ISRAËL PALESTINA · palestina praktisch de moslimwijk van jeruzalem bestaat uit een wirwar van...

20
ISRAËL – PALESTINA JERUZALEM – TEL AVIV

Transcript of ISRAËL PALESTINA · palestina praktisch de moslimwijk van jeruzalem bestaat uit een wirwar van...

Page 1: ISRAËL PALESTINA · palestina praktisch de moslimwijk van jeruzalem bestaat uit een wirwar van straatjes en stegen. 444 445 palestina praktisch palestina praktisch alternatief en

ISRAËL – PALESTINAJERUZALEM – TEL AVIV

Page 2: ISRAËL PALESTINA · palestina praktisch de moslimwijk van jeruzalem bestaat uit een wirwar van straatjes en stegen. 444 445 palestina praktisch palestina praktisch alternatief en
Page 3: ISRAËL PALESTINA · palestina praktisch de moslimwijk van jeruzalem bestaat uit een wirwar van straatjes en stegen. 444 445 palestina praktisch palestina praktisch alternatief en

van reizigers voor reizigers

TR TTER

ISRAËL – PALESTINAJERUZALEM – TEL AVIV

Page 4: ISRAËL PALESTINA · palestina praktisch de moslimwijk van jeruzalem bestaat uit een wirwar van straatjes en stegen. 444 445 palestina praktisch palestina praktisch alternatief en

E-MAIL: [email protected]

WWW.TROTTERCLUB.COM

De prijscategorieën die in de Trottergidsen worden gebruikt, zijn steeds afgestemd op het land. Als je in een goedkoop hotelletje ongeveer € 25 betaalt, behoort een hotel waar je € 75 neertelt uiteraard tot de dure prijsklasse. De uitgever kan niet aansprakelijk worden gesteld voor eventuele fouten of de gevolgen ervan.

VERTALING Petra van Caneghem; Imago MediabuildersREISINFORMATIE VLAANDEREN EN NEDERLAND Wegwijzer, BruggeOMSLAGONTWERP Studio Jan de Boer / Helga BontinckONTWERP BINNENWERK Imago MediabuildersOMSLAGFOTO Getty images/Dillemma PhotographyOORSPRONKELIJKE TITEL Le Routard – Israël et PalestineOORSPRONKELIJKE UITGEVER Hachette, ParisDIRECTEUR VAN DE REEKS EN AUTEUR Philippe GloaguenSTICHTERS Philippe Gloaguen en Michel DuvalADJUNCT-REDACTEUREN Benoît Lucchini en Amanda KeravelREDACTEUREN Olivier Page, Véronique de Chardon, Isabelle Al Subaihi, Anne-Caroline Dumas, André Poncelet, Marie Burin des Roziers, Thierry Brouard, Géraldine Lemauf-Beauvois, Anne Poinsot, Mathilde de Boisgrollier, Alain Pallier en Fiona Debrabander

© Hachette (alle rechten voor vertaling, reproductie en bewerking gereserveerd voor alle landen), Uitgeverij Lannoo nv, Tielt, 2020

© Cartografie Hachette Tourisme

WWW.LANNOO.COM

D/2020/45/213 - ISBN 978 94 014 6625 7 - NUR 517

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie,

microfilm of op welke wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

De wereld houdt niet op met draaien. Een wereldreiziger is de eerste om dat te beamen. Hoewel men geen inspanningen gespaard heeft om al de gegevens in deze gids uitgebreid te testen en te actualiseren, is het niet uitgesloten dat je ter plaatse vaststelt dat bepaalde gegevens in deze gids toch al opnieuw gewijzigd zijn. Veel adressen en suggesties in de Trotters zijn bovendien wat ‘fragiel’, juist omdat ze zo sympathiek en verrassend zijn. We zouden het daarom bijzonder op prijs stellen als je ons op de hoogte brengt van eventuele wijzigingen, zodat we de eerstvolgende herdruk op een correcte manier kunnen aanpassen. Dank bij voorbaat. Ons adres:

TROTTERUitgeverij LannooKasteelstraat 97B-8700 Tielt

Uitgeverij Terra LannooPostbus/P.O. Box 23202NL-1100 DS Amsterdam Zuidoost

4

Page 5: ISRAËL PALESTINA · palestina praktisch de moslimwijk van jeruzalem bestaat uit een wirwar van straatjes en stegen. 444 445 palestina praktisch palestina praktisch alternatief en

5

HOE GEBRUIK JE DEZE GIDS?

X18 19

21

1 GENIET VAN HET APERITIEF OP EEN VAN

DE STRANDEN VAN TEL AVIV, MET DE VOETEN IN HET ZAND EN DE BLIK OP DE ONDERGAANDE ZONDe spiritualiteit van Jeruzalem is hier ver weg. In Tel Aviv gaat het vooral om feesten en sporten en niet om de verhe�ng van de ziel. Wie Tel Aviv zegt, zegt theater en mu-ziek, Bauhausarchitectuur, kunstgalerieën, cafés. En natuurlijk de stranden en de lange promenade langs het water, die in het zachte avondlicht verandert in een magische plek! Om terug te keren spring je op een stads�ets. Blz 202

2 KUIER DOOR DE STRATEN VAN DE

VLOOIENMARKT IN JAFFA, DE MOOISTE EN KLEUR-RIJKSTE VAN TEL AVIVVanaf zijn rotsige uitloper in zee tuurt het oude Ja�a naar de wolkenkrabbers van Tel Aviv. De schitterende vlooienmarkt aan de voet van de Ottomaanse klokkentoren, waar alle drukte van Ja�a lijkt samen te komen, is het kloppende hart van de stad. Heel leven-dig en je vindt er echt alles! Blz 208Goed om te weten: de soek HaPishpeshim is geopend van zo. tot vr.; ga bij voorkeur ’s och-tends, wanneer de kraampjes opengaan, om-streeks 9.30-10.00 u. Heel druk op vrijdag!

TOPERVARINGEN

DodeZeeMIDDELLANDSE

ZEE

Jordaan

1 2

3

45

6

9

8

7

11 12

13 14

10

21

20

1918 16

17

15

Golan

ISRAËL

ISRAËL

E G Y P T E

E G Y P T E J O R D A N I Ë

JOR

DA

NIË

L I B A N O N

S Y R I Ë

Safed

Tiberias

Metulla

Nazareth

Netanya

Caesarea

JeruzalemWadi Qelt

Nablus

Sebastia

Jericho

Taybeh

Bethlehem

HebronGaza

Beer Sheva

Beer Sheva

Eilat

Eilat

Ramallah

Massada

Mitzpe Ramon

Tel Aviv-Jaffa

Akko

Haifa

50 km

Gaza

DE GAZASTROOK blz. 535

n

J O R D A N I Ë

DE WESTELIJKEJORDAANOEVER

blz. 463

Mitzpe RamonMitzpe RamonMitzpe RamonMitzpe RamonMitzpe RamonMitzpe Ramon

HET ZUIDENblz. 299

Caesarea

TEL AVIV EN DEMIDDELLANDSE ZEEKUST

blz. 167

HETNOORDEN

blz. 245

15

JeruzalemJeruzalemJeruzalemJeruzalem

Bethlehem

GazaGaza

JERUZALEM EN OMGEVING blz. 335

E G Y P T E

Beer ShevaBeer Sheva

HET ZUIDENblz. 299

Plaatsen opgenomen op de Werelderfgoedlijst van Unesco

1

2

Op deze pagina’s zetten we de toeristische highlights voor je op een rijtje – stuk voor stuk zijn het met recht topervaringen die je niet mag missen!

