Innoveer November 2010 3

Cabin crewprepare for start-up ... !

innoveer!Innovatie in de praktijk › nr 03 2010

Pierre Wind aan de innovatielat › Kenniseconomie in de praktijk › Boot als dvd’tje › 16 pagina’s NEDERLAND KENNISLAND? › Van schoorsteenbouwer tot CO2- specialist

‹

INN03-DEF.indd 1 08-11-10 08:27

Energie Onderzoeksubsidie Dé snelle route naar energie-innovatie voor de MKB-er met een goed idee.www.agentschapnl.nl/eosT +3 1 (0) 88 602 92 00

INN02-DEF.indd 4 10-08-10 14:46 INN03-DEF.indd 3 10-11-10 17:53

VOORWOORD

en nieuwe Gouden Eeuw voor Nederland breekt

aan. Wishful thinking? Nee, feit. Er is groot elan

op het terrein van de bio-based economy. De roep

om verduurzaming van producten wordt wereldwijd

steeds groter en Nederland heeft alles in huis om

een belangrijke rol te blijven spelen bij de ontwik-

keling van deze bio-based technologies. De chemie

staat aan de vooravond van een revolutie. In steeds

meer productiesectoren is ‘groen’, dus duurzaam

hergebruik, recyclebaarheid en cradle to cradle de

basis voor productontwikkeling. De kansen voor ons

land zijn legio: ondanks de achteruitgang van ons

technisch onderwijs is het kennisniveau, met name

op de universiteiten, in Nederland nog steeds hoog.

Verder hebben wij ondanks de fi leproblemen een

goede infrastructuur. Ook kan men positief zijn over

de rol die de overheid speelt. Met allerlei grootscha-

lige initiatieven, waarbij de wetenschap samen met

het bedrijfsleven werkt aan doorbraken in de pro-

ductie van innovatieve high performance materialen,

-chemicaliën en -processen op basis van biomassa,

probeert ze de bio-based economy vooruit te helpen.

Verder zijn we een ondernemend land. Nederlanders

ontdekken graag, vinden graag iets uit. Ook op het

vlak van materialen.

ijn er knelpunten? Natuurlijk. Als je innovatieve

stappen wilt zetten, dan moet je kennis durven

delen. Het volledig mijden van risico is hierbij onmo-

gelijk. Samenwerken en co-produceren zijn essentieel

om nieuwe ontwikkelingen mogelijk te maken. Dat

is in het bedrijfsleven nog niet vanzelfsprekend.

Bedrijfsjuristen dringen in de regel aan om vindingen

te patenteren, of geheim te houden, waarna er ver-

volgens vaak niets mee gebeurt. Verder zullen we de

maakindustrie van een beter imago moeten voorzien.

Jonge mensen moeten weer gretig worden om een

echt specialistisch vak te leren. We hebben behoefte

aan een lts en een mts oude stijl. Zonder makers

komen we niet verder. Ook de overheid kan een

steentje bijdragen door bio-based products aantrekke-

lijk te maken. Bijvoorbeeld door duurzame producten

minder zwaar te belasten, zoals nu met de bijtelling

van schone en energiezuinige auto’s gebeurt.

n Nederland hebben we, in tegenstelling tot de

helaas tanende medische industrie, een bruisende

en goed verankerde chemische sector, die de aanjager

is van allerlei nieuwe innovatieve producten. Laten we

die sector vooral in stand houden, dan komt de nieuwe

Gouden Eeuw eraan.

innoveer! brengt innovatie

in de praktijk. innoveer!

verschijnt één keer

per kwartaal en wordt

gratis verspreid onder

ondernemers.

Uitgever

Syntens

Concept en realisatie

Scripta Media bv

Redactie

Jan Bakker, René Bastiaans,

Bas van den Broek, Ursula

van Kooij, Kasper Marinus,

Houk Nolten, Murk Peutz,

Herman Poos, Sabine

Schlooz-van Wijlick, Jan

Henk Verburg, Peter van

Vuuren, Robin van Wakeren,

Viola Wijnands, Debby van

Wijngaarden

Art direction

Marjolein Rams

Coverfoto

Lars van den Brink

Beeld

Ivo van der Bent, Lars van

den Brink, Jan Dirk van

der Burg, Maurits Giesen,

Maarten Kools, Mammal

Inc., Shootmedia

Traffi c

Jacqueline Konermann

Met medewerking van

Marleen Bakker, Hélène

de Bruin, Rietje Krijnen,

Jacqueline Kuijpers,

Willem van Leeuwen, Ruud

Slierings, Janneke Staats,

Paula Vos

Aanmeldingen,

adres wijzigingen en

opzeggingen

www.innoveermagazine.nl

Lithografi e

Grafi media Amsterdam

Drukwerk

Senefelder Misset

Advertentieverkoop

Zadkine Media BV

010-4369124

[email protected]

Een nieuwe Gouden Eeuw

FOTOGRAFIE MAMMAL INC.

E Z

I

COLOFON › 3Jan Noordegraaf, directeur Synbra Technology in

Etten-Leur, Winnaar MKB Innovatie Top 100

INN03-DEF.indd 3 10-11-10 17:53

www.ndiv.nl

Laat u inspireren door RFID

RFID staat voor Radio Frequency IDentification. Deze technologie maakt

het mogelijk producten, locaties, mensen en dieren draadloos en uniek

te identificeren. Benieuwd naar wat RFID uw bedrijf kan opleveren?

Slimmere bedrijfsprocessen leiden tot kostenbesparingen: RFID in betonelementen verkort doorlooptijd op de bouwplaats

RFID vermindert fouten bij het mengen van veevoeder

Real-time monitoren van geneesmiddelengebruik met RFID

Betere logistieke samenwerking tussen bedrijven: RFID zorgt voor kwaliteit en efficiëntie in de nachtdistributie

RFID op bloemencontainers bespaart tijd en kosten

Snellere en betere service voor uw klant: RFID verbetert samenwerking tussen klant, fietsenmaker

en fabrikant

RFID in SchouwenDuivelandpas biedt toeristen gemak en voordeel

RFID in raamkozijnen voor maatwerk onderhoud

Vanuit het project Nederland Digitaal in Verbinding, waarbij slim digitaal

samenwerken centraal staat, zijn 13 RFID-trajecten begeleid. Bovengenoemde

trajecten zijn verfilmd. U vindt ze per sector op www.ndiv.nl.

Advies

Benieuwd naar de mogelijkheden voor RFID

in úw bedrijf? Bel Syntens 088 444 0 444,

vraag naar Said Akdim.

Mailen kan ook: [email protected],

of bezoek een van de RFID workshops.

Nederland Digitaal in Verbinding (NDiV) stimuleert

samenwerken met inzet van ICT, bijvoorbeeld door

toepassing van RFID, in het Nederlandse MKB. Syntens,

het innovatienetwerk voor ondernemers, is bij NDiV

eerste aanspreekpunt voor MKB-ondernemers.

Het Ministerie van Financiën is initiatiefnemer en financier

van het project. Meer informatie op www.ndiv.nl.

Praktische workshopsVerfilmde praktijkcases

INN03-ADV_P004_CS5.indd 4 10-11-10 17:58 INN03-DEF.indd 5 05-11-10 12:59

INHOUD› › 5innoveer! gebiedende wijs van: innoveren (innoveerde) 1 (overg.; h. geïnnoveerd) als nieuwigheid

invoeren 2 (onoverg.; is geïnnoveerd) zich vernieuwen • (1512) ‹ Fr. innover

3 VOORWOORD Jan Noordegraaf, directeur Synbra Technology

6 INNOVATIELAT De BN’er als ondernemer. Hoe innovatief is Pierre Wind?

8 OUTLOOK Tracking and tracing in de wereld van de watersport

13 MIJN TROTS 07 Bijna 200 keer lichter

14 SCHAKELS Van schoorsteenbouwer tot CO2-specialist

16 STELLING ‘Kennis zit bij ondernemers en niet bij hogescholen en universiteiten.’

17 MIJN TROTS 08 Vlieg op!

18 LEERMOMENT Het onvoorstelbare voorstelbaar; een van de Syntens Breakfast Briefi ngs

20 AGENDA Het nieuwe samenwerken en andere workshops

SPECIAL: NEDERLAND KENNISLAND?24 MIJN VISIE Arno van Mourik, directeur Airborne International, over maakindustrie en innovatie

29 UPDATE Nieuws en inspirerende tips

32 DOSSIER Succesvolle samenwerkingen tussen hogescholen, universiteiten en het MKB

37 MIJN TROTS 09 Stille zee creëer je zelf

38 COLUMN Angéla Kramers, oud-Dolly Dot

06 3724

INN03-DEF.indd 5 05-11-10 12:59

TEKST MARLEEN BAKKER

FOTOGRAFIE JAN DIRK VAN DER BURG

Mozart in de keuken

PIERRE WIND is een energieke alleskunner: hij is smaakambassadeur, kokoloog, voorvechter van smaaklessen in het onderwijs, rector van de Groene Academie.

BruistIK VOEL ME EEN VERNIEUWER,

een crea-teur. Ik weet niet of ieder-

een die met me heeft samenge-

werkt me even aardig vindt – ik ben

geen gemakkelijke man – maar ze

vinden me wél allemaal een gozer

die bruist van de ideeën. Een inno-

vator. Dan moet je een spons zijn, ik

wil alles weten van de wetenschap

van voeding. Als ik vragen heb, bel

ik gerust een hoogleraar voeding

en gezondheid op en zeg: ‘Gooz... ik

zit daar mee’ en vraag hem dan het

hemd van het lijf.

DropsoepIK BEN UIT DE BAARMOEDER

GEROLD om te vernieuwen. Laat

mij de Mozart van deze eeuw

worden op het gebied van voeding.

Ik wil absoluut niet sterven en

vergeten worden, dat is een van

de grootste drijfveren voor mijn

vernieuwingsdrang. Wie bedenkt er

anders in de jaren tachtig drop-

soep? Ik dus. Net als een sorbet

met basilicum.

RealistischHET GEVOEL om de eerste te

zijn, is heerlijk. Dat was heel erg

aanwezig met ‘De grootste keuken

van Nederland’, een culinair feest

voor 9000 kinderen in het ADO

Den Haag-stadion. De Amsterdam

ArenA was mijn eerste wens, maar

soms moet je realistisch blijven.

Denk groot, maar bekijk het klein

als het moet: de smaaklessen

die door 350.000 kinderen in

Nederland, China en Engeland zijn

gevolgd, zijn per slot van rekening

ook op een zolderkamer begon-

nen.

WetenschapDE BOEL OMDRAAIEN: voorgerecht

wordt nagerecht en andersom.

Prachtig. Dat kan alleen maar als

je kennis hebt, anders wordt het

een zootje. Zo ben ik bijvoorbeeld

op zuurkoolijs gekomen. Iemand

zei: ‘Ik lust geen zuurkool.’ ‘Vies

bestaat niet’, antwoordde ik, ‘ik ga

zuurkool lekker maken.’ In dertig

seconden beslis ik dat het kan.

Echt bizar.

