Internet en journalistiek - Managementboek.nl · Kortom, internet brengt nogal wat teweeg in het...

Internet en journalistiek Pieter van Twisk

In dit hoofdstuk geven we een globaal overzicht van de invloed die internet heeft opalle facetten van de journalistiek. Welke betekenis heeft internet voor de manier vanwerken van de journalist of voor de manier waarop informatie zal worden aange-boden? Wat zijn de kenmerken van het medium internet en in hoeverre zijn ze vanbelang voor de wijze waarop een (journalistieke) site wordt gepresenteerd? In hoe-verre worden informatie en nieuws op internet anders aangeboden en geconsu-meerd? En, niet in de laatste plaats, gaan we ooit nog geld verdienen aan nieuws eninformatie via internet?

1.1 Internet

Rond werd er een nieuw digitaal medium geboren dat zonder twijfel eenenorme invloed heeft uitgeoefend en nog altijd uitoefent op de journalistiek:het World Wide Web, of – in goed Nederlands – het wereldwijde web. Dankzijhet wereldwijde web kunnen we een groot aantal mediavormen in één nieuwmedium combineren, dat gemakshalve vaak wordt aangeduid met de naaminternet. Maar internet en het wereldwijde web zijn niet synoniem. Internetomvat veel meer: denk aan e-mail, nieuwsgroepen, chatboxen, ICQ en derge-lijke. In dit boek gebruiken we desondanks de term internet om er dit nieuwemedium mee aan te duiden, omdat het zo is ingeburgerd. Maar het zou correc-ter zijn om te spreken van het wereldwijde web als het gaat over (journalistieke)publicaties via websites.

Internet heeft met zijn eigenschappen een belangrijke invloed op de werk-wijze van de journalist – bijvoorbeeld als hulpmiddel binnen het redactioneleproductieproces en bij het eindproduct – maar ook op de wijze waarop infor-matie wordt aangeboden en gedistribueerd. Daarnaast heeft internet gevolgenvoor de manier waarop de eindgebruiker het journalistieke product consu-meert en werpt het een belangrijke vraag op voor de uitgever: hoe ga ik aan ditmedium geld verdienen?

111

5377 Internetjournalistiek 05-10-2001 10:26 Pagina 11

Kortom, internet brengt nogal wat teweeg in het van oudsher enigszins be-houdende wereldje van de journalistiek. En dit is nog maar een begin. Wantinternet is slechts een onderdeel van een ware revolutie in de informatie- encommunicatietechnologie (ICT), die veel invloed heeft en zal hebben op de wij-ze waarop journalisten hun werk verrichten en gebruikers het eindproduct con-sumeren. De inhoud zal nog altijd bestaan uit kort actueel nieuws, analyses,achtergronden en verslagen, maar de krant van morgen zal niet alleen bestaanuit plaatjes en teksten. In de toekomst komen daar bewegend beeld, gesprokenwoord, foto’s, geschreven teksten, infographics en aangekoppelde archieven bij.

Deze ontwikkelingen vragen om een nieuwe journalistiek. We hebben hetdan niet zozeer over een afscheid van de journalist als schrijver, verzamelaar,onderzoeker en commentator, maar over de introductie van een scala aan nieu-we eisen dat aan hem zal worden gesteld en over een groot aantal beroepsmid-delen en nieuwe mogelijkheden dat hem wordt aangeboden.

1.2 De digitalisering van informatie

Internet is een van de vele uitingen van wat wel de digitalisering van informatiewordt genoemd. Digitalisering was al ruim vóór de komst van internet binnende uitgeverij een essentieel onderdeel van het productieproces. Eind jaren zeven-tig gingen de eerste kranten in Nederland over op redactionele systemen waarbijinformatie in digitale vorm wordt geproduceerd en opgeslagen. Er veranderdeveel in de wijze waarop nieuws werd verwerkt, maar niet in de vorm van heteindproduct. Dat bleef – radio, televisie en teletekst daargelaten – in veruit demeeste gevallen papier. De vorm van het eindproduct veranderde pas begin ja-ren negentig, met de komst van het digitale medium internet en dan met namehet wereldwijde web. Naast productie en opslag kreeg de digitalisering van in-formatie directe invloed op de distributie en consumptie van informatie.

Wat is digitaal?

Onder digitaliseren verstaan we het proces waarbij informatie (beeld,tekst, geluid en dergelijke) wordt omgezet in een binaire code. Deze bi-naire code bestaat uit twee waarden; positief en negatief. De positievewaarde wordt aangeduid met de benaming 1, de negatieve waarde metde benaming 0. Digitaal opgeslagen of verzonden informatie kan dusworden gezien als een stroom nullen en enen. Eén zo’n afzonderlijkewaarde wordt wel een binaire digit of bit genoemd. Acht bits vormentezamen een byte. Zo’n byte wordt in de meeste computers gebruikt

Internetjournalistiek12


om een letter, cijfer of ander teken te duiden. Een byte kan ook eenstroom bits bevatten die uiteindelijk in combinatie met ander beeld,geluid of een programma omvatten.

Digitale media kenmerken zich door het feit dat de drager van het medium nietlanger een fysieke verschijningsvorm nodig heeft. De krant kan door de nieuweinformatie- en communicatietechnieken op heel veel verschillende wijzen wor-den gedistribueerd en geconsumeerd. Via telefoonlijn, kabel, radio en televisieof via een mobiel netwerk zoals GSM, GPRS of UMTS kan informatie te allen tijdeworden verspreid om waar en wanneer dan ook te worden geraadpleegd via uit-eenlopende dragers als telefoon (SMS en WAP), beeldscherm, televisiescherm,Personal Digital Assistant (PDA), E-book, Electronic Newspaper of E-Ink.

Figuur 1.1: De elektronische krant van IBM.Een blik in de toekomst? De elektronischekrant zal mogelijk zijn papieren voorloper ver-dringen. De e-krant biedt meerdere keren perdag het laatste nieuws op maat via een draadlo-ze verbinding en in de toekomst, naast tekst enfoto’s, wellicht filmpjes en geluid (foto: IDSA).

1.3 Kenmerken van internet

Internet is een informatienetwerk pur sang. Informatie wordt digitaal opgeslagenen digitaal toegankelijk gemaakt, in eerste instantie in simpele tekstvorm, maarmet de komst van het wereldwijde web in zeer snelle mate ook in beeld en geluid.Bovendien biedt het medium nog een aantal andere onderscheidende eigenschap-pen. Deze zijn zowel van betekenis voor de gebruiker als voor de journalist. Die eigenschappen zijn:. Internet is multimediaal. . Hypertekst maakt archivering en dossiervorming mogelijk.. Internet kent geen beperkingen in ruimte en tijd.. Informatie kan gepersonaliseerd aangeboden worden.. Internet is interactief.

. Internet is multimediaalWaar een krant slechts woord en beeld kent en dan nog veelal in zwart-wit, kaneen digitale krant bewegend beeld, geluid en kleur bevatten. Dat heeft zowel

Internet en journalistiek 13


voor de gebruiker als de journalist grote voordelen. Daar waar een uitgespro-ken quote de intentie kan verduidelijken, kan gebruik worden gemaakt van eenaudiofragment. Is er live footage van een incident? Het bewegende beeld kan ve-le malen krachtiger zijn dan het geschreven woord.

