INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN...

66
Faculteit Ingenieurswetenschappen Vakgroep Informatietechnologie Voorzitter: Prof. Dr. Ir. Paul LAGASSE INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN GELIBERALISEERDE MARKT door Tim PINGNET Promotors: Prof. Dr. Ir. Mario PICKAVET & Dr. Ir. Didier COLLE Scriptiebegeleiders: Ir. Sofie VERBRUGGE, Ir. Bart LANNOO & Jan VAN OOTEGHEM Scriptie ingediend tot het behalen van de academische graad van burgerlijk ingenieur in de computerwetenschappen Academiejaar 2005 - 2006

Transcript of INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN...

Page 1: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

Faculteit Ingenieurswetenschappen

Vakgroep Informatietechnologie

Voorzitter: Prof. Dr. Ir. Paul LAGASSE

INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN GELIBERALISEERDE MARKT

door Tim PINGNET

Promotors: Prof. Dr. Ir. Mario PICKAVET & Dr. Ir. Didier COLLE Scriptiebegeleiders: Ir. Sofie VERBRUGGE, Ir. Bart LANNOO & Jan VAN OOTEGHEM

Scriptie ingediend tot het behalen van de academische graad van burgerlijk ingenieur in de computerwetenschappen

Academiejaar 2005 - 2006

Page 2: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN GELIBERALISEERDE MARKT

door Tim Pingnet

Promotors: prof. dr. ir. Mario PICKAVET & dr. ir. Didier COLLE Scriptiebegeleiders: ir. Sofie VERBRUGGE, ir. Bart LANNOO & Jan VAN OOTEGHEM Scriptie ingediend tot het behalen van de academische graad van burgerlijk ingenieur in de computerwetenschappen Academie jaar 2005 – 2006

Universiteit Gent Faculteit Ingenieurswetenschappen Vakgroep: Information Technology

Voorzitter: prof. dr. ir. Paul LAGASSE

Samenvatting

Interconnectie tussen netwerkoperatoren in een geliberaliseerde markt is essentieel voor het leveren van diensten aan eindgebruikers. Regulering is hierbij onmisbaar om te zorgen dat interconnectietarieven tussen netwerkoperatoren niet misbruikt worden. De technische en juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting over kostenmodellen in hoofdstuk vier. Daarin beschrijven we twee verschillende systemen voor het berekenen van interconnectietarieven, nl de Deense en Belgische. We besluiten dat zowel een kostenmodel op basis van FDC als op basis van LRAIC leidt tot een verdeelde markt en een daling van de interconnectietarieven. In het laatste hoofdstuk wordt een model opgebouwd waarbij de impact van regulering op een fictieve markt wordt beschreven. We leiden uit dit model af dat regulering van interconnectietarieven essentieel is en dat het gebruik van beide kostenmodellen leidt tot zowel lagere interconnectietarieven voor netwerkoperatoren als lagere prijzen voor de eindgebruikers. trefwoorden: interconnectie, telecommunicatie, ontbundelde toegang, regulering

Page 3: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

Interconnection between network operators in a liberalized market

Tim Pingnet

Promotors: Prof. dr. ir. Mario Pickavet, dr. ir. Didier Colle Supervisors: ir. Sofie Verbrugge, ir. Bart Lanoo, Jan van Ootegem

Abstract: This article explains the different cost models used in the regulation of the telecommunications market and creates a model with which it emphasizes the need to regulate and the consequences of this regulation on the telecom market.

Keywords: interconnection tariffs, network operators, cost models

I. INTRODUCTION Until the eighties most European telecom networks

were owned by their government. Because of the liberalization of the telecom markets these state-owned companies were privatized. These former monopolies have to be regulated so that a level-playing field can be created on the now open market. The telecom industry has a tendency to have scope and/or scale advantages. Building a whole network requires big investments. It would be easier if some of the existing infrastructure that the incumbent owns could be reused. [1]

To facilitate the entry of new network operators the EU decided to introduce a framework for regulation. This framework describes a set of policies and directives that the national regulatory instances (NRI) in the EU member countries should install. [2]

II. COST MODELS

A. Definition Interconnection tariffs should be based on their

costs. The use of a cost model enables the operator to justify this. A cost model is made up of two parts. The first part is modeling the network and deducing the cost base of this network. The second part is assigning this cost base to the different services the network model offers.

B. Network modeling Top-down models start from the existing network

infrastructure of the operator. This network was built over time and has seen a rise and decline of service usage. This results in a less efficient network than a new network. The financial data of the operator is used to develop the cost base. The capital and operational expenditures have to be evaluated accordingly.

Bottom-up models start from the demand volumes the incumbent has and builds an optimal network to satisfy these volumes. The capital and operational

expenditures that arise from this fictional network have to be estimated or derived from some other result. This results in an 'optimal' cost base.

C. Cost allocation After having built up the cost base, it has to be

allocated to the different services. Again there are numerous different ways to do this.

The Fully Distributed Costs (FDC) method allocates all identified costs the operator has to all the different services he offers through his network based on cost drivers. The tariff for a service thus includes all the incurred costs by this service.

The Incremental Cost method (IC) measures the costs that are incurred by a substantial increase or decrease in volume. The standard methodology to apply IC is the Long Run Average Incremental Costing. Long Run means that capital investments or disinvestments are possible. Average means that fixed costs are averaged over the total of all increments. This allocates the direct, shared and common costs to the various services depending on used definition of an increment.

The difference between these two methodologies is that FDC allocates all the costs from the cost base to the different services. Even if certain costs were inefficient, these get allocated. We could say that it starts from the costs and deduces tariffs from these. The LRAIC method on the other hand starts from the offered service and deduces which costs would increase if there were an increment.

D. Tariffs The manner in which the tariffs are deduced from

these models is also important. In Belgium we see that the NRI develops a top-

down, FDC model in collaboration with the incumbent and a bottom-up, LRAIC model. Generally speaking the top-down model, adjusted by the results of the bottom-up model, is used. [3]

In Denmark the NRI has issued guidelines for building both a top-down and bottom-up model, which both have to be LRAIC based. It is the incumbent's task to develop a top-down model and the entrant's task to develop a bottom-up model according to these guidelines.[4]

Although in both countries the market share of the incumbent is the same, Denmark has far lower interconnection tariffs. [5][6][7]

Page 4: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

III. REGULATORY MODEL

A. Model We described three players active on a simplified

market: the incumbent (M), who owns a complete PSTN/ISDN network and two entrants, one who owns a complete cable network (K) and one that uses the carrier select service of the incumbent (C).

#minutes

Tota

l Cos

t

MKC

Figure 1 : fixed and variable costs

There are two services that are offered during the model, a termination services, which ensures that end users can call from one network to the other, and the carrier select service, which allows the third player to build an access network for himself.

We define the fixed costs an operator has as the costs associated with the local loop. The variable costs are a weighted average of all the operational and capital costs the operator has. In our model only the termination and network costs are relevant. Figure 1 describes the various cost structures we associate with the different operators. The new entrants also have an extra cost, which we call the perceived extra costs, because of their lack of reputation.

An operator’s market share is that part of the market where he can offer the lowest total price. The total price for an end user is fixed cost + (variable cost x #minutes) + profit.

B. No regulation

# minutes

Tota

l Cos

t

K + Z1MC+Z2

Figure 2 : market share no regulation

If M asks a high price for his services, C's unbundling costs will be higher than M's. Only K can make a successful entry into the market on that part of the market that nearly never calls. His fixed costs are independant of M's but his variable costs will be very steep because of M's high termination tariff.

C. Regulation

#minutes

Tot

al C

ost M

K+ZC+Z

Figure 3 : market share FDC/ LRAIC regulation

If either FDC or LRAIC regulation is in place, we see in Figure 3 both C and K are able to acquire market share. They are guaranteed fair termination and unbundling tariffs.

D. Time passes As time passes we see that the entrants build up

market reputation and that their perceived extra costs decline. This enables them to acquire even more market share and forces the incumbent to take action. At first he will give up his monopolistic profits and when this is not enough he will be forced to reduce costs. In the end we see that the end users are confronted with a more efficient incumbent and two other network operators whom they can chose from depending on their call preferences. The overall effect is lower tariffs, lower prices for end users and a competitive market.

IV. CONCLUSION Regulation is essential in the telecommunications

market. Without regulation an incumbent is likely to boycott any new entrant. An efficient way to regulate this sector seems to be to regulate the interconnection tariffs. This is done by forcing the incumbent to use a cost model. Both the Belgian and the Danish way of doing this, leads to a more competitive market and forces the incumbent to analyze his inefficient costs, which leads to lower tariffs and lower prices for end users.

REFERENCES [1] C. COURCOUBETIS, R. WEBER, Pricing Communications

Networks, Wiley, 2003 [2] Official website EU, Richtlijn 2002/21/EG, 2002 [3] Official website BIPT, Beschrijving van het top-down

kostenmodel voor de berekening van de interconnectietarieven BRIO 2005 op www.bipt.be, 2005

[4] Official website Telestryrelsen: National Telecom Agency, LRAIC Model Reference Paper, Common Guidelines for the top-down and bottom-up cost analysis op http://www.itst.dk/, 2001

[5] Official website BIPT, Jaarverslag BIPT 2004 op www.bipt.be, 2005

[6] Official website Telestryrelsen: National Telecom Agency, Statistieken, www.itst.dk, 1998-2005

[7] A.K. MAHAN en W.H. MELODY (eds.) Stimulating Investment in Network Development: Roles for Regulators , WDR Project, 2005

Page 5: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

Inhoudstafel

Inhoudstafel...........................................................................................................................0 Afkortingen ...........................................................................................................................1 Inleiding ................................................................................................................................1

Technologische Aspecten .....................................................................................................3 1 PSTN/ISDN netwerk.................................................................................................3 2 Kabelnetwerk ............................................................................................................6 3 Interconnectie............................................................................................................7 4 Belgacom ..................................................................................................................7

4.1 Belgacom Reference Interconnection Offer (BRIO) ........................................7 4.2 Belgacom Reference Offer for Bitstream Access (BROBA)..........................11 4.3 Belgacom Reference ULL Offer (BRUO) ......................................................12

Juridische aspecten..............................................................................................................13 1 Richtlijnen...............................................................................................................13

1.1 Kaderrichtlijn: .................................................................................................13 1.2 Toegangsrichtlijn.............................................................................................14 1.3 Machtigingsrichtlijn ........................................................................................15 1.4 Universele Dienstrichtlijn ...............................................................................16 1.5 Richtlijn betreffende privacy en elektronische communicatie........................16

Kostenmodellen ..................................................................................................................17 1 Abstractie van kostenmodellen ...............................................................................17

1.1 Kostenmodellering ..........................................................................................17 1.2 Kostenallocatie................................................................................................20

2 Implementaties ........................................................................................................23 2.1 België ..............................................................................................................24 2.2 Denemarken ....................................................................................................30

3 Vergelijking ............................................................................................................33 3.1 Interconnectietarieven .....................................................................................33 3.2 Marktaandeel...................................................................................................35

4 Conclusie.................................................................................................................37

Economisch model achter regulering..................................................................................38 1 Marktsituatie ...........................................................................................................38

1.1 Beschrijving van de markt: .............................................................................38 1.2 Operatoren.......................................................................................................39

2 Invloed van regulering ............................................................................................46 2.1 Nood aan regulering........................................................................................47 2.2 Tijdstip één......................................................................................................48 2.3 Tijdstip twee....................................................................................................53

3 Conclusie.................................................................................................................55

Conclusie.............................................................................................................................57 Referenties ..........................................................................................................................58 Bibliografie .........................................................................................................................59

Page 6: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

Afkortingen

ABC Activity Based CostingADM Add Drop MultiplexerANS Advanced Network ServicesBIPT Belgisch Instituut voor Post en TelecommunicatieBRIO Belgacom Reference Interconnection OfferBROBA Belgacom Reference Offer for Bitstream AccessBRUO Belgacom Reference Unbundling Local Loop OfferBU Base UnitCAE Covering Area ExchangeCAPEX Capital ExpendituresCCA Current Cost AccountingCPS Carrier Pre-selectCS Carrier SelectionDSLAM Digital Subscriber Line Access MultiplexerDXC Digital Cross-connectsFDC Fully Distributed CostsFLC Forward Looking CostsHCA Historical Cost AccountingHFC Hybrid Fiber CoaxISDN Integrated Services Digital NewtorkntegratedLDC Local Distribution CenterLEX Local ExchangeLRAIC Long Run Average Incremental CostsLRIC Long Run Incremental CostsLTC Local Transmission CenterMEA Modern Equivalent AssetNRI Nationale Regelgevende InstantieONP Open Network ProvisionOPEX Operational ExpendituresOTN Optical Transport NetworksPDH Plesiochronous Digital Hierarchy PSTN Public Switched Telephone NetworkRU Remote UnitSDH Synchronous Digital Hierarchy SMP Strong Market PositionTAM Tilted Annuity MethodTEX Transit ExchangeULL Unbundling Local LoopWACC Weighted Average Capital CostxDSL x Digital Subscriber LineZTC Zonal Transmission Center

Page 7: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

Inleiding

Tot 1980 waren meeste netwerk operatoren eigendom van de nationale overheden. De

telecommunicatie markt neigt naar een natuurlijk monopolie, dit omwille van schaal en scope

voordelen.

Het bouwen van een netwerk brengt grote kosten met zich mee. Enkel een bedrijf dat groot

genoeg is om deze investeringen te maken kan deze investering aan.

Verder neemt het aantal verbindingen, dus het nut van een netwerk, kwadratisch toe naarmate er

meer gebruikers zijn1. Een groot aantal gebruikers wordt nog essentieler indien verschillende

netwerken niet met elkaar verbonden zijn. Dit illustreert het belang van een grote klantenbasis

voor een netwerk bedrijf.

Deze klantenbasis is ook nodig om de gedane investeringen om het netwerk aan te leggen te

rechtvaardigen. Het aanleggen van een netwerk met een grote capaciteit kost immers niet veel

meer dan het aanleggen van een netwerk met een kleine capaciteit. Gegevens van meerdere

klanten kunnen immers samen worden gemultiplexed op één transmissielijn en meerdere

transmisselijnen kunnnen op hun buurt in één gracht liggen.

