Il Giornale Edizione Primavera 2013

Was het eerst de crisis, brengen nu de politiek en het Vaticaan Italië in beweging. Met het terugtreden van de paus en de verkiezingen doen kerk en

staat een beroep op het vertrouwen van de burgers. Dat gaat, zoals we gewend zijn van Italianen, ook nu weer gepaard met soms heftige emoties.

Toch weten Italianen als geen ander dat het goed zal komen met volk en vaderland. Dat is de les van een rijke geschiedenis.

Il GIornale della FIera| edIzIone prImavera 2013 | | edItIe lente 2013| paGIna 1

In deze editie o.a.: Droomvakanties in Italië Pagina 14

Sardinië, paradijs op twee uur vliegen

Pagina 16

(Bij)gelovig Italië

Pagina 8

Met groeten uit Rome, Antoine Bodar Pagina 19

Dé gratis krant voor

Italiëliefhebbers

Editie lente 2013 | onafhankelijk Nederlands nieuwsblad over Italiaanse smaken en zaken

Italië Evenement: 31 mei, 1 & 2 juni 2013 www.ilgiornale.nl

rots, loyaliteit en plichtsbesef symboliseren de eenheid in Italië, maar Italianen zijn door

de jaren heen niet altijd één geweest. Het was ‘pas’ in 1861 toen het parlement van Turijn, waarin alle delen van Italië vertegenwoordigd waren, de Italiaanse staat uitriep. Deze geschiedenis werd de afgelopen maanden tijdens de verkiezingscampagnes te pas en te onpas nog wel eens aangehaald. Vervolgens was er in 1929 de dreiging van een communistische scheuring en moest de Patti Lateranensi (verdrag van de Lateranen)

In het nog streng katholieke zuiden van Italië wordt een vrijpartij voor het huwelijk niet altijd gewaardeerd. Dat ervoer ook een verloofd stel in de Calabrese stad Crotone, dat door de schoonfamilie betrapt werd in bed. De halfnaakte jongeman kreeg een pak slaag en werd vervolgens uit het raam gegooid. Na de val van vijf meter hoog brak hij zijn polsen en een aantal tanden. Strompelend bereikte hij op eigen kracht een nabijgelegen ziekenhuis. Zijn geliefde twijfelde geen moment en gaf haar eigen familie direct aan.

Wie niet sterk is moet slim zijn. Slechts 85 pk’s levert de motor van een gewone Fiat Panda TwinAir Turbo maar dat bleek genoeg om als snelste ooit van Kaapstad, dwars door het Afrikaanse oerwoud

Het mag dan crisis zijn, toch wilt u van Italië blijven genieten. Daarom staat deze krant vol met leuke win-acties.

Op pagina 2 is een gezellige kookworkshop te winnen.

Kijk snel op pagina 11 voor gratis kaartjes voor het Zucchero-concert in mei.

Of maak kans op vrijkaartjes voor de film Io e Te als u onze puzzel op pagina 22 goed oplost.

Geloof in Italië maar ook in uw winstkansen, want die zijn groter dan u denkt!

ATTENZIONE!Lezersacties in deze krant

Een krant vol Italiaanse katholieke cultuur Met een nieuwe paus op komst besteedt deze Il Giornale extra aandacht aan het geloofsleven in Italië. Immers, met de Heilige Stoel in Rome is er geen land ter wereld waar zoveel waarde wordt gehecht aan de kerk en haar traditie. In dit land vormen ze niet alleen het huis voor ziel, zegen en zaligheid, ze zijn ook een belangrijke toeristische trekpleister.

Lees verder op pagina 5

T

Familie gooit halfnaakte schoonzoon van balkon

Stadspanda breekt record Kaapstad-London

De vader (70) en zijn zoon (25) zijn opgepakt op beschuldiging van moord, ook de moeder (55) is gearresteerd.

en de woestijn naar Londen te rijden. Iets minder dan elf dagen deden de coureurs over de 15.576 kilometer. De reis voor het goede doel ging non-stop door 13 verschillende landen en over twee continenten, met een gemiddelde snelheid van 64 kilometer per uur. Stoere SUV’s en terreinwagens met 4 x 4 aandrijving rijden misschien wat sneller door het zware terrein maar moeten ook veel vaker stoppen. En dan pakt de zuinige Panda zijn winst. Foto: Autoedizione

de eenheid terugbrengen. Dat wil zeggen: de eenheid van het land, maar een bewuste scheiding van kerk en staat. De staat Vaticaanstad was daarmee een feit en de Heilige Stoel onafhankelijk.Sindsdien gaan kerk en staat hun eigen wegen, maar één ding hebben ze gemeen: politiek en

paus zijn zelden saai. Mussolini was een leider om niet te vergeten en ook Berlusconi zal nog lang herinnerd worden. Anno 2013 zijn er meer Italiaanse ‘leiders’ die onvergetelijk willen worden; Bersani, Vendola, Grillo, et cetera. Kleurrijk zijn ze, zo bleek tijdens de campagnes, maar over hun houdbaarheid kunnen we op dit moment slechts speculeren.

StaatOpvallend genoeg verkiezen de meeste Italianen buiten Italië Mario Monti als de ideale leider. Hij heeft de touwtjes stevig in handen en zou, als het aan de ‘buitenlanders’ ligt, het land in crisis veerkracht kunnen geven. De eerste concrete wapenfeiten zijn

daar. De staatsschuld loopt terug, de gezondheidszorg is beter dan ooit tevoren, het land is een voorloper in groene energie en de Italianen hebben zowaar weer vertrouwen in de euro. In Italië zelf is Monti niet altijd en overal zo geliefd. Zijn belastinghervormingen en bezuinigingen komen hard aan, maar de Italianen beseffen ook dat er andere

Pastoor Don Camillo en burgemeester Peppone: Kerk en staat botsten regelmatig

Zaterdag 18 mei 2013Ziggo Dome Amsterdam

Kaartverkoop via www.livenation.nl en www.ticketmaster.nlEntree: vanaf e 40 (excl. servicekosten). Aanvang: 20.00 uur.

www.zucchero.itNieuw album nu verkrijgbaar

WORLD TOUR 2013

Een Mojo Concerts productie

Neem deze Il Giornale mee en maak kans op vele prijzen

SCESA IN CAMPO LA NUOVA SQUADRA

(ADVERTENTIE)


Send in the clowns…Op 22 februari gaat in Maastricht de operaklassieker Pagliacci van Ruggero Leoncavallo in première. Hoewel de oorspronkelijke versie voor het eerst werd opgevoerd in 1892 in Milaan, neemt Opera Zuid de toeschouwers mee naar het Italië van net na de

Tweede Wereldoorlog. Pagliacci vertelt het verhaal van een rondtrekkend circusgezelschap dat na de donkere oorlogsjaren terugkeert in een dorpje aan zee. Iedereen is vrolijk, want er is weer vermaak en er wordt een komedie opgevoerd. Die vrolijkheid krijgt een verrassende wending als Nedda, de vrouw van clown Canio, verliefd wordt op Silvio, terwijl Tonio ook verliefd is op haar.In Italië wordt deze opera nog regelmatig opgevoerd, met name door amateurgezelschappen in Calabrië, want daar zou het echte verhaal zich hebben afgespeeld. Opera Zuid vroeg Miranda van Kralingen de regie te nemen over de voorstelling en het resultaat is te zien in theaters in onder meer Tilburg, Rotterdam, Utrecht en Den Bosch.Informatie: operazuid.nl

25 JAAR F40 Ferrari vierde in januari een feestje tijdens de autoshow in Detroit. Het paradepaardje van de beroemde sportwagenbouwer vierde zijn 25-jarig bestaan, de F40. Alle reden dus voor de Italianen om tijdens deze grote beurs de nieuwste editie te presenteren. En over grote beurs gesproken: Ferrari doet het nog steeds niet voor minder. De sportwagens zijn niet voor iedereen beschikbaar; ze worden in een gelimiteerd aantal geproduceerd en exclusief gegund. Geloof het of niet, maar de wachtlijst met trappelende kopers is lang. F40 staat overigens voor 40 jaar Ferrari. De rode sportwagen – bekend van het steigerende paard op de motorkap – werd namelijk voor het eerst geproduceerd toen Ferrari jubileerde. Het was bovendien het laatste model waar grondlegger Enzo Ferrari zelf nog de hand aan heeft gelegd. Een jaar na de lancering overleed ‘Il Commendatore’.

Costa bouwt vlaggenschipIn de havens van Venetië is Costa Cruises begonnen met de bouw van de allergrootste schip van zijn vloot: de Costa Diadema. Het schip is ruim 300 meter lang, 37 meter breed en telt maar liefst 1854 hutten! Toch is dit niet het grootste cruiseschip ter wereld. De Oasis of the Sea van Royal Caribbean is bijna dubbel zo groot en is met recht een drijvend eiland. Vanuit scheepswerf Fincantieri in Marghera laat Costa Cruises weten dat de romp van de Diadema inmiddels is gevormd. Voor de verdere constructie en de inrichting hebben ze nog anderhalf jaar nodig.

Italië is geliefd onder Nederlanders, maar het omgekeerde is ook waar. Door de crisis in Italië kwamen er vorig jaar weliswaar minder Italianen naar Nederland, maar zij hebben het wel steeds meer naar hun zin, blijkt uit cijfers van het NBTC. Amsterdam, de molens, kunst en de natuur zijn voor Italianen de grootste trekpleisters. Ze zijn helaas niet zo dol op de Nederlandse keuken, de Hollandse prijzen en de gastvrijheid. De heropening van het Rijksmuseum, in april, staat inmiddels hoog op de toeristische agenda in Italië, dus wellicht kunnen we de dalende cijfers in 2013 keren.

SILVIO FOREVERBerlusconi is zonder twijfel de meest besproken Italiaan van de laatste jaren. Hij heeft voor- en tegenstanders. Marino Nonnis behoort tot zijn grootste fans. Deze Sardijn heeft een uitzonderlijke manier gekozen om zijn bewondering voor de centrumrechtse leider tot uitdrukking te brengen. Hij heeft het hoofd van de ex-premier van Italië op zijn arm laten tatoeëren. “Ik bewonder deze man en ik geloof echt dat hij ons van het communisme heeft gered,” zegt Nonnis in de krant Leggo.

Spartaans theaterDe Staatsopera van Tatarstan neemt u dit voorjaar mee naar het oude Rome voor de indrukwekkende balletvoorstelling Spartacus. Het legendarische verhaal van de gladiator die in opstand komt, zit vol drama, liefde en victorie. De muziek van koor en orkest, die vaak gebruikt is in films, maakt het verhaal nog meeslepender. Uiteraard is Spartacus niet compleet zonder zwaardgevechten. De vonken vliegen er dan ook van af.Aram Khachaturian, één van de grootste componisten van de twintigste eeuw, schreef het grande ballet in 1954 en de Staatsopera heeft het spektakel nog grootser gemaakt. Met 180 artiesten op het podium en in de orkestbak is dit het grootste reizende ballet ter wereld! De Europese tournee brengt het gezelschap in april naar onder meer Gouda, Apeldoorn en Breda. Voor meer informatie: wereldtheater.com

DagattractiePiazza Navona heeft misschien wel de mooiste fonteinen van Rome. Maar die op Piazza Sant’Emerenziana mag er ook zijn, al was het van korte duur. Voorbijgangers en omwonenden werden in januari verrast door een gigantische geiser, veroorzaakt door een gesprongen waterleiding. In een mum van tijd stonden enkele straten blank en raakte het verkeer ontregeld. Ondernemers rond het plein moesten hun deuren gesloten houden en ook de stroomvoorziening ging plat. De brandweer was uiteindelijk uren in de weer om de spuiter tot bedaren te brengen. Foto: © epa

Da Vinci ‘klinkt’ Dat Leonardo da Vinci tekeningen maakte van vliegmachines en helikopters staat in alle geschiedenisboeken, maar dat hij ook een orgeltje bouwde, is niet bij iedereen bekend.

Het dook vorige maand op tijdens een bijzonder concert in Vredenburg Leeuwenbergh in Utrecht en is ook al in Amsterdam gehoord. De organetto uit 1503 was vooral klein en handzaam, maar met zijn klank blies hij het in die tijd veel gebruikte pijporgel helemaal weg. Guillermo Perez liet er een replica van bouwen en stelde samen met Renaissancespecialist Viva Biancaluna Biffi een programma samen met muziek uit de tijd van Da Vinci. Houd de cultuuragenda’s in de gaten voor een concert bij u in de buurt.

Napels borreltDe Napolitanen maken zich zorgen om ‘binnenaards’ leven. Onder een buitenwijk van de stad zou een reusachtige magmakamer liggen die aan het opzwellen is, zo meldt het Osservatorio Vesuviano. De autoriteiten hebben het waarschuwingssignaal voor Napels daarom naar boven bijgesteld voor waakzaamheid. De regio rond de pizzastad maakt deel uit van de zogenoemde flegreïsche velden en omdat geologen vorig jaar veel forsteriet hebben gevonden aan de oppervlakte, een mineraal dat ontsnapt als er veel gas ontsnapt, wordt de bodem op dit moment onderzocht tot een diepte van 200 meter. Een uitbarsting, zoals 34.000 jaar geleden ook al eens plaatsvond, is niet ondenkbaar.

Nieuwe fontein in Rome

Spartacus - Staatsopera van Tatarstan

Italianen zijn niet zo gek op de Nederlandse keuken

Poesje Toldo rouwt om baasje Sinds de dood van zijn baasje, ruim een jaar geleden, bezoekt Toldo, een driejarige grijs-witte kat in het Toscaanse plaatsje Montagnana, elke dag het graf. Het poesje is ook zo attent om altijd een klein kadootje mee te nemen in de vorm van bladeren, stokken, plastic bekers of papieren handdoekjes die hij onderweg oppikt. De presentjes worden keurig rond de grafsteen gelegd.

Renzo Iozzelli stierf op 71 jarige leeftijd. Hij en Toldo waren erg close. Het lijkt een verhaal uit een sprookje maar veel bezoekers van de begraafplaats

zien Toldo dagelijks zijn rondje maken.Weduwe Lozzelli vertelde de lokale krant: “Het hele verhaal begon op de dag van de begrafenis van Renzo. Toldo volgde de kist naar de begraafplaats. De volgende dag vond

ik bij het graf een acaciatakje. Ik dacht meteen aan de kat maar mijn dochter zei nog dat ik het me vast had ingebeeld. S'Avonds is mijn zoon gaan kijken en die trof Toldo aan als bewaker van het graf. En nu dus nog steeds. Renzo hield erg van dieren. Het lijkt wel of Toldo hem wil bedanken."

La Bella Olanda

Win een workshop Italiaans buitenkoken. Buon Appetito!

Veel Italiaanse huizen hebben een binnen- en buitenkeuken. Wel zo handig want zodra het kan eet je natuurlijk gezellig buiten met een zo groot mogelijk gezelschap familie en vrienden.Mio Evento wil deze traditie ook graag in Nederland introduceren. Op 6 april 2013 organiseert het bedrijf in De Ideeënfabriek in Uden een echte workshop Italiaans buitenkoken. Antonella Barbella is La Mamma die u de fijne kneepjes van het koken op gas en houtskool leert. Wij verloten een gratis workshop als u het antwoord op de volgende vraag weet: Op welk merk buitenkeukens wordt de workshop van Mio Evento gegeven? Stuur uw oplossing voor 22 maart naar [email protected] informatie op www.mio-evento.nl

nu in de bioscoop

★★★★ NRC ★★★★ Trouw ★★★★ De Telegraaf★★★★ De Filmkrant ★★★ De Volkskrant

‘...van het sprookjesachtige huwelijksfeest aan het begin tot het betoverende slotbeeld is Reality een lust voor het oog’

[Gomorra]


Old McDonald kan met pensioen. Hij heeft een opvolger gevonden in het tsjirpende kuiken Il Pulcino Pio, dat de afgelopen maanden alle clubs in Europa gek heeft gemaakt met een variatie op de bekende dierenverzameling. Bruno Benvenuti van het Italiaanse radiostation Globo zit hierachter. Hij liet vorig jaar zomer een oud kinderliedje opnieuw opnemen, versnelde de stem van de zangeres en scoorde een dikke hit. Eerst in eigen land, maar dankzij achttien vertalingen is het kuiken inmiddels een ware kaskraker gebleken. Voor de Nederlandse versie (Kuikentje Piep) werd de in Italië woonachtige zangeres Nathalie Aarts aangetrokken. Il Giornale kan het danskuiken inmiddels niet meer horen en verlangt terug naar dat andere, rustige lieve kuiken uit Italië: Calimero. Piep piep hallo, piep piep hallo!

Een bijzonder staaltje Italiaanse kunstgeschiedenis is dit voorjaar te vinden op de Veluwe. Het Kröller-Müller Museum gaat terug in de tijd met de tentoonstelling De Rijkdom van Arte Povera. Arte Povera, letterlijk vertaald: arme kunst, is een beweging in de beeldende kunst die kort en intensief van zich liet horen in de jaren 1967-1972 van de vorige eeuw. Initiatiefnemer was de sociaal en politiek geëngageerde kunstcriticus Germano Celant. Hij verzamelde enkele jonge kunstenaars om zich heen die zich net als hij kritisch opstelden ten opzichte van de consumptiemaatschappij en de sociale misstanden in het Italië van dat moment. Ze wilden zichzelf, hun werk én de toeschouwer ontdoen van overbodige ballast. In 1967 lanceert Celant ‘zijn’ kunstenaars in de kunstwereld met een tentoonstelling in Galleria La Bertesca in Genua onder de naam Arte Povera, gevolgd door een manifest getiteld: Arte povera: Appunti per una guerriglia (opmerkingen bij een guerrilla-oorlog). Werken van acht van deze kunstenaars zijn tot 7 april in de tentoonstelling van het Kröller-Müller te zien; Anselmo, Fabro, Kounellis, Merz, Paolini, Penone, Pistoletto en Zorio. Informatie: kmm.nl

Petje af in NorciaVijf Nederlandse kunstenaars stelen op dit moment de show in Norcia. Eén van hen is hoedenontwerper Erna Wouters. “Het is een hele eer, want ik ben gevraagd,” vertelde Wouters voor vertrek op RTV Rijnmond. Wouters neemt vooral grote hoeden mee van een meter doorsnee, maar ook wat kleinere elegante. “Italië is een echt modeland en Italianen dragen dus niet alleen petten en mutsen zoals Nederlanders, maar echte elegante hoeden.” De hoeden van Erna Wouters en werken van Karin Touw, Bea Verveer en Wilma en Martin Impelmans worden tot 3 maart tentoongesteld in Centro Museale in het Auditorium San Francesco. Foto: Erna Wouters - erna-wouters.nl

U moet even goed kijken maar deze Lamborghini advertentie van een paar jaar terug is echt leuk. Het beroemde sportautomerk bestaat dit jaar precies 50 jaar. Ter ere daarvan organiseert het in mei een unieke rally in Italië waar iedereen, ook u, met zijn eigen ‘Lambo’ aan mee mag doen.