X442 443

DE MOSLIMWIJK VAN JERUZALEM BESTAAT

UIT EEN WIRWAR VAN STRAATJES EN STEGEN.

ABC van Palestina 444Alvorens te vertrekken 444Alternatief en duurzaam toerisme 445Budget 446Checkpoints 446Elektriciteit 448Feesten en feestdagen 448Fooien 448Geldzaken 448Gezondheid 449Internetadressen 450Klimaat 450Overnachten 451Post 451Reisliteratuur 451Risico’s en ergernissen 452Taal 453Telecommunicatie 456Vervoer 456Winkelen 459Woordenschat 461

PALESTINA PRAKTISCH

DE MOSLIMWIJK VAN JERUZALEM BESTAAT

UIT EEN WIRWAR VAN STRAATJES EN STEGEN.

444 445

PALESTIN

A PRA

KTISCH

ALTERNATIEF EN

DUURZAAM TOERISM

E

PALE

STIN

A P

RAKT

ISCH

AB

C VA

N P

ALES

TIN

A

ABC VAN PALESTINABEVOLKING – 4.976.000  inwoners, waarvan 2.980.000 op de Westelijke Jordaanoever, 1.980.000 in de Gazastrook, 344.000 in Oost-Jeruzalem (en meer dan 636.000 Joodse kolonisten verspreid over Oost-Jeruzalem en de Westelijke Jordaanoever).OPPERVLAKTE – Westelijke Jordaanoever: 5655 km2, waarvan 18% onder totale con-trole van de Palestijnse Autoriteit en 20% onder gedeelde controle; Gazastrook: 365 km2.BELANGRIJKSTE STEDEN – Oost-Jeruzalem, Nablus, Hebron, Ramallah, Bethlehem.BEVOLKINGSDICHTHEID – 522 inwoners per km2 op de Westelijke Jordaanoever, 5375 in-woners per km2 in de Gazastrook, het gebied met de hoogste bevolkingsdichtheid van de wereld.PRESIDENT – Mahmoud Abbas.RELIGIES – soennitische moslims (98%), christenen (1,2%) en minderheden zoals de Samaritanen (in Nablus).MUNTEENHEID (VOORLOPIG) – de sjekel; de Jordaanse dinar en de Amerikaanse dollar worden overal gebruikt.MINIMUM MAANDLOON – 1450 ILS of ongeveer € 337.LEVENSVERWACHTING – 72 jaar voor mannen, 75 jaar voor vrouwen.INDEX VAN DE MENSELIJKE ONTWIKKELING – 0,686 ofwel een 119de plaats op 189 landen.

ALVORENS TE VERTREKKEN

Nuttige adressen

In België

PALESTINIAN REPRESENTATIVE OFFICE IN BRUSSELS – Oudergemlaan 289, 1040 Brussel T 02 735 16 39 : [email protected] VZW - Vlasfa-briekstraat 11, 1060 Brussel T (02) 536 19 77 : [email protected] o mo.be.WEGWIJZER REISINFO - Beenhouwers-straat  9, 8000 Brugge T (050) 33 75 88 : [email protected] o wegwijzer.be. Ona�ankelijk reisinformatiecentrum met leeszaal (reisgidsen, tijdschri�en, kaarten, reisverslagen). Uitgever van het magazine Reiskrant. Organisator van Reismarkt (rei-zigers informeren reizigers), Lang op Reis (langdurig reizen), workshops en andere activiteiten. Jeugddienst en ledenvereni-ging.

In Nederland

PALESTIJNSE MISSIE IN NEDERLAND – Nieuwe Parklaan 23, 2597 LA ’s Gravenhage T 070 360 48 64 o palestinianmission.nl.

KONINKLIJK INSTITUUT VOOR DE TROPEN - Mauritskade  64, 1092 AD Amsterdam. T (020) 568 87 11 : [email protected] o kit.nl. OXFAM-NOVIB - Postbus  30919, 2500 GX Den Haag T (070) 342 17 77 o oxfam-novib.nl. Bezoekadres: Mauritskade 9, 2514 HD Den Haag.STICHTING FAIR TOURISM - o www.fair-tourism.nl. Actief op het gebied van duur-zaam toerisme.INFORMATIE VERRE REIZEN - Postbus 1504, 6501 BM Nijmegen T (06) 25 35 48  52 : [email protected] o tegastin.nl. Uitgever van publicaties met betrekking tot verre bestemmingen.

In Palestina

VERTEGENWOORDIGING VAN NEDERLAND - 12 Hollanda Street, El Bireh, Ramallah (o� Nablus road), Palestinian Territory T (972) 2 240 6639. Fax: (972) 2 240 9638 : [email protected] o nederlandwereld-wijd.nl/landen/palestijnse-gebieden/over-ons/ver tegen woordiging-bij-de-palestijnse- gebieden.

CONSULAAT-GENERAAL VAN BELGIË - 5, Baibars Street, Sheikh Jarrah, 9711769 Je-ruzalem T 972 2 582 82 63 Fax: 972 2 581 40 63 : [email protected] o is-rael.diplomatie.belgium.be. Ook verant-woordelijk voor de Palestijnse Gebieden.

FormaliteitenDe formaliteiten zijn dezelfde als die om Israël binnen te komen. We verwijzen naar het hoofdstuk ‘Israël praktisch, Alvorens te vertrekken’ op blz. 136.

ALTERNATIEF EN DUURZAAM TOERISMEHet alternatieve en duurzame toerisme, dat in de jaren 1990 ontstond, wilde in de eerste plaats de aandacht trekken van reisbureaus die bedevaarten organiseerden. Tot op dat ogenblik werd alles via Israël geregeld, het land koos welke plaatsen bezocht werden en welk verhaal daarbij hoorde. Dankzij deze ngo’s zijn het tegenwoordig de Palestijnen die hun geschiedenis en hun cultuur met de toeristen (religieus of andere) delen. Een keuze om het dagelijkse leven van de bewoners en globaal ook de situatie in de bezette gebie-den beter te begrijpen.

