Achtergrondinformatie en lesmaterialen Informatie– en Documentatiecentrum

GGD Hollands Midden

Voortgezet (speciaal) onderwijs

Jeugd– en jongerenwerk

Mediawijsheid

Social Media VO Pagina 2

De GGD Hollands Midden heeft in haar vestigingen in Gouda en Leiden een Informatie- en Documentatiecen-

trum. Deze is bestemd voor personen en organisaties die zich bezighouden met gezondheidsbevordering,

gezondheidsbescherming en gezondheidsvoorlichting.

Website www.gezondeschoolhm.nl

Lesmaterialen van de GGD Hollands Midden vindt u ook op de website www.gezondeschoolhm.nl. Op deze

website hebben meerdere organisaties uit de regio hun aanbod op het gebied van gezondheid en zorg gebun-

deld. U kunt daardoor themagericht zoeken naar lesmaterialen, methodieken, cursussen en ouderavonden. Bij

ieder product staan contactgegevens vermeld waar u terecht kunt voor meer informatie.

Downloaden of lenen van materialen

De materialen die u uitsluitend kunt downloaden zijn te herkennen aan

Lesmaterialen die ook te leen zijn kunt u aanvragen via infodocu@ggdhm.nl. Vermeld hierbij welke materialen u

wenst en voor welke periode. U kunt meerdere materialen tegelijk aanvragen voor een periode van 3 weken.

Indien er geen reserveringen zijn, is een verlenging mogelijk. Er zijn geen kosten aan verbonden.

Wilt u langskomen om materialen te bekijken, neem dan contact op om een afspraak te maken.

Ophalen lesmaterialen

De lesmaterialen dienen opgehaald en teruggebracht te worden. Dit kan op verschillende locaties in de regio:

Alphen aan den Rijn, Stadhuisplein 7 (in stadhuis)

Gouda, Thorbeckelaan 5 (Midden Hollandhuis)

Katwijk, Schimmelpenninckstraat 10

Leiden, Parmentierweg 49

Een Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) bij u in de buurt.

Meer informatie

infodocu@ggdhm.nl

Colofon

Auteurs: Informatie– en Documentatiecentrum / infodocu@ggdhm.nl

Datum: november 2017

Uitgave: GGD Hollands Midden

Publicatienummer: U17081 www.gezondeschoolhm.nl

Informatie- en Documentatiecentrum Gezondheidsbevordering

Pagina 3

Achtergrondinformatie en lesmateriaal

Mediawijsheid is de verzameling competenties die je nodig hebt om actief en bewust deel te kun-

nen nemen aan de mediasamenleving. Mediawijzer.net heeft diverse experts geraadpleegd om vast te stellen welke competenties dit zijn.

Het resultaat: tien mediawijsheidcompetenties in één omvattend model. Helderheid over

mediawijsheid; vertrekpunt voor mediawijsheidinitiatieven. De indeling en beschrijving van de tien competenties is tot stand gekomen op basis van de laatste in-zichten van de geraadpleegde experts. Maar de ontwikkelingen in de media gaan snel en om actueel en relevant te blijven zal dit model daarop in moeten spelen. Het model is daarom open en dynamisch opgezet, zodat er ruimte is om aanpassingen te maken wanneer de ontwikkelingen op mediawijsheid-gebied daarom vragen.

Mediawijsheid competentiemodel

10 mediawijsheid competenties

Uitgave: Mediawijsheid

Leerlijnen en overzicht van lesmaterialen

rondom mediawijsheid voor

kinderopvang/Bao/VO/MBO/speciaal onderwijs op een rijtje

De meeste lesmaterialen (en doorlopende leerlijnen) die hier genoemd worden zijn gebaseerd op (een deel van) het voornoemde competentiemodel.

Uitgave : Mediawijsheid

Themapagina sociale media in het VO

Sociale veiligheid gaat ook over de ‘online’ veiligheid. Grensoverschrijdend gedrag en misbruik van so-ciale media vormen een bedreiging voor de veiligheid van leerlingen en medewerkers. Waar krijgen scholen mee te maken? En wat kunnen zij doen om incidenten op sociale media te voorkomen en op welke wijze kan de school ongewenst online gedrag aanpakken?

Informatie en actiepunten worden aangereikt met verwijzingen naar praktische bruikbare materialen en publicaties ter bevordering van de online veiligheid op school.

