Inkijkexemplaar Hayman's zakgids Roofvogels van europa

14
zakgids Roofvogels van Europa peter hayman | rob hume Hayman’s TIRION NATUUR

description

Hayman's zakgids Roofvogels van europa 9789052109589 De Zakgids Roofvogels van Europa beschrijft alle roofvogelfamilies die in ons land en de rest van Europa voorkomen. Daarnaast zijn ook uilen en klauwieren opgenomen. De schitterende foto's tonen de habitat, het broedgedrag en de jachtmethoden van iedere familie. De kleur-codering per familie vereenvoudigt het herkennen van de soort. Minutieus gedetailleerde kleurenillustraties zorgen ervoor dat zowel de beginnende als de gevorderde kijker de soorten eenvoudig kan determineren.

Transcript of Inkijkexemplaar Hayman's zakgids Roofvogels van europa

Page 1: Inkijkexemplaar Hayman's zakgids Roofvogels van europa

Roofvogelspeter h

ayman

rob hum

eTIR

ION

NATU

UR

Hayman’s Zakgids Roofvogels van Europa

Hayman’s Zakgids Roofvogels van Europa beschrijft alle roofvogelfamilies die in ons land en de rest van Europa voorkomen, of er regelmatig op bezoek komen.Daarnaast zijn ook uilen en klauwieren in deze uitgave opgenomen. De kleurcodering per familie vereenvoudigt het herkennen van de soort en de schitterende foto’s tonen de vogels in hun natuurlijke habitat en tijdens het jacht- en broedgedrag. De minutieus gedetailleerde kleurenillustraties van elke soort zorgen ervoor dat zowel de beginnende als de gevorderde vogelaar de soorten eenvoudig kan determineren. Hayman’s Zakgids Roofvogels van Europa is de ultieme gids voor elke enthousiaste roof-vogelliefhebber!

In samenwerking met Vogelbescherming Nederland en Natuurpunt.

TIRION NATUURwww.tirion.nl

www.vogelbescherming.nl

www.natuurpunt.be

~<(st!p#=bajfij<

zakgids Roofvogels

van Europa

peter hayman | rob hume

Hayman’s

Haym

an’s zakgids

TIRION NATUUR

isbn 978 90 5210 958 9

De nieuwe zakgids roofvogels cover.indd 1 20-02-2014 17:08

Page 2: Inkijkexemplaar Hayman's zakgids Roofvogels van europa

(MC

)

Job: E07-80983 Title: Coastal Birds(E07-80997) 175#(P) Dtp: 170 Page: 2

001-011_80997.qxd 8/4/05 1:52 PM Page 2

Dit boek is gepubliceerd doorTirion UitgeversPostbus 132883507 LG Utrechtwww.tirion.nl

Omslagontwerp: Aperta.nlVertaling en productie: Ger Meesters

ISBN 978 90 5210 958 9 NUR 435

Voor het eerst gepubliceerd in Engelandin 2006 door Mitchell Beazley, een imp-rint van Octopus Publishing Group Ltd.,LondenOorspronkelijke titel: The Pocket Guide tothe Birds of Prey of Britain and Europe

© 2006 Tekst: Rob Hume© 2006 Octopus Publishing Group

Limited© 2007/2014 voor de Nederlandse taal:

Tirion Uitgevers, UtrechtVierde druk, 2014

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaaktdoor middel van druk, fotokopie, micro-film of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toe-stemming van de uitgever.

No part of this book may be reproducedin any form by print, photocopy, micro-film or any other means without priorwritten permission from the publisher.

