integraal waterbeheer

64
integraal waterbeheer op land- en tuinbouwbedrijven

Transcript of integraal waterbeheer

Page 1: integraal waterbeheer

integraal waterbeheer op land- en tuinbouwbedrijven

Page 2: integraal waterbeheer

Woord vooraf 4

Integraal waterbeheer 6

Wetgeving 8 2.1 Zuiveringszones 9

2.2 LozenvanafvalwatervolgensVLAREM 9

Waterbronnen op het bedrijf 12 3.1 Diepgrondwater 13

3.2 Ondiepgrondwater 13

3.3 Leidingwater 13

3.4 Hemelwater 14

3.4.1 Opvangenhergebruik 14

3.4.2 Opslagvanhemelwater 14

3.4.3 Wettelijkeverplichtingen 16

3.5 Oppervlaktewater 17

3.6 Gezuiverdafvalwater 17

Afvalwaterstromen op het bedrijf 18 4.1 Veehouderij 19

4.1.1 Perssappenenrun-offvandekuilplaat 19

4.1.2 Afvalwatervanmelkwinning 19

4.1.3 Andereafvalwatersopveehouderijen 20

4.2 Tuinbouwenakkerbouw 20

4.2.1 Waswatervangroentenenaardappelen 21

4.2.2 Restdrainenspuiwatervanteeltenophydrocultuur 21

4.3 Andereafvalwaterstromen 22

4.3.1 Run-offvanverhardeoppervlakken 22

4.3.2 Afspuitenvanmachines 22

4.3.3 Afvalwatervanspuittoestellen 22

4.3.4 Reinigenvanbedrijfsgebouwen 23

4.3.5 Huishoudelijkafvalwater 23

Zuiveringssystemen in de land- en tuinbouw 24 5.1 Bezinkingenflotatie(Primairezuivering) 25

5.2 Biologischezuivering(Secundairezuivering) 27

5.2.1 Plantensystemen 27

5.2.1.1 Percolatierietveld 27

5.2.1.2 Vloeirietveld 28

5.2.2 Mechanischesystemen 29

5.2.2.1 Beluchtesystemen(Actief-slibsysteemenbeluchtebiofilter) 29

5.2.2.2 Oxidatiebed 29

5.3 Nazuivering(Tertiairezuivering) 30

5.3.1 Veehouderij 31

5.3.2 Tuinbouw 31

Page 3: integraal waterbeheer

Recirculatiesystemen in de tuinbouw 32 6.1 Hergebruikzonderzuiveringofontsmetting 34

6.2 Hergebruiknazuiveringen/ofontsmetting 34

6.2.1 Zuiveringvanorganischevervuiling 34

6.2.2 Ontsmetting 34

6.2.2.1 Langzamezandfilter 34

6.2.2.2UV-filter 36

6.2.2.3 Andereontsmettingssytemen 37

Verhitting 37

Ozon 37

Waterstofperoxide 37

Reiniging van machines, tractoren en spuittoestellen 38 7.1 Reinigingvanmachinesentractoren 39

7.2 Reinigenenvullenvanspuittoestellen 39

Vergunningen 42 8.1 Stedenbouwkundigevergunning 43

8.2 Milieuvergunning 43

Subsidies 44 9.1 VLIF-steun 44

9.2 SubsidievandeProvincialeLandbouwkamervoorOost-Vlaanderenvoordeaankoopvanplanten 45

9.3 Gemeentelijkesubsidie 45

Heffingen 46 10.1 Heffingopwaterverontreiniging 46

10.2Heffingopdewinningvangrondwater 47

10.3 Heffingopdecaptatievanoppervlaktewater 47

Waterzuiveringsinstallaties in de praktijk 48 11.1 Melkveebedrijfmetactief-slibsysteem,percolatierietveldjeenhergebruikvaneffluent 49

11.2 Melkveebedrijfmetbiorollen,percolatierietveldenhergebruikvaneffluent

engebruikvanregenwateralsdrinkwatervoordekoeien 51

11.3 Melkveebedrijfmetpercolatierietveldenhergebruikvaneffluent 52

11.4 Melkveebedrijfmetgebruikvanregenwateralsdrinkwatervoorveeenzuivering

enhergebruikvanafvalwater 54

11.5 Melkveebedrijfmetlavafilterenhergebruikvanafvalwater 56

11.6 Witloofforceriemetgeslotenwaterkringloopdoorzuivering,ontsmetting

enhergebruikvanafvalwater 56

11.7 Vollegrondsgroentenbedrijfmetzuiveringenhergebruikvanwaswater 58

11.8 Azaleabedrijfmetontsmettingenhergebruikvangietwater 60

11.9 SubstraatbedrijftrostomaatmethogedrukUVenhergebruikvandrainwater 60

11.10Substraatteelttrostomaatmetontsmettingvanregenwater

endrainwatervialangzamezandfilter 61

Contactadressen 63

Page 4: integraal waterbeheer

Woord vooraf

Page 5: integraal waterbeheer

HetprovinciebestuurOost-VlaanderenendeProvincialeLandbouwkamervoorOost-Vlaanderendoensinds

1994onderzoeknaarafvalwaterzuiveringopland-entuinbouwbedrijven.

Indezeperiodeheefthetprovinciebestuurveelpilootprojectengerealiseerd.Zowerderonderandereveel

ervaringopgedaanrondkleinschaligeafvalwaterzuiveringopland-entuinbouwbedrijven,meteen5b–project

inhetMeetjeslandeneenALT-project.Hierbijwerdenopeenachttientalbedrijvenverschillendesystemenvan

waterzuiveringaangelegd.Dezeprojectenwordennogsteedsopgevolgd.Opdezemanierwordtveelkennisen

praktijkervaringopgedaannaarbruikbaarheid,efficiëntie,onderhoudenwerkingskosten.Naastafvalwaterzui-

veringisookonderzoekgedaanophetgebiedvanopslagengebruikvanhemelwater.

Lozenvanafvalwaterinoppervlaktewaterisonderhevigaaneenstriktewetgeving.ZowordenerinhetVLAREM

eisengesteldrondlozingsnormen,…Opvelebedrijvenishetnodighetafvalwaterverregaandtezuiverenom

denormentebehalen.Deafvalwaterstromenophetbedrijfdienenverzameldtewordenendooreenbiologisch

ofmechanischsysteemgezuiverdteworden.Hetgezuiverdewaterkaneventueelhergebruiktworden.

Voordeaanlegvaneenwaterzuiveringsinstallatiekunnensubsidiesverkregenworden,onderanderedeVLIF-

steun.DaarnaastgeeftdeProvincialeLandbouwkamervoorOost-Vlaanderensubsidiesvoordeaankoopvan

rietplanten.Demeestegemeentengevensubsidiesvoordezuiveringvanhuishoudelijkafvalwater.

DeprovincieOost-Vlaanderengeeftpraktischeinformatieaanland-entuinbouwersdieeenwaterzuiveringwil-

lenaanleggen.Dezebrochurevormthierineenhandigoverzicht.

Debrochurewildenadrukleggenopdemogelijkhedentot“integraalwaterbeheeropbedrijfsniveau”.Hierbij

wordtdehelewaterhuishoudingvanhetbedrijfbekekenengeoptimaliseerd.Erwordtmaximaalgebruikge-

maaktvangezuiverdafvalwaterenregenwater(ofondiepgrondwater).Diepgrondwaterenleidingwaterworden

enkelnoggebruiktvoortoepassingenwaaraankwaliteitseisengesteldwordendiemetregenwaterniethaalbaar

zijnenalsaanvullingbijtekortaanregenwater.

Omdedoorstromingvandeinformatieteverbeterenwerdin2002insamenspraakmetdeDienstLand-enTuin-

bouwvandeprovincieOost-Vlaanderen,deProvincialeLandbouwkamervoorOost-Vlaanderen,hetProvinciaal

ProefcentrumvoorGroenteteeltOost-Vlaanderen,VZWhetProefcentrumvoorSierteeltenVZWhetInterpro-

vinciaalProefcentrumvoordeAardappelteeltVZWhet‘KenniscentrumWater’opgericht.Ditiseencentraal

aanspreekpuntvoorland-entuinbouwersdievragenhebbenrondwater.Menkanerterechtvoorvragenrond

waterzuivering,irrigatie,opvanghemelwater,…Decontactgegevensvindtuachteraandebrochureterug.

A.Vercamer

GedeputeerdeLandbouw&Platteland

Woord vooraf

Page 6: integraal waterbeheer

integraal waterbeheer

Page 7: integraal waterbeheer

Jaarlijkswordengroteoppervlaktenverhardmet

gebouwen,parkings,wegen,...Aldezeverharde

oppervlakkenlatengeenregenwatermeerinde

bodemdringen.

Ookinhetveldheeftregenwatersteedsminderde

kansomindebodemtedringendoorgroterwor-

dendelandbouwpercelen,hetverminderenvanhet

aantalinfiltratiegrachten,...

Hierdoorwordengrondwaterreservesveeltrager

aangevuld.

Alhetwaterdatnietmeerindebodemtrekt,moet

oppervlakkigafgevoerdwordenenkomtterechtin

grachten,kanalen,beken,rivierenenrioleringen

waarhetmeeverantwoordelijkisvoordesteeds

vakeroptredendeplaatselijkeoverstromingen.

Anderzijdswordtersteedsmeerdiepgrondwater

onttrokken.Ditwaterisvanhoogstaandekwaliteit

enbruikbaarvooralletoepassingeninindustrie,

landbouwenalsdrinkwatervoordebevolking.

Hierdoordaaltdegrondwaterspiegelinbepaalde

grondwaterlagendelaatstedecenniazosterkdat

dekwaliteitvanhetwaterendebevoorradingop

langeretermijninhetgedrangkomen.

Omhetoppervlaktewaterterugeenvoldoende

goedebasiskwaliteittegeven,wordenzoveel

mogelijkafvalwaterstromenafgeleidnaaropenbare

ofprivatewaterzuiveringstationsalvorens

zetelozen.Afvalwaterzuiverenomtelozen

kostgeldzonderdaterenigeopbrengsttegenover

staat.Inveelgevallenkanheteffluentvan

afvalwaterzuiveringsinstallatiesnochtanszonder

ofmitsbeperktebijkomendebehandeling

perfecthergebruiktwordeninbepaaldeproductie-

processen.

Vanuithetbeleidwordterdelaatstejarendanook

veelaandachtgeschonkenaanrationeelwaterbe-

heerbijallewaterverbruikers(zoweinigmogelijk

waterverbruikendus)enhetgebruikvanalternatieve

waterbronnenwaarmogelijk(aldannietmitsde

nodigebehandelingenkwaliteitsbewaking).

Totvoorkortwerdgrondwatermetdrinkwaterkwa-

liteitalsbasiswatervooralletoepassingengebruikt

eneventueelvooreenbeperktaantallaagwaardige

toepassingenaangevuldmetregenwaterofondiep

grondwater.Inhetkadervanintegraalwaterbeheer

wordtnualsbasiswaterzoveelmogelijkgebruik

gemaaktvanzgn.alternatievewaterbronnenzoals

regenwater,ondiepgrondwater,oppervlaktewater

of(gezuiverd)afvalwater.Dituiteraardvoorzover

dergelijkewaterbronneninvoldoendematebeschik-

baarzijnenzeaandeminimumnormenvoorgebruik

indebedrijfsactiviteitenenhethuishoudenvoldoen,

aldannietnadenodigezuiveringenkwaliteitsbewa-

king.Grondwaterofleidingwatervanhoogstaande

kwaliteitwordtvoorbehoudenvoorbepaaldetoepas-

singendieeendergelijkehogekwaliteitvereisen

(reinigenvanmelkinstallaties,melkverwerkingsin-

stallatiesen-lokalen,...)enalsaanvullingofback-up

bijtijdelijkeproblemenmetdehoeveelheidofde

kwaliteitvanhetbasiswater.

Welkwatervoorwelketoepassinggebruiktkan

worden,zalafhangenvandespecifiekesituatievan

eenbedrijf:aldannietvoldoendeondiepgrondwater

aanwezig,mogelijkhedenomregenwateroptevan-

genenopteslaan,kwaliteitenhoeveelheidafval-

watereneffluent,kwaliteitseisenvanhetwatervoor

deaanwezigebedrijfsactiviteiten,kostprijsvande

diversewaterbronnenendenodigenabehandeling

ervanomeenvoldoendewaterkwaliteittebekomen.

Vanuitdeoverheidwordtviahetvergunningen-en

hetheffingenbeleiddedruksteedsmeeropgevoerd

omopbedrijfsniveaudewaterhuishoudingintegraal

tebekijkenencreatiefomtespringenmetwater

zodathetverbruikaandiepgrondwaterenleiding-

waterendelozingvanafvalwaterstoteenminimum

beperktzoudenworden.

Ookbinnendeland-entuinbouwzijnertalvanmo-

gelijkhedentotintegraalwaterbeheer.Dezebrochure

heeftalsdoeleenaantalmogelijkhedenenpraktijk-

voorbeeldenvoortestellenenaantetonendater

mitsenigecreativiteitveel(grond)waterbespaard

kanworden.

integraal waterbeheer

Page 8: integraal waterbeheer

wetgeving

Page 9: integraal waterbeheer

2.1 Zuiveringszones

Opelkbedrijfkomeneenaantalafvalwater-

stromenvoor.Deregelsdieaangevenwatmetdat

afvalwatermoetofmaggebeurenzijnopgenomenin

VLAREMIenVLAREMII.DeregelsvanVLAREMIIvoor

deopvangenafvoervanhuishoudelijkafvalwater

envoordelozingvanbedrijfsafvalwaterverschillen

naargelangdezuiveringszonewaarinhetbedrijfzich

bevindt.

Dezuiveringszoneszijn:

Zone ADitgebiedisgerioleerd.

Hetafvalwaterisviaderioleringaangeslotenopeen

gemeenschappelijkewaterzuiveringsinstallatie.

Ookdezonevan50mrondhetrioleringsstelsel

behoorttotdezoneA.

Zone BDitgebiedisgerioleerd.

Derioleringzalbinnende5jaaropeengemeen-

schappelijkewaterzuiveringsinstallatieworden

aangesloten.HetgebiedwordtdanzoneA.

Zone CDitgebiedisgerioleerd,maardeaansluitingopeen

collectievewaterzuiveringsinstallatiewordtniet

voorzien.

Niet gerioleerd gebiedHetwaterwordtgeloosdinoppervlaktewaterofin

eengracht.

IndieneenwoninginzoneCofineenniet-gerio-

leerdgebiedligt,dienthetafvalwatergezuiverdte

worden.1

Bedrijvenkunnenkiezentussenlozenopriolering

(nabeperktevoorzuivering)ofzelfverregaandzuive-

renenlozenopoppervlaktewateren/ofhergebruik

vanhet(aldannietgezuiverde)afvalwater.

MomenteelwerkendeVMMendegemeentebestu-

rennieuwezoneringsplannenuit.Hierbijzullende

zonesA,B,Cenniet-gerioleerdgebiedaangeduid

wordenopkaart:eenreedsgerioleerdeengezui-

verde(oranje)zone,eenterioleren/optimaliseren

entezuiveren(groene)zoneeneenIBA(rode)zone.

Dedefinitievezoneringsplannenwordenindenabije

toekomstverwacht.

2.2 Lozen van afvalwater volgens VLAREM

VLAREMII2legtoponderwelkevoorwaardenafval-

watermaggeloosdworden.

Op1juni1995werdVLAREMIIgoedgekeurd.Hier-

doorwordtelkland-entuinbouwbedrijfverplicht

afvalwatertelozenvolgensdelozingsnormen.

Voldoethetafvalwaternietaandelozingsnormen,

danmoethetgezuiverdwordendoormiddelvaneen

kleinschaligeafvalwaterzuiveringsinstallatie.

Voorhetlozenvanwaterdienteenmilieuvergunning

aangevraagdteworden,waarbijzoweldeaardenhet

debietvanhetafvalwateralsdezuiveringszonede

klassebepalen.

1Omteweteninwelkezoneuwbedrijfligt,richtuzichbesttotdemilieu-oftechnischedienstvanuwgemeente.2VlaamsReglementbetreffendedeMilieuvergunning.

Page 10: integraal waterbeheer

10

Parameter Eenheid Norm bedrijfsafvalwater Norm huishoudelijk afvalwater

PH Tussen6.5-9 Tussen6.5-9

BOD mgO2/l <25 <25(<50indienwoning≤20pers.)

Bezinkbare stoffen ml/l <0.5 <0.5

Zwevende stoffen mg/l <60 <60

Temperatuur °C <30

Apolaire kws mg/l <5 <3

Oppervlakte actieve stoffen mg/l <3

Verbodvoorhetlozenvanstoffendieschadelijkkunnenzijnvoordegezondheidvanmens,faunaenflora

Verbodvanoliën,vettenofanderedrijvendestoffeninhetgeloosdewater

Beperktehoeveelheidpathogenekiemen

Categorieën Klasse van de milieuvergunning

Hetlozenvanhuishoudelijkafvalwaterinoppervlaktewatereninriolering

3

Hetlozenvanbedrijfsafvalwaterzondergevaarlijkestoffeninoppervlaktewater

-Totenmet5m³/u

-Vanmeerdan5m³/utot200m³/u

-Vanmeerdan200m³/u

3

2

1

Hetlozenvanbedrijfsafvalwaterdatéénofmeergevaarlijkestoffenbevat.