Een monopolie is echter gevaarlijk aangezien hier vaak misbruiken mee gepaard gaan, dit tonen

we aan met onderstaand voorbeeld.

In het begin van de 20e eeuw, controleerde Bell System ongeveer de helft van de telefonie

aansluitingen in de VS. Ook was het de enige operator die lange afstand gesprekken aanbood.

Toen de vraag naar deze dienst steeg weigerde Bell System te interconnecteren met de lokale

telefoon operatoren. Daardoor werden klanten die over lange afstanden wilden bellen

gedwongen over te schakelen naar Bell Systems netwerk.[1]

Liberalisering in de telecommunicatie sector is echter niet evident. De bestaande infrastructuur is

immers in handen van de historische operator en zoals we hoger reeds aanhaalden zijn de

investeringen van het aanleggen van een nieuw netwerk voor een bedrijf hoog en moeilijk te

1 Dit volgt uit de volgende formule: indien er n gebruikers zijn, is het aantal verbindingen tussen deze n gebruikers: n*(n-1)*0.5.

1

Page 8: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

rechtvaardigen. Bovendien moeten kosten en ongemakken voor de samenleving zoals het

openbreken van de straat, om toegangslijnen te dupliceren, vermeden worden.

Er is in deze sector regulering nodig om tot concurrentie te komen. Deze moet zorgen voor een

eerlijk speelveld tussen de verschillende operatoren zowel op het vlak van interconnectie als op

het vlak van het gebruik van toegangslijnen.

Regulering in Europa werd ontwikkeld gedurende de jaren '80 en '90 in het kader van een

grootschalig Europees project om het economisch beleid van de lidstaten te harmoniseren. De

telecommunicatie sector moest worden geliberaliseerd en geprivatiseerd. Dit had succes en

leidde inderdaad tot een telecommunicatie markt die geleidelijk aan meer en meer openstond

voor concurrentie tussen de historische operatoren en nieuwe toetreders.

De EU deadline voor het liberaliseren van de markt werd vastgelegd op 1 januari 1998. Dit is

volledig of gedeeltelijk gebeurd in meeste lidstaten.

In het volgend hoofdstuk gaan we dieper in op enkele technologieën die belangrijk zijn om de

daaropvolgende hoofdstukken te begrijpen. In het derde hoofdstuk worden de juridische aspecten

van regulering op het Europees en Belgisch niveau doorgenomen. In het vierde hoofdstuk

worden de verschillende kostenmodellen voor het berekenen en rechtvaardigen van de

interconnectieprijzen uitgelegd. Tenslotte wordt in het laatste hoofdstuk een model opgesteld

waarbij de impact van regulering op een fictieve markt wordt beschreven.

2

Page 9: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

Technologische Aspecten

In dit hoofdstuk zullen we kort de verschillende technologieën bespreken die voor deze thesis

belangrijk zijn. We zullen eerst PSTN/ISDN (Public Switched Telephone Netwerk/Integrated

Services Digital Newtork) netwerken en kabelnetwerken omschrijven. Aan de hand van deze

omschrijving zullen we vervolgens de verschillende soorten referentieaanbiedingen trachten uit

te klaren.

1 PSTN/ISDN netwerk Het PSTN/ISDN netwerk bestaat uit twee verschillende deelnetwerken: het schakelnetwerk2 en

het transmissienetwerk.

Het schakelnetwerk, weergegeven in figuur 1 maakt de nodige verbindingen in de telefonie

schakelelementen. Voor elk gesprek wordt een virtueel circuit opgebouwd doorheen de

schakelelementen om het gesprek van eindgebruiker tot eindgebruiker te routeren.

Het toegangsschakelnetwerk bestaat uit meerdere elementen: Remote Units (RU) en de

eindgebruikers. De eindgebruikers kunnen worden verbonden met ofwel een RU ofwel een Base

Unit (BU), zoals op figuur 1 te zien is. RU's hebben geen schakelmogelijkheden en zijn

afhankelijk van de bovenliggende laag. Het lokaalschakelnetwerk bestaat uit BU's. Deze hebben

wel schakelmogelijkheden en kunnen, indien het verkeersvolume dit verantwoord, een logische

verbinding maken met andere BU's. Het kernschakelnetwerk bestaat uit verschillende Covering

Area Exchanges (CAE). Deze zorgen ervoor dat het gesprek over het kernnetwerk gerouteerd

kan worden van een toegangsnetwerk naar een ander toegangsnetwerk [2].3

Het transmissienetwerk, weergegeven in figuur 2, verbindt de schakelelementen door middel van

transmissieverbindingen en verzorgt het transport en het (de)multiplexen van gegevens. Het

zorgt ervoor dat het gesprek effectief getransporteerd wordt van schakelelement tot schakelement

volgens het, door het schakelnetwerk, opgebouwde circuit.

Het transmissienetwerk bestaat uit Zonal Transmission Centers (ZTC) die verbonden worden

door ofwel een fysieke ring ofwel een point-to-point verbinding. Verder bestaat het uit een

2 Dit kan circuit switched of packet switched. We gaan uit van een circuit switched netwerk. 3 We gebruiken de benamingen zoals gebruikt in het bottom-up model van het BIPT[referentie invoegen]. Deze komen overeen met RU = LDC, BU = LEX, CAE = TEX, LTC = ADM, ZTC = DXC

3

Page 10: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

regionale transmissie-ring en point-to-point LDC-verbindingen. Op de regionale transmissie-ring

bevinden zich een ZTC en Local Transmission Centers (LTC) De ZTC zorgt voor een

verbindingen met andere regionale tranmissie-ringen en het transmissie kernnetwerk. De LTC's

zorgen voor een verbindingen tussen de eindgebruiker en de regionale transmissie-ring. Local

Distribution Centers (LDC) zijn point-to-point verbonden met ofwel een LTC ofwel een ZTC en

verzorgen eveneens een verbinding tussen eindgebruikers en de regionale transmissie-ring [2].

CAE

CAE CAE

CAE

Toegangsgebied 2

Toegangsgebied 1

Kernnetw

erk Toegangsnetw

erk

BU BU

BU CAE: Base Unit

: Remote Unit : Eindgebruiker

: Covering Area Exchange

Lokaalnetwerk

figuur 1: PSTN/ISDN schakelnetwerk

4

Page 11: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

De eindgebruikers worden met het netwerk verbonden door middel van een persoonlijk

toegewezen toegangslijn die bestaat uit een twisted pair koperdraad. Deze ondersteunt op de

hoge frequenties de xDSL (x Digital Subscriber Lines) technologie en op de lage frequenties

telefonie. xDSL data wordt vrij snel van het klassieke telefoniesignaal afgesplitst in een DSL

Access Multiplexer (DSLAM) en wordt door een apart netwerk, dat we hier niet verder

beschouwen, behandeld. Alle andere verbindingen zijn gebasseerd op ofwel Synchronous Digital

Hierarchy (SDH), Plesiochronous Digital Hierarchy (PDH), Optical Transport Networks (OTN)

technologie of een mengeling van deze.

ZTC

ZT

ZT : Zonal Transmission Ce nter met CAE

: ZTC met BU : Local Distribution Center (altijd met RU)

: Local Transmission Center met BU

: LTC met RU

ZTC

ZTC ZTC Toegangsgebied 2

Toegangsgebied 1 Kernnetw

erk Toegangsnetw

erk

ZTC

ZTC

Lokaalnetwerk

figuur 2: PSTN/ISDN transmissienetwerk

5

Page 12: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

2 Kabelnetwerk Een kabel transmissienetwerk bestaat uit een primary ring, een secondary ring, de lokale Hybrid

Fiber Coax (HFC) loop en de nodes die de eindgebruiker in staat stellen zich met het

kabelnetwerk te verbinden. In tegenstelling tot bij het PSTN/ISDN netwerk heeft niet elke

eindgerbuiker er een persoonlijke toegangslijn. Het kabelnetwerk bestaat vanaf de optische node

tot aan de eindgebruiker uit een coax netwerk dat toegang verleent volgens een boom/tak

structuur. Hoe meer gerbuikers er op een lijn zitten, hoe trager de verbinding zal zijn. Elke

optische node kan ongeveer duizend klanten bedienen en is verbonden dmv een optische ring

met de head-end. Deze head-end is gesitueerd op de secondary ring en is op zijn buurt verbonden

met de primary ring via een andere head-end.

Primary Ring Switch

Secondary Ring

HFC loop Node

Eindgebruiker

Head-end

figuur 3: kabel transmissienetwerk

Fout! Verwijzingsbron niet gevonden. is een schematische weergave van het Telenet netwerk.

Er zijn vijf schakelgebouwen op de primary ring in Vlaanderen, die gelegen zijn in Roeselare,

Gent, Asse, Hoboken en Hasselt. In de schakelgebouwen kan men een interconnectie

verwezenlijken met het Belgacom netwerk.

6

Page 13: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

3 Interconnectie Interconnectie is het verbinden van netwerken door het verbinden van toegangspunten. Het

verbinden zelf gebeurt aan de hand van een Interconnect Link tussen het transmissie materiaal

van Belgacom en dat van de alternatieve operator. De capaciteit van de link is 2 Mbit/s of een

veelvoud ervan. 2Mbit/s stelt 30 telefoniegesprekken voor van 64kbit/s elk die men multiplext

op een link. De gegevens op de 2Mbit/s links worden gemultiplexed samen met de eigen

gegevens van Belgacom in het toegangspunt. De verdere routering en transport tot aan de

eindgebruiker wordt verzorgd door Belgacom. Schematisch kunnen we dit voorstellen zoals in

figuur 4

Eindgebruiker A

Schakelel. A Interconnectie punt

Schakelel. B Eindgebruiker B

Netwerk A Netwerk B

Routering

figuur 4: interconnectie

4 Belgacom Belgacom is op de Belgische markt van vaste telefonie de enige marktspeler met een strong

market position (SMP). Daardoor is Belgacom verplicht referentie aanbiedingen op te stellen.

Deze zijn een bundeling van tarieven die andere telecom operatoren moeten betalen voor een

door Belgacom aangeboden dienst. We bespreken de verschillende soorten referentie

aanbiedingen in de volgende paragrafen.

4.1 Belgacom Reference Interconnection Offer (BRIO)

7

Page 14: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

Op figuur 5 zien we de acht verschillende toegangsgebieden (access areas) van Belgacom. Elk

toegangsgebied is verdeeld in zones met een

verschillende prefix.

Er zijn twee soorten toegangspunten. De eerste

soort zijn toegangspunten van zones. Deze

bieden interconnectiediensten aan de Belgacom

eindgebruikers beperkt tot deze zone. De tweede

soort zijn toegangspunten van een gans

toegangsgebied en zorgen voor

interconnectiediensten voor heel het Belgacom

netwerk. De toegangspunten van de tweede soort zijn telkens vrij centraal gelegen in het

toegangsgebied en bevinden zich in de volgende steden: Antwerpen, Brussel, Gent, Kortrijk-

Assebroek, Luik, Leuven-Hasselt, Mons-Charleroi, Namen. Voor elk toegangspunt zijn er twee

aansluitplaatsen. Belgacom adviseert de alternatieve operator sterk aan om zich aan te sluiten op

beiden. Indien er dan onregelmatigheden optreden bij een van de twee aansluitpunten kan de

interconnectiedienst operationeel blijven. We bespreken nu de verschillende

interconnectiediensten die Belgacom aanbiedt. [3]

figuur 5: toegangsgebieden

4.1.1 Terminating Access Services:

Telefoongesprekken naar Belgacom eindgebruikers worden doorgegeven aan een toegangspunt

en worden beëindigd in het Belgacom netwerk. We maken een onderscheid tussen extra- en

intra-toegangsgebied terminatie.

A. Extra-toegangsgebied terminatie: het gesprek wordt beëindigd in een ander

toegangsgebied dan dat toegangsgebied waarnaar het werd doorgegeven aan Belgacom.

Dit wordt in figuur 6 weergegeven door A.

B. Intra-toegangsgebied terminatie: het gesprek wordt beëindigd in hetzelfde

toegangsgebied als datgene waarnaar het werd doorgegeven aan Belgacom. Dit wordt in

figuur 6 weergegeven door B.

8

Page 15: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

Toegangsg. 2

Toegangsg. 1

Belgacom eindgebruikers

Alternatieve Operator

A

B

figuur 6: terminatiedienst

Alle operatoren maken gebruik van deze dienst om telefoniegesprekken van hun

eindgebruikers naar eindgebruikers van Belgacom te beëindigen op het netwerk van

Belgacom.

4.1.2 Collecting Access Services:

Deze dienst laat Belgacom eindgebruikers toe om diensten aangeboden door een alternatieve

operator te gebruiken. Het gesprek wordt zo snel mogelijk doorgeschakeld naar een

toegangspunt van de alternatieve operator, die de verdere handeling en routering afwerkt op

zijn eigen netwerk. Het gesprek kan beëindigd worden op het netwerk van Belgacom of dat

van een derde partij.

Relevante voorbeelden hiervan zijn:

CPS : Carrier Pre-Selection

Alle gesprekken van de gebruiker worden op het toegangspunt automatisch doorverbonden

naar het netwerk van de alternatieve operator, die het gesprek verder afhandelt.

9

Page 16: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

CS : Carrier Selection

De eindgebruiker kan d.m.v. een CSC (Carrier Selection Code) kiezen om via het netwerk

van een bepaalde alternatieve operator te bellen. Indien hij geen code ingeeft zal zijn gesprek

worden afgehandeld door Belgacom.

Toegangsg. 1

Belgacom eindgebruikers

Belgacom of alternatieve operator

Alternatieve Operator

figuur 7: collecting access dienst

Scarlet en Tele2 zijn voorbeelden van netwerkoperatoren die gebruik maken van deze dienst

om hun eindgebruikers te bereiken.

4.1.3 Access Service to particular Value Added Services of the Operator

Dit zijn gesprekken naar Freephone, Split Charging, Premium Rate, Infokiosk en Universal

Number Services. Indien deze diensten worden aangeboden over het netwerk van de

alternatieve operator, worden de gesprekken zo snel mogelijk doorgeschakeld naar zijn

netwerk.