Je doet dus een beroep op deze ngo’s, maar je kunt bovendien ook overnachten in een gastenverblijf in een vluchtelingenkamp en aan vrijwilligerswerk doen. We zetten er en-kele op een rijtje. Neem ruim vooraf contact met hen op.A ATG: Star Street 74 in Beit Sahur, in de agglomeratie Bethlehem T 02 277 21 51 o atg.ps. Geopend ma.-vr. 9.00-16.00 u, za. 9.00-13.00 u. De Alternative Tourism Group is een ngo die gespecialiseerd is in alternatief toerisme en die je aanmoedigt Palestina op een andere manier te ontdekken. Het bureau organiseert rondleidingen rond geschiedenis, poli-tiek, bevolking: uitstapjes van een dag tussen Jeruzalem en Bethlehem of Hebron, langere tochten, zoals het Abraham Path van twee tot vier dagen of de Nativity Trail van twaalf da-gen tussen Nazareth en Bethlehem. ATG moedigt ook ontmoetingen met en uitwisselingen tussen verschillende gemeenschappen aan (moslims, christenen, joden) en gee� je daarom de kans om bij particulieren te overnachten. Tegenwoordig kun je een nacht tot meerdere weken in een van de honderd kamers bij een gezin in de regio verblijven. Ook vrijwilligers-werk kan, je plukt olijven (half oktober) of je plant bomen (februari), maar er is meer. ATG gee� een alternatieve, stevig gedocumenteerde gids uit, Palestina en de Palestijnen.A Hla Tours (Holy Land Adventure Tours): Manger Street, PO Box 106, Bethlehem T 275 53 20 o hla-tours.net. Dit Franstalige bureau organiseert rondreizen en verblij-ven op individuele basis of in groep. Je overnacht bij de bewoners, in een hotel met een tot vijf sterren, een jeugdherberg of bij een religieuze gemeenschap. Het team biedt cul-tureel of religieus toerisme vanuit een solidaire en duurzame invalshoek.A Diwan Voyage: Al-Awda Street, Oweidah Commercial Center Building, Ramallah T 02 298 55 87 o diwanvoyage.net. Archeoloog en historicus Sabri organiseert toe-risme gericht op de bewoners, hun cultuur, hun geschiedenis. Hij stelt reizen samen met ontmoetingen en uitwisselingen, maar ook met oog voor het erfgoed van de steden en dorpen. Sabri is, onder meer, de auteur van een heel goede gids, Palestina en de Palestij-nen, uitgegeven door Philistin/Fipsouk.A Siraj Center: YMCA Street, Beit Sahur T 02 274 85 90 o sirajcenter.org o walkpales-tine.com. Siraj Center biedt bedevaarders, maar ook iedereen die nieuwsgierig is naar het an-dere gezicht van Palestina, een reis aan buiten de platgetreden paden. Je komt in contact met de plaatselijke bevolking en hun cultuur. Overnachten doe je bij de bewoners zelf, uitstapjes gebeuren volgens thema’s (geschiedenis, politiek, religie), ook wandel- en �etstochten moge-lijk (zo is er het bekende Abraham’s path, een pad van Turkije naar Hebron, een helse reis!).

In de hoofdstukken ‘Praktisch’ vind je alle nuttige informatie over de bestemming. Lees er alles wat je moet weten over bijvoorbeeld verkeer en vervoer, geldzaken, taal en reisdocu-menten.

De tekst die in twee kolom-men loopt, bevat praktische informatie zoals adres-gegevens van instanties en webadressen ter voorberei-ding op de reis.

X86 87

Bekende personen 88Bevolking 93Diepzeeduiken 98Drank 101Economie 102Ecotoerisme 104Flora en fauna 105Geografie 106Geschiedenis 106Godsdienst en geloof 107Keuken 114Kibboets: de principes van een gemeenschap 115Kunst 116Media 120Mensenrechten 122Milieu 124Muren en bruggen 125Vreemd, of niet? 132Werelderfgoed van Unesco 132

ISRAËL:MENS, MAATSCHAPPIJ,

NATUUR EN CULTUUR

NAZARETH VILLAGE TOONT HET DORPSLEVEN IN DE TIJD VAN JEZUS.

In de hoofdstukken ‘Mens, maatschappij, natuur en cultuur’ gaan we dieper in op de geschiedenis, het cultureel erfgoed en de geografi e van het land of gebied dat je be-zoekt. Boeiende achtergrond-informatie om alvast thuis of tijdens de heenreis door te nemen.

Page 6: ISRAËL PALESTINA · palestina praktisch de moslimwijk van jeruzalem bestaat uit een wirwar van straatjes en stegen. 444 445 palestina praktisch palestina praktisch alternatief en

6

462

PALE

STIN

A P

RAKT

ISCH

W

OORD

ENSC

HAT

• PLO: Palestine Liberation Front. Beweging opgericht in 1964, die een federatie van politieke partijen groepeert, met als belangrijkste de Fatah. Vertegenwoordigt alle Pales-tijnen, zowel in binnen- als in buitenland. De gesprekspartner van Israël en de interna-tionale gemeenschap, tijdens de vredesonderhandelingen. Aan het hoofd staat Mah-moud Abbas.• Recht op terugkeer: resolutie 194 van de Algemene Vergadering van de VN van de-cember 1948 gee� de Palestijnse vluchtelingen het recht om ‘zo snel mogelijk’ naar hun land terug te keren; een resolutie die tot op vandaag dode letter is gebleven. Het aantal vluchtelingen is ondertussen van 700.000-750.000 opgelopen tot 5 miljoen.• Sjiieten: ontstaan na het schisma (vandaar de naam) van 658. De ‘legitimisten’ van de islam. De volgelingen van Ali, schoonzoon van de Profeet, beschouwen de drie eerste kaliefen en vooral de volgende als de usurpators en willen geen andere gids (imam) dan een van zijn nakomelingen.• Soennieten: in tegenstelling tot de sjiieten volgt deze grootste strekking binnen de islam de Koran, maar ook de hadiths. Ze volgen de ‘sunna’, met andere woorden de pro-fetische traditie.• Sur: scheidingsmuur.• Umma: gemeenschap van gelovigen, of islam als natie.• West Bank: de Engelstalige benaming van de Westelijke Jordaanoever.

DE WESTELIJKE JORDAANOEVER . . . . . . . . . . . . . . . . .466

BETHLEHEM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .468

HEBRON (AL-KHALIL) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .486

JERICHO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .492

RAMALLAH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .504

NABLUS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519

DE WESTELIJKE JORDAANOEVER

XXX

DE OUDE STAD, DE GEPLAVEIDE STRAATJES EN DE SOEK MAKEN EEN BEZOEK AAN BETHLEHEM ZEER DE MOEITE WAARD.

The Church of the Nativity 479

Haram-el-Khalil of Ma’arat HaMakhpela of het graf van de Aartsvaders 490

Hebron, Old City 491Hisham’s Palace 496Wadi Qelt en Saint George’s Monastery 499

Old City van Nablus 525

Het woord ‘Palestina’, Falasteen in het Arabisch, is afgeleid van de Filistijnen, een Indo-Europees volk dat in de 12de eeuw v.Chr. in Griekenland aan land ging en zo Ka-naän wilde innemen.

Tot 1948 stond de term voor het gehele gebied onder Brits mandaat. In die periode hadden joden, moslims en christenen de Palestijnse nationaliteit, die de facto ver-dween toen de Britse troepen zich op 14 mei 1948 terug-trokken en de staat Israël werd uitgeroepen.