-Totenmet50m³/u

-Meerdan50m³/u

2

1

Lozen van gezuiverd water

Categorieën Klasse van de milieuvergunning

Hetlozenvanhuishoudelijkafvalwaterinoppervlaktewatereninriolering

3

Hetlozenvanbedrijfsafvalwaterzondergevaarlijkestoffeninoppervlaktewater

-Totenmet2m³/u

-Vanmeerdan2m³/utot100m³/u

-Vanmeerdan100m³/u

3

2

1

Hetlozenvanbedrijfsafvalwaterdatéénofmeergevaarlijkestoffenbevat.

-Totenmet20m³/u

-Meerdan20m³/u

2

1

Lozen van ongezuiverd water

Normen voor het lozen van afvalwater zonder gevaarlijke stoffen

Page 11: integraal waterbeheer

11

DelozingvangevaarlijkestoffendientmaximaalvoorkomentewordendoorhettoepassenvandeBestBe-schikbareTechnieken(BBT).Debelangrijkstenormenvooroppervlaktewatermetbasismilieukwaliteitzijn:

Ammonium-N mgN/l <5

Kjeldahl-N mgN/l <6

Nitraat+Nitriet mgN/l <10

Ortho-fosfaat mgP/l <0.3

Totaalfosfaat mgP/l <1

Denormenvoorhetlozenvanbedrijfsafvalwater

metéénofmeerderegevaarlijkestoffenzijn

dezelfdevanbedrijfsafvalwaterzondergevaarlijke

stoffen.Indemilieuvergunningenkunnenechter

nogextraemissiegrenswaardenwordenvastgelegd

voordiegevaarlijkestoffen.3

Indevolgendetabelstaaneenaantal

gevaarlijkestoffendieinland-entuinbouw

kunnenvoorkomen.

Normen voor het lozen van afvalwater met één of meerdere gevaarlijke stoffen

Indemilieuvergunningkandevergunningverlenende

overheidopadviesvandeVMMhogerelozingsnor-

menvastleggen,afhankelijkvandegevoeligheidvan

hetoppervlaktewaterwaaringeloosdwordt.

VolgensdeBBTstudieveeteelt4vanhetVITOzijnvol-

gendenormenrealistischenhaalbaarvoorindividuele

afvalwaterzuiveringsinstallatiesvoorveehouderijen:

-totaalstikstof:80mg/l

-totaalfosfor:25mg/l

3ziebijlage2C,VLAREMI:Lijstvangevaarlijkestoffenvoorlozinginaquatischmilieu(EG-richtlijn76/464/EEGvan4mei1976)4Bestbeschikbaretechniekenvoordeveeteeltsector,VITO,2006.

Page 12: integraal waterbeheer

1�

waterbronnen op het bedrijf

Page 13: integraal waterbeheer

1�

3.1 Diep grondwater

Momenteelisgrondwaterdebelangrijkste

waterbronopdemeesteland-entuinbouwbedrijven.

Ditgrondwaterwordtvoorzowatalletoepassingen

gebruikt.Ookvoorzakendieevengoedmetkwalita-

tiefmindergoedwaterkunnengedaanworden.

Binneneenintegraalwaterbeheerishetdebe-

doelingomditkwalitatiefgoedegrondwaterte

behoudenvoortoepassingendieeendergelijke

goedekwaliteitvereisenendeanderetoepassingen

maximaalintevullenmetalternatievewaterbronnen

zoalsregenwater,effluent,ondieprondwaterofop-

pervlaktewater.

Ookishetgrondwaternietoveralvaneeneven

goedekwaliteit.Vaakkaneenontijzeringvanhet

waternoodzakelijkzijnofishetgrondwatertebrak

enisdekwaliteitvaneenalternatievewaterbron

zelfsbeter.

Zozijnerb.v.bedrijvendiediepgrondwaterge-

bruikenvoordereinigingvandemelkinstallatieen

melkverwerking,regenwateralsdrinkwatervoor

dekoeienengezuiverdafvalwatervooralleandere

reinigingstoepassingenenvoorhetverspuitenvan

gewasbeschemingsmiddelen.

Anderebedrijvengebruikengrondwateralsdrink-

watervoor(lacterendezeugen)enjongebiggenen

gefilterdregenwateralsdrinkwatervoordevleesvar-

kensenalskuiswater.

Slechtsindienerteweinigregenwaterofeffluent

zouzijnofereentijdelijkprobleemzouzijnmetdie

alternatievewaterbronnen,kunnendezeworden

aangevuldmetgrondwater.

Debelangrijkstealternatievewaterbronnenopbe-

drijfsniveauzijn:

•regenwater,

•ondiepgrondwater(b.v.drainagewaterofopen

vijver),

•oppervlaktewater,

•gezuiverdafvalwater.

3.2 Ondiep grondwater

Eenalternatiefvoordiepgrondwaterisondiep

grondwater,afkomstigvanb.v.drainagevanland-

bouwpercelen,onderstallenofwaterbassinsenvan

openvijversdiedoorgrondwatergevoedworden.

Indiengewerktwordtmetdrainagewater,wordende

drainagebuizenaangeslotenopeenverzamelbuisen

afgeleidnaareenopslagciterne(metoverloop).Van

hieruitwordthetopgepomptvoorgebruikofopslagin

eengroterewaterbassin(aldannietmitszuivering).

Ingebiedenmeteenhogegrondwaterstandkan

ondiepgrondwatervooreengrootstukvandewater-

voorzieninginstaan,vnl.reiniging,irrigatie,verspui-

tenvangewasbeschermingsmiddelen,drinkwater

voorhetveee.d.Voorwelketoepassingenhetwater

gebruiktkanworden,hangtvooralafvandekwaliteit

vanhetwater.Ondiepgrondwaterisminderconstant

vankwaliteitalsdiepgrondwaterenbevatsomste

veelijzer,zout,ammonium,nitraaten/ofbacteriën

zodateenzuiveringnodigkanzijn.

IJzer,ammoniumenbacteriënzijnvlotteverwijderen

metrelatiefeenvoudigetechniekenzoalsbeluchting,

UV-oflangzamezandfiltratieofeenpercolatieriet-

veldje(zieverderindezebrochure).

Zoutenennitraatkunnenookverwijderdworden

maardatisallastiger.

3.3 Leidingwater

Hetgebruikvanleidingwateropbedrijvendient

zoveelmogelijkbeperktteworden.Zekervoortoepas-

singenzoalshetafspuitenvanmachinesenstallen,…

ishetgebruikvanleidingwaternietaangewezen.

Page 14: integraal waterbeheer

1�

3.4 Hemelwater

3.4.1 Opvang en hergebruikVLAREMIIbepaaltdathetverbodenishemel-

watertelozenindeopenbarerioleringwanneer

hettechnischmogelijkishetwatergescheidenvan

hetafvalwatertelozeninoppervlaktewaterofeen

kunstmatigeafvoer.

Ookbijkleinschaligewaterzuiveringishetvanbe-

langdatregenwaterafgekoppeldwordt.Hierdoorbe-

komtmeneenefficiënterewerkingvanhetsysteem.

Enkelniet-verontreinigdregenwaterdatafkomstigis

vandakenenrechtstreeksviabuizenafgeleidwordt

(duszonderinaanrakingtekomenmeteenverharde

weg)kanzondermeerinoppervlaktewatergeloosd

worden.

Regenwaterkanondermeernuttiggebruiktworden

voorberegeningvangewassen,voorhetreinigenvan

stallenofmachinesofalsdrinkwatervoordedieren.

Hoeveelregenwateropeenbedrijfkangebruikt

wordenhangtafvanverschillendefactoren.Ermoet

uiteraardeenvoldoendegrootenproperdakop-

pervlakzijndatkanafgekoppeldworden,ermoetde

mogelijkheidzijnomhetregenwaterzonderveront-

reinigingnaaréénofmeerdereplaatsenafteleiden

omhetopteslaanenermoetenvoldoendetoepas-

singenzijnwaarvoorhetopgeslagenregenwaterkan

gebruiktworden.

Hoegrooteenregenwateropslagmoetzijnvooreen

gegevendakoppervlakeneenmogelijkverbruikkan

wordenberekendaandehandvaneenregenwaterdi-

mensioneringsgrafiek.

3.4.2 Opslag van hemelwaterErbestaanverschillendesystemenvoorde

opvangvanhemelwatermetnameeenfoliebassin,

eenbetonnenregenput,metalenwatersiloeneen

openput.

Eenfoliebassiniseenuitgegravenvijvermetaarden

wallenwaarineenwaterdichtefoliegebrachtwordt.

Belangrijkepuntenbijdeaanlegzijndenodige

grondoppervlakte,dekeuzevandefolieenzaken

alsdedrainageonderdevijverendeafwerking.De

grondoppervlaktebijeenfoliebassinisgroterdan

dezenodigvooreenwatersilo(ongeveerdubbelzo

groot).Intabel1vindtueenoverzichtvandebeno-

digdeoppervlakteinfunctievandeinhoudvande

regenwateropvang.

Eenwatersiloiseenplaatstalensilowaaraande

binnenkanteenfolieisaangebracht.Devoordelen

tenopzichtevaneenfoliebassinzijndekleinere

grondoppervlaktedienodigisendemogelijkheid

vanafschermentegenalgenbijdekleineresilo’s.De

groottevandesilowordtbeperktdoordeconstructie.

Eenderdesoortopslagvanhemelwaterisdeopen

put.Ditiseenuitgegravenvijver,zonderfolie.Daar-

doorstaathetwaterindeopenputincontactmet

hetgrondwater.Bijovervloedigeregenkanzohet

grondwateraangevuldwordenmetregenwateren

bijdroogtekandanweeroverextra(grond)waterbe-

schiktwordenvanuitdebodemlagenrondenonderde

put.Dewaterkwaliteitvanhetregenwaterwordtdan

welbeïnvloeddoordekwaliteitvanhetgrondwater.

Regenwaterdimensioneringsgrafiek4

Cijfervoorbeeld:Bijeenstalmeteendakoppervlakvan

1.000m²iseenregenwaterbergingvoorzienvan40m³.Dit

betekentdatdelandbouwerinkwestie4m³bergingvoor-

zienheeftper100m²dakwaardoorhij120lregenwaterper

dagnuttigkangebruikenper100m²dak,watneerkomtop

eentotaalvan1.200lof1,2m³regenwaterperdagofmeer

dan430m³perjaar.

4Bron:Waterwegwijzervoorveehouders,VMM

Page 15: integraal waterbeheer

1�

Inhoudregenwater-

opvang(m³)

Benutting(%) Grondoppervlakte

Watersilo Foliebassin

500 60 225 500

1000 70 450 850

1500 75 675 1100

2000 80 900 1350

2500 83 (*) 1850

3000 86 (*) 2000

4000 95 (*) 2500

(*)Nietuitvoerbaar

Eenvoordeelzouhierzijndatderegeninfiltreertin

debodemenditkaneenextrabufferingzijn.Bijeen

tekortaanwaterkanviadeopenputhetwateruit

debodemterugopgepomptworden.Eennadeelis

weldatwateruiteenopenputnaarvergunningenen

heffingenbeschouwdwordtals(ondiep)grondwater

ennietalshemelwater.

Eenvierdesoortwateropslagvormteenbetonnen

kelderofput.Dewaterkwaliteitkanhiergoedin

gecontroleerdworden(o.a.geenalgenwegensaf-

wezigheidvanlicht),maardekostprijsiszeerhoog.

Indepraktijkgaathetdanookeerderomgeringe

opslagcapaciteiten.

Regenwaterbenutting en grondslag bij bepaalde bassingroottes voor 1 ha glas (tomaat)

Foliebassin Metalenwatersilo

Page 16: integraal waterbeheer

1�

3.4.3 Wettelijke verplichtingenSinds1februari2005iseenbesluitvande

Vlaamseregeringi.v.m.degewestelijkestedebouw-

kundigeverordeningbetreffendehemelwaterputten,

infiltratievoorzieningenengescheidenlozingvan

afvalwaterenhemelwater,invoege.

Ditbesluitbevatminimalevoorschriftenvoorde

lozingvanniet-verontreinigdhemelwater,afkom-

stigvanverhardeoppervlakken.Hetalgemene

uitgangsprincipehierbijisdathemelwaterineerste

instantiezoveelmogelijkmoethergebruiktworden.

Intweedeinstantiemoethetresterendegedeeltevan

hethemelwaterwordengeïnfiltreerdofgebufferd,

zodatinlaatsteinstantieslechtseenbeperktdebiet

vertraagdwordtafgevoerd.

Devergunningisgeldigbijvolgende

werkzaamheden:

1 Bijhetbouwenofherbouwenvangebouwenmet

eenhorizontaledakoppervlaktegroterdan75m²

alsookwanneerdehorizontaledakoppervlaktemet

meerdan50m²wordtuitgebreid(enkeltoepas-

singopdeuitbreiding),dientditbesluitteworden

toegepast.

2 Ditbesluitisookvantoepassingophetaanleggen

ofheraanleggenvanverhardegrondoppervlakken,

indiendereferentieoppervlaktevandeverharding

groterisdan200m².

Voormeerinfoenuitzonderingeni.v.m.ditbesluit

kanuookterechtop:

www.ruimtelijkeordening.be

Page 17: integraal waterbeheer

1�

3.5 Oppervlaktewater

Metoppervlaktewaterwordthetwateruit

grachten,sloten,kanalenenrivierenbedoeld.Water

uiteenvijverdatnietgevoedwordtdooreenbeekof

grachtmaardoorgrondwaterisgeenoppervlaktewa-

termaareenondiepgrondwater.

Plaatselijkkanookrelatiefproperoppervlaktewa-

tervoorhandenzijnenmitsdenodigezuiveringen

monitoringbruikbaargemaaktwordenvoorallerlei

toepassingen.Zozijnerenkelebedrijvendiezelfs

voorhetdrinkwatervandedierenafhankelijkzijn

vanoppervlaktewater.Oppervlaktewaterisechter

nogminderconstantvankwaliteitenisrelatief

gevoeligvoorkwaliteitsproblemendooroverstorten,

accidentelelozingeneninsijpelingvangewasbe-

schermingsmiddelenennitraat.

Eenaangepastezuiveringsinstallatieeneencontinue

bewakingvandewaterkwaliteitendegoedewerking

vandezuiveringsinstallatiezijndanookzeerbelang-

rijkbijgebruikvanoppervlaktewater.

Eenzuiveringsinstallatiezalminstensmoetenin-

staanvooreenverwijderingvanzwevendebestand-

delenenalgen,ammonium,ziektekiemen,gewasbe-

schermingsmiddelen,geurenorganischevervuiling.

3.6 Gezuiverd afvalwater

Indienophetbedrijfookeenafvalwaterzui-

veringsinstallatieaanwezigisofgeplaatstmoet

worden,kanheteffluentvandieinstallatiegebruikt

wordenvoorhetreinigenvanstallenenmachines,

voorhetverspuitenvangewasbeschermingsmidde-

len,voorirrigatiee.d.

Effluentvaneengoedgedimensioneerdpercola-

tierietveldisdirectherbruikbaar.Hetgehalteaan

organischestoffen,zwevendebestanddelenen

ziektekiemenisvoldoendelaagomeengewone

regenwaterpompmetvoorfilterofeenhogedrukspuit

metvoorfiltergebruiktteworden.

Effluentvancompactsystemenzal(afhankelijkvan

detoepassing)vaaknogeennabehandelingmoeten

ondergaanvoorhetverwijderenvanslibdeeltjesen

ziektekiemenvooreensanitairveilighergebruik.

Ditkandoorgebruiktemakenvaneenkleinpercola-

tierietveldje,eenlangzamezandfilterofeenUV-filter

metdenodigevoorfilters(zieverderin

dezebrochure).

Gebruikvaneffluentalsdrinkwaterwordtnietaange-

raden,zelfsnaontsmetting.

Page 18: integraal waterbeheer

1�

afvalwaterstromen op het bedrijf

1�

Page 19: integraal waterbeheer

1�

4.1 Veehouderij

4.1.1 Perssappen en run-off van de kuilplaatPerssappenenrun-offvandekuilplaatbevatten

eengroteorganischevuilvracht.Dezekunnenbeperkt

wordendoorintekuilenonderidealeomstandighe-

den.Anderzijdsdienternaargestreefdtewordende

kuilplaatzopropermogelijktehouden.

Silosappenzijnsterkgeconcentreerdenkunnenmoeilijk

gezuiverdwordendooreenwaterzuivering

Wettelijkgeziendientderun-offvankuilplatenbe-

schouwdtewordenalsbedrijfsafvalwaterenmoetdit

opgevangenenuitgeredenworden.Alhetregenwater

vandesleufsiloopvangenenvolgensdemestwet-

gevinguitrijdenisechteronbegonnenwerk.Welis

hetmogelijkomdegeconcentreerdesappenopte

vangenterwijldesterkverdundeafvalwaterstromen

gezuiverdkunnenwordenalszenietzoudenvoldoen

aandelozingsnormenvoorbedrijfsafvalwater.Deze

scheidingkangerealiseerdwordendooreenbypass.

