↘OKTOBER 2019

ONDERWIJS &ARBEIDSMARKTICT

IN CIJFERS

PAGINA 2 | ONDERWIJS- EN ARBEIDSMARKT ICT IN CIJFERS

ONDERWIJS- EN ARBEIDSMARKT ICT IN CIJFERS

Digitalisering zet zich door en dat is terug te zien in de arbeids-

markt. Het aantal ICT-banen is laatste jaren enorm toegenomen.

Tegelijkertijd zien we dat er sprake is van een explosieve groei

van ICT-studenten, met name in het hoger onderwijs. In deze

factsheet vindt u de cijfers over onderwijs- en arbeidsmarktont-

wikkelingen.

ONDERWIJS- EN ARBEIDSMARKT ICT IN CIJFERS | PAGINA 3

GROEI ICT OP DE ARBEIDSMARKT Het percentage personen met een ICT-beroep onder de totale werkzame beroepsbevolking is toege-

nomen van 3,8% in 2013 tot 4,6% in 2018.1 In aantallen zijn er tussen 2013 en 2018 81.000 personen

met een ICT-beroep bijgekomen. Dit maakt dat er in 2018 357.000 personen met een ICT-beroep zijn.

14,3% van de werkenden met een ICT-beroep is vrouw. Het aantal vrouwen in ICT-beroepen is tussen

2013 en 2018 wel gestegen van 36.000 naar 51.000. Dat is in absolute aantallen een toename van 42%

van het aantal vrouwen met een ICT-beroep.

Onder de ICT-beroepen zijn de software- en applicatieontwikkelaars de grootste beroepsgroep, met een

aantal van ongeveer 230.000 personen. Van de werkende beroepsbevolking is 3% software-/applicatie-

ontwikkelaar.

1 Deze definitie omvat BRC beroepsgroep 08 ‘ICT-beroepen’, die bestaat uit beroepssegmenten ‘specialisten ICT’ (software- en applicatieontwikkelaars en databank- en netwerkspecialisten) en ‘vakspecialisten ICT’ (gebruikersondersteuning ICT en radio- en televisietechnici). Brondata: CBS maatwerk, 2019.

AANTAL WERKENDEN IN ICT BEROEPEN

200.000

250.000

300.000

350.000

400.000

2013 2014 2015 2016 2017 2018

PAGINA 4 | ONDERWIJS- EN ARBEIDSMARKT ICT IN CIJFERS

De vraag naar ICT’ers neemt toe. In het tweede kwartaal van 2019 stonden ongeveer 17.300 vacatures

voor ICT-personeel open.2 Verreweg de meeste vacatures zijn op hoger beroepsniveau: hbo of wo. Binnen

de ICT is sprake van een zeer krappe arbeidsmarkt. 70% van de vacatures voor ICT-beroepen is moeilijk

vervulbaar.3 Geen enkele andere beroepsrichting kent zo’n sterke mate van krapte. Een op de drie werk-

gevers in de ICT-dienstverlening geeft aan productiebelemmeringen te ervaren vanwege een tekort aan

personeel.4 Er is vooral vraag naar programmeurs (bijv. java, C#, PHP), developers (SharePoint, .NET, cloud,

frontend/backend, app, UX), BI-specialisten/data scientists, testdevelopers en security-specialisten.

ICT IN HET ONDERWIJS5

Op mbo, hbo en wo is het relatieve en absolute aantal studenten ICT enorm aan het toenemen. In het

voortgezet onderwijs is die trend minder zichtbaar. Hoewel keuze voor een informaticakeuzevak of

-profiel in het voortgezet onderwijs licht toeneemt, bieden relatief weinig scholen deze mogelijkheid aan.

