Interview met Johan Petit

3
4 Bang zijn is oké De bange blanke en de lastige vreemde, niet alleen in de straten van Borgerhout komen ze elkaar tegen. Maar waarom is de ene zo bang, en de andere zo lastig? Johan Petit vroeg het zich al een hele tijd af. Geboren en getogen in de stad – hij woont er nog altijd – en toch heeft hij niet één Marokkaanse vriend. De buren ken je van ziens, maar daar stopt het ook. Wat weten we echt van hun leefwereld? Hoe ze denken? De veranderende stad aan het begin van de 21ste eeuw: Bart Van Nuffelen en Johan Petit – samen MartHa!tentatief – leg- den hun ideeën erover naast el- kaar. Die mozaïek doopten ze ‘De Revue van het Ontembare Leven’. Er zijn raakpunten met ‘Bright Shiny Morning’, het boek waarin James Frey zijn liefde voor het gefragmenteerde Los Angeles betuigt. En met de sociologische kanttekeningen bij de multicul- turele droom in ‘Het Land van Aankomst’ van de Nederlandse publicist Paul Scheffer. “We zijn er al lang achter dat de multiculturele droom een leu- gen is”, zegt Petit. “Ik geloof in de multiculturele samenleving, maar niet in de droom die sommi- gen ervan probeerden te maken. Al die culturen samen, dat is niet altijd tof. Er komt helemaal geen zogezegde supercultuur voor in de plaats die verschillen en wrij- vingen uitvlakt. Alles blijft naast elkaar bestaan.” Johan Petit moest niet ver zoe- ken voor zijn monoloog over een bangerik die zijn angst een plek © Stef Stessel

description

Interview in Be-zine met Johan Petit over Bang

Transcript of Interview met Johan Petit

Page 1: Interview met Johan Petit

4

Bang zijn is okéDe bange blanke en de lastige vreemde, niet alleen in de straten van Borgerhout komen

ze elkaar tegen. Maar waarom is de ene zo bang, en de andere zo lastig?

Johan Petit vroeg het zich al een hele tijd af. Geboren en getogen in de stad – hij woont

er nog altijd – en toch heeft hij niet één Marokkaanse vriend. De buren ken je van ziens,

maar daar stopt het ook. Wat weten we echt van hun leefwereld? Hoe ze denken?

De veranderende stad aan het begin van de 21ste eeuw: Bart Van Nuffelen en Johan Petit – samen MartHa!tentatief – leg-den hun ideeën erover naast el-kaar. Die mozaïek doopten ze ‘De Revue van het Ontembare Leven’. Er zijn raakpunten met ‘Bright Shiny Morning’, het boek waarin James Frey zijn liefde voor het gefragmenteerde Los Angeles

betuigt. En met de sociologische kanttekeningen bij de multicul-turele droom in ‘Het Land van Aankomst’ van de Nederlandse publicist Paul Scheffer.

“We zijn er al lang achter dat de multiculturele droom een leu-gen is”, zegt Petit. “Ik geloof in de multiculturele samenleving, maar niet in de droom die sommi-

gen ervan probeerden te maken. Al die culturen samen, dat is niet altijd tof. Er komt helemaal geen zogezegde supercultuur voor in de plaats die verschillen en wrij-vingen uitvlakt. Alles blijft naast elkaar bestaan.”

Johan Petit moest niet ver zoe-ken voor zijn monoloog over een bangerik die zijn angst een plek

© S

tef S

tess

el

Page 2: Interview met Johan Petit

5

wil geven en dan maar op de mensen afstapt die een bedrei-ging vormen. De lastigste onder de Marokkanen die op de hoek van de straat samen sterk staan te wezen, je brutaal monsteren, namen noemen, uitlachen, poot-je lichten, op je gezicht slaan. Is het uit pure verveling? Haantjes-gedrag? Territoriumdrang?

“Zelf heb ik een paar aanvaringen gehad met Marokkaanse gasten. De schrik die ik toen gepakt heb, is blijven sluimeren. Als ik groep-jes tegenkom op straat, ben ik nog altijd bang. Wat is dat toch met die angst voor het vreemde en hoe die je kan verlammen? Je gaat situaties vermijden, er letterlijk in een boog omheen lopen, de andere kant van de straat kiezen. Wat altijd slechter is dan rechtdoor stappen. “Nooit

oversteken, dat ruiken ze”, zei iemand uit het veld me. De bele-diging dat iemand je ontwijkt, is gruwelijk – je begrijpt bijna dat ze erop willen kloppen. En als je klop moet krijgen, zal je ook klop krijgen. Angst gaat je daar niet bij helpen. Als je ergens de angst tracht weg te nemen, duikt ze elders terug op. Het is onvermij-delijk. Tenzij je in IJsland gaat wonen.”