SmaakpretparkSAMEN MET MIJN DOCHTER

STERRE schreef ik het boek Het

Smaakpretpark. Dat is pas in-

novatief: samen schrijven met je

dochter. Het werd tot het beste

kinderkookboek van de wereld

uitgeroepen. Andere ideeën liggen

klaar: ik heb al jaren grote plannen

het Smaakpretpark uit te werken

tot een echt park. Het Disneyland

van Scheveningen: spelen bij de

dropfontein, varen in een sui-

kerbootje, je eigen smaklied en

fantastische gerechten maken.

INNOVATIELAT› 6 ›

INN03-DEF.indd 6 08-11-10 08:31

› › 7PIERRE WIND › 1993 introduceert verplichte smaaklessen, inmiddels door 350.000 kinderen gevolgd, in

Nederland, China en Engeland ›1997-2000 presentator De Eetfabriek (NPS), Kookvanjou, Grazend Nederland,

Kerst met Wind, De Avond van de Smaak en De Kookplaat › 2009 boek Het Smaakpretpark, dochter Sterre is

coauteur, beste kinderkookboek van de wereld › oktober 2010 boek Kokologico, keukengeheimen ontrafeld

CV ›

INN03-DEF.indd 7 10-11-10 18:03

OUTLOOK Boot als dvd’tje van

Bol.com

› 8

Innoveren is niet per se hetzelfde als ‘al het oude overboord’. Dat bewijst het project ‘Tracking recreatieve scheepsvaart’, waar

bestaande technologieën zijn samengevoegd. Door het Friese project is een schip

geworden als een dvd’tje besteld bij Bol.com: je weet altijd precies waar het zich bevindt.


MA

RC

DE

HA

AN

/HH

› › ›9

friesland heeft ruim 2000 vierkante

kilometer aan wateroppervlakte en is

daarmee onbetwist de waterrijkste pro-

vincie. Het komt niet als een verrassing

dat de Friezen ook economisch gezien

op water drijven. Watersport is een

miljoenenbusiness, evenals jachtbouw.

Omdat Nederland ook op het interna-

tionale toneel een grote rol speelt als

het om jachtbouw gaat, is het zaak de

kennis op peil te houden en verder uit te

breiden. Kortom: innoveren.

Rietpol 10

Het komt wel eens voor dat een schip

spoorloos is op een van de waterplas-

sen. Een recreant in nood, bijvoorbeeld.

Tracking & tracing is vanuit die gedachte

ontwikkeld: bepaal de positie van een

vaartuig, op elk gewenst moment. Dat

kan een watersporter zelf allang, met

behulp van kompassen, digitale vaar- of

plotterkaarten. Voor iemand aan wal

was dit minder makkelijk, terwijl die

wens er wel is. Net zoals dat ooit gold

voor postorderbedrijven als Bol.com en

Wehkamp. De postorderbedrijven (in

het geval van de schepen te vergelijken

met de persoon aan boord van een

schip) wisten jaren geleden al real-time

waar een pakketje zich bevond in het

bestelproces, maar de klant niet. Daar

hebben de Bol.coms van deze wereld

verandering in gebracht, zodat de klant

(te vergelijken in deze case met de man

aan wal die wil weten waar een schip

zich bevindt) zijn bestelling ook real-

time kan volgen.

‘Als je iemand op het water wilt tra-

ceren, kun je niet simpelweg zeggen:

we liggen bij rietpol 10 vanaf de kant

gezien’, legt Ernst Jan Voerman de

vinger nog maar eens op de zere plek.

Hij is coördinator bij het Kenniscentrum

Jachtbouw. ‘En toch wil je soms weten

waar iemand zich bevindt. Omdat je

bijvoorbeeld een zeilrace organiseert. Of

omdat je boten verhuurt en je wilt weten

waar iemand met je boot is gebleven.

Nog nijpender wordt het als er medische

spoed is en er dus snel hulp moet zijn

voor iemand die op het water is.’ ›

INN03-DEF.indd 9 08-11-10 08:36

OUTLOOK› 10 ›DIEPTEMETING

Rijkswaterstaat moet regelmatig dieptekaar-

ten updaten omdat de bodem van bijvoorbeeld

IJsselmeer en Waddenzee aan verandering

onderhevig is. Nu moet daarvoor nog apart

onderzoek worden gedaan. Wordt tracking &

tracing gekoppeld aan dieptemeters in boten,

dan kan die informatie naar een centrale com-

puter worden doorgestuurd. Daardoor komt de

meest actuele stand van zo’n gebied in beeld,

die weer terug te koppelen is aan boten die het

water opgaan.

›

›

Koppelen

De voorbeelden die hij geeft, zijn

voortgekomen uit brainstormsessies die

het Kenniscentrum Jachtbouw heeft ge-

houden. Het Kenniscentrum Jachtbouw,

in 2005 opgezet met Europese subsidie

en verbonden aan de NHL Hogeschool in

Leeuwarden. Het doel is om de branche

te helpen de vooraanstaande positie te

behouden die ze nu heeft en zo mogelijk

verder uit te bouwen. Dat gebeurt door

kennis te ontwikkelen en toe te passen.

Contacten met bedrijven in deze sector

zijn belangrijk voor het Kenniscentrum

om nieuwe producten te kunnen ontwik-

kelen of processen effi ciënter te maken.

Welke vragen leven er onder waterge-

relateerde bedrijven of overheidsorga-

nisaties en wat kan een oplossing zijn?

‘De vraag om boten te kunnen traceren,

bleek bij veel bedrijven te leven’, legt

Voerman uit. ‘We zijn vervolgens met

allerlei technieken aan de slag gegaan.

Hoe bijvoorbeeld gps (global positioning

system) te koppelen is aan dataverkeer,

zodat de posities automatisch doorge-

stuurd worden naar één bepaald punt.

Welk punt dat is, is afhankelijk van wat

je met die informatie wilt doen. Die kop-

peling van gps met dataverkeer (GPRS

of UMTS) is niet nieuw. Veel mobiele

telefoons kunnen dat al. De kwestie

was meer: hoe koppelen we vervolgens

die informatie weer goed terug voor

bepaalde toepassingen.’

Toen de basis van tracking & tracing

er eenmaal lag, is het idee verder

uitgewerkt met RAAK SIA-gelden

(Regeling Regionale Aandacht en Actie

voor Kenniscirculatie en de Stichting

Innovatie Alliantie – samenwerkings-

verbanden via het ministerie van

Onderwijs). Dat is gebeurd in nauwe

samenwerking met Geosports en

Syntens. Syntens heeft in die fase

ELEKTRISCH VARENHet Kenniscentrum Jachtbouw is bezig met

een proef rondom elektrisch varen. Door ook

hier weer de tracking & tracing in te zetten is

informatie over elektrisch varen te vergelijken

met traditioneel diesel varen. Gegevens over

besparing komen naar boven, maar ook over

snelheid, afgelegde afstand en de CO2-uitstoot.

Uiteindelijk kan ook zonne-energie op derge-

lijke boten worden ingezet, en bekeken worden

of accu’s op die manier op te laden zijn en wat

de resultaten dan zijn.

PH

OT

OL

IBR

AR

Y

BA

RT

MU

HL

/HH

‘De vraag om boten te kunnen traceren, bleek bij veel bedrijven te leven’ ›


› › p11

“Dankzij die borgstelling konden we het merk meteen krachtig in de markt zetten”

Ondernemen dankzij een borgstellingskrediet

De opvallende opmars van SapphDress to impress: met grote, spraakmakende billboards werd in 2007 het lingeriemerk Sapph in de markt gezet. Sindsdien verovert Sapph de Nederlandse en Belgische markt. In drie jaar groeide de omzet naar 10,7 miljoen.En het businessplan gaat uit van 33 miljoen omzet in 2013.

Nederland en België worden voor Sapph dan ook te klein; het bedrijf kiest voor internationale expansie. Duitsland en Zwitserland zijn als eerste aan de beurt. Het merk heeft alles in zich om, in navolging van bekende Nederlandse merken als G-Star en Mexx, de wereld te veroveren.

Voor de introductie van Sapph was veel geld nodig. Oprichter Cor van Schoonhoven legde samen met enkele investeerders 2,6 miljoen euro op tafel. Dat bedrag werd het eerste jaar met name besteed aan reclame en marketing. Daarnaast werd er in 2009 een kredietfaciliteit verstrekt van 2 miljoen euro door Van Lanschot Bankiers; voor de helft daarvan staat de overheid borg. Van Schoonhoven: ‘Dankzij die borgstelling konden we het merk meteen krachtig in de markt zetten, dat was ons anders niet gelukt.’

Wilt u als ondernemer ook investeren? Raadpleeg www.agentschapnl.nl om te zien hoe het ministerie van Economische Zaken u kan ondersteunen bij ondernemingsfinanciering.

www.agentschapnl.nl/ondernemingsfinanciering

INN02-DEF.indd 11 10-08-10 14:47

0H

ER

MA

N W

OU

TE

RS

/HH

acquisitie gepleegd onder bedrijven die

iets aan het idee zouden kunnen heb-

ben. Geosports is aan de slag gegaan

om toepassingen te bedenken.

Zeilrace

Een van de eerste toepassingen was, zo

vertelt Dennis Carton van Geosports, de

mogelijkheid om online een race met

boten te volgen. Om uit te leggen hoe

het systeem werkt, laat hij de website

zien waarop het evenement is terug

te kijken. ‘De informatie van de deel-

nemende boten is ingeladen. Gaan ze

varen, dan zijn bewegingen van de boten

zichtbaar op het internet. Je kan ze zo

volgen vanaf een mobiele telefoon met

dataverkeer of achter een computer. Je

kan ook op de hoogte blijven van nieuw-

tjes en zelf reacties toevoegen, fi lmpjes

of foto’s zien. Kortom, een interactief

geheel. Bij het SKS Skûtsjesilen van

2009 zaten we helemaal klaar om het

systeem in de praktijk te zien werken.

We dachten dat we overal aan had-

den gedacht en toen klapte de server

eruit. Met zo’n 20.000 gebruikers was

de toegepaste techniek niet afdoende.

Bovendien was bijvoorbeeld een tele-

foonaanbieder niet berekend op een

piekbelasting van al die mensen die

tegelijkertijd in dat gebied die website

wilden aanspreken via hun smartphone.

Alles ging op zwart. Je wilt natuurlijk

niet dat zoiets gebeurt, maar het is een

wijze les geweest.’

Het overkomt hem nu niet meer. Aan de

webserver zijn hogere eisen gesteld en

het dataverkeer van bijvoorbeeld boten

die deelnemen aan een race gaat in de

toekomst via een ander netwerk dan de

gewone telefoonprovider.

Medische hulp

Het toepassingsgebied van tracking in

recreatieve scheepvaart is inmiddels

enorm uitgebreid. Carton legde zelf

tijdens een van de zeilraces contact met

mensen van het Antonius Ziekenhuis

in Sneek. ‘Zo’n toepassing is natuurlijk

prachtig in medische noodsituaties: je

kan een boot erg goed lokaliseren en

zo snel ter plaatse zijn om medische

hulp te verlenen. Dat was vroeger een

eindeloos gezoek.’

Ook de botenverhuur vaart wel bij de

gekoppelde technieken. Ernst Jan

Voerman: ‘De administratie die normaal

gesproken vastzit aan de verhuur is vrij

omvangrijk. Je wilt namelijk wel dat je

boot op tijd weer terug is. En niet dat er

iets vervelends mee gebeurt. Voorheen

betekende dit ook een grote inzet van

personeel. Dat is nu verleden tijd. Via

een internetsite kun je een bootje huren.