Debypasszorgtvooreenscheidingvandemeest

geconcentreerdesilosappenendesappenaangelengd

metregenwater.

Eenbypassiseenvierkanteputwaarindeafvoerbuis

vandekuilplaatuitmondt.Inhetmiddenvandeput

staateendunnescheidingswand(inoxofkunststof)

diedeputintweeverdeelt,enwaterdichtbeves-

tigdis.Detrage,meestgeconcentreerdestromen

(kuilsappenendestromenbijlichteregenval)komen

voordescheidingswandterechtenwordenvan

hieruitafgevoerdnaardemestkelderofeenopvang-

put.Bijhevigeregenvalstroomthetwatersneller

waardoorhetoverdescheidingswandterechtkomt.

Ditwaterismindergeconcentreerdenkangezuiverd

wordendoormiddelvaneenkleinschaligewaterzuive-

ringinstallatieofgeloosdwordenalsdekwaliteitvol-

doetaandelozingsnormenvoorbedrijfsafvalwater.

4.1.2 Afvalwater van melkwinningOpeenmelkveebedrijfisdegrootstehoeveel-

heidafvalwaterafkomstigvandemelkwinning:

•Reinigingswatervandemelkinstallatie;

•Reinigingswatervandemelkkoeltank;

•Reinigingswatervandevloer;

•Reinigingswatervanemmers,…

Afvalwatervandemelkputdatmestresidu’sbevat,dient

tewordenafgevoerdnaardemestkelderennietnaarde

waterzuivering.

Devoorspoelingkangeloosdwordenindemest-

kelderofgebruiktwordenalsaanmaakwatervoor

kunstmelkomwillevandehogemelkconcentratie.

Dezefractiekanookgewoonmeenaardewaterzuive-

ringsinstallatie,diedangrotergedimensioneerdis.

1�

Page 20: integraal waterbeheer

Hetreinigingswatervandemelkinstallatie,demelk-

put,hetmelkhuis,spoelwatervanemmers,…kan

gezuiverdwordenineenwaterzuiveringsinstallatie.

Hetreinigingswatervandemelkstandbevatmesten

dientgeloosdtewordenindemestkelder.Alleafval-

waterswaarinmestzit,zijntebeschouwenalsmest

volgenshetmestdecreetenhetVLAREM.

Daarnaastkunnenerookeenaantalwaterbespa-

rendeingrepengedaanworden.

•Aangepastespoelautomaat

-doorschuifreiniging(naspoelwaterwordtde

volgendekeergebruiktalshoofdspoelingeneen

derdekeeralsvoorspoeling)

-voorraadreiniging(hoofdspoelingwordtwarm

gestockeerdenmeerdan1keergebruikt)

•Hergebruikvanhoofd-ennaspoelwatervoorreini-

gingvandemelkstand(onderlagedruk)

•Hergebruikvaneffluentvaneenpercolatierietveld

voordereinigingvandemelkstand(onderhogeof

lagedruk).

4.1.3 Andere afvalwaters op veehouderijenEenaantalmelkveebedrijven(metkoeien,

geiten,schapen,paardenofezels)verwerktook(een

deelvan)degeproduceerdemelktotijs,kaas,boter,

…ineeneigenmelkverwerking.

Steedsmeervleesveehouderijen(vnl.runderenen

varkens)verkopenhundierengeslachtindeeigen

hoeveslagerij.

Aldezeactiviteitenbrengeneenzekerehoeveelheid

bedrijfsafvalwatermeeenverbruikenrelatiefgrote

hoeveelhedenwatervandrinkwaterkwaliteitvoorde

reinigingvanmachinesenlokalen.

Dezeafvalwaterstromenzijntebeschouwenals

bedrijfsafvalwaterenkunnengezuiverdwordenzoals

hetafvalwatervandemelkwinning.Voordezetoe-

passingenkunnengeenalternatievewaterbronnen

gebruiktwordenomdatdehygiënevoorschriftenvoor

devoedingssectorhieropvantoepassingzijn.

4.2 Tuinbouw en akkerbouw

Ookdetuinbouwbedrijvenproducerenafvalwa-

ter,afhankelijkvansectortotsector.

Indeintensieveopenluchtgroenteteeltwordtwater

gebruiktvoor:

•teeltvangewassen(irrigatie)

•uitvoerenvanbespuitingen(gewasbescherming)

•reinigenvanbedrijfsgebouwenenmachines

•marktklaarmakenvanoogstproducten

Inbepaaldegevallen(uitspoelenspuittoestellen,

reinigengebouwen/machines,waswateroogstpro-

ducten)wordtookafvalwatergeproduceerd.Dit

waterkangezuiverd(IBA=IndividueleBehandeling

vanAfvalwater),apartbehandeld

(vb.fytobak)ofhergebruikt(vb.geslotensysteem

voorwaswater)worden.

Indeglastuinbouwiserafvalwatervano.a.zand-

filters,restdrain,sanitairwatervanwerknemersen

afvalwaterafkomstigvanhetreinigenvanhetglas.

Indeglastuinbouwwordtrestdrainvoorkomendoor

recirculatievandrainwater(meestalnaontsmetting)

ineengeslotenteeltsysteem.

Wassenensorterenvanaardappelen

�0

Page 21: integraal waterbeheer

4.2.1 Waswater van groenten en aardappelenVooraleergroentenverkochtkunnenworden,

moetenzeschoongemaaktengewassenworden(sla,

wortelen,prei,asperges,…).

Ookindeakkerbouwzijneraanaantalbedrijvendie

hunproductenwassenvooraleerzeteverkopen(bvb

aardappelen,knolselder,wortelen).

Ditwaswateristebeschouwenalsbedrijfsafvalwater.

Omdatvooreendergelijkewasactiviteitheelveelwater

nodigis(vaaktotmeerdan10m3/uur)engrondwater

schaarswordt,wordttegenwoordigmeestalgebruik

gemaaktvaneen(gedeeltelijk)geslotenwascircuit.

Hierbijwordteenhoeveelheidwateropgeslagenineen

buffer-enbezinkbekken(vijverofbetonnenbekken)en

vandaaruitgebruiktomdeproductentewassen.Het

waswaterkeertdanterugnaarhetbekkenwaardeaar-

deenmeegespoeldeplantenrestenkunnenbezinken

enhetwaterteruggebruiktkanworden.Omdathier-

doorookorganischmateriaalinhetwaswaterterecht

komt(plantenrestenzoalswortelsenstukjesblad,…)

wordthetwaswaternaeentijdjeanaëroobengaathet

stinken.Omderecirculatielangerdaneenpaarweken

tekunnenvolhoudenen/ofhetwaswaternagebruikte

kunnenlozen,iseenzuiveringsinstallatienoodzakelijk

diedeorganischevervuilinguithetwaterhaalt.

Hiervoorwordenmeestalbiofiltersgebruikt(lavafilters

ofbiorol)5.Inzwaarderegrondenmetveelmoeilijk

bezinkbarefijnekleiofleemofopbedrijvenmeteen

tekleinbezinkbekkenkanhetgebruikvaneenbelucht

vastbedeenbetereoptiezijnomwillevanverstop-

pingsproblemendoorgrondindebiofilters.

4.2.2 Restdrain en spuiwater van teelten op hydrocultuur

Heelwatteeltenwordenopwatercultuur

gekweekt(tomaten,komkommers,witloof,kamer-

beplanting,…).Dezeplantenwordengevoedmet

eenvoedingsoplossingdielangsdeplantenwortels

gecirculeerdwordt.Omsteedseengoedeverdeling

vanhetwatertekrijgeneneenvoldoendeconstante

temperatuurensamenstellingvanhetwater,wordt

steedsgevoedmeteenhogerdebietdandeplanten

kunnenverbruiken.Opdiemanieriserooksteeds

eenhoeveelheidwaterdieuitdraineert.

Ookindepotplantensectorwordendeplantenregel-

matiggegotenenkomtereendeelvanhetgietwater

terug.

Dezeafvalwaterstromenbevattenwatgrove

vervuilingvanblaadjes,potgronde.d.envooraleen

restaanvoedingsstoffen.

Omhetwaterverbruiktebeperkenenhetverliesvan

nutriëntennaarhetmilieutevermijden,wordtsteeds

vakerineengeslotenteeltsysteemgewerkt.Het

drainwatervandeteeltwordtopgevangen,aange-

vuldmetvers(regen)waterenvoedingselementen

enaldannietnaontsmettingterugaandeplanten

aangeboden.

Wassenensorterenvanaardappelen

Bezinkbekkenenlavafiltersvoorwaswatervanprei

�1

5Meerhieroverindebrochure“Hergebruikvanwaswaterpreiingeslotensysteem”,uitgegevendoorhetPCG,deDienstLand-enTuinbouwvandeprovincieOost-VlaanderenenhetPOVLTinBeitemenopwww.kenniscentrumwater.be.

Page 22: integraal waterbeheer

Jongezaailingenopeb-envloedsysteem

Opdiemanierkanhetvoedingswaterlanggebruikt

worden.Indiengebruikgemaaktwordtvanregenwater

alsbasiswater,bijgevoedwordtmetenkelvoudige

meststoffenenereengoedeontsmettingsinstal-

latieis,kanhetvoedingswatertoteenheelseizoen

langgebruiktworden.Opbedrijvendie(bvbwegens

plaatsgebrek)gebruik(moeten)makenvangrondwater,

kunnenbepaaldeelementenzoalsnatriumnaeentijdje

zosterkopstapelendatzetoxischzijneneendeelvan

hetwatergespuidenvervangenmoetworden.

Indezuiverings-enontsmettingsinstallatiewordtook

eenhoeveelheidorganischmateriaalverzameldinde

(snellezand)filterszoalsbladeren,potgrond,algen,

…).Dezefiltersmoetenregelmatigteruggespoeldwor-

den.Ookditspoelwaterisnietmeerherbruikbaar.

Hetspuiwaterkandoordemestbankbeschouwd

wordenalsmeststofendientdanopgeslagente

wordenenuitgeredenofberegendopakker-ofwei-

land.Deophetlandgebrachtenutriëntenworden

doordemestbankinrekeninggebrachtalsbemes-

ting.Voordeafvoervanditspuiwaterwordende

nodigemestbankdocumentenopgemaakt,netzoals

bijtransportvanmesthetgevalis.

MomenteellopenerinVlaanderenenkeleproef-

projectenommetrietveldenhetspuiwatertoteen

loosbaareffluenttezuiveren.

4.3 Andere afvalwaterstromen

4.3.1 Run-off van verharde oppervlakkenRun-offisafkomstigvanregenwatervande

verhardebedrijfsoppervlakten.Dehoeveelheiden

samenstellingzijnafhankelijkvanbedrijftotbedrijf.

Alshetafvalwatergeengevaarlijkestoffenengeen

mestbevatenbovendienvoldoetaandelozingsnor-

men,maghetinoppervlaktewaterwordengeloosd

(hetisvolgenshetVLAREMtebeschouwenals

bedrijfsafvalwateralshetvandeverhardingvaneen

vergunningsplichtigeinrichtingkomt).

4.3.2 Afspuiten van machinesHetafvalwaterafkomstigvanhetafspuitenvan

machinesisvnlvervuildmetaardeenkanoliënenvetten

bevatten.Hetistebeschouwenalsbedrijfsafvalwater.

Hetafspuitenvanmachines,tractorenenandere

voertuigendientopeenverhardeondergrondte

gebeuren.Hetwaswaterwordtviaeenroosterafge-

voerdnaareenbezinkerwaarindeaanwezigeaarde

kanbezinken.Deoverloophiervangaatnaareen

olieafscheidermeteencoalescentiefiltervooraleer

hetgeloosdkanwordenineenoppervlaktewater.

Hetreinigingswatervandemachinesgaatviaeenroosterin

deafspuitplaatsnaareenbezinker

4.3.3 Afvalwater van spuittoestellenInallegangbareteeltenwordtinmindere

ofmeerderemategebruikgemaaktvangewasbe-

schermingsmiddelen.Erwordengroteinspanningen

geleverdomhetgebruikvandezemiddelenzoveel

mogelijktebeperkenmaarindemeesteteeltenblij-

venzenoodzakelijkomdekostprijsvandeteeltver-

zorgingendeoogstzekerheidtebewaken.

��

Automatischaanvullenvanvoedingselementen

Afvalwatervanverhardeoppervlakkendatgeenschadelijke

stoffenbevat,maggeloosdwordeninoppervlaktewater

Page 23: integraal waterbeheer

Detoestellenwaarmeedezemiddelenverspoten

worden,dienenlangsdebinnenzijdegeregeldgron-

diggereinigdtewordenomrestenvanbvbherbici-

denteverwijderenalvorensnaareenandergewas

tegaan.Ookdebuitenkantvanhetspuittoestelen

detrekkervangenmiddelenopendienengeregeld

afgespotenteworden.

Onderzoekheeftdelaatstejarenuitgewezendat

totmeerdan75%vandeaanwezigegewasbesche-

mingsmiddeleninoppervlaktewaterafkomstigzijn

vanpuntlozingen(morsenbijhetvullen,reinigenvan

spuittoestellen,lekkendespuitdoppenbijtransport

opdeweg,…).Dezepuntverliezenzijnnochtans

grotendeelstevoorkomendoorhettoepassenvan

eencodevangoedepraktijk6.

Ondanksallepreventievemaatregelenzalersteeds

nogeenhoeveelheidafvalwatermetgewasbescher-

mingsmiddelenblijvendoorcalamiteiten,afspuiten

vanhetspuittoestelendetrekker,kuisenspuittank,…

Omhetlozenvanditafvalwatertevermijden,dienen

allehandelingenmetgewasbeschermingsmiddelen

opeenvlakke,metgrasbegroeidebodemdieniet

rechtreeksofonrechtreeksaflooptnaareenopper-

vlaktewatertegebeuren.Ommoddertevermijden

kaneventueelgewerktwordenmetgrasdallen.

Eenandereoplossingishetgebruikmakenvaneen

verhardeoppervlaktedieaflooptnaareengooten

waarvanhetwateropgevangenkanwordenineen

verzamelput.Hetverzameldeafvalwaterkandanop-

gehaaldenverwerktwordendooreenprofessionele

verwerker.Eenalternatiefishetbehandelenvandit

afvalwaterineenfytofilter.Ookhetfytolokaalgeeft

uitopdezeverhardeoppervlaktezodatallehandelin-

genwaarbijeventueelgemorstkanworden(ladenen

lossenvanproducten,vullenspuittoestel,reinigen

spuittoestel,…)opdezeverhardingkangebeuren.

Deafvoerwordtzoaangelegddatwanneerergeen

gewasbeschermingsmiddelenbehandeldworden,

hetaflopende(regen)waternietnaardeopslagmaar

naarhetoppervlaktewaterloopt.Doorgaanswordt

eendergelijkeverharderuimtegecombineerdmeteen

afspuitplaatsvoormachines.Indatgevalwordtdelei-

dingnaarhetoppervlaktewaterdanvoorzienvaneen

bezinkereneenolieafscheidermetcoalescentiefilter.

4.3.4 Reinigen van bedrijfsgebouwenBehalvedemachineswordenookdebedrijfs-

gebouwengeregeldschoongemaakt.Afhankelijkvan

deaardvandegebouwenendevervuilingishetafval-

watervandereinigingvangebouwenteklasserenals

huishoudelijkafvalwater,bedrijfsafvalwaterofmest.

Afvalwaterafkomstigvandereinigingvanwerk-

plaatsenwordtbeschouwdalsbedrijfsafvalwater:

melkhuisje,melkverwerkingslokaal,hoeveslagerij,

machinewerkplaats,verkoopklaarmakenvangroen-

tenensierteeltproducten,loodsvoorwassenen

sorterenvanaardappelen,…

Afvalwatervandereinigingvanstallenistebe-

schouwenalsmestalshetincontactgekomenismet

dierlijkemestofkunstmest.

Alleandereafvalwatersvanstallen(duszondermest)

moetenvoldoenaandelozingsvoorwaardenvoor

huishoudelijkafvalwater.

4.3.5 Huishoudelijk afvalwaterZoalselkgezinproduceertookeenlandbou-

wersgezinhuishoudelijkafvalwater.Degemiddelde

hoeveelheidafvalwaterbedraagt120literperinwo-

nerperdag.Ditafvalwaterisafkomstigvantoiletten,

douche,wasmachine,lavabo’s,…

InzuiveringszonesAenBdientbijvoorkeurrecht-

streeks(duszonderseptischeput)geloosdte

wordeninderiolering.Vanuitdegemeentekunnen

deinwonerstochverplichtwordeneenseptischeput

teplaatsen.

InzuiveringszoneCenbijlozinginoppervlaktewa-

teriseenseptischeputverplichtvoorbestaande

woningen.Nieuwewoningenenwoningenwaargrote

verbouwingenaangebeureneninzuiveringszoneC

ofniet-gerioleerdgebiedgelegenzijn,moetenhun

afvalwaterzelfverregaandzuiverenineenindividu-

eleafvalwaterzuiveringsinstallatie.

Wanneerhethuishoudelijkafvalwaterenbedrijfsaf-

valwatersamengevoegdworden,wordthetgeheel

aanzienalsbedrijfsafvalwater.