Vanaf dat moment was het woord ‘Palestijn’ alleen van toepassing op de Arabieren, christenen en moslims, af-komstig uit Palestijns mandaatgebied en hun nakomelin-gen, of die zich nu in Israël, de bezette gebieden of in bal-lingschap bevinden. Het land Palestina bestaat uit Oost-Jeruzalem, de Westelijke Jordaanoever en de Ga-zastrook.

63 jaar na de oprichting van de staat Israël en vele con-�icten later werd Palestina internationaal erkend en werd het eind 2011 lid van Unesco, bij gebrek aan een zetel in de VN als volwaardig lid.

In tegenstelling tot wat vaak wordt gezegd, was dit geen eenzijdige vraag, integendeel: wat is meer multilate-raal dan een verzoek aan de Verenigde Naties, dat daarna door 193 lidstaten wordt besproken?

Nablus

Ramallah

BethlehemHebron

Jeruzalem

Tel Aviv

MIDDELLANDSEZEE

WESTELIJKEJORDAANOEVER

EGYPTE

JORDANIË

SYRIËLIBANON

GAZA-STROOK

Dodezee

Meer vanTiberias

DE WESTELIJKE JORDAANOEVER

Op het kleine kaartje links-boven zie je in een oogopslag welk deel van het land of de regio het betreffende hoofdstuk beschrijft.

Op de eerste pagina van elk regiohoofdstuk zijn de niet te missen bezienswaardigheden in kaart gebracht met een pagina-verwijzing voor wie ze direct wil raadplegen.

Door deze beknopte inhouds-opgave per hoofdstuk te gebruiken hoef je niet telkens terug te bladeren naar de volledige inhoudsopgave vooraan in het boek.

X78 79

REISPLANNER

Heel belangrijk: win altijd advies in bij het ministerie van Buitenlandse Zaken. Daar krijg je de recentste informatie over de veiligheid in de verschillende zones.

EEN WEEK• Tel Aviv (1): iedereen vindt wel iets te doen in de ‘stad die nooit slaapt’: cultuur, kunst, zee en strand. Er zijn genoeg musea (het kunstmuseum, het museum van het Joodse Volk, het Rabin Center) en kunst-galerieën, er is de Bauhausarchitectuur en natuurlijk mogen we de soeks (waaronder die van Ja�a) niet vergeten. Neem een ape-ritie�e op het strand en reserveer een tafel-tje in een van de vele restaurants waar de culinaire tradities van de bevolking in de kijker gezet worden. Daarna ga je lekker

dansen in een van de vele hippe discothe-ken. Twee of drie dagen, een moeilijke keuze.• Jeruzalem (2): een heel andere sfeer. Je dwaalt door de Armeense, de joodse, de christelijke en de moslimwijk van de stad. Je snui� de sfeer op bij de citadel en Toren van David, aan de Esplanade der Moskeeën en op de Olij�erg. Je neemt de Via Dolorosa en slaat af naar de Heilig Gra�erk. Je staat even stil bij de Klaag-muur en waagt je vervolgens in de Hizkia-tunnel in het archeologisch park in de stad van David. In de nieuwe stad lopen lie�ebbers van zowel moderne kunst als geschiedenis het erg mooie Israël Muse-um en het Bible Lands Museum binnen. Je bezoekt ook het gedenkteken Yad Vashem, een eerbetoon aan alle onschul-dige slachto�ers van de Shoah. Reken op drie tot vier dagen, a�ankelijk van hoe-lang je in Tel Aviv blij�.• Bethlehem (3): de stad waar Jezus werd geboren, ligt midden in Palestijns gebied. Je komt er met de bus vanuit Jeru-zalem. Op het programma: de Geboorte-kerk, de soek in de oude stad. Mis ook niet het museum en de kunstgalerie van het hotel Walled O�, opgericht door Banksy. Aan de overkant zie je de getuige-nissen, tekeningen en gra�ti op de muren bij de checkpoint. Trek een dag uit en overnacht ter plaatse of vertrek vanuit Je-ruzalem.

Bauhausarchitectuur siert het straatbeeld van Tel Aviv. >

Hotel Walled O�, een artistiek project van Banksy

DodeZee

MIDDELLANDSE ZEE

Jordaan

Golan

ISRAËL

ISRAËL

E G Y P T E

J O R D A N I Ë

JORDANIË

L I B A N O N

SY

RIË

Safed

Tiberias

Metulla

Nazareth

Tel Aviv

Caesarea

Jeruzalem

Nablus

Jericho

Taybeh

Bethlehem

Hebron

Gaza

Beer Sheva

Tel Aviv

Eilat

Eilat

Ramallah

Mitzpe Ramon

St.-Jorisklooster

Massada

Avdat

Akko

Haifa

Ein Bokek

Lohamei Haghetaot

Sebastia

50 km

1

2

3

45

67

1 1

23

1

23

4

567

8

9

10

2

3

4

5

6

7

Plaatsen opgenomen op de Werelderfgoedlijst van Unesco

Zuidelijke routeRoute door Westelijke Jordaanoever

Reisroute van 1 week

Reisroute van 10 dagen11

Noordelijke route

De Reisplanner stelt uitgewerkte reisprogramma’s voor om Israël-Palestina op de beste manier te ontdekken.

HOE GEBRUIK JE DEZE GIDS?

Page 7: ISRAËL PALESTINA · palestina praktisch de moslimwijk van jeruzalem bestaat uit een wirwar van straatjes en stegen. 444 445 palestina praktisch palestina praktisch alternatief en

7

HET

ZU

IDEN

MITZPE RA

MO

N

SLAPEN, ETEN

IN DE OM

GEVING

320 321

logeert. Specialiteit zijn ritjes met de jeep van en-kele uren tot een paar dagen (800 ILS voor 2½ uur per jeep; 1700 ILS voor de hele dag). Ook trektoch-ten op verzoek.

A Desert Experience – Tiyul Acher: Rehov Har Ardon T 659 51 92 o tiyulacher.com. In het heraangelegde industriegebied.` Tochten in de hele Negevwoestijn. Een serieus en bekend bureau.

SLAPEN, ETEN IN DE OMGEVING

CAMPINGS

C Een tiental kampeerzones in de krater. Gratis. Heel beperkt, alleen een vlak terrein, geen douches. Neem je eigen tent mee. Slechts een camping, in de buurt van Lots Cisterns, bui-ten de krater, maar een paar honderd meter van de rotswand, douches en wc (gratis).

C Be’erot Campground: 15 km van Mitpze Ramon T 050 525 73 66 : [email protected]. Neem de weg naar Eilat, na 10 km volg je de bewegwijzering naar links; 5 km over de berijd-bare weg. De enige camping waarvoor je in deze krater moet betalen: circa 40  ILS voor 4 personen, zet je tentje ergens neer; 75 ILS per persoon als je in een bedoeïenentent wilt sla-pen. Ontbijt niet inbegrepen. Tweepersoonska-mer met ontbijt en airco 550  ILS. Een heleboel niet al te dikke matrassen in de grote bedoeïe-nententen en vier kamers met elk zes bedden.

Voor wandelaars. Er is niets te eten, je kunt al-leen wat drinken. De omgeving is schitterend, maar het lijkt hier wel een fabriek.