Het gebruik van video en audio kent op dit moment echter nog veel nadelen.Zo is de bandbreedte van de verbindingen meestal te klein om goede beeld- en ge-luidskwaliteit te ontvangen. De komst van breedbandnetwerken slecht dezedrempel.

Voor de journalist betekent multimedialiteit toegang tot een scala aan nieu-we uitdrukkingsmogelijkheden (zie ook hoofdstuk ). Het vereist echter welmeer en bredere mediakennis van de journalist. Waar er bij traditionele kran-ten en tijdschriften gebruik wordt gemaakt van professionele fotografen zulleninternetjournalisten er steeds vaker op uittrekken met pen en kladblok, laptop,recorder en (digitale) foto- of videocamera. Het gebeurt nu al dat internetjour-nalisten op stap gaan met een digitale camera of audio- of videorecorder. Aan-gezien de resolutie van het computerscherm nog altijd erg laag is, is zeer dureen professionele apparatuur overigens (nog) niet nodig.

. Hypertekst maakt archivering en dossiervorming mogelijkDoor informatie digitaal te coderen en te distribueren vervalt de afhankelijkheidvan een fysieke drager. Dit heeft tot gevolg dat er feitelijk geen grenzen zijn aande hoeveelheid informatie die digitaal kan worden opgeslagen. De tijd dat dekrant met het nieuws van gisteren wordt gebruikt als kattenbakvulling is opinternet voorbij. Nieuws wordt bewaard en blijft opvraagbaar voor het publiek.

Door archivering zal het on line nieuwsproduct blijven groeien. Om over-zicht te houden over deze enorme hoeveelheid redactionele informatie is eenstrakke planning nodig, evenals informatiebeheer. Artikelen moeten zo nu endan worden ververst of in een archief worden ondergebracht. Ze dienen welvindbaar te zijn voor de bezoeker. Ook geboden links moeten regelmatig wordengecontroleerd. Werken ze nog en bieden ze nog actuele informatie? Een goedcontent management systeem (CMS) kan hier uitkomst bieden (zie hoofdstuk ).

. Internet kent geen beperkingen in ruimte en tijd Vóór de komst van internet was nieuws voornamelijk iets wat ongevraagd enwarm werd opgediend. Iedere dag valt op hetzelfde uur de krant in de bus enzenden radio en televisie dagelijks hun nieuwsbulletins uit. De run op het laat-ste nieuws houdt nauw verband met het verschijnen van kranten en geplandenieuwsprogramma’s op radio en televisie. De toegankelijkheid van het nieuwemedium en het vermogen nieuws on the fly te produceren en te distribueren is



een van de belangrijkste toegevoegde waarden van het nieuwe medium. Nieuwsis nu uur per dag en zeven dagen per week voorhanden en kan bijna overalworden aangeboden. Dit betekent voor de internetjournalist dat hij een anderproductieproces kent dan zijn ‘papieren’ collega’s. Iets als een deadline is feite-lijk niet meer nodig omdat kopij niet op een vaste tijd bij de opmaak moet lig-gen in verband met het drukken van de krant.

. Informatie kan gepersonaliseerd worden aangebodenDoor de digitalisering van informatie kan productie en distributie op maat ge-schieden. Dit noemen we ook wel personalisatie. Personalisatie speelt in op degedachte dat niet iedereen dezelfde interesses en voorkeuren heeft en dus beteréén op één bediend kan worden. Telkens als iemand een pagina opvraagt in zijnbrowser wordt deze ter plekke samengesteld uit de verschillende elementen, zo-als tekst, links, beeldmateriaal, buttons en banners en logo’s. Deze onderdelenworden als het ware op de daarvoor bestemde plaats in de pagina gezet. Iemanddie zich aanmeldt op een site en zijn voorkeuren registreert, kan door de serverbij een volgend bezoek worden herkend. Hij krijgt vervolgens precies die infor-matie te zien die aansluit bij het opgegeven voorkeursprofiel. Het kopje mynews prijkt dan ook op veel portals en nieuwssites.

Dit klinkt in theorie mooi, maar valt in de praktijk erg tegen. Vooralsnog wor-den de gepersonaliseerde pagina’s relatief weinig bezocht. Persoonlijke voorkeu-ren blijken minder statisch dan wordt aangenomen. Bovendien heeft met namenieuws een belangrijke maatschappelijke waarde. Dat wat dagelijks als nieuws inde krant staat, dient tevens als onderwerp van sociale interactie. Men praat er-over met elkaar en dat vereist dat iedereen weet waar het over gaat. Een geper-sonaliseerde pagina geeft de gebruiker het gevoel dat hij te veel in zijn eigenwereldje zit en niet op de hoogte is van zaken die op dat moment in de publie-ke aandacht zijn. Ook speelt personalisatie niet in op een specifieke eigenschapvan internet, namelijk die van de serendipiteit die het surfen met zich mee-brengt. Serendipiteit is het vermogen om door toevalligheid en intelligentieiets leuks of interessants te vinden waar men in eerste instantie niet naar opzoek was. Personalisatie werkt slechts in zeer specifieke gevallen, bijvoorbeeldals iemand snel een overzicht wil van de koersen van zijn eigen aandelenpakket.

. Internet is interactief Letterlijk staat interactiviteit voor wederzijdse beïnvloeding. De interactiviteitvan de krant of het tijdschrift is beperkt tot het omslaan van een pagina, maarop het web opent zich een heel scala aan mogelijkheden. Hier staat het voor deinteractie tussen gebruiker en browser en de daarbinnen getoonde pagina’s.



Interactiviteit varieert hier van het aanklikken van hyperlinks of de back-knopin je browser, tot het reageren op een stelling, het discussiëren in een chatomge-ving of forum of het schrijven van een reactie op een bestaand artikel. Het webstelt de journalist in staat een directe en actieve relatie aan te gaan met de be-zoeker/lezer en te faciliteren in diens wens om actief te participeren in het in-formatieproces. De afstand tussen lezer en blad is dan ook vele mate groter dandie tussen bezoeker en site. Waar de krant nog altijd een meneer is, is een inter-netsite meer een vriend of bekende.

Die meer persoonlijke relatie komt ook tot uitdrukking in het feit dat be-zoekers een steeds grotere invloed krijgen op de inhoud van een site. Dit heefteen aantal oorzaken. Ten eerste is door het controleren van het surfgedrag vanbezoekers veel beter en sneller te meten wat lezers leuk of interessant vinden enkan een redactie daar ook sneller op inspelen. Iedere opgevraagde pagina wordtop de server vastgelegd en al deze gegevens bij elkaar leveren een log file. Eenlog file geeft aan op welke pagina een bezoeker binnenkomt, wanneer hijbinnenkomt, welke informatie hij hoe lang gebruikt, hoe vaak hij terugkomt,hoeveel pagina’s hij gemiddeld bekijkt en welke weg hij volgt door de site.