Je boekt online, betaalt met iDeal en

krijgt dan een unlockcode. Daarmee kun

je een paneeltje op de boot bedienen en

je kunt gaan varen. Met de tracker kan

automatisch de positie van de huurder

worden bepaald. En het systeem is zo

ingericht dat de huurder automatisch

een sms krijgt als de huurtijd erop zit.

Het werkt al met al enorm kostenbespa-

rend!’

Zowel Voerman als Carton kan einde-

loos doorgaan met het oplepelen van

toepassingen die de watersport ten

goede kunnen komen. ‘Je hoeft natuur-

lijk niet te stoppen bij deze tracking &

tracing’, zeggen Voerman en Carton. ‘Je

kunt dit verder uitbouwen. Dan moet je

denken aan dieptemeting, energietoe-

passingen en noem maar op. De basis

is gelegd. Hierop kunnen we nog lang

voortborduren.’

ZORGTracking & tracing zoals het nu

in de watersport wordt ingezet,

heeft een enorm breed toepas-

singsgebied. Zoals in de zorg:

dementerende ouderen bijvoor-

beeld kunnen met een speciaal

horloge beter de weg terugvin-

den. Op het horloge zijn allerlei

technieken in te bouwen, zoals

een wegwijzer met instructie.

Als het etenstijd is, kan iemand

zo zelfstandig de weg vinden

naar de eetzaal.

‘De toepassing is prachtig in medische noodsituaties’

›OUTLOOK› 12

INN03-DEF.indd 12 08-11-10 08:54

07

MIJN TROTS› › ICT › 13

Bijna 200 keer lichter

FOTOGRAFIE IVO VAN DER BENT

Zeven jaar geleden sleep-

ten we voor een spraak-

verstaanbaarheidsmeting

een apparaat mee van

25 kilo. Wij hebben die

techniek teruggebracht

tot software voor op de

iPhone, 135 gram. Heel

licht dus en bovendien

is er geen duur meetap-

paraat van €10.000,-

nodig. De prijs van onze

software mag niet uit de

pas lopen met de duurste

apps: zo’n 300 tot 1000

dollar.

Het belangrijkste van

onze innovatie: onze

metingen zijn betrouw-

baarder dan de huidige.

Met een druk op de knop

is duidelijk in welke

mate een omroepbericht

voor het menselijk oor

verstaanbaar is. Het

klinkt eenvoudig, maar

hier hebben we vijftien

jaar onderzoek naar

gedaan. Onze mentor

Herman Steeneken bij

TNO zelfs al vanaf 1973.

In december is het zover:

dan brengen we onze

meetmethode uit. We

richten ons vooral op de

VS. Hun claimcultuur

betekent voor ons een

groeimarkt: na incidenten

is het heel belangrijk om

te kunnen aantonen dat

de verstaanbaarheid van

bijvoorbeeld ontruimings-

installaties goed was.

SANDER VAN WIJNGAARDEN algemeen directeur Embed-

ded Acoustics › product het ontwikkelen van meetapparatuur

voor omroep- en ontruimingsinstallaties › innovatie iSTI,

meetsoftware die spraakverstaanbaarheid meet › verkoop

verwacht in 2011 1500 verkopen meest uitgebreide variant ›

successen in april 2010 met compagnon Jan Verhave begonnen

en nu al vacatures uitstaan, in december komt iSTI op de markt


INN03-DEF.indd 13 08-11-10 09:06

De ondernemer Rob Ernst (Array Industries) ‘In 1990 startte ik Array Industries als

ingenieursbureau. Door de overname van een schoorsteenbouwbe-

drijf kon ik onze activiteiten uitbreiden van engineering naar ook zelf

vervaardigen. Daarna investeerde ik in kennis, onder andere door de

overname van een ingenieursbureau en het behalen van certifi caten

op het gebied van lassen. In 2008 raakte ik in gesprek met Niklaas

van Hylckama Vlieg. Ik zag op dat moment dat ik markt zou gaan

verliezen in de utiliteitsbouw, omdat mijn verwachting was dat daar

steeds minder behoefte is aan grotere stalen schoorstenen. Ook de

tuinbouwmarkt staat onder druk vanwege de economische recessie.

Daarom besloot ik mijn blik te richten op de industrie. Door maatop-

lossingen te leveren voor een diversiteit aan schoorsteengerelateerde

producten, maar vooral door me te specialiseren in CO2-scheiding en

-afvangst. Niklaas adviseerde me eens met TNO te gaan praten. Dat

heeft enorm veel aan het rollen gebracht. De installaties waar wij nu

aan werken komen als het goed is straks bij de grote energieprodu-

centen van deze wereld terecht.’

De innovatieadviseurNiklaas van Hylckama Vlieg (Syntens) ‘In de tuinbouw is men de

afgelopen jaren massaal overgestapt op warmtekrachtkoppelingsin-

stallaties. Rob stapte daar op het juiste moment in en leverde hiervoor

het engineeringpakket en het rookgassysteem. Hij is een echte

ondernemer. Hij kijkt ver vooruit en zag ook op tijd dat de markt zijn

verzadiging nadert. Hij wilde zijn bedrijf niet terugschalen, maar iets

zoeken in dezelfde sfeer om te kunnen groeien. Rob is zich er sterk

van bewust dat kennis de manier is om het verschil te maken voor je

klant. Als innovatieadviseur heb ik hem in contact gebracht met de

juiste technologiepartner uit ons netwerk, in dit geval TNO. Via mijn

netwerk wist ik dat binnen TNO onderzoek werd gedaan naar tuin-

bouw en CO2-scheiding en stelde Rob voor om eens te gaan praten of

daar interessante kennis voor hem ligt. TNO is geïnteresseerd in het

MKB. Voor ondernemers die willen innoveren liggen er interessante

kansen, want als je als bedrijf investeert in onderzoek verwerf je

rechten voor gebruik in de toekomst. Die voorsprong in technologie is

uiteraard gunstig voor de positie ten opzichte van concurrenten.’

Van schoorsteenbouwer tot CO

2–specialist

p14 › ›

TEKST JANNEKE STAATS ILLUSTRATIE SHOOT MEDIA


SCHAKELS

Het product TNO en Array Industries werken samen aan onderzoek naar een

nieuwe techniek waarmee de energievoorziening in de glastuin-

bouw effi ciënter en schoner wordt. Bij de huidige energievoor-

ziening is er sprake van een koppeling tussen het produceren van

warmte en CO2. Beide zijn nuttig voor de tuinder, maar niet op

hetzelfde moment: in de nacht is er behoefte aan warmte, overdag

juist aan CO2. Met de nieuwe techniek wordt het verschil op geheven

doordat op elk gewenst moment CO2 of warmte kan worden afgeno-

men, zonder dat energie of CO2 verloren gaat.

Schoorsteenbouwer wordt CO2-specialist. Dat is in het kort het

verhaal van Array Industries, het bedrijf van ondernemer Rob Ernst. Hij investeerde de winst in kennis en ontwikkelde zich zo tot leverancier van hightech CO

2-oplossingen, in samenwerking

met partijen als TNO en ECN.

Meer informatie op:

www.arrayindustries.com

De kennispartnerEsther Hagen (projectleider TNO) ‘Ik ben de schakel tussen ons

onderzoeksteam en Array Industries. Als projectleider moet ik ervoor

zorgen dat we de vraag van de ondernemer goed begrijpen, zodat

we een onderzoeksprogramma kunnen opstellen. Syntens heeft het

contact gelegd en de eerste gesprekken begeleid tussen onze afdeling

scheidingstechnologie en Array Industries. Binnen TNO doen we

vaker co-fi nancieringsprojecten met het MKB. Ondernemers krijgen

hiervoor vanuit de co-fi nancieringsregeling fi nanciële ondersteuning

van de overheid. Wat bijzonder is aan het project met Array Industries

is dat we zeer intensief samenwerken. Rob is buitengewoon betrok-

ken. Op zijn initiatief hebben we hier om de week overleg over de

voortgang. Zijn bedrijf draagt bij aan het onderzoek door het leveren

van materialen. Als Rob zelf niet over bepaalde kennis beschikt, dan

neemt hij een medewerker mee die de kennis wel heeft. We zijn nu

bezig met opschaling van het model. Komende zomer kunnen we de

echte toepassing testen. Nog een jaar verder en dan kan de installatie

commercieel op de markt worden gebracht.’

› p15

INN03-DEF.indd 15 05-11-10 12:55

0

STELLING› 16 ›

RONALD ELBERS eigenaar VSE bv › wat industri-

ele automatisering › sinds 1998

(bestaat sinds 1974) › aantal

medewerkers 25

ennis van innovatie

komt van het be-

drijfsleven. Universiteiten

en hogescholen komen

soms met technisch prach-

tige oplossingen, maar die

leveren niet per se iets op.

Producten zijn immers pas

echt innovatief als ze een

toegevoegde waarde hebben

voor de gebruiker en van de

juiste – dus voor het doel van

het gebruik – kwaliteit zijn.

Dat is waar het bedrijfsleven

sterk in is. Ondernemers zien

welke nieuwe technische

kennis daarvoor in te zetten

is. Voor de toepasbaarheid is

bij universiteiten en hoge-

scholen minder oog. Vanuit

een theoretisch of puur

technisch oogpunt zaken

benaderen, kan voor de

wetenschap heel mooi zijn,

maar in de praktijk spelen

meerdere factoren een rol.

Wetenschap en ondernemers

hebben elkaar dus nodig.’

OLAF KEUReigenaar Keur ICT › wat mobiele

applicaties en softwarepakketten

voor bedrijven en instellingen

› sinds 2007 › aantal medewer-

kers 6

k denk dat bedrijfsleven

en kennisinstellingen veel

van elkaar kunnen leren.

Er zit ongelofelijk veel kennis

bij ondernemers. Voor een

ondernemer is die kennis van

levensbelang, want alleen

met voldoende kennis kun je

een onderscheidend product

leveren en dat bepaalt of

je een factuur kunt sturen

of niet. Uiteraard is er ook

veel kennis bij hogescholen

en universiteiten. Vaak is

het abstractieniveau van

die kennis vrij hoog. Het is

de taak van de ondernemer

om hieruit de informatie

te destilleren die voor zijn

bedrijf van belang is. De kloof

tussen kennisinstellingen

en het bedrijfsleven moet

overbrugd worden. Nu liggen

op universiteiten waardevolle

promotieonderzoeken soms

te verstoffen op de plank. Dat

is doodzonde.’

FRANK VAN DER CHIJS voorzitter United Brains › wat

kennispoort voor MKB › sinds

2005 › aantal medewerkers 18

partijen

nited Brains is een

samenwerkings-

verband van een groot

aantal kennisinstellingen

in Zuid-Nederland, onder

meer TU Eindhoven, Fontys

Hogescholen, TNO, Philips en

de ROC’s van Eindhoven en

Helmond. Onze doelstelling

is de kennis die aanwezig is,

ter beschikking te stellen aan

het MKB om zo te kunnen

innoveren. In het eerste jaar

dat United Brains bestond

kregen we veertig vragen. Nu

krijgen we ruim zeshonderd

vragen per jaar. Ik wil de

stelling dus graag nuance-

ren. Wij merken dat er een

grote behoefte is aan kennis.

