Informatie over het cluster en de activiteiten van het cluster · 2016-09-22 · Philips CL...

Innovatiecluster Drachten Informatie over het cluster en de activiteiten van het cluster

Joost KrebbekxHolmer Doornbos

Innovatiecluster Drachten InformatIe over het cluster en De actIvIteIten van het cluster

Joost KrebbekxHolmer Doornbos

4 InnovatIecluster Drachten

5

Inhoud

1. Innovatiecluster Drachten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

2. Een uniek cluster . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

3. 2 jaren kalender 2013-2014 en daarna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

Bijlage 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

Het Nederlandse High Tech Systems ecosysteem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

Bijlage 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

Longlist van noordelijke bedrijven binnen het focusgebied High Tech Systems . . . . . . . . . . . . . . . 25

7

1. Innovatiecluster Drachten

Zeven hoogwaardige en innovatieve bedrijven in

en rond Drachten, te weten Neopost Technologies,

BD Kiestra, Variass, Irmato, SMST, Norma-IMS en

Philips CL Drachten, zijn in samenwerking met de

gemeente Smallingerland en de provincie Fryslân,

bezig om de regio als innovatief, technologisch en

kennisintensief op de kaart te zetten . Het aantrek-

ken van hoog opgeleid personeel voor de regio en

het uitwisselen van kennis en ervaringen zijn daarbij

concrete doelen . Dit samenwerkingsverband is al een

tijdje actief maar heeft plannen voor meer en inten-

sievere samenwerking in de Noordelijke regio

Vanuit de provincie Fryslân en de gemeente Smal-

lingerland wordt een dergelijk initiatief toegejuicht

in het kader van de verdere ontwikkeling van een

dergelijke kennis- en innovatiestructuur, dat op

lange termijn positieve gevolgen kan hebben voor de

regionale economische ontwikkeling en dus ook voor

bijvoorbeeld werkgelegenheid .

Circa vijf jaar geleden is ook een eerste poging

ondernomen om een aantal bedrijven in en rondom

Drachten meer te laten samenwerken . Destijds is

deze poging gestrand . De bedrijven zijn nu echter

anders dan 5 jaar geleden en allemaal hebben ze zich

doorontwikkeld tot internationale High Tech Sys-

tems bedrijven .

Meer urgentie dan vijf jaar terug zit ook in het feit

dat er een toenemend gemeenschappelijk probleem

is ten aanzien van de werving van toekomstig tech-

nisch toptalent . De verwachting is dat het steeds

lastiger wordt om talent, van alle niveaus, naar de

bedrijven te krijgen, zeker ook in concurrentie met

andere technische regio’s . Op dit punt bevinden

alle bedrijven van het Innovatiecluster Drachten

zich in dezelfde situatie . Het voldoende aanwezig

zijn van talent is een van de criteria bij strategische

positioneringsbesluiten .

DIt worDt nog eens onDerschreven Door een recent artIkel In De economIst van januarI 2030.


vraag

WO

300.000

250.000

200.000

150.000

100.000

50.000

0

HBO

MBO

VMBO

aanbod

fIguur 1: lanDelIjke InschattIng van vraag en aanboD betatechnIcI metaalelectro

Het is de ambitie van de nu deelnemende bedrijven

primair gericht is op operationele samenwerking op

drie aspecten:

z Human Capital; hieronder verstaan we

activiteiten gericht op het aantrekken

en houden van technisch personeel

op alle opleidingsniveaus; het ‘boeien’

en ‘binden’ van personeel .

z Regiopromotie; hieronder verstaan we activiteiten

gericht op het versterken van het imago

van de regio als technisch en innovatief .

z Kennisuitwisseling; hieronder verstaan we

de netwerkvorming en kennisuitwisseling

tussen (het personeel van) de deelnemende

organisatie van het cluster .

Op deze punten is de ambitie weliswaar gedeeld,

maar dat betekent niet dat dit voor alle partijen het

einddoel is . Voor een aantal bedrijven zijn de aspec-

ten die bijdragen aan een sterkere verankering in de

regio van strategisch belang en dat gaat verder dan

de hierboven genoemde aspecten .

leeswijzer

In hoofdstuk 2 schetsen we kort de uniciteit van

het cluster en in hoofdstuk 3 geven we weer wat de

bedrijven de komende twee jaren concreet samen

in gang willen zetten en wat daarna nog allemaal

mogelijk is .

9

2. een uniek cluster

Het samenwerkingsverband wordt in de “markt”

gezet onder de naam Innovatiecluster Drachten en

vertegenwoordigt ca . 2 .700 werknemers van wie

850 fte in de productontwikkeling . In de drie Noor-

delijke provincies werd in 2009 gezamenlijk circa

€ 250 mln . door bedrijven in R&D geïnvesteerd .

Naar schatting is meer dan . € 100 mln . daarvan

afkomstig van bedrijven uit Drachten, primair

Philips Consumer & Lifestyle1) . Het cluster vormt

daarmee het zwaartepunt van private R&D in Noord

Nederland en zorgt voor hoogwaardige bedrijvigheid

in het Noorden . In het cluster worden meer dan 50

nieuwe productintroducties per jaar gerealiseerd .

