International business

16
INTERNATIONAL BUSINESS Herman Van de Velde ‘Doe zaken met mensen die je kunt vertrouwen’ Fabienne L’Hoost Grenzen en afstanden vervagen Opkomend Van BRIC naar MINT en CIVET MEI 2014 Transport Van Antwerpen naar Singapore Educatie Internationaal zakendoen moet je leren Zakenreis Werken vanuit je koffer NIEUWE MARKTEN ZIJN NIEUWE OPPORTUNITEITEN DIT DOSSIER WORDT GEPUBLICEERD DOOR SMART MEDIA EN VALT NIET ONDER DE VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE REDACTIE VAN KNACK Mark De Graaf Logistiek Directeur Ik beheer mijn volledige supply chain wereldwijd met de oplossingen van de TRANSPOREON Group. Om mijn logistieke pro- cessen te optimaliseren Om de inkoop van trans- port te vergemakkelijken Om mijn goederen- ontvangst te verbeteren Vraagt u zich af hoe?: Of heeft u interesse? Schrijf u dan in voor het event Transporeon Group on Board op 5 juni in Antwerpen: www.ticontract.com/transporeon-group-on-board-antwerp

description

Bijlage van Smart Media bij Knack

Transcript of International business

Page 1: International business

InternatIonal BusIness

Herman Van de Velde ‘Doe zaken met mensen die je kunt vertrouwen’

Fabienne L’HoostGrenzen en afstanden vervagen

OpkomendVan BRIC naar MINT en CIVET

mei 2014

Transport Van Antwerpen naar Singapore

Educatie Internationaal zakendoen

moet je leren

Zakenreis Werken vanuit je koffer

n Ieuwe markten z Ijn n I euwe opportun Ite Iten

DIT DOSSIER WORDT GEPUBLICEERD DOOR SMaRT MEDIa EN VaLT NIET ONDER DE VERaNTWOORDELIJKHEID VaN DE REDaCTIE VaN KNaCK

Mark De Graaf Logistiek Directeur

Mark De Graaf Logistiek Directeur

Ik beheer mijn volledige supply chain wereldwijd met de oplossingen van de

TRANSPOREON Group.

To improve my To facilitate my transport buying

receipt of my goods

To improve my To facilitate my transport buying

receipt of my goods

To improve my To facilitate my transport buying

receipt of my goods

Om mijn logistieke pro-cessen te optimaliseren

Om de inkoop van trans-port te vergemakkelijken

Om mijn goederen-ontvangst te verbeteren

Vraagt u zich af hoe?: Of heeft u interesse? Schrijf u dan in voor het event Transporeon Group on Board op 5 juni in Antwerpen:

www.ticontract.com/transporeon-group-on-board-antwerp

Page 2: International business

2

This is us ...

... now let’s talk about you! www.kuehne-nagel.com [email protected] +32 (0)3.220.63.80

A global network of 63 000 employees at over 1 000 locations in more than 100 countries.Kuehne + Nagel provides its customers with advanced logistics solutions. Around the clock. Around the world.

04 Internationaal zakendoen moet je leren

05 Business met de buren

06 Werken vanuit je koffer

08 Profielinterview: Herman Van de Velde

10 Van Antwerpen naar Singapore

12 De risico’s van het vak

14 Van BRIC naar MINT en CIVET

12

06

08

05

Fabienne L’Hoost, Adjunct-directeur-generaal Agentschap voor Buitenlandse Handel

‘In bepaalde niches lopen we momenteel achter’

GelukkiG ondervindt het Agentschap voor Buitenlandse Handel dagelijks dat hoe langer hoe meer ondernemers deze nieuwe realiteit onder ogen zien. Dit toont zich onder meer in het succes van de economische handelsmissies die het Agentschap organiseert, in samenwerking met de regionale instanties, bevoegd voor buitenlandse handel en FOD Buiten-landse Zaken. De voorbije drie jaren waren de meest succesvolle ooit. In 2013 alleen al namen meer dan 1000 zakenlui deel aan minstens één van

de vier georganiseerde missies. Tot grote tevredenheid, zo blijkt bovendien uit een onderzoek van 2013. Driekwart van de aangesproken deelnemers liet weten dat de missies bijdroegen tot hun exportresultaat naar het bezochte land. Een derde van de behaalde export zou volgens diezelfde ondernemers zelfs niet mogelijk zijn geweest zonder deelname aan de handelsmissie.

ColofonProject manager: Christian Nikuna Pemba, [email protected] Productieleider: Ellen D'hondt, [email protected] Hoofdredactie: Jerry Huinder, [email protected] Tekst: Frederic Petitjean, Rafael Porto Carrero Coverbeeld: Nico Van Dam Grafische vormgeving: Leon Mooijer Drukkerij: Roularta Printing

Voor meer informatie kunt u een e-mail sturen naar [email protected] Smart Media Publishing Belgium BVBA, Leystraat 27, 2018 Antwerpen, Belgium. Tel +32 3 289 19 40, www.smartmediapublishing.com

Over Smart MediaSmart Media ontwikkelt, produceert en financiert themabijlagen die via landelijke, gerenommeerde kranten worden verspreid. Elke themabijlage wordt gemaakt door zorgvuldig samengestelde redactie- teams. De grafische productie wordt verzorgd door creatieve vormgevers met gevoel voor de productie van moderne tijdschriften. Onze basisgedachte is een sterke onderwerpgerichtheid. Door zichtbaar te zijn in onze themabijlagen bereiken onze klanten het gehele verspreidingsterrein van de dragende krant. En selecteren ze automatisch de doelgroep die in de markt is voor de producten en diensten van het bedrijf. Smart Media is een jonge en dynamische onderneming met hoge doelstellingen. Wij ontwikkelen ons snel en onze planning is erop gericht een van de toonaangevende bedrijven van Europa in ons vakgebied te worden. Op dit moment zijn we vertegenwoordigd in Zweden, Noorwegen, Zwitserland, België en Nederland.

Volg ons

Grenzen en afstanden vervagen“België is volgens de Wereldbank de elfde meest open economie ter wereld. De export van goederen en diensten als percentage van het BBP bedraagt maar liefst 86 procent. Ook volgens statistieken van de Wereldhandels- organisatie horen we bij het kransje topexportateurs en -importateurs, beide op plaats 13. Deze positie hebben we in grote mate te danken aan onze buurlanden en bij uitbrei-ding de EU. Ook al heeft Azië een groeiend belang als sterke tweede handelspartner van België, niet minder dan 75,8 procent van onze huidige export valt toe te schrijven aan handel binnen Europa. En in dat laatste schuilt meteen ook het gevaar.

de sterkst Groeiende importmark-ten in 2012 waren Afrika en het Midden-Oosten. Het enige continent waar de import afnam was… Europa. De Belgische bedrijven verliezen terrein ten opzichte van hun concur-renten die letterlijk en figuurlijk verder kijken. In 2008 was België nog 8ste exporteur en importeur ter wereld, vijf plaatsen beter dan vandaag. Grenzen en afstanden vervagen razendsnel door allerhande vrijhandelsakkoorden, transportmogelijkheden en het inter-net. Wie aarzelt om in de nieuwe ruimte te duiken, dreigt achterstand op te lopen.

Belgische bedrijven behoren vandaag tot de meest exporterende ter wereld. Om deze koppositie, en dus ook de welvaart in ons land, te behouden, moet er een mentaliteitswijziging komen. De nieuwe markten roeren zich. Wie te laat is, dreigt de boot te missen.

e ditor ial

Zeker voor beginnende exporteurs hoeven deze cijfers niet te verbazen. De nieuwe markten waar de missies naartoe leiden, brengen immers ook nieuwe uitdagingen. Een beetje exportgerichte ondernemer weet welke eisen een Nederlander stelt, welke projecten er op stapel staan in Duitsland en welke importvoorwaar-den er gelden in het Verenigd Koninkrijk. Dezelfde kennis bereiken voor de BRICS of landen als Peru of Maleisië is minder evident.

ondanks de inZet van de Belgische bedrijven en de ondersteunende instanties is er nog veel werk voor de boeg. In bepaalde niches, zoals e-commerce, lopen we momenteel achter. Maar de grootste lacune is misschien wel het gebrek aan sense of urgency over de noodzaak van export en de te beperkte appreciatie voor bedrijven die zich hierop focussen. De export zorgt direct en indirect voor een onschatbare jobcreatie, maakt onze bedrijven innovatiever en bijgevolg hun producten beter en levert een belangrijke duit op voor de overheid. Ik ben dan ook verheugd dat Smart Media een speciaal nummer wijdt aan international business en wens u als lezer een mooie ontdekkingstocht toe.”

DIT DOSSIER WORDT GEPUBLICEERD DOOR SMaRT MEDIa EN VaLT NIET ONDER DE VERaNTWOORDELIJKHEID VaN DE REDaCTIE VaN KNaCK

Page 3: International business

Veel Vlamen kennen airberlin van vakantie- vluchten naar Mallorca of Phuket, maar de tweede luchtvaartmaatschappij van Duitsland vliegt ook frequent naar zakenbestemmingen als München, Wenen en New York en dat tegen bijzonder scherpe tarieven. Het full-service concept binnen Europa, de nieuwe full-flat Business Class seats op verre vluchten en speciale programma’s voor het groot- en kleinbedrijf, maken airberlin tot een gewild alternatief voor Belgsiche zakenreizigers.

