1

Interstedelijke Reflectiegroep Europa Overleg Gezamenlijke Projectindiening

Brugge, 3 oktober 2014

Voorgeschiedenis

• Het Kenniscentrum wil de haalbaarheid onderzoeken om samen met geïnteresseerde centrumsteden in te dienen op één of twee Europese calls (bijv. in het kader van Interreg).

• Op basis van gemeenschappelijke projectambities zullen verschillende oproepen worden gescreend in functie van eventuele indiening.

• Het Kenniscentrum faciliteert deze samenwerking tussen de centrumsteden. De theorie krijgt zo een praktisch gezicht en via learning by doing krijgen de minder ervaren Europawerkers inzicht in de werkwijze van meer ervaren steden.

Voorgeschiedenis

• Als vertrekpunt werd de steden gevraagd hun projectambities voor de programmaperiode 2014-2020 op te lijsten. Het overzicht vind je hier.

• Er werd afgesproken de projectideeën per stad verder te stofferen en waar nodig te verfijnen en daarbij vooral te focussen op het innovatieve en grensverleggende van de voorstellen rond ‘klimaat’ en ‘energie’

• Het Kenniscentrum vroeg de geïnteresseerde steden per projectidee een fiche in te vullen. Er werd gezocht naar de verwantschap tussen de verschillende fiches en bepaald welke gemeenschappelijke thematische focus kon worden gekozen.

• De drie projectvoorstellen die werden weerhouden voor verder onderzoek zijn 1) energie-efficiëntie en hernieuwbare energiewinning van/voor historische gebouwen; 2) collectieve energierenovatie van particuliere woningen en 3) nieuw ‘stads- of klimaatgroen’ als antwoord op de problematiek van hitte-eilanden

Vandaag

• Bedoeling is binnen de drie projectvoorstellen die voorliggen verder thematisch te focussen.

• Omwille van de technische dimensie van deze projectvoorstellen worden stadsmedewerkers en technici die daadwerkelijk op deze problematieken/projecten werken uitdrukkelijk mee uitgenodigd.

• Als vertrekpunt voor de discussie zal het Kenniscentrum per gekozen projectvoorstel een eerste overzicht presenteren van mogelijke financieringskanalen.

• Tijdens de eerstvolgende bijeenkomst van de reflectiegroep Europa op 14 november (in Kortrijk) kan er dan een definitieve keuze gemaakt worden tussen de projectvoorstellen.

Europese projectfinanciering: belangrijke inhoudelijke kenmerken

• Gestoeld op Europees beleid en beleidsprioriteiten

• Elk Europees programma heeft duidelijk omlijnde doelstellingen (jaarprogramma).

match tussen eigen doelstellingen en Europese beleidsprioriteiten

• Bijna steeds transnationaal: partnerschap met andere EU landen

• Impact, disseminatie, valorisatie: projectoutput moet een duidelijke impact hebben, actief verspreid worden en beschikbaar zijn voor iedere geïnteresseerde

Voortbouwen op bestaande kennis en netwerken

• In Europa

o Energycities (o.a. Innovative financing for local sustainable energy solutions)

o Covenant of Mayors (o.a. Inspirational financing schemes. Food for Thought for Covenant Signatories)

o Managenergy (Supporting local and regional sustainable energy actions, Financing solutions)

o ERRIN netwerk (European Regions Research and Innovation Network, o.a. Partnersearch, Project Development Workshops for Horizon 2020 calls)

o Renovate Europe (Political communications campaign of private sector companies with the ambition to reduce the energy demand of the EU building stock by 80% by 2050)

o Buildup (European portal for energy efficiency in buildings)

o Benelux (o.a. studie Energie-efficiëntie in de gebouwde omgeving binnen de Benelux)

Voortbouwen op bestaande kennis en netwerken

• In Vlaanderen

o Vlaams Netwerk Burgemeestersconvenant (volgende bijeenkomst 23 oktober)

o Lerend Netwerk Financiering Lokale Klimaatplannen, startmoment op 23 oktober 2014, Ontwerp-blauwdruk

o Vleva EU-subsidiegids 2014-2020, Rondetafel Europese energiedossiers, 20 november (Vleva)

o Step-up smart cities (Gent, Glasgow, Göteborg, Riga) + Vlaams lerend netwerk (Mechelen, Oostende, Leuven, Genk, Hasselt en Antwerpen)

o EWI overzichtsbrochure Energy Technology in Flanders

1) energie-efficiëntie en hernieuwbare energiewinning van/voor historische/publieke gebouwen

• Historische gebouwen moeten veilig gesteld voor de toekomst. Veelal gebeurt dit door en onder verantwoordelijkheid van (lokale) besturen. Ze brengen er musea en andere publieksgerichte instellingen in onder.

• Dit impliceert veelal hoge energiekosten, omwille van voorzieningen, maar ook omdat de gebouwen (wegens klasseringbesluiten / respect voor het erfgoed) moeilijk tot niet energiezuinig aan te passen zijn.

• Tegelijk moet gezocht naar manieren om deze gebouwen in eigen (hernieuwbare) energiewinning te laten voorzien. Ook hier echter weer de vraag hoe dit kan/mag in een historische setting.