Uitgave: School en Veiligheid

Social Media VO Pagina 4

Achtergrondinformatie en lesmateriaal

Stappenplan omgaan met sexting

Een stappenplan voor het omgaan met naaktfoto’s (sexting) op school. Door de zes helder omschreven stappen te volgen en te ver-talen naar de eigen situatie, werkt u aan het beperken van de even-tuele emotionele schade voor betrokkene(n) en het herstellen van de rust en sociale veiligheid op school. Download het stappenplan.

Uitgave: Bureau Jeugd en Media

8 feiten over shame sexting

Incidenten rond sexting halen regelmatig het nieuws en daarmee wordt het tegenwoordig al snel 'shame sexting'. Omdat al die aandacht en reacties op de verspreide foto's juist zo pijnlijk zijn voor de slachtoffers.

8 feiten over pijnlijke reacties: steeds jonger / onomkeerbaar en snel / uit sensatiezucht / praat met elkaar / onderdeel van seksuele vor-ming / maak ze bewust van de gevolgen / verspreiding is strafbaar.

Uitgave: Mijn kind online

Tips om te praten met leerlingen over internet

Praat met je leerlingen over hun digitale wereld, dat is vaak het advies voor scholen. Maar hoe doe je dat, praten over een onderwerp waar je misschien weinig over weet? Met enkele praktische gesprekstips en voorbeeldvragen helpen we je op weg. Voor schoolleiders en leraren, maar ook geschikt om aan ou-ders uit te delen tijdens een ouderavond over jeugd en internet.

Download een set met 25 vragen over Privacy en Informatiebeveili-ging.

Artikel www.kennisnet.nl / door: Remco Pijpers, aug. 2017

Pagina 5

Achtergrondinformatie en lesmateriaal

Online ….. weet wat je doet, gaat over de risico’s die jongeren op internet kunnen lo-

pen. Daarbij is dit lespakket vooral gericht op seksueel misbruik via internet; wat is het, hoe kun je

het voorkomen en wat kun je doen als het je toch is overkomen. Iedere les behandelt één thema en bestaat uit een interactief filmpje, een aantal opdrachten en tips voor de leerlingen.

Een les over Grooming / Een les over Sexting / Een les over Sextortion

Doelgroep: jongeren

Uitgave: helpwanted.nl

It’s up to you is een interactieve film die als interventie tegen

cyberpesten wordt ingezet op scholen. Kijkers bepalen zelf de keuzes van de hoofdpersoon en creëren daarmee hun eigen persoonlijke verhaal, waardoor ze direct de gevolgen van hun acties ervaren. Samen met de aansluitende discussie in de klas, dient de film als praktisch handvat voor docenten en richt zich op normstelling en bewustwording.

De film en registreren: Informatie over de film op ipads

Doelgroep: bovenbouw Bao / onderbouw VO (10-16 jaar) Uitgave: Reactif

Delete Cyberbullying; deze app #DeleteCyberbullying

geeft leraren, leerlingen én ouders informatie en tips over digitaal pes-ten. Bij de app hoort een docentenhandleiding met uitgebreide lessug-gesties voor het bespreken van sociale media en online gedrag in de klas. De oefeningen of lessen zijn modulair en kunnen onafhankelijk van elkaar gebruikt worden om zo de les aan te passen aan de interesses, opmerkingen en vragen van leerlingen.

Download de docentenhandleiding

Uitgave: School en veiligheid

Smart Online (te leen bij documentatiecentrum GGD)

Een lespakket met twaalf gelamineerde posters en veertig lesboekjes. In de

lesboekjes staan verschillende vragen over de nieuwe media.

Doelgroep: bovenbouw BaO / onderbouw VO

Uitgave: DMS educatief, 2015

Social Media VO Pagina 6

Achtergrondinformatie en lesmateriaal

Don’t Worry, be (whats)Happý

Kinderen die ruzie maken via Whatsapp, welke leerkracht heeft er geen last van? De les WhatsHappy maakt de problemen met chatten bespreekbaar en daagt leerlingen uit afspraken te maken over hoe ze fatsoenlijk met elkaar omgaan. De afspraken zetten ze in een poster die kan worden opgehangen aan de muur of op het prikbord.