Wie nog een paar euro's heeft liggen en echt een keer iets exclusiefs wil

moet zich even melden bij de Italiaanse overheid. Die heeft namelijk het droomeiland Budelli te koop staan, ten noorden van Sardinië. 3 miljoen euro is de vraagprijs. Maar omdat ze Italiaanse staat best wat cash gebruiken kan denken wij dat er nog wel wat onderhandelingsmarge is.Budelli (Isola di Budelli) is een eiland dat doet denken aan de Robinson Crusoe verhalen. Azuurblauw water, schitterende stranden en onbewoond. Alhoewel, het telt om precies te zijn één inwoner en één huis, dat van de beheerder.De koper heeft ook echt een privé-eiland. Aanmeren is ten strengste verboden alhoewel we

Ciao FigaroAmsterdam heeft afscheid genomen van zijn beroemdste Italiaan: Figaro Pasquale. De 'barbier van haren en ziel' overleed begin februari op 77-jarige leeftijd. De geboren Calabrees, die eigenlijk priester wilde worden, begon zijn carriëre op Piazza Conna in Rome, maar belandde vanwege de enorme concurrentie in eigen land, richting het noorden. Het was ook de liefde die hem naar Amsterdam lokte en daar schreef Pasquale geschiedenis. Vanwege zijn vakmanschap en meer nog om zijn unieke gastheerschap. De klanten heetten gasten in de kleine 'barbershop' aan de Begijnensteeg en werden als vrienden volledig in de watten gelegd. Sterker nog: zij zaten 50 jaar lang op de eerste rij in het Teatro Pasquale.

De beroemde Amsterdamse Italiaan is overigens nog niet gestopt met het gastheerschap: zijn laatste wens is namelijk een feestje in de Begijnensteeg, op de dag dat hij 78 jaar zou zijn geworden: 25 februari. Vergeet Sevilla. Herinner de barbier van Calabrië.

iSpritz is hét nieuwe kant-en-klare

Italiaanse aperitief. Een frisse kruidenbitter met een

zoetje en weinig alcohol (8.5%) op basis van Riondo Prosecco en

spuitwater. Lekker met sinaasappel en veel ijs.

Heerlijk voor feestdagen en tussendoor met antipasti voor

een echte Italiaanse borrel!

Giuseppe Penone 1947 Zappa (Houweel)

Hoed van Erna Wouters van een meter doorsnee te zien in het Centro Museale in Norcia (Umbrië)

De advertentie: 'Welcome to Sant' Agata Bolognese. Home of Lamborghini'

Figaro Pasquale

Italiaans paradijseiland te koopvan ingewijden horen dat er nauwelijks wordt gecontroleerd.

Budelli was in handen van Milanese investeerders maar die gingen failliet en daarom heeft de Italiaanse overheid het verkooprecht. Het wordt per opbod verkocht. De Sardijnen zijn alleen wel als de dood dat de parel van de Maddalena-archipel in buitenlandse handen valt. Het angstbeeld van Griekenland dat uit financiële nood besloot om 6.000 eilanden te verhuren doemt op. De Sardijnse president Ugo Cappellacci deed daarom een dringend beroep op de federale overheid om het eiland, 'een nationale schat', niet te verkopen.Meer over Sardinië op pagina 16 en 17.

Pas op, Lambo!

Rijk verleden

Het succes van Il Pulcino Pio

Wijn schildert fijnDe Italiaanse schilder Luca uit Siena ontleent zijn inspiratie aan wijn. Hij werkt uitsluitend met acrylverf op kunststofplaten op doek. “Mijn motieven zijn altijd wijn-gerelateerd en in mijn creatieve uitingen probeer ik altijd een glimlach te scoren. Het resultaat moet een uiting zijn die uitnodigt om te blijven kijken”, aldus Luca. Hij maakt ook wijn-gerelateerde figuren in staaldraad. In Italië is zijn werk veel op (kunst)markten en wijn-events te vinden. Vanaf 16 maart tot 21 april exposeert hij in Galerie de Salon, Wolvenstraat 13 (in van de 9 straatjes) in Amsterdam. Opening woensdag t/m zaterdag (van 10.00 tot 16.00 uur)

Schilder Luca uit Siena:"Mijn motieven zijn altijd wijn-gerelateerd."


Italië kent duizenden, misschien wel tienduizenden grote en kleine evenementen en festivals. Veel festiviteiten vinden plaats rondom katholieke hoogtijdagen en nationale feestdagen. Maar er zijn ook lokale feestdagen want iedere stad of dorpje heeft zijn 'Heilige'. Die dag zijn de inwoners vrij om de Heiligendag te vieren.

eel van de nationale feestdagen komen overeen met de Nederlandse. Maar omdat

Italië er veel meer heeft schaffen ze er ook nog wel eentje af. Zo werd in de jaren zeventig Hemelvaartsdag en tweede Pinksterdag geschrapt en een paar jaar terug San Giuseppe.Hou er rekening mee dat op de feestdagen overheidsinstanties of winkels gesloten zijn en het openbaar vervoer een aangepaste dienstregeling kent.

Sagra in OlandaOp het Italië Evenement, de nationale feestdagen 31 mei, 1 en 2 juni, vieren we onze eigen Sagra. Op het speciale plein zijn er heerlijke Italiaanse gerechten en muziek om te dansen. Vino op tafel, Salute a voi, samen met onze grote Famiglia!

Overzicht nationale feestdagen in Italië1 januari Capodanno Nieuwjaarsdag6 januari Epifania / Befana Driekoningen31 maart Pasqua Eerste paasdag1 april Lunedì dell'Angelo / Pasquetta Tweede paasdag25 april Giorno della Liberazione Bevrijdingsdag1 mei Festa del Lavoro Dag van de Arbeid2 juni Festa della Repubblica Dag van de Republiek15 augustus Assunzione Maria Hemelvaart1 november Ognissanti Allerheiligen8 december Immacolata Concezione Viering van de Onbevlekte Ontvangenis van Maria25 december Natale Eerste kerstdag26 december Santo Stefano Tweede kerstdag31 december San Silvestro Oudjaar

MAART 201319 maart (vaste dag)Heel Italië: San Giuseppe (ook Vaderdag)Op 19 maart wordt in heel Italië, maar met name in het zuiden, San Giuseppe gevierd. Sint Josef (zoals bekend, de man van Maria) is een erg populaire heilige en tot voor kort was de dag zelf een nationale feestdag. Het wordt gevierd met vreugdevuren en toneel op basis van het leven van Josef. Het is op 19 maart ook Vaderdag in Italië dus papa krijgt kado’s. Traditioneel wordt er Zeppole gegeten (kijk voor het recept op onze site), een soort donuts maar dan lekkerder natuurlijk.

19 maart (vaste dag)Torrita di Siena (Toscane): Palio dei Somari

Op San Giuseppe is er in het historische stadje Torrita di Siena een ezelrace tussen verschillende wijken. Het doet denken aan de Palio van het nabij gelegen Siena want er is ook een historische optocht. www.paliodeisomari.it

29 maart 2013: Festa dei FalòRocca San Casciano (Emilia-Romagna)Bij het Festa dei Falò gaat het om vuur, grote vuren.

De exacte oorsprong van het festival is verloren gegaan in de tijd maar het zou iets te maken hebben met heidense Keltische rituelen. Grote vuren werden ontstoken om de rivieren te kalmeren. Vandaag de dag strijden de twee belangrijkste wijken van de stad wie er het grootste vreugdevuur kan maken. Er is een parade, natuurlijk veel en lekker eten en drinken met een spetterend vuurwerk als afsluiting. www.festadelfalo.it

Pasen in Italië: 31 maart en 1 april 2013Net als in Nederland is Pasen een belangrijke feestdag in Italië. De festiviteiten beginnen vaak al in de week voorafgaand aan Pasqua (Pasen). Tweede paasdag, La Pasquetta is een vrije dag en door heel Italië vinden talloze festivals plaats. Processies vinden vaak plaats op Goede vrijdag en de zaterdag. Veel kerken hebben beelden van de Heilige maagd en Jesus die door de stad worden gedragen gevolgd door een bonte stoet gekleed in traditionele kostuums.

• Enna, Trapani (Sicilië)Enna kent een grote processie op Goede vrijdag met een optocht van 2.000 fraters in klassieke kledij. In Trapani op Sicilië zijn ook veel processies. Die op Goede vrijdag duurt maar liefst 24 uur!

• Chieti, (Abruzzen)Naar verluidt is de processie op Goede vrijdag in Chieti, de Abruzzen, de oudste van Italië. Indrukwekkend zijn de 100 violisten die de Miserere van Selecchy spelen, lopend in de optocht.

• Montefalco en Gualdo Tadino (Umbrië)In Montefalco en Gualdo Tadino in Umbrië is er openluchttoneel die de lijdensweg van Jezus uitbeelden.

MEI 20131 tot 4 mei 2013Cagliari (Sardinië): Sagra di Sant EfisioDit feest is een van de populairste festivals op Sardinië. De kleurrijke processie start in Cagliari en voert naar de Sant'Efisio kerk aan het strand van Nora. Versierde wagens met ruiters begeleiden het beeld van de heilige in de optocht gevolgd door dansers en muziek.

15 mei 2013 (vaste dag)Gubbio (Umbrië): Corsa dei CeriOp 15 mei staat het in Umbria gelegen Gubbio finaal op zijn kop. Op die dag wordt hét feest van het jaar gehouden: de Corsa dei Ceri, de kaarsen race. De inwoners zijn gekleed in de kleuren van de drie patroonheiligen. Sant' Ubaldo is de patroonheilige van de stad en beschermheilige van de metselaars, San Giorgio van de commercianti, de winkeliers, en Sant' Antonio is er voor de contadini, de boeren.

De beelden van deze drie heiligen zijn geplaatst bovenop 3 enorme houten ceri, dat zijn kaarsen die meer dan 400 kilo wegen. De ceri worden gedragen op de schouders van een groep mannen. In een spectaculaire race rennen zij door de straten van Gubbio om vervolgens bergopwaarts de Monte

Ingino op te sprinten naar de 300 meter hoger gelegen kerk van Sant'Ubaldo. Dit is tevens de plaats waar de ceri normaliter staan opgesteld.

De Corsa dei Ceri wordt al sinds het eind van de 12e eeuw gehouden en komt waarschijnlijk voort uit een combinatie van religie en heidense riten. Je moet in ieder geval behoorlijk fit zijn om aan deze wedstrijd mee te kunnen doen! Het spektakel is geweldig om te zien. www.ceri.it

17 t/m 19 mei (derde week van mei)Noto (Sicilië): Infiorata di NotoIn Nederland hebben we de bloemencorso's. In Noto (UNESCO werelderfgoed) leggen ze tijdens de Infiorata door de straten een gigantisch bloementapijt neer. Net als in Nederland werkt jong en oud mee. In het tapijt worden schitterende afbeeldingen gemaakt waaronder veel religieuze.Niet alleen in Noto is een Infiorata maar ook in 150 andere plaatsen in Italië. De meest bekende is die van Genzano di Roma waar een oppervlak van 1900 m2 wordt ingelegd. www.infioratadinoto.it

19 mei 2013 (ieder jaar 1e pinksterdag)Orvieto (Toscane): La PalombellaDit Pinksterfestival vind plaats op de Pinksterzondag op het plein voor de Duomo. Centraal staat de betekenis van Pinksteren, de uitstorting van de heilige geest over de apostelen.

30 mei 2013 (60 dagen na Pasen)Op veel plaatsen in Italië: Corpus DominiTijdens het katholieke feest van de Eucharistie of Sacramentsdag wordt tegenwoordigheid van Christus in de eucharistie centraal gesteld. Veel plaatsen vieren dit feest.In Rome leidt de paus een mis in de kathedraal van San Giovanni in Laterno waarna een processie volgt naar Santa Maria Maggiore.In Orvieto (Toscane) is een gekostumeerde processie waaraan met dan 400 mensen deelnemen en de straten met bloemen versierd zijn.In Castelrotto (Trentino-Alto Adige) is een groots festival.De zondag na Corpus Domini is er in veel plaatsen een Infiorata waarin de mooiste bloemtapijten op straat worden neergelegd.

JUNI 20132 en 3 juni 2013Rome (Lazio): L'Infiorata, Genzano di RomaIn Rome liggen deze dagen gigantische bloemen-tapijten door de straten met de mooiste patronen en figuren.

Op deze pagina geven we u een selectie van bijzondere religieuze evenementen de komende maanden in Italië. Kijk voor een uniek overzicht van meer dan 250 evenementen in heel Italië op onze site www.ilgiornale.nlScan deze QRcode om op uw smartphone meteen te kijken wat er te doen is als u naar Italië gaat.

V

Feestdagen van de patroonheiligen van grote steden

Venezië 25 april San MarcoTurijn 24 juni San GiovanniGenua 24 juni San GiovanniFlorence 24 juni San GiovanniRome 29 juni San PietroPalermo 15 juli Santa RosaliaNapels 19 september San GennaroBologna 4 oktober San PetronioBari 6 december San NicolaMilaan 7 december Sant' Ambrogio

Foto boven: bloemetjes volgens patroon leggen.Foto links:Infiorata Corpus Domini

Sagra di Sant Efisio

Sagre d’Italia 2013

www.lebowskipublishers.nlwww.cinemien.nl

NAAR DE GELIJKNAMIGE BESTSELLER VAN NICCOLÒ AMMANITI

DE NIEUWSTE FILM VANDE NIEUWSTE FILM VAN

VANAF 7 FEBRUARI IN DE NEDERLANDSE FILMTHEATERS!

NAAR DE GELIJKNAMIGE BESTSELLER VAN NICCOLÒ AMMANITINAAR DE GELIJKNAMIGE BESTSELLER VAN NICCOLÒ AMMANITI

S U M M E R T I M E M U S I C P R E S E N T E E R T

ZONDAG 14 APRIL 2013MELKWEG - AMSTERDAM AANVANG 20.30 UUR - ZAAL OPEN 19.30 UUR

WWW.MELKWEG.NL - WWW.SUMMERTIMEMUSIC.NL

VINICIO CAPOSSELA


Deze krant verschijnt vooralsnog slechts vier keer per jaar maar via de digitale media houden we u iedere dag op hoogte van leuke, nuttige, verassende en lekkere Italiaanse nieuwtjes. Via onze website www.ilgiornale.nl, via Twitter

@Il_Giornale en Facebook delen we graag onze passie voor Italië. Handig is ook onze maandelijkse nieuwsbrief met een samenvatting van

Meer nieuws van Il Giornale

de belangrijkste berichten. Gebruik deze QR code om met uw mobiele telefoon direct in te schrijven.

tijden zijn aangebroken. Juist op die momenten toont de Italiaan zijn sociale betrokkenheid: een voor allen, allen voor een.

KerkHet terugtreden van paus Benedictus XVI overviel de Italianen als een donderslag bij heldere hemel, al durfde de krant Il Soglio daags na de bekendmaking te schrijven over ‘het voorspelbare afscheid van professor Ratzinger’. De 85-jarige kerkvader verkiest de rust van het Vaticaan en verklaarde zich op 10 februari nader in het Latijn:

Waarde Broeders,

Nadat ik mijn geweten herhaaldelijk heb onderzocht voor God, ben ik tot de conclusie gekomen dat mijn krachten door mijn gevorderde leeftijd niet langer toereikend zijn voor een adequate uitvoering van het Petrusambt. (…) Waar het mijzelf betreft, ik hoop de Heilige Kerk van God in de toekomst te dienen in een leven dat gewijd is aan gebed.

Het Vaticaan, 10 februari 2013BENEDICTUS PP XVI

De bekendmaking verraste de hele wereld, niet in de minste plaats omdat de laatste paus die de zetel van Petrus ‘vrijwillig’ afstond, diende in de middeleeuwen (1294). Opvallend was bovendien het verschil tussen de Nederlandse en Italiaanse

media bij hun berichtgeving over Benedictus’ besluit. In Nederland leidde het veelal tot spot en de herinnering aan de (vermeende) kerkschandalen, terwijl de Italianen meer met respect en bewondering over het werk en het besluit van Benedictus schreven. Vaticaanstad mag zich dan zelfstandig noemen, de Italianen omarmen hun papa. Vele tienduizenden Italianen haastten zich op de laatste zondagen van februari naar het Sint Pietersplein voor zijn laatste zegen. Dus ook hier: allen voor één.

De opvolgingHet Vaticaan verwacht voor Pasen een nieuwe paus te presenteren, maar voordat het zover is, volgt een traditionele samenkomst en procedurele stemming in de Sixtijnse Kapel. Alle kardinalen onder de tachtig jaar mogen tijdens het conclaaf hun stem uitbrengen. Ook kardinaal Eijk zal daarbij zijn, in tegenstelling tot zijn voorganger, kardinaal Simonis. Hij is de tachtig inmiddels voorbij.De 120 stemgerechtigde leden schrijven de naam van hun persoonlijke voorkeur op een stembiljet, bij voorkeur met een onherkenbaar handschrift

Vervolg van pagina 1 om anoniem te blijven. Daarna komen ze een voor een naar voren en spreken ze met gebogen hoofd een eed uit: “Ik roep Christus de Heer die mijn rechter zal zijn tot getuige dat mijn stem is gegeven aan degene van wie ik voor God denk dat hij gekozen moet worden.” Met die gelofte kan het biljet in een urn worden gedeponeerd en wanneer alle kardinalen hun stem hebben gegeven, volgt het tellen en – voor alle zekerheid – hertellen. De biljetten worden bovendien vernietigd. De traditionele witte rook is er pas wanneer een kandidaat tenminste tweederde van de stemmen heeft gekregen. Zwarte rook uit de schoorsteen betekent dat de kardinalen het nog niet met elkaar eens zijn en dat kan wel eens dagen op zich laten wachten. Er wordt, zolang er geen eensgezindheid is in het conclaaf, in principe vier keer per dag gestemd. De witte rook gaat overigens gepaard met belgelui – om eventuele misverstanden over de kleur van de rook te voorkomen – en daarna wordt de nieuwe paus geïntroduceerd op het Sint Pietersplein met de woorden ‘Habemus Papam’ (we hebben een paus)! En dat zal gevierd worden in Italië, met gezegende spijzen en dranken: allen voor één.