Freephone is een nummer dat gratis is voor de beller. Bij Split Charging wordt een gedeelte

van de kost van het telefoniegesprek gedragen door de gebelde partij. Premium Rate is een

betaalnummer dat gebruikt kan worden om een bepaalde dienst aan te bieden, zoals bijv.

spelletjes, logo's, helpdesk, enz. Infokiosk is een nummer dat meestal gebruikt wordt voor

informatie diensten. Universal Number Services zijn nummers die ongeacht hun locatie

hetzelfde blijven en waarvoor de beller een interzonaal tarief betaalt.

10

Page 17: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

4.1.4 Access Service for Calls to 0797 numbers of the Operator

Deze niet geografisch gebonden gesprekken worden ook zo snel mogelijk

doorgeschakeld naar het netwerk van de alternatieve operator. Een voorbeeld hiervan is

een Internet Service Provider die via smalband Internet aanbiedt aan zijn klanten.

4.1.5 Transit Service

Belgacom zorgt voor de transit van een gesprek. Het gesprek vertrekt bij een

toegangsnetwerk van een alternatieve operator en wordt via het kernnetwerk gerouteerd en

doorgegeven aan het netwerk van een tweede alternatieve operator. De kosten van zowel de

transit als de terminatie worden gedragen door de bellende operator.

Operator 1 eindgebruikers

Operator 2 eindgebruikers

Belgacom

figuur 8: transitdienst

Deze dienst zal voornamelijk gebruikt worden door netwerkoperatoren die internationale

gesprekken aanbieden aan hun eindgebruikers. Ze gebruiken de transitdienst van Belgacom

i.p.v. een eigen netwerk te beheren in België.

4.2 Belgacom Reference Offer for Bitstream Access (BROBA)

Deze aanbieding zorgt ervoor dat alternatieve operatoren gebruik kunnen maken van het netwerk

en de infrastructuur van Belgacom om eigen xDSL producten te definieren, verkopen en

distribueren. De alternatieve operator krijgt de hoge frequenties van de toegangslijn toegewezen,

de lage frequenties voor de telefoniediensten blijven in handen van Belgacom.[4]

11

Page 18: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

4.3 Belgacom Reference ULL Offer (BRUO)

Deze referentie aanbieding beschrijft de Unbundling Local Loop (ULL) diensten die Belgacom

aanbiedt. Hieronder worden de drie verschillende ULL diensten besproken.[5]

4.3.1 Raw Copper Services

Hier wordt de toegangslijn van Belgacom, die de eindgebruiker verbind met de BU (of RU),

gehuurd door de alternatieve operator. Dit is nuttig opdat de alternatieve operator zijn eigen

toegangsnetwerk zou kunnen uitbouwen zonder de laatste verbinding tussen dit

toegangsnetwerk en de eindgebruiker te moeten aanleggen.

Eindgebruikers

Belgacom

Alternatieve Operator

Ev. Colocatie

figuur 9: ontbundelde toegangsdienst

4.3.2 Shared Pair Services

Deze dienst stelt de alternatieve operator in staat zowel de hoge als lage frequenties van de

toegangslijn te huren. Daardoor kan de alternatieve operator naast xDSL producten ook

telefonie aanbieden aan de eindgebruiker.

4.3.3 Colocation Services

Deze dienst zorgt ervoor dat de alternatieve operator tegen betaling apparatuur kan

installeren op een locatie van Belgacom. Dit zorgt ervoor dat de interconnectie tussen de

toegangspunten van Belgacom en alternatieve operators verwezenlijkt kan worden in

hetzelfde gebouw.

12

Page 19: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

Juridische aspecten

Het Europees Parlement en de Raad besloten in Richtlijn 2002/21/EG dat de convergentie van de

telecommunicatie-, media- en informatietechnologiesector inhoudt dat alle transmissienetwerken

en -diensten onder één zelfde regelgevingskader moeten vallen [6]. Dit raamwerk wordt

gevormd door 5 richtlijnen: de Kaderrichtlijn, de Machtigingsrichtlijn, de Toegangsrichtlijn, de

Universele Dienstrichtlijn en de richtlijn betreffende de verwerking van persoongegevens en de

berscherming van de persoonlijke levenssfeer in de telecommunicatiesector. Deze richtlijnen

werden in juli 2003 van kracht en vormen samen het pakket dat de liberalisering van

telecommunicatie ondersteunt. Zij zijn een uitbereiding van de richtlijnen van het Europese

Parlement en de Raad die genomen werden tussen 1995 en 1998 (Richtlijnen 95/62, 97/13, 97/33

en 98/10) alsook van Richtlijn 96/19 van de Commissie. Hierna bespreken we de doelstellingen

van deze richtlijnen en hun impact op de Belgische marktsituatie en wetgeving.

1 Richtlijnen

1.1 Kaderrichtlijn:

Volgens het Europees Parlement en de Raad: "Met deze richtlijn wordt een geharmoniseerd

kader voor de regulering van elektronische-communicatiediensten, elektronische-

communicatienetwerken, bijhorende faciliteiten en bijhorende diensten vastgesteld. De richtlijn

legt de taken van de nationale regelgevende instanties vast alsook een reeks procedures om de

geharmoniseerde toepassing van het regelgevingskader in de gehele Europese Gemeenschap te

waarborgen." [6]

Deze richtlijn ontwikkelt een Europees raamwerk voor de regulering van de

telecommuncatiesector. In artikel 3 worden de lidstaten verplicht een nationale regelgevende

instantie (NRI) in te voeren. De relaties tussen operatoren en de NRI worden beschreven in

artikel 4 t.e.m. 7. De taken van de NRI worden vastgelegd in artikel 8 t.e.m. 13. Tenslotte

worden enkele algemene regels bepaald i.v.m. de definiëring en identificatie van de

verschillende markten, alsook i.v.m. het bepalen van operatoren met aanzienlijke marktmacht op

deze verschillende markten.

13

Page 20: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

De Belgische NRI is het Belgisch Instituut voor Post en Telecommunicatie (BIPT). Haar

belangrijkste taken bestaan enerzijds uit het identificeren van de te reguleren markten en

anderzijds uit het waken over de belangen van de consument en van de verschillende operatoren

via een adequate regulering.

Volgens het jaarverslag van het BIPT gebeurt de analyse van de markt in drie stappen. Eerst

worden de verschillende markten geidentificieerd. Vervolgens wordt de graad van concurrentie

geëvalueerd en wordt bepaald of er operatoren met aanzienlijke macht aanwezig zijn in een van

deze markten. Tenslotte worden specifieke verplichtingen opgelegd om de eerlijke concurrentie

te herstellen.

1.2 Toegangsrichtlijn

Volgens het Europees Parlement en de Raad: "Deze richtlijn harmoniseert de wijze waarop de

lidstaten de toegang tot en de interconnectie van elektronische communicatienetwerken en

bijbehorende faciliteiten reguleren. De doelstelling is om - met inachtneming van de beginselen

van de interne markt - een regelgevingskader tot stand te brengen dat de betrekkingen tussen

aanbieders van netwerken en diensten regelt. Dit leidt tot duurzame concurrentie,

interoperabiliteit van elektronische communicatiediensten en voordelen voor de consument."[7]

In artikel 5 t.e.m. 8 worden de bevoegdheden en verantwoordlijkheden van de NRI's beschreven.

Artikel 9 t.e.m. 13 gaat over de verplichtingen van de operator met aanzienlijke marktmacht.

Deze verplichtingen omvatten transparantie, non-discriminatie, gescheiden boekhoudingen,

toegang tot en gebruik van specifieke netwerkfaciliteiten, prijscontrole en kostentoerekening. De

transparantie-verplichting houdt in dat de operator bepaalde informatie, zoals boekhouding,

technische specificaties, netwerkkenmerken, e.d. openbaar moet maken. De non-discriminatie-

verplichting houdt in dat de operator aan andere netwerkoperatoren diensten en informatie

aanbiedt onder dezelfde voorwaarden als aan zijn eigen partners of dochtermaatschappijen. De

verplichting tot gescheiden boekhoudingen zorgt ervoor dat de operator twee boekhoudingen

bijhoudt. Eén boekhouding die verband houdt met de aan andere operatoren geleverde diensten

en één die hier los van staat. De verplichting tot toegang tot en gebruik van specifieke

netwerkfaciliteiten zorgt ervoor dat - wanneer dit in het belang is van de eindgebruiker -

14

Page 21: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

bepaalde netwerkfaciliteiten niet moeten gedubliceerd worden. In plaats daarvan kunnen deze

gedeeld worden door zowel exploitant als de andere operatoren. De verplichting tot prijscontrole

en kostentoerekening zorgt ervoor dat de operator met aanzienlijke marktmacht zijn tarieven niet

vrij kan kiezen. Dit moet gebeuren op basis van de kosten en wordt verhoogd met een redelijk

investeringsrendement.

In België werd Belgacom aangewezen als exploitant met een sterke positie op de vaste-telefonie-

markt. Als gevolg hiervan is Belgacom onderworpen aan de regulering die het BIPT opstelt.

Belgacom is verplicht elk jaar drie referentie-aanbiedingen uit te brengen waarin de tarieven

voor de verschillende diensten worden vastgelegd. Er is één aanbieding voor

interconnectiediensten (Belgacom Reference Interconnection Offer), één voor ontbundelde

toegang (Belgacom Reference Unbundling Offer) en één voor bitstream toegang (Belgacom

Reference Offer for Bitstream Access). Deze aanbiedingen zijn gebaseerd op het kostenmodel

dat werd uitgewerkt door het BIPT in samenwerking met Van Dijk Management Consultants. In

hoofdstuk 4 gaan we hier dieper op in.

1.3 Machtigingsrichtlijn

Volgens het Europees Parlement en de Raad: "Het doel van deze richtlijn is, via harmonisatie en

vereenvoudiging van de regels en voorwaarden omtrent machtigingen, een interne markt voor

elektronische communicatienetwerken en -diensten te realiseren."[8] Op die manier wil men er

voor zorgen dat het gemakkelijker wordt om toe te treden tot de markt van elektronische

communicatienetwerken en -diensten.

Artikel 3 stelt dat lidstaten verplicht zijn om toegang tot de markt te verlenen indien aan

bepaalde voorwaarden is voldaan. Ook de rechten en plichten van de operatoren die

communicatieactiviteiten wensen uit te voeren zijn hierin vastgelegd. De NRI's houden toezicht

op de naleving.

Netwerkoperatoren die in België een telecommuncatienetwerk wensen te exploiteren of uit te

bouwen moeten aangifte doen bij het BIPT. Tevens moeten zij voldoen aan een aantal

verplichtingen.

15

Page 22: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

1.4 Universele Dienstrichtlijn

Volgens het Europees Parlement en de Raad: "Het doel van deze richtlijn is kortweg het

realiseren van een geliberaliseerde markt én van eerlijke dienstverlening. Door middel van

daadwerkelijke mededinging en keuzevrijheid kunnen diensten van hoge kwaliteit tegen een

betaalbare prijs in de hele Unie beschikbaar zijn. Uiteraard zijn er omstandigheden waar de

markt niet op een bevredigende wijze in de behoeften van de eindgebruikers voorziet. Om dit te

voorkomen worden corrigerende maatregelen vastgesteld."[9]

Het waarborgen van de universele dienst betekent voorzien in een vastgesteld minimuumaantal

diensten voor alle eindgebruikers en dit tegen een tegen een betaalbaar tarief. Het houdt ook in

dat bepaalde diensten verplicht moeten worden aangeboden. Indien men de principes van de

vrije markt zou laten spelen zouden bepaalde diensten immers niet worden aangeboden. Artikel

4 stelt dat alle redelijke aanvragen om aansluiting op een vaste locatie op het openbare

telefoonnetwerk en toegang tot de openbare telefoondiensten moeten voldaan worden door ten

minste één operator. Artikel 9 verplicht de NRI's vervolgens te waken over de ontwikkeling en

het niveau van de tarieven voor de eindgebruikers. De financiering van de universele

dienstverplichting wordt vastgegeld in artikel 13. Hierin wordt bepaald dat de onderneming die

diensten verzorgt moet worden vergoed op een niet-concurrentie verstorende wijze.

1.5 Richtlijn betreffende privacy en elektronische communicatie

Volgens het Europees Parlement en de Raad: "Deze richtlijn harmoniseert de privacy-wetgeving

van de lidstaten. Dit is noodzakelijk om een gelijk niveau van bescherming van fundamentele

rechten en vrijheden te creëren in heel de Europese Unie. Deze richtlijn is van belang bij de

verwerking van persoonsgegevens in de sector elektronische communicatie en reguleert het vrij

verkeer van dergelijke gegevens en van elektronische communicatieapparatuur en -diensten in de

Unie."[10]

16

Page 23: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

Kostenmodellen

De Europese richtlijnen dicteren dat de NRI's kostenmodellen moeten uitwerken. Aan de hand

van deze kostenmodellen moeten netwerkoperatoren met SMP een kostenoriëntering doorvoeren

om aan te tonen dat de tarieven die zij vragen aan de alternatieve operatoren voor hun diensten

een correcte weerspiegeling zijn van de geleden kosten.

Er zijn verschillende benaderingen waarmee NRI's kostenmodellen kunnen opstellen. Deze

worden hieronder toegelicht. Nadien wordt een overzicht gegeven van de Europese situatie en de

concrete implementaties gegeven in België en Denemarken.

1 Abstractie van kostenmodellen Een kostenmodel is een manier om de totale kosten van een netwerk te modelleren en deze

kosten vervolgens te alloceren aan de verschillende diensten geleverd door dit netwerk. In de

volgende paragrafen bespreken we eerst de modellering van de kostenbasis, vervolgens

bespreken we kostenallocatie.

1.1 Kostenmodellering

Een eerste stap in het opstellen van een kostenmodel is het achterhalen van de totale kosten van

een netwerk. Dit kan top-down of bottom-up.