Ten tweede geven veel sites de bezoeker de mogelijkheid om te reageren opbepaalde artikelen of onderwerpen of deze zelf aan te dragen en naar aanleidingdaarvan met elkaar in discussie te gaan. De door lezers aangeleverde informatiestaat bekend als user generated content en kan de site verlevendigen en verrij-ken. Er ontstaat menigmaal een levendig verkeer tussen bezoekers rond dezeforums. Steeds weer zoeken ze elkaar op om informatie uit te wisselen. De aan-geleverde stukken worden direct of indirect (na filtering door de redactie) op desite geplaatst. Dit soort plaatsen wordt op internet aangeduid met gemeen-schap of community.

Verder is er veel meer interactie tussen bezoekers en redacteuren van websi-tes. Waar de journalist in de traditionele media zelden zichtbaar wordt, treedthij in de nieuwe media veel meer op de voorgrond. Lezers hebben in veel geval-len de kans direct te reageren op artikelen of hem hierover direct aan te spre-ken. Waar postzegel en brievenbus nog vaak onoverkomelijke buffers vormentussen de enthousiaste, kritische of woedende lezers en de redactie, biedt e-maileen drempelloze toegang tot de aanstichter van het goed of kwaad: de redac-teur. Internetjournalisten ontvangen over het algemeen dan ook veel meer re-acties dan hun off line collega’s.

Als de redactie interactiviteit serieus neemt, brengt dit meer werk met zichmee voor de journalist, werk waar redacties zich nog wel eens op willen verkijken.De interface en het interaction design van de site dient hierop berekend te zijn enieder afzonderlijk artikel moet zo worden opgebouwd (information design) dat de



gebruiker gemakkelijk toegang heeft tot de gewenste informatie (deze zogenaam-de usability, of gebruiksvriendelijkheid, van de website wordt besproken inhoofdstuk ).

Beknopte geschiedenis van internet

Eind jaren zestig, ten tijde van de koude oorlog, dacht de Amerikaansedefensie na over een computernetwerk dat ongevoelig is voor vijandigeaanslagen. Tot dan toe werden computernetwerken eigenlijk altijdaangestuurd vanuit één vast netwerkcentrum, dat daarmee een dank-baar, want kwetsbaar object van sabotage is. Als antwoord op dezekwetsbaarheid ontwikkelde men het ARPANET. Het ARPANET (AdvancedResearch Project Agency) had een minder kwetsbare structuur. Menging niet langer uit van één enkel mainframe van waaruit het netwerkwordt gevoed maar van een netwerk van computers dat communicatievia alternatieve routes mogelijk maakte. Hierdoor werd het netwerk alsgeheel niet afhankelijk van één centrale netwerkcomputer.

Figuur 1.2: Een schematische voorstelling van internet in de oude opstelling,waarbij alle verkeer via één mainframe loopt en internet volgensARPANET, waarbij communicatie ook via alternatieve routesplaatsvindt.

Het geheim van het nieuwe netwerk was gelegen in de idee dat je infor-matie kon opbreken in kleinere eenheden of pakketjes, die je ieder af-zonderlijk labelt met de afzender en de bestemming van de informatie.Verschillende computers van het netwerk geven de informatie door, zo-dat de packets uiteindelijk arriveren op de bestemming. Hier worden zeweer tot een eenheid gereconstrueerd.

Een viertal Amerikaanse universiteiten is betrokken geweest bij deontwikkeling van het ARPANET.1 Ze besloten het idee een stap verder tebrengen door verschillende zelfstandige computernetwerken aan elkaarte koppelen. Dit veronderstelde dat al deze aangesloten netwerken opde een of andere manier met elkaar moesten kunnen communiceren.



Door gebruik te maken van één ‘taal’ of protocol, dat door ieder net-werk kon worden begrepen, werd dit probleem opgelost. In 1973 start-te de ontwikkeling van een standaard protocol dat later de naam TCP/IP

zal krijgen. Het TCP/IP-protocol heeft een tweeledige werking. TCP breekt de in-

formatie op in delen en verpakt dit in een elektronische envelop voor-zien van geadresseerde en afzender. Het IP-protocol zoekt vervolgensuit hoe deze envelop van A naar B kan worden verzonden. In de praktijkkan het dus betekenen dat een in packets opgeknipt e-mailbericht viageheel verschillende wegen uiteindelijk in je mailbox belandt. Wanneeralle enveloppen binnen zijn, zet het TCP-protocol de boodschap weerop correcte wijze in elkaar. Hoewel internet ook gebruikmaakt van an-dere protocollen, zoals FTP en SMTP, is TCP/IP zonder twijfel het belang-rijkste internetprotocol.

In het midden van de jaren ’80 waren lokale computernetwerkenzeer populair. Deze zogenaamde LAN’s (Local Area Networks) zoalsNSFNet, EuropaNet, en SurfNet werden aan elkaar gekoppeld en samenmet het ARPANET vormde dit nieuwe geheel van netwerken het internet.

Was dit dan de oorsprong van het wereldwijde web? Ja en nee. Zoalswe al eerder schreven, zijn internet en het wereldwijde web niet hetzelf-de. Kort en bondig is het web een onderdeel van internet. Het web werdpas in 1989 uitgevonden door Tim Berners-Lee van het Conseil Européenpour la Recherce Nucleaire (CERN) te Geneve. Op zoek naar een manier omwetenschappelijke documenten op een gebruiksvriendelijke wijze te ont-sluiten voor alle CERN-netwerkgebruikers, kwam hij op het idee om eenapart protocol te ontwikkelen waarmee teksten – en later beeld, geluiden video – met elkaar werden verbonden. Dit protocol staat bekend alshet Hypertext Transfer Protocol (HTTP). Webpagina’s worden hierbij ge-schreven in Hypertext Markup Language (HTML) waardoor browsers ofprogramma’s die het web ontsluiten precies weten waar wat moetstaan. De eerste browserprogramma’s waren met name tekstgericht engebruiksonvriendelijk, maar daar kwam snel verandering in toen hetCERN in 1992 het web openstelde voor de buitenwereld. In 1993 ver-scheen Mosaic, de eerste grafische webbrowser van Marc Andreessen, delatere oprichter van Netscape. Voorzien van deze grafische user interfa-ce werd een volwaardig medium geboren en vonden steeds meer men-sen hun weg naar het steeds gebruiksvriendelijker internet.



1.4 Het succes van een nieuwssite

Het feit dat digitale media altijd, snel en overal informatie kunnen distribuerenen dit bovendien ook nog op maat kunnen doen, is van groot belang voor deproductie en verspreiding van nieuws. Maar een site die weinig oog heeft voorde wensen van de doelgroep en geen rekening houdt met de specifieke kenmer-ken van internet, zoals behandeld in de vorige paragraaf, is bij voorbaat ge-doemd te mislukken. Journalistieke sites dienen, net als kranten en tijdschrif-ten, dan ook te stoelen op een redactionele formule.

Wat maakt een site tot een goede site? Helaas zijn er geen gouden formulesdie op voorhand het succes van een site verzekeren. Wel is het mogelijk enkelezaken te noemen die kunnen bijdragen tot dit succes. Een goede website is:. actueel;. compleet; . betrouwbaar;. uniek.