GOEDKOOP(minder dan 250 ILS of € 62,50)

CH Desert Shade Eco-Camp: 1,5  km van de grote rotonde; neem richting Beer Sheva en volg de bewegwijzering aan de rechterkant T 658 62 29 of 0546 277 413 o desert-sha-de.com. Circa 80 ILS per persoon in een slaap-zaal, 140 ILS per persoon in een kamer; ontbijt 35  ILS, geen restaurant. Eigen tentje 50  ILS. Buiten het dorp ligt het reizigersadresje bij uit-stek, met een uitzicht op de krater, geknipt om even bij weg te dromen, te filosoferen. Vier ba-sic hutjes, met lemen muren en twee kamers. Iets verderop staat een grote bedoeïenentent die dienstdoet als slaapzaal. Er liggen een veer-tigtal matrassen. Gemeenschappelijke douches en sanitair. Gezellige ruimte om te ontspannen, een babbeltje te maken of een hapje klaar te maken (neem je eigen ingrediënten mee). Ge-meenschappelijke keuken. Bar met streekwij-nen. Er zijn mountainbikes te huur. Organiseert ritjes in de woestijn.

GOEDKOOP TOT DOORSNEEPRIJS(80-400 ILS of € 20-100)

HR Mitzpe Ramon Youth Hostel: 100 m van het Visitor’s Center en de rotswand T 658 84 43 en 002 594 57 13 o iyha.org.il. 100 m verder ligt de bushalte naar Beer Sheva. Re-serveren aanbevolen (de jeugdherberg is snel vol) of probeer heel vroeg te komen. Afhanke-lijk van het seizoen 110-130 ILS per persoon in een slaapzaal; tweepersoonskamer 390-460 ILS, met badkamer. Maaltijd 65 ILS (75 ILS op de sabbat). Een moderne jeugdherberg met nette, comfortabele kamers met airco, koel-kast, tv. De kamers kunnen omgebouwd wor-den tot een gezinskamer of een slaapzaal met zes bedden, afhankelijk van de vraag. Heel goed gelegen.

MITZPE RAMON 4800 INWONERS | NETNUMMER 08

Het nieuwe stadje zonder veel uitstraling ligt aan een krater, de Makhtesh Ramon, de grootste van de drie kraters in de Negevwoestijn. Hij is gigantisch: meer dan 400 m diep, 40 km lang en een tiental kilometer breed. Geen enorme asteroïde, geen uitgedoofde vulkaan. Dit reuzengat is het gevolg van erosie. In de krater, of vanaf de rotspunt, ben je getuige van een betoverend spektakel, dat nog mooier is bij zonsopgang. Mitzpe Ramon is de ideale uitvalsbasis voor een trektocht door de woestijn en een ontdekkingstocht door een boeiend maanlandschap.

AANKOMST EN VERTREK

Mitzpe Ramon heeft geen busstation. In de stad zijn wel bushaltes, een in Rehov Ben Gurion (waar je ook het kleine winkelcentrum vindt), een twee-de 100 m van de officiële jeugdherberg (tegenover het Visitor’s Center en het Bio Ramon Center). Het makkelijkst is aan de buschauffeur te vragen welke halte je neemt.

O De bussen van maatschappij Egged (bus 392) tussen Eilat en Beer Sheva stoppen in Mitzpe Ramon. Om het uur, 6.30-23.40 u. Rit van 2½ uur naar Eilat, 35 min naar Avdat en 1 uur en 40 min naar Beer Sheva.• Beer Sheva: een vijftiental bussen per dag, 5.00-21.30 u met maatschappij Metropoline (bus 60). Halte in Sde Boker. De bussen van Me-tropoline zijn twee keer goedkoper dan de bussen van Egged (maar die laatste rijdt rechtstreeks en is dus sneller).• Tel Aviv en Jeruzalem: geen rechtstreekse bussen. Je moet overstappen in Beer Sheva.• Geen sheroet in Mitzpe Ramon.

i NUTTIGE INFORMATIE EN ADRESSEN

I Visitor’s Center: zie rubriek ‘Wat is er te zien en te doen?’.

s Bank: Mitzpe Ramon Branch in het kleine winkelcentrum, ter hoogte van de grote rotonde. Wisselt euro’s. Geldautomaat.

k Supermarkt: in het kleine winkelcentrum, ter hoogte van de grote rotonde. Groot aanbod.

f Verhuur van mountainbikes: Desert Shade, zie ’Slapen, eten in de omgeving’. Circa 70 ILS voor een halve dag en 90 ILS voor een dag.

BUREAUS EN GIDSEN

A Ramon Jeep Tour: T 0544 935 192 : [email protected]. Een bureau dat uitge-baat wordt door de alleraardigste Oded, die alle geheimen van de woestijn kent. Je neemt contact met hem op en hij komt naar de plaats waar je

DOE EEN WENS! | Ieder jaar, zo rond half augustus, doorkruist de aarde de Perse-iden, een wolk van meteoren die in de atmosfeer opbranden. In het midden van de woestijn, weg van de nachtelijke lichtvervuiling, wordt bij deze gelegenheid feest ge-vierd in Mitzpe Ramon. Alle lichten van de stad gaan uit en iedereen komt naar buiten om een van de mooiste sterrennachten van het Midden-Oosten te beleven! Met wat geluk kun je 100 tot 120 vallende sterren per uur zien!

WIST JE DIT?

Aan de rand van de pagina’s zorgen een duimgreep en een kopregel ervoor dat je direct ziet welke informatie er op de betreffende pagina wordt besproken.

Om vlot door de gids te navigeren, wordt per stad of regio dezelfde informatiestructuur gehanteerd: praktische informatie - informatie over verblijf: slapen, eten, iets drinken, uitgaan - informatie over de bezienswaardigheden.

X trottertip XX interessant XXX niet te missen

AANDUIDING TROTTERTIPS

Let op deze kaders voor interessante weetjes.

WIST JE DIT?

A algemeenq autoverhuurs bankO busstationD café, barC campingp consulaatE dansenc duiklocatieW internetcafé f fietsen te huurF havenh honden toegestaanY ijssalon

I informatied kindvriendelijki koffie- of theehuisM livemuziek, concertL luchthavene metrostationN ontbijtP parkerenQ patisserieB postkantoorR restauranta roken verbodenH slapenb skistation

g snackbarZ strandU taxiJ theaterS treinstationV voorzieningen voor

rolstoelgebruikersj wandelenk winkelenm Unesco-werelderfgoedr zwemgelegenheidT telefoonnummero website: e-mailadres

VERKLARING VAN DE SYMBOLEN

Page 8: ISRAËL PALESTINA · palestina praktisch de moslimwijk van jeruzalem bestaat uit een wirwar van straatjes en stegen. 444 445 palestina praktisch palestina praktisch alternatief en