Een korte ronde langs de bedrijven van het

Innovatie cluster Drachten:

1. Philips consumer lifestyle

Philips Lifestyle Drachten is een belangrijke vestiging

van Philips . Van oudsher worden hier scheerap-

paraten ontwikkeld en er jaarlijks vele miljoenen

gemaakt . Maar steeds meer wordt Philips Drach-

ten een ontwikkelcentrum waar vanuit Drachten

wereldwijd nieuwe innovaties worden gerealiseerd in

een veel breder productenpakket . Neem bijvoorbeeld

1) (bron: onderzoek Philips)

de bekende Senseo koffiezetapparaten: in Drachten

bedacht . Bij Philips werken ca 1800 mensen

2. bD kiestra

BD Kiestra is een onderdeel van BD . Een Ameri-

kaanse onderneming op het gebied van medische

apparatuur (32 .000 werknemers) . BD Kiestra is zo’n

bedrijf wat 10 jaar geleden nog een klein familiebe-

drijf was (30 man) maar nu een belangrijke plek in

het BD concern inneemt . Sinds 6 jaar ontwikkelt

en produceert het bedrijf systemen voor microbio-

logische laboratoria waarmee hun productiviteit

aanzienlijk wordt verbeterd . Daarnaast zorgt deze

apparatuur dat de tijd waarbinnen bekend is welke

bacteriologische besmetting een patiënt heeft dras-

tisch wordt verkort van ca 5 dagen naar binnen 24

uur . Hier worden levens mee gered! BD Kiestra heeft

de afgelopen 3 jaar een forse groei doorgemaakt, het

bedrijf wil binnen nu en 2 jaar doorgroeien naar ca

350 medewerkers .


3. neopost technologies

INNOVATIEVE OPLOSSINGEN VOOR POST, PAKKETTEN EN DIGITALE COMMUNICATIE

Neopost Technologies in Drachten is onderdeel van

een Frans beursgenoteerd concern met het hoofd-

kantoor in Parijs . Neopost levert totaaloplossingen

voor de post- en pakketverwerking . Deze producten

worden in Drachten ontwikkeld en geproduceerd .

Grote kans dat u post die u thuis of op uw bedrijf

ontvangt, is gefrankeerd, gevouwen, in de envelop

gedaan en gesorteerd door deze apparatuur . Bij Neo-

post Drachten werken 250 mensen .

4. Irmato

De Irmato group is een Nederlands bedrijf met 9

vestigingen, waarvan 6 in Nederland, 2 in Duitsland

en 1 in België . Irmato Drachten is gespecialiseerd

in het ontwerpen en produceren van geavanceerde

productieapparatuur die in 24/7 industriële omge-

vingen wordt toegepast . Daarnaast ontwikkelt en

produceert Irmato Drachten hoogwaardige indus-

triële meetsystemen waaronder contactloze 3D

meetapparatuur, calibratie- en handmeetmiddelen

etc . Bovendien is Irmato gespecialiseerd in P-ECM

(Precisie Electro-Chemical Machining) technologie .

Deze technologie stamt uit de Aerospace Industrie

en is naar Drachten overgehaald en verder uitont-

wikkeld om zeer nauwkeurige metaalbewerking in

massa fabricage te maken . Deze technologie wordt

ingezet bij de productie van onderdelen van scheer-

apparaten, in de automotive, aerospace en semicon-

ductorindustrie . Irmato Drachten is een afsplitsing

van Philips en herbergt meer dan 80 medewerkers .

5. norma Ims

Ook Norma IMS is een afsplitsing van Philips en is

onderdeel van de Nederlandse Norma groep . Norma

IMS is wereldwijd gekend voor haar precisiebewer-

kingen en heeft daarom ook in een korte tijd dat het

zelfstandig in de markt mag acteren een respecta-

bele klantenkring opgebouwd en levert met 80 man

onder andere aan Zeiss en ASM-L .

11

6. variass medical systems

Variass Medical Systems is een onderdeel van de

Variass Groep met het hoofdkantoor in Veendam .

Variass Medical Systems is (nu nog) gesitueerd in

Leeuwarden . Variass is vooral bekend en gerenom-

meerd als System Supplier en EMS specialist . Variass

Medical Systems ontwikkeld en bouwt met 25 man

aan complexe medische en laboratorium systemen of

werkende modules hiervan . Variass Medical Systems

is gespecialiseerd in producten waarbij Röntgen,

vloeistoffen en/of gassen een belangrijke rol spelen .

Uiteraard heeft Variass Medical Systems ook de faci-

liteiten zoals een cleanroom en een röntgenkamer

beschikbaar om deze complexe systemen te kunnen

bouwen en te testen .

7. smst

SMST is een innovator en integrator op het gebied

van werksystemen aan boord van werkschepen en

offshore systemen . SMST ontwikkelt en levert, inter-

nationaal, complexe hijs, boor, pijpleidingleg-syste-

men . Vaak is dit complex omdat op een bewegende

zee een stabiele functie moet worden gerealiseerd .

SMST is vorig jaar de Friese ondernemer van het jaar

geworden maar het succes is vooral af te meten aan

een snel groeiende bezetting van, op dit moment,

130 vaste medewerkers . SMST heeft hier bovenop

nog een schil van 70 flexibele medewerkers .