Doelgroep: onderbouw VO

Uitgave: Mijn Kind Online

Les Instagrap

Instagram is een sociaal medium waarop kinderen foto's uitwisselen met vrienden en familie. Kin-deren geven onderaan de foto commentaar, wat varieert van lieve complimenten tot kwetsende op-merkingen. Op Instagram is het doorgaans vooral gezellig, maar soms gaat het mis. Scheldpartijen en flauwe grappen leiden tot pesterijen. De les Instagrap van Mijn Kind Online zorgt ervoor dat de sfeer gezellig blijft. In de les Instagrap krijgen leerlingen de opdracht dingen op te schrij-ven die ze grappig vinden op Instagram en te benoemen welke grap-pen ze niet leuk vinden, bijvoorbeeld omdat deze (bedoeld of onbe-doeld) kwetsend zijn. Al doende denken de leerlingen na over de on-line fatsoensregels die ze met elkaar gaan afspreken. Het doel van de les is om de leerlingen inzicht te geven in elkaars on-line gedrag. Leef je in een ander in. Digitale hoffelijkheid, oftewel aar-dig zijn op internet, loont! Doelgroep: Onderbouw VO

Uitgave: Mijn Kind Online

Les: Pesten en sociale media

Met de digiflyer Pesten en sociale media bekijk je samen met je leerlingen wat je kunt doen als je on-line wordt gepest. De digiflyer bevat informatie over cyberpesten, tips en links naar filmpjes waarin leerlingen hun verhaal delen. Stel daarna eventueel samen met de klas een actieplan op. Download de digiflyer

Doelgroep; jongeen Uitgave Pestweb

Social Media VO Pagina 7

Achtergrondinformatie en lesmateriaal

Wij zijn LIT. Game tegen pesten

Promotiefilm / Lesmateriaal

Pest je mee, of grijp je in? Beleef een avontuur met deze nieuwe game, gericht op het tegengaan van (online) pesten!

Wij zijn LIT is de naam van de fictieve groepsapp van de game. Jongeren gaan online in gesprek en krijgen zo meer zicht op hun eigen rol tijdens een pestsituatie. De keuzes die de jongere maakt, beïnvloeden het gesprek in de groepchat, en sturen het verhaal van ‘Wij zijn LIT’. Het is een spannende en enerverende game, speci-aal geschreven om jongeren te leren omgaan met (online) pesten, sexting en groepsdruk. 6 x 50 mi-nuten online kost 95 euro per pakket.

Uitgave KRO-NCRV i.s.m. St. Kikid

Lang leve de Liefde; L.O.V.E. Online (2017)

(ook te leen bij documentatiecentrum GGD)

Over sexting, grooming en veiligheid online

Deze toolkit gaat over leuke en vervelende online ervaringen

rondom liefde en seks. L.O.V.E. Online. De toolkit is voor scholen die aandacht willen besteden aan sexting, grooming en online con-tact. De toolkit ondersteunt de school bij het geven van lessen, het vormen van beleid, het handelen bij incidenten en het informeren van ouders. Handleiding, stappenplan, ouderbrochure, lesmodules (2 lessen), leerlingenmagazine en 2 films.

Doelgroep: leerlingen 12 tot 15 jaar in leerjaar 1, 2 of 3 van het praktijkonderwijs en het vmbo (basis/kader).

Uitgave Soa Aids Nederland en Bureau Jeugd&Media i.s.m. met anderen

Sofie Chat; lespakket over childgrooming (2016)

(te leen bij documentatiecentrum GGD)

Het is het verhaal van de 12-jarige Sofie. Sofie zit vaak achter de computer en chat veel met vrienden. Als ze in contact komt met James, wordt Sofie al snel verliefd op James. Sofie denkt dat James een jongen van 14 jaar is en in Frankrijk woont. Het is geschikt voor gebruik in de bovenbouw van de basis-school en de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Bij de lesboekjes hoort een PowerPointpresentatie.

0,55 per boekjes - Bestelinformatie

Uitgave DSM educatief

Pagina 8

Achtergrondinformatie en lesmateriaal

Spel Pestpiramide Online pesten - (te leen bij documentatie-

centrum GGD)

De Pestpiramide online pesten is een hulpmiddel om online pesten in de klas aan de orde te stellen. Leerlingen denken spelenderwijs na over de verschillende vormen van online pesten en gaan hierover met elkaar in gesprek. Dit doen zij door gebruik te maken van kaarten met daarop verschillende vormen van online pesten.

