Inleiding

Slot

Themalessen

Situering Structurele aanpak risicobeheersingBegrippen

RisicoanalyseRisicobeheersing

Structurele Aanpak Risicobeheersing

Welzijn op het werk

De werkelijkheid is complex daarom... Analyse van de omstandigheden

beter analyseren is beter evalueren!Mens Uitrusting

Materiaal Omgeving Organisatie

Risicoverhogende factorenRisicoverlagende factoren W?

Praktische uitwerking

Wat zegt de reglementering inzakerisicoanalyse?

(Art. 8. KB 27 maart 1998)

De risicoanalyse gebeurt op het niveau van deorganisatie in haar geheel, op het niveau van elkegroep van werkposten of functies en op het niveauvan het individu.

Zij bestaat achtereenvolgens uit:

1° het identificeren van gevaren voor het welzijn vande werknemers bij de uitvoering van hun werk;

2° het vaststellen en nader bepalen van risico’s voorhet welzijn van de werknemers bij de uitvoering vanhun werk;

3° het evalueren van risico’s voor het welzijn van dewerknemers bij de uitvoering van hun werk.

RIE

Inventarisatie van de gevaren

Identificatie van het gevaar

Bepaling van de mogelijke schadeRisicoanalyse

Analyse van de omstandigheden

Bepaling vanhetrisiconiveauRIE

Evaluatie van het risico

Bepaling verdere risicobeheersingmaatregelen

Verklaring van de begrippen...

QuickTime™ en eenTIFF (ongecomprimeerd)-decompressor

zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

Welke zijn de risico’s?Welke zijn de grootste risico’s?

Hoe groot zijn die risico’s dan wel?Zijn deze risico’s aanvaardbaar?Zo niet, hoe kan je ze beheersen?

Verklaring begrippen

GEVAAR

RISICO

QuickTime™ en eenTIFF (ongecomprimeerd)-decompressor

zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

Oefening: zoek en omcirkel de gevaarlijke situaties,Welk gevaar schuilt erachter?

Conclusie:• Gevaarlijke situaties zijn aanwijsbaar• Worden vaak verward met niet-

conformiteiten of risicoverhogende factoren• Zijn moeilijk eenduidig te omschrijven• Geven nog geen inzicht en inhoud aan het

begrip risico» We hebben nood aan een methode om de gevaren

systematisch op te sporen en te omschrijven - met het oog op het verder bepalen van het risico

SARIER®-methode

Systematische Analytische Risico Inventarisatie Evaluatie en Registratie

Invulling te geven aan de welzijnsreglementering

De methode werd ontwikkeld, specifiek om de welzijnsrisico’s in een bedrijf in kaart te brengen.

Basis voor een structureel en planmatig preventiebeleid

Stap 1 in de risicoanalyse (RIE)

• Identificeer en inventariseer de gevaren

– >>> Systematische en Analytische aanpak van RIE

Gevaar - schademodel

UitingsvormBlootstelling

Belasting

Schadeverwekker Schadedrager

Schade

Gevaar

Gevaarsdriehoek

(potentiële) energie Agens

Aansturing/activering/vrijgave

Energie/agensstroom

Energie/Agensstroom

Schade

Agens? Gezondheidsschade?Energie?

Uitingsvorm?

Kan het?

• In België: 1.200 000 honden

• 60 000 honden zijn te beschouwen als agressief

• 35 000 bijtongevallen per jaar (verzorging bij arts)

• Ongeveer 1/40 honden bijt per jaar iemand

• Kostprijs: ± 18 750 000 € (750 miljoen BEF)

• ± 1000 gerechtelijke onderzoeken per jaar tegen hondeneigenaars t.g.v. bijten

Definitie van gevaar:

• Gevaar wordt omschreven als een aanwezige energievorm die in combinatie met een agens één of andere gezondheidsschade bij een werknemer kan veroorzaken.

Andere voorbeelden van gevaren

• Aandrijfmechanisme van een machine• Chemisch agens• Heet voorwerp• Biologisch agens• Radioactieve bron• ...

Energie ? Agens ?

??

Stap 2 in de risicoanalyse (RIE)

• Bepaal de mogelijke schade

Het inventariseren van gevaren met het strikmodel

Gevaargroepen A B C D E F G H I

Effecten Ongeval Ziekte Hinder Psychosociaal

Uitingsvorm Blootstelling Belasting

Agentia - - -

Schadedrager X Y

Oefening :inventariseer de gevaren

QuickTime™ and aTIFF (ongecomprimeerd) decompressor

are needed to see this picture.

Gevaren zien...... vergt inzicht

Stap 3:Evaluatie van de risico’s

Hoe groot is het risico?

Waarom de grootte van risico’s bepalen?

• Rangschikken in categorieën

• Laat toe grootste risico’s prioritair aan te pakken

• Leidt tot efficiënte en verantwoorde risicobeheersing

Definitie van risico:

• Een risico is de kans dat een welbepaalde schade optreedt door de uitwerking van het beschouwde gevaar.