Kennisinstellingen als ho-

gescholen en universiteiten

kunnen die kennis leveren.

En dat komt overigens ook

het onderwijs ten goede. Bij

ongeveer een derde van de

vragen uit het MKB worden

studenten ingeschakeld!’

MURK PEUTZregiodirecteur Zuid Syntens,

innovatienetwerk voor

ondernemers

ennis is pas wat waard

als er een gebruiker is.

Als er iemand is die het nodig

heeft. “Nice to know” is iets

anders dan “need to know”.

Alles wat mensen bij een

kennisinstelling weten, of

kunnen weten, krijgt waarde

door middel van gebruikers.

In het economisch domein

zijn dat uiteindelijk onder-

nemers. Niet universiteiten

valoriseren, maar onderne-

mers zetten kennis om in

economische waarde. In de

praktijk lukt dat valoriseren

het beste als ondernemers

zelf al redelijk innovatief zijn

én al met de gewenste kennis

bezig zijn. Ondernemers die

verdiepende kennis zoeken

en over voldoende innova-

tievermogen beschikken zijn

daarom zeer welkom op ’s

lands kennisinstellingen.’

‘K ‘I ‘U ‘K

‘Kennis zit bij ondernemers en niet bij hogescholen

en universiteiten

INN03-DEF.indd 16 10-11-10 18:09

FERDIE KEIZER directeur Ware Care Pest Control

(Beuningen) › product ongediertebestrijding › innovatie

On Top Pro, een vliegenvanger in het systeemplafond

bedacht en ontwikkeld door het Beuningse bedrijf Ware

Care › verkoop met name in Frankrijk, Italië, Benelux,

Duitsland, Engeland, Spanje en Tunesië. Beperkte

aantallen in Turkije en Noord-Amerika › successen

Nominatie Horecava Innovation Award (2008)

08

› › › 17MIJN TROTS› › handel › 17

‘Vliegen kunnen onze

klanten – bakkers, slagers

of andere verkopers van

levensmiddelen – niet

bij hun verkoopwaar

gebruiken. Maar met de

bestaande vliegenvangers

voor aan de wand had een

klant van ons problemen:

ze nemen kostbare ruimte

in en zijn bovendien

onsmakelijk voor con-

sumenten, dode vliegen

aan de muur klevend. Wij

hebben de vliegenvangers

onzichtbaar gemaakt door

ze in systeemplafonds

te verwerken. Verder is

de toepassing gelijk: we

maken gebruik van uv

A-licht om de vliegen

aan te trekken en een

lijmplaat om ze te vangen.

Eigenlijk een cosmetische

innovatie dus. We waren

zelf ook verbaasd dat deze

toepassing nog nergens

in de wereld beschikbaar

was. Uiteindelijk is het

een unique selling point geworden. We trekken

hiermee klanten aan

die vervolgens ook onze

andere producten en

diensten afnemen ter

voorkoming van overlast

van plaagdieren. Syntens

heeft ons in de opstartfase

geholpen met het octrooi,

de licenties en de ver-

plichte CE-markering.

Vlieg op!


INN03-DEF.indd 17 08-11-10 09:12

LEERMOMENT› 18 › ›

Met een sterke focus op producenten en ondernemers is de Horti Fair hét platform voor nieuwe producten, uitwisseling van kennis en concreet zaken doen. De Breakfast Briefi ng Het onvoorstelbare voorstelbaar, informeerde over de waarde van scenarioplanning. ‘Want in deze branche is in elk geval één ding zeker: onzekerheid!’

›

Het onvoorstelbare voorstelbaar


› › › 19

Robbert van Willegen van VGB ‘Binnen

de Vereniging van Groothandelaren in

Bloemkwekerijproducten (VGB) werken we in-

tensief met de visie op het heden en de toekomst

van de sierteeltsector. De dynamiek in de sector

beïnvloedt niet alleen het perspectief voor de

groothandel, maar voor álle ketenpartijen. Ik denk

dat scenarioplanning een goed instrument is om

de toekomst van onze keten te onderzoeken. Als

branchevereniging heb je de verantwoordelijk-

heid om de onzekerheden te benoemen. Stel dat

de retail echt dominant wordt? Wat betekent dat

voor de rolverdeling in de keten? Hoe kunnen we

daarop inspelen? Je kunt pas beleid maken en

strategie ontwikkelen als je die onzekerheden

onderzoekt. En scenarioplanning lijkt mij daarbij

een zinnig middel.’

Leo van Marrewijk van KP Holland ‘Aan het

begin van de workshop vroeg ik me af of ik na

deze workshop alle onzekerheden kan tackelen.

Maar nu vraag ik me eerlijk gezegd af of ik al die

onzekerheden wel wil weten. Het maakt je ook

onzeker als je alles ontmaskert wat op je pad zou

kunnen liggen. Als we alles van tevoren hadden

geweten, dan liepen we misschien allemaal nog

in berenvellen…

Natuurlijk biedt scenarioplanning handvatten

bij voorbereiding op de toekomst. En ik denk

dat ik wel een moment vrij ga maken om onze

onzekerheden eens op een rijtje te zetten. Maar

zelf heb ik meer aan de sterkte-zwakteanalyse.

Wat gaat goed? Wat kan beter? Op deze vragen

kunnen onze medewerkers ook inhoudelijk goed

en concreet antwoord geven. Soms passen we de

SWOT-analyse ook toe tijdens de kwartaalbespre-

kingen. Daar heb ik echt wat aan!’

TEKST HÉLÈNE DE BRUIN

FOTOGRAFIE JAN DIRK VAN DER BURG

Workshopsleiders Feike Oosterhof (linksboven,

Oosterhof Organisatieadvies) en Bert de Wild

(Kenlog):‘Bij scenarioplanning gaat het om het

benoemen van onzekere trends. Als je namelijk

een redelijke zekerheid hebt, is scenarioplanning

niet zo interessant: dan maak je daar een strate-

gie op.

Scenarioplanning bestaat uit het benoemen

van twee onzekere trends om daaruit vier toe-

komstbeelden te halen. Een voorbeeld. Op de

horizontale as zet je de onzekere energieprijzen

uit. Aan de linkerkant torenhoge prijzen en aan de

rechterkant “gratis” energie. Op de verticale as

die je er recht doorheen trekt, zet je de onzekere

regelgeving: van totale overheidsbemoeienis

bovenaan tot vrije markt onderaan. Zo schets je

met vier kwadranten vier totaal verschillende

scenario’s, die dienen als discussiestuk voor het

management.

Het is goed – en leuk – om met een man of tien

twaalf scenario’s te schetsen en te bediscus-

siëren. Scenarioplanning is een simpel instru-

ment dat een bedrijf beter voorbereidt op de

toekomst. En dat levert concurrentievoordeel

op. Brancheorganisaties en overheden zetten dit

instrument al in om hun achterban voor te lichten

of om beleid te maken. Uit hun scenarioplanning

kun je overigens ook veel onzekerheden halen en

het onvoorstelbare meer voorstelbaar maken.’

naar online dossier

www.syntens.nl/

hortifair

INN03-DEF.indd 19 10-11-10 18:12

AGENDA› 20 › ›

IN ÉÉN DAG een compleet overzicht van praktijkverhalen en kennis op het gebied

van slim digitaal samenwerken. Dat krijgt u tijdens de manifestatie ‘Het nieuwe

samenwerken, groei-impuls voor het MKB’ op 8 december bij Media Plaza te

Utrecht. Naast een plenair programma met inspirerende sprekers delen MKB-

ondernemers, die dankzij het project Nederland Digitaal in Verbinding (NDiV) zijn

gaan samenwerken, hun ervaringen in 40 praktische workshops. We kijken niet

alleen terug, maar ook vooruit: trendwatcher en futuroloog Richard Lamb besluit

het evenement met de Trendtalk; wat staat ons in 2022 te wachten op het gebied

van elektronisch zakendoen?

UTRECHT > 8 DECEMBER De workshops zijn per sector gerangschikt.

Kies wat voor u interessant is en meld u aan op

www.mkbstaatsamensterk.nl

› Een aantal workshops en evenementen uitgelicht van de ruim 1000 die Syntens jaarlijks organiseert.

Kijk voor alle workshops en evenementen in uw regio op www.innoveermagazine.nl.

Slimmer digitaal werkenLaat u in deze workshop samen met

collega-ondernemers gedurende een

kort dagdeel inspireren. U ontdekt

hoe u met ICT-middelen meerwaarde

kunt creëren voor uw klanten en zo uw

concurrentiepositie kunt versterken.

ROERMOND > 14 december 2010

Het nieuwe samenwerken

Masterclass toegepaste nanotechnologie We staan aan het begin van een tijdperk waarin nanotechnologie gaat zorgen voor

ongekende ontwikkelmogelijkheden. Wilt u op een ongedwongen manier verken-

nen hoe u nanotechnologie kunt toepassen in uw eigen bedrijf? Kom dan naar

deze masterclass.

DELFT > 30 NOVEMBER

DELFT > 14 DECEMBER

Entrepreneurial growth sales workshopHoe werkt het klassieke salesproces nou precies? U krijgt de kans technieken te

oefenen en gaat naar huis met nieuwe inzichten en kennis van verkoopprocessen.

UTRECHT > 1 december

INN03-DEF.indd 20 05-11-10 12:56

Marktintroductie, hoe doe ik dat nu? In deze workshop maakt u een overzichtelijk

promotieplan waarin in één oogopslag duidelijk is wat

uw toekomstige communicatieactiviteiten zullen zijn en

vooral… wat u dus níét gaat doen.

ROERMOND > 2 december

Dutch Life Sciences & Health ConferenceHet programma bestaat uit een plenair gedeelte,

workshops, een informatiemarkt, een investeerders-

forum en de NGI Venture Challenge Award. Alle

deelnemers krijgen een SpotMe-device waarmee op

een zeer interactieve en effi ciënte wijze netwerk- en

matchmakingactiviteiten verricht kunnen worden.

AMSTERDAM > 8 december

Workshop kennismaken met sociale netwerkenTwitter, blogs, forums, en beeld en geluid delen

via internet zijn ontwikkelingen die u als MKB-

ondernemer niet kunt negeren. Maar wat houdt het

precies in? Hoe kunt u deze toepassingen slim laten

werken voor uw bedrijf?

EINDHOVEN > 20 JANUARI 2011

Wie baas is, bakt koekIn een grensverleggende workshop leert u om uw ei-

gen mensen zo te sturen dat er daadwerkelijk gebeurt

wat u wilt dat er gebeurt.

BOSCH EN DUIN > 2 december

Praktijkconferentie Twente onderneemt duurzaam Jaarlijks no-nonsense event voor ondernemers en

ondernemende managers in de regio Twente over het

leveren van prestaties van ondernemers en kennis-

instellingen die duurzaam ondernemen.

ENSCHEDE > 9 december 2010

ILLUSTRATIE SHOOTMEDIA

Masterclass foodserviceHoe krijgt u uw product optimaal vermarkt in de

professionele markt van eten en drinken? Welke

segmenten zijn het meest interessant voor uw product

en hoe bereikt u deze segmenten? De masterclass

bestaat uit in totaal vier middagbijeenkomsten.

