OVERDE GRENS

STICHTING LEZENSTAAT VOOR HETINTENSE PLEZIER

VAN LEZEN EN WILHAAR PASSIE MET

VELEN DELEN

Het thema van Gedichtendag 2010 is ‘Over de grens’. Poëzie zoekt voort-durend de grenzen op én overschrijdt ze. Of het nu geografische grenzen, de grenzen van fatsoen of de limieten van ‘het gedicht’ zelf zijn.

Speciaal voor Gedichtendag vroegen we tien Vlaamse en Nederlandse dichters om een gedicht ‘over de grens’ te schrijven. Lees, ontdek en geniet van hun mooie woorden.

Wil je meer van deze of andere dichters lezen of heb je zelf een goeie poëzietip? Op www.iedereenleest.be vind je duizenden leestips.

Een prettige Gedichtendag!

Iedereen Leest is een project van Stichting Lezen in samenwerking met NMBS. Met dank aan Metro.

IEDEREEN LEESTGEDICHTENDAG 2010

1

2

INHOUD

Ik ken je land Stijn Vranken I 04 hetzelfde heden Sylvie Marie I 06Een jongen doet boodschappen voor zijn moeder Ted van Lieshout I 08De zandloper Maarten Inghels I 10Je leest dit niet Paul Bogaert I 12De liefste oma’s Edward van de Vendel, Floor de Goede (ill.) I 14Alsof Charles Ducal I 18Onkunde Ruth Lasters I 20Licht Tsead Bruinja I 22Buiten zinnen Christophe Vekeman I 24

3

Hier lig ik weer, aan de rand van mezelf, dicht en dringend tegen je aan.

Ik ken je bressen als mijn broekzak, ik weet waar je linies liggen en waar ze lekken, ik weet wanneer je bodem brandt en hoeen waarom, ik ken het knielen, het breken, het scheuren, de scherven, de schoonheid zelfsvan het er samen sterven, als oude vijanden,hand in hand.

Ik ken je land, liefste, ik heb het zo vaakten voeten uit veroverd. En toch,

toch lig ik hier weer heen en weer aan de rand van mezelf, dicht en dringend tegen je aan.

STIJN VRANKENIK KEN JE LAND

4

Hier lig ik weer, aan de rand van mezelf, dicht en dringend tegen je aan.

Ik ken je bressen als mijn broekzak, ik weet waar je linies liggen en waar ze lekken, ik weet wanneer je bodem brandt en hoeen waarom, ik ken het knielen, het breken, het scheuren, de scherven, de schoonheid zelfsvan het er samen sterven, als oude vijanden,hand in hand.

Ik ken je land, liefste, ik heb het zo vaakten voeten uit veroverd. En toch,

toch lig ik hier weer heen en weer aan de rand van mezelf, dicht en dringend tegen je aan.

Meer Stijn Vranken lezen?

Vlees mij Stijn VrankenMeulenhoff/Manteau, 2008 (54 p.)

ISBN 978 90 8542 128 3

5

hoewel jij de dag vast al hebt uitgezwaaid van op het balkon of nog even in de sofa met hem doezelt, smeed ik plannen.

dat terwijl mijn dag pas half is opgestaan, nog kleren aan moet, ik ermee richting badkamer trek.

dat ik naar je toe zal komen, morgen niet, en ook niet volgende week, maar volgende maand of de maand erna misschien.

ik maak die plannen gek genoeg in een nu dat voor jou alweer verleden is.

toch, als ze tot op het laatste detail zijn uitgewerkt en ik vliegen ga, zal de tijd die ons van elkaar scheidt, kleiner worden, voor jou

zal ik naar de toekomst reizen en wij zullen elkaar ontmoeten in iets wat we hetzelfde heden mogen noemen.

SYLVIE MARIEHETZELFDE

HEDEN

6

Meer Sylvie Marie lezen?

Zonder Sylvie MarieVrijdag/Podium, 2009 (62 p.) ISBN 978 94 6001 021 7

7

Een oud meisje met roodgeverfd haar trekt een koffer achter zich aan. De wieletjes piepen en krijsen, zo klaagt de koffer over het te zwaar bepakt zijn. Ze loopt schuin gebogen de kant van het station op. Haar vrije arm wiebelt omhoog, alsof ze een koorddanseres is. Telkens moet ze stoppen om uit te hijgen, ze wacht even en trekt dan weer de koffer achter zich aan, maar met haar andere hand. Wie weet hoe ver ze nog op reis moet met die veel te zware koffer. Ze haalt het einde van de straat al haast niet. Wat sjouwt ze allemaal met zich mee? Het leven dat ze had? Het leven dat ze heeft? Het leven dat ze nog wil hebben? Ik kan achter haar aan hollen en voorstellen om haar koffer even over te nemen, tot aan de trein, maar ik doe het niet, want ik verwacht voor mezelf ook een zwaar leven.