Fotoverantwoording: 12/17 Aquila/Juan Martin Simon; 26/27 Windrush Photos/RogerTidman; 29 Windrush Photos/David Tipling; 30 Aquila; 31 Windrush Photos/Colin Carver; 38/41 Windrush Photos/Richard Brooks; 42 Windrush Photos/Roger Tidman; 43Aquila/R T Mills; 52/53 Windrush Photos/Arthur Morris; 55 Windrush Photos/FredericDesmette; 56 Windrush Photos/George McCarthy; 57 Windrush Photos/D Mason; 64/65Windrush Photos/Peter Cairns; 67 Windrush Photos/E A Janes; 68 Windrush Photos/Peter Cairns; 69 Windrush Photos/Roger Powell; 82/83 Aquila/Juan Martin Simon;84/85 Windrush Photos/Peter Cairns; 86 Aquila/Juan Martin Simon; 87 Windrush Photos/Roger Powell; 104/107 Windrush Photos/Richard Brooks; 108 Aquila/Juan Martin Simon; 109 Windrush Photos/John Lawton Roberts; 130/131 WindrushPhotos/David Tipling; 132 Windrush Photos/Pentti Johansson; 134 Aquila/G F Date;135 Aquila/N W Harwood; 162/163 Windrush Photos/Richard Brooks; 165 Aquila/Conrad Greaves; 166 Windrush Photos/John Davies; 167 Aquila/H Kinloch

WespendievenWespendieven zijn in de zomer geheimzinnig ensolitair, maar ze trekken iedere herfst in grote enspectaculaire groepen naar het zuiden

Page 3: Inkijkexemplaar Hayman's zakgids Roofvogels van europa

(MC

)

Job: E07-80983 Title: Coastal Birds(E07-80997) 175#(P) Dtp: 170 Page: 3

l BirdsPage: 2

001-011_80997.qxd 8/4/05 1:52 PM Page 3

Inhoud

4 Inleiding

6 Wat is een roofvogel?

8 Roofvogels determineren

10 De topografie van een roofvogel

12 Gieren

26 Wouwen

38 Kiekendieven

52 Sperwers

64 Buizerds, Visarend

82 Arenden

104 Valken

130 Uilen

162 Klauwieren

176 Register

BastaardarendenDeze prachtige arenden broedenin Oost-Europa, maar komen ’s winters ook voor in het Middel-landse-Zeegebied

001-011-BOP-Intro-NL-5.qxd 03-07-2006 10:06 Pagina 3 (Text B

Page 4: Inkijkexemplaar Hayman's zakgids Roofvogels van europa

(MC

)

Job: E07-80983 Title: Coastal Birds(E07-80997) 175#(P) Dtp: 170 Page: 4

001-011_80997.qxd 8/4/05 1:52 PM Page 4

Roofvogels mogen gezien wordenVogelbescherming Nederland

4–INLEIDING

Een roodborstje is de spreekwoordelijke schattigheid, maar bij rovers

en dieven denken we al snel aan iets slechts. Een dief van kuikens,

daaraan ontleend de kiekendief zijn naam. En de slechtvalk werd nog

in de vorige eeuw incidenteel vervolgd, omdat hij die ‘arme’ stads-

duiven niet met rust kon laten. De mens stond eigenlijk altijd een

beetje ambivalent tegenover roofvogels. Ze waren in zekere zin con-

current van de jagende mens. Maar een havik of arend was ook wel

stoer: symbool van kracht en macht, koninklijk en majestueus.

Roofvogels zijn door de eeuwen heen altijd sterk vervolgd. Vaak

uit onbegrip over hun essentiële rol in voedselketens. Pas later kre-

gen ze meer waardering, maar veilig waren ze allerminst. Zo kende

ons land nog massale roofvogelsterfte in de jaren zestig. Door het ge-

bruik van giftige bestrijdingsmiddelen als DDT kwamen vele roof-

vogels en uilen om. Vandaag de dag vragen weer andere problemen

1 BERGEN EN TOENDRA

2 HEUVELS EN HOOGVLAKTES

3 KLIFFEN, ROTSEN EN STEENGROEVEN

4 AGRARISCHE GEBIEDEN

5 BOSSEN EN WOUDEN

6 HEIDEN EN RUIG GRASLAND

7 MEREN EN MOERASSEN

8 STEDELIJKE GEBIEDEN

VerspreidingskaartenRoofvogels broeden in gebieden die roodzijn ingekleurd; ze brengen de winter doorin gebieden die blauw zijn aangegeven; zekunnen het hele jaar gezien worden in ge-bieden die paars zijn aangegeven. Enkelesoorten zijn nomadisch en trekken buitenhet broedseizoen onregelmatig rond.

SchaalindicatorsHet formaat van iedere vogel wordt vergele-ken met dat van een Houtduif (grijs rechts-boven). De lengte, vlak gelegd, van snavel-punt tot staartpunt, is in centimeters.Voorvogels kleiner dan 60 cm is de schaal 1:67;voor grotere vogels is de schaal 1:133.