Heilige StoelendansHoewel Benedictus bij zijn aantreden in 2005 verrassend oud was, lijkt het aannemelijk dat het conclaaf dit keer voor een jonge(re) opvolger gaat. Daarbij zijn Afrika en Latijns-Amerika nadrukkelijk in beeld, maar het conclaaf wist wel vaker te verrassen. De keuze voor een Afrikaanse kardinaal

lijkt redelijk op basis van de sterke groei van het aantal rooms-katholieken in dit werelddeel. Latijns-Amerika doet het verhoudingsgewijs ook goed met 1,2 miljard katholieken, zo’n veertig procent van het totaal. Odilo Scherer uit Brazilië en de Argentijn Leonardo Sandri worden veel genoemd bij de bookmakers rond het Sint Pietersplein. Opvallend is verder de naam van Peter Turkson uit Ghana, een kardinaal die een sterke band met Nederland heeft. Hij zou voor zijn roeping zijn geïnspireerd door de Nederlandse missionaris Jacques van Veen en is regelmatig in Limburg te vinden. En over Nederland gesproken: zou Wim Eijk zich geroepen voelen tot het pauselijk ambt? De vraag werd geregeld gesteld in de afgelopen weken en de kardinaal hield wijselijk zijn mond, maar kenners achten de kans uiterst klein. Mocht hij tegen de verwachting in toch worden gevraagd en zijn jawoord geven, dan zou Eijk de tweede Nederlandse paus zijn na Adrianus VI in 1522. Angelo Scola tot slot, de aartsbisschop van Milaan, doet het daarentegen juist goed in de poll, ook al is hij al 71 jaar. Scola wordt beschouwd als een vertrouweling van Benedictus XVI.

Mario Monti en de paus

Zaterdag 18 mei 2013Ziggo Dome Amsterdam

Kaartverkoop via www.livenation.nl en www.ticketmaster.nlEntree: vanaf e 40 (excl. servicekosten). Aanvang: 20.00 uur.

www.zucchero.itNieuw album nu verkrijgbaar

WORLD TOUR 2013

Een Mojo Concerts productie

Jubeljaar voor Italië Evenement

De tiende editie van het Italië Evenement kent dit jaar veel nieuwe verrassende elementen! Het is een jubileumeditie en bij de voordeur wordt u verwelkomd door een Italian Party. De dag begint dan voor u met een Italo DJ en geniet daarna ook van een espresso zoals in Italië zo gewoon is; ja, voor maar 1 euro!

ls we Helga, Willemijn en Piet moeten geloven, dan begint de lente pas op 20 maart en de zomertijd een week later.

Maar onze biologische klok vertelt iets anders: wij hebben nu al voorjaarskriebels! Sterker nog: bij Maestro Events hebben we de zomer in de bol!Het team van Maestro Events bereidt zich voor op het ‘Italiaanste’ feest van Nederland, 31 mei - 2 juni bij Kasteel de Haar, en het begint er steeds meer op te lijken dat Italië straks de zomer naar Haarzuilens brengt. Deze drie dagen rond het mooiste kasteel staan helemaal in het teken van het ultieme vakantiegenot. Er zal gedronken, gegeten en gefeest worden, niet in de minste plaats vanwege het 10-jarig bestaan van het grootste Italiaanse evenement buiten Italië. Wij kunnen u een breed aanbod van la dolce vita garanderen met vakantie-inspiratie voor alle zintuigen. Niet alleen in de stands en de kramen, maar ook tijdens de bijzondere optredens, authentieke workshops en presentaties. Kortom: het evenement is de ideale gelegenheid om uw Italië (opnieuw) te ontdekken en neem uw kinderen rustig mee, t/m 12 jaar komen zij GRATIS binnen. is dat een Italiaanse familie of niet? hieronder enkele van de hoogtepunten van dit Jaar.

31 mei, 1 en 2 juni 2013 Kasteel de Haar, Haarzuilens

www.italieevenement.nl

A


La Sagra; eten, drinken, dansenHoog op het favorietenlijstje van de toeristen in Italië staan de Sagre. Deze oogstfeesten, veelal op de pleinen of juist net buiten het dorp, zijn geliefd vanwege de traditie. Hier vieren de boeren, burgers en buitenlui het feest van de verse oogst. Of het nou om artisjokken gaat of druiven; er moet op gedronken worden! Tijdens het Italië Evenement 2013 gebruiken we de Sagra om het jubileum te vieren, maar ook het begin van de zomer en het aanbod van prachtige verse producten uit Italië. De pannen zijn gevuld, de wijn staat op tafel en de muziek is levend: tijd om te dansen. Salute a voi, samen met onze grote Famiglia.

Espresso come in ItaliaOok in 2013 zal sponsor

illy ervoor zorgen dat uw

evenementdag begint in

optima forma. Geniet van

een overheerlijke espresso

bij binnenkomst en betaal

zoals in Italië maar 1 euro

voor 1 espresso!

La Processione per MariaMei is de maand van Maria en voor Italianen traditiegetrouw een maand vol katholieke festiviteiten. Omdat de laatste dag van mei en de eerste dag van het Italië Evenement samenvallen, staat Maria ook centraal tijdens een eucharistieviering in de kapel van Kasteel de Haar. Op 31 mei zal Pastor Swijnenberg tijdens deze mis voorgaan in het Italiaans en het Gregoriaans Koor Utrecht geeft extra sfeer aan deze bijzondere viering. Uiteraard zal ook het Avé Maria niet ontbreken in de liturgie. Voorafgaand aan de eucharistieviering vindt een processie plaats vanuit het kasteel naar de kapel. Ter informatie: de mis begint om 13:00 uur en het aantal zitplaatsen in de kapel is beperkt.

Un'Aperitivo tra di noi!Op het Piazza dell’Aperitivo kunt u heerlijk loungen en genieten van bekende en onbekende Italiaanse aperitieven. Op dit plein ontdekt u nieuwe smaken en ontmoet u wellicht enkele smaakmakers. Het Piazza della Pizza stilt de trek en dat niet alleen: het is een eerbetoon aan de trots van Napels, die inmiddels de hele wereld heeft veroverd. De pizza is misschien wel de meest gegeten snack ter wereld, maar over de authenticiteit verschillen de meningen. Hoe wordt de echte Napolitaanse pizza gemaakt en hoe makkelijk is het in uw eigen houtgestookte oven?! Kortom: eerst Haarzuilens zien, dan sterven…


et is overigens nog een hele kunst om het katholicisme tijdens uw bezoek aan Italië niet in uw programma op te nemen, want

het land telt ruim 63.000 kerken. Il Giornale maakte een willekeurige selectie van de meest bijzondere; kerken waar je je oren en ogen nauwelijks kunt geloven…

St. Pieterskerk, RomeBovenop het graf van Petrus bouwde de Romeinse keizer Constantijn de eerste kerk. Het enorme bouwwerk is verworden tot het heiligste der heiligen van het katholicisme. Wie alles wil zien en weten, heeft aan een dag tekort. Zo mogen eigenlijk de ‘grotten’ van het Vaticaan met de grafmonumenten van de pausen niet gemist worden, net als de Pietà van Michelangelo en de klim naar de koepel. Om nog maar te zwijgen van de pauselijke zegen op zondag.

Basiliek van San Marco, VenetiëDe evangelist Marcus is verbonden aan dit indrukwekkende bouwwerk. Sterker nog: de basiliek werd gebouwd om de overblijfselen van de Heilige Marcus een laatste rustplaats te bieden. Daarnaast is het een kerk

Rome De hoofdstad van Italië huisvest zeven pelgrimskerken, de zogenoemde hoofdkerken van Rome. De Sint-Pieter, de Sint Paulus buiten de Muren en de overige vijf dienen allemaal te worden bezocht om in aanmerking te komen voor een volle aflaat. De heilige Filippus Neri stippelde in de 16de eeuw een route uit waarmee alle basilieken op één dag bezocht konden worden en waarmee men alle belangrijke heiligen (Maria, Petrus, Paulus) en het Kruis van Christus langsging in één bedevaart.

PaduaHet graf van de heilige Antonius was in de middeleeuwen al een trekpleisters voor pelgrims. De geboren Portugees werkte als missionaris in vele landen, maar doceerde in de laatste jaren van zijn leven theologie in Bologna. Veel bedevaartgangers roepen Antonius aan voor het terugvinden van verloren voorwerpen of tegen onvruchtbaarheid.

RomeDe Santa Maria dell’Anima was van oorsprong een pelgrimshospitaal, opgericht door Jan en Katrijn Peters uit Dordrecht. Tegenwoordig is het een priesterhuis (ook Antoine Bodar resideert hier!) en de kerk voor Duitstaligen in Rome, maar er schuift nog geregeld

vol pracht en praal, mede dankzij de vele schatten die door zeevaarders zijn meegenomen. Indrukwekkend is ook de 4000 m2 mozaïek.

Dom, MilaanHet is, op die van Sevilla na, de grootste kathedraal ter wereld, maar daar is dan ook een slordige zes eeuwen aan gewerkt. Hoewel de kerk zo’n 40.000 mensen kan herbergen, is het in de zomermaanden

vaak lang wachten om binnen te komen. Desalniettemin wordt het wachten beloofd, want de Dom herbergt vele middeleeuwse schatten en (op het dak!) vele honderden beelden.

Basiliek van Sint-Franciscus, AssisiDe moederkerk van

Rome is, zoals beschreven, de bestemming bij uitstek voor een pelgrimsreis. Zowel het vroege als het latere christendom hebben hier hun sporen nagelaten in de vorm van kerken en catacomben. Paulus Reizen organiseert in juni een bijzondere groepsreis naar de Italiaanse hoofdstad. Tijdens deze zesdaagse reis, onder leiding van theologe Johanneke Bosman, staat een aantal grote

een bedevaartganger in de banken. De meeste Nederlanders komen even aan omdat hier het graf van de enige Nederlandse paus te vinden is, Hadrianus VI.

Assisi De heilige Franciscus van Assisi zou het vermogen hebben gehad om met dieren te communiceren en met mensen van ziel tot ziel. Hij predikte de liefde voor alles wat leeft en zwoer het aardse bezit af in navolging van Jezus. Volgelingen in deze leer komen naar Assisi voor het graf van Franciscus en zijn metgezel Clara.

LoretoItalianen zijn dol op Maria, vooral in Loreto. Hier staat het huisje van Maria. Dat huis zou ooit door engelen zijn opgepakt in Nazareth op een wolk zijn gezet en naar Loreto zijn verplaatst. Een fabel? Het huis is gemaakt van poreuze natuurstenen, die niet voorkomen in Italië en de afmetingen

komen exact overeen met de fundamenten in Nazareth.

BariIn 1087 werden in Turkije de

relieken van Sint Nicolaas, de bisschop van Myra, gestolen (lees:

gered) door Italiaanse zeelieden. Ze legden ze te rustten in de

basiliek van San Nicola in Bari. Na de heiligverklaring van de bisschop, gelijk

Behouden vaartJeruzalem, Lourdes, Santiago de Compostella; het zijn klassiekers in de pelgrimage, veelal bedoeld om in tijden van nood weer hoop te vinden. Ook Italië blijkt steeds vaker de bestemde bedevaart voor reizigers op zoek naar verlichting, genezing en inspiratie. Rome en Assisi staan daarbij hoog op het lijstje, als een gebed met een eind.

na zijn dood, ontstonden al snel legenden over zijn wonderdaden en dat maakte van Myra én Bari populaire bedevaartsplaatsen.

Gelovig of niet, een bezoek aan de kerk mag in Italië niet ontbreken. Het zijn met recht eeuwenoude zuilen onder de rijke katholieke historie van dit land. Die verleden (en huidige) tijd gaat aan veel toeristen echter voorbij. Zij aanschouwen in het bijzonder de pracht en praal of staan met een persoonlijke gedachte even stil bij (elektronisch) kaarslicht.

de Franciscanen bestaat opmerkelijk genoeg uit drie delen. De basis vormt het graf van de heilige Franciscus van Assisi en daarop zijn twee kerken gebouwd. Hoewel het al lang een bedevaartoord was, maakte een aardbeving in 1997 Assisi tot een nog grotere trekpleister, maar dan voor de zogenoemde ramptoeristen. De beving richtte veel schade aan in de regio, maar de restauratie van de kerk en vernielde fresco’s van Giotto was binnen enkele jaren voltooid.Heeft u wat meer tijd, trek dan – net als Franciscus – de bergen in voor een bezoek aan het klooster en de grotten van Carceri. Het zou behalve rust en uitzicht ook inspiratie bieden.

Kerk der Friezen, RomeDe kerk van de Nederlanders in Rome is gebouwd tegen één van de Romeinse heuvels en ligt op een steenworp afstand van de St. Pieterskerk. De kerk herinnert aan de bedevaartgangers uit de zogeheten Lage Landen en is twee jaar geleden prachtig gerestaureerd. Een bezoek aan ‘onze’ kerk is dus eigenlijk een moetje en daarbij hoort ook de

beklimming van de Heilige Trap op de knieën, maar houd rekening met de beperkte openingstijden.

Chiesa di San Michele, VenetiëDe Santa Maria della Salute in Venetië is door menig kunstenaar en fotograaf vastgelegd. Reden temeer misschien om een stukje verder te varen naar het ‘Eiland van de Doden’. Het kerkje annex klooster op dit eiland maakt stil, zeker in combinatie met de graven die het eiland vullen. Het bijwonen van de zondagsmis of een uitvaart is een aanrader, uiteraard met alle respect.

Dom, FlorenceBij een bezoek aan de Toscaanse hoofdstad kunt u niet om de Santa Maria del Fiore heen. Hij staat midden in het historisch centrum, zoals het hoort, en baart opzien. Het was in de 13de eeuw dan ook het antwoord op de grote kathedralen die in Pisa en

H

Monte Sant’Angelo sul GarganoHet verhaal gaat dat de aartsengel Michael hier in 493 driemaal zou zijn verschenen aan de bisschop van Sipontum. Paus Gelasius I liet daarop een ‘hemelse’ basiliek bouwen in een grot en alleen daar was genezend water te halen. In de 13de eeuw werd vervolgens een indrukwekkende kerk met klokkentoren gebouwd met een lange trap naar de grot.

San Giovanni RotondoFrancesco Forgione, beter bekend als pater Pio had in zijn kindertijd al mystieke ervaringen, maar wordt door gelovigen ook vereerd vanwege zijn stigmata (spontaan bloedende wonden die worden vergeleken met die van Christus aan het Kruis). Het zou een bovennatuurlijk verschijnsel zijn, maar volgens de pater droeg hij zijn lot voor de bekering van ongelovigen en zondaars. In 2002 werd hij heilig verklaard.

Naar het hart van de katholieke kerk

basilieken op het programma: de Sint-Pieter, de Santa Maria Maggiore en de Sint-Paulus buiten de Muren. Maar ook andere kerken zijn de moeite van het bezoeken waard, vanwege hun bouw, kunstschatten of sfeer. Daarnaast kunt u de Nederlandse mis in de Friezenkerk en de audiëntie van de paus bijwonen. Natuurlijk is er deze week ook ruim aandacht voor de talrijke overblijfselen uit de Romeinse tijd en voor het hedendaagse Rome.Voor meer informatie: www.paulusreizen.nl

Traditioneel versierde ossen trekken de kar met de heilige die voorop gaat tijdens de bedevaart naar de kerk van Sant Antonio di Santadi

De duizenden deelnemers aan de Pellegrinaggio a piedi van Macerata naar Loreto

Franciscus van Assisi

Rozenkrans

Wereldberoemd. De Basiliek van San Marco in Venetië

Let in alle kerken in Italië op dat u gepast gekleed gaat

Het dak van de Dom in Milaan

Alweer een


Siena verschenen. Florence wilde nog groter. Het marmeren exterieur is vrij bont, het interieur meest sober, maar een klim naar de prachtige koepel is een absolute must.

Basiliek van de vier gekroonde heiligen, RomeDe kerk op zich is visueel misschien niet zo bijzonder, maar ze maakt deel uit van een indrukwekkende abdij, die gebouwd is als een burcht. Wie durft, meldt zich aan de poort en vraagt in zijn beste Italiaans om de kapel van Constantijn te bezichtigen. De aanwezige zusters zullen in de meeste gevallen voorgaan en de deur openen. Let daar vooral op de fresco’s die het leven van Constantijn uitbeelden met een kleine knipoog naar de realiteit.

Heiligdom van de Madonna der Tranen, SiracusaBij deze kerk is het niet zozeer de architectuur (een moderne spits) of kunst die de populariteit bepaalt, maar het kleine Mariabeeld boven het altaar. Deze Maria huilde drie dagen in de zomer van 1959. Volgens deskundigen: echte tranen. Het was voor de paus reden het bovennatuurlijke karakter te erkennen en dat maakt deze Siciliaanse stad tot een bijzondere plek, waar de Italiaan zijn liefde voor Maria predikt.

Het bijgelovige Italië

Daar geloof ik niet in. Denk ik...Het geloof mag dan heilig zijn in Italië, het bijgeloof is er allerminst een bijzaak. Met name in het zuidelijk deel van de laars wordt nog altijd veel waarde gehecht aan zwarte magie, kwade geesten en de kracht van kruiden. Vooral de ouderen. Je zult er ook niet snel iemand onder een ladder door zien lopen. Esoterismo noemen de Italianen dat.Il Giornale gelooft er het zijne van, want bijgeloof brengt ongeluk.

apels is misschien wel de hoofdstad voor bijgelovigen. De Lotto is daarvan het beste voorbeeld, want het is (on)

gelooflijk hoeveel waarde de Napolitaan hecht aan de getallen op een vodje papier, die ze iedere week halen bij de Ricevitoria del Lotto. Het lot is met recht hun lot en dat het ze ernst is, blijkt in de boekenkast. Daar staat het heilige getallenboek Smorfia. Ieder getal heeft een betekenis en de Smorfia heeft het antwoord. Wie zonder boek zijn geluk in de loterij zoekt, vraagt zijn bejaarde buurvrouw nog wel eens om hulp. Napels is, net als Turijn overigens, een stad vol magie. Een stad ook waar het mysterie is verborgen achter de kunst en waar legendes van spoken nog overleven onder de zeventiende-

eeuwse paleizen. Met name de oudere Napolitanen schudden moeiteloos verhalen uit hun mouw. Enge verhalen vooral, over monniken die met het hoofd in de pij gedoken en een kandelaar met brandende kaars door de straten trekken. En ineens waren ze weg. Er zijn, ook buiten de stad, verhalen over klopgeesten en vervloekte huizen.

De duistere en magische kant van Napels komt uitgebreid aan de orde tijdens speciale rondleidingen door de stad. Bij het toeristenbureau helpen ze je graag aan een deskundige gids die zijn ‘esoterische’ Napels laat zien. Wij lieten ons leiden door Fabio Comella ([email protected]). Hij vertelt over de Prins van San Severo en de tastbare herinneringen aan spokerij en tovenarij van eeuwen geleden. Maar het ‘duistere’ verleden van Napels is ook tastbaar in het heden, want dood en rouw gaan hier gepaard met verschillende vormen van

bijgeloof. Geesten worden uitgedreven om rusteloze zielen in het vagevuur te voorkomen.

