Intercultureel samenwerken =

1. INTER (en dus ook intra)

2. CULTU(u)R (ele)

3. DIALOOG4. Is altijd TRANSGENERATIONEEL, (gedeelde geschiedenis,

gedeelde herinnering, familiale context,…).

5. heeft altijd te maken heeft met VERBONDENHEID (gelijkenissen, “sameness’)

1. Heeft een ZINGEVEND (interlevensbeschouwelijke ) en

SYMBOLISCHE dimensie.

(Marc Colpaert, Tot waar de beide zeeën samenkomen, lannoocampus, 2005)

Interculturele competentie (CIMIC)

Culturele zelfkennis: kennis over het eigen referentiekader en wereldbeeld. Culturele flexibiliteit: de openheid om zich aan te passen en alternatieven te

verkennen. Culturele veerkracht: kunnen omgaan met moeilijkheden en negatieve gevoelens

die met interculturele ontmoetingen gepaard kunnen gaan. Culturele ontvankelijkheid: de openheid om naar de visie van de ander te luisteren

en deze te integreren & het vermogen om de relativiteit van de eigen visies te aanvaarden.

Culturele kennis: ,kennis over een andere cultuur verwerven en de capaciteit om deze kennis aan te wenden zonder de uniciteit van iedere person in een specifieke situatie onrecht aan te doen.

Culturele relationele competentie: de bereidheid om tijd en energie te investeren in het creëren van vertrouwen en de bereidheid om in relatie te treden.

Culturele communicatieve competentie: de bekwaamheid om de specifieke kenmerken van de eigen communicatiestijl te onderzoeken, te remediëren en om de communicatiestijl van de andere te verkennen.

Culturele conflicthantering: het vermogen om interculturele conflicten te beschouwen als leerkansen en het bewustzijn van de eigen conflicthanteringsstijl.

Multiperspectiviteit: het vermogen om een situatie, vraagstuk of probleem vanuit meerdere invalshoeken te bekijken

1. Leer buiten je eigen evidenties denken

= vragen stellen, luisteren, dialoog= proberen om je wijze van handelen niet te laten leiden door je vooroordelen.= verschillende brillen hanteren/ een meervoudig perspectief hanteren

Een hulpmiddel ODIS MODEL ODIS staat voor ‘Observe, Describe,

Interpret, Suspend your judgment ‘ (Observeer, Beschrijf, Interpreteer, Stel je

oordeel uit’

Een hulpmiddel ODIS MODEL Eerst observeren zonder direct een betekenis te geven aan

een situatie, de aangediende informatie zien als nieuw. Valkuil is: ‘dat ken ik al!’. Men kijkt maar ziet niet.

Daarna beschrijven. We stellen vragen, luisteren, zoeken informatie. Nieuwsgierig zijn,

Interpreteren is de belangrijkste stap: er is mijn interpretatie, er zijn die van de anderen. We zoeken meerdere interpretaties.

We stellen ons waardeoordeel uit tot alle interpretaties en veronderstellingen voldoende gecheckt zijn.

Cultuur als ijsberg !

Zichtbare cultuurelementen :Materiële cultuur, handelingen, Gewoontes, taal, geschiedenis, kunst,enz

Onzichtbare cultuurelementen

Waarden, houdingen, logica, wereldbeeld,Gedachtengangen, codes/normen, percepties

Onzichtbare cultuurelementen

Idee over identiteit, concept van properheid, arbeidsmotivatie,houding t.a.v. dieren, idee over rechtvaardigheid, idee over opvoeding, Idee over werkritme, idee oer leiderschap, idee over zuiverheid, tijdsbelevingbeleving van ziekte en gezondheid, opvattingen over vriendschap, visie op verleden en toekomst, probleemoplossend denken,Gedragscodestaboes ……..Leer je pas na langere tijd kennen en zelden volledig

Buiten je eigen evidenties kijken

Is nodig op zeer veel vlakken : Waarden en normen Methodieken Organisatie & organisatiestructuur gezagsverhoudingen Tijds- en jaar indeling Verbale en non-verbale communicatie …..

Direct verband tussen deze competentie en PCM / identificatiefase

Instrumenten : seasonal calendar, social map, transect walk,….

HTTP://WWW.YOUTUBE.COM/WATCH?V=_D2RDLJTMZE

Gilbert de Leeuw

2. Ontculturaliseren

Wanneer we communiceren met mensen van ‘buiten onze grenzen’ hebben we wel eens vaker de neiging om ‘cultuur’ als een belangrijke oorzaak te zien voor dingen die mislopen..