• De grootheid “risico” omvat twee elementen: namelijk de “kans” en de “ernst”.

• De ernst is een mate van negatief gevolg (schade)

• De kans is een mate van waarschijnlijkheid

AgensEnergie

Kans ?Ernst?

R = f (kans en ernst

Principe kwantificering

• Steeds 5 gradaties - aangegeven met cijfers

1 : Kleinst

2 : Klein

3 : Middelmatig

4 : Groot

5 : Grootst

Omstandigheden

0 + ++ +++ ++++

B

W

E

R

Zeer klein

Klein Matig Groot Zeer groot

risicobeperkend

risicoverhogend

Risico-evaluatie

schade

Energie

Agens

Schadeverwekker Schadedrager

activering

afwending

Gevoeligheid

ActiebereidheidAanvaardbaarheid

Praktische werkwijze:Risico-evaluatie = logische gedachtegang

SARIER-o-graaf is een leidraad

“ongunstige” omstandigheden

gevaar

schade

Inschatten van risico

B

E

blootstelling

ernstW waarschijnlijkheid

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

M U M O O

Omstandigheden5

4

3

2

1

Risicofactoren

=== Erg bepalenderisicoverhogende factor,uitdrukkelijk aanwezig,algemeen

== Belangrijke risicoverhogendefactor, regelmatig vast testellen

= Risicoverhogende factor,doch niet algemeen ofuitdrukkelijk aanwezig

+ Risicobeperkende factor,doch niet algemeen ofuitdrukkelijk aanwezig

++ Belangrijke risicobeperkendefactor, regelmatig vast testellen

+++ In hoge mate risicobeperkend,uitdrukkelijk aanwezig,algemeen

Evaluatie van de omstandigheden

554

3

2

1

54321

5

4

3

2

1

Blootstellingsgraad

Aantalblootgestelden

Aantal verschillende schadedragers blootgesteldaan het gevaar

1 Zeer klein Hoogstens n

2 Klein Twee ˆ d rie

3 Matig Enkelen (< 10)

4 Groot Velen (10 ˆ 100)

5 Zeer groot Zeer velen (> 100)

Blootstellingsduur Duurtijd van de blootstelling van de schadedrageraan het gevaar

1 Zeer klein Zeer kortstondig(slechts enkele minunten per dag, of enkele uren permaand of enkele dagen per jaar)

2 Klein Kortstondig(< 1 uur /dag, of < paar dagen per maand, of < dan paarweken per jaar)

3 Matig Beperkt (< 1/4 werkdag, of < week / maand, of < 2maand/jaar)

4 Groot Deeltijds(1/4 ˆ 3 /4 werkdag, of 1 ˆ 3 weken/maand, of 2 ˆ 4maand/jaar

5 Zeer groot Voltijds ± 8u/dag, (> 3/4 werkdag)± 20 dagen/maand± 10 maand/jaar

B

54321

W

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

B

Omstandigheden

W Verwachtingskans1 Zeer klein Zo goed als onmogelijk

1 kans op 500 0002 Klein Onwaarschijnlijk, maar mogelijk in grensgevallen of bij

uitzonderlijke samenloop van factoren1 kans op 50 000

3 Matig Denkbaar, bij samenloop van enkele factoren1 kans op 5000

4 Groot Zeer goed mogelijk1 kans op 500

5 Zeer groot Te verwachten1 kans op 50

Waarschijnlijkheidsgraad

W

E

R

5

4

3

2

1

5

4

3

2

1

54321

Bepaling grootte van het risico

R1 Zeer klein risico

2 Klein risico

3 Matig risico

4 Groot risico

5 Zeer groot risico

Ernstgraad (E) Omschrijving

1 Zeer klein Letsel zonder werkonbekwaamheid

2 Klein Letsel met tijdelijke werkonbekwaamheid < 30 dagen

3 Matig Letsel met tijdelijke werkonbekwaamheid > 30 dagenof blijvend letsel van geringe ernst (minder dan 20 %ongeschiktheid)

4 Groot Letsels met langdurige werkonbekwaamheidof ernstig blijvend letsel (meer dan 20 % ongeschiktheid)

5 Zeergroot

Letsels met fatale afloop of zware invaliditeit (meer dan50 % ongeschiktheid)of langdurige revalidatie

Ernstgraad van letsels

Ernstgraad (E) Omschrijving

1 Zeer klein tijdelijke hinder/ongemakGeen ziekteverzuim of werkonbekwaamheid

2 Klein Langdurige, doch niet blijvende hinderof kortstondig ziekteverzuim

3 Matig Blijvend ongemakof langdurig ziekteverzuim > 30 dagenof gedeeltelijke werkonbekwaamheid

4 Groot Blijvende gedeeltelijke werkonbekwaamheidErnstige aandoening

5 Zeergroot

Volledige werkonbekwaamheidof fataal aflopende ziekte

Ernstgraad van aandoeningen / (beroeps)ziekten

Ernstgraad (E) Omschrijving

1 Zeer klein - kortstondige effecten of hinder- niet merkbaar voor de omgeving- geen invloed op het normale beroeps- en / of familiale