Wereldwijd netwerk Vanaf Düsseldorf Airport vliegt airberlin tot wel 8 keer per dag naar bestemmingen als Berlijn, München, Wenen en Zürich, zodat u uw vluchten aan uw reisschema aanpast i.p.v. andersom. airberlin vliegt ook non-stop

naar o.a. Los Angeles, Miami en New York waar aansluiting bestaat op het binnenlandse en Latijns Amerikaanse netwerk van oneworld®-partner American Airlines. De strategische samenwerking met het veelbekroonde Etihad Airways garandeerd zakenreizigers connectie’s via Abu Dhabi naar Afrika, Azie, Australie en het Midden Oosten.

Full service conceptOf u nu naar Madrid, Milaan, Moskou of Miami vliegt, bij airberlin hoeft u voor de service aan boord (snack, koffie, thee, softdrinks) en het vervoer van uw ruimbagage tot 23 kg niets bij te betalen - ook niet op Europese vluchten v.a. € 98 per retour. Op vluchten binnen Duitsland serveert airberlin ook kosteloos alkoholische drankjes.

Nieuwe Business ClassOp verre vluchten serveert airberlin warme maaltijden, een koud gerecht en een uitgebreid assortiment aan dranken. De Economy Class is voorzien van ergonomisch vormgegeven stoelen met lendensteun en anti-trombose-voetensteun. De nieuwe Business Class heeft multifunctionele stoelen met een full flat-positie en massagefunctie. In beide klassen kan via een individueel entertainment systeem met touchscreen genoten worden van ruim 200 uur multimedia-entertainment.

Speciaal voor zakenreizigersVoor bedrijven biedt airberlin het spaar- programma ‘businesspoints’ en corporate tarieven op maat aan. Kijk op airberlin.com/zakenreizen welk programma het beste bij u past. Beiden programma’s zijn te combineren met het frequent flyer programma ‘topbonus’. In Düsseldorf, Keulen, Berlijn, München, Wenen en vele andere airports biedt airberlin priority parking, check-in, security fast lanes, exclusieve wachtruimtes en/of business lounges aan.

Zakenreizen op z’n Duits: airberlin

Düsseldorf AirportDüsseldorf Airport is vanuit Vlaanderen eenvoudig te bereiken. Er zijn voldoende voordelige parkeermogelijkheden en de treinreis vanaf ieder station in Vlaanderen naar Düsseldorf is bij NMBS Europe al vanaf. € 19 per enkele reis te boeken. Düsseldorf Airport is een prettige en overzichtelijke luchthaven met korte loopafstanden. In 2013 won de luchthaven de prestigieuze Skytrax award ‘Best Regional Airport Europe’.

Meer informatie:www.airberlin.comTel: 070 654 737 (€ 0,15 p/m)

advertorial

DPD verstuurt dagelijks 2,5 miljoen pakketten naar alle uithoeken van de wereld. Direct Parcel Distribution, want daar staat DPD voor, beschikt over 800 depots wereldwijd, bedient meer dan 300.000 klanten en stelt 24.000 mensen tewerk. Het wagenpark telt maar liefst 18.000 voertuigen.

DPD BELUX maakt deel uit van GeoPost, een dochteronderneming van de Franse ‘La Poste Group’. In het jaar 2013 is GeoPost momen-teel in Europa de op één na grootste leveran-cier van expresdiensten en pakketservice, met een netwerk met de grootste densiteit.

“DPD focuste tot voor kort voornamelijk op de B2B-markt (business to business)”, zegt Filip Corens, Director Sales & Marketing voor België en Luxemburg. “Concreet betekent dat pakketten ophalen, cross-docken en afleveren op een business-adres. Maar daar komt verandering in. Onze B2B-activiteiten blijven stabiel, maar sinds de opkomst van e-commerce kent onze B2C-service (business to consumer) een sterke groei.” Hoewel België wat internetverkoop nog wel achterop hinkt in vergelijking met de ons omringende landen, is het fenomeen toch aan het boomen. Mensen shoppen lekker thuis via internet en willen dan graag hun aankoop zo snel mogelijk ontvangen. Daar pikt een bedrijf als DPD graag op in. “Mensen gaan op zoek naar alternatieve distributieka-nalen die hen het leven makkelijker maken. Wij denken mee na en door extra service en features toe te voegen, kunnen wij onze E-Commerce klanten steeds meer flexibiliteit

bieden.” Eén van de nieuwe toverwoorden in verband met home deliveries is de service-optie Predict. “Mensen die een aankoop gedaan hebben, willen hun pakketje zo snel mogelijk hebben, en wanneer het hen past. Wij melden hen dus vooraf waar en wanneer hun pakket zal afgeleverd worden. We heb-ben deze service zelfs interactief gemaakt, zodat de klant zelf kan ingrijpen wanneer datum of plaats niet past, en een alterna-tief opgeven. De klant stuurt dus zijn eigen logistiek proces. Dit soort flexibiliteit is super belangrijk voor dit cliënteel.” Voor nóg meer flexibiliteit heeft DPD intussen ook een heel ParcelShop-netwerk uitgebouwd. Dat kan een tankstation zijn of een dagbladhandel, waar het herkenbare ParcelShop-logo uithangt, en waar een particulier – wanneer het hem uitkomt – zijn pakketje kan gaan oppikken of

pakjes kan verzenden. DPD is niet de enige pakjesverzender met een dergelijke service, maar het bedrijf heeft wel als eerste een uniek Europees grensoverschrijdend netwerk van dergelijke ‘pakjespunten’. Het netwerk verspreidt zich voorlopig in België, Neder-land, Luxemburg, en zou na verloop van tijd ook uitbreiding krijgen in Frankrijk, Duitsland, Spanje, Portugal, Zwitserland, Polen, Oosten-rijk en de UK. Benelux zou tegen eind dit jaar zo’n 1500 ParcelShops tellen.

En zo is DPD geëvolueerd naar een uitermate flexibele pakketverzender met uitstekende B2B- & B2C-oplossingen. “Het is precies ons totaalaanbod van producten en diensten, die de hele markt en alle segmenten bestrijken, dat het verschil maakt ten opzichte van de concurrentie”, aldus nog Corens. ■

Flexibiliteit is onze grootste troefadvertorial

Page 4: International business

4

expe rtpan e l e ducati e

“Dat zijn er toch heel wat. De interesse om een andere cultuur en manier van zakendoen te begrijpen. Het geduld om relaties en vertrouwen op te bouwen. De bereidheid om internationale medewerkers kansen te geven. En de bereidheid om je te omringen met en dus te betalen voor ervaren medewerkers en raadgevers.”

“Internationaal leren werken, pik je alleen op door internationaal en met andere nationaliteiten gecon-fronteerd te worden. Een jaar op de schoolbanken met verschillende nationaliteiten, studiereizen en projecten geven een beeld van hoe het denkkader, de aanpak en de gevoeligheden van anderen anders liggen. We moeten leren inzien dat wat wij als Vlamingen vanzelfsprekend vinden, in een andere context misschien helemaal niet zo vanzelfsprekend is. Je moet je daaraan leren aanpassen. Zo vermijd je flaters en bouw je gemakkelijker een vertrouwensrelatie op.”

“We zijn economisch een van de meest open landen ter wereld, met een export/BNP-ratio van meer dan de 60 procent. Het leeuwenaandeel daarvan is echter met onze nabije EU-partners. Als we echt internationaal kijken, doen we het niet zo goed met amper een paar procent van onze handelsstromen met de niet-OESO-landen. Zonder verdere internationalise-ring hebben ondernemingen in de meeste sectoren nog weinig groeiperspectief.”

“Je moet zeker een open geest hebben, maar niet zonder je kritische ingesteldheid te verliezen. Heel vaak gaan studenten er trouwens automatisch van uit dat ze die open geest hebben. Maar als we hen dan samen aan een project zetten met buitenlanders of mensen met een totaal andere cultuur, blijkt dat soms toch tegen te vallen. Daar proberen we dus zeker aan te werken.”

“Dat belang is absoluut niet te onderschatten. De Vlaamse markt en bij uitbreiding zelfs de Belgische markt is voor de meeste bedrijven gewoon te klein om voor duurzame groei te zorgen. Als we de welvaart in ons land dus willen verzekeren, dan moeten onze ondernemers over de grenzen heen kunnen gaan.”

“Je moet natuurlijk je talen kennen, openstaan voor andere culturen, met mensen kunnen samenwerken enz. Maar het allerbelangrijkste is dat je drive en goesting hebt. Je zaak naar het buitenland uitbreiden, vraagt een serieuze inspanning en heel veel werk. Wie dat louter ziet als een taak of een opdracht en niet als een uitdaging, komt gegarandeerd van een koude kermis thuis.”

“Bij exporteren komt veel meer kijken dan je denkt: welke documenten moeten in orde zijn, hoe ga ik met de douane om, hoe kan ik wisselkoersrisico’s uitschake-len, wat met betalingsgaranties… Je moet ook een exportplan kunnen schrijven, wat al een kunst op zich is. Veel kmo’s zijn ook niet op de hoogte van alle tools, verzekeringen en subsidies, die het verschil kunnen maken tussen slagen en mislukken.”

“Vroeger waren er bepaalde sectoren of onder- nemingen voor wie export geen issue was, omdat ze bijvoorbeeld te klein waren. Die tijd is eigenlijk voorbij. Met de mondialisering is export een kans geworden voor zo goed als elk bedrijf, hoe klein ze ook zijn of in welke sector ze ook werken. De enige voorwaarde is dat de Belgische activiteiten helemaal op punt staan. Is dat niet zo, dan is het exportverhaal vaak een te grote belasting om dat er nog eens bij te nemen.”

Wat is het belanG van internationaal Zakendoen voor belGische ondernemers?