8

INHOUD

ALGEMEEN

INLEIDING .................................14

VEELGESTELDE VRAGEN ..........15

TOPERVARINGEN ......................17

GESCHIEDENIS .........................35

REIZEN NAAR ISRAËL-PALESTINA ...................72

REISPLANNER...........................78

DEEL ISRAËL

MENS, MAATSCHAPPIJ, NATUUR EN CULTUUR ..............87Bekende personen 88Bevolking 93Diepzeeduiken 98Drank 101Economie 102Ecotoerisme 104Flora en fauna 105Geografie 106Geschiedenis 106Godsdienst en geloof 107Keuken 114Kibboets: de principes van een gemeenschap 115

Kunst 116Media 120Mensenrechten 122Milieu 124Muren en bruggen 125Vreemd, of niet? 132Werelderfgoed van Unesco 132

ISRAËL PRAKTISCH ................ 135ABC van Israël 136Alvorens te vertrekken 136Budget 139Elektriciteit 140Feesten en feestdagen 140Fooien 143Geldzaken 143Gezondheid 146Internetadressen 147Klimaat 147Noodgevallen 149Openingstijden 149Overnachten 149Post 150Reisliteratuur 151Risico’s en ergernissen 152Taal 152Telecommunicatie 156Tijdsverschil 158Vervoer 158Winkelen 162Woordenschat 163

TEL AVIV EN DE MIDDELLANDSE ZEEKUST

Tel Aviv ............................................................169

Page 9: ISRAËL PALESTINA · palestina praktisch de moslimwijk van jeruzalem bestaat uit een wirwar van straatjes en stegen. 444 445 palestina praktisch palestina praktisch alternatief en

X 9

DE MIDDELLANDSE ZEEKUST 209

Netanya ...........................................................209Caesarea .........................................................213Haifa ................................................................215Akko.................................................................233

HET NOORDEN

DE NOORDELIJKE KUST EN HOOG-GALILEA 247

De streek van Nahariya...................................247Safed (Tzfat of Safad) .....................................252Naar Metulla en de Golanhoogvlakte.............260Qiryat Shemona...............................................262Metulla ............................................................263Tussen Metulla en de Golanhoogvlakte .........264De Golanhoogvlakte ........................................266

GALILEA 271Tiberias (Teverja) .............................................271Rond het meer van Tiberias ............................279Nazareth (Natsrat)...........................................286Beit She’an ......................................................295

HET ZUIDEN

De Dode Zee....................................................301Ein Gedi ...........................................................303Massada (Masada) .........................................306De Negevwoestijn...........................................310Beer Sheva ......................................................310Sde Boker ........................................................316Mitzpe Ramon .................................................320Eilat .................................................................324

DEEL JERUZALEMEN OMGEVING

Jeruzalem ........................................................337

Page 10: ISRAËL PALESTINA · palestina praktisch de moslimwijk van jeruzalem bestaat uit een wirwar van straatjes en stegen. 444 445 palestina praktisch palestina praktisch alternatief en

10

DEEL PALESTINA

MENS, MAATSCHAPPIJ, NATUUR EN CULTUUR ............ 409Administratieve scheidingen 410Bekende personen 413Bevolking 416Drank 418Economie 418Ecotoerisme 421Flora en fauna 422Geografie 423Geschiedenis 423Keuken 424Kunst 425Media 428Mensenrechten 430Milieu 431Muren en bruggen 434Religie en tradities 434Vreemd, of niet? 439Werelderfgoed van Unesco 440Zeden en gewoonten 441

PALESTINA PRAKTISCH ......... 443ABC van Palestina 444Alvorens te vertrekken 444Alternatief en duurzaam toerisme 445Budget 446Checkpoints 446Elektriciteit 448Feesten en feestdagen 448Fooien 448Geldzaken 448Gezondheid 449Internetadressen 450Klimaat 450Overnachten 451Post 451Reisliteratuur 451Risico’s en ergernissen 452Taal 453

Telecommunicatie 456Vervoer 456Winkelen 459Woordenschat 461

DE WESTELIJKEJORDAANOEVER

DE WESTELIJKE JORDAANOEVER 465

Bethlehem .......................................................468Hebron (Al-Khalil) ............................................486Jericho.............................................................492Ramallah .........................................................504Nablus .............................................................519

DE GAZASTROOK

Gaza.................................................................542

REGISTER 547

Page 11: ISRAËL PALESTINA · palestina praktisch de moslimwijk van jeruzalem bestaat uit een wirwar van straatjes en stegen. 444 445 palestina praktisch palestina praktisch alternatief en

11INHOUD

DodeZee

MIDDELLANDSEZEE

Jordaan

Safed

TiberiasAkko

Haifa

Nazareth

Tel Aviv-Jaffa

JeruzalemRamallah

Nablus

Jericho

Bethlehem

HebronGaza

RafahBeer Sheva

Massada

Golan

KAARTEN EN PLATTEGRONDEN

Afstanden tussen de steden ........................ 159Akko....................................................... 234-235Beer Sheva ................................................... 312Bethlehem .................................................... 471Gazastrook, de.............................................. 541Haifa, detailkaart .................................. 222-223Eilat .............................................................. 325Eilat, In de omgeving van, overzichtskaart ........................................... 331

Haifa ...................................................... 218-219Jaffa ............................................................. 205Jericho.......................................................... 493Jericho, In de omgeving van, overzichtskaart ........................................... 500

Jeruzalem – centrum ............................ 350-351Jeruzalem, overzichtskaart ................... 346-347Jeruzalem – oude stad, detailkaart ...... 354-355Nablus ................................................... 520-521

Nablus, detailkaart....................................... 523Nazareth ....................................................... 287Netanya ........................................................ 211Noorden en Galilea, overzichtskaart..... 248-249Ramallah ............................................... 505-506Reisplanner .............................................. 79, 82Safed ............................................................ 253Tel Aviv – centrum noord (plattegrond I) ...................................... 174-175

Tel Aviv – centrum zuid (plattegrond II) ..................................... 178-179

Tel Aviv – Newe Tsedek en wijk Florentin (detailkaart) ......................... 181

Tel Aviv – overzichtskaart ............................ 173Tiberias ......................................................... 273Tiberias, Rond het meer van ........................ 281Topervaringen ................................................. 18 Westelijke Jordaanoever, overzichtskaart ... 467

Page 12: ISRAËL PALESTINA · palestina praktisch de moslimwijk van jeruzalem bestaat uit een wirwar van straatjes en stegen. 444 445 palestina praktisch palestina praktisch alternatief en

12

het gedenkteken yad vashem is een eerbetoon aan alle slachtoffers van de shoah.

Page 13: ISRAËL PALESTINA · palestina praktisch de moslimwijk van jeruzalem bestaat uit een wirwar van straatjes en stegen. 444 445 palestina praktisch palestina praktisch alternatief en

13INHOUD

ALGEMEEN

Page 14: ISRAËL PALESTINA · palestina praktisch de moslimwijk van jeruzalem bestaat uit een wirwar van straatjes en stegen. 444 445 palestina praktisch palestina praktisch alternatief en

14

INLEIDING

E en kopje ko�e met kardemom drinken bij een kraampje in het oude centrum van Jeruzalem, boven op de Olij�erg staan en de

zon achter de Heilige Stad zien wegzakken, haar vanaf het fort van Massada hoog op een berg weer zien opkomen, te voet door Tel Aviv lopen, met een jeep door de Negev rij-den, overnachten in een jeugdherberg die dateert uit de tijd van de kruistochten, een nacht onder de sterren slapen tussen de rot-sen en stenen in een oude krater, op de thee gaan bij de bedoeïenen: een reis naar Israël is een reis door de tijd en de ruimte.