Een mogelijke factor die meespeelt is het vinden van ICT-docenten. Voor ICT-afgestudeerden in het hoger

onderwijs zijn de arbeidsperspectieven al jaren gunstig. Wellicht dat dit een van de redenen is dat de

doorstroom van mbo naar hbo ICT-opleidingen laatste jaren flink is gegroeid. Aansluiting tussen onder-

wijs en arbeidsmarkt heeft naast een kwantitatieve, ook een kwalitatieve component. Er zijn ruim vijftig

samenwerkingsverbanden onderwijs-bedrijfsleven om ICT-onderwijs te innoveren.

2 Uitvraag UWV, 2019. Brondata: openstaande vacatures CBS & UWV. Ontwikkeling van ICT-vacatures is te vinden op https://www.techniekpactmonitor.nl/ontwikkelingen-arbeidsmarktvraag-techniekict

3 UWV onderzoek moeilijk vervulbare vacatures. 4 CBS statline: conjunctuurenquête Nederland. 5 Onderwijscijfers zijn afkomstig van DUO en ruwe data zijn te vinden op https://ptvt.nl/ruwe-data/.

10.000

12.000

14.000

16.000

18.000

OPENSTAANDE ICT-VACATURES

Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4

2016 2017 2018

Q1 Q2

2019

Kwartaal

Jaar

ONDERWIJS- EN ARBEIDSMARKT ICT IN CIJFERS | PAGINA 5

0

500

1.000

15.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

AANTAL VMBO-LEERLINGEN MET ICT-PROFIEL IN JAAR 3

vrouwen mannen

VMBO INFORMATICA2,5% van de leerlingen in leerjaar 3 van vmbo-bb, -kb en –gl kozen in 2018-2019 voor het profiel “Media,

vormgeving en ICT”. Dat zijn 1.633 leerlingen. 3,4% van de jongens en 1,6% van de meisjes kozen voor dit

profiel. Zowel het aandeel als aantal leerlingen dat kiest voor een ICT-profiel6 is van 2008 tot 2017 licht

toegenomen. Het laatste jaar is wel sprake van een lichte daling.

44 scholen met vmbo-bb/-kb/-gl bieden profiel MVI aan in 2018-2019, van de 341 scholen met vmbo-

bb/-kb/-gl leerlingen. Dit betekent dat op 12,9% van de scholen de leerlingen keuze hebben om een

ICT-profiel te volgen. Dit percentage is al jaren ongeveer gelijk (zie bijlage).

6 Door de invoering van nieuwe profielen zijn oude profielen omgezet tot ‘MVI’ en daarnaast wordt de voormalige ‘ICT-route’ meegeteld in de cijfers.

0%

1,0%

2,0%

3,0%

4,0%

5,0%

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

AANDEEL VMBO-LEERLINGEN MET ICT-PROFIEL IN JAAR 3

vrouwen mannen

PAGINA 6 | ONDERWIJS- EN ARBEIDSMARKT ICT IN CIJFERS

MBO ICT-OPLEIDINGEN5% van de mbo-studenten kiest voor een opleiding in het domein “Informatie- en communicatietech-

nologie”.7 In 2018-2019 gaat het om 7.149 nieuwe mbo-studenten ICT. Zowel het aandeel als het aantal is

afgelopen jaren gestegen. Wel is het verschil tussen mannen en vrouwen groot. Van de mannen koos in

2018-2019 9,1% voor een opleiding in dit domein, van de vrouwen slechts 0,4%.

7 In deze analyse wordt alleen directe en indirecte instroom meegenomen. Binnen de opleiding naar een hoger niveau stromen, doorstroom, wordt niet meegeteld bij mbo-in-stroomcijfers.

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

ABSOLUTE INSTROOM MBO ICT

vrouwen mannen

0%

2,0%

4,0%

6,0%

8,0%

10,0%

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

RELATIEVE INSTROOM MBO ICT

vrouwen mannen

ONDERWIJS- EN ARBEIDSMARKT ICT IN CIJFERS | PAGINA 7

KEUZEVAK INFORMATICA HAVO/VWOIn totaal 10.126 havo- en vwo-examenleerlingen hadden in 2017-2018 het keuzevak informatica gevolgd.