Welke voor-spronG heeft een jonGe manaGer die een inter- nationale - business- opleidinG GekreGen heeft?

Welke kWaliteiten moet je hebben om als ondernemer succesvol te Zijn over de GrenZen?

philippe haspeslaGh

Dean Vlerick Business School

fabienne mornie

International Relations Coordinator Business Management HOGent

Gijs kooken

International attaché Unizo

internationaal zakendoen moet je lerenWat hebben ondernemers-in-spe nodig om zaken te doen met het buitenland? Talenkennis, een fikse dosis empathie, maar vooral veel doorzettingsvermogen, zo blijkt. “Zonder goesting en drive kom je van een koude kermis thuis.”

tekst FREDERiC PETiTJEAN

“Het aanbod van vakken en projecten maakt dat een student met een meer internationale opleiding anders georiënteerd is, vergeleken met studenten die weinig internationale context krijgen. De aanpak van de opleiding en de focus ligt toch anders. Het geeft de student ook een voorsprong op de arbeidsmarkt, blijkt uit de cijfers. Studenten die bijvoorbeeld een internationale stage achter de rug hebben, komen sneller aan de bak en gaan in internationale bedrijven werken. Daar hebben ze beter betaalde banen en meer doorgroeimogelijkheden.”

Vilvoordelaan 192, 1930 Zaventem +32 2 719 90 90 Email: [email protected]

Het bedrijf heeft ook heel wat expertise opgebouwd in meetings en incentive-reizen (bijvoorbeeld voor werknemers die goede prestaties hebben geleverd), doet aan repatriëringen van gestrande reizigers en organiseert zelfs special interest-reizen. “Denk bijvoorbeeld aan een groep gepassioneerde Harley Davidson-rijders waarvoor wij een speciaal traject uitstippelen”, geeft Veerle Denaux als voorbeeld.

FCm Travel Solutions maakt deel uit van een grote internationale groep (het hoofdkwartier ligt in Brisbane, Australië) en dat heeft zo zijn voordelen, legt de mana-

ging director uit. “We hebben een wereldwijd netwerk waardoor we in zowat alle landen plaatselijke contactpersonen hebben. Als grote groep kunnen we bovendien ook zeer concurrentieel inkopen, wat zich uiteraard vertaald in goede prijzen voor de eindklant. Ten slotte onderscheiden we ons ook door

standige reisadviseurs en een al-gemeen erkend kwaliteitslabel dat borg staat voor een zorgeloze reis. “Dat is ook de belofte die we doen naar onze klanten toe”, zegt Veerle Denaux, “Wie ons contacteert voor een reis, zal een voorstel krijgen dat perfect aan zijn vraag en verwachtingen voldoet, aan een prijs die zeer concurrentieel zal zijn.” www.be.fcm.travel

Wie zaken doet met het buitenland, zal geregeld moeten reizen. En wie vaak reist, wil dat in de beste omstandigheden doen. FCm Travel Solutions biedt zakelijke reizigers, maar ook groepen en privépersonen, een uitstekende service gekoppeld aan een concurrentiële prijs.

Reizen zonder zorgen aan de beste prijs

FCm Travel Solutions een gewoon ”reisbureau” noemen, is, gezien het pakket aan diensten dat wordt aangeboden, een beetje kort door de bocht. “Noem ons maar een travel management company”, zegt managing director Veerle Denaux. “We opereren voornamelijk, maar niet exclusief, op de B2B-markt en weten dus heel goed wat de noden en wensen zijn van zakelijke reizigers en hoe we daar op moeten inspelen. Maar daarnaast werken we ook met groepen, associaties en ook privépersonen. Voor het derde jaar op rij ontvingen we de award van beste travel ma-nagement company wereldwijd” Pure corporate travel is dus lang niet het enige waarvoor men bij FCm Travel Solutions terecht kan.

onze zeer persoonlijke service. De meeste van onze klanten kennen we door en door en dat iets wat zowel zakenreizigers als privépersonen bijzonder weten te appreciëren.”

FCm Travel Solutions is lid van Selectair, een samenwerkings- verband van onafhankelijke, zelf-

advertorial

Page 5: International business

5

d ichtb ij actu e e l

duitsland van Groot belanG

Dat Europa veruit de belangrijkste exportmarkt blijft voor België, blijkt ook wel uit het lijstje van onze belangrijkste klanten en leveranciers. Veruit de grootste afnemer van Belgische waren is Duitsland. In 2013 ging er voor net geen zestig miljard euro aan goederen naar onze oosterburen.

Daarna volgden Frankrijk (55,2 miljard), Nederland (43,4 miljard), het V.K. (26,5 miljard) en de V.S. (18,1 miljard). Veruit onze belangrijkste leverancier is Nederland. Er vertrok vanuit dat land voor net geen zeventig miljard aan producten richting België. Op de tweede plaats staat Duitsland (45,7 miljard), dan volgen Frankrijk (35,8 miljard), de V.S. (23,7 miljard) en het Verenigd Koninkrijk (17,8 miljard).

Wat producten betreft, importeren we vooral chemicaliën, minerale producten (vooral aardolie en aardgas) en machines en toestellen. Die drie groepen zijn trouwens ook de voor- naamste exportproducten (waarbij het voor aardolie uiteraard om afgewerkte en geraffineerde producten gaat).

België is een klein land met open grenzen. Niet verwonderlijk dus dat heel wat buitenlandse bedrijven hier zaken komen doen. Maar het omgekeerde is ook waar.

tekst FREDERiC PETiTJEAN

Business met de buren

‘In München denken mensen bij premium chocolade niet aan België, maar aan Zwitserland’ Filip Van de Vyver

‘In het begin verkochten we in België net hetzelfde als in Nederland. Maar dat werkte niet’Carine Kaisergruber

Als piepklein land leeft België bij de gratie van internationale handel. De cijfers van het Agentschap voor Buitenlandse Handel illustreren dat treffend. Vorig jaar importeerde ons land voor 339 miljard euro aan goederen. Tegelijk verscheepten we voor ruim 353,4 miljard euro aan producten naar andere landen. Veruit het grootste gedeelte van onze export (75 procent) blijft binnen Europa. Op zich logisch, want voor een Belgisch bedrijf is het immers een stuk makkelijker om zijn waren te verkopen in Nederland of Frankrijk dan in Argentinië of op de Fillipijnen. Niet alleen qua afstand, maar ook bijvoorbeeld qua taal en cultuur.

pralinefabrikant Leonidas is één van die Belgische bedrijven die het goed doen over de grens. “Zowat 35 procent van onze verkoop komt uit onze directe buurlanden: Nederland, Duitsland, Luxemburg, Frankrijk en het V.K.”, zegt International Sales Director Filip Van de Vyver. “Dat zijn landen waar al een chocoladecultuur heerst en waar er ook een grote in- en uitstroom van Belgen is, die mee de boodschap helpen verspreiden.” Daarnaast is het ook qua logistiek een stuk makkelijker werken als je klanten dichtbij zitten, zegt Van de Vyver. “Zeker voor een product als het onze, waar versheid cruciaal is. Hoe verder je gaat, hoe ingewikkelder

je supply chain wordt. Dat heeft ook zijn weerslag op de prijzen: hoe verder, hoe duurder. Het is daarom bijvoorbeeld dat in Japan pralines per stuk verkocht worden.”

toch verliep de expansie van Leonidas vrij voorzichtig. Het bedrijf werd opgericht in 1913 maar opende pas in 1968 een eerste winkel in Frankrijk, vlak over de grens in Rijsel. Ook de eerste Duitse vestiging was dichtbij, in 1981 in Aken. “De winkels in Berlijn en Hamburg zijn een stuk recenter. De grens tussen landen is vaak ook de grens waar je naambekendheid vermindert en waar de consumenten-gewoonten anders worden. In München bijvoorbeeld denken mensen bij premium chocolade niet aan België, maar aan Zwitserland. Ook dat is een grens die je moet oversteken.”

omGekeerd pakken ook buitenlandse bedrijven de verovering van België vaak voorzichtig aan. De Nederlandse retailketen HEMA opende in 1984 hier een eerste winkel. “Maar pas met de overname van Sarma, in 1997, zijn

we echt aan uitbreiding beginnen denken”, herinnert Country Director Carine Kaisergruber zich. “Toen hebben we het assortiment ook deels aangepast. In het begin verkochten we in België exact hetzelfde als in Nederland, inclusief vleeswaren,

Nederlandse collega. “De Belg wil vooral funshoppen, hij koopt impulsie-ver en geeft wat meer uit. Ons publiek is hier ook een stukje jonger. De Nederlanders zijn prijsbewuster, maar komen wel vaker langs. Dat komt ook omdat ze dichter bij huis kopen. De Belg neemt ongeveer altijd de auto als hij gaat winkelen. In Nederland gebeurt dat meestal met de fiets.”

bij leonidas lopen inmiddels heel veel aanvragen binnen van buiten-landse franchisehouders om een winkel te mogen openen. Tot een jaar of tien geleden werd daar vrij opportunistisch mee omgegaan. “Nu zijn we toch een stuk selectiever geworden”, aldus Van de Vyver. “Er komt veel bij kijken: wat is het marktpotentieel? Is er een chocolade-cultuur? Is er voldoende koopkracht? Wat zijn de consumentengewoonten? Je moet veel marktkennis hebben.” Het heeft ook niet altijd met de grootte van het land te maken om te bepalen of het een interessante opportuniteit is. “De V.S. vormen bijvoorbeeld een enorme markt, maar het aantal plaatsen waar je daar pralines kunt verkopen, is vrij beperkt. En dan moet je die kleine koek natuurlijk ook nog eens onder alle ‘concullega’s’ verdelen.”