8. whisper Power

Off grid groene energiesystemen

Whisper Power is een afsplitsing van het bekende

Mastervolt en concentreert zich op stand-alone

duurzame energie systemen, electrische aandrij-

vingen en componenten . Whisper Power is een

zelfscheppend bedrijf dat haar eigen collectie ont-

werpt, assembleert en vermarkt . Duurzaamheid staat

bij Whisper Power systemen hoog in het vaandel:

energiezuinig, stil en daar waar kan groen (vervan-

ging fossiele verbrandingssystemen door electrische

systemen) . Eindmarkten zijn maritiem, automotive

en defensie .


high tech systems

fIguur 2 negen toPsectoren (bron mInIsterIe van el&I, 2011)

Een gemeenschappelijk kenmerk van de bedrijven

is dat zij hoogwaardige systemen, of delen daarvan,

leveren . De bedrijven maken allemaal deel uit van

de hoogtechnologische maakindustrie: de Topsector

High Tech Systems . Onder High Tech Systems ver-

staan we in algemene zin bedrijfsactiviteiten gericht

op de productie en ontwikkeling van apparaten,

instrumenten, machines, mechanisaties, automo-

tive, trucks & bussen, vliegtuigen en schepen .

Karakteristieke eigenschappen van High Tech

systemen zijn:

z zeer intelligent (embedded

systemen, software, sensors);

z zeer nauwkeurig (nano-elektronica,

high precision manufacturing); en

z zeer efficiënt (mechatronica) .

Alle deelnemende clusterbedrijven (en ook bedrijven

die reeds belangstelling hebben getoond) voldoen

aan deze kenmerken . Ook vanuit bestuurlijk oog-

punt is het kiezen van een dergelijke focus aantrek-

kelijk omdat deze rechtstreeks een verbinding legt

met de topsector op nationaal niveau en het ook

afrekent met de oude metaal/electro benaming . Deze

bedrijven stijgen ver boven de “low-tech broeders”

uit . High Tech Systems vormt echter geen erkende

noordelijke sterkte zoals agrofood, water, energie of

sensor en healthy ageing, maar heeft wel de potentie

dit te kunnen worden .

Er vallen nog een aantal zaken op bij het cluster .

In de eerste plaats dat vier van de zeven bedrijven

OEM-er zijn: een Original Equipment Manufactu-

rer . Zij zijn ‘zelfscheppend’ en internationaal actief

en leveren aan eindgebruikers; dit kunnen zowel

consumenten zijn (Philips) als bedrijven (overige) .

Het Innovatiecluster Drachten herbergt hiermee nu

al uitzonderlijk veel OEM-ers .

SMST, Variass en Norma hebben een ander rol in de

keten die van (deels) systeminnovator en deels ook

systeem-integratoren (voor een nadere toelichting

op deze rollen zie bijlage 1) . Ook zij zijn (voor een

deel) zelfscheppend .

Kortom: de uniciteit van dit cluster is goed . Daaren-

tegen is de bekendheid van deze mooie feiten abso-

luut voor verbetering vatbaar . Het innovatiecluster

Drachten heeft de ingrediënten in huis om dat dan

ook richting verschillende stakeholders slimmer aan

te pakken .

13

High-techsystems

Eigen medewerkers:• Thema doet er toe in NL• Aansprekend thema met mooie eigen voorbeelden te

staven• Van baan naar loopbaan in de high-tech wereld en dat

zelfs in de eigen regio

HQ• Aansprekende internationale bedrijven• Reason to be here!• Thema doet er toe in NL

NN bedrijven in dezelfde focus• Zelfde thema: verbroedert• Aansprekende internationale bedrijven in

zwaartepunt Drachten• Samen kunnen we ketens vormen: Join us!

NN bestuurders• Thema doet er toe op nationaal niveau,

het telt• Aansprekende oud/nieuw cluster in

zwaartepunt Drachten in totale ecosysteem dat nog veel groter is

• Support ons

Nieuw talent• Van baan naar loopbaan in high tech• Aansprekende internationale bedrijven in

zwaartepunt Drachten maar ook daarbuiten• We need you!

Kennisinstituten• Focus geeft houvast voor

competentieontwikkeling in opleidingen• Grootte van de bedrijven geeft meer

kans op onderzoek

Pers• Made in Holland werkt• Aansprekende internationale

bedrijven in zwaartepunt Drachten

Klanten• Gevoel van professionaliteit en

industriële dichtheid• Vooroplopers

fIguur 3: overzIcht van verschIllenDe booDschaPPen onDer De vlag van hIgh tech systems.

15

3. 2 jaren kalender 2013-2014 en daarna

Wanneer we naar de deelnemende bedrijven kijken

dan zien we als belangrijkste motivatie om intensie-

vere samenwerking tot stand te brengen een aantal

overwegingen:

z Er is bij de deelnemende bedrijven sprake

van een gedeeld probleem, namelijk het (ver-

wachte) gebrek aan technisch personeel . Dit

heeft betrekking op alle niveaus: van MBO tot

academisch, postacademisch en PhD-niveau .

Hoewel dit in verschillende mate beleefd wordt

door de betrokken bedrijven, wordt de nood-

zaak om op het punt van arbeidsmarkt actie

te ondernemen, unaniem onderschreven .

z Er bestaat bij de bedrijven het beeld dat door

samenwerking kansen gepakt kunnen worden .

Het huidige niveau van samenwerking tussen

de bedrijven is beperkt, zo geven partijen aan .

Tussen de bedrijven zijn onderling weinig

toeleverancier- en uitbesteed relaties (T&U) .

Kennisdeling of uitwisseling van personeel

vindt bijvoorbeeld nauwelijks plaats .

z Een beperkt aantal partijen geeft aan dat ver-

ankering in de regio en versterking van de regio

een belangrijke overweging is om aan een der-

gelijk initiatief mee te doen . De regio, daaron-

der verstaan betrokken bedrijven nadrukkelijk

het niveau van de regio Noord-Nederland .