��

6Meerhieroverinde“codevangoedelandbouwpraktijkengewasbeschermingsmiddelen”uitgegevendoorADLO,Ellipsgebouw,6°verdieping,KoningAlbertII-laan35,bus40,1030Brusselofopwww.vlaanderen.be/landbouw.

Huishoudelijkafvalwaterkanzonder

problemengezuiverdworden

Page 24: integraal waterbeheer

��

zuiveringssystemen in de land- en tuinbouw

Page 25: integraal waterbeheer

��

Bedrijfsafvalwaterenhuishoudelijkafvalwater

kunnennietongezuiverdineenoppervlaktewater

geloosdwordenomdatzeeentehooggehalteaan

organischevervuilingenzwevendestoffen(eneven-

tueelooknutriënten)bevatten.

Indeveehouderijgaathetmeestaloverorganisch

vervuildafvalwaterwaarbijvooraldesecundaire

zuivering(verwijderingvanorganischevervuiling)

vanbelangzalzijn.Somsisookdeverwijderingvan

stikstofenfosfornodig(bvbmelkveehouderij)en/of

ontsmetting(bvbvoorhergebruikvaneffluent).

Sommigetuinbouwactiviteitenbrengenookorga-

nischvervuildafvalwatervoort.Ditisbijvoorbeeld

hetgevalbijhetwassenvangroenten(prei,worte-

len,aardappelen,...)enwitloofforcerie(uitkuisenvan

detrekbakken).Vooraleerditafvalwaterteherge-

bruikenmoethetgezuiverdwordenvandezeorgani-

schevervuilingomverstoppingen,geurproblemenen

ongewenstebacteriegroeitevoorkomen.

Hiervoorwordendezelfdezuiveringsprincipesen

–techniekengebruiktalsindelandbouwmaarin

eenaangepastevormengrootte(groterebezin-

kers,meestalkleinerebiologieenmeergebruikvan

biofilters).

Voorelksysteemdienthetafvalwatervanhethe-

melwatergescheidenteworden.Indienditnietkan,

iseenbufferbekkenmeteeninfluentpompnoodza-

kelijkompiekenindeaanvoeraftevlakkenende

waterzuiveringgelijkmatigtebelasten.

Alsindividuelewaterzuiveringsinstallatiesworden

bijnaaltijdbiologischezuiveringssystemengebruikt.

Ditzijnsystemenwaarbijdezuiverendewerking

gebaseerdisopmicrobiëleprocessen.

Verontreinigdestoffendieinwatervoorkomenzijn

eenvoedselbronvoorbacteriënenanderemicro-or-

ganismen.Erzijnmicro-organismendievoorkomen

ineenzuurstofrijkmilieu(aëroob),anderenkomen

vooralvoorineenzuurstofarmmilieu(anaëroob).

Stikstofverbindingenwordendooreencombinatie

vanaërobe(nitrificatie)enanaërobe(denitrificatie)

micro-organismenafgebrokentotstikstofgasdatin

deluchtvervluchtigd.

Organischevervuilingwordtmeestaldoormicro-or-

ganismenineenzuurstofrijkmilieuafgebroken.

Fosforverbindingenwordenmaarheelbeperkten

ergwisselvalligdoormicro-organismenenplanten

opgenomen.Fosforverbindingenwordenvooraluit

hetwatergehaalddoorzetebindenaankalk,ijzer,

aluminium,…

Indeindustriewordenookchemischezuiveringsin-

stallatiesgebruiktwaarindevervuiling(organische

ofanorganische)neergeslagenwordtdoortoevoe-

gingvanbepaaldechemicaliën.Inindividuelewater-

zuiveringsinstallatiesindelandbouwwordtchemi-

schezuiveringvnl.gebruiktomfosforteverwijderen.

5.1 Bezinking en flotatie (Primaire zuivering)

Deprimairezuiveringisdevoorbehandeling

vanhetafvalwater.Tijdensdezevoorbehandeling

wordenbezinkbareenzwevendedelenafgeschei-

den,aangeziendezebestanddelendeverderezuive-

ringkunnenverstoren.

Devoorbehandelingkanbestaanuiteenvoorbezink-

tank,eenseptischeputofeenvetafscheider.

zuiveringssystemen in de land- en tuinbouw

Page 26: integraal waterbeheer

��

Eenvoorbezinktankzorgtvooreenbezinkingvangro-

vebestanddeleneneriseengedeeltelijkeafbraak

vanhetorganischmateriaal.

Indemelkveehouderijiseenvoorbezinktankniet

voldoendealsvoorbehandeling.Voorbezinktanks

wordenindeland-entuinbouwvnlgebruiktvoorde

bezinkingvanaarde,zetmeelenplantendelenbijhet

wassenvangroentenenaardappelen.

Eenseptischeputzorgtvooreenbezinkingvangrove

bestanddelenenafscheidingvandrijvendevervui-

ling.Eenseptischeputwordtvnl.gebruiktvoorhet

zwartafvalwatervandetoiletten.Indelandbouw

wordenzevnl.gebruiktindemelkveehouderij.

Hetbezonkenmateriaalwordtgedeeltelijkanaëroob

afgebroken.

Deseptischeputwordtzodichtmogelijkbijdetoilet-

tenofhetmelkhuisgeplaatst.

Ineenvetafscheiderwordthetafvalwaterontdaan

vandrijvendeenbezinkbarevervuiling(vnl.veten

etensresten).

Vetafscheiderswordenvnl.gebruiktalsvoorbehan-

delingvanafvalwatersvankeukens.

Zewordenzodichtmogelijkbijdekeukengeplaatst.

Ookolieafscheiderswerkenopditprincipe.Olieen

brandstoffenzijnlichterdanwaterenvormeneen

drijflaag

Voorbvb.hetafspuitenvanmachinesentractoren

volstaateenprimairewaterzuivering.Deaardekan

bezinkeneneventueleolieofbrandstofrestenwor-

denineenolieafscheiderverwijderd.Meerhierover

verderindezebrochure.

Principeseptischeput

Principevetafscheider

Principevoorbezinktank

Page 27: integraal waterbeheer

��

5.2 Biologische zuivering (Secundaire zuivering)

Ditisdebiologischezuiveringdiezorgtvoorde

afbraakvandeorganischevuilvrachtendeverwij-

deringvannutriënten.Nietbezinkbareopgelosteen

fijnezwevendevervuilingwordteropgenomendoor

micro-organismendiehetomzettennaarbacteriële

massa.Dezezalnahetafstervenbezinkenineen

nabezinker.

Desecundairezuiveringkanbestaanuit:

•Eenplantensysteem

•Eenmechanischsysteem(compactsystemen)

5.2.1 PlantensystemenIneenplantensysteemzorgendemicro-orga-

nismenvoordebiologischezuivering:

•Hetwortelgestelendestengelsvormeneenaan-

hechtingsplaatsvoordemicro-organismen;

•Destengelsbevorderendeinbrengvanzuurstofin

debodem;

•Hetwortelgestelzorgtvooreenblijvendedoorlaat-

baarheidvandebodem.

5.2.1.1 Percolatierietveld Vooraleerhetafvalwateroverhetpercolatierietveld

wordtgebracht,moetheteengoedevoorbezinking

ondergaanineenvetvangen/ofeenseptischeput.

Hetafvalwaterwordtviadeverdeelbuizenoverhet

rietveldgepomptensijpeltverticaaldoorhetzand.

Onderinhetrietveldwordthetgezuiverdewatervia

drainagebuizenafgevoerd.

Telkenserwaterophetrietveldgebrachtwordten

hetinhetzandwegzakt,wordtercapillairluchtaan-

gezogeninhetzandbed.Dezuurstofuitdeaangezo-

genluchtwordtgebruiktdoordemicro-organismen

omdeorganischevervuilingaftebreken.

Fosforkanverwijderdwordendoormiddelvanhet

toevoegenvanijzerenkalkaanhetzandofdoorhet

toevoegenvanijzer-ofaluminiumzoutenaanhetef-

fluentnahetrietveld.

Ditzijndemeestefficiënterietveldenomwillevande

goedezuurstofinbrenginhetzandbeddoordecapil-

laireaanzuigingvanlucht.

Opbouwpercolatierietveld

Page 28: integraal waterbeheer

��

Voordelen:•Zeergoedeenconstantezuiveringsresultaten;

•Onderhoudsvriendelijk;

•Zeergemakkelijkteexploiteren;

•Zeerlagewerkingskosten;

•Werktonmiddellijknaaanleg;

•Goedeverwijderingvaneventuelepathogenen;

•Heteffluentisdirectsanitairveiligherbruikbaar;

•Bestandtegenwisselendebelasting;

•Geenslibproductie;

•Kangeïntegreerdwordenindetuin.

Nadelen:•Relatiefgroteoppervlakte;

•Ietsomslachtigerinaanleg;

•Wordtmeestalietsverhoogdaangelegd.

Percolatierietveld

5.2.1.2 Vloeirietveld Netalsbijeenpercolatierietveldishierookeen

goedevoorbehandelingvanbelang.

Eenvloeirietveldiseengrachtmetrietwaarbijhet

afvalwaterhorizontaalbovengrondstussenderiet-

stengelsstroomt.

Hetwaterkangravitairaangevoerdwordenalsde

aanvoerleidingvoldoendeondiepaangelegdkan

worden.Zonietwordthetviaeenpompinhetriet-

veldgestuurd.

Opbouwvloeirietveld

Eenvloeirietveldismindergeschiktalshoofdzuivering,

enwordtmeestalgecombineerdmeteenandersysteem

waarbijhetdanalsbufferenvoorzuiveringgebruikt

wordt.Voordezuiveringvanrun-offvanb.v.kuilplaten

wordenvloeirietveldenwelregelmatiggebruikt.

Vloeiveldenwordensporadischookgebruiktom

nitratentedenitrificeren,incombinatiemetb.v.een

percolatierietveld.

Voordelen:•Eenvoudig,weinigcontroleenonderhoud;

•Lageinvesteringskost;

•Kangoedschommelingenopvangen;

•Geenenergieverbruik;

•Geenlawaaihinder;

•Hogelevensduur;

•Geenslibproductie;

•Kangeïntegreerdwordenindetuin.

Nadelen:•Dalendeactiviteitindewinter;

•Grotegrondbehoefte;

•Kansopongedierteengeurhinder;

•Lagerrendementdanpercolatierietveld.

Vloeirietveld

Page 29: integraal waterbeheer

��

5.2.2 Mechanische systemenCompactsystemenzijnkleinerdanplanten-

systemenenkunnenvaakvolledigonderdegrond

geplaatstworden.

5.2.2.1 Beluchte systemen (Actief-slibsysteem en beluchte biofilter)

Ditsysteembestaatuit3ondergrondse

reservoirs:devoorbezinking,debeluchtingende

nabezinking.Bijeenaantalconstructeurszijndeze3

volumesgeïntegreerdin1groteretank.

Indebeluchtingstankwordtdoormiddelvaneen

compressorluchtinhetwatergeblazenomeen

aëroobmilieutebekomen.Demicro-organismen

zwevendanrondindezetankenvormenslibvlokken

(=actiefslib).Opregelmatigetijdstippenstoptde

beluchting,waardoorereenanoxmilieukanont-

staan(erisdangeenopgelostezuurstofmeeralsO2

maarwelnogzuurstof,gebondeninnitraat).Inanox

milieukannitraatverwijderdwordendooromzetting

naarstikstofgas(N2).

Bijeenondergedompeldebeluchtebiofilterzittende

micro-organismenindebeluchtingstankvastopeen

drager.

Voordelen:•Compact;

•Relatiefgoedkoopinaankoop;

•Relatiefweiniggrondverzetbijplaatsing.

Nadelen •Gevoeligvoorpiekbelastingen;

•Meertoezichtenonderhoudnodigengevoeliger

aanslijtage;

•Kansopgeur-engeluidshinder;

•Elektriciteitsverbruikbeluchtingspomp;

•Regelmatigeslibruimingnoodzakelijk.

Beluchtebiofilternavoorbezinkerinwitloofforcerie

5.2.2.2 OxidatiebedBijhetoxidatiebedwordthetafvalwaterna

voorbezinkingoverdebiofilterverdeeldenstroomt

hetlangshetdragermateriaal.Opditdragermate-

riaalgroeienmicro-organismendieinstaanvoorde

zuivering.

Beluchtsysteem

Page 30: integraal waterbeheer

�0

Dedragerkanbestaanuitlavastenenofkunststof.

Voordelen: •Eenvoudig;

•Compact;

•Overzichtelijkengoedtoegankelijk;

•Eenvoudiguittebreiden;

•Verdraagtrelatiefgoedschommelingen.

Nadelen:•Elektriciteitsverbruikpomp.

5.3 Nazuivering (Tertiaire zuivering)

Ditisdenabehandelingvanhetafvalwater.

Tijdensditproceswordenzwevendestoffen,nutriën-

tenen/ofmogelijkepathogenenverderverwijderd.

Bijeenaantalsystemenzijndebiologischezuivering

endenabehandelinggeheelofgedeeltelijkindese-

cundairezuiveringgeïntegreerd:stikstofverwijdering

dooranoxezonesofperiodesinlassenindebiologie

en/ofdooreendeelvanhetgezuiverdewaterterug

testurennaardevoorbezinkingofdeseptischeput,

fosforverwijderingdoortoevoegenvanijzerzouten

vlakvoordenabezinkingofdoorhettoevoegenvan

ijzerenkalkinpercolatierietvelden,verwijderingvan

ziektekiemeninpercolatierietvelden,…

BezinkermetBiorolvoorwaswatervanprei

Lavafilteropeenmelkveebedrijf

Page 31: integraal waterbeheer

�1

Voordeverwijderingvanstikstofuitspuiwaterop

serrebedrijvenlopenenkeleproefprojectenopbasis

vanvloeirietveldenincombinatiemeteenlavafilter

ofeenpercolatierietveld.

5.3.1 VeehouderijVoordeverwijderingvanziektekiemenuit

gezuiverdafvalwateromhetwateropeenveilige

maniertekunnenhergebruikenalsreinigingswater

voorstallenenmachines,voorhetverspuitenvan

gewasbeschermingsmiddelen,…wordtmeestal

gebruikgemaaktvaneenkleinpercolatieveldjeof

eenUV-lamp.

Dezesystemenwordenookgebruiktvoorhet

verwijderenvanmogelijkeziektekiemenuit

regenwater,ondiepgrondwaterenoppervlakte-

waterbijdezuiveringtotdrinkwatervoorvee.

5.3.2 TuinbouwVoordeverwijderingvanziektekiemenvoor

beregeningofvoedingswaterindetuinbouwzijn

meerderetechniekenmogelijk.Langzamezandfil-

tersenUV-filterszijndemeestgebruikte.

Daarnaastzijnernoganderetechnieken

bruikbaarzoalsverhitting,ozon,toevoeging

vanperoxyde,…

Dezetechniekenwordenverderbesprokeninhet

volgendehoofdstuk.

Rietveldjegeplaatstnacompactsysteemvoornazuiveringenextraverwijderingvanziektekiemen,stikstofenzwevendestoffen

voorhergebruikvaneffluent.

UV-filtervoorontsmettingvanregenwaterofeffluentvoorher-

gebruikincombinatiemeteenfijnfiltereneenkoolstoffilter.

Page 32: integraal waterbeheer

��

recirculatiesystemen in de tuinbouw

Page 33: integraal waterbeheer

��

Indetuinbouwsectorzijnerverschillende

afvalwaterstromen,afhankelijkvandebedrijfsacti-

viteiten.Dezuiveringstechniekenkunnendanook

sterkverschillenvanbedrijftotbedrijf.

Integenstellingtotafvalwatersuitdelandbouwgaat

hetindetuinbouwmeestalovergrotehoeveelheden

afvalwatermeteenbeperkteorganischevervuiling.

Omwillevandegrotewaterbehoefteindetuinbouw

endeaanwezigheidvansomstegrotehoeveelhe-

denmoeilijkteverwijderenennuttigherbruikbare

nutriënten,wordtindetuinbouwvnldenadruk

gelegdophethergebruikvanafvalwater,aldanniet

nazuiveringen/ofontsmetting.

Hierdoordienterminderwatergeloosdenopge-

pomptteworden.

recirculatiesystemen in de tuinbouw

Schemarecirculatiesysteembijtomaat

Page 34: integraal waterbeheer

��

6.1 Hergebruik zonder zuivering of ontsmetting

Containerveldvanconiferen,

zonderontsmettingvanhetdrainwater

Bijdezevormvangeslotenteeltsysteemloopt

hetdrainwatervanhetcontainerveldnaareen

centraleverzamelplaatswaarhetopgevangenwordt

enhergebruikt.Ditwaterbevatnogmeststoffendie

opnieuwaandeplantenkunnentoegediendworden.

Voorsommigeteeltenishetnietnoodzakelijkom

hetafvalwaterteontsmetten.Datisvooralhetgeval

indeboomkwekerijteelten,incontainer-envaste

plantenkwekerijenmeteenruimassortimentplanten

eneenruimeregenwateropslag.Hoebrederhetaan-

talteeltenis(relatiefkleinepartijenenveeldiverse

soorten),hoemindergevoeligdekwekerijisvoor

ziektesenomgekeerd.Omterecirculerenzonder

ontsmettingiseenruimewateropslagbelangrijk.