TED VAN LIESHOUTEEN JONGEN

DOETBOODSCHAPPEN

VOOR ZIJNMOEDER

8

Meer Ted van Lieshout lezen?

Hou van mij Bijna alle gedichten en veel beelden 1984-2009Ted van Lieshout, Leopold, 2009 (269 p.) ISBN 978 90 2585 521 5

9

Dat haar besmeurde blauwe laarsjes het bed vol vuilstampen, dat ze zich dan met een elegante boogopdrukt in een handstand tegen de muur, deert mijniet. Dat ze daarbij enigszins rood aanloopt, puft,hijgt, maakt haar opwindender dan ooit tevoren. Wennen is het wanneer ze ondertussen kreunenduitroept, dat ze haar lenigheid, de kopstand, oefentvoor later, wanneer na haar dood de as in een houten zandloper moet, testamentair vastgelegd. Zodat ze dan eeuwig op mijn salontafel beweegt.

MAARTEN INGHELSDE ZANDLOPER

10

Meer Maarten Inghels lezen?

Tumult Maarten InghelsVan Gennep, 2008 (39 p.)ISBN 978 90 5515 983 3

11

Je leest dit niet, je leest dit welals het wellicht te laat is.Héél ver van de wensenkermiszit je dan ontnuchterd thuis, van slag

of dood, van eigendom verlost.De kans dat je dan bijstandin de kleine letters vindt, is klein.Laat staan dat je wordt aangeraakt.

Je hebt jezelf akkoord verklaard met betrekkingtot lichaamsdelen zoals bepaaldin hun terugkeercontract.PAUL BOGAERT

JE LEESTDIT NIET

12

Meer Paul Bogaert lezen?

de Slalom so� Paul Bogaert

Meulenhoff/Manteau, 2009 (64 p.)

ISBN 978 90 8542 193 1

13

14

15

16

17

DE LIEFSTE OMA’SEDWARD VAN DE VENDELILLUSTRATIES: FLOOR DE GOEDE

Meer Edward van de Vendel en Floor de Goede lezen?

Draken met stekkers Edward van de Vendel & Floor de Goede (illustraties)

Querido, 2010 (48 p.) - ISBN 978 90 4511 038 7

Er moet een huis zijn op het einde van de weg,het moet om dit gewicht te kunnen verder dragen.Volgens de wetenschap is er alleen een vlek,een blinde vlek, de grootte van een tafellaken,

maar wetenschap bekijkt de dingen nooit zo fijnals poëzie, die steunt op ruimere archieven.’s Nachts word ik wakker van een vreemde pijn,er zwemt iets door mijn hoofd met trage vliezen

dat verdwijnt als ik het in een woord wil zien. Dan weet ik mij door het onkenbare bewoonden is ontwaken afgedaald zijn uit de boom

waarin het kind heel ver een lichtje heeft gezien.Dan is het of er in het water, in de wind een stem. Soms weegt het licht, zo licht, alsof ik er haast ben.

CHARLES DUCALALSOF

18

Meer Charles Ducal lezen?

Toegedekt met een liedje

Charles DucalAtlas, 2009 (82 p.)ISBN 978 90 4501 508 8

19

Mijn huis, de grauwe mossen in mijn tuin, mijn stapel wollendekens, maar ook mijn lelijkste gedachte ooit

geschreven in dit schrift, mijn eigen toppunt van kleinmenselijkheid: dat alles erft geen kind van mij, geen

echtgenoot noch vriend, maar wie de fraaiste associatie maakt met het woord ‘boom’. Iets nieuws schrijven, een eigen beeld vinden bij dat begrip, mij lukt het nooit. Maar wanneer ik vooral tekortschiet: tobbend onder elzen, esdoorns

over wat precies een ander kwelt. Zus vreet iemand stuk, denk ik soms en dan daarna blijkt dat iets heel anders hem, haar tergt. Het verkeerd inschatten van andermans kwelpunt: misschien de meest courante en/of allermooiste

denkfout tussen mensen.