ook hema kijkt uiteraard verder dan België alleen. Maar ons land sluit qua concept toch veruit het dichtste aan bij het Hollandse origineel, zegt Kaisergruber. “In België en Nederland zijn de winkels in drie delen verdeeld: mode, hardware en food. In Frankrijk, Spanje en Duitsland worden de winkels ingedeeld naargelang het leefmoment: studeren, wonen, slapen, koken. Dat is natuurlijk een heel andere benadering. De producten blijven wel deels dezelfde.. Jip en Janneke bijvoorbeeld: die doen het echt overal goed.”

taarten en brood. Maar dat werkte niet. De smaakpapillen en de eetgewoonten van de Belg zijn gewoon te verschillend (lacht). Bovendien heb je voor verse food-afdelingen ook veel en dure oppervlakte nodig.” De Belgische HEMA-koper blijkt er ook heel andere gewoonten op na te houden dan zijn

Even een pakketje,zo verstuurd.Met de Online Verzendservice van PostNL kunt u, in slechts enkele muisklikken een verzendlabel aanmaken, betalen en afdrukken en in één van de 500 afleverpunten binnenbrengen. www.onlineverzendservice.be

Page 6: International business

6

mog e lij kh e de n zake lij k r e i z e n

Werken vanuit je kofferVoor echte zakenreizigers zijn luchthavens even alledaags als tramhaltes. Ze doen niets anders dan in-, over- en uitstappen, op weg naar de volgende afspraak. Aan de andere kant van de aardbol welteverstaan.

tekst RAFAEL PORTO CARRERO

“Ik kom graag uitgerust aan, want als ik de volgende dag meetings heb, wil ik er met mijn volle verstand bij zijn. Daarom vlieg ik bij reizen van langer dan 12 uur meestal in businessclass en heb ik altijd oordopjes, een slaapmas-ker en 2 panadols bij.” Aan het woord is de 62-jarige Vlaamse zakenvrouw Inge Vercammen. Met de industriële pannenkoekenbakkerij Van Dyck Fine Foods in Nieuw-Zeeland, een vertegen- woordiging in Australië en klanten in Singapore, Maleisië en op de Filipijnen beheerst Vercammen het zakelijk reizen tot in de puntjes. “Eens ter plaatse neem ik een taxi of met een goede aansluiting eventueel de metro.” Eenzelfde echo met enkele nuances krijgen we te horen bij de 35-jarige Londense internetondernemer Raf Keustermans van social games-aanbie-der Plumbee.com. “Voor korte reizen vlieg ik meestal met de maatschappij die de handigste uren heeft. Dat is vaak een low-cost airline. Voor langere vluchten kan het wel premium economy of businessclass zijn, maar dit laatste enkel in uitzonderlijke gevallen.” Keustermans probeert meestal op voorhand te vertrekken. “Ik vermijd liefst om onmiddellijk na aankomst in een meeting te belanden.”

dit alles verrast de 41-jarige Bjorn Gianotten van luchtvaartmaat-

schappij Airberlin niet. “Er bestaat niet meer één type van zakelijke reiziger. De zakenman of -vrouw, die vandaag voor minder dan 100 euro all-in een Europese retour boekt, wil volgende week misschien per full flat business-class naar Australië vliegen.” Maar toch gelden volgens de expert dezelfde criteria als van vóór het digitale tijdperk: “De unique selling points blijven priority parking, boarding, security fast lanes, exclusieve lounges, een goed netwerk, hoge vlucht- frequenties, flexibele omboekings-voorwaarden en natuurlijk een goede service en prijs.” De pannenkoeken-bakster uit Nieuw-Zeeland kan zich hier gedeeltelijk in vinden. “Ik heb liever vluchten met twee tot drie uur tussenpauze dan een zeer snelle overstap. Dan kan ik even naar de lounge gaan, me verfrissen en een hapje eten. Langer hoeft dit absoluut niet te duren.”

laat het duidelijk zijn dat Vercammen en Keustermans persoonlijke voorkeuren hebben. “Zakenreizigers worden steeds individueler en willen ook zo benaderd worden”, meent Arjan Van

haven willen bepalen, wanneer dit aansluit op de agenda, en een low-cost airline gebruiken wanneer er minder behoefte is aan de services, die traditio-nele airlines bieden. “Laten we vooral de smartphones en apps niet vergeten waarmee de reiziger snel informatie vergaart en eventueel aanpassingen kan doen aan de reisformule”

beide Geciteerde ondernemers, maar ook de auteur van dit artikel, boeken inderdaad redelijk wat reizen zelf, vooral als het om korte afstanden gaat. “Als ik verschillende overstappen moet doen, ga ik meestal toch nog naar een reisagentschap”, wil Vercammen hierover kwijt. “Anders boek ik online.” Keustermans laat het boeken zelf aan zijn office manager over. Hij regelt dit meestal via bepaalde boekingsites. Maar expert Gianotten ziet de toekomst van reisagentschappen niet per se negatief:

‘Als ik de volgende dag meetings heb, wil ik er met mijn volle verstand bij zijn’inge Vercammen

(rechts nvdr.)

‘Soms neem ik een dagje verlof voor of na een meeting om wat persoonlijke tijd te hebben’Raf Keustermans

“Een korte business trip naar München, Wenen of Zürich boeken zakenreizigers meestal online, of direct bij de luchtvaartmaatschappij en het hotel of met online tools van een zakenreisbureau.” En hij gaat verder in de lijn van onze andere gesprekspartners: “Voor een gecompli-ceerde reis, waar vaak extra onder-steuning nodig is, bijvoorbeeld een bezoek aan New York, Chicago én Miami, blijft een persoonlijke service belangrijk. Het digitale of klassieke reisbureau dat beide diensten combineert, heeft de toekomst.” Zo’n ondersteuning kan bijvoorbeeld informatie over het risico van een reis naar een bepaalde regio zijn. “Stel, je belandt in een taxi ergens in Afrika met een chauffeur, die verkeerde bedoelin-gen heeft. Met de juiste informatie vooraf van de reisagent kun je dergelijke risico’s voorkomen”, vult reisexpert Arjan Van der Leeden aan.

dit klinkt allemaal best aanneme-lijk en serieus, maar valt er onderweg nergens plezier te rapen? In hoeverre kunje het aangename aan het nuttige koppelen? Eens in het buitenland, wil je misschien toch ook iets van het land zien? Keustermans bevestigt dat dit wel degelijk kan. Hij probeert het weekend voor of na de meetings in dezelfde regio of stad te blijven. Meer zelfs: “Soms neem ik een dagje verlof voor of na een meeting om wat persoonlijke tijd te hebben.” Dat hebben beide generaties dan toch gemeen. Vercammen: “Ik neem er liefst 1 à 2 dagen bij om iets van de omgeving te zien. Ik was onlangs in Kuala Lumpur en we zijn naar de Petronas Towers en de grootste moskee geweest. Ik passeer ook graag in zo’n reusachtige winkelcentra, want dan kan ik de laatste trends in het bezochte land ontspannen bestuderen. Voor de rest biedt het ook de kans om wat cadeau- tjes voor familie en vrienden te kopen.”

der Leeden van APT Corporate Travel, een internationale zakenreisorgani-satie. Reizigers zouden volgens hem zelf het vertrek vanuit een lokale lucht-

Look forward to the sort of relaxed, deep sleep in the air you’d usually only expect on the ground. We guarantee fully-flat beds with direct aisle access in Business Class on all long-haul flights. Why do we go to such lengths? Because you are our guest.

From Brussels to Abu Dhabi and beyond, 8 times per week

etihad.com

THE WORLD IS OUR HOMEYOU ARE OUR GUEST

Page 7: International business

Leuven (hoofdzetel)Mgr. Ladeuzeplein 153000 LeuvenBelgiumTel.: 016 24 38 [email protected]

AntwerpenSchoenmarkt 352000 antwerpenBelgiumTel.: 03 202 91 [email protected]

BrusselLouizalaan 2851050 BusselBelgiumTel.: 02 645 56 [email protected]

GentZonnestraat 89000 GentBelgiumTel.: 09 230 40 [email protected]

HasseltDe Schiervellaan 93500 HasseltBelgiumTel.: 011 28 51 [email protected]

RoeselarePolenplein 17A8800 RoeselareBelgiumTel.: 051 20 31 [email protected]

Omnia Travel maakt deel uit van de groep

Omnia Travel behoort tot de top 10 van de Belgische zakenreiskantoren en staat al meer dan 40 jaar voor expertise en service op deze markt. Daarnaast garandeert het 100% aandeelhouderschap van KBC financiële stabiliteit. “Door ons partnership met Lufthansa City Center en ATG (AllStars Travel Group) hebben we tevens een stevige internationale verankering, wat uiteraard ten goede komt aan onze aankoopkracht en knowhow”, zegt sales en marketing executive Eveline Steevens.

Prioriteit nummer één van Omnia Travel is het bieden van een kwalitatief hoogstaande en persoonlijke service. Elke dag staan 87 medewerkers, verspreid over de verschillende Vlaamse provincies en Brussel, klaar om het beste van zichzelf te geven. Je vindt ons in Antwerpen, Brussel, Gent, Leuven, Hasselt en Roeselare. Elke klant krijgt één vaste business travel consultant toegewezen, wat zorgt voor een dienst-verlening op maat. Dit versterkt niet alleen de vertrouwensrelatie, maar leidt ook tot een optimale, efficiënte en loyale samenwerking. Kenmerkend voor het team van mede-werkers van Omnia Travel is het feit dat zij allen echte specialisten zijn in hun vak enbovendien zeer gedreven

Omnia Travel Uw partner voor de organisatie van kwaliteitsvolle zakenreizen op maat

zijn. Hierdoor kunnen ze u de beste prijzen aanbieden en helpen zij uw reisbudget efficiënt te beheren.