DE MENS BOUWT TE VEEL MUREN EN TE WEINIG BRUGGEN

Isaac Newton

‘Vond je het boek (de Bijbel) mooi, dan houd je vast ook van het land’: en deze keer klopt de reclameslogan ook echt! Ieder jaar vinden

honderdduizenden bedevaarders op zoek naar de oorsprong van hun geloof de weg naar de wieg van het christendom en het jodendom. Jeruzalem is ook de derde heilige plaats van de moslims. Een reis naar dit land is niet compleet zonder een bezoek aan het oude Jeruzalem, waar je op 1  km2 de drie grote monotheïstische godsdiensten (joden-dom, christendom, islam) bij elkaar hebt.Als je een reis naar de Westelijke Jordaanoever plant, moet je natuurlijk de politieke situatie volgen, maar als die gunstig is, dan is er geen mooiere bestemming dan dit stukje van Palestina. Je bezoekt de regio discreet en met respect en als je alle vooroordelen aan de kant schui�, leer je een bevolking kennen die gast-vrij is, waardig en innemend, vindingrijk en creatief en die je met plezier laat kennisma-ken met de diversiteit en de pracht van haar erfgoed. Dit gebied zag talloze beschavingen komen en gaan. Een wandeling langs de vele overblijfselen van deze uitzonderlijk rijke geschiedenis neemt je mee terug naar de tijd van de eerste christenen.Een reis die je niet onberoerd laat, een reis die je kippenvel bezorgt, een reis zoals je er nog nooit een hebt beleefd.

Ko�e met kardemom in Jeruzalem

Met een jeep door de Negevwoestijn

Page 15: ISRAËL PALESTINA · palestina praktisch de moslimwijk van jeruzalem bestaat uit een wirwar van straatjes en stegen. 444 445 palestina praktisch palestina praktisch alternatief en

15

WELKE DOCUMENTEN HEB IK NODIG OM NAAR ISRAËL EN PALESTINA TE REIZEN?Om Israël binnen te mogen, heb je een pas-poort nodig dat na de datum van inreis in het land nog zes maanden geldig is. Een visum is niet nodig. Het Israëlische stem-pel wordt op een los ontvangbewijsje gezet (raak het niet kwijt!). Een paspoort met een stempel van een Arabisch land is toege-staan, maar de Israëlische overheid kan in dat geval wel wat meer vragen stellen.Je kunt zonder problemen naar de Westelijke Jordaanoever reizen als de situatie stabiel is. Hiervoor gelden dezelfde formaliteiten. Je komt de regio ofwel via Israël en een van de vele checkpoints langs de muur binnen of via Jordanië en de Allenbybrug (de oostelijke Is-raëlische grenspost). A�ankelijk van het uur waarop je je aanmeldt, kan dit wat langer du-ren. Als je via de luchthaven van Tel Aviv naar Jeruzalem reist, heb je geen checkpoints nodig. Toeristen hebben op dit ogenblik geen toestemming om naar de Gazastrook te reizen.

WAT IS DE BESTE PERIODE OM NAAR HET LAND TE REIZEN?Van eind maart tot mei en van september tot november. In de zomer kan het heel warm en benauwd zijn aan de Dode Zee en in Jericho. In januari is het koud in Jeruza-lem en de Negev.

WELK BUDGET NEEM IK MEE?Naar Europese normen is het leven in Israël duur, zeker wat verblijf, eten en transport betreft. Als je met een klein budget reist, kun je overnachten in private jeugdherber-gen, eten in lokale restaurantjes, een deel-taxi nemen.

Het leven op de Westelijke Jordaanoever is iets goedkoper. Toch een minpuntje: buiten Bethlehem zijn er bijna geen goedkope ka-mers te vinden. Je kunt je prima redden met het openbaar vervoer en ook aan goedkope maaltijden is geen gebrek als je van falafels en mezze houdt!

HOE VERPLAATS JE JE?Als je graag de Negev of de weggetjes in het noorden van Galilea wilt verkennen, huur je een auto. Tussen de grote steden rijden vol-doende bussen. Het enige probleem is dat het op de sabbat bijna onmogelijk is om met de bus of de trein te rijden (er zijn er gewoon geen). Je stelt op die dag een bezoek aan bepaalde steden, zoals Safed, Tiberias en West-Jeruzalem, beter uit. De meeste musea en bezienswaardigheden en ook restaurants doen de deuren dicht.Het netwerk van taxi’s (minibus met zeven zitplaatsen) en bussen op de Westelijke Jor-daanoever is voldoende uitgebreid en erg handig als je naar de grote steden en de

VEELGESTELDE VRAGEN

Tussen de grote steden rijden voldoende bussen.

Page 16: ISRAËL PALESTINA · palestina praktisch de moslimwijk van jeruzalem bestaat uit een wirwar van straatjes en stegen. 444 445 palestina praktisch palestina praktisch alternatief en

16

dorpjes wilt. Ook hier is een auto nodig als je de kleinere wegen wilt verkennen. Let op, er staan niet altijd en overal borden en een auto met chauffeur is best duur.

ZIJN ER VEILIGHEIDSPROBLEMEN?De aanslagen zijn zo goed als opgehouden. De toeristische plaatsen worden streng be-waakt (niet minder dan 300 camera’s in de straten van het oude Jeruzalem). Aanzien-lijke leger- en politiemacht op straat (die zich discreet op de achtergrond houdt). Heel weinig diefstal. Toch raden we je aan om waakzaam te blijven op openba-re plaatsen. Vraag voor je vertrek en zelfs voor verplaatsingen in Israël en de Weste-lijke Jordaanoever altijd na bij het minis-terie van Buitenlandse Zaken of het er wel veilig is.

IS ER EEN TIJDSVERSCHIL?Er is een verschil van 1  uur met België en Nederland. Als het dus 12.00 u is in Brussel of Amsterdam, is het 13.00 u in Jeruzalem.

HOELANG DUURT DE VLUCHT?Je doet er ongeveer 4,5  uur over met een rechtstreekse vlucht.

ZIJN ER GEZONDHEIDSRISICO’S?Er zijn geen inentingen verplicht, al is die te-gen hepatitis A wel aan te raden. Als je naar de Westelijke Jordaanoever gaat, is een inen-ting tegen buiktyfus aangeraden. Kijk na of je alle gewone inentingen (tetanus, polio) hebt gehad. Wat voeding betre� zijn er geen problemen in Israël, de kwaliteit is op de Westelijke Jordaanoever wel wisselend. Neem een middel tegen reizigersdiarree mee. Zorg overal (zowel in de winter als in de zomer) voor voldoende bescherming te-gen de zon.

