Inventarisatie Lichthinder Oudlandpolder

Johan VandewallePreventie Lichthinder vzw

Situering Oudlandpolder

Kunstmatige hemelluminantie als percentage van de natuurlijke hemelluminantiezwart = < 11% geel = 100% - 300%blauw = 11% - 33% oranje = 300% - 900%groen = 33% - 100% rood = > 900%

bron: Cinzano & Falchi (2000)

Situering Oudlandpolder

• Oudlandpolder– Weinig verlichte wegen.– Een paar kleine dorpskernen– Nabij de kust– Nabij de havens van Oostende en

Zeebrugge– Provincie West Vlaanderen wil hier een

beleid naar ‘donker gebied’ voeren

Project en studiegebied

Kustlijn

BruggeOostende

Haven van Zeebrugge

Snelle inventarisatie lichthinder

• Inventarisatie op het terrein van bestaande lichthinderbronnen in het projectgebied– Overtredingen met bestaande regelgeving– Type wegverlichting– Zowel voor als na 0:30 u– Resultaten verwerken in GIS-omgeving

• Inventarisatie van de lichthinderbronnen in de omgeving van het projectgebied (= studiegebied)– Digitale fotografie vanuit 5 punten– Quick scan van de belangrijkste bronnen– Zowel voor als na 0:30 u– Beeldverwerking -> localiseren van de belangrijkste

bronnen– Resultaten verwerken in GIS-omgeving

Terreininventarisatie in het projectgebied

• Uitgevoerd door lokale natuurverenigingen en lokale sterrenkundige verenigingen– Handleiding opgemaakt door BBL en Preventie

Lichthinder vzwmet behulp van standaard inventarisatieformulieren

– 2 opleidingssessies voor vrijwilligers: theoretisch (achtergrond, hoe inventariseren, type bronnen, …) en praktisch (op het terrein: hoe formulieren gebruiken, hoe verschillende bronnen herkennen)

– Uitgevoerd door Natuurpunt afdeling Jabbeke en JVS Quasar (Oostende)

Terreininventarisatie in het projectgebied

• Overtredingen bestaande regelgeving.• Type lichtbron:

– punt bronnen: vb. sky-tracer, klemtoonverlichting, reclameverlichting, bedrijfsverlichting, terreinverlichting, …

– lijnbronnen: lokale wegen, verbindingswegen, snelwegen, kanalen, spoorwegen, zeedijk, …

– Vlakvormige bronnen: woongebieden, dorspscentra, sport- en recreatiegebieden, kampeerterreinen, bedrijventerreinen, …

• Hoe geïnstalleerd (horizontal of onder een hoek)

• Type of verlichting (NaHP, NaLP, …), afscherming

Inventarisatie van de lichthinder in het

studiegebied• Detecteren hemelluminantie ->

Stap 1– Meetpunten vaststellen:

• Nabij de middelpunten van het 5 x 5 km UTM-raster

• Geen grote gebouwen in de onmiddellijke omgeving (vrij zicht)

• Geen directe verlichting in de onmiddellijke omgeving

• GPS voor locatiebepaling

Fotomeetpunten

Inventarisatie studiegebied

• Bepalen hemelluminantie -> Stap 2– digitale beeldverwerking:

• horizontale foto in alle richtingen, elke 20° (= 18 foto’s per beeldpunt)

• We gebruiken een digitale reflex camera (met RAW formatting) (Canon EOS 300D en EF-S zoom lens 18-55 mm)

• horizontale foto beeldhoek = 23°20’

Digitale beeldverwerking

Digitale beeldverwerking

Digitale beeldverwerking

Digitale beeldverwerking

Digitale beeldverwerking

Inventarisatie studiegebied

• Bepalen hemelluminantie -> Stap 3– beeldanalyse met het programma raw2lum van

Jan Hollan• Vormt een 48 x 32 rasterbeeld met per cel de

gemiddelde luminantie• Elke cel komt overeen met een horizontale beeldhoek

van 29’• Samenvoeging van alle 18 rasterbeelden -> voor elk

meetpunt een 360° bereik (in 741 segementen)

Beeldanalyse met raw2lum

Inventarisatie studiegebied

• Bepalen hemelluminantie -> Stap 4– GIS-verwerking:

• Resultaten in database: we gebruiken enkel de horizontale rijen 12 en 13

• We nemen het gemiddelde van de luminantie per groep van 4 cellen naast elkaar en 2 cellen boven elkaar -> voor elk meetpunt hebben we dan voor 185 hoeksegmenten een gemiddelde luminantie

• importeren in GIS-omgeving (ARC-view) en cirkelvormige gebied maken rondom de beeldpunten (straal van 9 km); elk cirkelsegment bevat de luminantie van de 185 hoeksegmenten

• merge data van deze 5 beeldpunten (gemiddelde nemen van de luminantie van overlappende cirkelsegmenten)

• Kaart aanmaken met de gemiddelde luminantie per cel -> indicatie belangrijkste bronnen

Kaart hemelluminantie

Quick scan lichthinderbronnen

• Belangrijkste lichtbronnen in het studiegebied

• Uitgevoerd door lokale natuur- en sterrenkundige verenigingen

• Type lichtbronnen:– puntbron: e.g. sky-tracer, monument

verlichting, reclameverlichting …– lijnbronnen: lokale wegen, verbindingswegen,

snelwegen, kanalen, spoorwegen, zeedijk,…– Vlakvormige bronnen: woongebieden, stad- en

dorpscentra, sport- en recreatiegebieden, kampeerterreinen, bedrijventerreinen, …

Kaart lichthinderbronnen

Belangrijkste bronnen

• In het projectgebied– Kerktorens– Gewestwegen

• In het studiegebied– Havens van Zeebrugge en Oostende– Bedrijventerreinen– Kampeerterreinen– Snel- en gewestwegen– Vuurtoren Oostende– Parking AZ Sint-Jan (Brugge)– Jan Breydelstadion (Brugge)– Kerktorens

Beperkingen en knelpunten

• Methode digitale fotografie niet overal toepasbaar:– enkel op middelgrote schaal (dus niet op schaal van 1 wijk)– enkel in open gebieden (dus niet in stads- en dorpscentra of

bedrijventerreinen met veel bebouwing)– enkel in gebieden met relatief weinig hoogteverschillen

• Bij voorkeur fotomeetpunten nemen binnen en buiten het studiegebied– nauwkeurigheid neemt dan toe aan de rand van het studiegebied– teveel fotomeetpunten zorgt dan weer voor softwarematige beperkingen

• Lichthinder kan alleen ‘s avonds en ‘s nachts geïnventariseerd worden– onbetaalbaar om het door studiebureaus of professionals te laten

uitvoeren– moeilijker om voldoende gemotiveerd vrijwilligers te recruteren– in het zomerhalfjaar bijna niet mogelijk omdat de nachten te kort zijn

• Lichthinder vergt technische voorkennis– opleiding vrijwilligers is noodzakelijk -> handleiding kan als basis dienen– bij voorkeur werken met lokale vrijwilligers -> verbreed draagvlak voor

nadien uit te voeren beleid, zij hebben een goede terreinkennis en de onkostenvergoedingen (voornamelijk verplaatsingskosten) zijn kleiner

• Werken met vrijwilligers is niet makkelijk– duidelijke afspraken nodig tussen opdrachtgever en

vrijwilligersorganisaties over taken, deadlines– ook duidelijke afspraken nodig tussen opdrachthoudende vereniging en

individuele vrijwilligers