. Actueel Internet is een /-medium ( uur per dag, zeven dagen per week beschik-baar). Anders dan krant, radio en televisie kent de internetsite geen edities. Hetis een doorlopend nieuwsplatform dat hiermee een voorsprong heeft op con-currerende media. Dit voordeel dient een nieuwssite zo goed mogelijk te be-nutten. Anders dan push-media zoals radio en televisie is internet echter geenmassamedium. Het is een pull-medium, wat wil zeggen dat mensen intentio-neel de informatie binnenhalen, en deze niet ongevraagd toegezonden krijgen.Dit is de reden dat internet zich minder goed dan radio of televisie leent voorhet brengen van breaking news. Wel is internet flexibeler, omdat het met brea-king news geen inbreuk hoeft te maken op uitzendschema’s.

. Compleet Internet is wel omschreven als de digitale encyclopedie van de mensheid. Dit isbegrijpelijk als je bedenkt dat er miljarden pagina’s op internet te vinden zijn.Het probleem van deze hoeveelheid data is dat het moeilijk is de gewenste in-formatie ook daadwerkelijk op je scherm te krijgen. Het gaat hierbij niet alleenom eigen informatie, maar vooral ook om informatie die elders op internet ge-vonden wordt. Een internetjournalist is dan ook veelal een gids of geleide-hond (zie voor uitleg en herkomst van deze term hoofdstuk ) die voor de be-zoeker zoekt en selecteert. Hij beoordeelt de gevonden informatie op kwaliteit



en betrouwbaarheid en zorgt dat deze iets toevoegt aan het totale verhaal.Dossier en archieven dienen overzichtelijk, toegankelijk en bij voorkeur com-pleet te zijn.

. BetrouwbaarBetrouwbaarheid is een belangrijk aspect van internetjournalistiek. Internet iseen open medium. Dat wil zeggen dat eenieder via internet de aandacht van dewereld kan krijgen. Voorheen bleef de media het speelveld van een selectegroep die bepaalde wat openbaar werd gemaakt en wat niet. Tegenwoordig kaniedereen zijn of haar mening wereldkundig maken door het maken van eensimpele homepage. Dat is een prachtige bijna democratische verworvenheid,die helaas ook een keerzijde heeft. Waar eerst de uitgever, hoofd- of eindredac-teur bepaalde of iets de toets der kwaliteit kon doorstaan kan nu iedereen zijnmening, overtuiging of waarheid verkondigen, hoe abject deze ook is. Hoe we-ten we in de overvloed aan data nog wat betrouwbare informatie is? Zeker sitesdie niet beschikken over een betrouwbare merknaam als NRC of Volkskrant die-nen betrouwbaarheid hoog in hun vaandel te voeren (meer over dit onderwerpvind je in hoofdstuk ).

. UniekVeel sites en portals bieden nieuws. Een abonnement bij het ANP of een anderesyndicator levert een flinke stroom nieuwtjes, die ervoor zorgt dat de site dagelijksverse content heeft. Maar alleen een stroom ANP-berichten maakt nog geennieuwssite. Een nieuwssite heeft een redactionele formule die garant staat voor eenheldere en herkenbare stijl in de berichtgeving. Een site die geen eigen en uniekecontent brengt heeft weinig kans van slagen. Aangezien redacties van websites hetover het algemeen moeten stellen met minder mensen, is het veel en vaak nieuwecontent bieden een hele opgaaf. In veel gevallen wordt dan ook gebruikgemaaktvan zogenaamde shovelware. Shovelware is content van een bestaand medium, zo-als een krant of boek, dat doorgeplaatst wordt naar internet. Soms neemt een re-dactie de moeite om de inhoud om te zetten en geschikt te maken voor het anderemedium. Wanneer men hierbij goed inspeelt op de mediaspecifieke eisen vaninternet kan shovelware een toegevoegde waarde bieden. Maar in veel gevallen ishet meer van hetzelfde.

Er is nog een ander aandachtspunt als het gaat om uniciteit: redacteuren opnieuwssites zijn meestal bureauredacteuren. Dat wil zeggen dat ze in veel geval-len niet of nauwelijks de tijd of kans hebben om erop uit te trekken en eigennieuws te vergaren. Unieke content creëren kan dan vooral door het verzamelenvan hoogwaardige (achtergrond)informatie die op internet te vinden is. Het kan



ook liggen in het zelf actief op zoek gaan naar nieuws in de vorm van CARR ofte-wel Computer Assisted Research and Reporting. CARR stelt de journalist in staatvan achter zijn bureau databases te ontsluiten en de gegevens te analyseren encombineren, met vaak verrassende uitkomsten (zie hoofdstuk ).

Gemiste kans

Een populaire culinaire rubriek van een krant is te vinden op de website.Feitelijk is het een overzicht van de in het blad gepubliceerde restaurant-recensies. Hiermee speelt de redactie alleen in op de archieffunctie dieinternet biedt, maar niet op de verregaande interactiviteit die het medi-um eigen is. Waarom kiest de redactie alleen voor een opsomming opnaam van het restaurant en niet op waarderingscijfer, buurt en of keu-ken, zodat de bezoeker vanuit zijn eigen perspectief (kwaliteit, dichtbijhuis, buitenlandse gerechten) kan kiezen? Waarom is er niet een SMS- ofWAP-service, die mensen direct via de telefoon tegen geringe vergoedingkunnen raadplegen? Jammer, een gemiste kans.

1.5 De informatiemarkt

Veel journalisten zijn zeer terughoudend en sceptisch ten opzichte van digitaleontwikkelingen in het eigen vakgebied. Ze zien in internet een regelrechte be-dreiging voor hun vertrouwde werkwijze. Het is dan ook niet opmerkelijk dateen negatieve ontwikkeling in de ICT-branche door veel journalisten wordtaangegrepen om een down-hype te creëren onder het motto: ‘Zie je wel, hetblijkt uiteindelijk toch slechts een hype te zijn.’

Aan het begin van dit millennium stonden de kranten vol met negatieve be-richten over de val van de ICT-fondsen en de vele ontslagen en faillissementenin die branche. Niet voor niets. De verwachtingen waren inderdaad veel tehooggespannen geweest, hetgeen vooral tot uitdrukking kwam op de beurs. Ie-der internetinitiatief, hoe wereldvreemd ook, mocht zich onder het vaandelvan de nieuwe economie verheugen in de aandacht van ruimhartige investeer-ders die, aangedreven door de enorme koersstijgingen, zich snel rijk rekenden.Het emotionele vliegwiel van de nieuwe economie werd in werking gezet en al-leen een langzaam doorsijpelende realiteitszin, gevoed door uitblijvend rende-ment, kon een einde maken aan deze hype. De wetten van de oude economiebleken uiteindelijk allerminst achterhaald en het nieuwe medium werd ont-maskerd als een wassen neus. Of toch niet?