Ookingrotegespecialiseerdeteeltenzoalstomaten,

paprikaenazaleawordtsoms(volledigofgedeelte-

lijk)gerecirculeerdzonderontsmetting.Ditisechter

nietzonderrisico.

6.2 Hergebruik na zuivering en/of ontsmetting

6.2.1 Zuivering van organische vervuilingSommigetuinbouwactiviteitenbrengenook

organischvervuildafvalwatervoort.Ditisbijvoor-

beeldhetgevalbijhetwassenvangroenten(prei,

wortelen,aardappelen,...)enwitloofforcerie(uitkui-

senvandetrekbakken).Vooraleerditafvalwaterte

hergebruikenmoethetgezuiverdwordenvandeze

organischevervuilingomverstoppingen,geurproble-

menenongewenstebacteriegroeitevoorkomen.

Hiervoorwordendezelfdezuiveringsprincipesen

–techniekengebruiktalsindelandbouwmaarin

eenaangepastevormengrootte(groterebezin-

kers,meestalkleinerebiologieenmeergebruikvan

biofilters).

Dezetechniekenwordenvoorgesteldinhoofdstuk5

indezebrochure.

6.2.2 OntsmettingBehalveorganischevervuilingkanafvalwater

ookziektekiemenbevatten.Ookdiemoetenverwij-

derdwordenvóórhergebruikomuitbreidingenvan

besmettingentevoorkomen.Hetgaatdanvooral

overbacteriënenschimmels.

Ontsmettingsmethoden:•biologischezuivering: langzamezandfilter.

•fysischezuivering: filtratie;

verhitting;

UV-ontsmetting.

•chemischezuivering: ozon;

waterstofperoxyde.

6.2.2.1 Langzame zandfilterHetdrainwaterwordtgezuiverddoormicro-

organismenopzandkorrelsdieziektekiemenen

opgelosteorganischevervuilingverwijderen.

Hetisbelangrijkdatzwevendevervuilingop

voorhandverwijderdwordtomverstoppingvanhet

zandbedtevermijden,bijvoorbeelddoormiddelvan

eenzeefbocht.

Page 35: integraal waterbeheer

��

Bijontsmettingdienthetgrofmateriaalvoorafverwijderd

tewordendoorbv.eenzeefbocht.

Delangzamezandfilterbestaatuiteenwaterdicht

bekkenvan2,5tot4mdiep.Hetbekkenisvanboven

naarondergevuldmetverschillendelagen:

•Zandlaag:Fijngewassenzand(0,15-0,35mm)vrij

vanklei,leemenkalk,1mà1,20mdik.Indezand-

laaggebeurtdeeigenlijkezuivering.

•Grindlaag:Dezelaagisopgesplitstin2lagen:De

bovenstelaagiseenlaagfijnergrindmeteenkor-

relgroottetussen8mmen2mm.Deonderstelaag

iseengrindlaagmeteenkorrelgroottetussen16

mmen8mm.Beidelagenzijnongeveer15cmdik.

Dezetweelagendienenomhetwatergoeduithet

zandtelatenstromenentevoorkomendaterzand

inhetdrainagesysteemterechtkomt.

•Drainagelaag:een10cmdikkelaaggrindmeteen

korrelgroottetussen16en32mm.Indezelaaglig-

gendedrainagebuizen.

Erzijn2typesvanlangzamezandfilters:

•een“natte”opstellingwaarbijhetzandconstant

ondereenwaterlaagblijften

•een“droge”opstellingwaarbijregelmatigwater

overhetzandverdeeldwordtenhetzandoppervlak

daarnaweerdroogkomt.

Beidekunnenboven-ofondergrondsgeplaatst

worden.Eenondergrondseopstellingheefthet

voordeeldatzebuitengeplaatstkanwordenzonder

eenprobleemmetdetemperatuurindewintermaar

isduurderinaanleg.Deopbouwvandezandlagenis

indebeideopstellingendezelfde.

Debestesnelheidwaaraanhetwaterdoordelang-

zamezandfilterstroomt,is100liter(maximum200

liter)peruur,perm3zandoppervlakte.

Voordelen:•Eenvoudigeconstructie;

•Gedeeltelijkezelfbouwmogelijkmitsbegeleiding;

•Goedkoperinaanleg,onderhoudenexploitatie;

•Laatnuttigemicro-organismeninlevenwaardoor

hetbehandeldewatermindersnelgeïnfecteerd

kanwordendannatotaalontsmetting;

•Volledignatuurlijkemethode:erwordengeen

chemischestoffentoegevoegdomhetwaterte

zuiveren;

•Haaltooksporenenziekteverwekkersuithetwater;

•Eenvoudigeexploitatie;

•Beperktenergieverbruik;

•Onderhoudsvriendelijk;

•Betrouwbaar.

Nadelen:•Bijtelagetemperatuurisereenonvoldoende

werking;

•Vorstvrijeruimtenodig;

•Opbouwperiode:bijvervangingvanhetzand

hebbendemicro-organismenterugenkeleweken

nodigomzichteontwikkelen;

“natte”opstellingineenmetalensilo

opbouwlangzamezandfilter

Page 36: integraal waterbeheer

��

•Onderhoud(verstoppingfilterdoorbv.bladeren,

algen,enz.);

•Verwijderingvanzeerkleineorganismenzoals

virussenenbepaaldekleineaaltjesisbeperkt;

•Invloedvanbestrijdingsmiddelenopwerking.

“droge”opstellingineengegotenbetonnenbekken

6.2.2.2. UV-ontsmettingBijUV-filtratiewordtgebruikgemaaktvan

UV-stralen.Vooreengoedeontsmettingvanwater

enluchtisUV-Czeergeschikt.Dezestralingmetde

kortstegolflengte(200–280nm)enmetdehoogste

energiebrengtreactiesteweegdieleidentotdeaf-

dodingvandecel.Deafdodingishetmeesteffectief

bijeengolflengtevan254nm.

Omeengoedeafdodingtehebben,moethetwater

zoheldermogelijkzijn.Zwevendmateriaalzorgtvoor

schaduwvormingindeUV-filter.Hetisdusbelangrijk

dathetopvoorhandverwijderdwordt,bijvoorbeeld

doormiddelvaneenzeefbochteneensnellezandfil-

ter.Ookdienendelampenopgeregeldetijdstippen

gereinigdteworden.

Delampisgemonteerdineenkwartsbuis,bestand

tegenhogetemperaturenenthermischeschokken.

UV-stralenwordenopgewektdoorkwiklampenna-

melijkhogedruklampen(HDUV)enlagedruklampen

(LDUV).

(Jamart, 2002) Lage druk UV Hoge druk UV

Spectrum Monochromatisch253.7nm Polychromatisch200en280nm

Vermogenperlamp tot300W 50cm=4kWtot100cm=8kW

Debietperlamp(m3/h) 0.05-1.5 1.5-30

Ruimtebezetting Meerderelampeninserie Eénlamp(plaatsbesparing)

100%energieopwekking

40%UV-C(36%254nm) 10%UV-C(8.3%254nm)

45%warmte 75%warmte

6.5%ozon 0.6%ozon

3.5%zichtbaarlicht 8.4%zichtbaarlicht

Werkingstemperatuur 40-50°C 600-800°C

Levensduurlampen* 8000uur 5000uur

Controleoversysteem

Moeilijk:groteraantallampen

dienietallemaalkunnenvoorzien

wordenvansensor

Gemakkelijk:slechtséénlamp

Aankoopprijs LagerdanhogedrukUV HogerdanlagedrukUV

*Aantaluurgebruikmetintensiteitvandelampminimaal75%vandeoorspronkelijkeintensiteit

Page 37: integraal waterbeheer

��

DeUV-dosiswordtbepaalddoordeintensiteit

(W/cm2)endestralingstijd(inseconden)enhangtaf

vandeorganismendiemeninhetwaterwilafdoden.

HogedrukUVisergcompact,lagedrukUViszeer

flexibelenmodulairuittebreidenentegebruiken.

Veelalwordtdecombinatiegebruiktvaneenzeef-

bochten/ofsnellezandfilterenUV-filter.

Voordelen:•Geeninvloedopsamenstellingwater;

•Redelijkcompact;

•Zeergrotecapaciteitenmogelijk;

•Ookzeerkleineorganismenzoalsvirussenkunnen

verwijderdworden.

Nadelen:•Hogekostprijs;

•Hoogvermogensverbruikvandelampen;

•Onderhoud;

•Goedevoorfiltratienodig(verwijderenvanzwe-

vendebestanddelen);

•Ookgeengoedemicro-organismenmeeroverin

hetbehandeldewaterwaardoorhetgemakkelijker

geïnfecteerdworden.

6.2.2.3 Andere ontsmettingssystemenAndereminderevoorkomendeontsmettingssy-

stemenzijnfiltratie,verhittingenontsmettingdoor

hetgebruikmakenvanozonofwaterstofperoxide.

Filtratie

Bijfiltratiewordthetprincipevanzeefwerkingge-

bruikt.Afhankelijkvandegroottevanhettescheiden

materiaalspreektmenvanultrafiltratie(poriën-

grootte0.001µm)enmicrofiltratie(poriëngrootte0.1

tot10µm).Ultrafiltratieisnodigvoorhetverwijderen

vanvirussen;voorgroteremicro-organismenzoals

schimmelsenbacteriënvolstaatmicrofiltratie.

Verhitting

Bijverhittinggebeurtdewaterontsmettingdoor

middelvanwarmtewisselaarswaardoorhetwaterin

tegenstroomwordtopgewarmd.Vooreenvolledige

ontsmettingdientmengedurende30secondeneen

temperatuurvan95°Caantehoudenwaarnahet

waterterugwordtafgekoeld.Indiengeenvirussen

dienenafgedoodteworden,ishetvoldoendeom2

minutenbij60°Cteverwarmen.

Ozon

Ozoniseenkrachtigemilieuvriendelijkeoxidatordie

onderandereziektekiemenoxideert.Hetozongas

wordtopgewektdooreenelektrischeontladingofvia

UV-lampenmeteenemissiespectrumonderde20nm.

Hetgaswordtindevoedingsoplossinggeïnjecteerd.

Waterstofperoxide

Waterstofperoxidewerktalsozon,maarhetiseen

veelzwakkeroxidator.Erdienenactivatorszoalsmie-

renzuurtoegevoegdtewordenomdewerkingvan

dezechemischestofteverbeteren.

LagedrukUV

HogedrukUV

Page 38: integraal waterbeheer

��

reiniging van machines, tractoren en spuittoestellen

Page 39: integraal waterbeheer

��

Opland-entuinbouwbedrijvenwordenregel-

matigmachinesentraktorenschoongespoten.Het

afvalwaterdathierbijvrijkomtistebeschouwenals

bedrijfsafvalwaterenmoetdanookaandelozings-

normenvoldoenalvorensgeloosdteworden.

7.1 Reiniging van machines en tractoren

Bijhetafspuitenvanmachinesentractoren

komtvnlaardemethetafvalwatermee.Hetafvalwa-

terisnormaalnietorganischvervuild.Welkunnener

olieen/ofbrandstofresteninvoorkomen.

Voordezuiveringvanditafvalwaterisgeensecun-

dairezuiveringnodigaangezienhetnietvervuild

ismetopgelosteorganischvervuiling.Erisweleen

bezinkingnodigomaarde,steentjesenandere

bezinkbarevervuilingteverwijderen.Daarnaastiser

ookeenolieafscheidernodigmeteencoalescentiefil-

teromtoteenloosbaarwatertekomen.

Degroottevaneenolieafscheiderwordtuitgedruktin

l/secenisdusnetzoalseenbezinkerafhankelijkvan

desnelheidvandewaterstroomdieerdoorloopt.

Omdeolietelatendrijvenmaghetwaterniettesnel

stromen.Zoblijfthetlanggenoegindeolieafschei-

deromdetijdtekrijgenomoptedrijveneniserniet

teveelturbulentiediedeflotatiezouverhinderen.

Deolieafscheidermoetgrootgenoegzijnomde

stroomsnelheidvanhetwatertijdenshetafspuiten

aantekunnen(=debiet(hogedruk)spuit)envaneen

zwareregenbuiopdeafspuitplaatsenisdusfunctie

vandegroottevandeafspuitplaatsenvandegrond-

soort(zandbezinktbvbgemakkelijkerdanklei).

Eenbezinkerdientvolledigdoorlopenteworden

doorhetwateromdegronddetijdtegevenomte

bezinken.Hetisdusbeterhetwateroptevangen

ineenroosterenviaeenbuisnaardebezinkerte

leidenofhetwaterslechtslangs1kopsezijdeinhet

bekkentelatenvloeien.Hetwaterlangsde4zijden

viaeenroosterinhetbekkenlatenlopenisdanook

nietaangewezenomdateendeelvanhetwaterte

dichtbijdeoverloopkomt.

Bezinkerswordenoverhetalgemeenuitgevoerdin

eenopenputmetroosterofwegneembaredekplaat

omdemogelijkheidtegevenhetslibteruimen

dmveenkleinegraafmachine(bvbopbasisvaneen

prefabsmeerkelder).Gronduiteenondergrondse

citernezuigenmeteenaaltonismoeilijk.

7.2 Reinigen en vullen van spuittoestellen

Bijhetbehandelenvanfytoproductenkunnen

eractievestoffenvrijkomenmetafvalwater(wassen

enspoelenspuittoestelentrekker)ofdoorcalamitei-

ten(flesdieomvalt,zakdiescheurt,overschuimen

spuittank,morsenbijvullen,dichtingsvliesjedat

valt,…).Omverliezennaarhetmilieurechtstreeksof

onrechtreeks(bvbviadeverharding,eenroosterje

eneenafvoerbuis)inhetoppervlaktewatertegen

tegaan,dienendergelijkeproductenbehandeldte

wordenopeenverhardeoppervlaktedieafheltnaar

eenroostereneenopvangput.Omalleenwaterop

tevangenalsermetfytoproductengewerktwordten

nietgewoonregenwater,dientdeopslagputafsluit-

baartezijn.

Inderegelwordtdezevul-enreinigingsplaatsge-

combineerdmetdeafspuitplaatsvoordemachines,

dienaaraanlegenvoorzieningengelijkaardigis.

Deafvoervanhetafvalwaterwordtdanregelbaar

uitgevoerd,waarbijdekeuzeistussenafvoernaar

deopslagputvoorfytoenafvoernaardebezinkeren

olieafscheidermetcoalescentiefiltervoorhetregen-

waterenbijhetafspuitenvanmachinesentrekkers

dienietinaanrakingkomenmetbestrijdingsmid-

delen.

Page 40: integraal waterbeheer

�0

Er zijn meerdere types fytofilters:•mechanischezuiveringopbasisvanfijnefiltersen

aktiefkoolof

•biologischezuiveringmetde

-biofilterofde

- fytobak

Demechanischezuiveringwerktopbasisvaneen

reeksgrovereenfijnerefiltersdiehetzwevend

materiaaluithetwaterhaleneneenaktiefkool

filtervoordeopgelostevervuiling.Hetuitgefilterde

materiaalwordtingedikttoteenbeperkterehoeveel-

heidvervuildslibdatafgevoerdmoetwordenvoor

verwerking.Heteffluentisvrijvanmiddelenenis

herbruikbaarinhetspuittoestel.Indezesystemen

wordendeactievestoffendusnietafgebrokenmaar

mechanischuitgefilterdenafgevoerd.

Debiologischesystemenzijngebaseerdopdeverwij-

deringvanactievestoffendoormicro-organismenin

eenorganischsubstraat.Hetafvalwaterwordtover

eensubstraatvanorganischmateriaalgesproeid,

waarhetophetorganischmateriaalgeadsorbeerd

wordtindebovensteca20cm.Daarwordthetverder

afgebrokendoormicro-organismen.Dezescheiden

enzymenuitomhetomliggendeorganischmateriaal

aftebreken.Behalvedelangeorganischekoolstofke-

tenszullendezeenzymenookdebestrijdingsmidde-

lenafbreken.Binnendepopulatieaanmicro-organis-

mentreedtereenselectieopvanmicro-organismen

diezichaanhetafvalwateraanpassenenhetafvalwa-

terefficiënterzuiveren.

Dezesystemenzijnineenvergevorderdstadium

vanonderzoekenzijntechnischrijpvoordepraktijk.

Deeerstepraktijkinstallatiesdraaieninmiddelsin

fruitteelt,groenteteelt,akkerbouwenoploonspuitbe-

drijven.Momenteelwordenzeverdergetestalsbasis

vooreenaangepastewettelijkeomkaderinginde

milieuwetgeving.

Biofilterszijnrelatiefkleine,compactesystemen,

bestemdvoorbedrijvenmeteenrelatiefkleine

hoeveelheidafvalwater.Dezesystemengeveneen

effluentdatnietloosbaarismaarmitsnazuivering

perfectherbruikbaarisvoorhetaanlengenvanbvb

Hetopgevangenafvalwatermetbestrijdingsmiddelenkandanopgehaaldwordendooreengespecialiseerdefirmaofverwerkt

wordenineenfytofilter.