EINDHOVEN > donderdag 20 januari 2011

EINDHOVEN > donderdag 3 februari 2011

EINDHOVEN > donderdag 17 februari 2011

EINDHOVEN > donderdag 17 maart 2011

› › › 21

INN03-DEF.indd 21 05-11-10 12:56

Vergroot je succes. Kies voor een topper uit het HBO of universiteit!

www.kennisbruggen.nl Dit project is mede

gefinancierd met steun van

het Europees Fonds voor

Regionale Ontwikkeling van

de Europese Commissie


SPECIAL

innoveer!p24 › Mijn visie / Van de werkzame beroeps bevolking is een derde hoog opgeleid en dit aandeel neemt verder toe / p29 › Update / De totale uitgaven aan research & development in Nederland bedroegen in 2008 ruim 10 miljard euro. Internationaal gezien is dat gemiddeld / p32 › Dossier / Een steeds groter deel van R&D-uitgaven wordt gedaan door het bedrijfsleven en een relatief kleiner deel door overheidsinstellingen / p37 › Mijn Trots / R&D-bedrijven kenmerken zich door een hogere innovatiegraad. Bijvoorbeeld productinnovaties en meer samenwerking met leveranciers / p38 › Column / Van de werkzame beroepsbevolking is een derde

NL KEN

NISL

AND?

INN03-DEF.indd 23 05-11-10 13:00

MIJN VISIE› 24 › ›

‘Eerst vraag, dan pas

innovatie’Het persbericht in augustus dit jaar was veelzeggend: Airborne International trekt negen miljoen euro uit de kapitaalmarkt aan om de groei en expansie van het Nederlandse bedrijf te versnellen. Airborne wil topspeler worden in Europa op het gebied van de ontwikkeling en productie van composietcomponenten voor industriële toepassingen. Crisis? Hoezo crisis? Directeur Arno van Mourik over innovatie, groei en de noodzaak om de maakindustrie in ons land te behouden.

TEKST WILLEM VAN LEEUWEN

FOTOGRAFIE MAURITS GIESEN

INN03-DEF.indd 24 10-11-10 18:29

› 25

NL

KENNIS

LAND?

INN03-DEF.indd 25 10-11-10 18:29

› 26 › ›

irborne International heeft zich sinds

de oprichting in 1995 ontwikkeld tot

een toonaangevend design and build-

bedrijf op het gebied van high-end

vezelversterkte kunststoffen. Airbor-

ne ontwikkelt en produceert com-

posietproducten voor uiteenlopende

markten zoals luchtvaart, ruimte-

vaart, astronomie, olie en gas en

hoogwaardige machine-industrie. Het

bedrijf is de verwezenlijking van een

idee van Arno van Mourik en Marco

Brinkman, twee voormalige studen-

ten lucht- en ruimtevaarttechniek. Het

hoofdkantoor staat in Den Haag en het

bedrijf heeft ook een vestiging in Spanje.

Met het nieuwe kapitaal wordt de eerste

fabriek ter wereld neergezet voor de

continue vervaardiging van hoogwaar-

dige thermoplastische composietbuizen

met een volledig versmolten wand voor

de olie- en gasindustrie.

Hoe heeft Airborne zich ontwikkeld? ‘Na ons afstuderen in 1995 startten

Marco Brinkman en ik een ingenieurs-

bureau. Toen nog zonder doorwrochte

strategie, iedereen die advies nodig

had op het gebied van composieten of

geavanceerde machines kreeg dat. We

zagen al snel dat je daarmee niet ver

kwam, je moet de producten ook kun-

nen prototypen en uiteindelijk maken.

Vervolgens zijn we dat gaan doen, we

maakten alles wat mogelijk was, vooral

voor de olie- en offshoremarkt. De

tweede vijf jaar zijn we ons meer gaan

focussen en werden we een design and build-bedrijf puur op het gebied van

composiet. Dat was best risicovol, we

stootten een belangrijk winstgevend

onderdeel af en vergeet niet dat van

composieten vijftien jaar terug hoge

verwachtingen bestonden, maar dat er

behalve in de vliegtuigindustrie nog bijna

niemand die toegepaste producten kon

maken. De markt trok een vacuüm. Het

eerste bedrijf dat producten zou kunnen

ontwerpen, bouwen en leveren zou een

zeer robuuste positie kunnen verwer-

ven.’

Dat werd Airborne International. De

kern van het bedrijf werd het ontwikke-

len en bouwen van tastbare oplossingen

voor de klant. De prototype-productie en

het ingenieursbureau werden samen-

gevoegd en het bedrijf verhuisde naar

Ypenburg, aan de rand van Den Haag.

Wat is het geheim van het succes van Airborne? ‘Ons model is heel simpel:

er is een technologie-as, de kennis en

kunde die je in huis hebt of ontwikkelt

waardoor je marktpotentie hebt. Daar-

naast is er de as van marktevidence. De

composietmarkt is een nieuwe markt.

Ontwerp, materiaalkeuze, bouw, logis-

tiek, alles is nog geïntegreerd, dit in

tegenstelling tot bijvoorbeeld de staal-

markt, die volledig is uitontwikkeld. Dit

betekent dat je klanten moet duidelijk

maken, bewijzen, dat je het volledige

proces onder controle hebt en een

kwalitatief hoogwaardig product kunt

leveren. Daarbij heb je ook de fi nanci-

ele robuustheid nodig. Marktevidence bouw je op door projecten te draaien. De

laatste as is cruciaal: Airborne wil een

enabler zijn voor de klant, een produc-

tenbouwer die het de klant mogelijk

maakt een sprong voorwaarts te maken.

Wij maken bijvoorbeeld kunststof buizen

die het afhanggewicht voor olieboorplat-

forms met 50 procent kunnen reduce-

ren. Daardoor kan er twee keer zo diep

worden geboord, of kunnen er twee

keer meer buizen aan het schip worden

gehangen.’

Maar dan zou je dus in nog veel meer markten kunnen stappen. Zoals wind-energie. ‘Grappig dat je dit noemt. Want

dat is nu juist een markt waarin wij die

enabler op dit moment helemaal niet

zien. Wij kunnen niets toevoegen aan de

windmolenindustrie, waardoor zij een

INN03-DEF.indd 26 08-11-10 09:32

MIJN VISIE› › › 27

extra stap kunnen zetten. Deze industrie

heeft behoefte aan andere kennis en

producten: hoe kun je betere generato-

ren bouwen, of traploze overbrengingen

realiseren? Composiet draagt hier niets

aan bij. Dat is voor ons steeds essenti-

eel, wij moeten een wezenlijke bijdrage

kunnen leveren.’

Airborne werkt in verschillende markten, zoals luchtvaart, ruimtevaart, astronomie, olie en gas. Hoe krijg je daarin vaste voet? ‘Je moet de goede

keus maken, met het businessmodel

als uitgangspunt. vervolgens moet je

het –gecalculeerde – risico nemen en je

productiestructuur en je organisatie op

die markt afstemmen. Klanten willen

zien dat je tegen hun standaard kunt

leveren. General Dynamics accepteert

echt geen kwaliteitsfoutjes meer in zijn

astronomiesystemen omdat wij nog een

jong bedrijf zijn. Als je in de wereld van

de grote jongens speelt moet je mee

kunnen doen. Anderzijds hebben zij veel

tijd en effort gestoken in het borgen van

de kwaliteitsprocedures van de pro-

ducten die wij voor hen maken. Puur

co- makership en co-makerdevelopment.

Om dat te bereiken moet je heel trans-

parant durven werken. Bij iedere com-

plicatie in ontwerp of productie zoeken

wij daarom contact met onze klant en

leggen onze oplossingen voor.’

In Nederland verstaan we onder ken-niseconomie vooral het ontwikkelen

ARNO VAN MOURIK Samen met studiegenoot Marco Brinkman richtte Van

Mourik in 1995 Airborne op, direct na hun studie Luchtvaart- en Ruimtevaart-

techniek. Zij zagen wel wat in composietmaterialen. Vijfi en jaar na dato wordt

het duo door tientallen personeelsleden bijgestaan.

‘Als je in de wereld van de grote jongens speelt, moet je mee kunnen doen’

CV ›

›

NL

KENNIS

LAND?

INN03-DEF.indd 27 08-11-10 09:32

van kennis. In jullie kennisbedrijf zit duidelijk ook de productiecomponent. ‘Daarmee raak je precies de kern van

de misvatting rond kenniseconomie.

Technologie in zichzelf vertegenwoordigt

maar een beperkte waarde. Je bouwt

technologie op omdát het nodig is om

te kunnen leveren aan klanten. Eerst

moet er industriële vraag zijn, er moet

capaciteit gecreëerd worden om aan

die vraag te kunnen voldoen. Het gaat

om innovatievraag en niet om zoiets

onduidelijks als innovatieaanbod. Als

je de verkiezingsprogramma’s van de

partijen naast elkaar legt en je kijkt

onder het kopje innovatie, dan verstaat

vrijwel iedereen daar scholing onder.

Alsof scholing ervoor zorgt dat de

industrie dan producten gaat aanbie-

den waarvoor innovatie nodig is. Het is

omgekeerd: eerst is er een vraag en die

moet beantwoord worden in de vorm van

innovatieve producten. Nu is het zo dat

innovatie wordt gemeten naar het aantal

universiteiten en kenniscentra. Waar het

om gaat is dat je eerst bedenkt hoe je

met innovatie geld kunt verdienen.’

Kan de overheid daarin überhaupt wel een bijdrage leveren? ‘De overheid

moet industriepolitiek voeren als ze de

kenniseconomie wil stimuleren. In de

eerste plaats betekent dat dat ze moet

erkennen dat de maakindustrie een

belangrijke rol speelt op het gebied van

innovatie. Dat betekent verder dat ze

moet zorgen dat bedrijven die hoog-

waardige producten maken worden

gefaciliteerd. Subsidie is nog niet eens

het voornaamste. Zorgen dat innova-

tieve industrieën zich makkelijk kunnen

vestigen op de plek waar ze het best

gedijen. Daar moet ruimte voor worden

gecreëerd, regels moeten wat worden

versoepeld. Een collega-bedrijf van ons

wilde een productielijn bijbouwen en dat

hebben ze uiteindelijk niet gedaan. Ze

zijn uitgeweken naar Amerika, omdat

ze het met de welstandscommissie niet

eens konden worden over het uiterlijk

van het gebouw. Je leest met regelmaat

dat bedrijven hun R&D-afdelingen in

Nederland sluiten. Niet heel verbazing-

wekkend: als je je productiefaciliteit

verhuist, dan kun je op je vingers natel-

len dat de R&D-afdeling vroeger of later

volgt.’

Het lijkt alsof in de politiek het beeld ontbreekt van hoe een kenniseconomie er in de praktijk uit zou zien. ‘Dat is

juist. Kijk naar de duurzame-energie-

industrie. Daar moeten we naartoe, zegt

de politiek. De energie van windmolens,

getijdencentrales, zonnepanelen, noem

maar op. De investeringen die moeten

worden gedaan om een infrastructuur

en productiefaciliteit op te bouwen zijn

enorm. Maar Nederland faciliteert die

investeringen niet. Tegelijkertijd vinden

we dat Nederland een kenniseconomie

moet hebben, wat een voortrekkersrol

impliceert. Inmiddels is de kennis ver-

dwenen naar Denemarken en Duitsland.