17

Page 24: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

DemandVoumes

NetwerkComponenten

Virtueelnetwerk

figuur 10 : bottom-up model

BoekhoudingBestaandNetwerk

figuur 11 : top-down model

Een Top-down model, weergegeven in figuur 11, berekent de totale kosten van een bestaand

netwerk aan de hand van de financiële gegevens ter beschikking gesteld door de operator van dit

netwerk. Er zijn twee soorten kosten, operationele kosten (Operational Expenditures, OPEX) en

kapitaalkosten (Capital Expenditures, CAPEX). Operationele kosten zijn de kosten om het

bedrijf operationeel te houden. In het top-down model worden de operationele kosten

rechtstreeks afgeleid uit de boekhouding. Kapitaalkosten bestaan uit jaarlijkse

afschrijvingskosten, dit is een proportioneel deel van de investeringen, en kosten voor het

gebruik van het kapitaal. Om de afschrijvingskosten te bepalen moet men eerst de investeringen

waarderen. Hoe de kapitaalkosten concreet berekend worden is landafhankelijk en zal in

paragraaf 2 beschreven worden.

De waardering van de investeringen kan op twee manieren gebeuren:

Historic Cost Accounting (HCA)

Een waardering van de investeringen aan de hand van de boekhoudkundige gegevens. Vanwege

de snelle technologische evolutie in de telecommunicatiesector leidt deze techniek echter steeds

tot een overwaardering van de investeringen.

18

Page 25: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

Current Cost Accounting (CCA)

Een waardering van de investeringen aan de hand van een schatting van de huidige waarde van

de infrastructuur. Deze schatting kan aan de hand van:

• Vervangingskosten (replacement cost)

De vervangingskosten zijn de kosten om een bestaand actief te vervangen door een ander

actief met een gelijkaardige functionaliteit. Aangezien de technologie in de telecomsector

vrij snel evolueert zullen deze kosten aanzienlijk lager liggen dan de kosten opgenomen in de

boekhouding.

Indien het bestaand actief vanwege de snelle technologische evolutie niet meer verkrijgbaar

is, zal men werken met een Modern Equivalent Asset (MEA), een actief met een

gelijkaardige functionaliteit dat gebruik maakt van een modernere technologie. Een vb.

hiervan is het vervangen van PDH door SDH.

• Netto huidige waarde (Net Present Value)

Dit is de som van de gedisconteerde inkomsten dat een actief verwacht wordt nog te

genereren gedurende zijn resterende levensduur.

• Netto realiseerbare waarde (Net Realisable Value)

Dit zijn de opbrengsten van het actief indien men het zou verkopen verminderd met

eventuele verkoopskosten.

Een bottom-up model, weergegeven in figuur 10, berekent de totale kosten van een fictief

netwerk. Allereerst wordt dit fictief netwerk opgebouwd. Er zijn verschillende technieken om dit

te doen.

• Scorched Earth

Het netwerk wordt van nul opgebouwd. De topologie, technologie en de componenten

worden zo gekozen dat men een voldoende hoge netwerkcapaciteit bereikt tegen een zo laag

mogelijke kost.

• Scorched Node

In tegenstelling tot bij Scorched Earth houdt deze techniek er rekening mee dat een operator

begrensd is door de historische groei van zijn netwerk en ligt de netwerk topologie vast. Net

als bij Scorched Earth kunnen binnen deze topologie, technologie en componenten optimaal

gekozen worden in functie van de benodigde netwerkcapaciteit.

19

Page 26: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

Vervolgens worden aan de hand van de Forward Looking Costs (FLC) methode de

kapitaalkosten die voortvloeien uit het opbouwen van dit fictief netwerk en de operationele

kosten voor het operationeel houden van dit netwerk geschat. FLC zijn kosten die een efficiënte

operator zou maken wanneer hij zich baseert op de veronderstelling dat gemaakte kosten steeds

terug verdiend moeten worden. Sommige directe en indirecte kosten van het fictief netwerk

moeten geschat worden omdat er geen financiële staat van de onderneming is.

1.2 Kostenallocatie

In de vorige paragraaf werd uitgelegd hoe aan de hand van kostenmodellering een totale

kostenbasis kan worden opgesteld. Kostenallocatie is het toeschrijven van de kosten uit deze

kostenbasis aan de diensten die hiervoor verantwoordelijk zijn. We onderscheiden eerst de

verschillende soorten kosten, daarna bespreken we drie technieken voor kostenallocatie.

1.2.1 Kosten

In figuur 12 onderscheiden we twee dienstengroepen. Dit is de dienstengroep van het netwerk,

dit zijn de interconnectiediensten, en de dienstengroep van het toegangslijnen, dit zijn de

ontbundelde toegangsdiensten. [11]

Er zijn verschillende soorten kosten verbonden aan de diensten:

Directe kosten (direct costs)

Dit zijn kosten die gemaakt worden door een bepaalde dienst in een bepaalde dienstengroep.

Deze kosten vallen uiteen in vaste en variabele kosten. Variabele kosten zijn afhankelijk van het

niveau van de output. Vaste kosten zijn hier onafhankelijk van. Een concreet voorbeeld hiervan

is: wanneer een telefonie switch wordt aangekocht is dit een vaste kost. Het onderhoud en de

energie nodig voor het gebruik ervan is een variabele kost.

Gedeelde kosten (shared costs):

Dit zijn kosten die gemaakt worden door twee of meer diensten in dezelfde dienstengroep. Deze

kosten kunnen dus niet meer direct toegewezen worden aan een dienst. Voorbeelden van

gedeelde kosten zijn optische vezels en transmissie materiaal.

Gemeenschappelijke kosten (common costs):

20

Page 27: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

Dit zijn kosten die gemaakt worden door twee of meer diensten in verschillende

dienstengroepen. Een voorbeeld hiervan zijn de graafwerken voor het aanleggen van optische

vezels.

Diensten

Gedeelde kost 1

Gedeelde kost 2

Gemeensch. kost

Direkte kost

A B C D E F

Dienstengroep

figuur 12 : kosten & LRIC/LRAIC/FDC

1.2.2 Technieken

Fully Distributed Costs (FDC)

Een eerste techniek om kosten te alloceren is de FDC techniek, weergegeven in het blauw in

figuur 12. Deze techniek verdeelt eerst de verschillende soorten kosten uit de kostenbasis over

verschillende homogene kostencategorieën. Een homogene kostencategorie zijn de kosten van

een ontbundeld netwerkcomponent. Een ontbundeld netwerkcomponent is een groep

netwerkcomponenten die een strikt afgelijnde functie voor het netwerk vervullen. Vervolgens

worden de kosten van de homogene kostencategorieën verdeeld over de verschillende diensten

van het netwerk in verhouding tot de tijd die ze gebruik maken van een ontbundeld

netwerkcomponent. Een hulpmiddel hiervoor is Activity-Based Costing (ABC). ABC is een

boekhoudtechniek die kosten toewijst aan activiteiten in verhouding tot de tijd die ze gebruik

maken van welbepaalde hulpbronnen.

Een voordeel van FDC is dat het in tegenstelling tot LRAIC (zie verder) makkelijk toepasbaar is.

Bovendien hanteren meeste telecombedrijven ABC of een gelijkaardig systeem in hun

boekhouding. Indien men werkt met 'current costs' kan men alsnog een vrij accuraat beeld

krijgen van hoe een efficiënte operator zou moeten opereren.

21

Page 28: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

Long Run Incremental Costs (LRIC)

LRIC vertrekt van een increment en gaat dan in de kostenbasis op zoek naar de kosten die dit

increment veroorzaakt.

Een increment is een volumeverhoging van een dienst, een volumeverhoging van een

dienstengroep door het toevoegen van een dienst of een volumeverhoging van een netwerk door

het toevoegen van een dienstengroep. [11]

In het eerste geval, weergegeven in het groen in figuur 12, is de incrementale kost de variabele

kosten van de directe kosten van een dienst.

In het tweede geval is het de variabele kosten van de directe kosten en een proportioneel deel van

de gedeelde kosten.

In het derde geval is het de variabele kosten van de directe kosten, de gedeelde kosten en een

proportioneel deel van de gemeenschappelijke

kosten.

Indien enkel rekening gehouden wordt met

incrementale kosten op korte termijn is de

grootte van de incrementale kost afhankelijk

van het beschouwde bijkomende volume. Op

figuur 13 zien we bijvoorbeeld dat het

toevoegen van extra volume overeenkomt met

de nood aan een kapitaalinvesteringen

(vertikale lijn). De hieruit voortkomende

incrementale kost is uitzonderlijk groot. Dit

probleem wordt opgelost door te denken op lange

termijn (Long Run). In dit geval kan men door kapitaal investeringen of desinvesteringen de

grootte van de incrementale kost toch veranderen. Een voorbeeld hiervan is de investeringskost

van een nieuw schakelelement om bijkomende volume op te vangen. Indien we dit op lange

termijn beschouwen had men dit kunnen anticiperen en een krachtiger schakelelement

aanschaffen, dat gelijkstaat aan de lange termijn vaste kost en bijhorende variabele kost op

(zwarte lijn op figuur 13).

LT v

aste

kos

t

KT

vast

e ko

st

KT

incr

emen

t LT

incr

emen

t

Volume

Totale kosten

Extra volume

figuur 13 : long run

22

Page 29: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

Long Run Average Incremental Costs (LRAIC)

De LRIC techniek vertoont echter een tekort. Indien we enkel incrementale kosten zoeken in de

kostenbasis zullen de kapitaalkosten nooit gealloceerd worden. Om dit probleem te verhelpen,

kan de LRAIC techniek gebruikt worden, weergegeven in het rood in figuur 12 voor een

volumeverhoging van een dienstengroep. Met deze techniek worden de kapitaalkosten

uitgemiddeld over de verschillende incrementen.

Indien het increment een volumeverhoging van een dienst is, zijn de kapitaalkosten de vaste

kosten van de dienst die uitgemiddeld worden over de ganse output van deze dienst.

Indien het een volumeverhoging van een dienstengroep door het toevoegen van een dienst is, zijn

de kapitaalkosten de gedeelde kosten van de dienstengroep die uitgemiddeld worden over alle

diensten.

Indien het een volume verhoging van het netwerk door het toevoegen van een dienstengroep is,

zijn de kapitaalkosten de gemeenschappelijke kosten die uitgemiddeld worden over alle

dienstengroepen.

Deze methode voldoet en zorgt ook voor een economische efficiëntie bij de historische operator.

Het zorgt ervoor dat de onderneming die nog niet aan 'echte' concurrentie onderhevig is, zijn

kosten streng moet controleren alsook efficiënte investeringen maken. Een nadeel van deze

methode is echter dat er geen rekening wordt gehouden met het verleden waarin bijv. de

onderneming verplicht werd als overheidsinstelling meer mensen aan te nemen dan economisch

rendabel. Een ander nadeel indien men het netwerk modelleert aan de hand van een bottom-up

model, is dat de kosten van arbeidsintensieve bezigheden zoals o.a. graafwerk waarschijnlijk

zullen toenemen vanwege hogere loonkosten. Dit leidt dan weer tot een hoger tarief voor

diensten geleverd door het toegangsnetwerk.

2 Implementaties In de volgende paragrafen bespreken we de wijze waarop de tarieven in België en in

Denemarken berekend worden. We doen dit om de bovenstaande abstracte technieken te

illustreren. We kozen hierbij voor België als vertegenwoordiger van de FDC-techniek en

Denemarken als vertegenwoordiger van de LRAIC-techniek.

23

Page 30: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

2.1 België

In België werden door het BIPT in samenspraak met Belgacom en de alternatieve operatoren

twee kostenmodellen uitgewerkt. In het eerste model wordt de kostenbasis van Belgacom

opgesteld aan de hand van het top-down model en wordt FDC gebruikt als

kostenallocatietechniek. In het tweede model wordt de kostenbasis van een fictief netwerk

opgesteld aan de hand van het bottom-up model en wordt LRAIC gebruikt als

kostenallocatietechniek. Het eerste model wordt in de praktijk gebruikt om de tarieven te

berekenen. De informatie die verzameld werd in het kader van de ontwikkeling van het tweede

model heeft er toe bijgedragen een aantal belangrijke aanpassingen aan het eerste model te

maken.

2.1.1 Top-Down, FDC kostenmodel

24

Page 31: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

Homogene kostencategorieën

Toevoegen CAPEX en niet netwerk kosten

Divisies Overhead Divisie

ANS Divisie

Interconnectie Diensten

Verdeel sleutels

2

a

b

c

figuur 14: Belgacom top-down, FDC kostenmodel

Allereerst worden de operationele kosten van de kostenbasis voor Belgacom opgesteld. Deze

operationele kosten komen overeen met het budget van de Advanced Network Services (ANS)

divisie vermeerderd met een proportioneel deel van de overheadkosten. ANS is de divisie die

25

Page 32: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

alle door Belgacom aan alternatieve operatoren aangeboden diensten verzorgt. De

kapitaalskosten uit de kostenbasis worden bij Belgacom niet als een totaal maar per homogene

kostencategorie berekend en worden verder besproken. Het opstellen van de operationele kosten

van de kostenbasis gebeurt in twee stappen.

In de eerste stap wordt het volledige budget van Belgacom in acht genomen. Dit budget is

onderverdeeld per divisie. Vervolgens wordt dit budget per divisie gevalideerd. Het valideren

van een budget, is dit budget aanpassen om de huidige stand van zaken binnen de divisie dichter

te benaderen. Dit is nodig aangezien het budget uit een vorig boekjaar komt. Een voorbeeld

hiervan is het verwijderen van de kost van een in het vorig boekjaar beëindigd project.

In de tweede stap, stap 2 op figuur 14, worden de overheadkosten verdeeld over de budgetten

van de verschillende divisies. Overheadkosten zijn kosten die zich niet direct vertalen in een

concrete dienst, maar toch essentieel zijn om er voor te zorgen dat de diensten kunnen worden

aangeboden. Voorbeelden hiervan zijn de bekostiging van het management en de human

resource afdeling.

De verdeelsleutels die worden gebruikt om deze kosten over de verschillende afdelingen te

verdelen, komen grotendeels overeen met de parameters die gebruikt worden in het ABC-model

van Belgacom.

Bepalen van de waarde van de ontbundelde netwerkcomponenten van de Advanced

Netwerk Services ANS divisie

Zoals we hoger onder de titel "FDC techniek" reeds aanhaalden is de eerste stap bij

kostenallocatie aan de hand van een top-down model het verdelen van de kosten uit de

kostenbasis over homogene kostencategorieën, de totale kosten van een ontbundelde

netwerkcomponent.

Allereerst moeten ontbundelde netwerkcomponenten afgelijnd worden, stap a in figuur 14.

