 ~_,..UI j>-l_rN Lr" ~ .r-)1 J_,.k...., \11 ~1_?1 _,k:: r.l ~)L)'I J_,.k...., \11 0::: -.::..ıy.- if1 "45~1 -L ~ ~ ~~~~~~\C: ~')L.,)'I uA-11 ~_) ~ ~ykll

..!.U~ Jl ~ LS ~ ykll J.:ç. ~ ö~l.Y uA-11 ~_) ö~l.Y ~IS_, 'lS_?. "45 __ro :il ~ ykll rJ" _r.? ~ ~~ "45 ~\ ~\ .lı_, '"'ö~l ~')L., )'1 _)~l,a..,JI

.JSi L.a.;.i_, '(.$~\ Lr- Q 1 Q ıı J~ .JSi ~ '0--J ıı ~ 0\S __,...a;.ll 01

,, . 1 T d' ,oc;:_,~\ •ı.Şj~~' .:r.l ,,-o o d', 'i 'C.~.wi.JI ·rı-i .:r.l :_)2;\J ,y ~ • d' de;:_ 'C--".; •..ş_r.kll '" .ı T 'd' 'ne;:_ • .__~~ C..Jı.; •.?w .:r.l :_):ı;IJ ,ro o-ro ı._,..., 'r •c__,:.öll •rı-i .:r.l "'

•..ş_;:_;...ll ,roo._,... ''i 'C.~.wi.JI •rı-i .:r.l •·T~·u"' •fe;:_ 'C..JL; •..ş_r.kll .rn-n\._,... '.r"-' c.~"".'~\~ .:r.l "' . n r ._,... , 1