De efficiëntie wordt nog verder in de hand gewerkt door de online tool ‘iSi’ die Omnia Travel als enige aan het zakencliënteel aanbiedt. Erwin Willems, sales en account executive verklaart verder: “Deze performante booking tool biedt een volledig overzicht, gaande van vluchten over hotels tot huurwagens, zodat er naadloos kan ingespeeld worden op de behoeften van de zakenreiziger”.

Naast het luik ‘zakenreizen’ biedt Omnia Travel ook vakantiereizen, incentives en congressen aan. We wer-ken daarvoor samen met ervaren, meertalige medewer-kers en reisbegeleiders. Kortom, mensen met ’bagage’ die zorgen voor een feilloze reis. ■

advertorial

www.delen.be

www.delen.be

Uw vermogen verdient onze ervar ing en onze expert ise.

Page 8: International business

8

i nte rvi ew

In zijn atelier in het Oost-Vlaamse Schellebelle hangt een collage van 30 elementen, die samen een bh met cupgrootte 75C vormen. Op de naïeve vraag of die maat wel representatief is voor de doorsnee vrouw, antwoordt de 59-jarige Herman Van de Velde nuchter: “Dit is intussen normaal in Europa. Of heb je het over Chinese vrouwen?” De gedachtesprong is logisch voor de co-gedelegeerd bestuurder van lingeriegroep Van de Velde. Zijn bedrijf is actief in West-Europa, Amerika, China en Hong Kong en draaide vorig jaar een omzet van 182,4 miljoen euro. Met luxemerken als PrimaDonna, Marie Jo en Andres Sarda lijkt het pad voor een internationale toekomst geëffend. “We hebben ongelooflijk veel geluk in Europa dat Westerse mode vandaag bepalend is in wereld”, aldus de ongekroonde bh-koning.

hoe is van de velde Zo Groot

kunnen Worden?

“Mijn grootouders zijn bijna 100 jaar geleden begonnen met korsetten. Mijn ouders zijn later op bh’s overgestapt, maar het bleef allemaal redelijk functioneel. Onze generatie heeft het business-model aangepast en er een echt modebedrijf van gemaakt. Vroeger was er geen ontwerpafdeling. Vandaag zitten daar vijftig mensen. Dat is het hart van onze onderneming, want 70 procent van onze omzet hangt van nieuwe collecties af. Elke zes maanden moet er één op de markt verschijnen. Daarnaast voeren we een merkenbeleid met een duidelijke positionering en bedienen we enkel gespecialiseerde kanalen. Daarmee

doel ik op een handelaar die de consu-ment adviseert. 75 procent van de markt laten we links liggen. We willen concurreren met kwaliteit, creativiteit en de pasvorm, niet met de prijs.”

Wat is het belanGrijkste in de

internationale ZakenWereld?

“Doe zaken met mensen die je kunt vertrouwen. Je zou ervan opkijken hoeveel afhangt van relaties, geloof en vertrouwen in mensen. Het hangt er natuurlijk van af wat je gaat doen. Ga je ergens produceren of investeren? In 1992 gingen we op zoek naar een productie-eenheid in Oost-Europa. Maar in welk land? Hoe zit het met de lonen en vakkennis van de arbeids-krachten? Maar je moet ook nagaan of

openstaat. Is er daarnaast een groot netwerk aan kleinhandelaars? In het Verre Oosten was dat voor ons niet het geval. Ten slotte ga je best na of er geen culturele beperkingen zijn. Een Chinese vrouw ziet er bijvoorbeeld anders uit dan een Europese. We hebben bepaalde pasvormen, maar die zijn niet perse goed voor Aziatische vrouwen. Praktisch gezien betekent dat kleinere maten exporte-ren. Maar het kan ook met smaak te maken hebben. Zuid-Europese dames tonen bijvoorbeeld graag meer dan Noord-Europese. Ze hebben liever push-ups en iets speelsere modellen.”

spelen bureaucratie en

formaliteiten ook Geen rol?

“Toch wel. Distributie is in Zuid-Amerika goed. We hebben daar ooit prospectie gedaan. Maar dat hadden we ons ook kunnen besparen. Ze hebben relatief hoge importheffingen. De lokale markten zijn vaak enorm beschermd. De prijs wordt daardoor zo opgetrokken dat je nooit kunt concurreren met lokale producenten. Wij gaan enkel concurreren op markten waar we voelen dat er voldoende potentieel is.. We hebben een kritische massa nodig.”

in hoeverre onderscheid je

productie en verkoop in

bepaalde landen?

“Produceren en verkopen hebben niets met elkaar te maken! We verwerken vooral Europese materia-len. Ze worden in België aangeleverd. Dan snijden we ze en sturen we die gesneden stukken stof en de fournitu-ren, zoals een bh-strikje, naar onze

‘Zuid-Europese dames hebben liever push-ups en iets speelsere modellen’

een land stabiel is. Daarom ben ik met een historicus gaan praten. Joegoslavië, zei hij, dat is een mengelmoes van volkeren en religies. Tsjechoslowakije, dat zijn ook twee verschillende regio’s. Uiteindelijk viel de keuze op Hongarije omdat het land voor 97 procent uit etnische Hongaren bestaat.”

hoe oriënteer je jeZelf

internationaal?

“Het begint altijd met de vraag of de consument voor het product

‘BH-strikje als wereldreiziger’Wat hebben alle vrouwen overal ter wereld gemeen? Een simpele vraag met een weel-derige decolleté aan juiste antwoorden. Maar slechts enkele gegadigden spelen er beter op in dan Herman Van de Velde, bestuurder van de Vlaamse lingeriegroep Van de Velde.

tekst RAFAEL PORTO CARRERO beeld Nico Van Dam

GOING GLOBAL IS NO LONGER AN OPTION, IT’S A MUST, YOU HAVE TO BE ‘BORN GLOBAL’ THE HANDS ON NO-NONSENSE VLERICK APPROACH GIVES ME THE TOOLS TO FUEL MY BUSINESS

WWW.VLERICK.COM/EXECMBA

Bart Van der RoostCEO neoScoresVlerick Executive MBA 2014

Page 9: International business

9

‘Produceren en verkopen hebben niets met elkaar te maken’

productieafdelingen in China, Tunesië of Roemenië. Vervolgens komt het allemaal terug als afgewerkt product. Hier gaan we het dan verdelen. Misschien landt de beha met het strikje dan in een winkel in Hong Kong of gewoon in Antwerpen. Het is een echte globetrotter.”

Werk je niet met lokale partners?

“Nee, nouwelijks. Voor de productie hebben we eigen lokale bedrijven opgestart. Dat is zonder partner gebeurd. We werken af en toe wel met subcontractors. In China is het anders. Topform doet ginder de helft van onze productie, maar die samenwer-king is organisch tot stand gekomen. In de jaren 60 en 70 hadden mijn ouders een licentie van een Amerikaans bedrijf om producten te verdelen in de Benelux. Dan wilde die Amerikaan Marie Jo in de VS aan de man brengen. Probleem: geen kat kende ons merk, “Maar”, zei hij, “We hebben een licentie van Christian Dior, “Marie Jo wil ik wel onder dat label verkopen.” De productie in België vond hij te duur. Dus koos hij voor een kleine fabrikant uit Hong Kong met amper 300 machines. Topform is inmiddels één van de grootste producenten van lingerie, bh’s en slips in China. Sinds 1991 zitten ze ook op de beurs. We hebben 26 procent van de aandelen.”

tot slot: hoe vaak ben je op reis?

“Niet al te vaak. Ik geef zeer veel autonomie. In Tunesië is een Vlaming verantwoordelijk. Die man krijgt zijn objectieven. Hij moet onze kwaliteit garanderen, de planning respecteren

en de minuutkost onder controle houden. Daarnaast verplichten we hen om een SA8000-label te halen. Dat is een sociaal label. Dat verplicht hen om de negen sociale standaarden van de Internationale ArbeidsOrganisatie (ILO) te respecteren. We willen bijvoorbeeld geen kinderarbeid, dus meisjes onder 15 jaar ga je niet vinden in onze bedrijven in Tunesië of bij Topform.”

dus een traGedie Zoals in

banGladesh voriG jaar is bij van

de velde niet moGelijk?

“Het zou theoretisch niet mogen en kunnen gebeuren. De auditor gaat ook de gebouwen inspecteren en brand- en nooddeuren controleren. Bepaalde collega’s hebben nog niet genoeg geleerd. Ik zou liever hebben dat de overheid oplegt dat elk bedrijf een sociaal label behaalt. Dezelfde spelregels voor iedereen. Maar dat is niet zo. En de consument ligt daar niet van wakker. Ik ken onze bedrijven, wij bezoeken ze zelf. Ze hebben allemaal een SA8000-certificaat. Als merkenfa-brikant kunnen we ons zo’n wantoe-standen niet permitteren.”

als herman van de velde geen lingerieproducent geworden zou zijn, dan..?

“als kind droomde ik ervan om missionaris te worden. Maar ik denk dat ik zonder de lingerie uiteindelijk in het onderwijs zou terecht-gekomen zijn.”

smart facts

Nadenken over gevaar of risico’s doen we liever niet.

Toch reizen we de hele wereld over. Hoe zorgt u dan voor

de veiligheid van uw medewerkers?