Gij zult niet…Het bleek voor onze redactie een kleine moeite om het bijgeloof in Italië tot een boeiend artikel te maken. Sterker nog, we zouden er een boek mee kunnen vullen. Ook omdat iedere regio, stad en straat door de jaren heen weer eigen variaties heeft bedacht, waardoor het bijgeloof meer een bij-bij-bijgeloof werd. Neem het getal 13. Dat is ook in Italië een ongeluksgetal, maar er zijn ook cultuurkenners die geluk toeschrijven aan 13 en juist het getal 17 tot ongelukkige bestempelen. Tja. En zo zijn er meer van die ‘heilige’ wetten: • Leg nooit een brood ondersteboven op tafel• Niet afkloppen op hout, maar op oud ijzer• Veeg nooit met de bezem over je schoenen• Geen voeten op tafel• Nooit wijn inschenken met de linkerhand• Geef nooit een spiegel cadeau• Geen bloemen op bed• Maak nooit een kruis met je bestek• Een geen appel met kerst• Een beetje Spumante achter je oor op

1 januari brengt geluk • De wens In bocca al lupo brengt succes

Groen gelukIn het lekkerste land ter wereld zijn (on)geluk en (bij)geloof uiteraard ook te vinden in de keuken en de tuin. Dat is vooral te merken tijdens de feestdagen, zoals de traditionele linzen rond de jaarwisseling. Knoflook zou een wapen zijn tegen de magische krachten van de tovenares Circe. In Piemonte bestaat nog steeds de traditie om een nieuw pan eerst met knoflook in te wrijven, zodat de kwade geesten verdreven kunnen worden. En een gebonden bos knoflook achter de voordeur zou je beschermen tegen het boze oog. Hazelnoten (of een tak van deze boom) werden voor een behouden vaart meegenomen tijdens lange zeereizen, terwijl laurier, waarschijnlijk door zijn sterke geur, beschermt tegen duivels, de pest of een aanval van parasieten. Je ziet de struiken vaak rond landbouwvelden in de hoop op een goede oogst. Voor geluk en liefde zijn het klavertje vier, rode rozen en de maretak in Italië nog altijd ware klassiekers. (M.m.v. Metropolis)

N

Het heilige getallenboek Smorfia geeft antwoord welk lottogetal te kiezen

In de duistere ondergrondse catacomben van Napels kom je zomaar Due Lucia tegen. De schedel met bruidssluier

Knoflook houdt het kwaad buitenhuis

De enige Nederlandse paus, Hadrianus VI

Het huis van Maria in Loreto. Dit huis staat midden in een immense basiliek die om het huis is heengebouwd

Pater Pio voor de Santa Maria della Grazie in San Giovanni Rotondo (Apulië) waar hij begraven ligt

I valori

della Chiesa Kerkelijke waarden

Basiliek van Santa Cecilia, RomeOok deze kerk ligt niet op de gebaande toeristische paden, maar is juist daarom het bezichtigen waard. Het is een juweeltje in de wijk Trastevere, vooral vanwege de fresco’s in een aangrenzende kapel. De zusters houden hier de wacht, maar willen je voor een bescheiden bijdrage en via een kleine lift en gang graag de weg wijzen. Een unieke schoonheid voor een uniek verhaal bij thuiskomst.

Graven op het Eiland van de DodenFresco van de kroning van Santa Cecilia

Basiliek van Sint-Fransicus in Assisi

Padre Nostro | Onze Vader

Padre nostro, che sei nei cieli,sia santificato il Tuo nome.Venga il Tuo regno.Sia fatta la Tua volontàanche in terra com'è fatta nel cielo.Dacci oggi il nostro pane quotidiano.Rimetati a noi i nostri debiti,come noi li rimettiamo ai nostri debitori.e non esporci alla tentazione,ma liberaci dal maligno.perché tuo è il regno, la potenza e la gloria.Per sempre.Amen.


Meer dan 1000 vakantiehuizen om bij weg te dromen…Een vakantie in een agriturismo is genieten van het Italiaanse leven. Karakteristieke vakantiehuizen, vakantie-parken en villa’s. Een lange vakantie of een weekendje weg. Zoek & boek online of bel ons voor advies.

T 0348-43 46 49 • E [email protected] • www.italissima.nlItalissima is een handelsnaam van Chalet.nl B.V., specialist in vakantiewoningen


Italiaanse wereldsterrennaar Nederland Wat ons betreft horen we Italiaanse klanken veel meer op de Nederlandse radio. Maar er gaat niets boven ‘live’ en dat komt goed uit. Want niet alleen Vinicio Capossela is ‘levend’ in eigen land te horen. Er komen meer toppers naar ons land. Eros Ramazzotti is op 20 april de eerste. Hij zingt in de Ziggo Dome in het kader van de NOI World Tour 2013. Op het moment van schrijven waren de kaarten al schaars. Als alternatief is een van de concerten net over de grens in België of Duitland een optie, allemaal rond dezelfde datum.

Good old Zucchero heeft ook de Ziggo Dome uitgekozen en wel op 18 mei. La Sesion Cubana World Tour is de titel van zijn nieuwe tournee en CD, waarop hij door Cuba geïnspireerde nummers zingt. In deze editie van Il Giornale zijn kaarten voor dit concert te winnen!

Het meeste geduld vraagt Paolo Conte. Die horen we pas op 26 oktober in Carré.

De kans is groot dat u nog niet eerder van Vinicio Capossela hoorde maar deze veelzijdige artiest is een introductie meer dan waard. “Italië's grootste geheim”, schreef de Sunday Times al een keer over hem. Een muzikale vrijbuiter noemen ze hem ook, reiziger langs vele muziek-stromen. 14 april treedt hij op in de Melkweg in Amsterdam.

apossela is misschien wel de meest excentrieke Italiaanse muzikant. Zijn optredens zijn

regelrechte shows. Een mix van muziek, cabaret en theater. Capossela is naast muzikant namelijk ook schrijver en filmmaker.De nu 47-jarige Italiaanse wereldburger werd geboren in Duitsland maar verhuisde al snel naar Italië. Zijn familie komt uit een dorp in het zuiden van Italië, uit Calitri, gelegen tussen Napels en Foggia, vertelde hij vorig jaar in een interview. “Als kind luisterde ik naar Italiaanse zangers als Renato Carosone, een zanger van voornamelijk Napolitaanse liedjes; later naar traditionele ouderwetse dansmuziek, Italiaanse bruiloftsmuziek, Italiaans Amerikaanse crooners als Louis Prima en grote Italiaanse singer-songwriters als Fabrizio De André en Mateo Salvatore. Ook Italiaanse operettes en opera’s vond ik prachtig”

Tom WaitsDat Tom Waits als grote voorbeeld geldt voor de Italiaanse singer-songwriter, staat ook buiten kijf. In het verleden toonde hij zijn bewondering voor het werk van deze Amerikaanse troubadour al vaker, door samen met Tom Waits-gitarist Marc Ribot meerdere liedjes uit het rijke songrepertoire van Waits op te nemen.De Tom Waits vergelijking spreekt hem zelf niet zo aan. “Ik maak muziek die verontrust zoals de Griekse Rebetika en tango, maar niet de tango die gemaakt is om op te dansen, maar de eerste primitieve tango uit Buenos Aires. En de liederen van de slaven. Je kunt niet zeggen dat ik één musicus of schrijver als inspiratie heb”.

ShowInmiddels staat Capossela al ruim 20 jaar op het podium als, zoals hij het zelf omschrijft, kapitein van zijn musici, die hij als zijn bemanning beschouwt. Die bemanning komt uit alle hoeken van de wereld wat de diversiteit van zijn muziek nogmaals benadrukt.

Vinicio Capossela is een uitstekende en creatieve live-perfomer. Capossela: “Elke show moet een belevenis zijn. Ik houd ervan het publiek angst aan te jagen om ze vervolgens weer veilig te laten voelen en ze omhelzend als vrienden weg te zien gaan” aldus Capossela. Zijn extravagante optredens op het snijvlak van rock en theatrale podiumkunsten ontvangen van ieder publiek gejuich en ovaties.

Griekse CDCapossela bracht onlangs een nieuwe CD uit geïnspireerd op de Griekse Rebetikamuziek. Rebetika is ontstaan in het Griekenland van de jaren ’20 en wordt ook wel de Griekse blues genoemd, niet te

vergelijken met de Sirtaki. In de soundtrack van de film Pulp Fiction zit de wereldwijd bekendste Rebetika-hit, Misirlou.Na ‘de zee’ van zijn vorige album, nu ‘de haven’, zegt Capossela over het werk. “Havens zijn voor muziek wat pollen zijn voor bloemen. Dit album in het Grieks is een eerbetoon aan alles wat we aan de Griekse beschaving te danken hebben. De Rebetika bijvoorbeeld. Voor mij een van de meest geweldige genres ooit. Rebetiko Gymnastas is als een spirituele oefening naar onze identiteit. We mogen

nooit vergeten dat we uniek zijn, een oorsprong hebben. We moeten niet bang zijn om te leven”. Het album is opgenomen in de Sierra Studios in Athene met bekende Griekse musici zoals de zanger Kaiti Ntali, grote ster van Rebetika. Was u ooit gymnasiast dan kunt u de taal weer even ophalen want in het boekje staan ook Griekse teksten.

Teksten naar het Nederlands vertaaldVinicio Capossela is met zijn Rebetiko Gymnastas Tour live te zien in Amsterdam. Il Giornale is erg nieuwsgierig en gaat een kijkje nemen tussen de waarschijnlijk talrijke Italiaanse bezoekers. Al was het maar om ons Italiaans én Grieks weer even op te halen. Alle bezoekers ontvangen ook de Nederlandse vertaling van zijn fraaie poëtische teksten.

Duits zingende Italiaan is dood Een Italiaan die in het Duits zingt is nogal ongebruikelijk. Fabio Frittelli, van de technoband Mo-Do, deed het en hij werd er in 1994 beroemd mee door de hit 'Eins, Zwei, Polizei'. U kent het opvallende nummer vast nog. De 47-jarige Frittelli werd begin februari dood gevonden in zijn huis in Udine, hij zou zelfmoord hebben gepleegd, melden Italiaanse media.

Mo-Do was een Italiaanse band, opgericht door 3 dj's: Claudio Zennaro, Mario Pinosa en Sergio Portaluri. De zanger van de groep was Fabio Frittelli. Die was eerst model voordat hij werd gevraagd voor de band. Dat hij Duits zong was niet geheel onlogisch. Zijn moeder was een Oostenrijkse lerares en zijn vader vertaler.Eins, zwei, Polizei stond in Italië, Oostenrijk en Duitsland op nummer één. Na deze nummer 1-hit heeft de groep nog enkele nummers gemaakt met fraaie Duitse titels als Super gut, Geh mal tanzen, Sex Bump Twist en Superdisco.

Scan de QRcode voor de clip van 'Eins, Zwei, Polizei'

Italiaanse brassband opbezoek in Castricum

Van een heel ander genre is de fanfaremuziek en daar doen ze in Italië ook aan. Muziekvereniging Emergo Castricum ontvangt binnenkort Italiaanse gasten, de brassband Banda da Fodom uit de Italiaanse Dolomieten. Op zaterdag 27 april om 20.00 uur geven ze een concert samen met de brassband van muziekvereniging Emergo, in het Clusius College in Castricum. De Italiaanse band telt ongeveer 30 veelal jonge leden en zal net als de brassband van Emergo een gevarieerd repertoire laten horen. De Italiaanse jongeren komen in het kader van een studieweek en verblijven in een jeugdherberg in Egmond.

Dochter voor Laura Pausini Op Laura Pausini moeten we nog wel even wachten. Die beviel op 8 februari van een dochter, haar eerste kind. Paola heet de kleine meid. Laura en vader Paolo zijn dolgelukkig. “Haar naam is een combinatie van onze namen en het symbool van onze liefde.” Zo liet ze op haar facebookpagina weten. Auguri per un bellissimo futuro!

Marco Mengoni wint Sanremo festivalMarco Mengoni heeft het 63e songfestival van Sanremo gewonnen met het nummer L’essenziale. Het was een spannende strijd die pas op het laatst werd beslist. Een geëmotioneerde Mengoni droeg de overwinning op aan alle mensen die hem door dik en dun gesteund hebben.Marco Mengoni zal Italië vertegenwoordigen op het Eurovisie Songfestival in Malmö (14-18 mei). Hij brak een paar jaar geleden door toen hij de Italiaanse X Factor won en hij pakte ook een MTV European Music Award voor Beste Europese Act. Il Giornale is net als de Italiaanse ‘televoter’ en de vakjury erg gecharmeerd van het nummer. Bekijk de clip op onze site www.ilgiornale.nl.

Musica per sempreEen absolute aanrader voor liefhebbers van de Italiaanse musica is de cd-box ‘Italiano – van Caruso tot Conte’. Uitgever en verzamelaar Vic van de Reijt selecteerde hiervoor niet alleen de bekende hits, zoals O Sole Mio en Parole, maar ook de oorspronkelijke Italiaanse uitvoeringen van liedjes die door bijvoorbeeld André van Duin, Peter Koelewijn en Marco Borsato bekend werden. De eerste cd uit de box leidt de luisteraar van de Napolitaanse stukken langs bigbandmuziek richting de rock-‘n’-roll. Disc twee gaat over de bruisende beatmuziek van de jaren zestig en het muziekfestival van San Remo, en recente klassiekers maken de box compleet. Gelukkig ontbreekt tussen de oude meesters ook de grande dame niet: Mina. Met onze grote dank. Bestel de CD via

de QR Code

C

Veelzijdige muzikale vrijbuiter Vinicio Capossela 14 april in De Melkweg

In samenwerking met Mojo verloot Il

Giornale drie keer twee kaarten (t.w.v.

€ 40,-) voor het concert van Zucchero

op 18 mei. Wat moet u doen?

Twee dingen:

1. Bezoek onze actiepagina www.ilgiornale.

nl/zucchero/ en schrijf in voor onze

nieuwsbrief*

2. Mail ons uw favoriete Zucchero-nummer

(zelfde adres als je nieuwsbriefinschrijving) en

leg uit waarom u dat liedje het beste vindt.

Het e-mailadres is [email protected]

*Ontvangt u onze nieuwsbrief al dan zien we graag

alleen uw favoriete Zucchero-nummer tegemoet

en dingt u ook mee naar de prijs.

Kaarten winnen voor het concert van Zucchero op 18 mei!

Inzendingen en inschrijvingen voor 22

maart. Prijswinnaars worden op onze

website bekend gemaakt. Over de uitslag

kan niet worden gecorrespondeerd.

Foto: Hans Speekenbrink

“Occhio, malocchio, prezzemolo e finocchio…” Zo begint een bekend volksrijmpje dat het bijgeloof in de

keuken onderstreept. Knoflook werd gezien als middel tegen de ‘Malocchio’

(het boze oog of ongeluk) en bescherming voor de heksen, basilicum als medicijn tegen alle soorten kwalen,

laurier als middel tegen ruzie in het gezin en peterselie als geluksbrenger

net al als het klavertjevier.

at je er hiervan ook mag denken, het onderstreept het belang van kruiden.

Kruiden in de keuken moet je altijd vers gebruiken. Want geloof of bijgeloof, geloof het of niet, elk gerecht smaakt dan twee keer zo lekker. Mijn bijgeloof in de keuken is dus om nooit met gedroogde kruiden te werken. Ik wil

altijd iets lekkers aan tafel, facciamo le corna!

Aris SpadaOrganisator Italië Evenement

W“Natale con i tuoi, Pasqua con chi vuoi”. Kerst met je familie, pasen met iedereen die je wilt.Dit spreekwoord geeft precies de verschillen tussen kerst en Pasen aan tafel. Geloof of bijgeloof, aan tafel is er altijd iets ‘heiligs’ te vieren. Goede vrijdag is de dag van de ‘magro’ en dus er zal geen vlees gegeten worden maar alleen vis en groenten. En dat is op zich zeker geen straf. Met zulke lekkere ingrediënten voor deze ‘verplichtingen’ is het niet moeilijk gelovig te blijven.

La Cucina de la primavera, a Tavola con Aris

Paaslam uit PugliaL’agnello di Pasquetta

Ingrediënten voor 6 personenBereidingstijd: ca. 1 uur

Ingrediënten: 1,6 kg lam, in stukken. 500 g doperwten, 300 g uien, 80 g pancetta, in blokjes, 80 g geraspte pecorino, 3 eieren, droge witte wijn, extravergine olijfolie, peterselie, zout en peper

Verwarm de oven voor op 180-190°C. Snij de uien in halve ringen en fruit ze in 6 el olie in een ovenvaste braadpan. Voeg het lamsvlees toe en braad het in 8-10 minuten rondom aan. Voeg zout en peper toe. Blus af met 2 glazen witte wijn, beetje bij beetje toegevoegd, en laat de alcohol voor het grootste deel verdampen. Doe het deksel op de pan en zet hem ca. 20 minuten in de oven. Kluts de eieren in een kom en voeg de pecorino toe. Haal de pan uit de oven. Voeg eerst de pancetta en de doperwten toe en daarna de eieren met de pecorino. Zet de pan circa 20 minuten terug in de oven. Maak af met wat fijngehakte peterselie. Serveer warm.

WIJNADVIESDit gerecht met lamsvlees heeft een zoete tendens door de doperwten, eieren en pecorino die zijn toegevoegd en het vlees zelf is natuurlijk mals en zacht: kortom

dit vraagt om een rode, zachte, soepele wijn die niet te overheersend is. Dat kan eventueel een Primitivo zijn (bio) van Cantina Volpi (o.a. bij Pura passione) of minder bekend, maar in opmars, de wijn van de Nero di Troja druif, zoals van Cefalicchio. De Rosso Canosa Riserva Romanico is verkrijgbaar bij Vinoblesse.