Belgacom lijnde 24 ontbundelde netwerkcomponenten af en definieert deze als Open Network

Provision (ONP)-blokken genoemd. We kunnen deze groeperen in 6 groepen: local access,

PSTN-ISDN core network (transmissie en switching), huurlijnen, IN platform, interconnectie

infrastructuur (POI en IC-links) en overige netwerkcomponenten.

26

Page 33: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

Vervolgens moeten de operationele kosten uit de kostenbasis gealloceerd worden over de ONP-

blokken. Dit gebeurt aan de hand van allocatie sleutels die afkomstig uit het regulier PPP-

kostenmodel van Belgacom.

Daarna moeten de kapitaalkosten per ONP-blok berekend worden. De kapitaalkosten van een

ONP-blok kunnen worden afgeleid uit de Gewogen Gemiddelde Kosten van het Kapitaal

(WACC) en uit het gebruikte kapitaal (Capital Employed).

De WACC zijn de kosten voor Belgacom om het door investeerders ter beschikking gestelde

kapitaal te mogen gebruiken. Het gebruikte kapitaal is de waarde van het ter beschikking

gestelde kapitaal per ONP-blok. De gebruikte activa, die aanleiding geven tot het Gebruikte

Kapitaal, kunnen worden opgesplitst in twee groepen, nl. ondersteunende activa zoals gebouwen,

voertuigen, ... en netwerkcomponenten.

De waardering van de ondersteunende activa gebeurt aan de hand van de netto boekwaarde met

de HCA techniek. Voor de waardering van de netwerkcomponenten maakt men gebruik van de

vervangingskosten geschat met de CCA techniek.

De indirecte kapitaalkosten, kapitaalkosten verbonden aan de ondersteunende activa, zijn de som

van de boekhoudkundige afschrijvingen en de vergoeding van het gebruikte kapitaal, dit is het

product van hun waardering en de WACC. De kapitaalkosten verbonden aan de

netwerkcomponenten worden berekend uit hun waardering en de WACC volgens de Tilted

Annuity methode (TAM)4. De TAM is een afschrijvingsmethode die rekening houdt met de

verwachte technische levensduur en de prijsverandering van de MEA van het actief. Tevens

rekent het automatisch een vergoeding van het kapitaal aan. De som van beide berekende

kapitaalkosten geeft de totale kapitaalkosten van een ONP-blok.

We hebben nu per ONP-blok de netwerkkosten berekend. Hier worden de niet-netwerkkosten

nog bij opgeteld. Niet-netwerkkosten vallen uiteen in 3 categorieën: interconnectiespecifieke

4 Ni

i

WACCPT

WACCPT

WACCGRCalCostAnualCapit)

11

(1

)1

1(11

1

1,

++

++

−×+×= Zie ook [12]

27

Page 34: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

kosten (vb. billing verbonden met interconnectie dienst), kosten m.b.t. bad debt en diversen.

(stap b op figuur 14)

Uit het bovenstaande volgt de kostenbasis per ONP-blok. Deze kostenbasissen moeten nu

gealloceerd worden aan de verschillende interconnectiediensten. Dit is stap c in figuur 14. De

kosten worden opgesplitst in kosten m.b.t. gereguleerde interconnectiediensten en niet

gereguleerde diensten. Voor elke interconnectiedienst wordt uitgemaakt welk percentage van

welk ONP-blok wordt gebruikt. Nadien worden hierbij de interconnectiespecifieke kosten

toegevoegd en/of eventuele andere kosten die specifiek zijn aan de gebruikte dienst. Het

eindresultaat is de tarieven die zijn opgenomen in het document BRIO 2005. [12]

2.1.2 Bottom-up, LRAIC kostenmodel

We bespreken nu het Belgisch bottom-up model. Bij het opstellen van dit model werd gebruik

gemaakt van de scorched node techniek. Dit hield in dat de netwerktopologie van Belgacom

behouden werd en enkel optimalisaties met betrekking tot de netwerkcomponenten werden

uitgevoerd.

Definitie van het increment

Het BIPT definieert als increment alle trafiek afhankelijke PSTN/ISDN interconnectiediensten.

Dit zijn de terminating en collecting diensten. Het door Belgacom gedefinieerde increment komt

in figuur 12 overeen met het toevoegen van een dienstengroep. De kosten van het

schakelnetwerk worden hierbij beschouwd als een volledig gedeelde kost, omdat dit enkel

gebruikt wordt door de te tariferen diensten. Het transmissienetwerk wordt ook gebruikt door

andere dienstengroepen, zoals gehuurde lijnen en data diensten. De kosten ervan worden dan ook

beschouwd als gemeenschappelijke kosten.

Werkwijze

Er wordt een fictief netwerk, zoals het netwerk in hoofdstuk 2, opgebouwd aan de hand van het

beschouwde increment en de vereiste verkeersvolumes. In dit fictief netwerk worden enkel de

volgende trafiek afhankelijke delen opgenomen:

• een volledig schakelnetwerk.

28

Page 35: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

• het transmissie materiaal. Dit wordt in het bestaand netwerk van Belgacom gebruikt

door zowel de PSTN/ISDN diensten als de gehuurde datalijnen- en datadiensten. Het

transmissie materiaal van het fictief netwerk zal dus een kleinere capaciteit hebben dan

het bestaande PSTN/ISDN netwerk van Belgacom.

• de transmissie verbindingen. De LDC links en de regionale ringen worden

gemodelleerd aan de hand van de geïnstalleerde capaciteit bij Belgacom en de kernringen

aan de hand van de vereiste verkeersvolumes. In het fictief netwerk wordt het gebruik

van de verschillende transmissie verbindingen geoptimaliseerd.

De volgende delen worden niet opgenomen:

• apparatuur waarmee een enkele eindgebruiker bediend wordt. De kosten hiervan

worden gedekt door een maandelijks abonnement en worden dus niet doorgerekend in de

tarieven van interconnectiediensten.

• het signaal netwerk. Dit is een netwerk dat de signalering verzorgt tijdens het

doorschakelen van een gesprek. Het wordt niet opgenomen vanwege de beperkte kosten

ervan.

Vervolgens worden in het fictieve netwerk negen ontbundelde netwerkcomponenten (resource

pools) onderscheiden.

Voor het volledige schakelnetwerk zijn dit: RU, BU en CAE. Voor het transmissiemateriaal zijn

dit: LDC link-, regionale ring- en kern link-transmissiemateriaal Voor de transmissie

verbindingen zijn dit LDC links, regionale ringen, kern links.

We berekenen nu per ontbundelde netwerkcomponent de kostenbasis. Deze bestaat uit directe en

indirecte kapitaalkosten en operationele kosten. De directe kapitaalkosten worden op dezelfde

wijze berekend als in de top-down model, nl door het toepassen van de TAM methode op de

investeringen. De indirecte kapitaalkosten en de directe operationele kosten worden berekend als

een percentage van de directe kapitaalkosten. De indirecte operationele kosten worden berekend

als een percentage van de directe operationele kosten. Nadien worden de niet-netwerk overhead

kosten, afgeleid uit het top-down model, bij de kostenbasis per ontbundelde netwerkcomponent

opgeteld.

29

Page 36: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

Tenslotte worden voor elke interconnectiedienst routeringsfactoren (routing factors) bepaald.

Dit zijn gewogen gemiddelden van de gebruiksfrequentie van de verschillende ontbundelde

netwerkcomponenten door elke interconnectiedienst. Bij de kosten van dit gebruik worden ook

de interconnectie specifieke kosten opgeteld. Het resultaat is de totale kostenbasis per

interconnectiedienst. Nu kan men afhankelijk van de verkeersvolumes een gemiddelde tarief

bepalen voor elk van de interconnectiediensten.[2]

2.2 Denemarken

In Denemarken werkt TDC, de enige netwerkoperator met aanzienlijke marktmacht, voor zijn

eigen netwerk, een top-down model uit volgens de door de NRI voorgeschreven richtlijnen. Het

resultaat is een bovengrens voor de tarieven. De alternatieve operatoren modelleren elk voor zich

een fictief circuit switched netwerk en een fictief geoptimaliseerd netwerk van TDC aan de hand

van een bottom-up model. Het resultaat is een ondergrens voor de tarieven. Het circuit switched

model wordt vergeleken met het top-down model. Hieruit worden de uiteindelijke tarieven door

het NRI in overleg met alle operatoren afgeleid. Het geoptimaliseerd bottom-up model wordt dan

gebruikt om de bekomen resultaten aan te passen indien nodig.

2.2.1 Top-Down, LRAIC kostenmodel

In dit hoofdstuk zullen we de door de NRI uitgevaardigde richtlijnen voor het uitwerken van het

Deense top-down, LRAIC kostenmodel toelichten.[13] We zullen hierbij de verschillen en

gelijkenissen met het Belgische top-down, FDC kostenmodel benadrukken.

In het uitwerken van dit systeem kunnen vier stappen worden geïdentificeerd.

Kostenbasis opstellen en verdelen over de homogene kostencategorieën

Men vertrekt van de financiële gegevens van het bedrijf voor het opstellen van de kostenbasis.

Deze kostenbasis wordt drie keer aangepast. Een eerste aanpassing is de herevaluatie van de

afschrijvingen naar huidige kosten. Een tweede aanpassing is de herevaluatie van de activa naar

MEA. Een derde aanpassing is, wanneer men vermoedt dat de operator inefficiënt werkt, een

toepassing van een bepaalde efficiëntie ratio. Vervolgens worden homogene kostencategorieën

geïdentificeerd en worden de kosten uit de aangepaste kostenbasis hieraan gealloceerd.

30

Page 37: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

In grote lijnen komt dit proces overeen met het eerste deel van het Belgisch top-down, FDC

kostenmodellen. In het Deense model wordt de MEA techniek toegepast voor het waarderen van

de activa. In het Belgische model gebruikt men de vervangingskosten. Verder wordt in het Deens

model ook een efficiëntie ratio toegepast.

Identificeren en kwantificeren hoeveel een dienst gebruik maakt van verschillende

kostencategorieën

Deze stap houdt in dat er voor elke dienst wordt bepaald welke kostencategorieën gebruikt

worden. Hoewel dit vrij eenvoudig is voor directe kosten moet men voor de indirecte kosten,

bijvoorbeeld overhead kosten, een raamwerk uitbouwen om deze kosten te kunnen alloceren aan

de verschillende diensten.

Ontwikkelen van kost-volume verhoudingen

De kost-volume verhoudingen geven weer hoe de kosten in de kostencategorieën veranderen in

verhouding tot het gebruikte volume van

de diensten waaraan de kosten van die

kostencategorieën gealloceerd worden.

De kost-volume verhoudingen maken

deel uit van het model omdat bepaalde

kostencategorieën in de telecom sector

schaal- of breedtevoordelen vertonen.

Het opstellen ervan is belangrijk om te

bepalen hoe de gemiddelde kosten van

een dienst bij een toename van het volume

dalen. Bij een volume toename worden de vaste kosten immers uitgemiddeld over een groter

volume.

Totale kosten

Vaste kosten

Volumefiguur 15 : kost-volume verhouding

Kost-volume verhoudingen zijn niet opgenomen in het Belgisch top-down model.

Opstellen van het model

De eigenlijke tarieven worden bepaald door na te gaan welke diensten van welke unbundeld

netwerkcomponenten gebruik maken en de kosten uit de kostencategorieën hieraan verbonden te

alloceren.

31

Page 38: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

2.2.2 Bottom-up, LRAIC kostenmodel

We bespreken nu de wijze waarop een Deense bottom-up model moet worden opgesteld aan de

hand van de voorgeschreven werkwijze door de bevoegde NRI, de National Telecom Agency

[14]. We leggen hierbij de klemtoon op de verschillen en gelijkenissen met de wijze waarop het

Belgisch bottom-up model wordt opgesteld.

Bij het opstellen van dit model wordt eveneens gebruik gemaakt van de scorched node techniek.

Definitie van het increment

Het NTA definieert het increment van het kernnetwerk als alle diensten die gebruik maken van

dit kernnetwerk. Voor het toegangsnetwerk wordt het gedefinieerd als alle diensten die gebruik

maken van dit toegangsnetwerk. De Deense definitie van het increment verschilt dus van de

Belgische, waarin het increment enkel de trafiek afhankelijke diensten van het netwerk worden

opgenomen.

Werkwijze

Er worden twee fictieve netwerken opgebouwd aan de hand van het beschouwde increment en

de vereiste verkeersvolumes. Vermits de incrementen alle diensten van het hele netwerk

bevatten, zal de operator in zijn fictieve netwerken de functionaliteit van het hele netwerk

moeten modelleren. Voor het modelleren van de toegangslijnen zal hij rekening houden met

geografische en statistische informatie over de eindgebruikers van de historisch operator, bijv.

gemiddelde afstand van de eindgebruiker tot het schakelelement. Voor het modelleren van de

rest van het netwerk zal de operator rekening houden met de huidige verkeersvolumes, aangepast

aan toekomstige trendmatige wijzigingen, en de wijze waarop hij deze gesprekken door het

netwerk zal routeren en transporteren.

Het eerste fictief netwerk wordt gemodelleerd als een circuit switched netwerk volgens de

scorched node techniek. Verder mag de alternatieve operator ook de hoeveelheid en locatie van

de schakelelementen niet veranderen. De mengeling van de verschillende schakelelementen mag

hij wijzigen om zijn netwerk te optimaliseren.

Ook het tweede fictief netwerk wordt gemodelleerd volgens de scorched node techniek. De

alternatieve operator is verplicht tenminste één schakelelement te houden per locatie. De

32

Page 39: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

netwerktechnologie en de hoeveelheid van de schakelelementen per locatie mogen wel veranderd

worden.

Vervolgens worden de kostenbasissen van beide fictieve netwerken berekend. Deze bestaat

steeds uit directe en indirecte kapitaalkosten en operationele kosten. De directe kapitaalkosten

zijn de afschrijvingskosten, het verschil tussen de waarde van de activa op het begin en op het

einde van het jaar, opgeteld bij de kosten van het gebruikte kapitaal. De waardering van de activa

is het maximum van ofwel de verkoopswaarde ofwel de netto huidige waarde. Indien dit te

moeilijk te berekenen is kan men genoegen nemen met de MEA vervangingskosten. De indirecte

kapitaalkosten en de operationele kosten moeten worden geschat aan de hand van de gebruikte

activa. Indien dit onmogelijk blijkt te zijn berekent men dit als een percentage van de directe

kapitaalkosten. De niet-netwerk overhead kosten geassocieerd aan het netwerk moeten geschat

worden volgens de werking van een efficiënte operator.