126 ~ Tariq Mohammed al-Azzam- Mohammad Ali al-Rousan -'------

,~ J~ J. ,~ jJI ~b h., y.jl ~1 J ö-4..l.;:- ~~ ö) :> y;-_, il:..ll J ö:> y;-_,.JI ~~~ ..:;l_r.>JI J5 0-" 1_,:>\..Q::....,I .Jj L.r~ o ı o ll ı:,ıi ~~ . l~l-1.1:::- ö~ ö_;:.Q.: .:>rLJI t_l.k::....ıl W' ,~jJI ~1 if ;;.;_,J_,.JI.rA"-'

~~~ ..::;1).~-JI J5 ~~~ 0-" _ lŞ~·ı H •..:.,) ,.uıı.l:-" ,:.r. ..ı.....,.i '~~'>ll.\

.,\O.AO d:.1 'l:f._rlı '-:-'l::.SJI _,1~

,~ı ~ı _,b :..:.; J.r.:: 'ep.ıı 'r, t.;.;) ,~i ı:.r. ..ı.....,. i 'J .,sJı ~i ;:;:ı . " .1, o.A 1

~ ~ :~1 ~ '\ŞJ~ı ~ '(\A 1 0./.J> '\'o l..:..ı) ,J.:>:-L,_.,! ,:.r. ..W.... '\ŞJI>.Jı . i

·r"."' '":.1 ,~ı ~ı _,b :..:.ı_,..)'::! ,_,L,a.; u.b4J 'JISj ~ :~ « .. JI_~\JI '-:-'Lii '(\AO. '\' /.J>'I'VO...:..ı) '~ ,J. ..ı.....,.i '\ŞJ~':>I.:-)1 . t

.110.0.1 ,_,s::AJI)~ :..:..ıJ..r.:! \)S_,j

~~ ~ :;;_rWI ,~ı Lr...Lll e':>'w:> :.ı,A;...')\.. ~JJ o.r-; ,z.ıı-ll:JI eP '\ŞJ~':>I.:-)1 .o

.,\0.01 '~~~ '(. \ A r-" \J1J !l_rljl t:ı~G J ~1 '(i.\ '1' • • /.J>o O.V ..:.ı) ,~ )1 .l:-"

_Halife Hz. Osman Döneminde İslam Donanmasının Kurulması ve Gelişmesi~ 127

-~r-WI 'LŞ~I " '(i\ o • o/..;:.'\\ \u) 'ı:r...ı.JI JW' 0: ~ )1 ~ •J:' ~1. \ı ·i\'\ '\A '-1-_rJI ~1 ).:ı :ö...rAWI 'rl..r.l ~1 Y.i ~ :~ ,c; ...rAWI.J ~

J.>' :.ı.::.:ıL>i r::._? .J .ıJç. J.lç. •o_;_,;.,jl ~..Wl e...J\; '(iAV of..;:, n\ u) ·~ '~ 0:1 . \i ·r' '\'\ı , , :.b ,~ı ~~ .;~.:ı :..:.ı j~ oı:.ı~.:-: 0='-"~ ,J._ti.:ı ~

~~ ~ LŞ-4:>- :~ '0-:::"L!JI...L:.........o '(i'\V •/..;:.n •) ,..4:>-i 0: .:.ı~ ._.;ı~ı.' f

'i\'\'\ı •l:.b .~L)I ~y :ı..:.ı.J~ •_;LJI

Y.j ~ :~ ,.!.I_,LJI.J j...-)1 e...J\; '(i'l\1/..;:,i\ •u) 'J..?. 0: ~ 'LŞ~I. \o

·r, '\vv ,.....; _;b.! ı .;~.:ı :• ...rA w ı ·r-ı..r.ı ~~ ''-:-'b..., \lı ;(i .r" J '-:-'~'lı ·-i.J ~ c:_.f-9 '(iAV•/..;:.IOVu) •.üll ~ 0: ~ )1 ~ ,~1...1..? 0:1. \V

·r''~'~ı ,,:.ı:, ,~ı.;~.:ı :ı..:.ıj~ ''-:?~~~ :~

0: ~ ~ 'iA • '\.b ,~;ı e...J\; '(i\ \V O/..;:, oY\) ,~\0: Js- •_?l...;:. 0:\.\ A .i\'\'\ı ,~\).:ı :ı..:.ı.J~ ''-:?.J~I ~If

•LŞ...I::)I ~ :~.J e:::r- ,~l:SJI ~L:....,:,.J c:::_I_;JI '(i'\ f • /..;:.n 'lu) •}ı=:- 0: ~l..l9 . \ '\ ·r, '\A, ·~)ı .;~.:ı :.:ıi.M:

''-:?~ J.>' :~ •4:4-:JI.J 4;1-l)l '(i \iV\ /..;:.VV i u) •_? 0:1 ~l.-..1 •_? 0:1.\ • ·i\ '\AA '-1-_rJI ..:..ıi_;:JI 0:1:>-1 ).:ı :...:.ı.J~

128 '""""'Taıiq Malıarnmed al-Azzarn- Moharnrnad Ali al-Rousan ~------