Culturaliseren =‘Negatief gedrag bij de “eigen groep” wordt gelinkt aan situationele factoren

‘Negatief/onbegrijpelijk gedrag bij ‘vreemdelingen’ wordt gelinkt aan ‘cultuur’

= een valkuil waar je zeer vlug in stapt

Opmerking : dit wil niet zeggen dat je cultuur kunt ‘weggommen’ als oorzaak van gedrag. Wél dat er ook andere factoren (persoonlijkheid, karakter, extern omstandigheden, infrasttructuur, politiek,……) kunnen spelen.

Risico’s van een (te) culturaliserende benadering Reductie van een persoon tot zijn/haar nationale,

etnische of religieuze identiteit

Generalisatie en stereotypering

Eenzijdig vastleggen van betekenissen (receptenlijsten halen de spontaniteit uit je relaties/communicatie)

Haalt je uit je kracht als partner (vaak beschikken we over zinvolle competenties die we niet meer durven te gebruiken omdat het gaat over een andere cultuur)

‘ontculturaliseren’

Betekent ook :

Cliché beeldvorming doorbreken in interculturele vorming & (fondsenwervings)activiteiten.

Een voorbeeld : beeldvorming

http://www.youtube.com/watch?v=pnKiT1aaxSQ

http://www.youtube.com/watch?v=oJLqyuxm96k

http://www.africafornorway.no/

http://www.youtube.com/watch?annotation_id=channel%3A527b9044-0-2d6c-978d-1a11c2d408&feature=iv&src_vid=oJLqyuxm96k&v=xbqA6o8_WC0

Een hulpmiddelIdentiteit = meervoudig

Familielid

Moeder Vader

etnischeoorspring

nationaliteit

Spiritualiteit religie

werknemer

vrienden

EnfantPassie

Zoon/dochter

Club/vereniging

jongen/meisje

Diplomastudies

stad/dorp

Leeftijdlevenservaring

?

karakter

Sympathi

e&

antipathi

e

?

voorkeuren

Cul

tuur

Omstandigheden

Cultuur

Cultu

ur

Cultuur

cult

uur

Omstandigheden

Om

standigheden

Omstandigheden

Wat als de ander culturaliseert?

Stel de andere vraag Wie zijn ‘wij” Ken je ook andere die het anders doen? Heb je het al eens anders geprobeerd? …….

‘ont’ moeten

=de ontmoeting ontdoen van het moeten,,,,

Een hulpmiddel : TOPOI - model

Niet Culturen, maar mensen ontmoeten elkaar,

misverstanden en conflicten kunnen te maken hebben met :

Taal Ordening (interpunctie) Personen (inhoud en betrekking) Organisatie Inzet

TOPOI – model : TAALBegrijpen we elkaar goed?

Heb ik de ander goed begrepen en heeft de ander mij begrepen? Leg uit wat je precies bedoelt of vraag uitleg: wat betekent dat? Check na of je begrepen bent: wat ga je nu doen? Breng een heldere boodschap. Gebruik klare taal (zeker wanneer

geschreven). Hulpmiddel : checklist klare taal http://www.klaretaalrendeert.be/

http://www.klaretaalrendeert.be/files/ktr_incontactmetklanten/Checklist.pdf

Bewust zijn van : non-verbale taal is meerduidig

TOPOI – model : ORDENINGHoe kijkt elk van ons naar de situatie?

Ordening heeft te maken met onze bril, onze eigen interpretatie van de werkelijkheid.

Maak ieders kijk op de kwestie duidelijk : wat zie ik, wat zie jij, wat verwacht ik, wat verwacht jij?

Je hoeft niet akkoord te gaan, maar probeer elkaar te begrijpen. Probeer (actief) te luisteren Zoek wat jullie gemeenschappelijk hebben en zet dat voorop. Probeer een situatie vanuit meerdere brillen te bekijken

TOPOI – model : PERSONENHoe kijk ik naar jou en hoe kijk jij naar mij?

Start van een positieve waardering voor verschillende vormen van samenleven en heb er oog voor/breng ze ter sprake

Herleid de ander niet tot één kenmerk: allochtoon, vrouw… Probeer meervoudig te kijken Probeer een vorm van ‘kruispuntdenken’ te hanteren, Onderzoek in welke rol de ander zichzelf plaatst en speel

daarop in.

TOPOI – model : ORGANISATIEIn welke context vindt onze communicatie plaats?

Vraag na welk beeld de ander heeft van jullie organisatie/school/bedrijf/lokale overheid/hiërarchische verhoudingen

Leg uit hoe de dingen werken. Leg (meermaals) uit wie wat doet Vraag hoe dingen werken bij de ander. Vrag wie, wat

wanneer en hoe doet? Maak de organisatie zo transparant mogelijk Maak procedures zo eenvoudig mogelijk Ga na waar er drempels zijn en werk die zoveel

mogelijk weg,

TOPOI – model : INZETWat zijn jullie en mijn beweegredenen/motivatie?