Page 41: integraal waterbeheer

�1

totaalherbicidenofhetreinigenvanhetspuittoestel

endetrekker.

Eenfytobakiseenveelgrotersysteem,aangelegd

ondereenplastiektunnelenheefthetgrotevoordeel

datergeeneffluentmeeruitkomt.

Voorbedrijvenmetveelspoelwater(bvbloonsproei-

ers)wordtgebruikgemaaktvaneenfytobak,ineen

opstellingzoalseenbiofilter.Dwzdatereenhogere

volumebelastingperm²gebruiktwordtenerweleen

effluentnagezuiverdenhergebruiktdientteworden,

bvbvoorbespuitingenopniet-voedingsgewassenen

voorhetspoelenenhetafspuitenvanhetspuittoestel.

Fytobak20m²

Biofilter3m²

Page 42: integraal waterbeheer

��

vergunningen

Page 43: integraal waterbeheer

��

vergunningen8.1 Stedenbouwkundige vergunning

Eriseenstedenbouwkundigevergunningnodig

voorelkeaanmerkelijkereliëfwijziging.Ondereen

reliëfwijzigingverstaatmenelkeaanvulling,opho-

ging,uitgravingofuitdiepingdiedeaardoffunctie

vanhetreliëfwijzigt.Metaardenfunctieworden

zoweldebestemming,hetfeitelijkgebruikalshet

uitzichtvanhetterreinbedoeld.

Ondergrondseinstallatiesmoetenminimum1meter

vandezijdelingseendeachtersteperceelsgrenzen

verwijderdzijn.

Aanvraag Niet vergunningsplichtig Vergunningsplichtig

HAW8 BAW8 HAW BAW

Septischeput x x

Ondergrondsewaterzuiverings-

installatiex x

Bovengrondsewaterzuiverings-

installatiebv.biorol,lavafilterx x

Plantensysteem

x

(behalvealser

een“merkelijke

reliëfwijziging”is)

x

(behalvealser

een“merkelijke

reliëfwijziging”is)

Inrichtingenbinnenhetgebouw x x

Vijvermax.30m3 x x

Vijver>30m3 x x

Ondergrondsregenwaterreservoir x x

Bovengrondseregenwaterreservoir x x

8.2 Milieuvergunning

Eenkleinschaligewaterzuiveringvoorhuis-

houdelijkafvalwaterofbedrijfsafvalwaterdatgeen

gevaarlijkestoffenbevatiseeninrichtingdieweinig

belastendiseningedeeldisalseen3eklasseinrich-

ting.Voorinrichtingenvande3eklassegeldtgeen

voorafgaandelijkevergunningsplicht,maarenkel

eenmeldingsplichtbijdevergunningverlenende

overheid.

Indienergevaarlijkestoffeninhetbedrijfsafval-

wateraanwezigzijn,valtdeaanlegvaneenwater-

zuiveringsinstallatieondereenklasse2enworden

normenopgelegdvoorstikstofenfosfor.

Ondergrondseinstallatiesmoetenminimum1metervandezijdelingseendeachtersteperceelsgrenzenverwijderdzijn.8HAW:huishoudelijkafvalwater-BAW:bedrijfsafvalwater

Overzicht nodige stedenbouwkundige vergunningen

Page 44: integraal waterbeheer

��

subsidies

9.1 VLIF-steun

Voorwaarden waaraan de landbouwer moet voldoen:•Minstens0.5VAK(volwaardigearbeidskracht)aan-

wezigophetbedrijf;

•Minstens50%vandetotalearbeidsduurophet

land-oftuinbouwbedrijfdoorbrengen;

•Minstens35%vanhettotalearbeidsinkomenmoet

vandelandbouwactiviteitafkomstigzijn;

•Voldoendeberoepsbekwaamzijn;

•eendiplomaofeengetuigschriftvaneenbasisoplei-

dingland-oftuinbouwophetniveauhogersecun-

dair,hogerniet-universitairofuniversitaironderwijs;

•eendiplomaofgetuigschriftvaneenbasisopleiding

anderedanland-oftuinbouwvanminstenssecun-

dairniveauaangevuldmet2jaarberoepservaring

inland-oftuinbouw;

•eendiplomaofeengetuigschriftvaneenbasis-

opleidingaangevuldmetervaringdiedoorde

Vlaamseministerbevoegdvoorhetlandbouwbe-

leidalsgelijkwaardigwordterkend;

•naschoolselandbouwopleidingvantenminste100

urenaangevuldmet3jaarberoepservaring;

•tenminste10jaarervaringmetland-oftuinbouw-

productie.

Page 45: integraal waterbeheer

��

Voorwaarden waaraan een bedrijf moet voldoen:•Economischleefbaar;

•Nodigevergunningen;

•Bedrijfseconomischeboekhouding.

Erwordt40%steuntoegekendvoorinvesteringen

gerichtopderealisatievaneenlandbouwmet

verbrededoelstelling,duurzameen/ofbiologische

landbouw.Volgendeinvesteringendietemaken

hebbenmetwaterkunnenindezecategorieonderge-

brachtworden:

•Installatievoorafvalwaterzuiveringopbedrijfsni-

veau;

•Installatiesvoorconditioneringvanwater(ander

dandiepgrondwater)voordrinkwatervoorveeof

beregenings-ofgietwaterinserres;

•Installatiesvoorherconditioneringvanafvalwater

voorhergebruikalsdrinkwatervoorveeofberege-

nings-ofgietwaterinserres.

Erwordtalleen40%subsidiegegevenvoordezuive-

ringsinstallatiezelf.Randinvesteringenzoalsaan-en

afvoerleidingen,wordengesubsidieerdaan20%.

Erwordt20%steuntoegekendvoorvolgendeinves-

teringenmetbetrekkingtotwateropbedrijfsniveau:

•Beregeningsinstallatieseninstallatiesvoorfertiga-

tie(anderedanserre-uitrusting),maarnietopbasis

vangrondwater;

•Installatiesvoorhergebruikvanberegeningswater,

opvangengebruikvanhemelwateralsberegening

andersdaninserres;

•Installatiesvoorbeperkingrationeelbeheervan

afvalwater(opslagvanverontreinigdwater).

Opgelet,vanaf1september2007isereennieuwe

aanvraagprocedureenwordthetminimumbedrag

15000EUR,ongeachtdefinanciering(voormeer

informatieovervoorwaardenenaanvraagprocedure,

ziecontactadresVLIFachteraandebrochure).

9.2 Subsidie van de Provinciale Landbouwkamer voor Oost- Vlaanderen voor de aankoop van planten

Erkaneensubsidieaangevraagdwordenbijde

ProvincialeLandbouwkamervoorOost-Vlaanderen

voorhetaanleggenvannatuurlijkewaterzuiverings-

systemenvoorland-entuinbouwbedrijven.

Om voor de betoelaging in aanmerking te komen wordt vereist dat de aanvrager:•ZijnbedrijfszetelheeftineenOost-Vlaamse

gemeente;

•Land-oftuinbouwerisinhoofdberoep;

•BeroepdoetopdeDienstLand-enTuinbouwvan

deprovincieOost-Vlaanderenvooradviesvooreen

biologischewaterzuivering;

•Uiterlijk2jaarnadeplanafleveringdevereffende

facturenvoorbrengt;

•Beplantingaanbrengtvooreenbedrag,

BTWnietinbegrepen,vanminimum50euro;

•Controleaanvaardt;

Detoelagebedraagt75%vandeaankoopprijs

vanhetplantgoed,excl.BTW,meteenmaximumvan

200euro.

Dezetoelagekanopnieuwaangevraagdwordenna

eentermijnvan10jaar.

9.3 Gemeentelijke subsidie

Sommigegemeentenhebbeninhetkadervan

desamenwerkingsovereenkomstmethetVlaamse

Gewestookeensubsidiereglementvoorkleinscha-

ligewaterzuivering.Desubsidiediebestaatuit

eengemeentelijkdeeleneenVlaamsdeelisenkel

geldigvoorhuishoudelijkafvalwater.HetVlaams

Gewestgeeftevenveelalsdegemeentemeteen

maximumvan1000EUR.Degemeentengeven

afhankelijkvangemeentetotgemeentetussen

de0ende1500EUR.

Page 46: integraal waterbeheer

��

Doel overheid:•Landbouwerdraagtbijinkostenvanpublieke

zuiveringenriolering;

•Aansporentotzuinigeromspringenmetwater,

•Spaarzaamgebruikvangrondwateren

•Gebruikvanduurzamealternatieven

(bv.regenwater)

Erbestaan3soortenheffingen:

•Heffingopwaterverontreiniging;

•Heffingophetwinnenvangrondwater;

•Heffingopdecaptatievanoppervlaktewater.

10.1 Heffing op waterverontreiniging

AlwieinVlaanderenwaterloost,water

verbruiktviaeeneigenwaterwinningen/ofwater

afneemtviaeenopenbaredrinkwatermaatschappij

isheffingsplichtigenmoetopwaterverontreininging

betalen.

Dezeheffingstimuleertdebedrijvenomzelfhun

afvalwatertezuiverenenteinvesterenintechnieken

omzoveelmogelijkafvalwatertevoorkomen.

Erdienteenonderscheidgemaaktteworden

tussengroot-enkleinverbruikers.Land-entuin-

bouwbedrijvenvallenmeestalonderdegroep

vandegrootverbruikers,vandaardatenkeldeze

groepverderwordtbesproken.

GrootverbruikersGrootverbruikersverbruikenminstens500m3lei-

dingwaterperjaaren/ofbeschikkenovereeneigen

waterwinningmeteenpompcapaciteitvanminstens

5m3peruur.Zezijnverplichtomjaarlijksvóór15

maarteenaangiftetedoenvande

verbruiktehoeveelheidwaterbijdeVlaamseMilieu-

maatschappij(VMM).

Grootverbruikerskunnenonderandereeen

vrijstellingvandezeheffingverkrijgeningevalvan:

•nullozing:deabonneeloostgeenafvalwateruithet

heffingen

Page 47: integraal waterbeheer

��

productieprocesmeer.Omhiervoorinaanmerking

tekomendienteenrapportopgesteldteworden

dooreenerkendmilieudeskundige.

•particulierezuiveringvoorhetgedeelteafkomstig

uithuishoudelijkeactiviteiten:deabonneezuivert

zelfzijnafvalwater,afkomstiguithuishoudelijke

activiteiten.Omhiervoorinaanmerkingtekomen

dienteenattestvandeburgemeestervoorgelegdte

worden.

KleinverbruikersKleinverbruikers(minderdan500m3leidingwa-

ter)betalengeenheffingmeerbijVMM.Dewa-

termaatschappijrekenteenbovengemeentelijke

bijdrageaanophetleidingwaterverbruik.Deze

bijdragevervangtdeheffing.Indienernogeeneigen

waterwinningisdanwordthieropwelnogeenhef-

fingberekend.

10.2 Heffing op de winning van grondwater

Eengrondwaterwinningwordtgedefinieerdals

alleputten,opvangplaatsen,draineerinrichtingenen

overhetalgemeenallewerkeneninstallatiesdietot

doeloftotgevolghebbengrondwateroptevangen.

Ditmetinbegripvanhetopvangenvanbronnenop

hetuitvloeiingspuntenhettijdelijkofbestendig

verlagenvandegrondwatertafelalsgevolgvan

grondwaterwerken.

Dezeheffingisverplichtvooriedereendieophet

grondgebiedvanhetVlaamseGewestbeschiktover

eengrondwaterwinningvantenminste500m3per

jaarofeengrondwaterwinningbestemdvoorde

openbaredrinkwatervoorziening.

Jaarlijksmoetenheffingsplichtigeneenverbruiks-

aangiftedoen.Opbasisvandezeaangiftewordtde

heffingbepaald,volgenseenprogressieveschaal:

wiemeerverbruikt,betaaltmeerperkubiekemeter.

Gedurendedeeerstejarenvandeheffingwerd

hetbedrag,afhankelijkvandebedrijfsactiviteit,

gecorrigeerdmeteensociaal-economischefactor.

Dezetegemoetkomingwerdingeroepenomde

gebruikersvangrondwaterdekanstegevenom

geleidelijkaanmeerwaterbesparendemaatregelen

intevoerenofovertestappenopkwalitatieflaag-

waardigewaterbronnen.

Doorhetinstellenvaneenzogenaamdewater-

laagfactoreneengebiedsfactorwilmendemeest

bedreigdegrondwaterlagenenregio’sextra

beschermendoorereenhogereheffingtehanteren.

Vanaf2006gebeurdeeeneerstedifferentiatievan

degebiedsfactor.

10.3 Heffing op de captatie van oppervlaktewater

Methetcapterenvanwaterwordenalle

mogelijkemiddelenbedoeldwaarmeewateruiteen

waterloopwordtonttrokken.

Dewetgevermaakthierbijeenonderscheidtussen

hetgebruikvanwateruitbevaarbarewaterlopen,

havensenkanalenenerzijds,enhetgebruikvan

wateruitonbevaarbarewaterlopenanderzijds.

Hetcapterenvanwateruitonbevaarbarewaterlopen

isnietmeldings-,nochvergunningsplichtig.Alle

oevereigenaarshebbeninprincipegelijkerechten

ophetwater.Bijonvoldoendewateromaanalle

behoeftentevoldoen,ishetdevrederechterdiede

nodigemaatregelenmoettreffen.

Voordecaptatievanmeerdan500m3wateruit

bevaarbarewaterlopenisereenvergunningnodig.

Dezedientaangevraagdtewordenbijdebeheerder

vandewaterweg.

Voordecaptatievanminderdan500m3watergeldt

erenkeleenmeldingsplicht.

Voordeberekeningvandeheffingisenkelde

hoeveelheidgecapteerdewaterbelangrijk.Erdient

eenbepaaldbedragperm3gecapteerdwater

betaaldteworden.

Page 48: integraal waterbeheer

��

waterzuiveringsinstallaties in de praktijk

Page 49: integraal waterbeheer

��

11.1 Melkveebedrijf met actief-slibsysteem, percolatieriet- veldje en hergebruik van effluent

Dekleinschaligewaterzuiveringsinstallatieis

gedimensioneerdvoorhetbedrijfsafvalwaterenhet

huishoudelijkafvalwater(6pers)vanhetmelkvee-

bedrijf.

Hetbedrijftelt40melkkoeien.Dekoeienworden

gemolkenineenvisgraat-systeem.Demelkwordt

opgeslagenineenmelkkoeltankvan3000lenwordt

driemaalperweekopgehaald.Erwordthoofdzake-

lijkputwatergebruiktalsreinigingswatervoorde

melkinstallatie.Erwordthittereinigingtoegepast

waardoordehoeveelheidwaterbeperktis.Voorhet

afspuitenvandemelkstandendestallenwordt

effluentgebruikt.

Detotalehoeveelheidafvalwaterperdagkomtneer

opca1000liter.

Omwillevanhetbeoogdehergebruikvanhet

effluentisgekozenvooreenpercolatierietveldals

hoofdzuivering.Omdegroottevanhetrietveld

tebeperkeniseenactief-slibsysteemalsvoorzuive-

ringgeplaatst.

Hetafvalwatervanhetbedrijfenhuishouden

wordtverzameldineenkleinebetonnenpompput(1)

van1000l.Vandaaruitwordthetovergepompt(2)

naareenseptischeput(3)van10000l.

Dekleineverzamelputendepompzijnnodigomdat

sommigeafvoerbuizentelaagzittenomeengravi-

taireafloopterealiseren.Dagelijkswordtviermaal

eenkleinehoeveelheid(200à300l)afvalwater

naardeseptischeputgepompt.

Page 50: integraal waterbeheer

�0

Indeseptischeputondergaathetafvalwatereenbe-

perktevoorzuivering:depHwordtgeneutraliseerd,

melkvetgedeeltelijkafgescheiden,zandenvoeder-

deeltjesbezinken,actiefchloorreageertuit,…Mo-

gelijkereststoffenenschadelijkestoffenwordener

verdundenhomogeenverdeeld.Zwaarderedeeltjes

bezinken,deeltjesdielichterzijndanwatervormen

eendrijflaag.Indesliblaagheeftereenanaëroob

afbraakprocesplaats.Bijditprocesontstaangassen

enoplosbarereststoffen.

Telkenserwatervanuitdeverzamelputwordtover-

gepomptloopteengelijkehoeveelheidafvalwater

vanuitdeseptischeputnaardebeluchtingstank(4).

DitiseenPE-tankvan2000litermetdaarin2beluch-

ters(5)dieluchtdoordevloeistofpompen.Natuurlijk

kanditnietzondereencompressor(6)dienaastde

installatiestaatopgesteld.Indebeluchtingstank

bevindenzichaërobebacteriëndiedeafvalstoffen

afbrekenenomzettentotbacterieelslib.

Alsernieuwafvalwaterindebeluchtingstankkomt,

danloopteenevengrotehoeveelheidgezuiverd

waterovernaareennabezinkingstank(7).Indeze

PE-tankvan1500lzalhetgevormdeslibbezinken

enloopthetnaareenpompput.Vanhieruitwordt

hetgezuiverdewaternaareenrietveldgepompt(8).