:..:.ı_,~ 'JL,a.; Lr::-""" :~ '~ Ö~J '(i'\ 1 1/.J>i o • ..:ı) ,...ı..., Y- .:r. ~ 'l:?..ı.:s:.ll . '\' \ ·).:ıL, ).:ı

Lıl_ı_r.AJI .w.. ..:.ı~ J ıY ~1 u-b lu '(i\ • ov /-"'tt '\..:ı) ,~ .:r. - ,~Wl . '1' '1' ·i\ '\Ai 'ı..i')l-. )11 '-:-' _;JI ).:ı. :..:ı J..JZ! 'Jı §.:.\1 ..r.=-: :~ '~)i_,

'Jt;'JI_, .kk.->JI .?.1: J~ ~\_, ..6:-I...,..JI '(i\ tt \ /.J>A tO ...:.ı) 'J>- .:r. ..J..,..::>-i 'ı.Şj:.;.JI . '\'i .1\'\'\A ,\:1,~1 ~l).:ı :...:.ı_ı..JZ! 'J~I J:.l>- :~ly>- c:!-'

:.ı..W-_, ~~,~i (:ul:i if ~.;;;..J" 1 "\' 1...:.ı) •- .:T. ..:ı}~ 'lŞ~\ ..:ı}~ . '\' 1

'i\'\'\ • ·~1 ~1 ).:ı ,...:, J..r.-! 'ı.Ş..l.:.;::JI _;:;.JI ..L;>-

:~Iy- t!-'-' ~ J.k. V~\ t:'..J\:i '(i'\. t/.J>"I' '\"!'..:ı) ,JI.:>......J.:r. ..J..,..::>-i \f.~l. "\'V ·i".'" ,r:1 ,~ı~~ ).:ı :...:.ı..ı...r.:: 'J_ra:.-o J:.l>-.

ö.l:>.:JI ).ı.JI :..:ı_,~ ,ö.:ı\:j ~ _,A.; :'-:--:.;N ·~.l:.fll ~_,JI ...:.ı~)WI ,J .r.ü ~ ,..J..,..::>-j . '1' A

·i,'\ v t ,? ':"'l::SJI ).:ı_ı ;;_.,J.ıJI ~:..:.ı_,~''-:-' _,JI ~..:ı)\;.. )\_ı ~I}- ..t:-JI •r-lL . i •

·i,'\'\ i ,;.,...t::Jı

,~l:,JI ij _r-JI ).:ı :~~ )11 ,~ r.:JI ~_,1\.r. )ll t:'_J\:i 'ı.,?' .r ~ ,~\ . i\ \

. ·i''\'\ t

?-:ll u-by- J ~)L., )ll ~~~ t:'..J\:i 'r-lL.. _;:;.JI ..L;>- ..t:-JI 'Jl:;;.... ..J..,..::>-i 'l:?,.:ı~l . n '-:-'~ ..._., y :ö _rili\ ,~J.i)'l_, '-:-' _;-JI J ~)l.. )ll ~.r-)1 ~ _,.::.JI ~ ~1

.;.,...~ı

).ı.JI ,ö_rllll ,~)l..j ör.-: .1:.... _;:.JI..r-)1 ,.J_r.k; _r.:JI_, Lıj:.y ~1 ,~\_,;) 'ı.Ş..ı..ı....ll . ii

·i \ '\ 1 i , "1' :.k, _,.;.;.ll _, 4>-L;klJ. 4-_,AJI

_Halife Hz. Osman Döneminde İslam Donanmasının Kurulması ve Gelişmesi .._. 129

·(' \ '\ 1 o ,~_,.,JI ~1 )~ :..:.ı .J~ 'i\ • A \.n i ~ _r.:JI ;J.J...LJI C!UI 0_;.11 ,:r .k..., _,::..,.)1 J_,.;,-.) '-:?"':>\.....)11 -ş~l ~1, ~~~,~.n

·(' \ '\A \ ''.b ,;;..ı.::-}I.Jb :ı.::.ı.J~ 'r-"1..9 •..!.:>- r-"1..9 :4 .J 'tŞ~')~I _,.;,Wl 0_;.11

W\.3 ~}J\ \U\~')~,~ ~Iy ,~\JI .f f

,:i.;t:.ıl ;;-'..L:Jı , 1uı ~':>L:J d)' J-'...Uı _rjrJI ,:t,...)L.a.> _ 4:~ 4......1.)~ .i_·_k·k aıı. ·('\'\AV ,..:.Jl:.)l ~1 ,!_1 y _)1 w \.o:-

130 A»' Tariq Mohammed al-Azzaın- Mohammad Ali al-Rousan ______ _

46. Ali, Malıamed Fahmy, Muslim Sea-Power, In The Eastenz Mediterranean, from the seventh to tenth century A.D, the general Egyptian book organization, 1980, Egypt.

47. Ostrogorsky, George, History of the Byzantine State,Translated from the german by Joan Hussey, Basil Blackwell, 1984, Great Britain.