De verbinding kennis met industrie

wordt niet gelegd. De politieke wil ont-

breekt ook, zo lijkt het.’

Wat is er nodig om innovatieve bedrij-ven de stap te laten maken die Airborne

inmiddels heeft kunnen zetten? ‘Laten

we niet te negatief zijn over de overheid.

Ze bouwt inmiddels wel een effectief

instrumentarium op het gebied van

fi nanciële ondersteuning. Wij hebben

van de overheid een uitbreidingskrediet

gekregen waarmee we een pilot-lijn

konden bouwen om composietbuizen te

fabriceren. Daarmee hebben we kunnen

bewijzen dat we competent zijn, waarna

we investeerders hebben weten aan te

trekken. We lossen die lening nu af. Die

push van de overheid is dus echt belang-

rijk geweest en ook effectief. Dat zou op

grotere schaal moeten gebeuren. Geen

subsidie dus op kennisontwikkeling,

maar mede risico dragen op productie-

investeringen. De maakindustrie moet

weer hoog in het vaandel. Ik weet dat

in China de loonkosten een stuk lager

zijn dan hier, maar ze zullen zeker nog

fl ink stijgen. In ons land moeten meer

bijzondere, hoogwaardige producten

worden gemaakt waarbij er meteen voor

moet worden gezorgd dat ze industrieel

gezien ook op de lange termijn rendabel

zijn. Wij zijn druk bezig met de opzet

van een volautomatische productielijn

van onderdelen die nu nog met de hand

worden gemaakt. Daarmee voorkomen

we dat de loonkosten ook in de toekomst

leidend zijn. Zo kun je een tegenwicht

bieden aan de economische grootmach-

ten.’

MIJN VISIE› 28 › WAARDEVOLLE INTERACTIE‘Marco Brinkman en Arno van Mourik vormen

een bijzonder team’, zegt Paul Asselbergs,

innovatieadviseur bij Syntens. ‘We waren hun

allereerste opdrachtgever. Wat op mijn netvlies

gebrand staat, is dat ze steeds op een positieve

wijze inspeelden en reageerden op initiatieven

en ideeën van onze kant. Dat leidde tot waar-

devolle interactie, die in de beginfase op een

aantal momenten best belangrijk was voor het

bedrijf en die nu al meer dan vijftien jaar duurt.

Airborne maakt onder meer op een proactieve

wijze gebruik van de projecten die Syntens

organiseert. In het prille begin hadden wij het

gevoel dat Airborne succesvol zou kunnen wor-

den. Het is dan ook heel mooi om te zien waar

het bedrijf nu staat en welke kansen er liggen

in de nabije toekomst’, aldus Asselbergs.

‘De overheid moet industrie-politiek voeren als ze de kenniseconomie wil stimuleren’

INN03-DEF.indd 28 05-11-10 12:57

‘DE ZORG KAMPT MET GROTE UITDAGINGEN ZOALS STIJGENDE KOSTEN EN EEN

DREIGEND TEKORT AAN ARBEIDSKRACHTEN. HIERVOOR ZIJN INNOVATIEVE

OPLOSSINGEN NODIG. HET MKB KAN DAAR EEN BELANGRIJKE ROL IN SPELEN,

MAAR DAARVAN WORDT NOG TE WEINIG GEBRUIK GEMAAKT’, ALDUS WILLO

EURLINGS, DIE BIJ SYNTENS HET CLUSTER CARE2BUSINESS AANSTUURT.

‘Binnen Care2Business brengen we zorgpartijen in contact met bedrijven die produc-

ten voor de medische sector ontwikkelen, om samen oplossingen te bedenken voor

vraagstukken in de zorg.’ Voor ondernemers is het vaak nog lastig om de specifi eke

spelregels van deze complexe sector te doorgronden. Daarom ontwikkelde adviseur

Martijn Hessels de ‘Care2Business Scan’. Martijn Hessels: ‘Samen met het bedrijf

dat een product ontwikkelt, doorlopen we van tevoren het hele traject. Niet alleen

de techniek maar bijvoorbeeld ook juridische aspecten, fi nanciering en marketing.

We gaan na waar men kennis, faciliteiten of kapitaal tekort zou kunnen komen en

zoeken daar dan oplossingen voor, bijvoorbeeld samenwerking met derden.’ De

Care2Business Scan is op 7 september gelanceerd. Vijftien bedrijven met een sterke

businesscase gaan de bijbehorende masterclass doorlopen, deelname aan de scan

staat ook voor andere bedrijven open.

Meer informatie:

Martijn Hessels, [email protected] en Willo Eurlings, [email protected].

WIE WINT DE MKB INNOVATIE TOP 100 IN 2011?MKB-ondernemingen

kunnen zich weer

inschrijven voor

innovatief strijdtoneel

op www.syntens.nl/

innovatietop100.

MKB helpt de zorgCARE2BUSINESS

› 29UPDATE

NL

KENNIS

LAND?

INN03-DEF.indd 29 05-11-10 12:57

BEDRIJVEN DIE VAN ELKAAR

WILLEN LEREN EN TEGELIJKERTIJD

GEBRUIK WILLEN MAKEN VAN

DE KENNIS VAN DE HOGESCHOOL

VAN AMSTERDAM, KUNNEN

DEELNEMEN AAN EEN MOVING

BORDERS ONDERNEMERSKRING. DIT

PROGRAMMA IS VOORAL GERICHT OP

ONDERNEMERS IN DE METAAL- EN

ELEKTROTECHNISCHE SECTOR IN

NOORD-HOLLAND EN FOCUST OP

NIET-TECHNISCHE THEMA’S.

Ongeveer acht MKB-ondernemers,

de lector, docenten en studenten van

het lectoraat Technisch Innoveren en

Ondernemen van de Hogeschool van

Amsterdam en experts uit het netwerk

van Syntens. Dat zijn de ingrediënten van

een ondernemerskring. Elke onder-

nemerskring wordt geleid door een

adviseur van Syntens. Jacques Walinga,

projectleider van Moving Borders: ‘In

deze ondernemerskringen brengen we

bedrijven bij elkaar die geen concur-

renten zijn maar wel voor hetzelfde soort

uitdagingen staan. Ze kunnen elkaar

helpen door met elkaar mee te denken.

Daarnaast brengen de experts en de

Hogeschool extra kennis in en kunnen

zij bijvoorbeeld vervolgonderzoek doen.

Het enige dat we van de bedrijven vragen

is een open mind en hun eigen vraag-

stukken.’ Een ondernemerskring duurt

gemiddeld zes maanden, waarin de

ondernemers vijf tot zes keer bij elkaar

komen voor workshops en overleg. Er

zijn drie ondernemerskringen per jaar:

‘Strategisch Innoveren’, ‘Marktgericht

ondernemen’ en ‘Diensteninnovatie’.

Belangstellenden kunnen contact opnemen

met projectleider Jacques Walinga, (088) 444

02 78 of [email protected]

Moving borders:leren van elkaar

UPDATE› 30

Nederlands AT daagt Apple uitIN OKTOBER LANCEERDE het

Nederlandse Ambiance Technology de

AT-tablet. Het product was al in ontwik-

keling toen de iPad uitkwam, maar men

heeft na lancering van de iPad zorg-

vuldig alle bezwaren van het Apple-

apparaat bestudeerd. En ondervangen.

Directeur Eric Schouten: ‘Deze tablet is,

meer dan de iPad, bedoeld voor men-

sen die er ook echt op willen werken.

Daarom draait hij op Windows 7, zodat

je er met alle Offi ce-applicaties op kunt

werken. Ook heeft hij USB-ingangen

voor bijvoorbeeld een extern toetsen-

bord of andere externe hardware. Er zit

een grotere harddisk in, hij heeft een

camera, en een direct geïntegreerde

3G-aansluiting, waardoor je met een

gewone simkaart het internet op

kunt. Natuurlijk kun je op deze

tablet ook gewoon een boek

lezen, foto’s kijken en internet-

ten. We hebben goed gekeken

naar de iPad, vervolgens goed

geluisterd naar de bezwaren van

gebruikers, en hiervoor oplos-

singen ontwikkeld. We kiezen

hiermee niet frontaal de aanval

op Apple, maar spreken met

dit apparaat een andere,

bredere doelgroep aan.’

De tablet wordt verkocht

bij The Phone House en

diverse webwinkels.

INN03-DEF.indd 30 08-11-10 09:38

› › 31

Heeft uw bedrijf een idee voor een innovatief

product, maar hebt u hulp nodig bij de uitwerking?

Loopt u tegen een technisch ontwerpprobleem aan?

Of hebt u assistentie nodig bij het maken van een

model of prototype? Met dergelijke vragen kunt u

terecht bij het InnovatieLab. Het is speciaal opgezet

voor MKB-ondernemers, maar ook uitvinders, tech-

nostarters of ingenieursbureaus kunnen er terecht.

Het InnovatieLab is een initiatief van de Hogeschool

van Amsterdam (domein Techniek) en diverse

partners waaronder Syntens. In het InnovatieLab

werken docenten en studenten van verschillende

engineeringsopleidingen samen met ondernemers

om technische vraagstukken op te lossen. Zij

hebben een creatieve ruimte tot hun beschikking

met speciale apparatuur voor materiaalonderzoek

en ‘rapid prototyping’, waaronder een 3D-printer,

lasersnijder, CNC-freesmachine en een digitale

meetbank.

Een succesvol voorbeeld van een vraagstuk dat

via het InnovatieLab werd opgelost is dat van de

PharmaShaker, een apparaat dat medicijnen oplost

in water. Het werktuigbouwkundig bedrijf dat de

shaker bedacht en bouwde, had hulp nodig voor de

ontwikkeling van de elektrotechnische component.

Syntens-adviseur Jacques Walinga bracht hen in

contact met het InnovatieLab.

U kunt uw eigen vraagstuk via de website

indienen. www.innovatielab.hva.nl

Innovatielab

MINOR ‘INNOVATIE-CONSULTANTEN’

Al sinds enige jaren heeft de

NHL Hogeschool in Leeuwar-

den een ‘minor’ (semester)

‘Innovatieconsultant’ voor de

vierdejaars. Vanaf 2010 wordt het

praktische deel hiervan begeleid

door adviseurs van Syntens.

Adviseur Robert Witmond

initieerde de samenwerking: ‘De

minor loopt elk jaar van augustus

tot december, in 2010 doen er

35 studenten aan mee. Het vak

bestaat uit een theoretisch deel

en praktische opdrachten die

studenten bij bedrijven uitvoeren.

Ik kwam hiermee in contact toen

ik er vorig jaar een bedrijf voor

aandroeg. Ik realiseerde me dat

we bij Syntens veel kennis en

ervaring in huis hebben die de

studenten kunnen helpen. Wij

weten waar bedrijven tegenaan

kunnen lopen en waar je op moet

letten als je een innovatietraject

ingaat. De NHL Hogeschool stond

open voor de samenwerking en

nu begeleiden drie adviseurs van

Syntens de bedrijfstrajecten. Dit

jaar zijn dat er negen. Daarnaast

geven we gastcolleges en dragen

we externe sprekers aan. Deze

vorm van samenwerking past

prima in de ambities van hoge-

school en bedrijfsleven om struc-

tureel kennis uit te wisselen.’