Als werkgever heeft u een zorgplicht voor de veiligheid

van uw medewerkers die voor uw organisatie naar het

buitenland reizen. Hoe gaat u hiermee om? Naar welke

gebieden reizen uw medewerkers, hoe bereidt u ze voor

op de reis en hoe goed zijn ze beschermd? En mocht er

zich iets voordoen: hoe krijgt u ze dan zo snel mogelijk

weer veilig terug op eigen bodem? ATP Corporate Travel

analyseert samen met u uw specifieke situatie. En biedt

een passende Travel Risk Management-oplossing. Ik laat

het u graag zien.

Ga mee in de nieuwe realiteit. Denk niet ‘ons overkomt

dat niet’. Maar draag zorg voor de veiligheid van uw

medewerkers.

hetnieuwezakenreizen.com/travelriskmanagement

ONS OVERKOMT DAT NIET

HET NIEUWE ZAKENREIZEN: TRAVEL RISK MANAGEMENT

multinationals teGen staten

De onthullingen van klokken-luider Edward Snowden over de afluisterpraktijken hebben de onderhandelingen over het vrijhandelsakkoord geen goed gedaan. Maar er zijn nog andere geschilpunten. Zo wil amerika dat multinationals de kans hebben een regering voor de rechtbank te dagen als die terugkomt op afspra-ken uit het akkoord. In Europa groeit de kritiek hierop. Bevoegd Commissaris voor Handel Karel De Gucht is daarom een publieke consul-tatie begonnen. In soort-gelijke verdragen met Singa-pore, Canada en Zuid-Korea zouden vergelijkbare clausules opgenomen zijn.

vrijhandel eu-vs

De vijfde ronde van de onderhandelingen over het vrijhandelsakkoord tussen de EU en de VS gaat op 19 mei in arlington in Virginia van start. De gesprekken begonnen vorig jaar in juli. De bedoeling is om de grootste handelszone ter wereld te creëren. De handels- en investerings-overeenkomst (TTIP) zal in principe niet enkel douanetarieven wegnemen, maar ook verschillen in technische standaarden, regelingen en goedkeurings-procedures afschaffen.

Page 10: International business

10

Singapore is de 36ste

exportbestemming van Vlaanderen. Dit kan tellen voor een stadstaatje van 6 miljoen inwoners op meer dan 10.000 km van Brussel. Tel daarbij een potentiële markt van 600 miljoen Zuidoost-Aziaten en je staart je niet meer blind op China of Japan in dat deel van de wereld.

tekst RAFAEL PORTO CARRERO

Van Antwerpen naar Singapore

maleisië: ambitieuZe leerlinG

Maleisië, gekend van cybercity Kuala Lumpur (KL) en de torens van de nationale oliemaatschappij Petronas, is voorlopig ‘maar’ Vlaamse exportbestemming 49, maar in totaal lag de Vlaamse export in 2012 op 45,1 miljoen (of +11,66 procent) hoger dan in 2011. De grootste impact hadden twee sectoren die in 2011 nog terreinverlies leden: chemie en farma, naast de sector van houtpulp, papier en karton. Flanders Investment and Trade (FIT) laat weten dat de overheid van Maleisië een aantal diensten en sectoren geliberaliseerd heeft. De regering hoopt zo meer investeringen aan te trekken en de handel te bevorderen. Deze versoepelingen hebben betrekking op de volgende diensten: computer en gerelateerde diensten, gezondheid en sociale diensten, toerisme, trans-port, sport en recreatie, zakelijke dienstverlening, huur/leasing en tenslotte de ondersteunende en aanvul-lende transportsector. Ook de wetgeving in de finan-ciële sector zal worden versoepeld.

focus transport

Het lijntje chocolade is de spreekwoor-delijke kers op het perfect geserveerde bedje van melkschuim en zes verschillende bruintinten. Welkom in een koffiebar in de luchthaven van Singapore. Laat het meteen duidelijk zijn: de plaatselijke middenklasse hecht steeds meer belang aan de presentatie en kwaliteit van haar voeding. Premium producten vallen stilaan in de smaak.

in 2012 brak onZe uitvoer naar Singapore het vorige record van 2011. We exporteerden voor ongeveer 1,15 miljard euro. Een stijging van 23,8 procent volgens FTI (Flanders Investment & Trade, het Vlaamse agentschap voor buitenlandse handel). De Vlaming Ronny Kiekens startte een franchise van Puro Coffee, een erkend Fairtrade-product, gemaakt van Zuid-Amerikaanse koffiebonen. Hij verkoopt in Singapore en Maleisië, maar wil uitbreiden naar de buurlan-den. Toch prijkt het zwart-witte strikje van het Turnhoutse Miko Koffie op de reclamefolders. “Miko Koffie importeert de groene bonen uit Zuid-Amerika, uit Peru, Ecuador of Brazilië”, zegt Kiekens. “Ze worden in de Kempen geblend en gebrand en als

afgewerkt product naar Zuidoost-Azië verscheept.” Maar hoe en wat wordt juist verscheept?

de belGische koffiemakers stellen een 20-ton container samen uit drie verschillende productcategorieën. Koffie wordt samen met melk, suiker en koekjes, en voorzien van de nodige koffiekopjes en machines, verpakt. “Lucht verschepen loont niet”, weet de importeur. Maar er zijn restricties op wat je samen kunt verpakken. Vis en vers fruit samen kan bijvoorbeeld niet. Kiekens’ producten kunnen allemaal in een droge container verscheept worden. “De meeste voedingswaren worden in een reefercontainer vervoerd, een grote koel- of diepvries-kast, zeg maar”, verduidelijkt expert Marc Swerts van expediteur Kuehne + Nagel. Daarmee kun je de tempera-tuur, de relatieve luchtvochtigheid en de toevoer van verse lucht controle-ren. Voor bepaalde soorten vers fruit kan zelfs de samenstelling van de lucht aangepast worden.

Wat Gebeurt er met de koffiebonen voor ze op weg zijn naar Singapore?

Antwerpen is één van de belangrijkste opslagplaatsen voor het bruine genotsproduct. “De bonen zijn ongeveer 30 dagen onderweg vanuit het Chileense Vailparaíso. Het inklaren bij de douane in Europa gaat tamelijk snel. Het neemt meestal 1 tot 2 dagen in beslag”, verduidelijkt Kiekens. “De gezondheidscertificaten zijn cruciaal. Beslag op de koffie zelf gebeurt niet vaak, maar kan wel bij melkpoeder. Een virus, bederf of schimmel worden zo goed mogelijk geweerd.”

voor er überhaupt kan getranspor-teerd worden, moet het nodige papierwerk gebeuren. “Het certificate of origin en het gezondheidscertificaat zijn belangrijk”, weet Kiekens. Maar het zijn lang niet de enige documen-ten. “Fytosanitaire certificaten, paklijksten en de commerciële factuur moeten er ook bij zitten”, vult Swerts aan. En gezien er honderden miljoenen moslims in Maleisië en Indonesië leven, is het juiste halalcerti-ficaat ook geen overbodige luxe. Daarnaast moeten er tussen koper en verkoper ook duidelijke Incoterms (International Commercial Terms) zijn

afgesproken. Deze regels zijn een internationale standaard voor de rechten en plichten van de koper en verkoper bij internationaal transport.

in sinGapore is het belangrijk dat de importeur een licentie heeft om voedsel te mogen importeren. “Miko bereidt de nodige papieren voor en bezorgt ze ons via een koerier”, verduidelijkt koffieman Kiekens. “We willen vermijden dat een container in opslag gezet wordt. Dat is duur. Je moet rekenen op 50 tot 100 USD aan staangelden. Zit er voor 30.000 euro aan producten in, dan is dat slecht voor de cash-flow.”

“sinGapore is één van de weinige landen waar je je goederen voor aankomst al kunt inklaren”, vult Kiekens aan. “Je kunt een bankaccount direct bij de douane hebben. Grote expediteurs hebben dit ook. Werk van 2 dagen wordt zo herleid tot 2 minuten.” Als er geen stalen voor onderzoek worden genomen, verloopt de procedure vrij snel. “Reken op 25 tot 30 dagen transporttijd naar Singapore. Dit hangt af met welke rederij er verscheept wordt”, vult expeditie-expert Swerts aan. En vermits er geen importheffingen gelden, tenzij je tabak, alcohol of auto’s importeert, kun je quasi onmiddellijk beginnen verkopen. Er komt later enkel een verkooptaks van zeven procent bij. Dit geldt puur voor de verkoop aan de eindgebruiker

misschien klinkt dit alles te efficiënt om waar te zijn. Dat is het niet. Het wordt zelfs beter omdat PSA International (vroeger Port of Singapore Authority) de meeste terminals in de Antwerpse haven controleert. “Het laden in Antwerpen gebeurt al naar hun model. Ze ver- dienen al voor vertrek”, grapt Kiekens.

Die long haul-vluchten maken ook het leeuwendeel van de cargo-activiteiten uit. Van de 35.513 ton die SN vorig jaar ver-zette, ging en kwam 31.312 ton uit Afrika en de VS. “Voor die vluchten gebruiken we acht Airbus A330-toestellen”, zegt Head of Cargo Herman Hoornaert. “We vliegen naar zeventien Afrikaanse bestem-mingen en twee Amerikaanse: New York en Washington. Op het Europese netwerk van een zestigtal bestemmingen werken we met Avro Jets en A319/A320.”

veel voor de farmaindustrie en met “just-in-time”-leveringen en zijn we gespecialiseerd in koerier- en expreszendingen.”