Daarna worden alle verschillende soorten kosten verdeeld over de ontbundelde

netwerkcomponenten. De tarieven van de verschillende interconnectiediensten worden bepaald

aan de hand van de gebruiksfrequentie van deze verschillende ontbundelde

netwerkcomponenten.

Tenslotte worden er nog kost-volume relaties opgesteld, die gebruikt worden om de tarieven bij

te sturen bij aanzienlijke volume wijzigingen.

3 Vergelijking

3.1 Interconnectietarieven

In dit gedeelte overlopen we welke kostenallocatietechnieken in de verschillende Europese

landen gebruikt worden voor het berekenen van de terminatietarieven en welke voor het

berekenen van de ontbundelingstarieven. [15]

Voor het berekenen van de terminatietarieven gebruiken België, Italië, Luxemburg, Oostenrijk,

Portugal, Finland en Zweden de FDC-techniek. Denemarken, Duitsland, Griekenland, Frankrijk,

33

Page 40: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

Ierland, Nederland en het Verenigd Koninkrijk gebruiken de LRAIC-techniek. Voor die landen

die gebruik maken van de FDC- of LRAIC-kostenallocatie methode wordt het gewogen

gemiddelde van de terminatietarieven voor de jaren '99 tot 2002 weergegeven in tabel 1.

tabel 1 : terminatietarieven

Voor het berekenen van de ontbundelingstarieven gebruiken België, Ierland, Italië, Oostenrijk,

Finland en Zweden de FDC-techniek. Denemarken, Duitsland, Griekenland, Frankrijk en het

Verenigd Koninkrijk gebruikt men de LRAIC-techniek. Deze tarieven vinden we terug in tabel

2.

tabel 2 : carrier pre-select tarieven

Uit tabel 1 en tabel 2 leiden we af dat landen waar de LRAIC-techniek van kracht is voor het

berekenen van de terminatie- en ontbundelingstarieven steeds lagere tarieven kennen dan de

landen waar de FDC-techniek van kracht is. Het gemiddelde terminatietarief voor LRAIC-landen

is 0.61 terwijl dit voor de FDC-landen 0.82 is. Het gemiddelde ontbundelingstarief in LRAIC-

34

Page 41: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

landen is 19.40 en 23.10 in FDC-landen. Vooral voor Denemarken vallen de lage tarieven op.

Dit kunnen we afleiden door het LRAIC-gemiddelde met Denemarken te vergelijken met het

LRAIC-gemiddelde zonder Denemarken.

Hieruit kan men echter niet afleiden dat LRAIC betere prestaties oplevert. In de landen waar

men besloot deze techniek toe te passen waren de tarieven reeds initieel laag.[15] Om te

achterhalen welke techniek de grootste daling van de tarieven oplevert, moeten we kijken naar de

procentuele reductie. We besluiten uit tabel 1 dat het tijdsafhankelijk is welke techniek het best

presteert. Indien we kijken naar de globale daling van de terminatietarieven stellen we vast dat

FDC-landen beter presteren. Indien we kijken naar de reductie in 00-02 zien we dat LRAIC-

landen beter presteren. We besluiten hieruit dat de FDC-landen omwille van hun initieel hogere

tarieven een grotere tariefdaling hebben gekend.

3.2 Marktaandeel

Het jongste verslag van de Europese Commissie over de liberalisering toonde aan dat de

respectieve aandelen van de vier grootste operatoren samen 90% van de Belgische markt dekken.

Alleen Groot-Brittannië, Zweden en Denemarken hebben een significant aanbod dat meer

gediversifieerd is. Duitsland en Oostenrijk zitten op het niveau van België. In alle andere landen

wordt 90% van de markt ingenomen door vier, drie, twee of zelfs een enkele operator. [16]

3.2.1 België

In België vertegenwoordigt het gezamenlijke marktaandeel van de alternatieve operatoren in

spraaktelefonie op dit moment 29,3% van het totaal aantal minuten nationale vaste

spraaktelefonie en meer dan 60% van het totaal aantal minuten internationale vaste

spraaktelefonie. Op figuur 16 zien we duidelijk dat een steeds groter deel van de markt in handen

geraakt van de alternatieve operatoren. We merken duidelijk een opwaardse trend in het

marktaandeel van de alternatieve operatoren.

35

Page 42: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

Evolutie van het marktaandeel van de alternatieve operatoren

0

10

20

30

40

50

60

70

1999 2000 2001 2002 2003 2004

%Minuten nationalevastespraaktelefonieMinuten internationalevastespraaktelefonie

figuur 16: Belgische situatie

3.2.2 Denemarken

Evolutie van het marktaandeel van de alternatieve operatoren

0

10

20

30

40

50

60

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005

%

Minuten nationalevastespraaktelefonieMinuten internationalevastespraaktelefonie

figuur 17: Deense situatie

In Denemarken zien we een verschillende trend als in België. Al in het jaar 2000 kende de

Deense markt een zelfde situatie als diegene die wij pas in 2004 kende. De Deense regering

poneerde namelijk al in 1995 de stelling dat “Danish users should have the best and cheapest

telecommunications services by the year 2000”. Zij liberaliseerde de markt dan ook volledig

36

Page 43: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

tegen 1996 en daarenboven is TDC een volledig private onderneming. We zien in figuur 17 dat

het marktaandeel van de historische operator min of meer op eenzelfde niveau blijft en dat dit

dus zeker niet kan toegewezen worden aan hoge tarieven.

4 Conclusie In paragraaf 3.1 zagen we dat de interconnectietarieven in Denemarken aanzienlijk lager zijn dan

deze in België. De Deense wijze om tot interconnectietarieven te komen, is ook strenger voor de

historische operator vanwege de grotere betrokkenheid van de alternatieve operatoren, de

beperktere wijze om de kostenbasis op te stellen en de wijze waarop kosten worden gealloceerd

aan de verschillende diensten.

In paragraaf 3.2 zagen we dat zowel in Denemarken als in België de markt reeds verdeeld is. In

Denemarken slaagt de historische operator erin een aanzienlijk marktaandeel te behouden. Of

ook de Belgische historische operator hierin zal slagen zal de toekomst moeten uitwijzen.

37

Page 44: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

Economisch model achter regulering

In dit hoofdstuk zullen we de invloed van regulering op marktaandeel en winst van

netwerkoperatoren in een fictieve telecommunicatiemarkt proberen te modelleren.

Daartoe zullen we eerst de marktsituatie beschrijven. Aan de hand van deze marktsituatie werken

we vervolgens ons model uit. Tot slot zullen we met behulp van ons model ingaan op de voor- en

nadelen van regulering.

1 Marktsituatie

1.1 Beschrijving van de markt:

We maken met betrekking tot onze fictieve markt de volgende veronderstellingen. We lichten

ook steeds het verschil met een echte telecommunicatiemarkt toe.

o Alle operatoren bieden slechts een product aan, namelijk telefonie. In een echte

telecommunicatiemarkt worden ook internet- en televisiediensten aangeboden.

o Alle operatoren bieden enkel vaste telefonie aan. In een echte telecommunicatiemarkt

bestaan er ook operatoren die mobiele telefonie aanbieden. Er bestaat een trend om geen

vaste lijn meer in huis te halen [16] en men kan dus stellen dat mobiele telefonie een

substituut wordt i.p.v. een complementaire telecommunactiedienst.

o De markt is homogeen. We bedoelen hiermee dat we enkel rekening houden met de

residentiele markt en geen verdere deelmarkten onderscheiden. In een echte

telecommunicatiemarkt valt de telefoniemarkt uiteen in een markt voor bedrijven en een

markt voor particulieren. Dit vloeit voort uit het feit dat aan de vraagzijde van de markt

de noden van bedrijven verschillen van deze van pariculieren. Aan de aanbodzijde van de

markt zien we dat operatoren op verschillende manieren op deze vragen inspelen en

hiervoor ook een verschillende infrastructuur nodig hebben. Voor het bedienen van grote

bedrijven is bijvoorbeeld vaak geen toegangsnetwerk nodig.

38

Page 45: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

Door onze markt als homogeen te beschouwen valt ook de invloed van kruissubsidiering

weg. Kruissubsidiering houdt in dat winsten van de ene markt gebruikt worden om

verliezen op de andere markt te compenseren.

o De operatoren hanteren geen prijsdiscriminatie. Ze zullen voor verschillende segmenten

geen verschillende prijszettingsstrategie hanteren. Een segment is een groep consumenten

met een specifieke vraag naar het product op deze markt. We beschouwen dus, zoals in

figuur 20, voor elke operator slechts een prijsfunctie.

In een echte telecommunicatiemarkt hanteren operatoren voor verschillende segmenten

wel een verschillende prijszettingsstrategien en moeten per operator verschillende

prijsfuncties beschouwd worden.

o We beschouwen de vraag als inelastisch. Alle consumenten zullen voor een van de drie

operatoren kiezen. Ze kiezen hierbij steeds voor diegene met de laagste prijs.

o Het verbruik van elke eindgebruiker vinden we terug op de X-as op alle figuren. We

veronderstellen n eindgebruikers die evenredig verdeeld zijn over de X-as. Verder

veronderstellen we dat het belgedrag van de consument willekeurig is: hij heeft geen

voorkeur naar welk netwerk hij belt.

1.2 Operatoren

Beschrijving

In onze fictieve markt gaan we uit van drie operatoren:

o Een historische operator M. Deze bezit een volledig PSTN/ISDN netwerk en heeft een

aanzienlijke marktmacht op beschouwde markt.

o Een kabel operator K. Deze bezit een volledig kabelnetwerk. Dit netwerk heeft ongeveer

dezelfde functionaliteit, kwaliteit en bereik als het PSTN/ISDN netwerk van de

historische operator. Het stelt K in staat alle eindgebruikers te bereiken d.m.v. van zijn

eigen netwerk.

39

Page 46: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

o Een carrier pre-select operator C. Deze beschikt over een kernnetwerk en maakt gebruik

van de carrier pre-select dienst van de historische operator om de eindgebruikers te

bereiken. We veronderstellen de totale kosten in beide gevallen gelijk.

Kostenfuncties

# minuten

Kos

t

totale kostenVaste kostenVariabele kosten

figuur 18: kosten

Op figuur 18 zien we de kostenfunctie van een operator verbonden voor het leveren van telefonie

aan een eindgebruiker.

De vaste kosten zijn de inversterings- en onderhoudskosten verbonden aan de toegangslijn (fi).

Indien een operator zelf geen toegangslijnen heeft en dus gebruik maakt van het carrier pre-select

dienst van operator M stellen we dit voor door τO.

De variabele kosten zijn alle andere kosten voor het leveren van telefonie en omvatten zowel

operationele kosten als kapitaalkosten. De variabele kosten bestaan uit een gewogen gemiddelde

van twee verschillende kosten die de operator draagt. Dit zijn de netwerkkosten en de

terminatiekosten. De netwerkkosten worden altijd door het eigen netwerk gemaakt en bedragen

40

Page 47: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

kN5. De terminatiekosten worden ofwel door het eigen netwerk gemaakt, voorgesteld door kT,

i

ofwel worden ze gemaakt door het netwerk van een concurrent die hier een terminatietarief voor

vraagt, voorgesteld door τ .

Totale kosten

#minuten

Tota

le k

oste

n

MKC

figuur 19: totale kosten

We zien op figuur 19 dat M vanwege de historische opbouw van zijn netwerk de hoogste vaste

en variabele kosten heeft. We veronderstellen dat K's toegangslijn efficienter is en dit dus een

lagere vaste kost met zich meebrengt. We veronderstellen eveneens dat indien hij zowel alle

netwerkkosten als terminatiekosten zou dragen zijn variabele kosten lager zijn. C heeft geen

vaste kosten aangezien C gebruik maakt van de carrier pre-select dienst van M. We

veronderstellen dat deel van de variabele kosten waar C invloed op heeft, namelijk de

netwerkkosten, nog lager dan bij K. De helling van zijn variabele kostenfunctie zijn ook

afhangen van welke terminatietarief hij dient te betalen.

Prijsfuncties

Elke operator vraagt het maandelijks abonnementsgeld mi en een prijs pi per minuut, waarbij i

staat voor de verschillende operatoren. Het maandelijks abonnementsgeld dient om de vaste

5 Om de formules niet te overbelasten stellen we voor elke operator kiN en kiT voor door kN en kT. Deze zijn dus wel operatorspecifiek.

41

Page 48: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

kosten van de toegangslijn te dekken. De prijs per minuut zorgt voor een terugbetaling van de

variabele kosten.Voor elke operator kan een prijsfunctie, zoals in figuur 20, worden opgesteld.

Uit een dergelijke functie kunnen de totale opbrengsten voor een operator bij een bepaald

verbruik van één eindgebruiker en de totale kosten voor de eindgebruiker worden afgelezen op

de Y-as.

Totale kost voor de eindgebruiker

# minuten

Tota

le k

ost

mi

figuur 20: prijsfunctie

De rechte op figuur 20 kan mathematisch worden weergegeven door de formule: mi + (#

minuten) * pi.

We veronderstellen initieel dat M monopolistische winsten maakt per eindgebruiker. Volgens de

klassieke economische theorie worden in een monopolie te hoge prijzen aangerekend omdat M

de gehele aanbodzijde van de markt domineert. De nieuwe operatoren weten dit en zullen om te

concurreren hier niet aan mee doen. Zij rekenen initieel een "normale" winst per eindgebruiker

aan.

Stickinesscoefficient

Een stickinesscoefficient Zi zijn de extra kosten voor een eindgebruiker indien hij wil

overschakelen van M naar een alternatieve operator i. In figuur 21 is een grafische weergave van

Zi weergegeven.