Het aanbieden van nieuws via internet blijkt voor veel uitgevers een grootprobleem, want: hoe kun je geld verdienen aan nieuws en informatie via inter-net? Waar kranten in vroeger dagen vooral geld verdienden aan abonnementenen losse verkoop, zijn advertenties in de geschiedenis van het nieuws steeds be-langrijker geworden. Op dit moment vormen advertenties bij de meeste krantenongeveer procent van hun inkomsten. Dat wil zeggen dat de redactionele in-houd van de krant uiteindelijk werkt als verleidingsmechanisme in dienst van deadvertentieverkoop. De informatie die de krant biedt, dient dus aan te sluitenbij de verwachting en behoefte van de consument. De mate waarin de krantsuccesvol is in het inspelen op deze behoefte bepaalt de bereidheid van de lezerom te betalen voor de geboden informatie. De komst van internet heeft eenwezenlijke invloed op dit vertrouwde model.

Adverteren op internetsites levert weliswaar een bron van inkomsten opmaar weegt in de meeste gevallen niet op tegen de enorme investeringen enkosten die nodig zijn om een site te bouwen of te onderhouden. Waar lezersnog betalen voor hun papieren krant, lijken internetters geenszins bereid omgeld te betalen voor nieuws. Op internet wordt het dan ook meestal kosteloosaangeboden. Advertentieverkoop in de vorm van buttons en banners levert online kranten een bescheiden inkomstenstroom, maar onvoldoende om kosten-dekkend te zijn.

Toch valt er wel degelijk geld te verdienen aan informatie op internet. Waar-om? Omdat de mens een nieuwsgierig wezen is dat behoefte heeft aan informa-tie. Daarbij dient een onderscheid te worden gemaakt tussen informatie en da-ta. Data is op internet voldoende voorhanden. Iedere willekeurige website geeftdata. Data is binnen het kennismanagement een begrip dat staat voor een sym-bolische weergave van getallen, feiten en grootheden. Informatie daarentegenis data waar iemand op dat moment behoefte aan heeft, oftewel bruikbare data.Aan die bruikbaarheid kleven twee additionele waarden: tijd en moeite. Desnelheid waarmee men de informatie kan vinden alsmede de betrouwbaarheiden bruikbaarheid van de geboden informatie bepalen het succes van een site.Succes dat uiteindelijk in klinkende munt kan worden vertaald. Vandaar dat demeeste uitgevers naarstig op zoek zijn naar nieuwe verdienmodellen die in aarden opzet aansluiten bij de informatiebehoefte van de bezoekers en de mogelijk-heden die het nieuwe medium internet biedt.

De afgelopen tijd heeft een groot aantal experimenten laten zien. De meestebleken te kostbaar, technisch te moeilijk of zitten nog in een experimentele fasewaardoor nog niet kan worden besloten wat de uiteindelijke killer applicatiegaat worden.



Uitgeven in de nieuwe economie

Een van de wetmatigheden van de nieuwe economie lijkt het idee dat be-reik uiteindelijk belangrijker is dan winst. Ieder bedrijf dat bereik weet tewinnen op internet, zal de investeringen op termijn meer dan terugverdie-nen. Bereik op internet, zo luidde de redenatie aan het eind van de vorigeeeuw, kan alleen worden verkregen door mensen iets te bieden waar ze be-hoefte aan hebben. Aangezien het internet primair een informatienetwerkis, wordt dan ook verondersteld dat vooral het gratis aanbieden vanbruikbare of gewilde informatie, content, automatisch tot bereik zal lei-den. In de strijd om de gunsten van de consument wordt derhalve steedsmeer gratis informatie aangeboden, terwijl informatie nu juist het pro-duct is waar uitgeverijen van oudsher hun geld mee verdienden.

Omdat de ICT-revolutie een totale omwenteling van de markt betekent,voorspellen de wetten van de nieuwe economie dat de markt opnieuw ver-deeld gaat worden. Bovendien zal de ICT-revolutie gaan breken met de ex-clusiviteit van de media. Iedereen kan uitgeven en ieder bedrijf of merk kanzender worden. Daarmee betreden veel bedrijven nieuwe markten hetgeenleidt tot een grote mate van branchevervaging. Banken, retailers, verzeke-ringsmaatschappijen en distributeurs wensen allemaal bereik op internet.Aangezien alleen goede content in staat is om mensen te verleiden naar eensite te gaan, ontstaat er al snel een ware jacht op goede informatie. Contentis king is nog altijd een gevleugelde uitspraak in de internetwereld en on-danks de down-hype is dit nog altijd een juiste constatering. Vooral nieuwskan zich verheugen in de aandacht van de consument en dus zien bedrijvenhet als een goede investering om nieuws gratis aan te bieden.

De meeste Nederlandse uitgeverijen zijn lange tijd opvallend terug-houdend gebleven met betrekking tot het nieuwe medium. Grote (dag-blad)uitgeverijen als VNU, PCM, Wegener, Wolters Kluwer en Elsevier zijnronduit traag in hun internetontwikkelingen. Begrijpelijk, want wat is ervoor een uitgever zo lucratief aan het gratis aanbieden van informatie?VNU en De Telegraaf blijken uiteindelijk het meest voortvarend, maar ookdaar is het lange tijd niet duidelijk geweest welke koers er strategischmoest worden gevaren met betrekking tot internet en ICT-ontwikkelin-gen. Dit leidde lange tijd tot onduidelijke beslissingen inzake de nieuwemedia en een grote mate van terughoudendheid. Uiteindelijk dwong demarkt veel uitgeverijen mee te gaan in de race om het bereik. Veelal onderdruk van aandeelhouders werd besloten meer en meer te investeren inaanwezigheid op internet, zelfs zonder een afdoende verdienmodel.



De meeste uitgeverijen begrijpen dat de ontwikkelingen in ICT enor-me veranderingen teweegbrengen in de informatiemarkt en dat dit al-les vraagt om een strategische heroriëntering en een evaluatie van deklassieke verdienmodellen.

1.6 Betalen voor kwaliteit

Iedereen heeft toegang tot informatie, maar nemen we de tijd om deze infor-matie te vinden en in consumeerbare brokken tot ons te nemen? Internet is,anders dan televisie of krant, niet een lean back, maar een lean forward medi-um.2 Dat wil zeggen dat de gebruiker de informatie niet vanzelf krijgt toege-zonden of voorgeschoteld, maar zelf actief op zoek moet naar voor hem interes-sante informatie. Met miljarden pagina’s op het gehele internet tot je beschik-king is dat voor velen onbegonnen werk. Iedereen die wel eens naar specifiekeinformatie zoekt op internet weet dat dit een zeer frustrerende bezigheid kanzijn. De verkregen resultaten stroken in veel gevallen niet met de verwachting.

Dat komt deels omdat mensen niet goed gebruikmaken van een zoekmachi-ne (zie hiervoor hoofdstuk ), maar veelal ook omdat er zoveel nutteloze infor-matie wordt geboden. Zo levert een zoekopdracht bij Altavista op de term‘nieuws’ zo’n , miljoen gevonden pagina’s op. Juist omdat het internet geenfilterfunctie kent, wordt het moeilijk om het informatieve kaf van het koren tescheiden. En, zoals we al eerder schreven, iedereen kan op internet publiceren.Hoe weet je of de geboden informatie betrouwbaar is?