RUTH LASTERSONKUNDE

20

Meer Ruth Lasters lezen?

Vouwplannen Ruth LastersMeulenhoff/Manteau, 2007 (53 p.)ISBN 978 90 8542 111 5

21

er is lichten iets dat daartussen staat

een muureen figuur

een leven langben je onbenaderbaar

kweek je vuistenbedek je een graf

met je hele lichaam

verduister je het gatvan een deur

TSEAD BRUINJALICHT

22

er is lichtiets dat daartussen staat

en er is een weg waarop je je spullen achterlaat

er is lichtdat je iets wil vertellen

ga weglaat liggen

neem op

Meer Tsead Bruinja lezen?

De geboorte van het zwarte paard

Tsead BruinjaCossee, 2008 (160 p.)ISBN 978 90 5936 204 8

23

Er hing een geur van crème au beurre, drop, kers, perzik en erotiekKleurloze vlammen dansten op de maat van apocalypsomuziekDe buurvrouw hing haar was te drogen aan de lijnen in mijn handJij dacht dat je gek werd, en ik was er zeker van

Wel, we sprongen in en uit ons vel, de meeuwen schreeuwden bij hoog en bij laagHet gerucht deed de ronde, zo werd ons verteld, maar welk gerucht, - ja, dat bleef dus de vraagJij gooide al je zinnen in zee, en ik, ik begroef mijn verstand op het strand‘Ik ben de Ku Klux Klan,’ zei je, ‘kijk maar, ik steek je kruis in brand’

De paashaas vroeg aan Baudelaire of die toevallig geen tranen te veel hadHelaas bleek dat de dichter juist ook zelf zonder zatDe paashaas huilde hierop zo luid dat het lachen hen beiden vergingJij riep: ‘Dit is waanzin!’ Ik dacht: zou je denken, lieveling?

CHRISTOPHE VEKEMANBUITEN ZINNEN

24

25

Toen de seizoenen aanbraken, precies zoals ons was beloofdTelde ik je wimpers met opeengeklemde kaken en een blinddoek om ons hoofdHet waren er vijftienduizend zevenhonderd zesentwintig komma vier‘Ik blijf nog een kwartiertje,’ zei je, ‘en dan kom ik terug naar hier’

Maar je kwam, je komt niet terug, - ik vrees dat je de weg niet meer kentAlles, immers, is veranderd sedert jij verdwenen bentDe bleke vlammen zijn gedoofd, en echt waar, ongelogenDe buurvrouw hangt haar kleren tegenwoordig aan een wasdraad te drogenDe paashaas houdt zich kalm, en zelfs de meeuwen zweven stilJe moet veel gekker zijn dan jij als je in deze wereld leven wil

Meer Christophe Vekeman lezen?

Señorita’s Christophe Vekeman

Arbeiderspers, 2009 (120 p.)

ISBN 978 90 2957 202 6

26

Gedichtendag is hét poëziefeest van Nederland en Vlaanderen. Op 28 januari 2010 staat de poëzie al voor de elfde keer centraal. Kranten, tijdschriften, het internet, radio en televisie gonzen die dag iets poëtischer. Honderden scholen, bibliotheken, boekhan-dels, bedrijven en particulieren organiseren evenzoveel activiteiten: voordrachten, lezingen, tentoonstellingen, poëziewandelingen, schrijfwedstrijden... Kijk snel op www.gedichtendag.org om te zien wat er in uw buurt te beleven is.

Gedichtendag is een initiatief van Stichting Lezen (Vlaanderen) en Poetry International (Nederland).

27

MEER POËZIE LEZEN? VAN DE MOOISTE REISGEDICHTEN TOTDICHTERS VAN VER OVER DE GRENS. HET POËZIECENTRUM UIT GENT SELECTEERDE DEZE BIJZONDERE DICHTBUNDELS.

HET VERRE GEDICHTDE MOOISTE REISGEDICHTEN VAN NEDERLAND EN VLAANDERENIngeleid door Bas Heijne, samengesteld door Toef JaegerPodium, 2008 (164 p.) - ISBN 978 90 5759 019 1

De bundel Het verre gedicht bevat een verzameling reisgedichten, over dromen, avontuur, verwondering en grenzen verleggen. Maar net zo goed gaat de bundel over de minder positieve kant van reizen, zoals afscheid nemen, eenzaamheid en bevreemding. Met onder andere ge-dichten van J.J. Slauerhoff, Hugo Claus en Gerrit Komrij.