Jouw inzet is niet noodzakelijk de inzet van de ander en vice versa,

Probeer inzet te zien en te waarderen,

Interculturele competenties

3. Acceptatie enerzijds, praten over het niet onderhandelbare anderzijds

Bijna elke vorm van communicatie zou je als ‘intercultureel ‘ kunnen beschouwen.

Dit is niet onbeperkt, er zijn grenzen

Ni

Moeilijk veranderbaar Moeilijk veranderbaar

Niet onderhandelbaar Niet onderhandelbaar

Ruimte voor dialoogOnderhandelbaar, veranderbaar

INTERCULTURELE COMPETENTIES

6. Bepaal wat niet onderhandelbaar is/Accepteer dat dingen anders zijn.

Streef naar minimale regels, maximale dialoog Geef duidelijk uitleg/motivatie Vraag aan de ander wat moeilijk veranderbaar is voor

hem/haar en wat niet onderhandelbaar is.

Wat wil ik dat jij respecteert. Wat wil jij dat ik respecteer.

4. Oog voor en dialoog over gelijkenissen en verbondenheid

Fixatie op verschillen kan/zal de kloof vergroten

Stil staan bij ‘VERBONDENHEID’ schept een band en gemeenschappelijke dingen om over in dialoog te gaan

Belang van informele contacten !!!!!!!Belang van TIJD investeren in relaties !!!!!!!

Interculturele competenties :

Interculturele competenties :Oog voor en dialoog over gelijkenissen en verbondenheid

Gelijkenissen/verbondenheid vind je op vlak van Overgangsmomenten in het leven Existenstiële vragen Basisbehoeften Dagelijks leven/interesses/sport Religie/spiritualiteit Intercultural communication =

“sharing your shit” (Durre Ahmad)

5. Interculturele competenties : wederkerigheid betrachten

Wederkerigheid

Echte wederkerigheid vraagt een verandering in de ‘mindset’ van mensen.

= De krachten van de ander zien (en niet alleen de problemen)

= Kunnen/willen zien wat de ander te bieden heeft = Wat kunnen we leren van de ander ? = de ander toelaten te geven (Levinas, R. Moreels, R

Pannikar)

Hulpmiddelen : niet culturaliserende visie op identiteit, capaciteiten leren zien,

Reflectie- en evaluatievragen : Wederkerigheid

Wat betekent ‘wederkerigheid’ voor mij / ons? Zien we voldoende de sterktes van de ander? Waarom

wel/niet? Zijn we ons bewust van eigen stereotypen die

wederkerigheid belemmeren? Welke beelden geven we aan cliënten en collega’s mee over

de samenleving/cultuur van de ander? Zijn we er ons van bewust dat we soms gaan culturaliseren?

In welke situaties doen we dat? Kunnen we dat enigszins vermijden in de toekomst?

Hoe kijken we tegen het begrip identiteit aan? Zij we bereid om te leren van de ander?

Reginald Moreels

“Ik denk dat culturen en volken naast hun eventuele situatie van behoeftigheid of schaarste, ons altijd iets te bieden hebben, bijvoorbeeld op levensbeschouwelijk vlak (mensbeeld, levensvisie, waarden) waaruit culturen putten. Ik geloof dat het een fundamenteel verlangen van de mens is om iets te kunnen betekenen voor de ander. Hij heeft de behoefte om bij te dragen tot het welzijn van zijn medemens omdat hij alleen op die manier zin en betekenis kan krijgen, Daardoor hebben we (in het Westen), in fundamentele zin, het bestaan van de ander niet ernstig genomen en niet erkend. Men heeft de kans gekregen de eigen waarden te profileren, waardoor zelfwaarde en zelfrespect ondermijnd werden. We hebben er ons geen rekenschap van gegeven hoe beschadigend het niet kunnen terug geven is voor het zelfbeeld van de ander. …. “

Interculturele dialoog is zeer vaak interreligieuze dialoog

Religieuze & spirituele tradities…..

• 1. Logos (Westers) rationeelWetenschappelijk Denken.RatioCartesiaansDualistischAnalytisch

•2. LogosVan een conservatief – orthodoxen/of fundamentalistisch referentiekaderRationeelDualistisch/categoriserendKoran wordt een ‘manual’of handboek (vb. Strikt vanuit de bestaande rechtscholen)Recitatief

•3. Logos + mythosContextueel

Met oog voor de symboliek en hetonderliggende narratief.

Holistisch, intuitief, oog voor gemeen-schappelijke waarden

= basis voor interreligieuze , interspirituele, interculturele dialoog