Die betrouwbaarheid ligt in de eerste plaats besloten in de namen van de ge-vestigde kranten en nieuwsdiensten. Je weet dat je kunt vertrouwen op sites vankranten, zoals nrc.nl en volkskrant.nl. Maar kun je ook vertrouwen op sites metnamen als noknok.nl of zonnet.nl? Wie garandeert de kwaliteit en betrouwbaar-heid van de hier geboden informatie? Een naam of merk is een product op zich.Het heeft een instrumentele en emotionele toegevoegde waarde, wat wil zeggendat het merk iets uitstraalt wat de consument aanspreekt. Herkenbaarheid is indezen zeer belangrijk. Een merknaam als NRC is waardevol omdat het symboolstaat voor betrouwbaarheid en kwaliteit. Dat wil overigens niet zeggen dat nieu-we sites geen kwaliteit kunnen leveren. Een relatief nieuwe nieuwssite als nu.nlis in dit opzicht bijvoorbeeld redelijk succesvol. Het duurt alleen lang voordatconsumenten de naam of het merk koppelen aan een emotionele waarde als be-trouwbaarheid. Het bouwen van een merk kost veel tijd en geld.

Uiteindelijk is het de filterfunctie van de (betrouwbare) media die een garantievormt voor kwaliteit en betrouwbaarheid. Waar internet de media ontsluit voor



een groot publiek en een einde maakt aan de filterfunctie van de uitgever, zenderof omroep, maakt het deze functie dus tevens tot iets waardevols. Het zijn juist dé-ze waarden die op internet schaars blijken te zijn en zoals altijd heeft schaarste eenprijs. Het is echter ondenkbaar dat consumenten gaan betalen voor wired news opinternet. Korte nieuwsberichten worden op dit moment op veel plaatsen gratisaangeboden. Niet alleen (bijna) kosteloos via radio, televisie en internet, maar zelfshet papier heeft ontdekt dat het commercieel aantrekkelijk nieuws kan leveren aanspecifieke doelgroepen zoals reizigers (Spits, Metro). Bedrijven als ANP, YourNewsen het Internet Persbureau (IPB) spelen in op deze tendens door het leveren vannewsfeeds op maat aan internetklanten tegen relatief geringe kosten.

Waar gaat men dan wel voor betalen? Nu de markt ontnuchtert en demeeste (branche)vreemde initiatieven het veld ruimen vanwege gebrek aan in-vesteringsruimte en tegenvallende revenuen, ligt de bal wederom bij de infor-matiespecialisten: de omroepen en uitgevers. En de eerste kranten zijn er al dieeen (bescheiden) bedrag rekenen voor de kwaliteit en betrouwbaarheid van degeleverde informatie. Zo meldde nrc.nl begin dat het geld gaat rekenenvoor een deel van de op de site geboden informatie. Nrc.nl volgt hiermee eentrend die zich steeds duidelijker begint af te tekenen: het besef dat iets wat kwa-liteit heeft en geld kost ook geld dient op te leveren.

Indien de toegevoegde waarde van de geboden informatie hoog genoeg is,zullen bezoekers bereid zijn hiervoor te betalen. Anders dan wel wordt ver-ondersteld, geldt dit zowel voor need to know als voor nice to know informatie.3

Need to know is informatie die mensen als onmisbaar beschouwen in hun pro-fessionele leven of in hun privé-leven. Wsj.com, de website van TheWall StreetJournal, vraagt al geruime tijd geld voor geboden informatie, maar niet alle in-formatie zit achter slot en grendel. Iedere dag weer wordt er een schil van infor-matie voor het gehele publiek ontsloten. De toegevoegde waarde schuilt in deeigen, kwalitatief hoogwaardige informatie die middels leads en koppen wel tezien is, maar voor nieuwsgierigen verborgen blijft en slechts toegankelijk isvoor abonnementhouders. Neil F. Budde, uitgever en hoofdredacteur vanwsj.com: ‘Ons succes is te danken aan het feit dat we een product maken datwaarde heeft voor de klant. De inhoud van The Wall Street Journal is uniek.Niet alleen is onze berichtgeving diepgravend en veelomspannend, we hebben uur lang real time updates en krijgen nieuws van in totaal journalisten.Er zijn weinig mediabedrijven, on line of off line die daaraan kunnen tippen.’4

Ook de site van het Het Financieele Dagblad, fd.nl, houdt een deel van zijncontent verborgen voor niet-betalende bezoekers (niet-abonnees). De krantheeft een unieke marktpositie en kon deze stap dan ook als een van de eerstenin Nederland maken.



Het valt te verwachten dat deze trend zich verder zal voortzetten. Met hetoog op de opkomst van steeds meer breedbandtoegang en steeds meer informa-tiedragers zal de toekomst naar verwachting een steeds grotere prijsdifferentia-tie laten zien. Altijd on line wil zeggen altijd bereikbaar voor nieuws. Waar we vanoudsher tevreden waren met één krant per dag, oftewel één editie, kan een inter-netredactie constant nieuws blijven produceren en distribueren. Internet kent im-mers geen deadlines. Deadlines zijn het gevolg van een oude informatiedrager eneen arbeidsintensief distributienetwerk. Met de toekomstige breedbandige mo-biele netwerken kan er vanuit de redactie te allen tijde nieuws worden geprodu-ceerd en gedistribueerd en overal geconsumeerd.

Naarmate consumenten meer en gemakkelijker leren omgaan met digitalemedia wordt het voor de makers duidelijk wat voor informatie zij moeten aan-leveren en hoe. Een beter op de wensen van de consument toegesneden aanbodleidt tot een kwalitatief hoogwaardiger product en daarmee tot betere verdien-modellen. Dit laatste maakt internet tot een volwassen medium.

Het beter tegemoet komen aan de specifieke wensen van de consument(personalisatie, pay-per-view, vrije archieftoegang, on-the-fly nieuwsvoorzie-ning, real time videobeelden en dergelijke) maken op termijn de weg vrij voorprijsdifferentiatie.

1.7 Pay-per-view

Een krant is in zijn fysieke verschijningsvorm meer dan een drager van be-trouwbare informatie. Hij is vaak een uiting van identiteit en status. Digitalekranten beschikken niet over deze emotionele waarde. Het betalen van een forsbedrag voor een on-line-abonnement is dan ook op dit moment voor veel con-sumenten een te grote drempel. Dat wil echter niet zeggen dat bezoekers of le-zers niet voor de specifieke informatie willen betalen. Een interessante, grappi-ge, intrigerende lead kan de lezer verleiden en bereid maken om geld neer te tel-len voor het hele artikel. Echter, het te betalen bedrag dient wel in redelijke ver-houding te staan tot zijn verlangen verder te lezen. Het ter plekke afsluiten vaneen abonnement en het wachten op het via e-mail toegezonden wachtwoordvormt een veel te grote drempel.