42

Page 49: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

Deze extra kosten zijn samengesteld uit reële extra kosten en gepercipiëerde extra kosten. De

reële extra kosten zijn de kosten verbonden aan het opzeggen van het abonnement bij een

operator en het aanschaffen van een abonnement bij een andere. De gepercipiëerde extra kosten

zijn geen echte kosten maar stellen immateriële zaken voor: tevredenheid bij de huidige operator,

naambekendheid van de alternatieve operator, inspanning van de eindgebruiker...

De regelgever wil het de eindgebruikers zo gemakkelijk mogelijk maken om over te schakelen

naar een nieuwe operator en zal trachten de reële extra kosten verbonden aan overschakelen te

reduceren. Aan de gepercipiëerde extra kosten kan en mag de regelgever niets doen.

# m inu ten

Tota

le k

ost

KK +ZKM

figuur 21: stickiness coëfficient

Indien eindgebruikers van M naar K overschakelen, daalt ZK. Analoog indien eindgebruikers

overschakelen van M naar C daalt ZC. Dit komt doordat de gepercipiëerde extra kosten om over

te schakelen dalen door het vergaren van clienteel door K en C. We verklaren dit door mond aan

mond reclame, het toegenomen vertrouwen en verhoogde kwaliteit van de nieuwe operator.

Marktaandeel

43

Page 50: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

Uit de prijsfuncties van alle operatoren kunnen we, zoals op figuur 22 en zoals weergegeven in

de volgende formules, het marktaandeel Si voor elke operator afleiden. Het marktaandeel wordt

bepaald door het snijpunt van Mprijs, Kprijs+ZK, Cprijs+ZC.

SM = f (pM,pK,pC,mM,mK,mC)

SK = f (pM,pK,pC,mM,mK,mC)

SC = f (pM,pK,pC,mM,mK,mC)

Dit volgt uit het feit dat eindgebruikers, zoals hoger gezegd, steeds kiezen voor de operator die

hen de laagste prijs aanbiedt. Het marktaandeel van een operator zal gelijk zijn aan dat deel van

de markt waar zijn prijs de laagste is.

We stellen tevens de randvoorwaarde SM + SK + SC = 1.

Marktaandeel

# minuten

Tota

le k

ost

KMC

SK SM

figuur 22: marktaandeel

Winstfuncties

De echte winst voor een operator is het verschil tussen de omzet die hij realiseert in zijn

marktaandeel en zijn totale kosten. De winst per eindgebruiker is het verschil tussen zijn prijs- en

zijn kostenfunctie.

Deze echte winst is voor M, K en C samengesteld uit de volgende delen:

44

Page 51: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

• de winst verbonden aan het aantal mensen dat over het netwerk belt min ev.

terminatiekosten bij gesprekken getermineerd door een andere operator

• de winst van het abonnement

Tevens definieren we de winst ten koste van een andere operator als.

• de winst verbonden aan het aantal mensen dat naar het netwerk belt en waarvoor de

operatoren dus terminatiekosten voor kunnen vragen

En voor M bestaat ook nog :

• de winst verbonden aan de carrier pre-select tarief van operator C

De totale winst per operator stellen we voor als volgt.

Voor de historische operator M :

).(.).(.

)()(.).(..

)(.)).((.

..

..

.

MOC

MMM

TMCMC

TMMK

KNMKM

TNMCMMM

fSnfmSn

kSSSnkSSnkpSSn

kkpSSSn

−+−+

−+−+

−−+−−+=∏

+

τ

ττ

τ

MCC

MKKM

CMM

,

,

→→→→

( 1 )

Voor de kabel operator K :

)(.).()..(

)).((.).(.

.

.

.

KKK

TKKCM

MNKCMK

TNKKKK

fmSnkSSSnkpSSSnkkpSSn

−+−++

−−++−−=∏

ττ

KCMMCK

KK

→→→

,,

( 2 )

Voor de kernnetwerk operator C :

).(.).(..

)()(. ..

OCC

KNCKC

MNCCMCC

mSnkpSSn

kpSSSn

ττ

τ

−+−−+

−−+=∏ KC

MCC→→ ,

( 3 )

Ter verduidelijking van de hierboven gebruikte vergelijking lichten we toe.

)).((. . TNMCMM kkpSSSn −−+

45

Page 52: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

n.SM stelt het totaal aantal eindgebruikers dat geabonneerd is bij M. Een percentage hiervan,

afhankelijk van het marktaandeel van M en C, zal bellen naar eindgebruikers van hetzelfde

netwerk. Voor M leveren deze eindgebruikers een winst op dat gelijk is aan het verschil tussen

de prijs voor deze dienst min de kosten voor het leveren van deze dienst, nl de netwerk- en

terminatiekosten.

).(. MMM fmSn −Dit is het maandelijks abonnementgeld dat M vraagt min de vaste kosten verbonden aan de

toegangslijn. Dit getal vermenigvuldigen we het totaal aantal gebruikers aangesloten bij M, nl

n.SM.

1.3 Overzicht gebruikte symbolen

τi terminatietarief operator i kT terminatiekosten

Πi winst operator i M historische operator

τO carrier pre-select tarief mi abonnementsgeld operator i

C carrier pre-select operator n aantal eindgebruikers

fi vaste kosten operator i pi prijs per minuut

K kabel operator Si marktaandeel operator i

kN netwerkkosten Zi stickiness coëfficient operator i

2 Invloed van regulering Eerst tonen we aan de hand van ons model de nood van regulering aan. Nadien beschouwen we

twee tijdstippen. Op tijdstip één treden de nieuwe operatoren toe op de markt. Op tijdstip twee

zijn de nieuwe operatoren reeds een bepaalde tijd actief op de markt en hebben ze een zeker

marktaandeel veroverd.

46

Page 53: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

2.1 Nood aan regulering

# m inuten

Tota

le k

ost

K + ZKMC+ZC

figuur 23: misbruik van tarieven

Zonder regulering kan M zelf zijn terminatie- en carrier pre-select tarieven bepalen.

Indien M zijn carrier pre-select tarieven zeer hoog bepaalt, zal C die gebruik maakt van de

carrier pre-select dienst geen marktaandeel kunnen verwerven. Omdat M een invloed heeft op de

vaste kosten van C kan M ervoor zorgen dat de prijsfunctie steeds boven die van hemzelf ligt. K

zal wel marktaandeel kunnen verwerven aangezien zijn vaste kosten onafhankelijk zijn van de

tarieven van M.

Indien M zijn terminatietarieven zeer hoog bepaalt, zullen de kostenfuncties van zowel C als K

steeds steiler zijn dan die van M. M kan op die manier het marktaandeel dat K zou kunnen

verwerven minimaliseren door de kostenfunctie van K zo steil te maken dat deze haast

onmiddelijk de kostenfunctie van M snijdt.

We kunnen dit illustreren met het voorbeeld uit de inleiding. Waarbij M voorgesteld wordt door

Bell Systems, K de lokale spelers en M een oneindig hoog terminatietarief vraagt.

De enige strategie die K kan volgen, is zijn prijsfunctie inclusief ZK onder die van M te laten

liggen door een zeer laag abonnementsgeld te vragen. K kan dit doen door zijn lagere vaste

kosten. Indien ZK groter is dan het verschil in vaste kosten tussen M en K zal K initieel verlies

lijden. Eindgebruikers die zeer weinig bellen zullen overschakelen naar K. Wanneer reeds

47

Page 54: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

verschillende eindgebruikers overgeschakeld zijn, zal ZK dalen en K zijn marktaandeel verder

kunnen verhogen. Tevens zal ook de invloed van M op de steilheid van K's kostenfunctie dalen

vanwege het grotere aandeel van gesprekken die K zelf termineert. De slaagkans van deze

strategie is klein aangezien het onwaarschijnlijk is dat K de verliezen kan blijven dragen tot ZK

genoeg gedaald is.

Winstfunctie van M:

Op tijdstip een wordt de winstfunctie van M voorgesteld door:

)(.).(..

).(.).(.

.

.

MMM

TMMK

KNNKM

TNMMMM

fmSnkSSnkpSSn

kkpSSn

−+−+

−−+−−=∏

ττ

De winst van M bestaat grotendeels uit echte winst, het marktaandeel van M vermenigdvuldigd

met de opbrengst per eindgebruiker. Dit omdat M het merendeel van de markt behoudt. Een

klein deel van de winst is winst ten koste van K. Dit zijn opbrengsten uit de terminatietarieven.

De tweede regel in de vergelijking zal hoogst waarschijnlijk negatief zijn aangezien ook K zijn

terminatietarieven zeer hoog zal leggen.

Winstfunctie van K:

De winst van K bestaat eveneens grotendeels uit echte winst. Vanwege de hoge

terminatietarieven van M zal het grootste gedeelte van deze echte winst naar M gaan.

Winstfunctie van C:

Deze operator bestaat niet in dit scenario.

2.2 Tijdstip één

We beschouwen op tijdstip één twee gevallen. In het eerste geval is er FDC-regulering van

kracht. In het tweede geval geldt LRAIC-regulering.

2.2.1 FDC-regulering

Indien de markt gereguleerd is door FDC zal M zijn terminatie- en carrier pre-select tarieven

bepalen op basis van de kosten zoals beschreven in hoofdstuk vier.

48

Page 55: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

In dit geval zal het carrier pre-select tarief, τO, dat C aan M betaalt gelijk zijn aan fM. De vaste

kosten, fK, van K liggen nog altijd lager dan die van M.

De terminatietarieven die C aan M en K moet betalen zijn relatief hoger dan zijn eigen bijdrage

aan zijn kostenfunctie. Hierdoor wordt zijn kostenfunctie steiler.

De terminatietarieven die K aan M betaalt zijn eveneens relatief hoger dan zijn eigen bijdrage

aan de kostenfunctie. De kostenfunctie van K zal dus minder steil worden naarmate hij meer

marktaandeel verwerft.

De beste marktstrategie voor C is om zijn prijs per minuut zo laag mogelijk te bepalen. Hij kan

dit doen door zijn lage variabele kosten. In dat geval zal hij er desondanks ZC in slagen zijn

prijsfunctie te laten snijden met die van M in dat deel van de markt waar veel bellen belangrijk

is. Dit deel van de markt is het marktaandeel dat C zal verwerven. Hoe lager C's prijs per minuut,

hoe groter het verkregen marktaandeel.

De beste strategie die K kan volgen, is nu zijn abonnementsgeld gelijk stellen aan zijn vaste

kosten plus winst en trachten met zijn lagere variabele kosten een deel van de markt dat veel belt

in te nemen. Deze strategie zal nu echter succesvoller zijn vermits K's kostenfunctie niet meer

nadelig beinvloed wordt door M's hoge terminatietarieven.

Het marktaandeel van K en C is groter dan voordien en wordt beperkt door de inefficienties van

M's netwerk.

49

Page 56: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

#minuten

Tota

le K

oste

n

MK+ZKC+ZC

figuur 24: FDC regulering

Winstfunctie van M :

Indien de kosten worden gebasseerd op de FDC methode zien we dat de winstfunctie van M te

herleiden is naar

).(.)(.

)).((...

.

MMM

KNNKM

TNMCMMM

fmSnkpSSn

kkpSSSn

−+−−+

−−+=∏τ KM

CMM→→ ,

M verdient enkel nog maar echte winst, aangezien winst ten koste van andere operatoren door de

regulering onmogelijk wordt gemaakt.

Winstfunctie van K :

De nieuwe winstfunctie voor K wordt bepaald door de volgende factoren:

)(.).()..(

)()(.)(.

.

..

..2

KKK

TKKCM

MNKCMK

TNKKK

fmSnkSSSnkpSSSnkkpSSn

−+−++

−−++−−=∏

ττ

CMK

KK,→

50

Page 57: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

De winst van K bestaat grotendeels uit echte winst. Van deze echte winst vloeit niets meer naar

M. Bovendien verdient hij afhankelijk van zijn marktaandeel een bepaalde winst ten koste van M

en C omdat K wel eigen terminatietarieven mag bepalen.

Winstfunctie van C:

C verdient net als M enkel echte winst. Zij hebben geen toegangslijnen en kunnen dus nooit

winst maken ten koste van M en K. Hoeveel van de echte winst naar K vloeit is afhankelijk van

de terminatietarieven van K.

)(.)(..

)()(.

.

..

..2

OCC

KNCKC

MNCCMC

mSnkpSSn

kpSSSn

ττ

τ

−+−−+

−−+=∏ KC

MCC→→ ,

2.2.2 LRAIC-regulering

In dit scenario is het de bedoeling om na te gaan wat er gebeurt indien de NRI LRAIC-regulering

oplegt. Zoals beschreven staat in hoofdstuk 4 zal er een verschil zijn tussen de tarieven die een

LRAIC model oplevert ten opzichte van het FDC model. We veronderstellen dat regulering die

de LRAIC methode oplegt voor het berekenen van tarieven, tarieven oplevert die een vast

percentage zijn van de tarieven bekomen door regulering die de FDC methode oplegt.

Doordat het carrier pre-select tarief verder daalt, zullen de vaste kosten van C voor het gebruik

van de toegangslijn verder dalen. De vaste kosten van K blijven hetzelfde.

Doordat het terminatietarief daalt, zullen de kostenfuncties van K en C minder steil zijn.

De marktstrategieën van K en C zijn analoog aan de strategieën die ze hanteren wanneer FDC-

regulering van kracht is. Door de lagere tarieven zullen ze echter makkelijker meer marktaandeel

verwerven.

Vanwege een lager carrier pre-select tarief kan C er eveneens voor kiezen om een lager

abonnementsgeld te vragen.

Winstfunctie van M:

51

Page 58: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

).(.).(.

)()(.).(..

)(.)).((.

..

..

.

MOC

MMM

TMCMC

TMMK

KNMKM

TNMCMMM

fSnfmSn

kSSSnkSSnkpSSn

kkpSSSn

−+−+

−+−+

−−+−−+=∏

+

τ

ττ

τ

)()()()()()(

FEDCBA

Wanneer LRAIC-regulering van kracht is, is het mogelijk dat de tarieven van de diensten die M

verplicht wordt aan te bieden aan de andere operatoren te laag zijn om de kosten van deze

diensten te dekken. Dit wordt voorgesteld door regels C, D en F. Dit is logisch omdat M niet

meer, zoals bij FDC-regulering, alle kosten die volgen uit zijn inefficiente werking bij het

aanbieden van deze diensten kan recuperen ten koste van de andere operatoren. Hij heeft nu de

keuze om zijn verlieslatende diensten aan andere operatoren te bekostigen met winstgevende

activiteiten voor zijn eigen eindgebruikers of zijn netwerk efficienter te opereren. We bespreken

dit concreter in tijdstip twee.