Deze doelstellingen zijn omgezet in activiteiten in de

jaren 2013 en 2014 . De samengestelde kalender ziet

er als volgt uit:

Boeien

2013

Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4

Werkwijze gereedNieuwe bedrijven

Niet 100%planbaar

2014

• Beurzen bezoeken(6 per jaar)

• Uitvinderswedstrijd

• Ingenieur voor de klas

• Basisscholenprogramma

Binden

PR

• Overschotten/tekorten personeel uitwisselen

• Onderlinge bedrijfsbezoeken & presentaties

• Successen delen

• Projectdetachering

• Kennisdeling onderling medewerkers mbv kenniskringen (minstens 5)

• Website / kalender

– Imago

– Stageplaatsen

– Vacatures

– Social fora

Werkwijze gereed

Verbinden kringen met website

Functionaliteiten live

Externe bijeenkomst Interne bijeenkomst Interne bijeenkomst met pers Externe bijeenkomst

Continu vullen/aanpassen website

fIguur 4: actIvIteItenkalenDer 2013 – 2014


Het gaat dus om de volgende activiteiten onder de

labels Boeien, Binden en PR:

z beurzen – Het gezamenlijk verzorgen van een

stand met bemanning op vak-, bedrijven en

banenbeurzen (zoals recentelijk de NEVAT beurs)

waarbij het Innovatiecluster Drachten onder de

aandacht gebracht kan worden . De ambitie is

om op circa 6 beurzen per jaar aanwezig te zijn .

z uitvinderwedstrijd – Het gezamenlijk

organiseren van een uitvinders wedstrijd voor

HBO studenten waarbij op een thematische

wijze (dit keer met als thema gezondheid) .

Activiteiten behelzen: opzetten, begeleiden,

voorselecteren en uiteindelijk het organiseren

van het uitvinderssalon . Uitvindingen worden

gekoppeld aan een thema, en deze uitvindingen

worden bekroond tijdens een gepast evenement

in juni 2013 . De wedstrijd kent een jury en stelt

geldprijzen beschikbaar (ongeveer € 500,- per

bedrijf, exclusief de kosten voor het evenement) .

z Ingenieur voor de klas – In het kader van

uitwisseling met de kennisinstellingen is het

goed om medewerkers uit het bedrijfsleven

met enige regelmaat voor de klas te hebben .

Dit zorgt voor de juiste enthousiasmering, een

overzicht van de laatste stand van de techniek

naar de leerlingen en voor een beginnend

begrippenkader van scholen en bedrijven naar

elkaar toe . Philips en Variass zijn hier reeds in

actief en de kans ligt hier om met het gehele

cluster in dit onderwerp actief te worden .

z basisscholenprogramma – Het

collectief regelen van deelname van

de bedrijven bij basisschoolbezoeken

(onder andere ‘roefeldagen’) .

z tijdelijk overschot of tekort aan personeel

communiceren binnen het cluster – Het

organiseren van een continue stroom van

interne vacatures richting de bedrijven binnen

het cluster en het actief ophangen/’promoten

van deze mogelijkheden binnen die organisaties .

Bedoeling is meer kruisbestuiving te organiseren .

z onderlinge bedrijfsbezoeken en –presentaties –

Voordrachtencyclus waarbij elke bedrijf

eenmaal per jaar een ‘open’ presentatie

houdt naar de andere cluster bedrijven .

z successen delen – Open dag organiseren bij

lancering nieuwe producten/technologieën

voor cluster deelnemers: om beter en vaker

elkaar deelgenoot te maken van belangrijke

momenten binnen de bedrijven . Indien

mogelijk (vanwege geheimhouding) dan ook

een mooi moment van collectieve PR .

z op projectbasis medewerkers detacheren bij

Innovatiecluster Drachten bedrijven (Iso

certificatie, engineering projecten) – Zeker als

het gaat over de inzet van bepaalde specialisten

kan het zeer nuttig zijn om voordat er een

project start, te kijken of voor een bepaalde tijd

specialisten van de clusterbedrijven inzetbaar

zijn voor een afgebakende project c .q . periode .

z stimuleren en faciliteren van kennisdeling

bestaand personeel, vakgenoten onderling –

Het gaat hier om het organisch laten ontstaan

en groeien van een aantal kenniskringen

vanuit verschillende expertises . Het idee is om

vooral de medewerkers de vrijheid te geven om

hier initiatief in te ontplooien . Het streven is

eerst vijf van dit soort kenniskringen te laten

ontstaan en daarna organisch verder te groeien .

z gezamenlijke website – Dit is een collectief

initiatief om met één gezicht naar buiten te

treden en via de website een aantal verdere

boeien-functies te realiseren zoals overzicht

van stageplaatsen, overzicht van vacatures,

overzicht van lopende activiteiten binnen

17

het cluster in het kader van boeien &

binden, overzicht van aantrekkelijk punten

in de regio . Hierbij kan ook verdere social

media worden ingezet zoals Facebook of

LinkedIn groepen, Twitter, Yammer etc .