Het percentage leerlingen dat kiest voor informatica als eindexamenvak is in de periode 2009-2017

ongeveer gelijk gebleven op 12% van het totaalaantal leerlingen. Het absolute aantal leerlingen met

informatica is wel licht gestegen. Meer jongens dan meisjes kiezen informatica: 19,8% van in 2017-2018

gediplomeerde jongens en 5,2% van de gediplomeerden meisjes.

Niet alle leerlingen hebben de mogelijkheid om informatica als eindexamenvak te kiezen. Op 52% van

de scholen kon in 2017-2018 eindexamen worden gehaald met keuzevak informatica (240 van de 459

scholen met havo/vwo eindexamens). Het aandeel scholen dat het vak informatica aanbiedt, is de laatste

jaren gedaald.

0%

10%

20%

30%

2008 2009 2010 2011 2012 20132007 2014 2015 2016 2017

AANDEEL HAVO/VWO EINDEXAMEN-LEERLINGEN INFORMATICA

vrouwen mannen

0

2.000

4.000

6.000

8.000

10.000

2008 2009 2010 2011 2012 20132007 2014 2015 2016 2017

AANTAL HAVO/VWO EINDEXAMEN-LEERLINGEN INFORMATICA

vrouwen mannen

PAGINA 8 | ONDERWIJS- EN ARBEIDSMARKT ICT IN CIJFERS

Een dalende lijn in het aandeel scholen dat informatica aanbiedt, zou te maken kunnen hebben met het

docententekort in deze richting. Naar schatting 90% van de vacatures voor informaticadocenten in het

VO is moeilijk vervulbaar.8 Voor geen enkel ander vak is het percentage moeilijk vervulbare docentvaca-

tures zo hoog.

8 Bron: https://www.techniekpactmonitor.nl/docenten

0%

20%

40%

60%

80%

100%

AANBOD KEUZEVAK INFORMATICA

2008 2009 2010 2011 2012 20132007 2014 2015 2016 2017

Percentage havo/vwo scholen

Techniek/technische vakken (N=28)

Ict (N=10)

Alle (N=979) Biologie (N=49)

Niet-bètatechnische vakken (N=599)

Wiskunde/rekenen (N=111)Natuur-/ scheikundigevakken (N=79)

30%

20%

10%

0%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

MOEILIJK VERVULBARE VACATURES DOCENTEN VO

ONDERWIJS- EN ARBEIDSMARKT ICT IN CIJFERS | PAGINA 9

ICT-OPLEIDINGEN IN HET HOGER ONDERWIJSOp het hbo koos 8,3% van de studenten voor een ICT-opleiding in 2018-2019. Dat zijn 11.607 personen.

Van de mannen koos 13,8% en van de vrouwen koos 3,1% een ICT-studie. Afgelopen tien jaar is de

instroom ruim anderhalf keer zo groot geworden.

Op het wo koos in 2018-2019 8,1% van de bachelorstudenten en 8,6% van de masterstudenten voor een

ICT-opleiding. In totaal zijn dat 9.816 personen. Van de mannen koos 12,8% een ICT-bachelor en 12,6%

een ICT-master. Van de vrouwen koos 3,9% een ICT-bachelor en 5,2% een ICT-master. Op wo bachelorni-

veau is afgelopen tien jaar de inschrijving in ICT-opleidingen meer dan verdubbeld; in absolute aantallen

zelfs meer dan verdrievoudigd. Het aantal inschrijvingen in een wo ICT-master is bijna verdubbeld en in

absolute aantallen bijna verdrievoudigd.

0%

2%

4%6%

8%10%12%14%16%

AANDEEL INSTROOM ICT HBO

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

vrouwen mannen

0

2.000

4.000

6.000

8.000

10.000

12.000

ABSOLUTE INSTROOM ICT HBO

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

vrouwen mannen

PAGINA 10 | ONDERWIJS- EN ARBEIDSMARKT ICT IN CIJFERS

DOORSTROOM NAAR HOGERE ONDERWIJSNIVEAUS EN DIPLOMA’SVanuit mbo BOL-niveau-4-gediplomeerden in het domein ICT, stroomt ruim 30% direct door naar hbo.