HABITATS

Symbolen geven de belangrijkste habitats waarin elk van de vogels kan

worden aangetroffen: het zijn slechts tips, het is geen volledige lijst.

HELEJAAR

ZOMER

WINTER

20–30 cm

001-011-BOP-Intro-NL-5.qxd 03-07-2006 10:06 Pagina 4 (Text B

Page 5: Inkijkexemplaar Hayman's zakgids Roofvogels van europa

(MC

)

Job: E07-80983 Title: Coastal Birds(E07-80997) 175#(P) Dtp: 170 Page: 5

l BirdsPage: 4

001-011_80997.qxd 8/4/05 1:52 PM Page 5

INLEIDING–5

de aandacht van Vogelbescherming Nederland. Verslechtering van

het leefgebied en afname van voedsel bijvoorbeeld spelen sommige

soorten flink parten. Incidenteel vindt er zelfs nog volstrekt zinloze

en illegale afschot of vergiftiging plaats.

Des te meer reden om de roofvogels in de armen te sluiten. En wat

schept een betere band dan ze in de vrije natuur te ontmoeten? De

prachtige zweefvlucht van een bruine kiekendief boven het riet. Een

spectaculaire duik van een slechtvalk. De op libellen jagende boom-

valk. Of de torenvalk die in alle stilte ‘bidt’. We kunnen er in ons

land van genieten. Op pad dus en vergeet vooral deze praktische gids

niet!

Wij waarderen uw aankoop van deze zakgids roofvogels, want u

steunt hiermee het werk van Vogelbescherming Nederland.

SlechtvalkEen forse, nogal gedrongen

vogel in rust, maar vliegendis de Slechtvalk een van despectaculairste vogels

Vogelbescherming Nederland

001-011-BOP-Intro-NL-herz.qxd 29-08-2006 11:27 Pagina 5 (Text

Page 6: Inkijkexemplaar Hayman's zakgids Roofvogels van europa

Job: E07-80983 Title: Coastal Birds08-AC32782/ (E07-80997) 175#(P) Dtp: 170 Page: 43

l Birdsage: 42

(MC

)

038-043_C32782.qxd 8/19/05 9:48 PM Page 43

KIEKENDIEVEN–4 3

BroedenGrondnesten

Dominante kuikensNet als bij uilen komen de eieren in de loop van enkele dagenuit. De vroege kuikens zijn daardoor veel groter dan de latereen hebben een monopolie op het voedsel als er een tekort is.

In het voorjaar baltsen kiekendieven hoog boven hun broedgebieden

met energieke, acrobatische manoeuvres en rumoerig, herhaald ge-

roep. Als het vrouwtje de eieren bebroedt, jaagt het mannetje en

geeft hij haar de prooien in een spectaculaire voedselovergavevlucht.

Zoals ook enkele andere roofvogels ruien vrouwtjes kiekendieven en-

kele slagpennen in de periode dat ze de eieren bebroeden. Als het

voedselaanbod voldoende groot is, paren mannetjes kiekendief met

twee of meer vrouwtjes en voorzien hen en het legsel van voedsel.

Hun nesten zijn te vinden in dichte vegetatie op de grond, goed

verborgen tussen heide, gras, gewassen of riet. Er worden maximaal

acht eieren gelegd, die na 29-38 dagen uitkomen. Het vrouwtje be-

gint direct nadat het eerste ei is gelegd met broeden, waardoor de

kuikens aanzienlijk in grootte kunnen verschillen. Bij voedseltekort

verliezen de jongste van hun oudere nestgenoten en zullen snel ster-

ven. De overlevende jongen vliegen na zes weken uit.

Kiekendieven zijn in deze fase bijzonder kwetsbaar voor mense-

lijke vervolging. Ze verdedigen hun nest, waarbij ze indringers die te

dichtbij komen ook daadwerkelijk kunnen aanvallen.