Aandeingangvandenabezinkerziteenspeciale

constructie(zgn.“airlift”)(10)omeendeelvanhet

bezonkenslibterugtesturen.

Debeluchterwerktnietconstant.Voorenterwijler

nieuwafvalwaterinhetsysteemwordtgepompt,valt

debeluchtereentijdjestilenbezinkthetactief-slib

indebeluchtingstank.Zodoendewordthetniet

meegesleurddoorhetwaterdatoverlooptnaarde

nabezinker.Het(actief)slibindebeluchtingstankzijn

debacteriëndiehetafvalwaterzuiveren.Vooreen

optimalewerkingvaneenactief-slibsysteemiseen

voldoendegroteslibconcentratie,slibleeftijd,een

juistzuurstofgehalteeneengoedebezinkbaarheid

vanhetslibessentieelwatextraeisennaarsturing

enopvolgingenonderhoudmetzichmeebrengt.

Omdathetactief-slibsysteemhiervooralbedoeldis

alseenvoudigevoorzuiveringvandegemakkelijkst

afbreekbarevervuiling,kunnendesturingende

exploitatievanhetsysteemzeereenvoudigblijven.

Hetrietveld(9)dientalsnazuivering.Hethaaltde

restvandeorganischevervuilingenhetnietbezon-

kenslibweg,hetbevordertdenutriëntenverwijde-

ringenheefteenontsmettendewerking.Hetheeft

eenoppervlakvan12m2enligtdeelsbovengronds

endeelsondergronds.Hetwaterkomtvanuithetper-

colatierietveldineencitern(11)terecht.Vandaaruit

wordthetgebruiktomdemelkveestaluittespuiten,

machinestereinigenengewasbeschermingsmidde-

lenteverspuiten.

Deputtenwordenvolledigondergrondsgeplaatst

Zichtophetpercolatierietveldje

Page 51: integraal waterbeheer

�1

11.2 Melkveebedrijf met biorollen, percolatierietveld en her-gebruik van effluent en gebruik van regen-water als drinkwater voor de koeien

Opditbedrijfisintegraalwaterbeheeroptimaal

uitgevoerd.

Dekleinschaligewaterzuiveringsinstallatieopdit

melkvee-envarkensbedrijfisgedimensioneerdvoor

zowelhuishoudelijkalsvoorbedrijfsafvalwater

Ophetbedrijfzijner32melkkoeienenwordter

enkelregenwatergebruikt(behalvevoordereiniging

vandemelkinstallatie).

Onderdevoedergangbevindtzicheenregenwater-

opslagvan250000liter.Ditregenwaterwordtvooral

gebruiktalsdrinkwatervoordedieren.Jarenlange

metingentonenaandatregenwateronbehandeld

perfectbruikbaarisalsdrinkwatervoorherkauwers.

Voorallezekerheidwordthierhetwaternogeens

ontsmetdooreenU.V.-lamp,voorafgegaandooreen

fijnfiltereneenkoolstoffilter.

Hetafvalwatervandevoorspoelingendemelkkoel-

tankwordtopgevangenindedrijfmestkelder.Enkel

dehoofdspoelingendenaspoelingvandemelkin-

stallatiedienendusgezuiverdteworden,samenmet

hethuishoudelijkafvalwater.

Allesilosappenwordenopgevangenineencitern

enregelmatiguitgereden.Erwordtgeengebruik

gemaaktvaneenbypass.

Detotalehoeveelheidafvalwaterdieopeendag

wordtgeproduceerdbedraagtca800liter.

Dezuiveringvanhetafvalwatergebeurtmet2biorol-

leneneenpercolatierietveldjealsnazuivering.

Bijdebiorol(1)staateenkunststofdragercentraal

waaropdemicrobiologiezichvasthecht.Hetiseen

soortvloermatmetuitsteekselsenisopgeroldoprol-

lenvan1mdoorsnede.Bijdezeinstallatiestaaner

tweebiorollenopgesteldnaastelkaar.Hetafvalwater

wordtregelmatigoverdebiorollengesproeid.Het

waterlooptdoorderollenenkomterincontactmet

micro-organismenenzuurstof.Opdekunststofdra-

gerontwikkelenzichmicro-organismendiedever-

ontreiniginguithetafvalwateropnemenenomzetten

ingoedbezinkbaarmicrobieelslib.Hetwaterwordt

onderaanopgevangenineenbetonnenkuip(2)en

afgevoerdnaareenondergrondsecitern.

Page 52: integraal waterbeheer

��

Demicro-organismenzittenvastgehechtopdekunststof-

dragervandebiorol

Eenpercolatierietveldeneenvijverzorgenvooreenextra

zuiveringenalsopslagvoorhergebruik.

Debiorollenindebetonnenkuipendesproeiers(6)

diehetafvalwaterverdelenvormenhetbovengrond-

segedeeltevandeinstallatie.Erisdaarnaasteen

belangrijkondergrondsgedeelte,metnametwee

ondergrondseciternsdieiederdriekamersbevat-

ten.Deeersteciterndientalsseptischeput(3).Met

anderewoordenhierwordthetafvalwaterverzameld

enondergaatheteenprimairezuivering.Detweede

septischeput(4)dientalspompputenalsnabezin-

kervoorhetgezuiverdewater.

Indeeerstekamervandetweedeciternhangteen

dompelpomp(5).Diestuurthetwaternaardebiorol-

len.Hetafvalwaterlooptvervolgensdoorderollen,

wordtopgevangenenkomtuiteindelijkterugin

dezelfdeput.Alshetpompenstart,daalthetwaterni-

veauindepompputaanzienlijk.Ditdoordaterveel

water(150l)opgenomenwordtdoorhetsysteem.

Opdatogenblikwordtnieuwafvalwaterinde

pompputgebrachtdooreenpomp(7)diein

deseptischeputhangt.Hetafvalwaterindepomp-

putwordtdangedurende3uuroverdebiorol

gesproeid.Daarnavaltdepompstil.Hetwatervloeit

uitdebiorolendaardoorstijgthetniveauinde

pompput.Eenhoeveelheidwaterlooptovernaarde

volgendekamerwaarhetgevormdeslibkanbezin-

kenentenslottenaardelaatstekamermet

eeneffluentpomp(8)diehetwaternaareen

percolatierietveld(9)pompt.

Indenabezinkerstaateenpomp(11)diehetslib

afentoeterugpomptnaardeseptischeput.Deze

pompkanookgebruiktwordenomgezuiverdwater

terugtesturennaardeseptischeputomzoeen

beterestikstofverwijderingtebekomen.

Hetrietveldheefteenoppervlakvan9m2enligt

volledigbovengronds.Vanuitdefilterbuizenloopt

hetwaterineenkleinevijver(15m3)(10)enwordthet

opgepomptvoorhergebruik.Nahetrietveldishet

effluentsanitairveiligvoorhergebruik.

11.3 Melkveebedrijf met percolatierietveld en hergebruik van effluent

Ditbedrijfheeftmelkvee(30koeienenbijho-

rendjongvee)enijsbereiding.

Erwordtperdaggemiddeldongeveer1200lbedrijfs-

enhuishoudelijkafvalwatergeproduceerd.Doorde

ijsbereidingisdeafvalwaterproductiezeerwisselval-

ligmetbelangrijkepiekenindezomerendekersten

communieperiode.Eenpercolatierietveldkanderge-

lijkewisselendebelastingenvlotverwerkenzonder

eennegatiefeffectopdeeffluentkwaliteit.

Page 53: integraal waterbeheer

��

Hetbedrijfsafvalwaterenhethuishoudelijkafval-

waterwordenverzameldineengroteseptischeput

van10000l(1).Daarondergaatheteenbeperkte

voorzuivering.Vandaaruitloopthetovernaarde

pompput,meteeninhoudvan3000l(2).

Hetrietveld(3)van75m2isdeelsondergronds(-60

cm)endeelsbovengronds(+60cm)uitgegravenen

heeftduseentotaledieptevan1,20m.

Inhetzandzijntoeslagstoffenaangebrachtomde

werkingteverbeteren.Onderaanhetrietveldzitstro

inhetzandgemengdomdedenitrificatieteverbete-

ren.Omdefosfatenuithetafvalwatertehalenziter

onderinhetzandkalkhoudendeleisteeneniserin

hetmiddenvandezandlaagijzervijlselgemengd.

Hetafvalwaterwordtophetrietveldgepompttelkens

hetwatereenbepaaldniveaubereiktheeftinde

pompput.Inhetrietveldsijpelthetwaterdoorhet

zand.Zwevendestoffenwordenuitgefilterdenopge-

lostestoffenwordenafgebrokendoormicro-organis-

mendiezichopderietwortelsenopdezandkorrels

bevinden.

Dedrainagebuizenonderaanhetrietveldvoerenhet

waternaareenrecirculatieput(4).Ditiseenregen-

waterputvan3000l.Vanhieruitwordtheteffluent

hergebruiktomdemelkstand,stallenenmachines

aftespuitenenomgewasbeschermingsmiddelente

verspuiten.

Eennazuiveringvoorhergebruikisnietnodigaan-

gezienpercolatierietveldeneenhelderenconstant

effluentafleverenmeteenminimumaanzwevend

materiaal.Daarenbovenwordenookziektekiemenuit

hetafvalwaterverwijderdzodatheteffluentsanitair

veiligtehergebruikenis.

Volgroeidpercolatierietveldmetsturingskast,

septischeputenpompput

Page 54: integraal waterbeheer

��

11.4 Melkveebedrijf met gebruik van regenwater als drinkwater voor vee en zuivering en hergebruik van afvalwater

Opditbedrijfisintegraalwaterbeheeroptimaal

uitgevoerd.

Hetmelkveebedrijftelt45koeien.Erisgeenriolering

ofoppervlaktewateraanwezigendeondergrondis

nietergdoorlatend.Hetregenwaterenafvalwater

stroomdenaanvankelijkovereenaardewegnaar

onderliggendeweiden.Dedichtstbijzijndewaterloop

ligtop500mvanhetbedrijf.Hetboorputwaterisvan

onvoldoendekwaliteitenvielregelmatigdroog.

Omalleproblemen(teweiniggrondwaterbeschik-

baar,geenoppervlaktewateraanwezigomtelozen,

waterzuiveringsinstallatieverplichtenveelregenwa-

tervanbetonverhardinginhetafvalwater)integraal

aantepakkenishiermaximaalgewerktmeteenge-

slotenwaterhuishouding.Hierbijwordtalleafvalwa-

tergezuiverdenmaximaalhergebruiktvoorreiniging

envoorhetverspuitenvangewasbeschermingsmid-

delen.Ookregenwaterwordtmaximaalopgevangen

engebruiktalsdrinkwatervoorhetrundvee.Grond-

waterwordtenkelnoggebruiktvoorhetreinigenvan

demelkinstallatieeninbeperktehoeveelhedenom

hetregenwateraantevullenalsdrinkwaterwanneer

echtnodig.Hiermeeheefthetbedrijfeengrondwa-

terverbruikvanminderdan500m3/j.

Page 55: integraal waterbeheer

��

Regenwater Vaakwordthemelwateropgeslagenineenvolledig

geslotenondergrondseciternofkelder.Voorgrotere

hoeveelhedenisditeendureaangelegenheid.

Hierisgekozenvooreengoedkopereoplossing,nl.

deaanlegvaneenfoliebassin(1)meteennuttige

capaciteitvan200m3.Hierinwordthetregenwater

vanca1000m3dakoppervlakvanderundveestal

endeaardappelloodsopgeslagenvoorgebruikals

drinkwatervoorhetvee.Metdezeopstellingiser

nagenoegaltijdvoldoenderegenwaterbeschikbaar

voorhetvee.Indiennodigkanaangevuldworden

metputwater.Algengroeiwordtafgeremddoorhet

gebruikvanvlotten.Dezezijnbeplantmetaange-

pasteplantendieenerzijdsnutriëntenopnemenuit

hetwaterenanderzijdslichtinvalenopwarmenvan

hetwaterbeperken.

Hetwateruithetbassinwordtnaardemelkstalge-

pompt,waarhetnavoorfiltratie(eenfijnfiltereneen

actiefkoolfilter)ontsmetwordtmeteenhogedruk

UV-lamp.Opdezemanierwordeneventueelaanwe-

zigeziektekiemenafgedoodzodathetregenwaterals

drinkwatervoordekoeienkanwordengebruiktbin-

nendebestaandehygiënecode.Jarenlangemetingen

wijzenuitdathetregenwaterookzonderdeUV-filter

veronderdedrinkwaternormenvoorrundveeblijft.

DeUV-filterisenkeleenbijkomendezekerheid.

AfvalwaterzuiveringVoordezuiveringvanhetafvalwateriseencombina-

tievaneenvloeirietveld(bufferingvanafvalwateren

regenwatervandekuilplaateneendeelvandever-

harding),eenlavafilter(verwijderenvanorganische

vervuiling)eneenpercolatierietveld(verwijdering

vanziektekiemenenzwevendedeeltjes).

Hetafvalwateruitdemelkstal,dewoningenderun-

offvandekuilplaatkomenterechtineenvloeiveld

(80m2)(2).Daarheefteeneerstevoorzuivering

plaatsenwordthetwatergebufferd.Eenvloeiveld

isheteenvoudigsterietveldenisgoedbestand

tegenschommelingeninkwaliteitenhoeveelheid

afvalwater.Meteentijdsgestuurdepomp(3)wordt

hetafvalwaterregelmatigvanuithetvloeiveldinhet

eerstedeelvandecirculatieput(4)gepompt.Daar

vindterdevoorbezinkingendenitrificatieplaats.Via

eenoverloopkomthetwaterinhettweededeelvan

deputenvandaaruitwordthetafvalwaterregel-

matigovereenlavafilter(10m3)(5)gepompttothet

voldoendegezuiverdis.Delavastenenzijnporeusen

hebbenhierdooreengrootspecifiekoppervlak.De

lavastenenzittenineenopenbetonnencitern.Opde

oppervlaktevandezelavastenengroeiteenbiologie

(eenlaagmicro-organismen)diedevuilvrachtuit

hetwateropneemtalsvoedingsstoffen.Bovenopde

lavastenenligteenverdeelsysteemvanPVC-buizen

diehetafvalwateroverdelavastenenverdeelt.

Alleafvalwatervanhetbedrijfkomtineen

vloeirietveldterecht.

Lavafilterenpercolatierietveldingewerkt

ineenbestaandetalud

Page 56: integraal waterbeheer

��

Viaeenoverloopkomthetwaterinhetderdedeel

vandecirculatieputterecht.Vandaaruitwordthet

watereenpaarkeerperdagovereenpercolatieriet-

veld(6)gepomptalsnazuivering.Hetrietveldbevor-

dertdenutriëntenverwijdering,verwijdertresterende

organischevervuilingenzwevendedelenenheeft

eenontsmettendewerking.

Hetrietveldheefteenoppervlakvan10m2enligt

deelsbovengrondsendeelsondergronds.Ookhier

werdergebruikgemaaktvaneenopenbetonnenci-

tern.Opdiemanierisergeenfolieenbeschermdoek

nodig.Hetgezuiverdewaterkomtineenonder-

grondsecitern(7)van5000lterechtvoorhergebruik.

Heteffluentwordttoegepastvoordereinigingvan

machines,stallen,auto’s,aanmaakwatervoorge-

wasbescherming…Hetovertolligewatervanzowelde

regenwateropslagalsdeciternvanheteffluentkomt

terechtineeninfiltratiegracht(8)diemetmoeras-

plantenisbeplant.

11.5 Melkveebedrijf met lavafilter en hergebruik van afvalwater

Hetmelkveebedrijftelteen40-talkoeienenca

750melkgeiten.

Voordezuiveringvanhetafvalwatervande

2melkhuisjesisereenafvalwaterzuiveringsinstal-

latiegebouwdopbasisvaneenlavafiltervan12m3.

Hetgezuiverdewaterwordtnagezuiverdineenklein

percolatierietveldjevan6m2enhergebruiktvoorhet

reinigenvandemelkstanden,stallenenmachinesen

omgewasbeschermingsmiddelenteverspuiten.

Hetafvalwatervandebedrijfswoning,hetmelkhuis

vandekoeienenhetmelkhuisvandegeitenwordt

verzameldineenseptischeputvan15000l.Deover-

loopvandeseptischeputwordtviaeenverdeelputje

naarde2parallellelavafiltersvanelk6m3geleid.

Dezelavafilterszijnopgebouwdinopenbetonnen

prefabputten.Onderindeputtenstaateenlaagvan

ca3000lwater.Opeenroosterbovendewaterlaag

ligttelkens10m3lava.Hetafvalwaterkomtindewa-

terlaagterechtenwordtmettussenpozenregelmatig

overdelavastenenverdeeldviaeenverdeelsysteem

datindelavaaangebrachtis.Depompenzijnbereik-

baarviaPVCkokersdietotonderderoostervande

lavakomen.

Hetgezuiverdewaterwordtdagelijksweggepompt,

geheelofgedeeltelijkviaeenpercolatieveldjealsna-

zuiveringvoorhergebruik.Ookhetpercolatieveldje

isopgebouwdineenprefabbetonnenputopeen

rooster.Onderhetrietveldjezitereenopslagvan

4000leffluent.Diteffluentwordtverluchtvia2PVC

kokers.Vanuitdeopslagwordthetwateropgepompt

voorhergebruik.Opdiemanierishetrietveldjeende

opslagheelcompactgehouden(6m2).