StrozzapretiPriesterwurgers

Over de oorsprong van de naam van dit gerecht gaan verschillende verhalen. Een gaat over de priesters die de gewoonte hadden om 's zondags bij de families van hun kerk te gaan eten. Het gebruikelijke zondagse gerecht was gepocheerde balletjes van kaas en snijbiet in een vleessaus. Het schijnt dat ooit een priester er zo veel van at, dat hij uit elkaar spatte. Strozza=strot, preti=priesters. Misschien is het ook wel zo dat het de mensen de strot uitkwam als de priester weer eens kwam eten.Strozzapreti ai PorciniVoor de Strozzapreti: • 400 gram harde tarwe-bloem • water • een snufje zoutVoor de saus: • 500 gram eekhoorntjesbrood of ca. 30 gr gedroogde versie ervan • ca. 20 gr peterselie • een halve rode pepertje • 2 teentjes knoflook • 5 eetlepels olijfolie, zout en peperBereiding Strozzapreti: De bloem, het water en het zout samen mengen tot dat je een mooi gladde massa heb bereikt hebt. Rol het deeg uit met de deegroller tot een dunne plak en snij het in stroken van 3 cm breed en 30 lang. Pak een strook en rol het eerste stuk tussen je hand-palmen zodat de gedraaide vorm ontstaat. Breek nu het eerste stukje af zodat je stukjes van zo’n 7 cm overhoudt, Strozzapreti. Geef alle lapjes op deze manier een draai. Kook de pasta als de saus klaar is en zorg dat deze bijtgaar blijft (al dente)

Bereiding saus: Het verse eekhoorntjesbrood schoonborstelen met een vochtige doek of kwast, als de gedroogde variant gebruikt wordt, dan deze in een kopje met lauwwarm water ca. 15 min. laten wellen. Snij ze daarna in plakjes lekker dun. Fruit in een koekenpan de knoflook en het pepertje tot het glazig wordt en haal hem hierna uit de pan. Voeg daarna het eekhoorntjesbrood toe en laat het vocht inkoken. Hierna de peterselie toevoegen en breng het geheel op smaak met zout en peper. Nu ondertussen de pasta koken en, als deze nog ‘al dente’ is laat het nog een minuutje meekoken in de pan met de saus. Serveer met een lekkere handvol Parmezaanse kaas over de pasta.

WIJNADVIESU verwacht hier misschien rood bij, maar beter past een zachtere volle witte wijn (malolactische gisting helpt daarbij) eventueel met houtrijping.

Een spannende aanrader is een wijn van de Etna van Vivera, op basis van Chardonnay, Cataratto en Inzolia (bio), verkrijgbaar bij De Wijnconnectie.

Vissoep van de Goede VrijdagZuppa di pesce del Venerdi Santo

Ingrediënten voor 4 personenBereidingstijd: ca. 45 minuten

Ingredienten: 1 ansjovis,1 teen knoflook, 100 g kreeft- of krabvlees, 1,2 l visbouillon, 300 g garnalen, 2 eetlepels olijfolie, 4 plakjes stevig brood, klein stukje verse peperoncino, handje vol gesneden peterselie, ca. 5 eetlepels tomatensaus, zout.

De ansjovisfilet even kort onder koud water afspoelen en daarna fijnsnijden samen met de knoflook en peterselie. Fruit alles in een pan samen met de olijfolie, en voeg daarna de tomatensaus er aan toe. Voeg de bouillon toe en laat ca. 30 minuten inkoken. Rooster ondertussen de plakjes brood. Snij de garnalen en de krab of het kreeftvlees in stukjes (beetje grof). Voeg de vis nu bij de rest in de pan, voeg een beetje peperoncino toe en laat 5 minuten samen koken. Leg de plakjes brood onderin een dip bord en serveer goed warm, eventueel garneren met een plukje peterselie.

WIJNADVIESStevige (vis)smaken vragen om stevige witte wijn of rosé; bijvoorbeeld een mooie vermentino uit het kustgebied: Vermentino Maremma Toscana IGT van

Sottocasa. Lekker kruidig, vol van smaak, mooie mineraliteit. O.a. bij Vinidamare. Of een rosé op basis van Sangiovese zoals die van Roberto di Filippo: Villa Conversino (Umbrie, bio, onder andere verkrijgbaar bij Profondowijnen of Crivino).

Mul met doperwten en eiFiletti di triglia con piselli e ‘mimosa’

Ingrediënten voor 4 personenBereidingstijd: ca. 30 minuten

Ingredienten: 600 g mulfilets, 160 g verse doperwten, 1 sjalot, 1 hardgekookt ei, groentebouillon, boter, peterselieTijm, zout. Materialen: zeef

Kook de doperwten 5-6 minuten. Smelt een klont boter in een koekenpan en bak de mulfilets. Bak ze eerst circa 30 seconden op de vleeskant en daarna circa 1,5 minuut op de huidkant. Haal de mulfilets uit de pan en doe de gekookte doperwten, de sjalot gesnipperd met een bosje peterselie en wat tijm en 100 ml bouillon in de pan. Kook het geheel 6-7 minuten. Doe de vis terug in de pan met de doperwten en voeg wat zout toe. Gaar het geheel nog 1-2 minuten verder afhankelijk van de grootte van de filets. Serveer met het ei dat door een zeefje is gedrukt (mimosa).

WIJNADVIESVoor dit gerecht geldt ook dat er een licht zoete tendens waarneembaar is door de doperwten en het ei. Bij deze vis past een smaakvolle witte wijn

die ook dat lichte zoetje heeft maar tevens lekker fris en fruitig is: we komen uit bij een Greco Fiano van Pipoli uit Basilicata (o.a verkrijgbaar bij Nobel Wijnen of Vinatic).

Wijnadvies: Josje van Oostromwww.profondoreizen.nl


PRIMO SECONDO

Strozzapreti (Priesterwurgers)


oveel mensen zoveel smaken, luidt het gezegd. En daarom is het maar goed ook dat de laars van Italië is gevuld met twintig

verschillende regio’s, die elk hun eigen cultuur, keuken en andere specialisaties bieden. Milaan is geen Palermo en Basilicata geen Veneto. Dat is dan ook de reden dat de Italiaanse keuken niet bestaat en dat u die trouwe badgast bij het Gardameer – met alle respect – niet moet beschouwen als Italiëkenner. Voor Italië is het toerisme al vele decennia de belangrijkste inkomstenbron, maar Italianen hechten daarbij wel aan de gelijkwaardigheid. Zij openen hun deuren bij voorkeur voor toeristen die op hun beurt hun hart moeten open stellen. Dat heeft alles met trots en respect te maken. Liever geen Calvé op de ontbijttafel dus of korte rokjes in de kerk. En de Nederlander die in de bus, de winkel of het restaurant dapper zijn ‘Italiaans voor beginners’ uitprobeert – Un momento, saprebbe dirmi… – wordt met een schouderklop bemoedigd.

TraditioneelOndanks de veelzijdigheid van Italië is het vakantiepatroon van de Nederlandse toerist in de laars al jaren vrij traditioneel; de meren doen het goed, Toscane is nog altijd favoriet en wie verder naar het zuiden trekt, gaat niet voorbij aan Rome. Los daarvan maken steeds meer Europeanen gebruik van de relatief goedkope citytrip naar Italië. In de vorige editie van Il Giornale konden we al een tipje van de sluier oplichten met betrekking tot het aanbod van de Vakantiebeurs. Hoewel het aantal bezoekers dit jaar lager uitkwam, was de belangstelling voor Italië erg groot. Niet voor niets schreven we dat Italië dit jaar wel eens een miljoen Nederlanders over de vloer zou krijgen. Die verwachting werd in Utrecht bevestigd.Italië in de favorietenrol. Eerlijk gezegd voelden wij dat tien jaar geleden al aankomen. Het was dan ook de belangrijkste reden om een groot Italiaans evenement in Nederland te organiseren. Dat groeide uit tot een jaarlijkse traditie bij Kasteel de Haar (en dit jaar een jubileum), maar belangrijker nog: ons voorgevoel bleek juist. Toch blijft er een hardnekkig

misverstand de ronde doen over Italië: Quanta costa?! Het land zou erg duur zijn ten opzichte van bijvoorbeeld Frankrijk of Spanje. Maar ja, dan moet u ook niet koffers vol salami, wijn en olijfolie mee naar huis slepen…

BetaalbaarZonder gekheid: ook wat de prijs betreft heeft Italië voor elk wat wils. Het is heel goed mogelijk om voor een soortgelijke prijs als in de mediterrane buurlanden te kamperen of te hotelleren. De kunst is echter de verleiding te weerstaan, maar dat valt niet mee. Italianen ontvangen de toeristen graag in hun prachtige hotel in het centrum, aan de kust of op een landgoed tussen de heuvels. Eerlijk is eerlijk: dat is groots genieten, maar daarvoor betaalt u ook een grootse prijs. In de regio’s die nog niet zo populair zijn als Toscane en Umbrië staan tafel en bedden klaar om u voor een verrassend lage prijs te ontvangen. En niet alleen de prijs is een voordeel, want hier valt ook nog heel veel te ontdekken, zodat u het thuisfront straks alles over uw Italië kunt vertellen. Over dat kasteel in Calabrië, dat visgerecht in Campanië of die gastvrije citroenenboer in Molise.

DroomvakantieDe Italiaanse droom was enkele jaren geleden niet alleen de naam van een tv-programma (over een B&B in Piticchio), maar het staat ook voor een

Z

Het zal een open deur zijn voor de meeste lezers van Il Giornale, maar als het om vakantie gaat heeft Italië alles in huis. Dat wist u toch al lang?! Alle smaken, alle stijlen. Toch zal ook de meest ervaren Italiëganger nog steeds verrast worden door dit veelzijdige land. Op de pagina’s voor u vindt u een selectie van zogenoemde ‘droomvakanties’ in Italië, zowel voor beginners als gevorderden. Hier bieden ze het goede leven in een overtreffende trap. Maar eerst terug naar de basis…

Monastero Santa Rosa, Conca dei MariniDit hotel werd in de 17e eeuw gebouwd op een klif boven de zee aan de Amalfikust. Het was oorspronkelijk een klooster, maar de huidige eigenaren lieten het de afgelopen jaren verbouwen tot een vijfsterrenresort. De twintig kamers hebben een adembenemend uitzicht.

Hotel Maison Moschino, MilaanWilt u in stijl shoppen, dan moet u ook in stijl logeren! Dit voormalig treinstation in het hartje van de modestad combineert een neoklassiek exterieur met een surrealistisch ‘Alice in Wonderland-interieur’. En uiteraard kunt u hier rekenen op een personal shopper.

Hotel de Paris, San RemoDe badplaats heeft de grandeur misschien een beetje verloren, maar dit luxe viersterrenhotel in Liberty-stijl ademt weer klasse en stijl. De restauratie is authentiek en alle 28 suites beschikken over de modernste technologie. Sauna, spa en fitness ontbreken niet.

Toscane Lekker toeren met de cabrio door het heuvelland, steden bekijken, boodschappen doen bij de boer en de slager, en snel weer terug naar de villa met het zwembad. Cliché misschien, maar het is nog altijd een hotspot!

Amalfikust De kleuren fleurrijke kust staat op de Wereld-erfgoedlijst en leent zich bij uitstek voor een appartement met zeezicht en een bootje. Een bezoek aan het bloemeneiland Capri mag niet ontbreken, bekend van de Caprese salade.

Sardinië De Costa Smeralda heet niet voor niets ‘smaragdkust’. Hier overheerst bling-bling en dus is het zien of gezien worden in het noordoosten van dit eiland. Zoekt u een gedroomd strandparadijs, zak dan af naar Spiaggia Berchida.

Lago Maggiore Dit was met name in de jaren 60 en 70 het centrum van de noblesse, maar in 2013 staan de

barokke paleizen er nog steeds! Het oude geld is er nog steeds, maar het nieuwe (shop)geld is ook welkom, vooral in Locarno en Ascona.

Venetië Een bezoek aan de waterstad wordt pas echt onvergetelijk in een witte jurk en met het jawoord. Het huren van de zaal en de bootjes mag wat kosten, maar de weddingplanners staan dan ook te trappelen om je te helpen met je droomdag.

Borgo Santo Pietro, PalazzettoWat eens een rustplaats was voor pelgrims, staat nu uw ontspanning centraal. De villa is bij uitstek geschikt voor een luxe weekendje weg, want u kunt kiezen uit diverse uitgebreide verwenbehandelingen. De borgo kreeg niet voor niets de Most Heavenly Hideaway Award.

Le Meridien Art+Tech Hotel, TurijnEen fijn logement voor alle zintuigen, want je kijkt je ogen uit in dit luxe designhotel in dé architectuurwijk van de stad. Voor een hapje hoeft u de deur niet uit: Le Meridien beschikt over één van de beste restaurants in de regio.

Monastero Santa Rosa

Hotel Maison Moschino in Milaan

Hotel de Paris in San Remo

Borgo Santo Pietro in Palazzetto

Zwembad van Borgo Santo Pietro in Palazzetto

Monastero Santa Rosa

Dromen in Italië

Droomhotels

Droombestemmingen

TA

KE

Y

OU

R

TI

ME

Fiore

T M 6 0 0 F I O R E V E R K R I J G B A A R V A N A F € 9 9 , 9 5I N F O @ T U T T I M I L A N O . C O M | W W W . T U T T I M I L A N O . C O M

TM600 FU/RO |

€ 119

,95 |

Ø 40

MM


Locanda dell’Amorosa, SinalungaIn een rijke omgeving (Pienza, Montalcino) die herinnert aan de Renaissance is het goed toeven. Dit moderne landgoed met zwembad en een voortreffelijk restaurant houdt u graag een paar nachten ‘vast’.

Cala del Porto, Punta Ala Wakker worden met uitzicht op de Middellandse Zee om vervolgens riant te ontbijten en een lange dag niets te doen. Dat wil zeggen, als u de golfbaan, de paarden en het zwembad kunt negeren.

Castello di Casole, ToscaneEen riante villa in oude stijl, groot zwembad, prachtig uitzicht over het Lago Maggiore en de modernste apparatuur. Op zich nog niet zo bijzonder zou u misschien denken, maar voor 17.000 euro is het personeel inbegrepen. Mamma mia!

Relais la Suvera, Casole d’Elsa Dit sprookjesachtige resort doet u bijna vergeten dat u in Toscane bent. Het is er heerlijk rustig. Alle gelegenheid dus om te genieten van uw 16de eeuws luxe onderkomen met veel groen en een heerlijk zwembad.

Iberotel Apulia, Marina di UgentoDe tien villa’s op dit privé resort, in de hak van de laars, kunnen genieten van een indrukwekkend groot zwembad, een luxe spa met hamam, grote sauna en een relaxkamer. Uiteraard ligt het privéstrand aan de Ionische zee op wandelafstand.

Kuren De verse keukens van Italië zijn gezond genoeg, maar het kan nog gezonder. In verschillende regio’s worden kuurprogramma’s aangeboden met heilzaam water, zoals in Abano Montegrotto Terme, Montecatini Terme en Vulcano.

Treinen Reizen met de AutoSlaap Trein biedt meerdere voordelen. Je ziet meer van het landschap en begint ontspannen aan je reis door Italië. Vanuit Den Bosch rijdt de trein in één keer naar Alessandria en Livorno.

DroomreizenCruisen De Italiaanse cruisemaatschappijen MSC en Costa varen over de hele wereld, maar blijven uiteraard

ook dicht bij huis. Een mediterrane rondvaart langs de havensteden is steeds populairder, net als de riviercruise door Italië.

Actief Het aanbod van kook-, kunst- en taalreizen is enorm. Daarnaast

worden in Italië zelf arrangementen aangeboden om bijvoorbeeld te helpen bij archeologische opgravingen, het plukken van olijven of melken van koeien.

Cala del Porto, Punta Ala Relais la Suvera, Casole d’Elsa

Castello di Casole, Toscane

Iberotel Apulia, Marina di Ugento

ambitieus streven. Heel veel Nederlanders dromen van een horecabedrijf in Italië, het land waar het leven veelbelovend goed is. Honderden waagden de stap, tientallen sneuvelden en duizenden dromen nog altijd. Aan de andere kant verleidt dat spreekwoordelijke ‘goede leven’ andere Nederlanders tot de gedroomde vakantie in Italië. Die dromers willen geen toeristen ontvangen, maar toeristen zijn! Zij zien groene heuvels, een villa met zwembad,

shoppen in Milaan, een azuurblauwe zee, lange tafels, volle borden, verdrinken in de wijn en genieten tot in de kleine uurtjes. Of zoiets.Laten we voorop stellen dat ieder zijn eigen droomvakantie droomt, maar dat Italië ook op dit gebied veel te bieden heeft. Il Giornale ving de Italiaanse dromen tijdens de Vakantiebeurs en maakte de balans op. Geniet van het goede leven in optima forma en droom met ons mee…

Droomresorts

Met meer dan 35 jaar ervaring op Sardinië kennen we zelfs de kleinste verborgen baaitjes en strandjes. Magica Sardegna wijst je de weg naar de smaragden in de parel in de Middellandse Zee. Vakantiewoningen, villa’s en appartementen voor eerlijke prijzen.

www.magica-sardegna.be/nl/ Begin april 2013: vernieuwde website met meer foto’s en nog meer aanbiedingen

magica Sardegna Holidays

Aangesloten bij

www.fundadore.nl

020-6245558

Beleef Sardinië op zijn mooist met onze persoonlijk geselecteerde locaties en aantrekkelijke rondreizen, bijvoorbeeld:

*Appartementen vanaf €75 per dag*8 daagse Autorondreis Sardinië Charme vanaf €430 p.p. *15 daagse Flydrive rondreis Sardinië in Agriturismo vanaf €1.090 p.p.

Al 24 jaar toonaangevend voor Italië!

Zin in

Italië?


H

uur vliegen

Eindeloze witte stranden, verborgen baaien, kristalheldere zee nog blauwer dan de folder maar ook cultuur, natuur en een eigen keuken. Sardinië heeft alles wat u zo mooi aan Italië vindt en misschien nog wel meer.

et na Sicilië grootste, en volgens vele mooiste eiland in de Middellandse Zee, is de laatste jaren steeds beter bereikbaar en

daardoor populair geworden bij vakantiegangers. Gelukkig is het massatoerisme nog ver te zoeken. Aan de 1850 kilometer lange kustlijn is er altijd wel een privéstrandje te vinden waar je je op een onbewoond Caribisch eiland waant. Il Giornale bezocht het eiland vorig jaar en laat ook u graag kennismaken met deze parel van de méditerranée.

1 AlgheroVeel vakantiegangers kiezen ervoor om in de buurt van Alghero te verblijven en niet onterecht. De levendige stad in het noordwesten kent een mooi ommuurd middeleeuws centrum, fraaie promenade langs de stadmuur en tal van culturele evenementen het hele jaar door. Men noemt Alghero ook wel het ‘mini-Barcelona’ omdat de Spaans-Catelaanse invloed nog steeds groot is. Zo staan de straatnamen op de bordjes aangeduid in het Italiaans en Catelaans. In de buurt liggen mooie stranden en baaien. Het

natuurgebied rondom Capo Caccia is schitterend. In het 100 miljoen jaar oude kalkmassief is de Grotta di Nettuno

te bezoeken met enorme druipsteenformaties. Ten noorden van Alghero ligt de voormalige strafkolonie Asinara. Door deze bijzondere status bleef fauna en flora in takt en is het sinds 1997 een nationaal park.Vlakbij Alghero ligt ook de tweede stad van het eiland Sassari. Jaarlijks hoogtepunt vormt hier altijd Il Candelieri. Tijdens dit grootse feest in augustus tillen acht mannen een 400 kilo wegende houten kandelaar door de straten van de stad.

