Henriette Reerink

Projectleider UNICUM

email: henriette.reerink@uva.nl

UNICUM

Een gemeenschappelijke digitale toegang tot de academische collecties van de SAE

8 april 2010 UNICUM 2

Mogelijkheid creëren om zichtbaarheid van de academische collecties te vergroten

Onderlinge samenhang en dwarsverbanden kunnen tonen Sectoroverschrijdende samenwerking Nadruk op collecties Alle soorten academische collecties

Waarom UNICUM?

8 april 2010 UNICUM 3

8 april 2010 UNICUM 4

Een eerste stap op weg naar die gemeenschappelijke zichtbaarheid

UNICUM is een complex technisch project met nadruk op gemeenschappelijke metadata

Doelgroep

Uitgangspunt:“Everything should be made as simple as possible, but not simpler”

Wat is UNICUM?

8 april 2010 UNICUM 5

1. Een beschrijvingsmodel voor de academische collecties op basis van de EAD standaard

2. Keuze van bestaande richtlijnen voor het beschrijven3. Een manier om het de SAE instellingen zo makkelijk mogelijk te maken

collectiebeschrijvingen naar EAD te converteren4. Mogelijkheid tot linken van objecten aan collectiebeschrijvingen5. Ontwikkelde standaard mapping per instelling van eigen data naar Dublin

Core6. Beschrijving workflow periodieke exports7. Infrastructuur gebouwd door het DPC8. Website (structuur DPC; vormgeving extern)

Wat hebben we als UNICUM af is?

8 april 2010 UNICUM 6

Binnen het UNICUM project worden geen academische collecties beschreven!

Uitzondering:1. Testcollecties (hoogleraarsportretten en hoogleraarsarchief Snouck

Hurgronje)2. € 15.000 basisdigitalisering per instelling

Wat is UNICUM niet?

8 april 2010 UNICUM 7

Resultaten: Hugo de Vries

• Portrettencollectie UvA

• Collectie Botanische onderwijsplaten UvA

8 april 2010 UNICUM 8

TeunisbloemRond 1900 ontwikkelde de Amsterdamse hoogleraar plantkunde Hugo de Vries de ‘mutatietheorie’, waarin hij stelde dat de evolutie in kleine sprongen ('mutaties') verloopt. Bij de gewone teunisbloem leken deze mutaties zichtbaar te zijn; van de ene op de andere generatie kunnen er nieuwe eigenschappen ontstaan. Vele van deze 'nieuwe soorten' werden op zijn collegeplaten afgebeeld. Uiteindelijk bleek de oorzaak van deze veranderingen bij de teunisbloem anders te liggen, maar de mutatietheorie zelf heeft zijn waarde niet verloren. Hugo de Vries werd er wereldberoemd mee.

Titel: Oenothera muricata x biennisMaker: Vries, Hugo deTrefwoord: natuurlijke historie, botanie, geneticaVerv. jaar: 1907Object: onderwijsplaat Afmeting: 99,8 x 74,9 cmBron:UVA 076.093 ( onderwijsplaat ), botanische onderwijsplaten, UVA, Amsterdam Opmerking: associatie: gewone teunisbloem (Oenothera muricata); instelling: UVA; ‘getekend van photo in 1907’. Veelkleurig. Genummerd: Erfl.76 en P11

Collectie: Onderwijsplaten Botanie UvATrefwoorden collectie / thema’s

Genre/vorm: onderwijsplatenVakgebieden: biologie; plantkundeOnderwerpen: evolutie

8 april 2010 UNICUM 9

Resultaten collecties: onderwijsplaten

• Collegeplaten Swillens Universiteitsmuseum Utrecht• Collectie onderwijsplaten Museum Bleulandinum - Utrecht• Collegeplaten Natuurlijke Historie Universiteitsmuseum

Utrecht• Medische onderwijsplaten Universiteitsmuseum Utrecht• Onderwijsplaten tandheelkunde Universiteitsmuseum Utrecht• Onderwijsplaten Museum Vrolik - Amsterdam• Onderwijsplaten Anatomisch Museum - Leiden• Collegeplaten Natinonaal Herbarium Nederland – Leiden• Collectie onderwijsplaten Botanie Universiteit van Amsterdam• Collectie collegeplaten Delft School of Microbiology

8 april 2010 UNICUM 10

• Collectie medische onderwijsplaten Universiteitsmuseum Utrecht

De collectie onderwijsplaten bevat 505 platen op het gebied van de humane anatomie en verloskunde. De vaak zeer grote collegeplaten zijn van een bijzondere kwaliteit. Enkele met de hand getekende platen laten het werk zien van de medische illustrator aan het einde van de negentiende eeuw.