KUN JE ERHEEN MET KINDEREN?De politieke situatie blijft natuurlijk iets om aan te denken. De gezondheidsrisico’s lees je hierboven. In een rustige periode verga-pen kinderen zich aan de oude forten, ra-votten ze op het strand van Tel Aviv, gaan ze op verkenning in het museum van We-tenschap, Technologie en Ruimte in Haifa, spelen ze in de krater van Mitzpe Ramon in de Negev, kunnen ze snorkelen en het on-derwaterobservatorium van Eilat bezoeken, met grote ogen de Heilige Grafkerk in Je-ruzalem en de Geboortekerk in Bethlehem bewonderen (minpuntje van deze twee be-zienswaardigheden is de lange wachtrij bij de ingang naar de heilige plek).

HOEVEEL BEDRAAGT DE WISSELKOERS?De lokale munt is de sjekel (ILS). Hij is overal verkrijgbaar bij de geldautomaten, de banken en de wisselkantoren. Halverwege 2019 bedroeg € 1 ongeveer 4 ILS.

WELKE TALEN KUN JE ER SPREKEN?In Israël wordt Hebreeuws gesproken. In sommige steden, zoals Nazareth en Akko,

Snorkelen in Eilat is een leuk uitje voor de kinderen.

Page 17: ISRAËL PALESTINA · palestina praktisch de moslimwijk van jeruzalem bestaat uit een wirwar van straatjes en stegen. 444 445 palestina praktisch palestina praktisch alternatief en

17VEELGESTELDE VRAGEN

waar een grote gemeenschap van Palestijnen woont, kun je ook in het Arabisch terecht. Als je iemand aanspreekt, is het altijd leuk als je een paar woordjes in de plaatselijke taal kent, al verloopt het verdere gesprek wel in het Engels. Daarmee kun je overigens zowel in Israël als in Palestina overal terecht. Dank-zij Franstalige Joodse immigranten kun je in Israël ook een mondje Frans spreken.

KUN JE PRATEN OVER DE POLITIEKE TOESTAND OF ZWIJG JE BETER?Zowel in Israël als in Palestina praat je beter niet over de politieke toestand. Pa-lestijnen beginnen er dan weer wel vaker zelf over, al heeft de nieuwe generatie wat afstand genomen van het conflict. Kaart dergelijke zaken altijd tactvol aan. Stel wei-nig vragen en luister vooral, want zoals je overal ziet en hoort, blijft deze situatie bij-zonder complex.

WAT IS ER TE ZIEN OP DE WESTELIJKE JORDAANOEVER?Er zijn heel wat overblijfselen te bekijken en je loopt er door duizenden jaren geschiede-nis: de ongerepte streek Jerusalem Wilder-ness, de valleien vol olijfbomen en wijn-gaarden (die wel wat lijken op de Provence), het Hishampaleis in Jericho en de Geboor-tekerk in Bethlehem, oude steden als Na-blus die in de tijd van de Ottomanen of de mammelukken gebouwd werden en natuur-lijk de soeks met hun kleurrijke kraampjes.

KUN JE IN BETHLEHEM EEN KERKDIENST BIJWONEN?Ja, dat kan zeker. Maak lang van tevoren een afspraak bij het Franciscan Pilgrim’s Office in Jeruzalem o cicts.org. Wegens plaatsge-brek kan de misviering niet doorgaan in de grot waar Jezus is geboren, maar wel in de aangrenzende Catherinakerk.

In de Catherinakerk in Bethlehem kun je een dienst bijwonen.

Page 18: ISRAËL PALESTINA · palestina praktisch de moslimwijk van jeruzalem bestaat uit een wirwar van straatjes en stegen. 444 445 palestina praktisch palestina praktisch alternatief en

18

21

1 GENIET VAN HET APERITIEF OP EEN VAN

DE STRANDEN VAN TEL AVIV, MET DE VOETEN IN HET ZAND EN DE BLIK OP DE ONDERGAANDE ZONDe spiritualiteit van Jeruzalem is hier ver weg. In Tel Aviv gaat het vooral om feesten en sporten en niet om de verhe� ng van de ziel. Wie Tel Aviv zegt, zegt theater en mu-ziek, Bauhausarchitectuur, kunstgalerieën, cafés. En natuurlijk de stranden en de lange promenade langs het water, die in het zachte avondlicht verandert in een magische plek! Om terug te keren spring je op een stads� ets. Blz 202

2 KUIER DOOR DE STRATEN VAN DE

VLOOIENMARKT IN JAFFA, DE MOOISTE EN KLEUR-RIJKSTE VAN TEL AVIVVanaf zijn rotsige uitloper in zee tuurt het oude Ja� a naar de wolkenkrabbers van Tel Aviv. De schitterende vlooienmarkt aan de voet van de Ottomaanse klokkentoren, waar alle drukte van Ja� a lijkt samen te komen, is het kloppende hart van de stad. Heel leven-dig en je vindt er echt alles! Blz 208Goed om te weten: de soek HaPishpeshim is geopend van zo. tot vr.; ga bij voorkeur ’s och-tends, wanneer de kraampjes opengaan, om-streeks 9.30-10.00 u. Heel druk op vrijdag!

TOPERVARINGEN

DodeZeeMIDDELLANDSE

ZEE

Jordaan

1 2

3

45

6

9

8

7

11 12

13 14

10

21

20

1918 16

17

15

Golan

ISRAËL

ISRAËL

E G Y P T E

E G Y P T E J O R D A N I Ë

JOR

DA

NIË

L I B A N O N

S Y R I Ë

Safed

Tiberias

Metulla

Nazareth

Netanya

Caesarea

JeruzalemWadi Qelt

Nablus

Sebastia

Jericho

Taybeh

Bethlehem

HebronGaza

Beer Sheva

Beer Sheva

Eilat

Eilat

Ramallah

Massada

Mitzpe Ramon

Tel Aviv-Jaffa

Akko

Haifa

50 km

Gaza

DE GAZASTROOK blz. 535

n

J O R D A N I Ë

DE WESTELIJKEJORDAANOEVER

blz. 463

Mitzpe RamonMitzpe RamonMitzpe RamonMitzpe RamonMitzpe RamonMitzpe Ramon

HET ZUIDENblz. 299

Caesarea

TEL AVIV EN DEMIDDELLANDSE ZEEKUST

blz. 167

HETNOORDEN

blz. 245

15

JeruzalemJeruzalemJeruzalemJeruzalem

Bethlehem

GazaGaza

JERUZALEM EN OMGEVING blz. 335

E G Y P T E

Beer ShevaBeer Sheva

HET ZUIDENblz. 299

Plaatsen opgenomen op de Werelderfgoedlijst van Unesco

Page 19: ISRAËL PALESTINA · palestina praktisch de moslimwijk van jeruzalem bestaat uit een wirwar van straatjes en stegen. 444 445 palestina praktisch palestina praktisch alternatief en

X 19

1

2

Page 20: ISRAËL PALESTINA · palestina praktisch de moslimwijk van jeruzalem bestaat uit een wirwar van straatjes en stegen. 444 445 palestina praktisch palestina praktisch alternatief en

20

3

4