Los van deze collectieve acties is het dus goed om te

vermelden dat JetNet, UCF, vakschool gewoon door

Philips Drachten verder individueel blijven worden

ondersteund . Ook het ‘Great Place to Work’ pro-

gramma blijft een activiteit van Kiestra die gewoon

doorloopt . Stages blijft een individuele activiteit,

maar worden wel vanaf 2013 op de website geplaatst .

activiteitenkalender als leidraad

voor groei van het cluster

De kalender heeft ook de functie van het aantrekken

van nieuwe bedrijven in het cluster . Op basis van

deze kalender zullen de komende maanden vier extra

bedrijven gevraagd worden om mee te doen . Een

maal per jaar wordt gekeken of de groep weer groter

kan worden en dan stromen deze bedrijven toe op

basis van de dan vastgestelde kalender .

bedrijven en onderwijsinstellingen Drachten

Friese Poort is als onderwijsinstelling nog niet

formeel bij het cluster betrokken . Wel bestaat er

een gezamenlijk belang, namelijk het vergroten

van de instroom voor de techniekopleiding . Friese

Poort bouwt een nieuwe locatie, waarin ook voor de

techniek opleidingen (engineering, bouw en infra)

een eigen gebouw krijgen . Dit is onderdeel van de

leercampusontwikkeling . Men onderkent dat tech-

niek kampt met een imagoprobleem . Samenwerking

met bedrijven kan bijdragen aan het aantrekkelijker

maken van de opleiding . Bovendien kan door mid-

dels van samenwerking de regio zich profileren als

een innovatieve, technische omgeving .

De rol van kenniskringen in

het activiteitenplan.

Belangrijk om te vermelden is dat voor de door-

ontwikkeling van het Innovatiecluster Drachten de

kenniskringen-activiteit van cruciaal belang is . Het

is dus zaak om deze activiteit op een hoogwaardig

niveau te lanceren en vanuit deze kenniskringen de

weg in te slaan van gezamenlijke projecten . Deze

kenniskringen moeten niet “stranden” in alleen

praatgroepen . Meestal is na een bepaalde periode het

elan eruit en sterven deze kringen een zachte dood .

Vanuit gezamenlijke projecten kan op termijn een

collectieve R&D agenda komen inclusief verdere ver-

bindingen met hogescholen op onderzoeksgebied .

Vanuit de kenniskringen is, later, ook een opscha-

ling mogelijk naar het betrekken van meer bedrijven

die zich in de “vliegwiel” regio bevinden en zich in

hetzelfde focusgebied actief zijn

De wijze van organiseren van de kenniskringen is

ook bewust op een bottom-up wijze ingestoken . De

initiatieven voor de kenniskringen moeten uit de

organisatie komen en niet voorgekauwd aangeboden

worden . Op deze wijze worden de werknemers pro-

actief betrokken en is de kans van slagen groter . Het

cluster gaat eerst uit van vijf kenniskringen, maar

het kunnen er ook meer of minder worden . Onder-

werpen met kans van slagen lijken bijvoorbeeld:

motion, vision, lean, projectmanagement .


wijze van organisatie van de 2 jaren kalender

Boe

ien

Bin

den

PR

Projectleider

BuroIrmatoVariass

Variass

Buro/HRM

Norma

Buro

Buro

Neopost

Gemeente

Buro

Buro

Buro

Buro

Buro

Buro

Ass Phi

lips

Neo

pst

Irmat

o

Kie

stra

Varia

ss

Nor

ma

Gem

eent

e

Pro

nivn

cie

XXX

XXX

XXX

XXX

XXX

XXX

XXX

X X X X X XX X X X X X X

X X X X X X XX X X X X X X

X X X X X XX X X X X X

X X X X X X X

X X X X X X

X X X X X X X

X

• Beurzen bezoeken ( 6 per jaar)

• Uitvinderswedstrijd• Ingenieur voor de klas• Basisscholenprogramma

• Overschotten/tekorten personeel uitwisselen

• Onderlinge bedrijfsbezoeken & presentaties

• Successen delen • Projectdetachering• Kennisdeling onderling

medewerkers mbvkenniskringen (minstens 5)

• Website/ kalender• Imago• Stageplaatsen• Vacatures• Social fora

fIguur 5 actIvIteIten kalenDer InnovatIecluster Drachten

Per activiteit is een projectleider benoemd vanuit

de bedrijven en is aangegeven of een klein, nog op

te richten, ondersteunend bureau deze taak op zich

zou moeten nemen . Middels de kruisjes is aangege-

ven wie dan verder deelneemt aan de verschillende

activiteiten .

Met de deelnemende bedrijven zal in 2014 wel een

juridische organisatievorm moeten worden vastge-

legd, als opmaat voor verdere continuering en moge-

lijke uitbreiding daarna . Te denken valt hierbij aan

een Stichtingsconstructie als Engineering Noord die

kent . Bedrijven willen nu als eerst de meeste energie

in de uitvoering steken . Belangrijk hierbij is dan wel

de bewaking van evenwicht van de (in-kind) inspan-

ningen . Om hier een overzicht van te geven is het

volgende schema opgesteld:

afgesproken onderlinge spelregels

Als criteria voor nieuwe toetreders binnen het cluster

stellen gelden de volgende criteria voor:

z Vooralsnog geen concurrenten van bestaande

deelnemers toelaten . Omdat in de huidige

(begin)fase de omvang beperkt is en onderling

vertrouwen broos, ligt het niet in de rede

om concurrenten toe te laten . Of, zoals

betrokkenen aangeven: “De synergie ligt

vooralsnog in de technologie en niet in de

markt .” . Bij verdere groei van het cluster kan

(en moet) dit principe losgelaten worden .

z Binnen de focus van high tech en

bij voorkeur zelfscheppend;

z Innovatief;

z (toeleverend aan) een leider in de markt .

19

hoe verder na 2014?

De initatiefnemende bedrijven geven unaniem aan

dat de ontwikkeling van het cluster organisch en

vanuit de inhoud zou moeten plaatsvinden . Partijen

geven aan dat de eerste stap zou moeten zijn het

opbouwen van de onderlinge samenwerking tussen

de bestaande bedrijven . Vanaf daar kan dan verdere

groei vormgegeven worden en kan ook met recht

en rede aan publiciteit en marketing van het cluster

gedaan worden .