038-051-BOP-Harriers-NL-5.qxd 03-07-2006 10:24 Pagina 43 (Tex

Page 7: Inkijkexemplaar Hayman's zakgids Roofvogels van europa

Job:E7-80983 Title:Coastal Birds#175(P) Dtp:183 Page:44

(MC

)

044-051_80983.qxp 7/27/05 2:18 AM Page 44

44–KIEKENDIEVEN

Bruine KiekendiefCircus aeruginosus

DETERMINATIE Een forse kiekendief met het formaat van een

buizerd. Oudere mannetjes hebben een fraai kleurenpatroon, terwijl

vrouwtjes en juveniele mannetjes chocoladebruin zijn met variabele

crème-gele velden op kop en schouders. De bruine rug, grijze staart

en grijze vleugelvelden van een mannetje zijn opvallender dan die

van een onvolwassen mannetje Grauwe (met bruinige rug) en

Blauwe. Een vrouwtje kan worden verward met een donkere Buizerd

of Zwarte Wouw, maar mist de lichte vleugelvelden en diagonale ba-

nen op de bovenvleugel; zweeft met de vleugels in een duidelijke V.

HABITAT Is afhankelijk van uitgestrekte (maar ook kleinere) riet-

velden; jaagt ook boven akkers, weilanden en duinen.

GEDRAG Vliegt meestal laag boven de grond en alleen tijdens de

baltsvluchten op grotere hoogte. Vliegt rustig tegen de wind in,

maar met de wind mee tamelijk snel en wendbaar op weg naar andere

foerageergebieden of in een korte jachtvlucht. Zit in moerassen vaak

op een dode tak of in de top van een struik, maar nestelt diep verscho-

len in het riet.

43–55 cm

VERSPREIDING

Wijdverspreid, maarlokaal; doorgaanseen zomergast,maar in delen vanZ- en W-Europastandvogel

47

Juveniel mannetje aJuveniel heeft smalle, lichte veerzo-men; grotendeels donkerbruin metlichte kop; mannetje heeft slankerevleugels dan het vrouwtje

f MannetjesBroeden vaak in subadult kleed

met grijze gebieden ge-mengd met bruine;

oudere vogels wor-den zuiverder grijsop de vleugels enstaart

038-051-BOP-Harriers-NL-5.qxd 03-07-2006 10:24 Pagina 44 (Tex

Page 8: Inkijkexemplaar Hayman's zakgids Roofvogels van europa

(MC

)

Job:E7-80983 Title:Coastal Birds#175(P) Dtp:183 Page:73

stal Birds3 Page:72

070-081_80983.qxp 7/27/05 5:26 PM Page 73

BUIZERDS–7 3

Van boven dAdult (links) donkerevorm en juveniel(rechts) van de ro-dere vorm; kleinlicht veld op dehandpennen,roodachtige staart

Vlucht aAls Buizerd, met iets stijve, afgeme-ten vleugelslag, maar vaak cirkelendop geheven vleugels

Juveniel cLicht met donkere vleu-gelpunten en donkerderlichaam; staart bijnadoorschijnend, neigtnaar roodbruin

c Adult mannetje,rodere vormAdult heeft opvallend zwarte vleu-gelpunt, polsvlekken en vleugelach-terrand; algemene vorm heeft rood-ste lichaam en staart

a Adult,grijzere vormHetzelfde patroon, maar veelgrijzer; donkere vleugelach-terrand en staartband tonendat dit een adult is

064-081-BOP-Buzzards-NL-5.qxd 03-07-2006 10:29 Pagina 73 (Tex

Page 9: Inkijkexemplaar Hayman's zakgids Roofvogels van europa

(MC

)

Job:E7-80983 Title:Coastal Birds(AC32782-183) #175(P) Dtp:174 Page:80

070-081.qxp 8/20/05 11:51 AM Page 80

80– BUIZERDS

VisarendPandion haliaetus

DETERMINATIE Een grote roofvogel met een meeuwachtige

vleugelvorm en soepele vlucht, duidelijk zichtbaar op afstand. Don-

kere bovenzijde en lichte onderzijde kenmerkend; wit van onderzijde

kan vaal tonen, maar in de zon zeer helder. Lichte kruin en donkere

oogstreep meestal goed te zien. Geknikte of gehoekte vleugel met

zwarte polsvlek en donkere baan op ondervleugels. Duikt naar vis.

HABITAT Nabij water in beboste rivierdalen, ook langs kusten en

op rotsachtige eilanden. Vaak bij meren en reservoirs tijdens de trek.