Bedrijven in Noord-Nederland

die meer willen weten kunnen

contact opnemen met Syntens-

adviseur Robert Witmond (rfm@

syntens.nl) of met NHL Hoge-

school, docent Ton de Winter

([email protected]).

PH

OT

OL

IBR

AR

Y

NL

KENNIS

LAND?

INN03-DEF.indd 31 08-11-10 09:38

portoutfi ts die je koel

houden? Het kan. Het

is de allernieuwste

toepassing van zoge-

noemde smart mate-rials: materialen die

onder invloed van een

prikkel uit de omgeving

andere eigenschappen

ontwikkelen. Het sportshirt is

gemaakt van Phase Change Materials,

die warmte kunnen opslaan en afgeven.

Naarmate de sporter het warmer krijgt

koelt het shirt verder af, zodat de huid-

temperatuur daalt. Kortom: een echte

innovatie voor de sportwereld.

De wieg van deze innovatie staat in

het oosten van het land: op het Saxion

Kenniscentrum Design & Technologie.

Studenten en docenten hebben het

project uitgevoerd samen met een

aantal MKB-bedrijven in de regio (onder

meer Capzo International), in het kader

van het innovatieprogramma RAAK-SIA

Materialen in Ontwerp.

Dat is RAAK!

De RAAK regeling (Regionale Aandacht

en Actie voor Kenniscirculatie) fi nan-

ciert onderzoeksprojecten die de uitwis-

seling van kennis tussen hogeschool

en MKB bevorderen. Het programma

wordt uitgevoerd door SIA, de Stichting

Innovatie Alliantie. Daarin zijn onder

andere MKB Nederland, VNO NCW,

HBO Raad, TNO en Syntens vertegen-

woordigd. SIA toetst aspirant-projecten

op haalbaarheid, praktisch nut voor de

ondernemer(s) en de (blijvende) waarde

voor de kennisinstelling.

‘Op dit moment hebben wij meer dan

300 programma’s goedgekeurd’, vertelt

Ignace Karthaus. Hij is manager strate-

gische relaties bij Syntens en vanuit die

functie betrokken bij SIA. ‘Die pro-

gramma’s worden onder penvoerder-

schap van een hogeschool uitgevoerd.

Er zijn 4500 bedrijven en instellingen

bij betrokken, waarvan twee derde uit

het MKB. We zijn dus op de goede weg,

maar we zijn er nog niet. Ons doel is het

DOSSIER› 32 › ›

De kunst van het verzilveren

›

Nederland barst van de succesvolle

initiatieven om de samenwerking

tussen hogescholen, universiteiten en het

MKB te stimuleren. Wat nu nog een zandpad

vol hobbels is, moet een snelweg naar innovatie worden.

TEKST JACQUELINE KUIJPERS

FOTOGRAFIE MAARTEN KOOLS


HENK JANSSENdirecteur/eigenaar Indes,

Enschede › product ontwik-

kelt en produceert innovatieve

producten op het gebied van

zorg, veiligheid en comfort ›

aantal medewerkers 35 in

Enschede, 22 in China

‘Vorig jaar hebben wij de

Sprizer (kort voor Surprise

Riser) op de markt gebracht,

ofwel het hoog/laag-bed.

Een vinding voortgekomen

uit trends in de zorg: steeds

meer mensen moeten thuis

verpleegd worden en de ver-

pleging moet, vanuit de Arbo,

de patiënt op hoogte verzor-

gen. Wij hebben een luchtma-

tras ontwikkeld die je tussen

de spiraal en de matras legt.

Het bestaat uit meerdere

lagen, die je naar behoefte

vult. In een halve minuut kun-

nen wij een bed 50 centimeter

verhogen. Syntens heeft ons

in contact gebracht met de

branchevereniging van de

thuiszorg. Vervolgens hebben

we met Saxion Hogeschool

onderzocht welke voordelen

een bed moet hebben wil het

daadwerkelijk gebruikt gaan

worden in de zorg. Op basis

hiervan hebben studenten van

de Noordelijke Hogeschool

Leeuwarden een aantal test-

modellen gemaakt. Daar is

de Sprizer uit voortgekomen

en nu wordt het matras volop

in ons bedrijf geproduceerd.

Al met al zijn we bijna 10

jaar met de ontwikkeling

van dit idee tot product

bezig geweest. Je

moet soms wel

een lange adem

hebben.’

›

Uitkomst voor de zorg: de Sprizer

› › › 33

NL

KENNIS

LAND?

INN03-DEF.indd 33 08-11-10 09:41

DOSSIER› 34 › ›

PAUL GROENLAND (FOTO) EN DICK VAN DER PIJL R&D, Focal Meditech, Til-

burg › product ontwikkelt,

produceert en distribueert in-

novatieve hulpmiddelen voor

mensen met een beperking ›

aantal medewerkers: 35

‘Vogels! is een driedimensi-

onale revalidatiegame voor

ouderen met een halfzijdige

verlamming. De techniek heb-

ben wij ontwikkeld: armon-

dersteuningen waarvan de

beweging driedimensionaal

uitleesbaar zijn. Ons idee was

om daar een serious game

bij te ontwikkelen. Maar daar

hebben wij geen verstand

van. Dus zijn we met een

innovatievoucher naar de

Hogeschool voor de Kunsten

in Utrecht gestapt. Twee

docenten hebben dit direct

enthousiast opgepakt en een

groep studenten verzameld:

afstudeerders Game Design

and Development van de HKU

en Game and Media Tech-

nology van de Universiteit

Utrecht. In zes maanden tijd

hebben zij Vogels! ontwikkeld.

Daarin vertalen de armbe-

wegingen van de patiënt zich

naar de beweging van het

hoofdpersonage, een vogel.

Voor de studenten was dit

traject een eye-opener. Geen

vechtspelletjes, maar een

innovatieve game die zinvol

gebruikt wordt. Die combina-

tie is waar het voor ons om

draait.’ Vogels! is tijdens het

Festival of Games in Utrecht

bekroond met de Diamond

Trophy 2010 voor de Beste

game van de show.

Serious revalidatiegame: Vogels!


aantal structurele relaties tussen ken-

nisinstellingen – met name hogescholen

– en het MKB verdubbelen van 10.000

naar 20.000.’

Het initiatief voor zo’n project kan

vanuit ondernemers komen. Vaak ook

spelen lectoren van een hogeschool in

de projectontwikkeling een initiërende

rol. Zij hebben de taak bruggen te slaan

tussen bedrijfsleven en hogescholen en

formuleren vaak in samenwerking met

Syntens de programmadoelstellingen

die zij willen realiseren. Vervolgens

gaan zij gezamenlijk op zoek naar de

juiste (consortium)partners om dit uit te

voeren. Wordt een project goedgekeurd

dan gaat het consortium veelal onder

leiding van de lector aan de slag.

‘De RAAK-projecten geven studenten

inkijk in de huidige stand van zaken in

hun vakgebied, en dat is een belangrijke

voedingsbodem voor het realiseren

van innovatie in de toekomst’, aldus

Karthaus. ‘Tegelijkertijd leidt de samen-

werking van bedrijven en hogescholen

tot implementatie van nieuwe kennis in

producten en diensten. En het heeft een

positief effect op de kwaliteit van het on-

derwijs en de onderzoeksprogramma’s

van de hogescholen. Het mes snijdt dus

aan twee kanten.’

Nieuwe onderzeeër

Met de RAAK-regeling zijn verschillende

innovatielabs ontwikkeld waar studen-

ten vragen van ondernemers onderzoe-

ken. Zoals het Composietenlab van de

hogeschool INHolland, dat een centrale

rol speelt in het RAAK-project ‘Nieuwe

materialen voor defensie en veiligheid’.

Hierin is de Stichting Nederlandse

Industrie voor Defensie en Veiligheid

(NIDV) de trekker. In het lab wordt met

gespecialiseerde apparatuur onder-

zoek gedaan naar composietcilinders

die grote druk kunnen weerstaan. De

materialen zijn bedoeld voor een nieuw

te ontwikkelen onderzeeër.

Naast de RAAK-regeling zijn er nog

andere initiatieven die laten zien dat de

overheid, en betrokken partijen, ken-

nisvalorisatie als een speerpunt zien

voor Nederland als kennisland. Denk

aan de diverse campussen in den lande

waar kennisinstellingen en bedrijfsleven

letterlijk bij elkaar gaan zitten om kruis-

bestuiving te faciliteren. Een voorbeeld

is de Chemelot Campus in Geleen,

verzamelplaats van chemische bedrij-

ven. Andere initiatieven zijn de 3TU-

experimenten, waarin de Technische

Universiteiten van Eindhoven, Twente en

Delft hun krachten bundelen (www.3TU.

nl) en de technologiestichting STW die

de kennisoverdracht tussen technische

wetenschappers en gebruikers reali-

seert (www.STW.nl).

Spronginnovatie

‘Wij weten maar zo weinig van wat er te

weten is’, zegt Henk Janssen, directeur/

eigenaar van Indes in Enschede over

waarom hij tijd en geld investeert in

zijn contacten met kennisinstellingen.

‘Je moet open staan voor de kennis en

deskundigheid van partijen in je om-

geving. Sterker nog: die moet je actief

opzoeken. Dat is een voorwaarde voor

succes.’ Indes ontwikkelt en produceert

innovatieve hulpmiddelen voor zorg en

veiligheid. ‘Wij zijn altijd bezig met de

volgende generatie producten. Daarom

houden we voortdurend contact met

hogescholen en universiteiten. Een

deel van de kansen die wij zien voor

die “spronginnovatie” komt uit lopend

onderzoek. Want nieuwe technologische

ontwikkelingen maken dingen mogelijk

die voorheen niet mogelijk waren.’

Indes heeft in verschillende RAAK-

programma’s geparticipeerd en zet

ook kennisvouchers in om gericht

onderzoek te fi nancieren. Hierin

draagt de overheid € 5.000,- bij en de

MKB-er € 2.500,-. Overigens stopt

de verzilvering van kennis niet bij de

landsgrenzen. Maar hoe vind je binnen

Europa zakenpartners die iets voor jou

kunnen betekenen? Yvette Aldenhoff,

directeur van Interface Biomaterials,

dat onderzoek doet naar innovatieve

toepassingen van polymere materialen:

‘Syntens heeft ons in contact gebracht

met EEN, Enterprise Europe Network.

Dat is een netwerk van 600 organisaties

in 40 landen. Op deze manier hebben

wij een hernieuwd contact opgebouwd

met een Ierse onderzoeksgroep en zijn

we in contact gekomen met een Duits

MedTech-bedrijf waarmee we een haal-

baarheidsstudie hebben uitgevoerd.’

Worsteling

Het verzilveren van kennis stond hoog

op de agenda van het deze zomer op-

geheven Innovatieplatform: ‘Er worden

kansen gemist om de investeringen

in kennisontwikkeling economisch en

maatschappelijk te laten renderen.’ En:

‘Investeringen in kennisontwikkeling

renderen niet als de benutting van ken-

nis wordt verwaarloosd.’