Winstfunctie van K:

)(.).()..(

)).((.).(.

.

.

.

KKK

TKKCM

MNKCMK

TNKKKK

fmSnkSSSnkpSSSnkkpSSn

−+−++

−−++−−=∏

ττ

)()()()(

DCBA

Door de lagere terminatietarieven die K betaalt aan M maakt K extra winst op gesprekken

getermineerd door M. Dit wordt voorgesteld in regel B. Vermits K nog steeds vrij is om zelf zijn

terminatietarieven te bepalen, kan hij zoals voordien winst maken ten koste van andere

operatoren.

Winstfunctie van C:

).(.).(..

)()(. ..

OCC

KNCKC

MNCCMCC

mSnkpSSn

kpSSSn

ττ

τ

−+−−+

−−+=∏

)()()(

CBA

C verdient extra echte winst door de lagere tarieven van M, voorgesteld door regel A en C. De

terminatietarieven van K kunnen C's winst nog steeds beperken.

52

Page 59: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

2.3 Tijdstip twee

Op tijdstip twee zijn de nieuwe operatoren reeds een bepaalde tijd actief op de markt en hebben

een zeker marktaandeel veroverd. Er is FDC-regulering van kracht. We bespreken hier geen

geval waar LRAIC-regulering van kracht is. Behalve dat K en C het marktaandeel van M sterker

aantasten, zou deze bespreking volledig analoog zijn aan het geval waar FDC-regulering van

kracht is.

#minuten

Tota

le k

oste

n

MKCK+ZKC+ZC

figuur 25: tijdstip twee

De gepercipiëerde extra kosten zullen op tijdstip twee gedaald zijn. De nieuwe operatoren

hebben een klantenbasis opgebouwd en hebben hierdoor een grotere naambekendheid

verworven. Zi zal nooit volledig gelijk worden aan nul vermits het veranderen van operator

steeds een inspanning vergt.

Het afnemen van Zi leidt tot meer marktaandeel voor de alternatieve operatoren. K verwerft

marktaandeel ten koste van M, en C ten koste van K6. Dit wordt voorgesteld in figuur 25.

6 Dit is enkel het geval indien ZC > ZK. Indien ZC = ZK, zoals getoond op de figuur, blijft het marktaandeel van C constant.

53

Page 60: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

#minuten

Tota

le k

ost

M zonder winstoude MK ZK2C ZC2

figuur 26: daling winsten M

M kan in eerste instantie als reactie om zijn marktaandeel te behouden, afzien van het maken van

monopoliewinsten en zijn prijsfunctie omlaag brengen. Dit wordt voorgesteld op figuur 26.

Indien K en C hun winst nog verder kunnen beperken, kunnen zij dit doen als reactie op de

prijsverlaging van M om hun marktaandeel te behouden. Hoe dan ook is ten opzichte van de

situatie waarin M een monopolie had, voor alle eindgebruikers de prijs gedaald.

Indien Zi nog verder daalt, zal M al zijn marktaandeel verliezen indien hij zijn vaste en/of

variabele kosten niet omlaag kan brengen. Aangezien M's toegangslijnen duurder zijn dan die

van K en M's netwerk inefficienter is dan dat van K en C zal M's kostenfunctie steeds boven die

van K en C liggen indien ZK en ZC klein genoeg worden. Dit is te zien op figuur 27.

54

Page 61: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

#minuten

Tota

le k

ost

M geen winstoude MK gn w + ZK2C gn w + ZC2oude Koude C

figuur 27: overheersing van K

M zal dus gedwongen worden om zijn vaste kosten (fM), netwerkkosten (kN) of terminatiekosten

(kT) te doen dalen. Hij zal hierbij het beste zijn netwerkkosten omlaag brengen, vermits dit de

enige herstructurering is waarmee hij enkel de ligging van zijn eigen kostenfunctie verbetert.

Indien hij zijn vaste kosten omlaag brengt, zal ook de kostenfunctie van C, die gebruik maakt

van M's carrier pre-select dienst, dalen. Indien hij zijn terminatiekosten omlaag brengt, zullen

ook de kostenfuncties van K en C minder steil worden. Zij maken namelijk gebruik van de

terminatiedienst van M.

We zien op figuur 27 dat M opnieuw marktaandeel verwerft door zijn vaste kosten te doen dalen.

Indien hij er ook nog eens in slaagt om zijn variabele netwerkkosten te doen dalen, verwerft hij

des te meer marktaandeel.

3 Conclusie Er is nood aan regulering om nieuwe spelers op de markt te kunnen laten toetreden en daardoor

te verhinderen dat eindgebruikers monopolistische prijzen betalen voor telefoniediensten.

We stelden dat zonder regulering de monopolist door middel van zijn tarieven voor

interconnectiediensten kan verhinderen dat nieuwe spelers tot de markt toetreden.

55

Page 62: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

Vervolgens zagen we dat de intrede van nieuwe spelers makkelijker is wanneer LRAIC-

regulering van kracht is dan wanneer FDC-regulering van kracht is.

Tot slot zagen we dat de toegenomen concurrentie de historische operator dwong besparingen

door te voeren en een algemene prijsverlaging tot gevolg had. De besparingen van de historische

operator en de algemene prijsverlaging zullen ingrijpender zijn wanneer LRAIC-regulering van

kracht is dan wanneer FDC-regulering van kracht is.

We merken tevens op dat wanneer we de historische operator reeds zeer efficient veronderstellen

FDC-regulering even effectief is om nieuwe spelers tot de markt toe te laten en een zelfde

prijsdaling tot gevolg heeft als LRAIC-regulering.

56

Page 63: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

Conclusie

De verschillende vormen van regulering leiden tot een verdeelde markt, lagere

interconnectietarieven voor netwerkoperatoren en lagere prijzen voor de eindgebruiker.

In hoofdstuk drie zagen we dat de historische operator in België en Denemarken marktaandeel

verliest ten koste van de alternatieve operatoren. In Denemarken gebeurde dit reeds vroeger

omwille van de vroegere liberalisering. In beide landen zien we ook een daling van de

interconnectietarieven. Beide kostenmodellen leveren dus het gewenste resultaat: een verdeelde

markt en lagere interconnectietarieven.

De nood aan regulering en het feit dat de gebruikers wel degelijk geconfronteerd worden met

lagere prijzen ten gevolge van lagere interconnectietarieven is aangetoond in het laatste

hoofdstuk. Indien we de impact van LRAIC vergelijken met de impact van FDC besluiten we dat

beiden ervoor gezorgd hebben dat de historische operator zijn kostenstructuur heeft moeten

aanpassen om winstgevend te blijven op de markt. Beide technieken hebben geleid tot een

verdeling van de markt en een verlaging van de prijzen voor de eindgebruikers.

Indien we met ons model de Belgische situatie interpreteren kunnen we besluiten dat de effecten

van regulering in België nog maar pas voelbaar zijn. De historische operator verliest langzaam

marktaandeel en de prijzen voor eindgebruikers dalen. Indien we met ons model de Deense

situatie interpreteren besluiten we dat in Denemarken de regulering haar werk reeds gedaan

heeft. De markt is verdeeld, de prijzen zijn aanzienlijk gedaald en de historische operator is erin

geslaagd zijn kostenstructuur onder controle te krijgen en behoudt zelfs het grootste deel van de

markt.

57

Page 64: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

Referenties

[1] C. COURCOUBETIS, R. WEBER, Pricing Communications Networks, Wiley, 2003

[2] Officiele website BIPT, Bottom-up Model for interconnection: description of the methodology op www.bipt.be,

2004

[3] Officiele website Belgacom, Belgacom Reference Interconnection Offer op www.belgacom.be, 2005

[4] Officiele website Belgacom, Belgacom Reference Offer for Bitstream Access op www.belgacom.be, 2005

[5] Officiele website Belgacom, Belgacom's Reference Ull Offer op www.belgacom.be, 2005

[6] Officiele website EU, Richtlijn 2002/21/EG op http://europa.eu.int/eur-

lex/pri/nl/oj/dat/2002/l_108/l_10820020424nl00330050.pdf, 2002

[7] Officiele website EU, Richtlijn 2002/19/EG op http://europa.eu.int/eur-

lex/pri/nl/oj/dat/2002/l_108/l_10820020424nl00070020.pdf, 2002

[8] Officiele website EU, Richtlijn 2002/20/EG op http://europa.eu.int/eur-

lex/pri/nl/oj/dat/2002/l_108/l_10820020424nl00210032.pdf, 2002

[9] Officiele website EU, Richtlijn 2002/22/EG op

http://europa.eu.int/information_society/topics/telecoms/regulatory/new_rf/documents/l_10820020424nl005100

77.pdf, 2002

[10] Officiele website EU, Richtlijn 2002/58/EG op

http://europa.eu.int/smartapi/cgi/sga_doc?smartapi!celexapi!prod!CELEXnumdoc&lg=NL&numdoc=32002L0

058&model=guichett, 2002

[11] Officiele website Telestryrelsen: National Telecom Agency, LRAIC Model Reference Paper, Common

Guidelines for the top-down and bottom-up cost analysis op http://www.itst.dk/, 2001

[12] Officiele website BIPT, Beschrijving van het top-down kostenmodel voor de berekening van de

interconnectietarieven BRIO 2005 op www.bipt.be, 2005

[13] Officiele website Telestyrelsen: National TTelecom Agency, LRAIC Model Reference Paper; Guidelines for the

top-down cost analysis op http://www.itst.dk/, 2001

[14] Officiele website Telestyrelsen: National Telecom Agency, LRAIC Model Reference Paper, Guidelines for the

bottom-up cost analysis op http://www.itst.dk/, 2001

[15] MORTEN FALCH,Cost-based Interconnection Charges, Competition and Investment. In: A.K. MAHAN en

W.H. MELODY (eds.) Stimulating Investment in Network Development: Roles for Regulators , WDR Project,

2005

[16] Officiele website BIPT, Jaarverslag BIPT 2004 op www.bipt.be, 2005

[17] Officiele website Telestryrelsen: National Telecom Agency, Statistieken, www.itst.dk, 1998-2005

58

Page 65: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

Bibliograf ie

Boeken

DE BIJL, PEITZ, Regulation and Entry into Telecommunications Markets, Cambridge University Press, 2002

C. COURCOUBETIS, R. WEBER, Pricing Communications Networks, John Wiley & Sons, 2003

H. INTVEN, J. OLIVER, E SEPULVEDA, Telecommunications Regulation Handbook, The World Bank, 2000

A.K. MAHAN en W.H. MELODY (eds.) Stimulating Investment in Network Development: Roles for Regulators ,

WDR Project, 2005

W.H. MELODY, Telecom Reform: Principles, Policies and Regulatory Practices, Den Private Ingeniørfond,

Technical University of Denmark, Lyngby, 2001

Websites

Officiele website Belgacom, Belgacom Reference Interconnection Offer op www.belgacom.be, 2005

Officiele website Belgacom, Belgacom Reference Offer for Bitstream Access op www.belgacom.be, 2005

Officiele website Belgacom, Belgacom's Reference Ull Offer op www.belgacom.be, 2005

Officiele website BIPT, Beschrijving van het top-down kostenmodel voor de berekening van de

interconnectietarieven BRIO 2005 op www.bipt.be, 2005

Officiele website BIPT, Bottom-up Model for interconnection: description of the methodology op www.bipt.be,

2004

Officiele website BIPT, Jaarverslag BIPT 2004 op www.bipt.be, 2005

Officiele webste Bureau van Dijk Management Consultants, Fixed Interconnection: Cost Modelling Solutions op

www.bvdmc.com, 2002

Officiele website Bureau van Dijk Management Consultants, LRAIC cost modelling in a regulated

telecommunications environment op www.bvdmc.com, 2002

59

Page 66: INTERCONNECTIE TUSSEN NETWERKOPERATOREN IN EEN ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/311/664/RUG01... · juridische aspecten in respectievelijk hoofdstuk twee en drie onderbouwen de uiteenzetting

Officiele website EU, Richtlijn 2002/19/EG op http://europa.eu.int/eur-

lex/pri/nl/oj/dat/2002/l_108/l_10820020424nl00070020.pdf, 2002

Officiele website EU, Richtlijn 2002/20/EG op http://europa.eu.int/eur-

lex/pri/nl/oj/dat/2002/l_108/l_10820020424nl00210032.pdf, 2002

Officiele website EU, Richtlijn 2002/21/EG op http://europa.eu.int/eur-

lex/pri/nl/oj/dat/2002/l_108/l_10820020424nl00330050.pdf, 2002

Officiele website EU, Richtlijn 2002/22/EG op

http://europa.eu.int/information_society/topics/telecoms/regulatory/new_rf/documents/l_10820020424nl00510077.p

df, 2002

Officiele website EU, Richtlijn 2002/58/EG op

http://europa.eu.int/smartapi/cgi/sga_doc?smartapi!celexapi!prod!CELEXnumdoc&lg=NL&numdoc=32002L0058

&model=guichett, 2002

Officiele website European Regulators Group, Annex to ERG Opinion on the proposed Review of the

Remmendation on cost accounting and accounting separation op erg.eu.int, 2005

Officiele website European Regulators Group, Guidelines for implementing the Commission Recommendation C

(2005) 3480 on Accounting Seperatino & Cost Accounting Systems under the regulatory framework for electronic

communications erg.eu.int, 2005

Officiele website Telestryrelsen: National Telecom Agency, LRAIC Model Reference Paper, Common Guidelines

for the top-down and bottom-up cost analysis op http://www.itst.dk/, 2001

Officiele website Telestryrelsen: National Telecom Agency, Statistieken, www.itst.dk, 1998-2005

Officiele website Telestyrelsen: National Telecom Agency, LRAIC Model Reference Paper, Guidelines for the

bottom-up cost analysis op http://www.itst.dk/, 2001

Officiele website Telestyrelsen: National Telecom Agency, LRAIC Model Reference Paper; Guidelines for the top-

down cost analysis op http://www.itst.dk/, 2001

60