Ten aanzien van het schaalniveau constateren we dat

alle partijen (bedrijven en kennisinstellingen) opere-

ren op een schaalniveau dat verder rijkt dan de regio

rond Drachten . Het schaalniveau waarop partijen de

functie van het Innovatiecluster zien is op het niveau

van Noord Nederland . Op dit punt is het zinnig om

onderscheid te maken tussen de term ‘cluster’ en de

term ‘ecosysteem’ of de metafoor van de as en het

vliegwiel te gebruiken: waarbij de as moet staan voor

het Innovatiecluster in Drachten en het vliegwiel

voor het totale noordelijke ecosysteem (zie ook de

foto voor op het rapport) .

het 4-stappenplan van het Innovatiecluster

Drachten

Om het Innovatiecluster Drachten in nationaal en

internationaal perspectief met voldoende professio-

naliteit en zwaarte te presenteren, is het zinvol om

het Innovatiecluster Drachten, op een organische,

vraaggestuurde, wijze te laten groeien . Hiertoe zijn

een aantal stappen in de tijd voorzien . Elke stap kan

een doorlooptijd van 2 jaren in zich hebben . De hui-

dige deelnemers hebben aangegeven dat de kwaliteit

van de te nemen stappen prevaleert boven een te

gehaaste invoering . Alle stappen hebben te maken

met het verder uitbouwen van massa en functies van

het cluster .

Stap 1:

Het huidige innovatiecluster Drachten heeft de

afgelopen jaren reeds samengewerkt op het gebied

van boeien en binden van technisch talent bij de

deelnemende bedrijven in de regio Drachten . Men

wil dit op een veel professionelere wijze versnellen,

regionale opleidingsinstituten (o .a . Friese Poort en

hbo-instellingen) beter betrekken en tegelijkertijd

het cluster laten groeien met 4 extra bedrijven uit

de regio Drachten . Stap 1 is vastgelegd in de 2 jaren

kalender .

Stap 2:

Het daarbovenop inzetten van meer gezamenlijke

activiteiten (lees ecosysteemfuncties) zoals het

gebruiken van elkaars onderzoeksfaciliteiten (shared

facilities), het uitbreiden van de onderlinge toele-

ver- en uitbesteedrelaties (waardoor MKB versterkt

wordt), en het opzetten van onderlinge kenniskrin-

gen waarin op actuele thema’s kennis wordt uit-

gewisseld tussen werknemers van de deelnemende

ondernemingen . Stap 2 zou in de jaren 2015 en

2016 kunnen spelen .

1 . TxU relaties: het met elkaar aangaan

van projecten en reguliere toelever- en

uitbesteedrelaties . Het is een gegeven dat

samenwerking pas echt begint te werken als

op er met elkaar in (gewone commerciële)

business relaties wordt gewerkt . Dus

zeker geen gedwongen winkelnering!

2 . Shared facilities primaire processen: vanuit

het samenwerken op het gebied van innovatie

ligt het voor de hand om ook bepaalde

expertise en faciliteiten beschikbaar te maken

voor het gehele cluster . In het begin kan dit

incidenteel zeker op basis van wederzijdse

goodwill kosteloos gebeuren . Stijgt dat boven

dit niveau uit dan kunnen de bedrijven formeel

besluiten om hun faciliteiten formeel aan te

bieden als service aan de rest van het cluster .

In het kader van deze opdracht is hier een

inventarisatie gemaakt, hetgeen een aantal

fysieke laboratoria behelst maar ook een aantal

CAE (Computer Aided Engineering) tools:


Faciliteiten ontwerpFase philips neopost irmato Kiestra normaims Variass

chemisch lab X

akoestisch lab X

model / prototype shop X X X X X

consumenten lab X

meetkamer X X X

cFD Fluid Dynamics X

moldflow simulaties X

Fem simulaties X X

proefspuiten X

microbiologisch lab X

elektronica lab X X X X

cleanroom X X

tabel 2 overzIcht beschIkbare facIlIteIten InnovatIecluster Drachten

Het is aan de eigenaren van de facilities om te

besluiten of deze faciliteiten “opengesteld” kunnen

worden voor het cluster en tegen welke condities .

Stap 3:

Vanuit deze lopende ecosysteemfuncties meer

ondernemingen in Noord-Nederland betrekken bij

het lopende cluster om op deze manier meer massa

( 20-24 bedrijven) te krijgen en een soort Noorde-

lijk ‘vliegwiel met een as in Drachten’ te creëren .

Dit zou in de jaren 2017 en 2018 kunnen worden

doorgevoerd .

Stap 4:

Het eindbeeld voor de langere termijn dat wij voor

ogen zien is een High Tech Systems ecosysteem op

Noordelijke schaal . De noordelijke opleidings- en

onderzoeksinstellingen NHL, Hanzehogeschool,

RUG en UCF en de aangesloten bedrijven binnen

werken hierin samen aan een optimale aansluiting

van de arbeidsmarkt, kennisuitwisseling en promo-

tie/marketing . Ook wordt pre-competitief samenge-

werkt en worden faciliteiten gedeeld . Het Innovatie-

cluster in Drachten vormt daarvan het brandpunt

Vanuit het dan lopende cluster opschakelen naar

nog meer ecosysteemfuncties zoals precompetatieve

R&D i .s .m . onderzoekinstellingen (NHL, Stenden,

Noordelijke Hogeschool, RUG en UTwente ), extra

shared facilities (bv . startersgebouw en andere facili-

taire functies) en aanjagen spin-outs (kleine nieuwe

ondernemingen) vanuit de verschillende deelnemers .