Uitgave School en Veiligheid—www.schoolenveiligheid.nl

Spel gedragen gedrag - (te leen bij documentatiecentrum GGD)

Hoe wordt er op uw school met elkaar om gegaan? Welk gedrag is acceptabel en welk gedrag niet? Hoe kijken medewerkers aan tegen voorvallen van pesten, discriminatie, racisme en seksueel gedrag? Met dit spel kunnen onderwijsteams (po en vo) op een leuke en laagdrempelige manier met elkaar hierover in gesprek gaan. Het doel is om gewenst en ongewenst gedrag bespreekbaar te maken en samen tot afspraken en regels te komen .

Uitgave School en Veiligheid—www.schoolenveiligheid.nl

Handreiking Wijzer met sociale media Jeugd en sociale media zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Sterker nog: Nederlandse kinderen staan bovenaan in vergelijking tot andere kinderen in Europa wat betreft gebruik van sociale me-dia. Professionals krijgen dan ook steeds vaker te maken met het online (seksueel) risicogedrag van jongeren. De vele vragen over deze lastige materie waren voor het Steunpunt Huiselijk Geweld aanleiding tot schrijven van de handreiking 'Wijzer met sociale media'.

De handreiking biedt professionals, maar ook ouders informatie over online seksueel grensoverschrij-dend gedrag jegens jongeren en geeft in dit kader tips en adviezen. Begrippen als 'mediawijsheid' en 'sociale media' worden gedefinieerd. Daarnaast bevat de handreiking handvatten voor de ouderbege-leiding en een beknopte lijst met websites, lessen en werkvormen.

Doelgroep: Professionals die met jongeren werken, ouders

Uitgever: Steunpunt Huiselijk Geweld Hollands Midden

Meer informatie: Elizabeth Hamelinck, Steunpunt Huiselijk Geweld Hollands Midden, via e-mail of

telefoon 088 - 308 4374.

Pagina 9

Achtergrondinformatie en lesmateriaal

Brochure sociale veiligheid op school en internet

Een sociaal veilige omgeving is belangrijk voor kinderen om zich goed te kunnen ontwikkelen en te kunnen leren. Pestgedrag en conflicten kunnen dat verstoren. De brochure 'Sociale veiligheid op school en internet' van Kennisnet en Stichting School & Veiligheid school helpt scholen om een sociaal veilig klimaat te realiseren: offline én online.

Scholen zijn wettelijk verplicht om te zorgen voor sociale veiligheid op school. Zij moeten onder meer zorgen voor een sociaal veilige omgeving en pesten tegengaan. Veel scholen lopen op dit gebied tegen verschillende vraagstukken aan, zoals:

Hoe zorg je ervoor dat leerlingen ook online positief met elkaar

omgaan? Hoe voorkom je dat kleine ergernissen op internet uitgroeien tot

digitale conflicten die ook hun weerslag hebben in de klas of op het schoolplein?

Hoe reageer je als school adequaat als er een digitale ramp ge-beurt?

De brochure 'Sociale Veiligheid op School en Internet' biedt scholen antwoord op deze en andere vraagstukken over sociale veiligheid en internet. Het is een wegwijzer in de digitale wereld. Naast fei-ten over jongeren en sociale media bevat de brochure onder meer een stappenplan waarmee scholen de schade bij digitale incidenten kunnen beperken. Ook helpt de brochure om sociale veiligheid op in-ternet een vaste plek te geven op school. Verder worden de juridische kaders geschetst. Die helpen scholen beter inschatten wat de ernst van de situatie is bij signalen van online misdragingen. Uitgave: St. Kennisnet i.s.m. St. School en Veiligheid

Brochure digitaal pesten

Wat is digitaal pesten en hoe kun je daar met je leerlingen op een posi-tieve manier over praten?

Pesten is van alle tijden. Bij digitaal pesten of cyberpesten heeft het terrein zich alleen verplaatst naar internet. Kinderen vinden pesten via internet vaak ook 'gewoon' grappig. Totdat het ze zelf overkomt. Soms durven ze ook meer vanachter een computer. Je kunt de ander niet zien, soms waan je jezelf heel anoniem. Het kind dat ze pesten kan niet makkelijk terugslaan, letterlijk en figuurlijk.

In de brochure ‘Digitaal pesten’ staan de feiten, de praktijkervaringen en de etiquette over hoe met elkaar om te gaan op internet. Daarnaast bevat het inspirerende en praktische tips over goed doen op internet.

Uitgave: Mijn kind online. 2015