1) energie-efficiëntie en hernieuwbare energiewinning van/voor historische/publieke gebouwen

• Identificeren van bestaande kennis en initiatieven

o Energy strategies and solutions for deep renovation of historic buildings (Horizon 2020 call, afgesloten 11/12/2013)

o Efficient energy for EU cultural heritage, gefinancierd vanuit het 7de kaderprogramma (2007-2013)

• Mogelijke financieringskanalen

o Interreg V Vlaanderen – Nederland (doelstelling 4c)

o Interreg V 2 zeeën (doelstelling 4f)

o Interreg V Noordzeeregio (prioriteit 2)

o Interreg V North West Europe

1) energie-efficiëntie en hernieuwbare energiewinning van/voor historische/publieke gebouwen

• Mogelijke financieringskanalen

o Horizon 2020 (Energy Efficiency)

o Smart Cities and Communities

o European Energy Efficiency Fund

o REScoop (European federation of groups and cooperatives of citizens for renewable energy)

o Urbact III

• Focus

Elke stad heeft een enorm arsenaal aan energieverslindende gebouwen, zowel historische panden als recentere infrastructuur. Dienen we hierin een keuze te maken?

2) collectieve energierenovatie van particuliere woningen

• De renovatiegraad in de centrumsteden moet sterk stijgen om de ambities inzake klimaatneutraliteit waar te kunnen maken. Het is gekend dat de isolatiegraad van vele woningen te laag is.

• Hoewel een energiezuinig renovatie vaak erg rendabel is, is het feit dat deze verbouwing vooraf moet gefinancierd worden vaak een knelpunt. Daarnaast kampen inwoners dus ook met onzekerheid over de juiste technieken, de keuze van de aannemers of zien ze op tegen de organisatorische rompslomp van een verbouwing.

• Met dit project wordt werk gemaakt van de collectieve renovatie van woningen. Deze renovatie is gericht op het terugdringen van de energievraag, waarbij meerdere woningen van een homogene wijk tegelijk eenzelfde renovatietraject ondergaan

• De gezamenlijke aanpak zorgt voor schaalvoordelen en organisatorische voordelen voor de verbouwers door de centrale coördinatie, zowel in de voorbereidingsfase als de uitvoeringsfase.

2) collectieve energierenovatie van particuliere woningen

Identificeren van bestaande kennis en initiatieven

o Financiering voor woningrenovatie: één van de coachingtrajecten binnen het Vlaams lerend netwerk van Step-up

o Proeftuin IWT woningrenovatie: 10 geselecteerde projecten

o Stadslab 2050, Budgetneutraal verduurzamen van een wijk of gebouwenbestand

o Smart City Blocks, onderzoeksproject aan de ULB

• Mogelijke financieringskanalen

o Interreg V Vlaanderen – Nederland (doelstelling 4c)

o Interreg V 2 zeeën (doelstelling 4f)

o Interreg V Noordzeeregio (prioriteit 2)

2) collectieve energierenovatie van particuliere woningen

• Mogelijke financieringskanalen

o Interreg V North West Europe

o Horizon 2020 (Energy Efficiency)

o Smart Cities and Communities

o European Energy Efficiency Fund

o REScoop (European federation of groups and cooperatives of citizens for renewable energy)

o Urbact III

• Focus

Staan hoofdzakelijk maatregelen inzake energie-efficiëntie centraal? Is er ook aandacht voor het verduurzamen van de warmtevraag bij renovatieprojecten (bijv. via geothermie)?

3) nieuw ‘stads- of klimaatgroen’ als antwoord op de problematiek van hitte-eilanden

• Steden dreigen ‘hitte eilanden’ te worden. Meer groen en water in en rond de steden zou deze evolutie kunnen stoppen en tegelijk zorgen voor een meer aangenaam ‘woon- en leefklimaat’ in de meest brede betekenis van het woord.

• Alleen inzetten op traditionele vormen van groen en blauw is echter, alleen al omwille van ruimtebeslag onmogelijk. Er moet bijgevolg gezocht en geïnvesteerd in ‘beter’ en ander groen.

• Ontwikkelen van technieken en methode om traditioneel groen meer en betere leefkansen (en dus effect inzake milieueffecten) te garanderen.

• Ontwikkelen van ‘nieuw groen’ dat geen ruimtebeslag legt op steden, maar wel impact heeft op terugdringen van opwarming en gaat voor verbetering van stadsklimaat en leefbaarheid van de steden.

3) nieuw ‘stads- of klimaatgroen’ als antwoord op de problematiek van hitte-eilanden

• Identificeren van bestaande kennis en initiatieven

o Interreg IV Central Europe-project 2011-2014, Urban Heat Islands

o European Space Agency-project 2008 -2011, Urban Heat Island (met o.a. VITO als partner)

• Mogelijke financieringskanalen

o Interreg V Vlaanderen – Nederland (doelstelling 6f)

o Interreg V Frankrijk – Wallonië – Vlaanderen (doelstelling 6d)

o Interreg V 2 zeeën (doelstelling 5a)

o Interreg V Noordzeeregio (prioriteit 3)

o Interreg V North West Europe

3) nieuw ‘stads- of klimaatgroen’ als antwoord op de problematiek van hitte-eilanden

• Mogelijke financieringskanalen

o Life

o Call re-naturasation (DG Environment)

o Europa voor de burger

o Urbact III

• Focus

Groen en blauw worden in deze context snel in één adem genoemd. Zijn ze beiden even belangrijk in de aanpak van ‘hitte eilanden’ of maken we beter een keuze?

www.kenniscentrumvlaamsesteden.be

Interreg

Mogelijke financieringskanalen

• Interreg V Vlaanderen – Nederland, Interreg V Frankrijk – Wallonië – Vlaanderen, Interreg V 2 zeeën, Interreg V Euregio Maas Rijn

• Interreg Europe, Interreg V North West Europe, Interreg V Noordzeeregio

• Horizon 2020 (Energy Efficiency)

• ZIE PRESENTATIE OP WEBSITE KCVS

• Europa voor de burger

• Smart Cities and Communities

• European Energy Efficiency Fund

• Life

• Connecting Europe Facility

• Urbact III

• Cosme

• Employment & social innovation

• Rollende fondsen (JESSICA, ELENA)

• REScoop (European federation of groups and cooperatives of citizens for renewable energy)