Kleine on line betalingen of micro payments kunnen hier uitkomst bieden.Door middel van dit betaalmiddel kunnen kleine bedragen of microcenten inrekening worden gebracht voor het opvragen van specifieke pagina’s, het vol-gen van links of het gebruikmaken van geboden diensten. Je betaalt als het wa-re direct voor iedere opgevraagde pagina: pay-per-view. Belangrijk voor het sla-gen hiervan is de invoering van een globale standaard voor dit soort betalingen



en juist dit blijkt een groot probleem. Een werkbare tussenoplossing zou moge-lijk kunnen liggen in het gebruik van SMS. Indien een bezoeker instant toegangwenst tot een site is het mogelijk hem na aanmelding via SMS een code te zen-den. Deze code geeft dan voor beperkte tijd toegang tot de gewenste informa-tie. Dit is een relatief simpele wijze van betaling. Bovendien geschiedt de afre-kening via een vertrouwde weg, namelijk via de telefoonrekening.

1.8 Syndication

Een andere bron van inkomsten voor uitgeverijen ligt in syndication. Syndica-tion is het verkopen van bestaande content aan derden. Voorbeelden van syn-dicators zijn ANP, YourNews en IPB. Zij leveren content aan andere sites, zoalsportals, publieks- en bedrijvensites en intranetten. Zo kan het voor een financi-ele instelling wenselijk zijn om het laatste financiële nieuws door middel vanhet intranet te verspreiden onder hun werknemers. Het oprichten van een ei-gen redactie is veel kostbaarder dan deze informatie op maat in te kopen bij eensyndicator. Maandelijks, wekelijks, tweewekelijks, dagelijks of zelf real time alnaar gelang de wensen van de klant, leveren syndicators deze informatie aan.

Uitgevers die niet gespecialiseerd zijn in syndication ondervinden in veel ge-vallen problemen wanneer zij eigen informatie wensen te verkopen aan derden.Zo heeft de uitgever van enkele landelijke dagbladen ooit het plan opgevat ominformatie vanuit de kranten via de Nederlandse Pers Databank te verkopen.Een begrijpelijke stap, maar niet zonder problemen. Want hoe zit het met deauteursrechten van freelancers en eigen redacteuren? Zij schrijven voor een spe-cifieke krant of uitgeverij en niet voor het intranet van een of andere bankin-stelling (over de auteursrechtelijke kwesties lees je meer in hoofdstuk ).

1.9 Het verkopen van diensten en producten

Hoewel de berichten over kopen via internet soms erg negatief zijn is het tocheen onstuitbare ontwikkeling. Onderzoeksbureau Blauw becijferde dat deNederlandse consument in voor meer dan miljoen gulden aankopendeed via internet.5 Met de nog steeds toenemende internetpenetratie (in

meer dan procent) is er geen reden om aan te nemen dat deze ontwikkelingzal keren. De belangrijkste zaken die via internet worden verhandeld zijn: rei-zen, hard- en software, entertainmentartikelen zoals cd’s, boeken en games, enconsumentenelektronica. Veel aankopen zijn impulsaankopen, consumentenzijn dus niet direct op zoek naar een product maar komen al surfend in de ver-leiding iets aan te schaffen. Juist hier kunnen uitgeverijen hun voordeel mee



doen. Het is voor te stellen dat een lezer bij het lezen van een toeristisch artikeldirect in de gelegenheid wordt gesteld een soortgelijk reis on line te boeken, aldan niet met lezerskorting. Ook een recensie van een boek kan worden geflan-keerd door de mogelijkheid om het boek direct via internet te bestellen. Dewinst voor de uitgever ligt dan in een percentage van de transactie.

Veel journalisten, zeker die van kwaliteitskranten, hebben hier grote bezwa-ren tegen. Een dergelijke verstrengeling van commercie en journalistiek kanmogelijk de betrouwbaarheid van het product ondermijnen. Een webstatuut ofredactiestatuut kan in dit geval uitkomst bieden (zie voor een voorbeeld vaneen webstatuut appendix van dit boek), maar dat is wellicht niet voldoende.Zo’n statuut beschermt de redactie weliswaar tegen commerciële inmengingvan bovenaf, maar niet tegen het beeld dat mogelijk ontstaat bij de bezoeker.Zelfs de schijn van belangenverstrengeling kan op termijn schadelijk zijn voorhet zorgvuldig opgebouwde betrouwbare imago van de site.

Enthousiast voor een cruise? Boek direct!

Een goed voorbeeld van een kwaliteitskrant die gebruikmaakt van e-com-merce is de site van de Los Angeles Times, latimes.com. Latimes.com biedtbezoekers de mogelijkheid om naast reisverhalen direct vanaf dezelfde pa-gina een reis te boeken via een externe leverancier. Ook andere productenzijn direct via de site aan te schaffen. Een ander voorbeeld dichter bij huisis te vinden op de site van NRC Handelsblad. Nrc.nl verkoopt boeken enkaartjes voor voorstellingen. De journalisten hebben vrijwel zonder mor-ren geaccepteerd dat aan boekrecensies een advertentie hangt met demogelijkheid het boek te bestellen. Het is duidelijk aangegeven dan hetom een advertentie gaat en daarmee wordt volgens de uitgever de schei-ding tussen redactioneel en commercieel voldoende gewaarborgd.

1.10 Mediaconvergentie

De ICT-revolutie houdt niet op met de komst van internet op het beeldschermvan de pc. Internet wordt inmiddels aangeboden via de mobiele telefoon, via dekabel op televisie of op PDA’s, handhelds en E-books (zie hoofdstuk ). Steedsnieuwe informatiedragers en informatiekanalen verschijnen op de markt. Eenonderzoek van de Gartner Group toont aan dat het aantal interactieve kanalen dekomende tijd nog met één per jaar toeneemt.6 Nieuwe distributiekanalen vragenom nieuwe dragers, nieuwe dragers vragen om nieuw gebruik, nieuw gebruik



leidt tot nieuwe content, en nieuwe content staat gelijk aan nieuwe kansen en uit-dagingen voor uitgever en journalist.

Uiteindelijk zal iedereen overal en altijd toegang hebben tot informatie. Hetproduceren van aangepaste informatie voor deze nieuwe kanalen, toegespitstop de informatiebehoefte van de nieuwe generatie behoort tot de kerntakenvan de uitgever en de omroep. Want uiteindelijk is wel duidelijk dat publicerenop internet niet beperkt zal blijven tot tekst en beeld. Omdat multimedialiteiteen belangrijke meerwaarde is van internet vormt dit uiteindelijk ook eenvoorwaarde voor het succes.

Met de opkomst van meer kanalen en een steeds breedbandiger verbindingzullen de media steeds meer eigenschappen van elkaar over nemen of naar ma-nieren zoeken om bij elkaar aan te sluiten en zich zodoende versterken. Inter-net, radio, (digitale) televisie en telefoon zullen derhalve de komende jarensteeds meer integreren. Dit verschijnsel staat bekend als mediaconvergentie.