2 Costa Smeralda Al bijna 40 jaar reizen de ‘rich and famous’ af naar het noordoosten van Sardinië, de Costa Smaralda (Smaragdkust). Voetballers, politici (ook Berlusconi heeft er een huis waar hij zijn bekende feestjes organiseerde) en internationale filmsterren vinden hier luxe, rust en gelijkgestemden. De baaien, het kristalheldere water de unieke granieten rotsformaties en de geurige mediterrane bloemen en planten maken dit deel van Sardinië tot een van de mooiste plekjes ter wereld.Porto Cervo is het bruisende centrum van het gebied. In de jachthaven liggen peperdure jachten te wachten tot de gefortuneerde eigenaren het behaagt

een tochtje te maken langs de idyllische eilandjes in de buurt, zoals die van de Madalena-archipel (zie kader).Het gebied werd in de jaren 70 van de vorige eeuw ontwikkeld door de steenrijke Aga Khan, de sjah van Perzië, die miljoenen stak in stijlvolle hotels voor de jetset. Hierbij is alles zoveel mogelijk in harmonie met omgeving en natuur gebouwd, doorgaans van inheems graniet. Naast de luxe resorts zijn er echter ook voldoende vakantiewoningen en campings voor gewone stervelingen te vinden.

3 BinnenlandHet binnenland van Sardinië is uitgestrekt, ruig en overwegend heuvelachtig. Groene dalen en onbedorven hoogvlaktes nodigen iedereen uit die niet van het

strandleven houdt en zoekt naar rust, natuur en authenticiteit. De temperatuur ligt in hoger geleden delen ook iets lager waardoor het s’zomers aangenaam toeven is. De lagere prijzen helpen ook een handje. Het aanbod van campings, hotels en agristurismi is wel een stuk kleiner dan langs de kust maar de

Sardiniëspecialisten op deze pagina helpen u graag de beste adresjes te vinden.

Trenino Verde (Kleine Groene Trein)Een erg leuke manier om het binnenland te verkennen is aan boord van de Trenino Verde, een ouderwetse stoomlocomotief die dwars door de mooiste berggebieden van het eiland rijdt. De trein

rijdt vier verschillende toeristische routes; Nulvi – Palau, Mandas – Arbatax, Macomer – Bosa Marina en Isili - Sorgono.

4 Villasimius Het voor Sardijnse begrippen iets toeristischer Villasimius (klemtoon op de derde lettergreep) in het zuidoosten, richt zich de laatste jaren meer op de strandaanbidder die wil genieten van luxe in een paradijselijke omgeving. Er valt te kiezen uit tal van accommodaties voor ieder budget. Het Caribengevoel wordt verstrekt door de kolonie flamingo’s die het prima naar de zin hebben in het lage water van het Stagno Notteri. Met de badgasten op de achtergrond is het een fascinerend gezicht.

CagliariEen bezoek aan Cagliari mag als het even kan niet ontbreken. De hoofdstad kent, net als het hele eiland, een geschiedenis

van vele bezetters. Sinds de eenwording van Italië in 1870 maakte de stad een snelle groei door, gestimuleerd door

de komst van de universiteit. Het kleine centrum, ook wel de Castello genoemd, is prima te voet te verkennen maar houd ook rekening met de hoogteverschillen.

De stad is namelijk gebouwd op een rots die overigens een prachtig uitzicht biedt op de Golf van Cagliari. Her en der zijn wel liften maar die kwamen wij pas tegen toen

we na de zware klim in de hitte alweer aan de afdaling waren begonnen.

Un pezzo di paradiso

Een stukje paradijs

Sardinië; paradijs op 2

Bezoek verder het amfitheater, de San Domenicokerk, het Museo nazionale Archeologico en de Santa Cecilia Kathedraal. In de Via Garibaldi en de Via Giuseppe Manno vindt u alle bekende modewinkels.

De stad kent veel leuke kleine straatjes met gezellige restaurants en terrasjes.

5 Sant’AntiocoIn het zuidwesten van Sardinië zien we nauwelijks toeristen, behalve in augustus want dan is het de hotspot voor de Italiaan.

Dit wonderschone deel is ideaal voor iedereen die houdt van rust en ongerepte natuur (eco-toerisme). Het prachtige schiereiland Sant’Antioco wordt middels een brug verbonden met het grote eiland. Deze lagune is het hele jaar bevolkt door flamingo’s en reigers. Landinwaarts vliegt de slechtvalk boven de prachtige marquise bestaande uit mirte, roosmarijn, dwergpalm en jeneverbes. Sant’Antioco is een van de oudste plekken van Europa en interessante archeologische vondsten zijn dan ook volop te bezichtigen.

NuraghiOveral op het eiland zien we de Nuraghi, er staan er maar liefst 8.000. Deze kegelvormige torens werden gebruikt als fort of huis. De torens werden gemaakt door grote stenen op elkaar te stapelen, zonder cement. Over de mysterieuze torens die alleen op Sardinië voorkomen is maar weinig bekend.De Nuraghe Su Nuraxi is de grootste verzameling torens en prijkt als enige Sardijnse locatie op de UNESCO Werelderfgoedlijst. Het ligt strategisch gebouwd op een heuvel nabij het dorp Barumini in de streek Medio-Campidano (een uur rijden

van Cagliari). Dat Su Nuraxi uit de bronstijd stamt heeft men inmiddels achterhaald maar wie de bouwers waren is nog steeds een groot raadsel.

Alghero

Porcetto

Voor de lekkerste ambachtelijke streekproducten uit Sardinië bent u

bij ons aan het juiste adres! www.gransardegna.com

www.vakantieinsardinie.nl

Het schitterende Sardinië ligt schuin onder de kust van Toscane. Vanuit Toscane is het met veer- en vliegverbindingen goed te bereiken. Tritt biedt u de mogelijkheid om uw verblijf in Sardinië te combineren met de Toscaanse beleving. Na het slenteren door Siena, Florence en Volterra is een weekje strand aan één van de vele idyllische baaien van Sardinië een fantastische ervaring. Andersom kan natuurlijk ook. www.tritt.nl en www.vakantieinsardinie.nl

Beach lodgeSafari lodgeKookworkshops

Enjoy Glampingop een van de mooiste plekken van het eiland.

Luxe kampeervakantiesop zonnig Sardinië

www.amfibietreks.nl


De Sardijnse keuken

Voor iedereen die van lekker eten houdt is Italië een doorlopend feest van nieuwe gerechten, ingrediënten, bereidingen en tradities. De Sardijnse keuken is een mooie mix van de inheemse gerechten, culinaire gebruiken van de vele veroveraars en import van het Italiaanse vasteland.

n veel Sardijnse recepten vinden we bitterzoete honing (miele amaro), schapen- (op het eiland wonen er meer dan 5 miljoen) en

geitenkaas, wild, en orgaanvlees. Typisch Sardijns is ook het brood, de Pane Carasau. Het flinterdunne en dubbelgebakken brood werd traditioneel gegeten door herders als ze met hun schapen in de bergen waren, omdat het niet bedierf. Op het Italiaanse vasteland noemt men dit brood carta da musica (bladmuziek), omdat het zo dun is. Pane Carasau wordt op Sardinië nog altijd veel gegeten. Volgens Sardijnen is het brood beter naarmate het dunner is. Il Giornale proefde wel een groot verschil in kwaliteit tussen de goedkope en duurdere merken brood in restaurants. De beste Pane Carasau komt volgens de Sardijnen zelf uit de provincie Nuoro.

De herders aten ook graag geroosterd vlees. Het wilde biggetje aan het spit, de porcetto, is het hoogtepunt van menig dorpsfeest. Ook de agnello con finocchietti, een lammetje gestoofd met wilde venkel, ui en tomaat behoort tot de klassiekers.

Van oorsprong trok de Sardijnse bevolking zich graag terug in het binnenland. Met de vele bloeddorstige kapers letterlijk op de kust was het aan zee veel te

gevaarlijk. Ondanks

de oneindige kustlijn vormde

vis daarom geen vast onderdeel van de maaltijd. Inmiddels wordt vis wel overal geserveerd. De vismarkten in de diverse havensteden voeren dagelijks de lekkerste soorten aan, natuurlijk ook Sardientjes. Die hebben hun naam te danken aan het eiland waar ze ooit in grote getale voorkwamen.

PastaEen echte Sardijnse specialiteit is Fregola pasta. Gemaakt van harde tarwegries (semola di grano duro) Er wordt vaak saffraan aan toegevoegd wat een verfijnde smaak geeft. Het mondgevoel van de kleine pastaballetjes is wel even wennen weten we uit ervaring.

Sardinië Met een oppervlakte van iets meer

dan 24.000 km2 is Sardinië na Sicilië het grootste eiland in de Middellandse Zee. Van noord naar zuid meet Sardinië ca. 270 km en van oost naar west maximaal 145 km. Het valt niet zo op maar Sardinië ligt dichter bij Afrika (180 km) dan het vasteland van Italië (190 km). Het eiland telt 1,7 miljoen inwoners waarvan zo’n 250.000 in de hoofdstad Cagliari. Het is een van de vijf autonome regio’s binnen Italië met een eigen bestuur en president.

De hoogste berg ligt in het Gennargentumassief en is 1835 meter hoog. Dat maakt skiën in de winter mogelijk. Bij Bruncu Spina wachten twee sleepliften.

Vliegen of varenEen dankwoord zijn we Stelios Haji-Ioannou best verschuldigd. Door zijn Easyjet en de concurrenten die daarop volgden kunnen we nu ook als toerist met beperkt budget heel Italië ontdekken. Low-cost airlines vliegen naar de drie internationale vliegvelden op Sardinië in Olbia, Alghero en de

hoofdstad Cagliari. Maar vergeet ook de havens niet die van oudsher de toegangspoort vormen. Een oversteek vanaf Genua of Livorno is met de eigen auto zo gemaakt.

KlimaatHoogzomer is Sardinië heet maar aan de westkust

maakt de vaak stevige bries het alleszins draaglijk.Als het kan heeft een bezoek in het voor- en najaar de lichte voorkeur. Dan vindt ook de kleinste portemonnee een mooie kamer, geniet u in het voorjaar van de bloeiende natuurpracht en in het najaar van alle lekkernijen tijdens een van de traditionele oogstfeesten met de lokale bevolking.

TiscaliDe naam Tiscali kent u waarschijnlijk als de internetprovider die ooit Nina Brinks World

Online overnam. Dit internationale concern is een van de grootste en

bekendste bedrijven van het eiland gevestigd in de hoofdstad Cagliari. Het werd vernoemd naar de berg Tiscali in het noorden van eiland in het Barbagia massief, een uur rijden vanaf Arbatax. De berg is hol van binnen en bood de Sardijnen ooit een schuilplaats voor de Romeinen.

U kent ongetwijfeld Gnocchi, de zachte deegballetjes bijvoorbeeld op basis van aardappel. Op Sardinië hebben ze de Gnocchi Sardi (malloreddus). Die zijn een stuk harder en lijken veel meer op pasta. Net als de Fregola wordt het gemaakt van tarwegries (Semola)

Na afloop van het eten mag een glaasje typisch Sardijnse likeur, de Mirto, niet ontbreken. Deze van Mirte gemaakte drank kent een witte versie, gemaakt van de mirtebloem en een rode gemaakt van de mirtebes. De laatste is het populairst, Sardijnen maken het ook vaak zelf thuis.

WijnOp Sardinië wordt al ruim 2000 jaar wijn gemaakt. De laatste decennia van steeds betere kwaliteit. De leem-, kalkhoudende en vulkanische gronden zorgen voor een grote variatie. De belangrijkste druivensoorten zijn Vermentino en de Cannonau, deels van Spaanse-Catalaanse

afkomst. Sommige van deze rode wijnen met een vrij hoog alcohol-percentage hebben inmiddels de DOC status gekregen. De Vernaccia uit Oristano is één van de bekendste witte wijnen uit Sardinië.

VoorproevenDe voorpret is met de vakantie voor de boeg vaak al het begin van het feest. Koop bijvoorbeeld eens wat Sardijnse specialiteiten Nederland. Diverse Italiaanse delicatessenwinkels importen authentieke producten. De webwinkel Gransardegna is zelfs volledig gespecialiseerd in producten van Sardinië.

ADVERTENTIE

Fregola salade

I


GastronomiaItaliana

Gas

tronomia

Italian a

Nu bij Gastronomia Italiana:• Exclusieve Italiaanse wijnen, Prosecco & frisdranken• Unieke en ambachtelijke cannoli, schepijs & patisserie• Authentieke producten uit Umbrië, Toscane & Sicilië • Heerlijke Ionia koffi e, amaretti & cantuccini• Pizzaworkshops, catering & antipasti

Kortom Passione Italiana ligt bij u om de hoek!

Openingstijden:di. t/m za. 11.00 - 20.30 uur ~ ma. & zo. gesloten‘t Dorp 70 ~ 5384 MC Heesch ~ T. 0412 - 47 40 [email protected] ~ www.g-italiana.nl

Dit voorjaar intens genieten van authentieke Italiaanse delicatessen en streekproducten. U kunt onze verse en ambachtelijk gemaakte producten zo op tafel zetten.

@Il_Giornale www.facebook.com/IlGiornaledellaFiera

www.ilgiornale.nl

Horeca Italiana Benelux Restaurantlijst

Accademia Italiana della Cucina Restaurantlijst

IT AA LC IE AR N

O A

H

BE XN UE L

Ristorante Porto Cervo Grote Markt 3 ALMERE 036 5300723Bellini Nederhoven 17 AMSTERDAM 020 6448390 Caffé Toscanini Lindengracht 75 AMSTERDAM 020 6232813Casa di David Singel 426 AMSTERDAM 020 6245093 Incanto Amstel 2 AMSTERDAM 020 4233681L’Ozio Ferdinand Bolstraat 26 AMSTERDAM 06 41531194La Storia della Vita Weteringschans 171 AMSTERDAM 020 6234251Pianeta Terra Beulingstraat 7 AMSTERDAM 020 6261912Pino di Vino Leidsekruisstraat 27 AMSTERDAM 020 3415947Quattro Gatti Hartenstraat 3 AMSTERDAM 020 4214585Roberto’s (Hilton Hotel) Apollolaan 138 AMSTERDAM 020 4214585Segugio Utrechtsestraat 96 AMSTERDAM 020 4214585Sogno Stadhouderskade 7 AMSTERDAM 020 5898870Zilli Caffé Trattoria Bar Marienburgstraat 1 ARNHEM 026 4420288Sapori D'Italia Javastraat 7 DEN HAAG 070 3622092 Vino & Cucina Parkstraat 37 DEN HAAG 070 3605939La Forca Frankestraat 19 HAARLEM 023 532 2500 Villa Rozenrust Veursestraatweg 104 LEIDSCHENDAM 070 2207581 Ristorante Il Mulino Heereweg 192 LISSE 0252 625420 Il Campanile Taets van Amerongenstr 9 MARkELO 0547 363 297 Pasta e Fagioli Van Welderenstraat 105 NIJMEGEN 024 3234283 La Maremma Sint Jorisstraat 9 RIDDERkERk 0180 426553 Ristorante Sardegna Oudegracht 161 UTRECHT 030 2311590La Donnafugata Leidseweg 46 VOORSCHOTEN 071 7512393

Ristorante Il Trionfo Rubenplein 580 kNOkkE-BELGIË 003250604080Ristorante Pizzeria La Ruota kanadeeskee 3 AkkRUM 0566 652765Brava Casa Ristorante Sluis 10 ALMERE HAVEN 036 5349477Delic./tr. Feduzzi Mercato Italiano Scheldestraat 63 AMSTERDAM 020 6646365Ristorante Pizzeria 4 Mori Groningerstraat 57a ASSEN 0592 317164Pizzeria & Catering San Marco Huyterstraat 4-6 DELFT 015 2136442Ristorante Pizzeria Stromboli Markt 6 - 8 DELFT 015 2134807Delicatesse & traiteur Il Tartufo Minderbroerstraat 2 DELFT 015 2143577Ristorante Da Enzo Marchese Aert van der Goesstraat 43 DEN HAAG 070 3541251Trattoria Da Sebastiano Javastraat 138 A DEN HAAG 070 3455291Ristorante Cucina Italiana Grote Poot 1 DEVENTER 0570 615900Giacomo’s Cucina Casalinga Markt 11a DOESBURG Ristorante Sole d’Italia Molenstraat 110 EDE 0318 611650Ristorante Da Nello Stratumsedijk 23 A EINDHOVEN 040 2135757Ristorante L’ Italiano Smidsstraat 1 ELST GLD 0481 378268Ristorante Da Enzo kettingstraat 2 EMMELOORD 0527 614000Ristorante Pizzeria Da Nando Valkenburgerweg 21 HEERLEN 045 5742424Ristorante La Dolce Vita Munnikenhof 14 HEINO 0572 394946Ristorante Pizzeria Italia Markstraat 15a HENGELO 074 2422431Ristorante Pizzeria Porto Maurizio Dorpsstraat 89-91 HORN 0475 581846Ristorante Pizzeria La Rondine Meteriksweg 84 HORST 077 3989089Ristorante Da Claudio Markt 4 HUISSEN 026 3258879Ristorante Pizzeria L’ Elefante Bianco Naarderstraat 15 LAREN 035 5313467Trattoria Panini kanaalstraat 31 LISSE 0252 416091Ristorante Il Giardino O.L. Vrouweplein 15 MAASTRICHT 043 3256229Catering Da Angelo Food keizershof 29 MOLENHOEk 024 3573623La Padella Daalseweg 31 NIJMEGEN 024 3239793Ristorante Il Calatino Piusplein 74 TILBURG 013 5424248Ristorante Pizzeria Mama Mia Torenstraat 8 VAASSEN 0578 574344Ristorante Pizzeria Da Gigi PatrimoniumLaan 36 VEENENDAAL 0318 512140Tutti a Tavola Herenstraat 12 VOORHOUT 0252 232301Pizzeria Ciao Italia Achiergracht 5a WEESP 0294 481311Ristorante Pizzeria Gepetto Oldambtplein 5 WINSCHOTEN 0597 417070Ristorante Sapori Stationsweg 10 ZUIDLAREN 050 4095622A Bella Vita Forelkolk 134 ZWOLLE 038 4654454