POËZIE VAN OVER DE GRENZEN

28

29

DE MEESTERSWERELDPOËZIE VAN TWINTIG EEUWENVertaald door Paul ClaesPoëziecentrum, 2008 (160 p.) - ISBN 978 90 5655 184 1

De meesters bevat een verzameling klassiekers uit twintig eeuwen we-reldpoëzie, van het anonieme ‘O Fortuna’ tot Zukovsky’s ‘At eventide, cool hour’. Naast het originele gedicht lees je steeds een Nederlandse vertaling van Paul Claes.

VAN DANTE TOT NERUDA 123 WERELDGEDICHTEN OM UIT HET HOOFD TE KENNEN Samengesteld door Koen Stassijns & Ivo van StrijtemLannoo, 2009 (228 p.) - ISBN 978 90 209 8323 4

Van Dante tot Neruda biedt met 123 gedichten een overzicht van acht eeuwen wereldpoëzie, zorgvuldig uitgekozen door Koen Stassijns en Ivo van Strijtem. De uitgave bevat zowel de originele tekst als een mo-derne Nederlandse vertaling.

30

KIJK, HET HEEFT GEWAAID VEERTIG JAAR POETRY INTERNATIONAL FESTIVAL Arbeiderspers, 2009 (128 p.) - ISBN 978 90 295 7121 0

Ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan van het ‘Poetry International Festival’ zijn veertig gedichten over het festival zelf bijeengebracht in een speciale uitgave. De gedichten zijn zowel in de oorspronkelijke taal als in het Nederlands te lezen.

DE ZEVENSPRONG. DER SIEBENSPRUNG 7 DUITSTALIGE DICHTERS VAN DE 20STE EEUWUit het Duits vertaald door Piet Thomas & Edmond OttevaereUitgeverij P, 2009 (84 p.) - ISBN 978 90 79433 32 2

In de bloemlezing De zevensprong komen zeven prominente Duits- talige dichters van de twintigste eeuw aan het woord. Ze hebben al-lemaal een wereldoorlog meegemaakt. Al gaat het hier niet om typische oorlogspoëzie. Je krijgt een Nederlandse vertaling naast de oorspron-kelijk Duitse gedichten.

31

HIERWislawa Szymborska. Vertaald uit het Pools door Karol LesmanDe Geus, 2009 (43 p.) - ISBN 978 90 445 1547 3

In 1996 won Wislawa Szymborska als dichter en essayist de Nobel-prijs voor Literatuur. Deze nieuwe bundel van de Poolse dichteres bevat gedichten met een rijke thematiek, waarbij Szymborska zich een ware filosofe toont.

FLARF, EEN BLOEMLEZINGSamengesteld door Ton van ’t HofDe Contrabas, 2009 (140 p.) - ISBN 978 90 7943 213 4

Deze eerste Nederlandse FLARFbloemlezing bevat het werk van acht dichters uit Nederland en Vlaanderen. FLARF is een collagetechniek die internetzoekresultaten in of tot een gedicht verwerkt.

www.poeziecentrum.be

Stichting Lezen staat voor het intense plezier van lezen en wil haar passie met velen delen. Daarom organiseert Stichting Lezen in samen-werking met professionele partners zoals het boekenvak, bibliotheken, media en onderwijs de Jeugdboekenweek, de Kinder- en Jeugdjury Vlaanderen, de Voorleesweek en andere grote en kleine acties voor kin-deren, jongeren en volwassenen.

Stichting Lezen lanceert nieuwe campagnes als Boekbaby’s en Ieder-een Leest, coördineert de Auteurslezingen, stimuleert wetenschappelijk onderzoek naar lezen en leesbevordering en onderhoudt internationale contacten. Als kennis- en expertisecentrum voor leesbevordering is Stichting Lezen het eerste aanspreekpunt van de Vlaamse overheid.

www.stichtinglezen.be www.iedereenleest.be

32

Wettelijk depot: D/2010/9654/1Vormgeving: Jo Adriaens - Magnifik!

Iedereen Leest is een project van Stichting Lezen i.s.m. NMBS.Stichting Lezen wordt gesubsidieerd door de Vlaamse overheid.

v.u. Majo de Saedeleer - Stichting Lezen - Frankrijklei 130/4 - 2000 Antwerpen