Enerzijds is er het racisme. An-derzijds bestaan ze wel degelijk, de jongeren die meer dan ge-middeld gefrusteerd zijn – vaak Marokkanen. Waarom is dat zo? Uit bepaalde hoek wordt er re-flexmatig en zonder veel nuance gewezen op herkomst en religie. Daar heeft het niks mee te ma-ken. Integendeel: hoe warmer de familieband en het religieuze

weefsel, hoe minder snel men zich uitgesloten voelt. De vlijtige islamstudent met de volle baard zie je niet meteen een autoruitje tikken en wegspurten met een laptop onder de arm.

Terwijl er een paar voor de hand liggende verklaringen zijn voor de oprukkende straatcrimina-liteit, met in zijn schaduw het onveiligheidsgevoel. Maar daar wordt zelden of nooit over ge-praat. “Dat er nu meer samenle-vingsproblemen zijn dan twintig jaar geleden, heeft er ook sim-pelweg mee te maken dat er gi-gantisch veel meer mensen van andere landen hier zijn komen wonen.”Met zijn stuk wil Petit echter al-lesbehalve polariseren. Het mul-ticulturele debat geeft stof tot nadenken en tot pittige discus-

© T

om C

lem

ent

Page 3: Interview met Johan Petit

sies op café, maar je maakt er geen toneel mee.

“Al ligt de aanzet van BANG in mijn persoonlijke ervaringen, het moet een verhaal zijn dat plaatsen en individuen over-stijgt. Dat fictioneel en narratief interessant is. Het gaat over een man die aanleg heeft om bang te zijn, met een quasi obsessieve angst voor vreemden. Hoe blijf je dan overeind? Hoe zorg je er-voor dat die angst je leven niet gaat bepalen? Daar tegenover staat de agressie. Hoe komt het dat iemand zijn toevlucht zoekt tot banaal geweld? Zinloos ge-weld bestaat niet, denk ik: er is altijd een reden voor. Ik wil ie-mand horen vertellen waarom hij zoiets doet. Ik wil dat kunnen snappen.”

Hoe vind je de geknipte ver-knipte? Met uitgestoken hand op een groepje straatjongeren toestappen, die met de grootste mond eruit pikken en hem je vra-genlijst voorleggen? “Dat zou weinig zin hebben. Als je er als 17-jarig crapuultje nog midden in zit, heb je geen oren naar rationaliteit. Je moet gas-ten zoeken die het ooit hebben uitgehangen, maar die afstand hebben genomen van hun stre-ken en stommiteiten. Pas dan kan iemand erover vertellen. Waar het stuk naartoe gaat, hangt dus

voor een deel af van die gesprek-ken en wat ik eruit kan puren van literaire waarde. Het mag geen documentaire worden. Net zomin is het de bedoeling om maatschappelijke oplossingen aan te reiken. Ik kan alleen maar toneelstukken schrijven. Dat is

mijn taak: zo goed mogelijk pro-beren te beschrijven hoe het is om in deze wereld te leven, hoe moeilijk ook.”

De ene schrijft, de andere helpt met de regie en de beeld-taal. Zo gaat het meestal bij MartHa!tentatief. Terwijl Van Nuffelen aan een stuk over Polen in het Stadspark werkt, en hoe die tientallen levens elkaar daar kruisen, schaaft Petit verder aan BANG. Hij weet wel hoe hij het brengen wil: een minimaal de-cor, strak in het pak, hij die zijn verhaal doet. Met Tim Clement die accenten legt met zijn gitaar en een batterij effecten.“Ik wil dit stuk op heel uiteenlo-

pende plaatsen kunnen spelen, en niet alleen in een theater-omgeving. Daarom is de samen-werking met Moussem ideaal: vanuit hun missie om Arabische kunst te promoten, hebben zij een uniek netwerk van ver-enigingen. Ze kunnen try-outs opzetten op plekken waar we anders niet zouden geraken. Er staan nu een vijftiental voorstel-lingen gepland, de eerste twee in het ccBe. Daarna gaan we er de baan mee op langs de Ant-werpse cc’s.”

Het vertrekpunt van BANG is min of meer gekend. Maar heeft hij ook al een einde in gedachten? Komt er een moment van verlos-sing? “Ja en nee. De verlossing schuilt in het besef dat de we-reld niet volmaakt is – gevaar bestaat nu eenmaal. Eens je je-zelf daarvan bewust bent, lijkt de wereld opeens minder ge-vaarlijk dan je voordien dacht. Je moet niet vechten tegen angst, maar er dwars doorheen wan-delen. ‘Oké, ik ben bang, maar mijn hoofd blijft opgeheven.’ In 90 procent van de gevallen zal er dan ook niks gebeuren.”

Interview: Johan Faes

Martha!tentatief speelt BANG op vrijdag 19 (première) en zaterdag 20 november 2010 om 20.30 uur in cc Berchem

6

Wat is dat toch met die angst voor

het vreemde?