De crux zit hem in (het gebrek aan)

interactie tussen kennisinstel-

lingen, bedrijfsleven, overhe-

den en maatschappelijke

› › › 35

‘Je moet open staan voor de kennis en deskundigheid van partijen in je omgeving’

NL

KENNIS

LAND?

INN03-DEF.indd 35 05-11-10 12:57

0

instellingen. Sterker: MKB-ers praten

over een ‘worsteling’ als ze het heb-

ben over de samenwerking met ken-

nisinstellingen. Oorzaak: de cultuur

van een hogeschool en met name een

universiteit verschilt wezenlijk van de

MKB-cultuur. Staat voor de MKB-er de

praktische toepasbaarheid van onder-

zoek voorop, voor de kennisinstelling

draait het om kwalitatief goed onder-

zoek en, daaruit volgend, onderwijs.

‘De echte vraagsturing ontbreekt’, zegt

Paul Groenland, eigenaar van FOCAL

Meditech in Tilburg, gespecialiseerd

in de ontwikkeling en productie van

innovatieve hulpmiddelen voor de zorg.

Hij pleit voor een tandem van theorie en

praktijk. ‘Wij komen met ons bedrijf bij

honderden mensen met functionerings-

problemen, zien bij uitstek waar de zorg

de technologie ontmoet. Dat kruispunt

is waar innovatie zich op moet richten.

Want je kunt prachtige complexe

sturingssystemen ontwikkelen, maar

zonder de link naar de mens heb je een

niet-werkend product.’

Twee werelden

Leo Koole van Interface Biomaterials zit

wat dit betreft in een betere positie. Hij

werkt parttime voor zijn bedrijf en part-

time als hoogleraar aan de Universiteit

Maastricht. ‘Daardoor kan ik op een

informele manier veel kennis delen met

collega’s en anderen in mijn netwerk.’

Juist door zijn positie weet hij hoe ver de

twee werelden uit elkaar liggen. Hij legt

de vinger op een andere zere plek: ‘In

de academische wereld wordt kennis-

valorisatie niet gewaardeerd, laat staan

beloond. Het enige waarop je wordt

beoordeeld is het aantal artikelen dat je

publiceert. Dat zou moeten veranderen.

Het bedrijfsleven en de kennisinstel-

lingen zijn twee verschillende werelden.

Er valt veel te winnen als we vaker bij

elkaar over de muur kijken.’

DOSSIER› 36

YVETTE ALDENHOFF (FOTO) EN LEO KOOLEdirecteurs/eigenaars van

Interface Biomaterials (voor-

heen Celsus Biomat) op de

Chemelot Campus, Geleen ›

product innovatieve toepas-

singen van polymere materia-

len › aantal medewerkers 3

‘We ontwikkelen onder meer

een nieuwe therapie voor de

bestrijding van niet-operabele

tumoren in de lever. Kort ge-

zegd gaat het om het injecte-

ren van polymere bolletjes in

het vaatbed van de tumor, die

vervolgens door gebrek aan

bloedtoevoer verschrompelt.

Die techniek bestaat al, maar

wij werken aan nieuwe eigen-

schappen van het materiaal

om het op beeld zichtbaar

te maken voor de arts die de

behandeling uitvoert. Die ont-

wikkeling doen wij zelf, maar

vervolgens trekken we op met

de Universiteit Maastricht

voor het doen van experimen-

ten. Als dat goed verloopt

gaan we naar het Academisch

Ziekenhuis Maastricht met de

vraag of zij met ons die kennis

willen voort ontwikkelen door

het op een beperkte groep

patiënten uit te proberen. Het

aantrekkelijke voor hen is dat

zij erover kunnen publice-

ren. Voor onderzoek naar

de grootschalige productie

van het materiaal hebben we

samenwerking gezocht met

de TU Eindhoven en Aken.

En met Basic Pharma, een

bedrijf hier op de Chemelot

Campus, onderzoeken we

welke protocollen gelden voor

de productie en het transport

van dit nieuwe geneesmid-

del. Kortom: we benutten een

heel netwerk om van idee tot

product te komen.’

Verbeteringen in therapie leverkanker

‘Er valt veel te winnen als we vaker bij elkaar over de muur kijken’

INN03-DEF.indd 36 08-11-10 09:59

0INN03-DEF.indd 37 08-11-10 10:02

ERIK HESSELS directeur SMST › product diepwaterkranen en

transporttoepassingen voor de offshore-industrie › innovatie

actieve deiningcompensatie op ultradiep water, pipe handling

systems, plet handling systems en pipe lay systems › verkoop

orders voor 18 kranen › successen: product van het jaar

09

MIJN TROTS› › logistiek › 37

Stille zee creëer je zelfStel je voor: een kraan op

een schip plaatst een con-

structie op de zeebodem

drie kilometer beneden

zich. Dat is ongeloofl ijk

nauwkeurig werk. En

vooral lastig omdat het

schip en de kraan op de

golven meedeinen. Tenzij

je die bewegingen kunt

opheffen en als het ware

een stille zee creëert:

dat doen wij met actieve

deiningcompensatie, de

inzetbaarheid van de

schepen en kranen stijgt

daardoor van 60 naar 90

procent.

De bewegingen van het

schip en de kraan zetten

we supersnel om naar de

hijslier, zodat de tonnen-

zware last nagenoeg stil

blijft hangen. Secundaire

hydraulica is onze troef:

daardoor zit er geen ver-

traging tussen de meet-

en regeltechniek. Binnen

een tiende van een se-

conde reageert de kraan

op deining. De beweging

van de last wordt enorm

gereduceerd: drie meter

brengen wij terug tot tien

centimeter. De meeste

kranen hebben nog geen

deiningcompensatie,

maar wij verwachten dat

vrijwel alle constructie-

schepen die krijgen.


NL

KENNIS

LAND?

INN03-DEF.indd 37 08-11-10 10:02

COLUMN› 38 ›

NL

KENNIS

LAND?

n ineens sta je voor de keuze: zo, wat

nu? Na het uiteenvallen van de Dolly

Dots brak er een totaal nieuwe fase

in mijn leven aan. Weg structuur.

Het was een prachtige tijd, maar ik

was mezelf een beetje kwijtgeraakt.

En behalve zingen en dansen kon

ik eigenlijk niets. Ik had ooit een

opleiding tot receptioniste gevolgd,

maar daar wilde ik niet mee verder.

Wat ik wel wilde: met mensen werken.

Bij de Dolly Dots ging het om entertainen, nu

had ik de diepe wens de gevoelskant te ontdekken. Ik

volgde massage- en yogaopleidingen, ben daar echt

ingedoken: leren, ervaren, praktiseren, overdragen.

En hoewel het imago van yoga destijds niet best was

– geitenwollensokkentypes in een achterafzaaltje –

voelde ik: dít ben ik.

MAAR OUDE LIEFDE roest niet, dus ook de stem en de

dans kwamen weer in beeld. Samen met twee vrien-

dinnen ontwikkelde ik Wild Voice: daarbij gebruik je de

stem niet zozeer om een herkenbaar lied te zingen,

maar meer om expressie te geven aan je gevoel. Zoals

muzikanten interactief kunnen jammen, zo ben ik met

mensen aan het zingen, soms heel mooi, dan weer

rauw en hard. De hele wereld komt voorbij in zulke

stemsessies. De manier waarop ik nu yogales geef – in

mijn eigen studio of bij www.thehumanacademy.nl – is

anders dan gebruikelijk. Het is energiek, er zit zang en

dans in verweven. Het is een soort theater, maar dan

sterk vanuit de eigen emoties ingezet en gericht op je

gevoel.

SINDS ENIGE TIJD ben ik ook bezig een boek te

schrijven over yoga en de kracht van dieren. Elk dier is

een gateway, een poort naar een kwaliteit; houdingen,

bewegingen en stemgeluiden kunnen je in de energie

van dat dier brengen. Op een vergelijkbare manier

brengt de Stichting Sam kinderen in contact met dolfi j-

nen via een therapie die de persoonlijke ontwikkeling

sterk stimuleert. Dat werkt echt fantastisch.

IN HET BOEK beschrijf ik twaalf dieren en hoe je

die interactie krijgt. Een praktijkboek, maar ook

een persoonlijk verhaal omdat veel beschrijvingen

samen hangen met periodes in mijn leven. Ik had nooit

gedacht dat ik het zou kunnen, schrijven, en dat ik het

zo leuk zou vinden. Het is net beeldhouwen. Je combi-

neert gevoel en techniek, je creëert iets, laat het even

liggen, gaat het verfi jnen, voegt nog wat toe, totdat je

denkt: dít is het. En het mooie is dat twee uitersten

samenkomen: het gaat over intuïtie, over gevoel, maar

de wijze waarop ik dat beschrijf is structurerend en

analyserend. Waaruit weer eens blijkt dat die twee

kanten in de mens – structuur en intuïtie, kennis en

gevoel – samengaan. Of beter nog: elkaar versterken.

ANGÉLA KRAMERS, tot 1988 zangeres van de Dolly Dots, is yogalerares en mede-oprichtster van de

Stichting Sam die zich inzet voor kinderen met het syndroom van Down of met een autistische stoornis.

Het is net beeldhouwen


INN02-DEF.indd 39 10-08-10 14:50

VOOROP › ›RIES VRIEND (rechts) directeur Amsterdam Software › EDWIN NIEMOLLER

(midden) FBO Director KLM › HOUK NOLTEN (links) innovatieadviseur van Syntens

›

Slim verbindenJuist die verbindingen met andere partijen maakt het

systeem zo uniek. De verbinding met de Europese

verkeersleiding Eurocontrol zorgt voor de meest ac-

curate vluchttijden en de verbinding met fl eet owners

voor het elektronisch boeken van werkorders en het

snel afhandelen van facturen. De volgende stap is nog

meer verbindingen leggen naar partijen in de keten.

Syntens fungeert hierbij als klankbord. Bij KLM Jet

Center is er sprake van een echte nichemarkt die wij

alleen kunnen bedienen in nauwe samenwerking met

de industrie zelf. Door het aangaan van dit partner-

ship dienen Amsterdam Software, KLM Jet Center en

diverse andere ketenspelers hun eigen maar ook het

gemeenschappelijk belang: de klant.’

Klanttevredenheid vliegend vooruit‘KLM Jet Center verzorgt de grondafhandeling van business- en

privéjets in Amsterdam en Rotterdam. Dit is een fi jnmazig logistiek

proces dat direct van invloed is op de klanttevredenheid van jet owner

en passagier. Amsterdam Software onderzocht de software die de

grondafhandeling ondersteunt, zodat KLM Jet Center de kwaliteit van

haar dienstverlening kon verhogen. Dit leidde tot het systeem “FBO

One”, dat front- en backoffi ceprocessen integreert. KLM Jet Center

bracht branchespecifi eke kennis in en haar netwerk in de industrie.

Amsterdam Software het vermogen om partijen slim digitaal met el-

kaar te verbinden.

Vliegensvlug op de hoogte

INN03-DEF.indd 40 08-11-10 10:03

Innoveer November 2010 3

Documents

Transcript of Innoveer November 2010 3