RestaurantlijstOspitalita Italiana

Artusi Utrechtseweg 261 OOSTERBEEk 026 3396372Bellini Nederhoven 17 AMSTERDAM 020 6448390 Brancatelli Boompjes 264 ROTTERDAM 010 4114151 Casa Caroni Jagerstraat 8 DEN HAAG 070 3460370 Casa da Toni Prinsesstraat 22 DEN HAAG 070 3643097 Da Braccini Egentesselaan 24a DEN HAAG 070 3634606 Dolce Vita Piet Heinstraat 3a GOES 011 3221339 La Donnafugata Leidseweg 46 VOORSCHOTEN 071 7512393 Due Tonino Goudsesingel 67 ROTTERDAM 010 4331063 Fattoria Naturale Noordeindseweg 107a BERkEL EN RODENRIJS 010 511 6644Galleria Gevers Deynootplein 105 SCHEVENINGEN 070 3521156 Galleria Boulevard Strandweg 51/53 SCHEVENINGEN 070 3555006 Gran Sasso Herenstraat 69 RIJSWIJk 070 3994120Il Campanile Taets van Amerongenstr 9 MARkELO 0547 363297 Incanto Amstel 2 AMSTERDAM 020 423 3681 Impero Romano kazernestraat 146 DEN HAAG 070 3646082Marea Henri Dunantlaan 82/84 RIJSWIJk 070 3937109Mare e Monte Bakkerstraat 1 BENNEkOM 0318 420 317 Mario Neck 15 WIJDEWORMER 029 4203949 Mediterraneo Rechtstraat 73 MAASTRICHT 043 3255037Napoli Houtplein 1 HAARLEM 023 5324419 L'Ozio Ferdinand Bolstraat 26 AMSTERDAM 020 470 8183 Pianeta Terra Beulingstraat 7 AMSTERDAM 020 6261912 Quattro Gatti Hartenstraat 3 AMSTERDAM 020 4214585 Ripassa Emmaplein 10 BILTHOVEN 030 2251030Roberto’s (Hilton Hotel) Apollolaan 138 AMSTERDAM 020 7106025 Rusticana Bakkerstraat 58 ARNHEM 026 3515607 Sapori d’Italia Javastraat 7 DEN HAAG 070 3622092 Sardegna Oudegracht 161 A/D Werf UTRECHT 030 2311590 Il Senso Nobelstraat 13 DEN HAAG 070 3454017 Vino e Cucina Parkstraat 37 DEN HAAG 070 3605939 Zio Ciro Toussaintkade 8 DEN HAAG 070/3650443

Uw

UW HORECALEVERANCIER

VOOR APPARATUUR

EN ITALIAANSE

DELICATESSEN

NIEUWE HEMWEG 4h, 1013 BG AMSTERDAM

TEL: 020‐6865503 FAX : 020‐6865506

[email protected] WWW.APPETITO.NL WWW.NOVITALIA.NL

NIEUWE HEMWEG 4H, 1013 BG AMSTERDAM

TEL: 020-6865503 FAX : 020-6865506

[email protected] WWW.APPETITO.NL WWW.NOVITALIA.NL

UW HORECALEVERANCIER VOOR APPARATUUREN ITALIAANSEDELICATESSEN

Johanneke Bosman (33) verdiepte zich in de vele facetten van de theologie en is als religieus ondernemer betrokken bij diverse christelijke en katholieke (kerk)projecten. Ze verzorgt rondleidingen door kerken en musea, en begeleidt bedevaarttochten en reizen naar andere Bijbelse bestemmingen. Bovendien heeft Johanneke een exclusieve religieuze webwinkel.www.johannekebosman.nl


Op gelijke voet met MariaSaskia Balmaekers (1980) raakte na haar eerste kennismaking met Italië verslingerd aan het land, het eten, de druk gebarende mensen op straat, de taal… Zij deelt deze liefde via het weblog www.ciaotutti.nl, waar zij dagelijks inspirerende verhalen schrijft over Italië.

olgens veel inwoners van het noorden van Italië ‘begint Afrika net ten zuiden

van Rome’. Wie al eens in Napels was, weet dat deze overtuiging niet terecht is: het is misschien wel de meest Italiaanse stad van het hele schiereiland. De espresso is er sterker, de Napolitaanse pizza is de enige echte en hoewel de kerken in het noorden steeds sneller leeglopen, de Napolitanen houden nog vast aan het geloof.Maar wel op hun eigen manier. Niet God, niet Jezus, maar Maria is het middelpunt van het geloof. Er zijn maar liefst 250 verschillende namen waarmee Maria in het Napolitaans kan worden aangeduid! De aanbidding van Maria is een openbare gelegenheid; de altaartjes die door de hele stad te zien zijn, worden netjes onderhouden en regelmatig voorzien van bloemen, kaarsjes en briefjes met wensen en bedankjes. Maria heeft overal de hand in, aldus de Napolitanen. Ze is hier populairder dan de paus, die in het ‘verre’ Rome zit en zich niets van Napels aantrekt.Maria is echter niet de enige die op deze manier geëerd wordt. Voor Napolitaanse mannen is Maradona net zo heilig als Maria. Bij zijn komst naar Napoli waren de voetbalfans al dolblij, maar toen Napoli in 1987 voor de eerste keer in de geschiedenis landskampioen werd, kreeg Maradona de status van godenzoon. Hij leidde het elftal onder andere naar de finale van de UEFA Cup, die ook nog eens gewonnen werd. Napoli telde mee en Maradona groeide uit tot een fenomeen…

In 1990 pakte Napoli zijn tweede landstitel. Na afloop van de competitie startte in Italië het WK. Maradona riep de Napolitaanse fans op om zijn thuisland Argentinië aan te moedigen in plaats van voor het Italiaanse elftal, dat voornamelijk bestond uit spelers uit het noorden. Maar hoe geliefd Maradona ook was, dat ging de Napolitanen te ver. Tijdens de laatste wedstrijd van het seizoen ontvouwden de tifosi van Napoli een spandoek waarop stond: ‘Maradona, jij bent onze liefde, maar Italië is ons bloed.’

Maradona heeft altijd een bijzonder plekje in de harten van de Napolitanen behouden. Zo bijzonder dat er in de stad verschillende altaartjes aan hem zijn gewijd. Terwijl ik een van deze altaartjes op de foto zet, knikt een oud mannetje me vriendelijk toe. Hij legt zijn hand op zijn hart, voor Maradona, die hier heiliger is dan de paus en op gelijke voet staat met Maria.

ntoine Bodar is pas zes jaar, als hij zich aangetrokken voelt tot de liturgie. In hem ontstaat het verlangen om priester

te worden en al snel is hij misdienaar. Na de lagere school gaat de priester in spe naar het Gymnasium van de paters jezuïeten in Amsterdam, maar zij houden de ‘dromer’ Bodar voor te dom en sturen hem van school. Uiteindelijk doet hij in 1969 alsnog staatsexamen Gymnasium A en aansluitend volgt een lange studietijd. Bodar verdiept zich in geschiedenis, kunstgeschiedenis, literatuurwetenschap en filosofie, en theologie. In 1987 promoveert hij cum laude tot doctor in de filosofie.

Het gedroomde priesterschap krijgt vervulling in 1992, als bisschop Bomers professor Bodar tot priester wijd en sindsdien laat hij regelmatig van zich ‘horen’ in publicaties, interviews, lezingen en bij commentaren over de gebeurtenissen omtrent de Kerk. Zes jaar na de wijding vertrekt de priester naar Rome, waar hij zijn intrek neemt in het pauselijke priestercollege Santa Maria dell’Anima.

V

Het heilige Rome. Voor de een de absolute waarheid, voor de ander

‘slechts’ een spreekwoordelijke. Hoe het ook zij, bij het graf van de apostel Petrus ligt het huis van de paus (sede vacante),

de kerkelijk leider van 1,2 miljard katholieken. Priester-professor Antoine

Bodar is één van hen. Hoe beziet hij ‘zijn’ heilige en schijnheilige stad?A

Met groeten uit Rome,Antoine Bodar

Van: J.H.M.H.Bosman,AusterlitzAan: Dhr.Dr.A.Bodar,Rome

BestemeneerBodar,

IndekerkeninRomewaarikalsgidsmetmijngroepenkom,zieikveelmensenlopen.Sommigendevoot,anderenvolvragenoverdeschijnbarecontradictietussendeprachtenpraalenhetideaalvanChristus:soberheid.Heeftunietdeneigingominuwkerk,SantaMariadell’Anima,mensenonderuwvleugelstenemenenhentevertellenoverhetverhaalvanJezusChristusendeschoonheidvanZijnKerk?

Ikweetniethoehetvooruwerkt,maarikzouzograagdemensendieuitwelkemotivatiedanookinRomeeenkerkgebouwbinnenstappen,willenaanraken,ietsmeegeven.Maardanzondermorelevingertjesofethischesuperioriteit.Ikbenblijdatmensendedrempeloverkomen,maarikzougraagwillendathetbezoekmeerwordtdaneentoeristischefoto.DeverademingdieikinRomeervaar,isdathetlijkt,alsofhet(dogmatische)hardeoordeel,zoalswedatinNederlandkennen,daarnietbestaat.Hoekijktudaartegenaanals‘Romein’?Moetudaarookeentegengeluidlatenhorenopdenieuwedogma’sgerichttegendeRKK?

Ikzieuwreactievanhartetegemoetendankubijvoorbaatvoordegenomentijd.Wanneerudevragentepersoonlijkvindt,danbegrijpikdatgoed.Wijkennenelkaarimmers(nog)niet.

HartelijkegroetvanuiteenbesneeuwdAusterlitz,JohannekeBosman

Van: Dhr.Dr.A.Bodar,RomeAan: J.H.M.H.Bosman,Austerlitz

Mevrouw,dankvooruwschrijven.

UziethierinRomemensendievolgensuzijn‘volvragenoverdeschijnbarecontradictietussendeprachtenpraalenhetideaalvanChristus’.TothedenkrijgikdergelijkeopmerkingenuitsluitenduitNederland,veelalvanprotestantezijde.Kijk,Romeiseenstadmeteenlangegeschiedenis.Talvankerkenenanderegebouwenbehorentothetcultureleerfgoedvandestaat.NatuurlijkishetmogelijkdatdepausdeSintPieterverkoopt.Maaraanwie?EenArabischestaat,China,Japan?Datkannatuurlijk.Maarommeerredenzoudatkortzichtigzijn.KomenmensenophetPetruspleinenziendaardevoorhenebasiliekwaaropdandevlagvaneenofanderestaatwappertofeventueeleenbekendmerkinneonisaangebracht.Wiltudatdan,vraagikmetnamedemeest‘kritikasterige’vaderlanders?Enwatdekunstschattenaangaat.Verkopen?Datkan,armoedewordtdanevenbestreden.Maaralsbronvannoodzakelijkeinkomstenvallenzijdanweg.

UzoudiemensenhierinRome‘ietsmeewillengeven’.Datisnatuurlijkprijzenswaardig.Maarwatdachtudatwijhierzoudenwillen?‘Zondermorelevingertjesenethischesuperioriteit’,voegtutoe.Maarmevrouw,voormorelevingertjesenvooralethischesuperioriteitmoetutochwerkelijkbeterthuisblijven.Nederlandisbijuitnemendheiddenatiewaareeniederallesbeterweet,waarelkeafwijkingvandetoonaangevendeethiek–zijhetvermeende–intolerantwordtafgewezenenvooralhetheidendomalsnieuweevangelisatiewordtuitgedragenindeopenbaarheid.Tevensvraagtuhoeikzelfomga‘metdesomszopersoonlijkverwoordeaanvallentegendeKerkenChristus’.Wathettweedeaangaat:dathoortbijhetspelvandecommunicatie.Wellichtdenktmendatiknietzogemakkelijkuithetevenwichtgeraakinzakehetgeloof,daaromzoudeaanvalpersoonlijkdirecterkunnenraken.Menleertevenwelmetzoietstelevenendaarmeedusomtegaan.Maaruhebtgelijk:DaarisdehardheidjegensdeKerkfellerwaarheteigengelijkovertuigenderisenwaardeafkeervangezagduidelijker.

Ikhoopzovoldoendeopuwbrieftezijningegaan.Erisdringenderarbeidteverrichten.MeteenhartelijkegroetuitRome,AntoineBodar

Priester-professor Antoine Bodar

Door Saskia Balmaekers

Maar ook vanuit Rome is de boodschapper duidelijk, zo meldt zijn eigen website: ‘Antoine Bodar, verfoeid en geliefd door helderheid van geloofsgetuigenis, schroomt niet te spreken over Christus en Zijn Kerk, en aldus zaken bij de naam te noemen – tegen de waan van de week in.’

Wie anders dan priester-professor Antoine Bodar kent de heiligheid van de Italiaanse hoofdstad beter? Het was daarom dat theoloog Johanneke Bosman voor Il Giornale haar vragen over zijn Rome op schrift stelde en naar het priestercollege stuurde. Eén ziel en twee gedachten, waarvan akte.

Deze briefwisseling is een verkorte weergave. Op onze website www.ilgiornale.nl leest u de volledige tekst.

Ontdek de warmekleuren van Liguria

Sicilië, het eiland van

zon, zee en gezelligheid

Vakanties onder de Italiaanse zon

LiguriaToscaneLe MarcheMerengebiedPiemonteUmbriaSicilië Zoekt u een sfeervolle vakantiewoning

of luxe villa in Italië ?Dan bent u bij ons aan het juiste adres!Alle accommodaties hebben wij persoonlijk bezocht.Met veel plezier zoeken wij voor u de idealevakantiewoning in bella Italia!

www.casamia.nl [email protected]: 036-5378358 Met z

onnige groeten ,

Fiorella van Wel

Relaxen in het

mooie Merengebied

Piemonte L

uilekkerla

nd

Ga terug in de tijdin authentiek Umbrië

Genieten van alles wat

Toscane te bieden heeft

Casa iaM

Ontdek de warme

Kleuren van Liguria


olijfolieOlijfolie is heilig. Dat had ik vorige week nog niet durven denken, maar er zit een kern van waarheid in. Want na het lezen van de preek van de paus [1-4-2010], zowel in het Italiaans als in het Nederlands, weet ik zeker dat olijfolie een hele belangrijke plaats inneemt binnen de eredienst van de Katholieke kerk. Ik denk niet dat Benedictus witte rook op zou laten voor de heiligheid van olijfolie in het algemeen, maar er is een band tussen olijfolie en geloof.

l in het Oude Testament wordt over de olijfboom geschreven. In den beginne, nou ja, een beetje later, komt de duif na

de Zondvloed bij Noach terug met een takje, een olijftakje. Dit takje staat net als de duif symbool voor de vrede en zelfs aan olijfolie wordt deze symboliek toegekend.

Gods kracht in olijfolieOlijfolie speelt in de liturgie van de Katholieke kerk een belangrijke rol. En wonder boven wonder wordt expliciet naar het Mediterrane gebied, naar de cultuur rond de Middellandse Zee, verwezen. De olijfolie komt uit dit concrete historische domein waar het Christendom ontstaan is. God heeft dus ook Italië uitgekozen als een zeer speciale plek op aarde om daar dit bijzondere, aardse product te

gebruiken om tot de mensheid te spreken.

De olie van de olijfboom heeft een veelomvattende symbolische betekenis. Het is voeding, het is medicijn, het geeft schoonheid, het bereidt voor op de strijd en geeft sterkte. Koningen en priesters worden met olie gezalfd. Dit staat symbool voor waardigheid en de verantwoorde-lijkheid die zij moeten dragen. Het is ook direct een verwijzing naar de kracht die van God komt.

Het is bijzonder om te zien hoe het geloof op zo’n natuurlijke wijze vervlochten is met het dagelijks leven en hoe juist olijfolie gebruikt wordt voor de hoogtepunten.

Italiaanse dialectentalië kent vele dialecten. Elkaars afkomst valt goed te raden zodra er gesproken wordt. Het meeslepende, ietwat zangerige Napolitaanse

dialect is één van de meest herkenbare, dit komt ook door de vele liederen die in het Napolitaans gezongen zijn. Maar ook het Milanees, wat totaal anders is, is zeer herkenbaar. Een grappig detail is, dat als een zuiderling zich in het Noorden vestigt, hij het dialect van aldaar overneemt, terwijl als een noorderling zich in het zuiden vestigt, dit absoluut niet gebeurt! Waarschijnlijk komt dit doordat het dialect uit het noorden geassocieerd wordt met welvaart en een goede economie, terwijl het dialect van het zuiden toch vaak met mensen van het platteland, de zogenaamde ‘boeren’, wordt geassocieerd.

Dit onderscheid maken ‘wij’ buitenlanders echter niet, omdat ik een aantal jaren in Calabrië heb gewoond, en hier het Italiaans heb leren spreken, is het onvermijdelijk geweest dat ik dit dialect heb overgenomen. Zelfs het meest ‘plat’ gesproken Calabrees is voor mij prima te verstaan. In het begin was ik er niet bewust van dat ik een zwaar Calabrees dialect aan het ontwikkelen was, maar werd daar later met plezier op gewezen. Italianen uit andere regio’s vonden het nogal hilarisch wanneer ik als een Nederlandse werd voorgesteld en vervolgens als een Calabrese begon te praten! Op mijn beurt moest ik me goed concentreren op wat er gezegd werd, als ik met een Italiaan uit het noorden aan het praten was. Niet zo lang geleden bevond ik me op het eiland Sicilië met een Italiaan die, laten we

De verschillende dialecten die in Italië gesproken worden zijn niet afgeleid van het Standaarditaliaans. Dat is namelijk zelf gebaseerd op het dialect dat in de 14e eeuw gesproken werd in Toscane. In het Toscaanse dialect schreef Dante Alighieri zijn Divina Commedia. Net als de andere dialecten die in Italië gesproken worden, is het Toscaans op zijn beurt weer afgeleid van het Vulgaire Latijn, de gesproken versie van het Latijn die lange tijd naast de officiële geschreven versie bestond. Voor de komst van de massamedia sprak men vaak alleen het eigen, plaatselijke dialect. Door de grote verschillen was het dan soms erg lastig elkaar te begrijpen.Voorbeelden van dialecten of talen zijn Romanesco (taal van Rome), Lumbaart (Lombardisch), Napulitano (Napolitaans), Cursu (Corsicaans), Siculu (Siciliaans), Liguru (Ligurisch), Sardu (Sardijns), Piemonteis (Piemontees), Veneto (Venetiaans), Mudnes (Modenees) en Bulgnais (Bolognees).