De gevolgen van mediaconvergentie blijven niet beperkt tot de techniek,maar zullen zonder meer ook hun weerslag hebben op de cultuur en op de wij-ze waarop informatie wordt geconsumeerd. De invloed van media gaat immersverder dan de boodschap die zij brengt; zij verandert ook de wijze waarop wemet elkaar omgaan. Zo werd de televisie lange tijd gezien als een verwerpelijkmedium dat sociale vervlakking en apathie in de hand zou werken. Dat blijktuiteindelijk mee te vallen. Televisie biedt immers ook een context voor socialecommunicatie. Er wordt gesproken over bekeken films of opzienbarende pro-gramma’s. Een avondje televisiekijken wordt tegenwoordig vaak gezien als eensociale activiteit. Internet brengt hierin verandering. De tijd die wij privé beste-den aan internet blijkt (nog) ten koste te gaan van de tijd die wij spenderen aantelevisie en dat heeft gevolgen voor de wijze waarop wij met elkaar omgaan.Internet is een redelijk solitair medium. De huidige verbintenis met de pc, als-mede het interactieve karakter van het medium, maakt dat internetters zichbinnen de directe omgeving vaak minder sociaal opstellen. De term ‘computer-weduwe of -weduwnaar’ voor partners van fanatieke internetters spreekt in ditopzicht boekdelen. Toch is het niet zo dat de internetter minder tijd besteedtaan sociale contacten. Het sociale verkeer verplaatst zich echter enigszins vande huiskamer en de kroeg naar de pc, waar men virtuele contacten onderhoudt.

De Canadese mediagoeroe Marshall McLuhan begreep als een van de eerstende verregaande betekenis die media heeft op onze manier van leven. In

schreef hij over de invloed van de media: ‘Ze zijn zo overtuigend in hun per-soonlijke, politieke, economische, esthetische, psychologische, morele, ethischeen sociale consequenties dat ze werkelijk niets van ons onberoerd, onaangetastof onveranderd laten.’7



Met andere woorden: de media zijn niet alleen drager van informatie, maarhebben op zich ook een structurele invloed op de samenleving. De invloed vanhet medium internet was en is nog steeds moeilijk te overzien.

Een echte nieuwssite: nu.nl

Nu.nl brengt nieuws op een snelle en overzichtelijke manier. Snel heefthier een dubbele betekenis. Niet alleen moet het laatste nieuws er directte vinden zijn, maar bovendien moet de site snel laden. Vooral de selectievan het nieuws is belangrijk. De redactie zoekt steeds naar wat de ge-middelde lezer interessant vindt. ‘Het blijkt dat je eigenlijk twee soortennieuwsberichten op je site moet hebben staan: belangrijk nieuws en leukof opvallend nieuws. Na een bezoek aan nu.nl dien je op de hoogte te zijnvan het laatste nieuws en moet je ook iets leuks of opvallends hebben ge-lezen: the talk of the day,’ zegt eindredacteur Rogier Swagerman.

Een groot verschil met het werkproces van een papieren medium is detijd die zit tussen het bedenken van een artikel en de uiteindelijke publica-tie. Het proces is op internet een stuk korter. Een voordeel is dat je artike-len altijd kunt bijwerken of veranderen. ‘Vooral bij breaking news is dit uiter-mate handig,’ vindt Swagerman. Het snel en overzichtelijk brengen vannieuws heeft volgens hem zowel technische als redactionele consequen-ties. ‘Ten eerste is een goed en simpel content management systeem (CMS)onmisbaar. Het CMS stelt de redacteur in staat om zonder tussenkomstvan een technicus in zeer korte tijd een artikel te publiceren. Ten tweedemoet je weten wat je bezoekers willen. Je moet dus kunnen beschikkenover goede statistieken, zodat je weet wat goed wordt bekeken en watniet. Verder lees ik altijd goed wat de lezers aan ons schrijven, want zij ge-ven vaak waardevolle feedback.’

Bij nu.nl gaan ze ervan uit dat een internetredacteur niet alleen be-schikt over journalistieke vaardigheden maar ook nieuwsgierig is naarde technische aspecten van internet. ‘Dit is nodig, omdat de redacteuranders niet kan werken met het CMS,’ zegt Swagerman. ‘Onze redacteu-ren zijn in meerdere opzichten allrounders. Zij worden ook geacht goeduit de voeten te kunnen met Photoshop en moeten vanzelfsprekendhun weg kunnen vinden op internet.’

Nieuws is en blijft de spil waarom nu.nl draait. Er waren ooit plan-nen om de site verder uit te breiden maar die zijn inmiddels van debaan, deels uit geldgebrek en deels omdat de bezoeker niet echt warmloopt voor andere content dan nieuws. Het afgelopen jaar is nu.nl wel



begonnen met het brengen van videonieuws. ‘Eén van de belangrijkstedingen die wij hebben geleerd is dat het produceren van videonieuwsveel langer duurt dan van tekst. Dit heeft gevolgen voor je onderwerp-keuze. Het heeft immers geen zin om een video te brengen over eenonderwerp dat al van de voorpagina is verdwenen. Beter is dan ook omvideonieuws te brengen met een eigen nieuwswaarde.’

Nu.nl zal in de toekomst niet ingrijpend veranderen. Swagerman: ‘Ikdenk dat de huidige generatie dertigers en twintigers niet zitten te wach-ten op nieuwsanalyses en achtergrondartikelen. Bijna alle media die ditaanbieden komen voort uit een verzuilde traditie waarin de pers vertelthoe je over de actualiteit moet denken. Jongere generaties zijn opge-groeid in een ontzuild Nederland en stellen daar geen prijs op. Hun ei-gen mening is veel belangrijker. Daarbij leent internet zich minder goedvoor lange verhalen, het leest gewoon niet lekker vanaf een monitor.’

Het aardige van internet, en volgens Swagerman zeker van nu.nl, isde laagdrempeligheid. ‘We zien steeds vaker onze mailbox gevuld metmailtjes van mensen die even hun mening over het nieuws kwijt moe-ten. Je ziet ook dat over de meest verrassende zaken leuke discussies opde site ontstaan. Ik denk dan ook dat nu.nl in de toekomst de diepgangmeer bij de lezers moeten zoeken.’

Noten

De vier universiteiten zijn respectievelijk University of California, Los Angeles, Stanford University,

University of California, Santa Barbara en de University of Utah.

De begrippen lean forward en lean back hebben vooral betrekking op de wijze van gebruik en staan

voor iets anders dan de veelgehoorde begrippen push- en pull-media. Deze hebben vooral betrekking

op de wijze van distributie.

Lange tijd werden mobiele telefoons louter gebruikt door zakenlieden onder het mom ‘Ik heb er een

nodig voor mijn werk.’ Nu loopt iedereen met een mobiele telefoon en is het product ingeburgerd.

Niet langer need to have, maar ook nice to have. Dit geldt ook voor informatie.

Bron: Emerce, mei

Het onderzoek is getiteld ‘On line consumentenbestedingen : ƒ miljoen’ en is te vinden op

de website van Blauw: www.blauw.nl.

M. Raskino, ‘Insight for the connected world, European BC Interactive Channel Proliferation’,

Gartner, maart .

M. McLuhan, The Medium is the Message, Hardwired Publication, december , p. .



Internet en journalistiek - Managementboek.nl · Kortom, internet brengt nogal wat teweeg in het...

Documents

Transcript of Internet en journalistiek - Managementboek.nl · Kortom, internet brengt nogal wat teweeg in het...