Het grote voordeel voor de klanten om met luchtvervoer te werken is uiteraard de tijdswinst, zegt Hoornaert. “Bij bij-voorbeeld voedsel maken zelfs directe vluchten al een verschil uit met vluchten die moeten aansluiten in bijvoorbeeld het Midden-Oosten of Turkije. De shelf life van de producten is veel beter en de koudeke-ten is volledig gegarandeerd. Men kan wel degelijk proeven of een ananas per schip of per vliegtuig is ingevoerd!”

op passagiersvliegtuigen kan en mag”, legt Hoornaert uit. “Naar Afrika zijn dat wisselstukken, logistieke goederen van NGO’s, bederfbare voeding, diplomatieke post en zelfs kuikens. Vanuit Afrika vooral groenten, fruit en verse vis. Naar de VS zijn het wisselstukken, cosmetica, mode, koffie-zetmachines, enz. Binnen Europa werken

Op zowat elke vlucht van Brussels Airlines

zitten er niet alleen koffers van passagiers

in de buik van het vliegtuig, maar ook

een massa cargo. Zeker op long haul-

bestemmingen kan de maatschappij een

indrukwekkende expertise voorleggen.

SNELLER NAAR DE WINKEL IN DE BUIK VAN HET VLIEGTUIG

Brussels Airlines is een zogenaamde “bel-ly space operator”, legt de luchtvaartman uit. “We hebben geen aparte vrachtvlieg-tuigen, maar gebruiken de overblijvende capaciteit van de passagiersvluchten.”

Het soort goederen dat SN vervoert, is enorm divers. “We transporteren alles wat

Wij vervoeren graag uw vracht via uw favoriete cargo agent.brusselsairlines.com/cargo

advertorial

Page 11: International business

Book from May – fly from November

Look forward to a new travel experience

With Premium Economy Class Lufthansa will be offering you a new travel experience between Business Class and Economy Class on all long-haul flights. Whether you are travelling for business or pleasure, you will enjoy more comfortable seating, more service and more extras. So you’ll be able to enjoy a thoroughly relaxing journey – both on the ground and on board.

You will be able to book Premium Economy Class from May 2014 and from November 2014, it will gradually become available on the entire Lufthansa long-haul fleet. The retrofitting of the fleet is being carried out in phases, beginning with the B747-8s, and will be completed within about a year. The first destinations are expected to be Bangalore, Chicago, Delhi, Hong Kong, Los Angeles, Mexico City and Washington D.C.

Discover the new Lufthansa

Premium Economy (*)lh.com/be/en/premium-economy-class

(*) Available from autumn 2014

Premium Economyclass advantages

+ 17cm more legroom

2 checked bags (23kg each)

lounge access (€25)

Welcome drink

Upgraded meal service

Amenity kit

Water bottle

PE_A4.indd 1 07-May-14 09:46:53

Page 12: International business

12

INFOMOMENT28 juni

Zakendoen gaat altijd gepaard met risico’s, maar toch meer wanneer je over de grens trekt dan wanneer je in eigen land blijft. Waar moet je als ondernemer op letten?

tekst FREDERiC PETiTJEAN

‘Als het risico te groot is om te verzekeren, vragen we eerst bankgaranties voor we beginnen te werken’ Els Verbraecken

‘Je mag ook de smaak- en cultuurverschillen niet onderschatten, zelfs niet in onze buurlanden’ Filip Abraham

De risico’s van het vak

ve r di e p i ng r isk manag e m e nt

Ondernemingen die willen groeien, trekken al vlug de kaart van het buitenland. Logisch, want de Belgische markt is natuurlijk beperkt als je echt een grote speler wilt worden. Maar als je de stap zet naar het onbekende, zijn er wel een paar zaken die je niet uit het oog mag verliezen. De markt is anders, je werkt met nieuwe klanten en partners en je kunt niet terugvallen op je Belgische netwerk. Kortom: je staat er een beetje alleen voor. “Je komt natuurlijk ook in een markt terecht die je een stuk minder goed kent dan je eigen markt”, bevestigt Filip Abraham, professor International Economics aan de KULeuven. “En bijkomend: je buitenlandse concurrenten kennen die markt natuurlijk wel. Bovendien mag je ook de smaak- en cultuurverschil-len niet onderschatten, zelfs niet in onze buurlanden.” maar Zelfs als je de markt goed inschat en je producten aan de man kunt brengen, is het niet evident dat je geld verdient. In sommige landen is het namelijk nog de vraag of je klanten wel betalen. “In België en de Eurozone is het nog wel te doen om te controleren

hoe solvabel je klanten of je partners zijn”, zegt Abraham. “Maar hoe je verder je gaat, hoe moeilijker dat wordt. Controleer daarom ook goed het wetgevend kader van de landen waar je heen gaat. Voor heel wat bedrijven is het ontbreken van dat kader trouwens een reden om er niet aan te beginnen.” Een Belgisch bedrijf dat wél de stap waagde, en inmiddels veel internatio-nale ervaring heeft, is baggeraar Deme. Zowat 55 procent van hun omzet komt van buiten Europa. Deme doet altijd een background check voor ze in het buitenland met iemand in zee gaan. CFO Els Verbraecken: “Natuurlijk, het is een kleine wereld, de grote oliebedrij-ven en mining companies kennen we ondertussen al. Maar bij nieuwe partners of mensen waar we maar eenmalig mee werken, zullen we zo veel mogelijk uitvissen met wie we te maken hebben.”

daarnaast is het ook standaard de gewoonte om in landen buiten de OESO een kredietverzekering te nemen, legt de financieel directeur uit. “We werken met een openbare kredietverzekeraar die zowel de politieke als commerciële risico’s dekt. Een politiek risico is bijvoorbeeld dat een land failliet gaat en dat de deviezen op zijn. Een commercieel risico loop je wanneer de klant zelf de boeken dicht doet.” Er zijn al gevallen geweest waarin die verzekering moest tussenkomen, zegt Verbraecken. En dan is het goed om zo’n vangnet te hebben. “Zij vergoeden ons dan voor de opgelopen schade en vorderen daarna zelf het bedrag terug bij de schuldenaar. Als het

risico te groot is om te verzekeren, vragen we eerst bankgaranties voor we beginnen te werken. Zo zijn we zeker dat het financiële plaatje klopt.”

ook de bouWGroep Besix kent het fenomeen ‘exportverzekering’ maar al te goed. Het bedrijf werkt over heel de wereld, maar kreeg recent vooral veel aandacht voor enkele grote projecten in

naast de commerciële en politieke risico’s zijn er ook nog de wissel-koersrisico’s waarmee je rekening moet houden als je in het buitenland aan de slag gaat. Als een onderne-ming zijn rekeningen betaalt in een bepaalde munt, maar vooral inkomsten binnenkrijgt in een andere munt, kunnen daar soms forse verliezen op zitten. “Dat hoeft niet noodzakelijk een ramp te zijn”, zegt professor Abraham, “maar als je je er tegen wilt indekken, moet je een beroep doen op speciale financiële instrumenten zoals opties, futures en andere derivaten en die kunnen behoorlijk duur zijn.” Ook bij Deme kennen ze het probleem. “Een eerste optie is dat je je contrac-ten sowieso in euro’s opstelt”, zegt Els Verbraecken. “Maar soms wil een klant absoluut in dollars werken. Dan proberen we eerst om intern onze risico’s te hedgen. De dollars die we dan binnenkrijgen, zullen we elders in de groep weer uitgeven om dingen aan te kopen.”

klanten die niet betalen, munten die devalueren, onbekende markten: moet je eigenlijk wel de stap naar het buitenland zetten? “Ondanks alle risico’s en gevaren is het toch goed om als ondernemer over de grenzen te kijken”, benadrukt professor Abraham. “België is een klein land met een kleine interne markt. Hier zit je als ondernemer dus vrij snel aan je plafond. Echt heel ver trekken de meeste Belgische bedrijven trouwens ook niet. Zowat driekwart van onze export is naar de EU-zone.”

het Midden-Oosten, zoals de bouw van de Burj Khalifa in Dubai, nog altijd het hoogste gebouw ter wereld. “Het verschilt van land tot land, maar soms nemen we inderdaad wel zo een verzekering”, zegt Philippe Dessoy, general manager business development. “In landen waar we regelmatig actief zijn, hebben we meestal wel een eigen dochteronderneming opgezet: de Verenigde Arabische Emiraten of Qatar of Nederland bijvoorbeeld. Als we naar nieuwe markten trekken, zoeken we doorgaans eerst een lokale partner. Recent was dat zo in Azerbeidjan. In zulke gevallen kan zo’n verzekering nuttig zijn. En daarnaast werken ook wij met bankgaranties.”

buiten de GrenZen beleGGen

Hoe ziet een vermogens-beheerder de buitenlandse markten? In het geval van CapitalatWork Foyer Group alvast als bijzonder belangrijk.

Van de groeicijfers die de MINT-, BRIC- en andere groeilanden laten optekenen kunnen we in België en Europa momenteel alleen maar dromen. Voor beleg-gers die hun kapitaal willen aandikken, zouden hier dus mooie opportuniteiten kunnen liggen. En dat is ook zo, klinkt het bij de Europese vermogensbeheerder CapitalatWork Foyer Group.

Ongeveer de helft van het vermogen dat CapitalatWork beheert, is momenteel belegd buiten de EU-zone, o.m. in de V.S., maar ook in groeilanden. “België is zelfs zo goed als nihil”, zegt Chief Investment Officer Erwin Deseyn. “Dat we in het buitenland en in groeilanden zitten, betekent niet dat we rechtstreeks in China of Korea beleggen. We doen dat altijd via Europese of amerikaanse bedrijven. Luxe-concern LVMH bijvoorbeeld of Volkswagen, zijn twee Europese onderne-mingen die toelaten om van de boom te profiteren.”