Hetafvalwaterwordtgezuiverdineencompactelavafilteren

nagezuiverdineenpercolatieveldjevoorhergebruik.

11.6 Witloofforcerie met gesloten waterkringloop door zuivering, ontsmetting en hergebruik van afvalwater

Ditbedrijfisovergeschakeldnaareenvolledig

geslotenwaterkringloopwaarbijergeenwateropge-

pomptofgeloosdwordt.Hetprincipevanintegraal

waterbeheerishieroptimaaltoegepast.

Hetisgelegenineenpoldergebied.Hetgrondwater

iserbrak(EC1,6...)zodathetongeschiktisvoorde

teeltvanwitloof.Delandbouwerheeftdanenkele

Page 57: integraal waterbeheer

��

jarengebruikgemaaktvanleidingwater.Ditwordt

echteralsmaarduurderendientzoveelmogelijkals

drinkwatervoorbehoudenteworden.Omhetgebruik

vanleidingwatertebannenwerduitgekekennaar

hetgebruikvanregenwaterenhethergebruikenvan

gezuiverdwater.

Hiervooriseenregenwateropslaggebouwd.Het

regenwatervandegebouwenwordtviaeenzeef

opgevangenineenbovengrondsetankvan

ca.300000literenwordtgebruiktvoordewater-

voorzieningvanhethelewitloofbedrijf.

Omproblemenindetoekomstmetdelozingvan

bedrijfsafvalwatertevoorkomen,isgeopteerdom

hetafvalwatervanhetbedrijftezuiverenenteher-

gebruiken.Hierdoorontstaateenvollediggesloten

waterhuishoudingwaaringeenwateropgepomptof

geloosdwordt.

Bijdeforcerievanwitloofkomenverschillendeaf-

valwaterstromenvrij.Ophetbedrijfligtdehoeveel-

heidafvalwaterrondde4000à5000l/weekenis

afkomstigvan:

•Restantenproceswaterbijdeoogst.

•Reinigingswatervandetrekbakken.

•Reinigingswatervandebedrijfsruimten.

•Reinigingswaterafgeoogstewitloofwortelen.

Erisgeopteerdvoordeaanlegvaneenondergedom-

peldebiofiltergevolgddooreenlangzamezandfilter.

Page 58: integraal waterbeheer

��

Hetafvalwaterisnietzwaarvervuildenbevatvoorna-

melijkaarde,wortelrestenenfijnorganischzwevend

materiaal.

Deverschillendeafvalwaterstromenwordenverza-

meldineenbezinkputvan10000l(1).Deputdient

alsbufferomgroteafvalwaterpiekenoptevangen.

Vanuitdezeputwordthetafvalwaterregelmatigin

kleinehoeveelhedennaareenondergedompelde

beluchtebiofilter(2)gepompt.

Indesecundairezuiveringwordthetorganischmate-

riaalafgebroken.Hetfijnorganischmateriaalwordt

indesecundairezuiveringdoormicro-organismen

omgezetingoedbezinkbaarslib.

Desecundairezuiveringbestaatuiteenonderge-

dompeldbeluchtbacteriebed(2).Ditiseentankvan

2000lmetdaarineenbeluchtingschijfaangedre-

vendooreencompressor.Dezeblaastluchtinhet

afvalwater.Detankisgevuldmetkunststofringendie

dienenalsdragermateriaal.Dezuiverendemicro-or-

ganismenzettenzichdaaropvast.

Nadesecundairezuiveringishetwaterperfecthel-

der.Inhetwaterbevindenzichmogelijksnogschim-

melsenbacteriëndiehergebruikonmogelijkmaken.

Daaromwordthetwaterontsmetmetbehulpvaneen

langzamezandfilter(3).Dezandfilteriseenvoudigen

relatiefgoedkoop.Dezandfilteriseenondergedom-

peldsysteem(“natteopstelling”).

Onderzoekheeftuitgewezendathetwaternade

langzamezandfiltervoldoendeveiligisomopnieuw

gebruikttewordenindeforcerie.Momenteelwordt

hetwaternadelangzamezandfilteropgevangenin

eenregenwaterciternvan10000l.

DeECvanheteffluentisrelatiefhoogenhetwaterbevat

eenaantalnutriëntendieinminderinggebrachtmoeten

wordenbijdebemesting.Ongeveereenderdevande

wekelijksewaterbehoeftekanvoldaanwordenmether-

bruikbaareffluent.Ookvoorhetafspuitenvanmachines

enhetverspuitenvangewasbeschermingsmiddelen

wordtgebruikgemaaktvanregenwatereneffluent.

Deondergedompeldefiltermetdaarachterdelangzame

zandfilterzorgenvoordezuiveringenontsmettingvan

hetafvalwater

11.7 Vollegrondsgroentebedrijf met zuivering en hergebruik van waswater

Opditbedrijfwordenzowelvollegrondsgroen-

tenalsglasgroentengeteeld.Zoweldepreiteelt

alsdewortelteeltzorgenvoorgrotehoeveelheden

afvalwater.

Hetafvalwaterisafkomstigvanhetwassenvanprei

enbusselwortelen.Devervuilingsgraadisbeperkt

doordepreidroogteschonenendoordeconstructie

vandewasmachine.Depreiwordtmanueelschoonge-

maakt(droogschonen).Nahetschonenwordtdeprei

afgespoeld(1)eninveilingbakkengesorteerd.Volgens

debedrijfsleiderwordtopdiemanierevenveelprei

gekuistalsmeteenpelmachine.Eenpelmachine

verbruiktechtermeerwaterenslaatdebladerenmeer

kapot.Hierdoorkomenermeergroentesappenen

stukjesbladinhetafvalwaterterecht.Depreiresten

komenineengoot(2)onderdespoelinstallatieen

wordenopeenkargeladenviaeenschuifsysteem.Het

spoelwaterkomtineenaparteverzamelbak(3)onder

despoelinstallatieenwordtviaeenafzonderlijkebuis

naardebezinkputgeleid.Zokomengroenteresten

nietincontactmethetspoelwaterenblijfthetwater

langerproper.Hetafvalwaterkomteerstineenrelatief

kleineenondiepeputwaardegrofstegronddeeltjes

albezinken(4).Dezewordtgeregeldleeggeschept.

Viaeenfijnezeefgaathetafvalwaterdannaareen

grotebezinkput(2compartimenten)(5)vanintotaal

Page 59: integraal waterbeheer

��

ca.40m3.Hetwaterwerdaanvankelijkomde5à6

wekenvervangenomdathetorganischmateriaalin

hetwaswaterteveelgeurproblemenveroorzaakt.Ook

hetregenwatervanhetdakvandeloodskomtindeze

bezinkputtenterecht,zodateendeelvanhetwater

ververstwordtbijregen.

Inhetachterstegedeeltevandebezinkputzijndra-

germateriaalen2beluchtingschijvenaangebracht.

Doorhetwatertebeluchtenkanmetbehulpvan

aërobebacteriënhetorganischmateriaalafgebroken

worden.Debeluchtinggebeurtdoortweebeluch-

tingschijveninhetbezinkbekken.Dezeworden

aangedrevendooreenkleinecompressor.Boven

debeluchtersiseendragermateriaalaangebracht

waaropdebacteriënzichkunnenvastzetten.Omhet

dragermateriaalvasttezettenzitallesineengegal-

vaniseerdestalenkooi.

Dragermateriaalenbeluchterbevindenzich

ineenijzerenkooi

Deconstructiewordtineenbezinkputgeplaatst

Page 60: integraal waterbeheer

�0

11.8 Azaleabedrijf met ontsmetting en hergebruik van gietwater

Hetbedrijfbestaatuit1.2haglas,1.2haplas-

tiekserreen2hacontainerveld.

Ditbedrijfwaseenpioneeropvlakvanontsmetting

indeazaleateeltenbeschiktalvan1998overeen

ontsmettingsinstallatie.Dezeinstallatiebestaatuit

eencombinatievaneenlangzamezandfiltermeteen

UV-installatie.Beideinstallatiesevenalsdeopvang-

citernennaontsmettingstaanbinnenineenloods.

Ineenopenputbuitenwordthetdrainwatervan

hetcontainerveldenalleregenwater(vanserresen

containerveld)opgevangen.Ditwaterwordtdoor-

heeneenlangzamezandfiltergepomptdiebinnenis

geplaatst.Dezandfilteris100m3grootenstaatin-

gesteldopeendoorstroomsnelheidvan100l/m3/h.

Bovenophetzandiseenlaagvangebakkenkleikor-

relsgebracht.Jaarlijkswordtdebovenstelaagzand

omgespit.Omverstoppingvandezandfiltertegen

tegaanwerdbovenopdezandfiltereenbeluchter

gelegd(Vitaolloïd).Hetwaterdatuitdelangzame

zandfilterstroomt,wordtvervolgensdooreenUV-in-

stallatiegestuurd(hogedrukUV).Hetsysteemstaat

ingesteldopeenstralingsdosisvan150mJ/cm3.Het

ontsmettewaterwordtopgevangenineenciternvan

400m3diemeteentweedeevengroteciternverbon-

denis.Indelaatsteciternkomtookhetgrondwater

terecht.Ditwaterwordtopnieuwgebruiktomde

plantentegieten.Opditbedrijfwerdopnieuwbewe-

zendatdecombinatievaneenlangzamezandfilter

eneenUV-ontsmettinghelegoederesultatengeeft.

11.9 Substraatbedrijf trostomaat met hoge druk UV en hergebruik van drainwater

Ditbedrijfisovergeschakeldnaareengesloten

teeltsysteemvantomaatopsubstraat(steenwol).Het

gaathieromeenbedrijfmet1,6hatrostomaat.

Hetteeltsysteembestaatuitsteenwolmattenop

eengenivelleerdeondergrond,waarindrainslangen

liggendiehetovertolligedrainwateropvangen.Dit

drainwaterwordtviadedrainslangenineenkleine

opvangciternverzameld,vanwaaruithetoverge-

pomptwordtnaareengrotereopvangbassin(76m3)

voorniet-ontsmettedrain.Hetdrainwaterwordt

Page 61: integraal waterbeheer

�1

’snachtsmetbehulpvaneenhogedruk-UV-installa-

tieontsmet(4-5m3/u,110mJ/cm3).

Erwordtenkelontsmettegenschimmels(enbacte-

riën),omdatvirussenzichookgemakkelijkopandere

manierendanviahetgietwaterkunnenversprei-

denindeteelt.Deinhoudvanvoorhetontsmette

drainwateriseveneens76m3.Vanhieruitwordthet

drainwaterbijgemengdbijversregen-enputwater

enwordendemeststoffenbijgedoseerd.Tenslotte

wordtditvoedingswatertoegediendaandetomaten-

plantenmetbehulpvaneendruppelirrigatiesysteem.

Voordeopvangvanregenwateriseenfolievijvervan

6000m3aangelegd.Hoewelhiergemiddeldca.90%

vanderegenvalmeeopgevangenkanworden,dient

tochnogeengedeelteboorputwatervoorgietwater

gebruiktteworden.Hetbijmengenvanhetgrondwa-

terheefteenbeterepH-bufferingvanhetgietwater.

DepH-bufferingvanregenwateriserglaag.

Reedsinhetvoorjaarwordtmetbijmengenvanboor-

putwater(ca.15-20%)gestartomeenstabielergietwa-

tersamenstellingoverhetteeltseizoentebekomenen

omlangerhergebruikvandrainwatermogelijktema-

kenindezomermaanden.Alslangermetbijmengen

vanboorputwatergewachtwordt,dreigthetgevaar

datindezomermaandenbijregenwatertekorteneen

vrijhoogbijmengpercentagevanboorputwatergehan-

teerdmoetwordenmeteentoenameinzoutgehaltein

desubstraatmattentotgevolg.

Omdathetboorputwaterveelijzerbevat,wordthet

watervoorafontijzerdineenontijzeringsinstallatie.

Desamenstellingvanhetdrainwaterwordttweewe-

kelijksenindezomerperiodeveelalzelfswekelijks

gecontroleerdomdebemestingvanhetgietwater

optimaaltekunnenuitvoerenenzozoutophopingin

desubstraatmattenmaximaaltevermijden.

11.10 Substraatteelt trostomaat met ontsmetting van regenwater en drainwater via langzame zandfilter

Ditbedrijfteelt1,2hatrostomatenopsubstraat

(steenwol).Debedrijfsoppervlaktewastekleinom

eenhogedruk-UV-ontsmetterteinstalleren(lage

rendabiliteit).

Daaromisgekozenvoorwaterontsmettingvialang-

zamezandfiltratie.OmdatnaonderzoekdoorCLO

teGent(huidigeILVO)geblekenwasdathetregen-

waterbassinbesmetwasmetFusariumwerdervoor

gekozenomnaasthetdrainwaterookhetregenwater

teontsmetten.

Voordeontsmettingvanhetregenwaterenhet

drainwaterzijnertweelangzamezandfilters(LZF)

ophetbedrijf.BeideLZF’sstaanbuiten,maaréén

ervanisgeïsoleerd.Indewintermaanden(weinig

drain)wordtenkeldegeïsoleerdeLZFgebruikt.Inde

zomermaandenwordenbeidegebruikt.Danisook

detemperatuurindeniet-geïsoleerdeLZFvoldoende

hoogvooreenoptimalewerking.

Hetdrainwaterkomteerstineendrainopvangvan

1000l,vanwaarhetovergepomptwordtineen30m3

citern(buiten)voorniet-ontsmetdrainwater.Erzijn

nog2citernsvoorontsmetdrainwater:30m3binnen

+100m3buiten.

Delangzamezandfilterisgebouwdopbasisvan

onderzoekservaringophetCLO(huidigeILVO)te

Merelbeke.

Ontijzeringsinstallatie

Page 62: integraal waterbeheer

��

Opbouwlangzamezandfilter

Deeerstezandlaag(ca.1,5mdik)bestaatuitfijn

gewassenzand,vrijvanklei,leemenkalk.Dekorrel-

grootteiskleinerdan2mm.Omverstoppingvande

filtertevermijdenmaghetzandnietaltefijnzijnen

dienthetabsoluutomgewassenzandtegaan.Onder

hetzandpakketbevindenzich2grindlagen.Dezezijn

beidencirca15cmdik.Zezijnwelvaneenverschil-

lendediameter(grindlaag1:korrelgrootte8-16mm;

grindlaag2:16-32mm).Onderaandelangzame

zandfilterzijnerdandrainageslangenaanwezigom

hetontsmettewateraftevoeren.

Vooreenoptimaleontsmettingwordtdedoorstroom-

snelheidvan100literperm2zandoppervlakgehou-

den.ViaeenflowmetingaandeuitstroomvandeLZF

kanditgecontroleerdenbijgestuurdworden.Omdat

detoplaagvandelangzamezandfiltergevoeligis

voorverslempingenverstopping,gebeurtereen

voorfiltratie(multimediafilter)omfijnevuildeeltjes

enalgenteverwijderen.

Opslagsilo’svoordrainwaterenlangzamezandfilterin

openluchtophetbedrijf

Page 63: integraal waterbeheer

��

Contactadressen

Kenniscentrum WaterCoördinator:ErwinDeRocker

Karreweg6

9770Kruishoutem

tel.093818686

fax093818699

www.kenniscentrumwater.be

[email protected]

Provincie Oost-Vlaanderen, Dienst Land- en Tuinbouw en Provinciale Landbouwkamer voor Oost-VlaanderenGouvernementstraat1

9000Gent

tel.092678679

fax09-2678697

www.oost-vlaanderen.be/landbouw

[email protected]

[email protected]

Proefcentrum voor sierteelt vzw (PCS)Schaessestraat18

9070Destelbergen

tel.093539494

fax093539495

www.pcsierteelt.be

[email protected]

Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost-Vlaanderen vzw (PCG)Karreweg6

9770Kruishoutem

tel.093818686

fax:093818699

www.proefcentrum-kruishoutem.be

[email protected]

Interprovinciaal Proefcentrum voor de aardappelteelt vzw (PCA)Karreweg6

9770Kruishoutem

tel.093818686

fax093818699

www.pcainfo.be

[email protected]

VLIF - Vlaams landbouwinvesteringsfonds (Structuur en Investeringen)Ellipsgebouw(4deverdieping)

KoningAlbertII-Laan35,bus41

1030Brussel

tel.025527470

fax025527471

www.vlaanderen.be/vlif

Vlaamse Milieumaatschappij (VMM)A.VanDeMaelestraat96

9320Erembodegem

tel.080097113

www.vmm.be

[email protected]

Page 64: integraal waterbeheer

��

colofon

UitgegevendoordeDeputatievandeprovincieOost-Vlaanderen

Beleidsverantwoordelijke:

AlexanderVercamer,GedeputeerdevoorLandbouwenPlatteland

Samenstelling:

DienstLand-enTuinbouw

Vormgeving:Karakters(Gent)

Druk:VanHoestenberghe

D/2007/5139/16

september2007

V.u.:A.Vercamer,gedeputeerde,p/aGouvernementstraat1,9000Gent