Het idee is dat dit vanaf 2019 dan kan gaan spelen .

Het ligt in de lijn der verwachting dat pre-competi-

tieve R&D pas in beeld komt nadat er meer bedrijven

actief worden omdat dan de kans op synergie op

applicatiegebied groter zal zijn .

Ook op het niveau en de geografische schaal van

het Innovatiecluster Drachten zijn verbindingen

met onderzoeksinstellingen op hoger en academisch

niveau niet voorhanden . Waar andere in clusters

(zoals Kennispark Twente) de instellingen als aan-

jager fungeren, kan dat in Drachten niet . Gezien de

huidige behoeften van het gros van de bedrijven in

het cluster vormt de afwezigheid van deze onder-

zoeksinstellingen nu geen belemmering .

21

bijlage 1

overzIcht van huIDIge oPbouw van suPPly

chaIns In De hIgh tech systems


het neDerlanDse hIgh tech

systems ecosysteem

Het ecosysteem is onder te verdelen in de primaire

keten en ondersteunende partijen . De primaire keten

is in vijf soorten ketenspelers of soorten rollen te

verdelen .

Ten eerste de OEM-er-rol, de eigenaar van het

eindsysteem en uitbesteder in de supply chain . Dit

zijn ketenspelers die ieder een eigen markt kennen

en daar de eisen voor hun productpakket uit aflei-

den . OEM-ers zijn zelfscheppende organisaties van

complete systemen die meestal een eigen portfolio

ontwikkelen, produceren, vermarkten en daarna ook

service leveren aan hun installed base .

De OEM markt kent vele bekende Nederlandse

machinebouwers zoals Hembrug, ASML, ASMI en

Assembleon, maar ook minder bekende Nederlandse

spelers zoals Timesavers en Voortman . Bekende

apparatenbouwers zijn bijvoorbeeld Philips Lifestyle,

Neopost en Océ . Daf is een voorbeeld van een OEM-

er op het gebied van automotive .

OEM-ers hoeven niet per se groot te zijn, ze kunnen

ook in de categorie MKB vallen . Bijvoorbeeld BD

Kiestra voor de overname was daar een goed voor-

beeld van . Omgekeerd hoeven toeleveranciers geen

MKB-bedrijven te zijn . Voorbeelden van toeleveran-

ciers die de status van MKB (ver) voorbij zijn, zijn

onder andere Norma groep en NTS groep .

Toeleverende ketenspelers zijn onder te verdelen in

vier archetypen . Het classificatiemodel gaat uit van

twee assen:

z De verticale as geeft de betrokkenheid in

de stuklijst aan . In dit geval betekent de

stuklijst de stuklijst van het totale product

c .q . de totale productfamilie . Onder aan

de as mag men losse onderdelen leveren,

bovenaan levert men een compleet systeem .

z De horizontale as geeft de betrokkenheid

in het ontwerpproces aan . Geheel links

worden nieuwe systeemconcepten of delen

daarvan ontworpen en geheel rechts maakt

men alleen alles volgens tekening .

De combinatie van deze twee assen resulteert in vier

kwadranten en in elk kwadrant is een archetyperol

te benoemen . Er zijn dus vier rollen (zie onder-

staande figuur):

z (System)Innovator: op een hoog stuklijstniveau

werkend aan de ontwerpkant .

z (System)Integrator: op een hoog

stuklijstniveau werkend aan de maakkant .

z Processpecialist: op een laag stuklijstniveau

werkend aan de maakkant .

z Productspecialist: op een laag stuklijstniveau

werkend aan de ontwerpkant .

OEM

OE

M

OEM

OE

M

Completestuklijst

Losseonderdelen

Alleenuitvoeren

Mate van betrokkenheidin het creatieproces

Mate van betrokkenheid

in stuklijst

Conceptueelontwerpen

System innovator

Technologie enapplicatiekennis

Productspecialist

Product- en applicatiekennis

System integrator

Organisatie-capaciteit enproject-management

Processpecialist

Gespecialiseerdefabricage-technologie

fIguur 2 vIer rollen van toeleverancIers

OEM-ers omvatten en regisseren de complete supply

chain, gevisualiseerd in de blauwe ring .

23

Let op: in één organisatie kunnen soms twee of zelfs

drie rollen voorkomen . In vroegere tijden was het

zelfs heel gewoon om binnen één onderneming alle

rollen te hebben . Het gaat erom welke rol je in de

markt zet . Elk kwadrant kent zijn eigen businessmo-

del, daarom is het ook lastig om zomaar van rol te

veranderen in de markt .