Dit percentage is laatste jaren gestegen; dit was een aantal jaren geleden nog maar 13%. Veel studenten

kiezen voor hbo-ict of hbo informatica, maar er worden ook andere studies gekozen, zoals international

business en social work (zie bijlage voor een overzicht van gekozen studies).

0%

2,0%

4,0%

6,0%

8,0%

10,0%

12,0%

14,0%

AANDEEL INSTROOM ICT UNIVERSITEIT

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

vrouwen wo master mannen wo master

vrouwen wo bachelor mannen wo bachelor

ABSOLUTE INSTROOM ICT UNIVERSITEIT

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

vrouwen wo master mannen wo master

vrouwen wo bachelor mannen wo bachelor

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

3.500

3.500

3.500

ONDERWIJS- EN ARBEIDSMARKT ICT IN CIJFERS | PAGINA 11

Ongeveer een derde van de studenten die instroomt in een hbo ICT-opleiding, is een gediplomeerde uit

het mbo. Dit is in veel gevallen een ICT-gerelateerde mbo-studie, maar het kan ook een andere mbo-op-

leiding zijn. Het percentage starters in een hbo ICT-opleiding vanuit een mbo-diploma is al jaren vrij

constant en ligt tussen de 31% en 34% (zie bijlage). Dit is iets hoger dan gemiddeld: 26% tot 29% van

de instromers in het hbo komt uit het mbo (mbo-gediplomeerd). Het overgrote deel van de studenten

met een mbo-diploma begint aan een reguliere studie, een klein deel start een AD-traject. Bij ICT-op-

leidingen starten relatief minder mbo-gediplomeerde studenten een AD-traject (6%), en dus vaker een

reguliere bachelor, dan gemiddeld bij hbo-studies (10%, zie bijlage).

2008 2009 2010 2011 2012 20132007 2014 2015 2016 2017

0

200

400

600

800

1.000

1.200

1.400

1.600

1.600

1.600

AANTAL DIRECTE DOORSTROOM BOL-VT4 DOMEIN ICT NAAR HBO

2008 2009 2010 2011 2012 20132007 2014 2015 2016 2017

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

AANDEEL DIRECTE DOORSTROOM BOL-VT4 DOMEIN ICT NAAR HBO

PAGINA 12 | ONDERWIJS- EN ARBEIDSMARKT ICT IN CIJFERS

Bij wo bachelor-ICT-instromers ligt het aandeel studenten dat een afgeronde hbo-opleiding heeft, een

stuk lager dan bij hbo/mbo, rond de 5%. Ook hier geldt dat het hbo-diploma niet per definitie van een

ICT-opleiding hoeft te zijn geweest. De laatste jaren is het percentage wo ICT-bachelor starters met

een hbo-diploma, relatief gedaald: van 14% in 2009 tot 5% in 2018 (zie percentages in de bijlage). Het

absolute aantal is wel ongeveer gelijk gebleven. Het aandeel dat bij wo ICT-opleidingen start vanuit een

hbo-bachelordiploma ligt een stuk lager dan gemiddeld bij wo bachelors. Gemiddeld ligt het percentage

drie keer zo hoog, rond de 15%.

INSTROOM HBO ICT-OPLEIDING

0

2.000

4.000

6.000

8.000

10.000

12.000

14.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Instroom hbo ict met mbo-diploma Instroom hbo ict (overig)

INSTROOM WO BACHELOR ICT

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Instroom wo bachelor ICT vanuit hbo Instroom wo bachelor ICT

ONDERWIJS- EN ARBEIDSMARKT ICT IN CIJFERS | PAGINA 13

Laatste jaren neemt het aantal ICT-diploma’s toe op alle onderwijsniveaus. Gezien de enorme instroom-

toename in ICT in het hoger onderwijs laatste jaren, zal het aantal hbo en wo ICT-diploma’s komende

jaren nog flink stijgen. Percentages en uitsplitsing van diploma’s naar mannen en vrouwen is te vinden in

de bijlage.