Lezersverhaal Sandrina Krijger

Lezersverhaal Joëlle Renders

Maria van Lourdes, tijdens de mis met ziekenzalving

I

A

De taalkundige kaart van Italië

De zalving van David door Samuel, geschilderd door P. Ligari (1686-1752)

De heiligheid van

Copyright © Februari 2013 Maestro Events B.V./Vicini Marketing & Media Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, kopie, internet, microfilm of welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Il Giornale della Fiera, dé gratis krant voor alle Italiëliefhebbers in Nederlandjaargang 3, nummer 1

Il Giornale della Fiera is een uitgave van Maestro Events B.V. en Vicini Marketing & Media www.maestro-events.nl | www.vicinimedia.nl

Redactie: Marco Bosmans, Edgar van Bueren, Aris Spada, Sandrina Krijger, Saskia Balmaekers, Josje van Oostrom, Joëlle Renders, Vera de Luca en Rita Venturelli. Contact: [email protected] Advertenties: Vicini Marketing & Media, 030 276 68 17, www.vicinimedia.nl

Vormgeving: Drost advies & creatie, Utrecht, www.bendrost.nl

Druk: Dijkman Offset, Diemen

Oplage: 70.000 exemplaren

IstitutoItalianodiCulturaAmsterdam

AAN DE AMSTERDAMSE GRACHTENITALIË

WWW.IICAMSTERDAM.ESTERI.IT

Keizersgracht 5641017 EM AmsterdamT 020 6263 987 / 020 3302 683F 020 6383 596

Sinds 1952 verzorgt het IstitutoItaliano di Cultura - de cultureleafdeling van de Ambassade van Italië -taalcursussen verdeeld over dezes niveaus, van beginners totvergevorderden, van het EuropeseReferentiekader. Tevens cultuurcursussen.Kijk voor meer informatie op onze website.

Proeflessen 8 maart 2013 vanaf 18.30 uur


ADVERTENTIE

olijfolie

In het Hof van de OlijvenTien jaar geleden, net voor ik naar Italië vertrok, zijn Michel en ik op onze huwelijksreis naar Jeruzalem gegaan. Het Hof van Olijven hebben we toen bezocht, een overweldigende ervaring. Enorme stammen van oude, héél oude olijfbomen. Ik dacht altijd dat het nog dezelfde bomen zijn als waar Jezus tussen liep. Helaas... In 2009 is er een uitgebreid onderzoek gestart - uiteraard door Italianen - naar de acht olijfbomen op Getsemane. De bomen zijn tussen de 1.000 en 1.200 jaar oud. Toch zijn onze olijfbomen, die ook al een paar honderd jaar meedoen - destijds begonnen de Benedictijnse monniken hier met de aanplant - er kleintjes bij!

In ieder geval had ik daar op de Olijfberg nog niet kunnen denken dat olijfbomen zo’n belangrijke rol zouden gaan spelen in mijn eigen leven. Om maar te zwijgen van de indruk die het vloeibare goud dat ze produceren op me maakt.

Getsemane staat vaak bekend om het verraad van Judas, maar het Hof van Olijven is ook de plaats waar Jezus op de Olijfberg ten hemel is opgestegen. Dit is een groots teken van verlossing. De olijfolie staat hiervoor symbool. Bij vier Sacramenten - Doop, Vormsel, Wijding en Ziekenzalving - is de olijfolie teken van de goedheid van God.

De gewijde olijfolieEigenlijk begeleidt de olijfolie het gehele leven van de geboorte (doop) tot het sterven (ziekenzalving) en staat telkens in het teken van het schenken van kracht door de barmhartigheid van God. De woorden van de paus geven de bijzonderheid weer.Benedictus XVI: ‘Nel frutto dell’ulivo, nell’olio consacrato, ci tocca la bontà del Creatore, l’amore del Redentore.’Door de vrucht van de olijfboom, in de gewijde olie, raakt ons de goedheid van de Schepper, de liefde van de Verlosser, aan.

Bij het ochtendgloren van Witte Donderdag wordt de olijfolie voor het gehele jaar gewijd en gezegend waardoor deze heilig wordt. Daarna kan de olie gebruikt worden voor de Sacramenten. Deze olie is

dan zo bijzonder dat mocht er een restje overblijven, deze niet weggegooid mag worden, enkel verbrand.

Deze heilige olie is niet om op te eten, toch wordt de betere olijfolie gebruikt. Want het gaat tenslotte om olie die voor Gods bedoelingen is gereserveerd. Maar ik ben vrijwel zeker dat de heilige olie aan het einde van het jaar absoluut niet meer voor gewone consumptie geschikt zou zijn!

Kwetsbare olijfolieOlijfolie in zijn puurste vorm is heel fragiel en heeft juiste verzorging nodig. Lucht, licht en grote temperatuurverschillen zijn grote vijanden van olijfolie en kunnen zelfs de fijnste olijfolie tot een

Snoeien!

Onze 'Don' overhandigt het Heilig Oliesel aan de Bisschop

Dai nostri amici!Uw eigen verhaal op deze pagina? Stuur het ons: [email protected]

Il Giornale

Postbus 479

4700 AL ZEIST

OLANDA

Het is geweldig

hier in bella Italia,

groetjes aan

iedereen!

zeggen ‘ABI’ (Algemeen Beschaafd Italiaans) spreekt. We konden de weg niet vinden en besloten het aan een paar fruitverkopers langs de weg te gaan vragen. Behulpzaam en met veel overgave legden zij de te rijden route uit. Ze waren erg aardig en we namen ook nog wat perziken mee. Eenmaal terug in de auto merkte ik op hoe vriendelijk ik ze vond en of we dan nu maar weer verder konden gaan. Waarop hij mij antwoordde: “als ik weet waarheen, ik heb werkelijk geen woord begrepen van wat er is gezegd!” Geruststellend zei ik hierop: “alsmaar rechtdoor en bij de tweede afslag rechtsaf!”

Dit voorval bevestigde dàt wat ik al had ervaren en wat overigens ook Wikipedia beweert, dat het Siciliaans nauw verwant is aan het dialect van Calabrië. Ook al hoort menig Siciliaan dit niet graag, want het Siciliaans wordt als een afzonderlijke taal beschouwd.

Sandrina Liguori-krijger, www.zuid-italie.nl

onsmakelijk goedje maken. Je zou zelfs kunnen zeggen: hoe mooier de olie, des te kwetsbaarder.

Olijfolie die niet voor consumptie gebruikt dient te worden wordt ‘lampante’ genoemd naar het vroeger gebruik van deze olijfolie, namelijk als brandstof voor de olielampen (lampade).

Aangezien wij géén lampante maken, maar olijfolie om op te eten, is het op dit moment zaak om de warmtegraad in onze kelder nauwkeurig in de gaten te houden. Om olijfolie optimaal te bewaren is een stabiele omgeving met een temperatuur van zo'n 15°C nodig.

We gaan de strijd aanTot de symboliek van de olie behoort ook, zoals gezegd, dat het sterk maakt voor de strijd. Nou, en strijd leveren we! Vol schrammen van het snoeien en verhit door het vuur gaan we door met een ongelofelijke kracht om te geloven in een mooie oogst een volgend jaar. Ik kijk naar de hemel, door de olijftakken en ik denk: ‘Als wij nou zuivere, volmaakte olijfolie krijgen, van die mooie schone bomen, zou ook onze olijfolie dan

voor de Sacramenten gebruikt kunnen worden?’ Ik zou het een eer vinden. De bekroning op ons levenswerk.

Paus Benedictus XVI: "Nella lampada della nostra vita non dovrebbe mai venir a mancare l’olio della misericordia.""De (olie)lamp van ons leven zou nooit zonder de olie van barmhartigheid moeten komen te zitten."

Ik zou willen dat alle olijfolie heilig zou kunnen zijn, en dat deze zo bij zou dragen tot de compassie van de mens. Amen.

Lees alle verhalen van Joëlle Renders in Italië www.ilgiornale.nl

Olio Sacro Heilige olie

Gebruik van olijfolie tijdens de doop

Francoprovençaals (Arpitaans) FP

Occitaans (Provençaals) PR

Piëmontees PI

Liguriaans LI

Lombardees LO

Emiliano-Romagnolo ER

Gallo-Italiaans in Basilcata GB

Gallo-Italiaans in Sicilië GS

Venetiaans VE

Catalaans CA

Toscaans TO

Centraal Italiaans CIT

Napolitaans en verwante talen SIt

Siciliaans en verwante talen SI

Sassarees en Gallurees CO

Sardijns (Sardisch) SA

Ladinisch LA

Friulisch (Friulaans) FU

Romaanse talen

Sloveens SL

Kroatisch CR

Slavische talen

Overige talen

Albanees AL

Grieks GC

Germaanse talen

cantiere, di cui i papi sono grandi mecenati che vedono l’arte come strumento di promozione della religione cattolica, e quindi di propagandare la Controriforma. Con l’intenzione di sottolineare il primato della Roma Cattolica e l’unicità della Città Eterna, essi danno un grande impulso al lavoro di pittori, scultori e architetti, che attraverso il pathos e il coinvolgimento fondono la funzione degli spettatori con quella dei fedeli.

Proprio questo vediamo, per esempio in campo architettonico, nella chiesa di Sant’Ivo alla Sapienza (1650), con la sua lanterna dalla struttura a chiocciola che richiama la tradizione iconografica della Torre di Babele. E’ veramente un’idea di Babele e di labirinto che qui viene evocata, nella quale ci

si può perdere piuttosto che ritrovarsi, ma che si osserva con grande serenità, come davanti ad una bella metafora o a una fantasia.

Dot.ssa Rita Venturelli is Directrice van het Italiaans Cultureel Instituut in Amsterdam


L’Italia tra arte e religioneUna grande notizia di questi ultimi giorni. Il papa Benedetto XVI ha da poco annunciato la sua rinuncia al pontificato e si prepara una nuova elezione con le tradizionali fumate nere o bianche. Chi sarà il nuovo Papa? sarà europeo o non europeo? Questo è diventato il tema principale di giornali e TV, e per qualche tempo ha messo in secondo piano quello delle vicine elezioni politiche italiane.

arlare dell’Italia sembra equivalere, spesso, a parlare della sua religione dominante, come se i due concetti

fossero inestricabilmente collegati. E’ come se vigesse in Italia un’idea di cattolicesimo inteso come scenario obbligato, come parte ormai intrinseca del paese, e questo al di là di qualsiasi considerazione di fede religiosa nel Terzo millennio. Si tratta di qualcosa che è anche strettamente legato all’idea dell’arte e che richiama le maree di turisti che settimanalmente occupano Piazza San Pietro per ricevere la benedizione papale e che allo stesso tempo si assoggettano a file incredibili per ammirare l’altissima volta della Cappella Sistina affrescata, con il tema del Giudizio Universale, da Michelangelo Buonarroti dal 1508 al 1512. E lo fanno, probabilmente, senza farsi tante domande riguardo alla religiosità di questa o di altre opere simili. Come quello, malgrado sia un po’ fuori mano, si recano a Orvieto per visitare, dentro lo splendido Duomo gotico, gli affreschi del Giudizio Universale di Luca Signorelli (1499-1502). Michelangelo e Luca Signorelli sono due artisti del Rinascimento che indubbiamente trasmettono, oggi, un messaggio diverso da quello inteso dai primi committenti, che in queste opere soprattutto vedevano un potente mezzo di educazione religiosa delle masse di fedeli

analfabeti. Essi mettono in luce, piuttosto che un’idea di fede, il valore della fisicità e quotidianità fatta di corpi e stati d’animo descritti con forza e precisione.

Il Rinascimento italiano ha accentrato la sua attenzione sull’individuo piuttosto che sul divino, e possiamo usare un esempio fra i tanti dove il tema religioso viene superato da quello umano e umanissimo. Girolamo nello studio (1474) di Antonello da Messina presenta quello che si potrebbe denominare l’ideale “uomo rinascimentale”. Domina qui un’idea di spazio soprattutto interiore. La scena è vista a partire da una finestra e da uno spazio esterno che rimane fuori scena, e che si può immaginare come un ordinato Giardino dell’Eden nel quale tutto ha una sua precisa collocazione. Vediamo infatti, sull’immaginaria soglia che separa il dentro dal fuori, due uccelli, un pavone e una coturnice, che sembrano fungere da guardiani di questo invisibile mondo esterno, e al di là del loro significato simbolico (sappiamo che il pavone simboleggia la Chiesa e la coturnice la Verità divina), traspare qui un sogno di pace e di tranquillità nella quale al centro, indubbiamente, sta molto più l’Uomo che Dio. In realtà, questo scorcio di casa di San Girolamo, che fu teologo e dottore della Chiesa, e che tradusse la Bibbia dal greco e dall'ebraico al latino, sembra molto più connesso con il mondo fisico che con la fede religiosa, e quasi vi si sente il profumo

delle piante aromatiche collocate ai piedi del tavolo insieme al fruscio delle antiche pergamene che vengono esaminate dal santo. E soprattutto si sente che qui vi è armonia fra lo spazio esterno della natura e della società, e quello interiore dell’individuo che sa di potere solo veramente contare sulla propria ragione e sulla fede in sé stesso.

E’ dunque l’arte che, in Italia forse più che altrove in Europa, produce questo senso di serenità e rappacificazione fra la realtà, che è sempre più complessa e ambigua, e la religione, e sorprende il rapporto apparentemente sereno che il paese mantiene con la religione cattolica, nonostante i conflitti con il Vaticano che si sono manifestati nel corso della storia e specialmente durante il processo di unificazione italiana.

Se consideriamo l’epoca barocca, ci accorgiamo che siamo di fronte a un’idea di religione spesso plateale e ridondante, per la quale, più che la contemplazione e il ritiro in sé, contano il movimento e l’energia per aumentare l’effetto drammatico delle opere. Roma nel 600 è un enorme

1 2 3 4 5 6 7

8 9

10 11 12

13 14 15

16 17

18 19

20 21 22 23

24

25 26 27

28 29 30

31 32

33 34

35 36

37

Na alle vorst en sneeuw verlangt u vast naar een beetje zon en blauwe zee. Daarom deze keer een cruciverba del mare. Goede inzendingen maken weer kans op een mooie prijs!Dit keer verloten we 5 x 2 vrijkaarten voor de film Io e Te, die onlangs in première ging.

Misschien heeft u regisseur Bernardo Bertolucci wel gezien in het programma Collegetour. De nestor van de Italiaanse cinema is dan ook een echte filmgrootheid die het boek van schrijver Niccolò Ammaniti met glans op het witte doek bracht. Niccolò Ammaniti kent u misschien van de bestseller ‘Ik haal je op, ik neem je mee’

ORIZZONTALI1 1e persona plurale8 E' causato dagli scarichi urbani,

industriali e agricoli e dalle petroliere

10 Una delle principali attività svolte sul mare

12 E' il luogo dove si caricano e scaricano dalle navi le merci e le persone

13 Abbreviazione di interno15 Ghiaccio in inglese16 Olio al plurale17 Non zuccherata18 Sulle cartine è il colore del mare

poco profondo20 Il giorno presente21 Sono completamente circondate

dal mare24 Lago dell'Italia settentrionale25 Terzetto27 Sigla di Genova28 Dove la terra e il mare si toccano30 Sulle cartine è il colore del mare

profondo32 Sigla di Napoli34 Prolungamento della terra nel

mare35 Contrario di amato37 Insieme di isole

VERTICALI2 Sono un movimento della

superficie del mare causato dal vento

3 Verbo andare,modo indicativo, passato remoto, 1e pers. sing.

4 Maschile di lei5 Preposizione semplice

Io e te (jij en ik) gaat over Lorenzo, een 14-jarige introverte puber. Die houdt zich in een kelder schuil voor zijn ouders die menen dat hij met vrienden op skivakantie is. In de kelder krijgt Lorenzo onverwacht bezoek van zijn oudere halfzus Olivia, het gedoodverfde zwarte schaap van de familie, die hem om hulp vraagt.

U kunt de oplossing tot 15 maart sturen naar [email protected]. De oplossing staat daarna op onze site www.ilgiornale.nl en daarop maken we ook de winnaars bekend.In bocca luppo! (=veel succes!)

6 Sinonimo di stufo7 Fiume d'acqua calda o fredda

che scorre nella profondità del mare

9 Si alza e si abbassa ogni 6 ore per la forza di attrazione della luna

10 Sporgenza rocciosa lungo la costa

11 Insieme di materiali portati dalle onde sulla terraferma

14 Lungo la costa è diffuso quello balneare

Voorjaarspuzzel Il Giornale

17 Sigla di Aosta19 Le prime due lettere dello zio22 Così è la costa bassa23 In Italia c'è quella di Grado e

Marano e quella di Venezia26 Impianti per l'estrazione del

sale dalle acque del mare29 Messi ad asciugare31 Così è la costa rocciosa33 Il cortile dell'azienda agricola36 Le prime due lettere dell'oro

Giudizio Universale di Luca Signorelli (1499-1502)

Girolamo nello studio (1474) di Antonello da Messina

Gianlorenzo Bernini, Estasi di Santa Teresa (1647-1651), Santa Maria della Vittoria, Roma.

Chiesa di Sant’Ivo alla Sapienza (1650)

11 3 1 25 18 R 16 26 37 23 5 33

EWH13_ADV5_WTK_267_386.indd 1 29-01-13 20:24

Partners van

Inmiddels is het verfijnde productieproces nog verder ontwikkeld en worden de bonen gebrand con-form verschillende internationale smaken. De melanges staan voor topkwaliteit, zoals Evoluzione, 100% Arabica, Miscela en Cremissimo met een traditionele branding en kwaliteit. Caffé Musetti wordt als HANOS-merk op de markt gebracht. Dit betekent: hoge kwaliteit voor een scherpe prijs.

Caffé Musetti levert een totaalconcept op het gebied van koffie, suiker-, melk-, koekproducten, alsmede trendy kop en schotels. Tevens geeft Caffé Musetti ondersteuning in het ontwikkelen van een koffiekaart, die onze Barista samen met de afnemer vormgeeft.

Kijk voor meer informatie op www.musetti.nlCaffé Musetti is exclusief verkrijgbaar bij HANOS.

Een smaakvol geschenkin luxe cadeaubox!

Drie exclusieve koffi emelanges, 2 dubbelwandigeglazen met rvs lepeltjes en een venetiaanse verrassing,

een waar collectors item!

www.davinciroyal .n l

EX

CL

US

IVE

E

DIT

ION



Een smaakvol geschenkE

XC

LU

SIV

E

ED

ITIO

N

adv_hanos_022013.indd 1 31-01-13 10:28

Topkwaliteit van Caffé MusettiOnvervalste Italiaanse espressokoffie voor espressomachines, exclusief bij HANOS verkrijgbaar. Musetti genoot al in 1934 bekendheid om de geselecteerde koffiemelanges die op traditionele Italiaanse wijze werden gebrand, met name voor bars en restaurants.

Exclusief bij HANOS

adv_hnl_il_journale_382x267mm.indd 1 01-02-13 15:54

Il Giornale Edizione Primavera 2013

Documents

Transcript of Il Giornale Edizione Primavera 2013