Hierna volgen enkele voorbeelden om duidelijker te

maken wat er bedoeld wordt onderstreept door voor-

beelden van Noordelijke bedrijven:

z Spark Holland: systeeminnovator

van auto-samplers

z SMST: systeeminnovator voor

hefsystemen op schepen .

z Stork Fokker: systeeminnovator

van (bewegende) vleugeldelen en

processupplier composietproducten

z VDL Berkhof: systeemintegrator assemblage bussen

z Photonis: systeminnovator en integrator

van photonische subsystemen

z Whisper power: partsspecialist

van energiesubsystemen

z Witronic: partsspecialist van electrische motoren .

z Variass: processpecialist van electronica

bestucking en system integrator van

electr-mechanische modulen

z Bies: processpecialist van draaien freesonderdelen .

z De rolverdeling tussen bedrijven onderling

heeft hierbij twee hoofdvariabelen namelijk

ontwerpen en maken . Ontwerpen en

systeemtechnologie horen bij elkaar en hetzelfde

geldt voor maken en fabricagetechnologie .

ontwerpende en makende toeleveranciers

OEM

OE

M

OEM

OE

M

Makendetoe-

leveranciers

Insteek:Toepassingen

van technologieën.Proces is afgeleide

Insteek:Productproces

is afgeleide

Insteek:Organisatieproces,waarbij opdracht-gevers worden gezocht

Insteek:Productieproces,waarbij opdrachtenworden gezocht

Ontwerpendetoe-

leveranciers

System innovator

Technologie enapplicatiekennis

Productspecialist

Product- en applicatiekennis

System integrator

Organisatie-capaciteit enproject-management

Processpecialist

Gespecialiseerdefabricage-technologie

Naast deze primaire keten kennen we ook de vol-

gende belangrijke spelers:

z Kennisinstituten: bijvoorbeeld TNO, M2I, NLR

z Universiteiten: bijvoorbeeld TU/e, UT en TUDelft .

z Belangenorganisaties: NEVAT, VMG,

platform High Tech Systems, DSPE,

Point One, Brainport, FHI en FME

z Overheden: nationale en regionale

overheden maar ook regionale

ontwikkelingsmaatschappijen en Syntens

werkend vanuit pieken en topsectoren beleid

z Regiseurs ecosysteem: Topsector

team High Tech Systems

25

bijlage 2

longlIst van noorDelIjke beDrIjven bInnen

het focusgebIeD hIgh tech systems

Deze lijst is opgesteld door deelnemers ICD, Berenschot en VNO/NCW .

De genoemde bedrijven zijn niet benaderd en de lijst is waarschijnlijk niet 100% compleet .


Long list van bedrijven in het noorden die passen bij het focusgebied

oem systems innoVator

parts supplier

system integrator

proces supplier

hQ hts

VDl X NL Bussen

Deltainstruments

X USA Lab Instrumenten

Veenstrainstruments

X I MedischeApparaten

smst X X NL Subsystemen voor schepen

whisper power X NL Componenten voor schepen

ap van den Berg

X NL Off shore systemen en instrumenten

JB Besturing XDiensten

X NL Subsystemen mechanisatie

pcV Diensten Diensten NL BtC apparaten

Bright spark X NL Water instrumenten

Ziuz X NL Medische systemen

interay Burgum

X (diensten)

X NL Sotware / vision ontwikkeling LV PCB productie

mart technology

X USA Medische apparatuur

apollo X X NL Bottelproductiesystemen

spark holland X X X NL Lab instrumenten

Fokker hoogeveen

X X GB Vliegtuigonderdelen/assemblies

sony ericsson

X JP B2C apparaten

lodelavoissier

X NL Medische instrumenten

scaniaZwolle

X S Trucks

oDsecurity X NL Beveiliging instrumenten

pezy Diensten Diensten NL B2C apparaten

27

oem systems innoVator

parts supplier

system integrator

proces supplier

hQ hts

microkey Diensten X NL

abbott optics X USA Lab instrumenten

embed XDiensten

X NL B2C/B2B apparaten / instrumenten

photonis X X F Photonische componenten

Fluctus XDiensten

NL B2C apparaten

meijer plaat X NL Diverse internationale klanten

Van der gang precision

X X NL Precisie verspaner Luxe horloges

Damen shipyards

X NL Binnenvaart / kustschepen

Boikon X X NL Productiesystemen

witec X NL Precisiefrezen / draaien

Bies X NL Frezen/draaien

neways X NL PCB / PCA’s

reasto X D Waterstraalportaalmachines

Vcn massturning

X NL Draaierij CNC

VDl wientjes roden

X NL Kunststof omhullingen

entermed X BtB medische apparatuur

Zelfscheppend, internationaal actief

Berenschot Groep B .V .Europalaan 403526 KS UtrechtT +31 (0)30 291 69 16E contact@berenschot .nlwww .berenschot .nl

Berenschot is een onafhankelijk organisatieadviesbureau met

450 medewerkers wereldwijd . Al bijna 75 jaar verrassen wij onze

opdrachtgevers in de publieke en private sector met slimme en

nieuwe inzichten . We verwerven ze en maken ze toepasbaar .

Dit door innovatie te koppelen aan creativiteit . Steeds opnieuw .

Klanten kiezen voor Berenschot omdat onze adviezen hen op een

voorsprong zetten .

Ons bureau zit vol inspirerende en eigenwijze individuen die

allen dezelfde passie delen: organiseren . Ingewikkelde vraag-

stukken omzetten in werkbare constructies . Door ons brede

werkterrein en onze brede expertise kunnen opdrachtgevers ons

inschakelen voor uiteenlopende opdrachten . En zijn we in staat

om met multidisciplinaire teams alle aspecten van een vraagstuk

aan te pakken .

Berenschot is aangesloten bij de E-I Consulting Group, een

Europees samenwerkingsverband van toonaangevende bureaus .

Daarnaast is Berenschot lid van de Raad voor Organisatie-

Adviesbureaus (ROA) en hanteert de ROA-gedragscode .

Informatie over het cluster en de activiteiten van het cluster · 2016-09-22 · Philips CL...

Documents

Transcript of Informatie over het cluster en de activiteiten van het cluster · 2016-09-22 · Philips CL...