AANSLUITING ONDERWIJS-ARBEIDSMARKTDe meerderheid van personen in ICT-beroepen is hoogopgeleid. Opleidingsachtergrond is 27% wo, 35%

hbo, 22% mbo en 16% lager opgeleid (bijv. middelbare school).9 Hoewel veel ICT’ers hoogopgeleid zijn,

hebben ze niet altijd een ICT-opleiding gevolgd. Dit is met name onder wo’ers het geval. Bijna driekwart

heeft een studie in een andere richting afgerond: 73%.Gezien de enorme toename aan instroom in

ICT-opleidingen in het hoger onderwijs de laatste jaren, bestaat de kans dat dit in de toekomst verandert.

Onder personen met een ICT-diploma werkt een deel in een ICT-beroep. Op hbo- en wo-niveau gaat het

om de meerderheid van de gediplomeerden. Personen met een mbo ICT-diploma werkten in 2017 maar

in 32% van de gevallen in een ICT-beroep en 68% in een niet-ICT-beroep. Dit is opvallend. ICT is een

conjunctuurgevoelige sector; mogelijk met name voor mbo-opgeleiden kan daardoor de werkloosheid

wisselen. In ROA data is te zien dat de werkloosheid onder mbo 2/3/4-ICT’ers in 2015/’16 hoog was;

onder hbo en wo ICT’ers laag (zie bijlage voor cijfers).10

9 Bron: dashboard van CA ICT https://pr-edict.nl/ict-arbeidsmarkt; cijfers gebaseerd op DUO-data en CBS microdata.10 Bron: ROA arbeidsmarktinformatiesysteem. Data worden eind 2019 geüpdatet.

2008 2009 2010 2011 2012 20132007 2014 2015 2016 2017

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

AANTAL ICT DIPLOMA'S PER ONDERWIJSNIVEAU

mbo

hbo bachelorhbo master

wo masterhbo ad

wo bachelor

PAGINA 14 | ONDERWIJS- EN ARBEIDSMARKT ICT IN CIJFERS

In welke ‘andere’ beroepen komen ICT-gediplomeerden terecht? In ROA data van 2015-’16 zien we dat

met name mbo-2/-3 ICT-afgestudeerden in andere richtingen werken (zie bijlage).9 Beroepen waarin zij

werken buiten de ICT: administratief medewerkers, receptionisten/telefonisten, schoonmakers, trans-

portplanners en logistiek medewerkers, laders, lossers en vakkenvullers. Mbo-4 ICT’ers komen behalve

in ICT-beroepen ook terecht in beroepsgroepen receptionisten/telefonisten en vertegenwoordigers en

inkopers. Hbo ICT-opgeleiden werken vaak in ICT-beroepen, maar ook als bedrijfskundigen en organisatie-

adviseurs. Wo ICT-opgeleiden werken eveneens vaak in de ICT, maar worden soms ook bedrijfskundige of

organisatieadviseur. Daarnaast komen zij terecht in ingenieursberoepen of worden managers ICT.

Als het gaat om aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt, dan heeft dat zowel een kwantitatieve als kwali-

tatieve component. Het onderwijs werkt samen met arbeidsmarktpartijen in publiek-private samenwer-

kingsverbanden om onderwijs te innoveren. De overheid stimuleert dat middels subsidies. In totaal zijn er

door Nederland verspreid meer dan 50 van deze samenwerkingsverbanden op het gebied van ICT om de

aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt te verbeteren.

ONDERWIJS- EN ARBEIDSMARKT ICT IN CIJFERS | PAGINA 15

WWW.TECHNIEKPACT.NL