GEDRAG Brengt veel tijd door in hoge bomen, op rotsen of door

mensen gebouwde structuren, maar vliegt tijdens het foerageren bo-

ven water, vaak pauzerend om met zware vleugelslag te ‘bidden’ en

met de kop en poten naar voren op vis te duiken. Draagt de vis in de

poten naar zitpost of nest. Voert in het voorjaar een hoge, golvende

baltsvlucht uit met luide, fluitende roepen boven het nestgebied.

52–60 cm

VERSPREIDING

Wijdverspreide zo-mergast in N enNO, maar lokaal;ook in Middelland-se-Zeegebied, waarhij een talrijkedoortrekker is

2457

ADULT

JUVENIEL

fVan onderenDuidelijke knik in vleu-gels in vrijwel alle situ-aties, behalve bij het

zweven op geheel ge-strekte (maar nog steedsgebogen) vleugels

f JuvenielJonge vogel heeft lichte veer-zomen op gehele bovenzijde,vaak het witst op de schou-der; heeft ook een meerroodbruine borstband

064-081-BOP-Buzzards-NL-5.qxd 03-07-2006 10:30 Pagina 80 (Tex

Page 10: Inkijkexemplaar Hayman's zakgids Roofvogels van europa

(MC

)

Job: E07-80983 Title: Coastal Birds08-AC32782(170) (E07-80997) 175#(P) Dtp: 36 Page: 124

104-129_C32782.qxd 8/20/05 7:54 AM Page 124

124–VALKEN

GiervalkFalco rusticolus

53–63 cm

VERSPREIDING

Broedt in IJsland en N-Scandinavië; trekt’s winters iets naarhet zuiden, maar verbuiten zijn broedge-bied zeer zeldzaam

1

2

3

7

ADULT

JUVENIEL

JUVENIEL Zittend cJuvenielen hebben blauwgrijze po-ten en snavelbasis, die bij adult

geel zijn; van onderen gestreepter

Lichte juveniel dLoodgrijze tekening op wit; blauwe snavelen poten zijn onderscheid vergelekenmet adult; lichter dan enige Slechtvalk

a KoppatroonZelfs bij de donkerste vogelsgeen verlengde baardstreep, maarwel donkere kap en wangen

a Donkere juvenielDonkerbruin; kop donker maarmet veel minderduidelijkebaardstreepdan juvenieleSlechtvalk

104-129-BOP-Falcons-NL-5.qxd 03-07-2006 10:37 Pagina 124 (Tex

Page 11: Inkijkexemplaar Hayman's zakgids Roofvogels van europa

Job: E07-80983 Title: Coastal Birds(E07-80997) 175#(P) Dtp: 170 Page: 140

130-161-80997.qxd 8/4/05 2:10 PM Page 140

140–UILEN

BosuilStrix aluco

37–43 cm

VERSPREIDING

Grote delen van Eu-ropa, met uitzonde-ring van Ierland, IJs-land, grote delenvan Scandinavië,bergstreken en veeleilanden

5

8

Rechtop zittend dKan alert en vrij slank zijnof ontspannen en gezet;sommige zijn grijzer, an-dere meer roestbruin;witte vlekken op deschouders; zwarteogen in een lichte gezichtssluier

Rustend dVeel ronder als hij slaapt of doe-zelt overdag, kop tussen deschouders getrokken, poten ver-borgen tussen de lichaamsveren

130-161-BOP-Owls-NL-5.qxd 03-07-2006 10:43 Pagina 140 (Text B

Page 12: Inkijkexemplaar Hayman's zakgids Roofvogels van europa

Job: E07-80983 Title: Coastal Birds(E07-80997) 175#(P) Dtp: 36 Page: 158

130-161-80997.qxd 8/4/05 2:10 PM Page 158

Vluchtpatroon dGrote, zware vogelmet brede vleugelsen een vrij egaalbruin uiterlijk; ingoed licht is dezwarte banderingzichtbaar

158–UILEN

OehoeBubo bubo

59–73 cm

VERSPREIDING

Wijdverspreid naaroveral lokaal in M- en O-Europa,zeldzaam in N- enW-Europa, stand-vogel