en / of sociale leven2 Klein - tijdelijke effecten of hinder

- merkbaar voor de omgeving- lichte verstoring van het normale beroeps- en / of

familiale en / of sociale leven3 Matig - effecten of hinder die aanleiding zijn tot kortdurend

werkverzuim- belangrijke onvrede- als de gelegenheid zich voordoet verandert de

werknemer van werk- verstoring van het normale beroeps- en / of familiale

en / of sociale leven4 Groot - effecten of hinder die aanleiding zijn tot langdurig

ziekteverzuim- grote onvrede- indien de werknemer kan verlaat hij zijn job op korte

termijn- ingrijpende verstoring van het normale beroeps- en /

of familiale en / sociale leven5 Zeer groot - effecten of hinder die leiden tot blijvend

werkonbekwaamheid- onhoudbare toestand voor de getroffene- verder functioneren in de job is niet meer mogelijk- een dramatische afloop voor de persoon in kwestie of

anderen kan gevreesd worden

Ernstgraad van psychosociale effecten

Het risico wordt subjectief beïnvloed - is afhankelijk van aanvaarding en actiebereidheid

R5

4

3

2

1

Aanvaardingsgraad

Actieniveau (RB)

54321

5

4

3

2

1

RB Aanvaardingsniveau/actiebereidheid

1 Zeer kleinZeer goed aanvaardbaarGeen maatregelen nodig

2 KleinGoed aanvaardbaarMits handhaving van de bestaande maatregelen

3 MatigTwijfelachtigStelselmatige verbetering van de maatregelen is nodig

4 GrootBoven aanvaardingsniveauBijkomende maatregelen dienen te worden genomen op kortetermijn

5 Zeer grootOnaanvaardbaarIngrijpende maatregelen zijn noodzakelijkOnmiddellijke actie

Oefening:

Bepaal het risico voor verbranding aan hete koffie in de refter/keuken

1) Identificeer het gevaar

Energie Agens Uitingsvorm Schade SchadedragerThermisch100 °C

Water, koffie,soep...(waterkoker –microgolfoven– automatischkoffieapparaat– fornuis...)

Verbrandingaan hetevloeistoffen

Brandwondeneerste graadnaaktelichaamsdelen(handen)

Werknemers,bezoekers

Identificeer het gevaar

1) Identificeer het gevaar

Energie Agens Uitingsvorm Schade SchadedragerThermisch100 °C

Water, koffie,soep...(waterkoker –microgolfoven– automatischkoffieapparaat– fornuis...)

Verbrandingaan hetevloeistoffen

Brandwondeneerste graadnaaktelichaamsdelen(handen)

Werknemers,bezoekers

E = 1

Bepaal de Ernst

1) Analyseer de omstandigheden

Aanwezige risicoverhogende en risicobeperkende factoren

Mens Uitrusting Materiaal Omgeving OrganisatieBezoekersenpersoneeldatsporadischgebruikmaakt vande refter isnietvertrouwdmet deapparaten

Bedieningsinstructiesniet duidelijk.

Vaak haperingenWeinig preventiefonderhoud

Geendienborden

Onstabielewegwerptasjeskunnengebruiktworden

Moeilijkeopstelling aaningangNaarbinnendraaienddeurKruising vanpersonen dienaar frigogaan.Smalledoorgang dooropstellingtafels

Zelfbediening

Degelijketassen enondertassenbeschikbaar

Snellekoelingbrandwondenmogelijk inkeuken

Analyseer de omstandigheden

Bepaal de WaarschijnlijkheidMens Uitrusting Materiaal Omgeving OrganisatieBezoekersenpersoneeldatsporadischgebruikmaakt vande refter isnietvertrouwdmet deapparaten

Bedieningsinstructiesniet duidelijk.

Vaak haperingenWeinig preventiefonderhoud

Geendienborden

Onstabielewegwerptasjeskunnengebruiktworden

Moeilijkeopstelling aaningangNaarbinnendraaienddeurKruising vanpersonen dienaar frigogaan.Smalledoorgang dooropstellingtafels

Zelfbediening

Degelijketassen enondertassenbeschikbaar

Snellekoelingbrandwondenmogelijk inkeuken

3 4 3 5 3Omstandigheden score = 4Blootstelling B = 2Waarschijnlijkheid van optreden W = 3

Bepaal het Risico en evalueer

Bepaal en evalueer het risico

E = 1

W = 3Risicoscore R = 2

Actieniveau voorrisicobeheersingRB = 3

Aanvaardbaarheid?Belangrijkheid van hetvoordeel?Beheersbaarheid?Geneesbaarheid?Betrokkenheid bij deschade(drager)...Kostprijs

Bedrijf heeft een voorbeeldfunctieKleine haalbare ingrepen

De werkelijkheid is complex daarom... Analyse van de omstandigheden

beter analyseren is beter evalueren!Mens Uitrusting

Materiaal Omgeving Organisatie

Risicoverhogende factorenRisicoverlagende factoren W?

Praktische uitwerking