8 april 2010 UNICUM 11

:

8 april 2010 UNICUM 12

Resultaat thema: onderwijsplaten

OnderwijsplatenBinnen de Nederlandse universiteiten worden naar schatting zo’n 10.000 onderwijsplaten bewaard. De onderwerpen die deze platen behandelen lopen uiteen van verloskunde tot kunstgeschiedenis, maar veruit het grootste deel -bijna de helft- heeft betrekking op het botanische onderwijs.De onderwijsplaat beleefde zijn bloeiperiode in de jaren 1870 - 1920. In dit tijdvak werden honderden series platen in enorme oplagen geproduceerd, voor allerlei vakgebieden en alle onderwijsniveaus. Grootste producent was Duitsland. Door reorganisatie van het onderwijssysteem nam het aantal Duitse leerlingen en studenten in de loop van de negentiende eeuw enorm toe. In de grote klassen was het lastig losse afbeeldingen of boeken te laten circuleren. Grote afbeeldingen -soms vergezeld van tekstboeken- boden uitkomst. Duitsland groeide in deze periode uit tot een supermacht die Europa op intellectueel, economisch en politiek gebied domineerde. De onderwijsplaten van Duitse uitgeverijen werden in heel Europa en in Amerika verkocht.Het zelf maken van platen was in deze jaren noodzakelijk, omdat er nog weinig platen in de handel waren. De meest hoogleraren hadden één of enkele specialismen waarin zij nieuwe feiten ontdekten en nieuwe inzichten ontwikkelden. De onderwijsplaten die op de markt waren bevatten doorgaans algemene, breed geaccepteerde kennis. Zij werden dan ook voornamelijk ingezet bij colleges in de eerste jaren van de studie. De handgemaakte platen waren voor colleges voor gevorderde studenten.In hun enorme diversiteit geven de onderwijsplaten een mooi beeld van het wetenschappelijk onderzoek dat aan de Nederlandse universiteiten en hogescholen werd uitgevoerd. Meer

Collecties

8 april 2010 UNICUM 13

Februari 2012 UNICUM project voltooid

Vullen UNICUM door instellingen

Harvesten van systemen UNICUM instellingen

Functionaliteit toevoegen (bijv. voor digitale tentoonstellingen)

UNICUM en de toekomst

8 april 2010 UNICUM 14

8 april 2010 UNICUM 15

8 april 2010 UNICUM 16

8 april 2010 UNICUM 17

Projectvoorstel en inventarisatie 2002 (infrastructuur museale collecties + content)

Nieuwe offerte DPC mei 2009 (alleen infrastructuur museale collecties) - € 75.000

Subsidie aanvraag september 2009 door SAE, UM Utrecht en UB Amsterdam (infrastructuur museale collecties incl. hoogleraarsarchieven + harvesting door Europeana)

Nu totaal beschikbaar € 260.000

Achtergrond

8 april 2010 UNICUM 18

Moeten nog nadere afspraken over gemaakt worden door de SAE wie kan de website editen? (bv. teksten of herstellen broken links) wie gaat de website beheren (coördinator SAE?) kunnen de instellingen wijzigingen aanbrengen in de website? hoe vaak wordt er geupload (data en teksten) overdraagbaarheid systeem (bv. ivm Libratory) test, productie en acceptatieomgeving nodig?

In beheername na afloop

8 april 2010 UNICUM 19

Alle instellingen beschikken over een beeldbank waarnaar gelinkt kan worden

EAD is een geschikt formaat voor beschrijven museale collecties Instellingen willen een eigen EAD infrastructuur creëeren Instellingen kunnen nog niet geharvest worden Daarom wordt er gewerkt met periodieke exports Na oplevering wordt er regelmatig aangeleverd Het beheer van de infrastructuur en website vergt minimaal

onderhoud Inspanning ligt vooral bij instellingen, niet bij opdrachtgever of

leverancier

Aannames

8 april 2010 UNICUM 20

De nadruk ligt op collectiebeschrijvingen Er worden geen objectenbeschrijvingen gemaakt of aangepast Het DPC zal geen masterbestanden hosten, hooguit thumbnails van een

groter formaat. Vanuit de thumbnails wordt gelinked naar grotere bestanden als die door de instelling digitaal beschikbaar worden gesteld

UNICUM zal geharvest kunnen worden door Europeana. Het DPC zal binnen dit project de data van de instellingen niet harvesten, als de instelling daartoe mogelijkheden heeft.

Aandachtspunten