1235

130-161-BOP-Owls-NL-5.qxd 03-07-2006 10:43 Pagina 158 (Text B

Page 13: Inkijkexemplaar Hayman's zakgids Roofvogels van europa

Job: E07-80983 Title: Coastal Birds(E07-80997) 175#(P) Dtp: 36 Page: 176

(MC

)

162-176-80997.qxd 8/4/05 2:14 PM Page 176

176–REGISTER

RegisterAasgier 24arend

Bastaard- 96Dwerg- 88Havik- 90Keizer- 102Schreeuw- 98Slangen- 92Spaanse Keizer- 102Steen- 100Vis- 80Zee- 94

Arendbuizerd 74

Bastaardarend 96Balkansperwer 62Blauwe Kiekendief 46Boomvalk 112Bosuil 140Bruine Kiekendief 44Buizerd 70

Arend- 74Ruigpoot- 76Steppe- 72

Dwergarend 88Dwergooruil 146Dwerguil 148

Eleonora’s Valk 118

gierAas- 24Lammer- 22Monniks- 20Vale 18

Giervalk 124Grauwe Kiekendief 48Grauwe Klauwier 174Grijze Wouw 36

Havik 60Havikarend 90

Keizerarend 102Kerkuil 136kiekendief

Blauwe 46Bruine 44Grauwe 48Steppe- 50

Klapekster 170Kleine 168Zuidelijke 170

klauwierGrauwe 174Roodkop- 172

Kleine Klapekster 168Kleine Torenvalk 114

Lammergier 22Lannervalk 126Laplanduil 156

Monniksgier 20

Oeraluil 154

Ransuil 144Rode Wouw 32Roodkopklauwier 172Roodpootvalk 110Ruigpootbuizerd 76Ruigpootuil 152

Sakervalk 128Schreeuwarend 98Slangenarend 92Slechtvalk 122Smelleken 120Sneeuwuil 160Spaanse Keizerarend 102Sperwer 58

Balkan- 62Sperweruil 138Steenarend 100Steenuil 150Steppebuizerd 72Steppekiekendief 50

Torenvalk 116

uilBos- 140Dwerg- 148Dwergoor- 146Kerk- 136Lapland- 156Oeral- 154Rans- 144Ruigpoot- 152Sneeuw- 160Sperwer- 138Steen- 150Veld- 142

Vale Gier 18valk

Eleonora’s 118Gier- 124Kleine Toren- 114Lanner- 126Roodpoot- 110Saker- 128Slecht- 122

Toren- 116Velduil 142Visarend 80

Wespendief 78wouw

Grijze 36Rode 32Zwarte 34

Zeearend 94Zwarte Wouw 34

A

B

D

EG

H

K

L

MOR

S

TU

V

W

Z

162-176-BOP-Shrikes-NL-5.qxd 03-07-2006 10:45 Pagina 176 (Tex

Page 14: Inkijkexemplaar Hayman's zakgids Roofvogels van europa

Roofvogelspeter h

ayman

rob hum

eTIR

ION

NATU

UR

Hayman’s Zakgids Roofvogels van Europa

Hayman’s Zakgids Roofvogels van Europa beschrijft alle roofvogelfamilies die in ons land en de rest van Europa voorkomen, of er regelmatig op bezoek komen.Daarnaast zijn ook uilen en klauwieren in deze uitgave opgenomen. De kleurcodering per familie vereenvoudigt het herkennen van de soort en de schitterende foto’s tonen de vogels in hun natuurlijke habitat en tijdens het jacht- en broedgedrag. De minutieus gedetailleerde kleurenillustraties van elke soort zorgen ervoor dat zowel de beginnende als de gevorderde vogelaar de soorten eenvoudig kan determineren. Hayman’s Zakgids Roofvogels van Europa is de ultieme gids voor elke enthousiaste roof-vogelliefhebber!

In samenwerking met Vogelbescherming Nederland en Natuurpunt.

TIRION NATUURwww.tirion.nl

www.vogelbescherming.nl

www.natuurpunt.be

~<(st!p#=bajfij<

zakgids Roofvogels

van Europa

peter hayman | rob hume

Hayman’s

Haym

an’s zakgids

TIRION NATUUR

isbn 978 90 5210 958 9

De nieuwe zakgids roofvogels cover.indd 1 20-02-2014 17:08