Die aanpak heeft vooral met voorzichtigheid te maken. “Laten we zeggen dat zaken als corporate governance in de groeilanden toch nog niet op hetzelfde niveau staan als hier”, zegt Chief Executive Officer CatW België, Maarten Rooijakkers.

De groeilanden hebben het voorbije jaar wat gas teruggenomen, maar de rek is er nog lang niet uit, zegt Deseyn. “Ik baseer me op voorspellingen van het IMF: een groei tussen 4% en 5% per jaar. Lager dan de voorgaande jaren, maar nog steeds het dubbele van de developed markets.”

Ook wat de V.S. betreft, is Deseyn optimistisch. “De Verenigde Staten staan er beter voor dan Europa. Ze hebben de crisis beter aangepakt, wegens een veel slagvaardigere monetaire politiek en politieke instellin-gen die beter functioneren. Hun economische groei is substantieel hoger geweest de voorbije vijf jaar en er is geen reden om aan te nemen dat dit de komende jaren zich niet zal verder zetten.”

Page 13: International business

Meer weten over dit BEL20 aandeel?

Surf naar ageas.com

13.000 werknemers

sponsor van Vlerick Financial Services Centre

Markt- kapitalisatie

EUR 7,2 miljard

Europa& Azië

+30.000medewerkers

via partnerships

TOP 20 verzekeraarin Europa

Dividend 2013

EUR 1,40 per aandeel

12landen

Ageas, dé internationale verzekeringsgroep uit de BEL 20, heeft

190 jaar vakkennis en ervaring. Ageas behoort tot de 20 grootste

verzekeraars van Europa en richt zich op Europa en Azië, de twee

werelddelen die samen het grootste deel van de wereld wijde

verzekeringsmarkt uitmaken. Ageas onderhoudt stevige partner-

ships in België, het VK, Luxemburg, Italië, Portugal, Turkije, China,

Maleisië, India en Thailand, en heeft dochtermaatschappijen in

Frankrijk, Hongkong en het VK. In België is Ageas via AG Insurance

marktleider in i ndividuele levensverzekeringen en employee

benefits, en een topspeler in niet-leven.

Surf naar ageas.com en word gratis lid van de Ageas Club.

Partner van de

economische handelsmissies (Turkije, Thailand,…)

AGEB01_4003_adv_VFB_tweedeversie.indd 1 30/04/14 09:40

Page 14: International business

14

Van BRiC naar miNT en CiVeT

indonesië

“Het vierde grootste land ter wereld met 250 miljoen voornamelijk jonge inwoners. Er is veel biodiversiteit en er zijn enorme rijkdommen, zowel in als op de grond: ertsen, de rijkdommen van het regenwoud, dat al te vaak wordt gerooid voor gigantische palmplantages, en de enorme rijstproductie op Java. Dit grootste moslimland is erin geslaagd een democratisch regime tot stand te brengen. Vorig jaar werd ook een Indonesische ziektever-zekering opgestart die elke inwoner toegang tot de ge-zondheidszorg moet geven.”

mexico

“Het eerste Zuid-amerikaanse land dat lid werd van de OESO en met reden. Het is de zesde elektronicaprodu-cent ter wereld en de grootste autoproducent van Noord-amerika. Een deel van de industrie uit de VS vestigde zich in Mexico. Mexico is erg biodivers en beschikt over aardolie. Een van de rijkste mensen ter wereld, telecom- mogol Carlos Slim, is Mexicaan. Hij dankt zijn fortuin aan de monopolies die de regering hem gaf. Geweld blijft een probleem, onder meer door drugsbendes.”

niGeria

“De ‘afrikaanse reus’: alweer een grote en jonge bevolking (170 miljoen mensen) en een bestuur dat de groei probeert te ondersteunen. Een van de grootste afrikaanse bedrij-ven, de Dangote-groep (cement, voeding, telecom) komt uit Nigeria. In het zuidoosten zit olie. De exploitatie er van is erg vervuilend en omstreden, want de lokale bevol-king vindt dat ze er niet genoeg aan heeft. Kan Nigeria de industriële ontwikkeling van de grond krijgen? De groei-ende terreur van extremistische moslimgroepen in het noorden en de corruptie blijven problematisch.”

colombia

“Een land dat gezegend is door moeder natuur: olie, goud, heel veel landbouwmogelijkheden, bergen, oerwoud, savanne... Het is vijf keer zo groot als Frankrijk, met een veel kleinere bevolking, dus het potentieel voor economi-sche vooruitgang voor iedere Colombiaan is er. Spijtig genoeg raakte men het niet eens over de verdeling van die rijkdommen, met een burgeroorlog die vijftig jaar duurde. Voor het eerst sinds lang lijkt vrede niet meer onmogelijk. Dat kan de mogelijkheden van Colombia al-leen maar ten goede komen.”

turkije

“Weinigen beseffen dat Turkije lid is van de G-20, de twin-tig grootste economieën ter wereld. Het land produceert ruim één miljoen auto’s per jaar en het is de zesde toeris-tische bestemming op aarde. Het is heel strategisch gelegen, heeft een grote, jonge bevolking en een goed ontwikkelde infrastructuur. Dit is eigenlijk al een midden-inkomensland. De economie groeit, maar er is tegenwoor-dig wel meer in- dan uitvoer. Het is afwachten hoe de overheid de politieke instabiliteit aanpakt om die groei verder te zetten.”

vietnam

“Het ‘nieuwe China’, zo noemt men Vietnam tegenwoor-dig. Nu de lonen in China beginnen te stijgen, trekken veel fabrikanten uit arbeidsintensieve sectoren, textiel en sportschoenen bijvoorbeeld, naar Vietnam om daar hun producten te laten maken. Er is dus best wat economi-sche bedrijvigheid, met dank ook aan buitenlandse inves-teerders. Net als China is Vietnam eenpartijstaat (communistische partij) die het land sterk in haar greep houdt. Dat zorgt voor redelijke sociale stabiliteit, veilig-heid en een behoorlijke infrastructuur.”

Vroeger waren de BRiC-landen (Brazilië, Rusland, indië en China) de goudhaantjes onder de opkomende economieën. Tegenwoordig hebben economen de mond vol van de MiNT- en CiVET-landen. Journalist John Vandaele van MO Magazine nuanceert de hoeraberichten.

tekst FREDERiC PETiTJEAN

eGypte

“Het belangrijkste en meest bevolkte arabische land staat voor grote uitdagingen. Door de politieke onrust heeft de voornaamste bron van buitenlandse deviezen, het toerisme, zware klappen gekregen. En met die inkom-sten wordt voedsel betaald: Egypte is een van de grootste voedselimporteurs ter wereld. De arabische Lente was al deels gegroeid uit sociale ontevredenheid en werkloos-heid. Uiteindelijk heeft dat de economische situatie eerder verslechterd. Het nieuwe regime moet nu stabiliteit bren-gen. De Moslimbroeders zijn buiten de wet gesteld, maar of ze zich zomaar gewonnen geven, is niet zeker.”

ove r z icht opkom e n d

Zal mijn klant betalen? Handelen zonder kredietverzekering is een reuzengok.

Vertrouw daarom op onze kennis van zaken.Insolvabele debiteuren kunnen uw onderneming in een lastig parket brengen. ‘Maar hoe weet ik of mijn klant of leverancier kredietwaardig is?’ ‘Kan ik mij verzekeren tegen onbetaalde facturen?’ ‘En wie pakt de wanbetalers aan?’ Trade Insure geeft u het antwoord. Als ervaren onafhankelijk verzekerings-makelaar, wereldwijd actief in 30 landen, laten we nooit iets aan het toeval over en kiezen we altijd de kredietverzekering die voor u de beste dekking geeft. Waarom dus nog risico’s nemen? Zet in op zekerheid! Kijk op www.trade-insure.be

Page 15: International business

Antwerp - Breda - Brussels - Ghent - Luxembourg

www.capitalatwork.com

VERMOGENSBEHEER • vermoGenspLAnninG

CapitalatWork is een onafhankelijke vermogensbeheerder voor particuliere en professionele cliënten. Dankzij onze specifieke be-leggingsstijl bouwt CapitalatWork met succes aan het behoud en de groei van het vermogen van ons cliënteel. Daarbij zijn veilig-heid, deskundigheid en eenvoud de fundamenten van ons gedis-

ciplineerd en consistent vermogensbeheer. Zo creëren wij, mèt onze kennis van vermogensplanning, toegevoegde waarde voor onze cliënten. Wilt u weten hoe wij uw vermogen veilig en deskun-dig aan het werk zetten? Contacteer ons via nathalie Cardoen op +32 2 663 36 09 of via [email protected]

Manage your Future put your Capital at Work

Page 16: International business

De gewone weg ?Of gewoon weg ?Het leven is één grote trip. Met zeer veel kleurrijke keuzes onderweg. Geef er uw eigen invulling aan. En laat de Volvo XC60 uw reispartner zijn. Boek alvast uw eerste testrit bij uw Volvo verdeler en ervaar de baan brekende geneugten van zijn D4-motor met 181 pk en amper 117 gr CO2.

Plan uw trips met de Volvo excursions app op volvocarsbelgium

VolVoCars.BEGeef voorrang aan veiligheid. Milieu-informatie ar 19/03/2004: www.volvocars.be afgebeeld model ter illustratie.

XC60 D4 181 PK: 4,5 l/100 KM – 117 G Co2/KM Aanbevolen catalogusprijs XC60 D4:

vanaf € 40.190