Het Belgisch ontwikkelingsagentschap Enabel ondersteunt en omkadert ontwikkelingsprogramma’s in opdracht van de Belgische Staat en van andere opdrachtgevers.

Hoogstraat 1471000 Brussel, BelgiëT + 32 (0)2 505 37 00info@enabel.bewww.enabel.be

Klimaatverandering De rol van Enabel

“The lack of action on climate change not only risks putting prosperity out of reach of millions of people in the developing world, it threatens to roll back decades of sustainable development.”

Jim Yong Kim, voorzitter van de Wereldbank, in ‘Turn Down the Heat: Why a 4°C Warmer World Must Be Avoided’ (WB, 2012)

Als actor in de ontwikkelingssamenwerking is Enabel al geruime tijd actief in de strijd tegen de klimaatverandering. Met zijn ‘Klimaatstrategie 2017-2020’ bevestigt Enabel opnieuw zijn – dubbel – engagement: enerzijds zijn eigen impact op het klimaat beperken en anderzijds zijn partners ondersteunen om het hoofd te bieden aan de onontkoombare veranderingen.

Klimaatstrategie van Enabel

Enabel heeft zijn strategie uitgestippeld in een kadernota met daarin alle acties die het wil ondernemen. Die acties draaien rond vijf grote pijlers:

Organisatie• Het klimaat een plaats geven in de nieuwe organisatie van Enabel;• Streefcijfers plakken op klimaatgerelateerde projecten; • De klimaatimpact van de logistiek verkleinen.

Partnerschappen• Partnerschappen met de Belgische overheid (DGD, BIO, FOD)

versterken;• Partnerschappen opbouwen met andere actoren in België

en in de partnerlanden;• De Belgische expertise in de partnerlanden in de kijker zetten.

Kennisbundeling en communicatie• Systematisch projecten en activiteiten monitoren;• De ervaringen van Enabel samenbundelen en erover communiceren; • Deelnemen aan evenementen en externe werkgroepen en/of deze

organiseren.

Financiering• Zoekennaarnieuwefinancieringsinstrumenten;• Uitvoeren van projecten voor rekening van derde partners.

UitvoeringHet klimaat integreren in de projectcyclusdoormiddelvanspecifieke instrumenten uit het schema op de volgende pagina:

• Het Climate Country Reportidentificeertdeklimaatdrukendenationalestrategie en lijst de relevante actoren en referentiedocumenten van het betrokken land op. Vervolgens maakt het een analyse van de uitdagingen waar het land voor staat en stelt het een actielijn voor Enabel voor.

• De Climate SDG Note is een praktische handleiding waarmee het klimaat kanwordengeïntegreerdindeinterventiesrondeenspecifiekeSDG(duurzaam ontwikkelingsdoel) doorheen de volledige projectcyclus.

• De Climate Screening Tool is een screening- en monitoringinstrument dat bestaat uit indicatoren en checklists. Hiermee kunnen de integratie en de evaluatie van de risico’s en de impact m.b.t. het klimaat worden versterkt.

V.U

. Car

l Mic

hiel

s, H

oogs

traa

t 147

, 100

0 Br

usse

l - 0

4/20

18

Uitvoering

Organisatie

Kennisbundeling Communicatie

Financieringen

Partnerschappen

De vijf actiepijlers

Integratie van het klimaat in de projectcyclus

Evaluatie & kennisbundeling

Uitvoering & monitoring

Voorbereiding

Formulering

Climate SDG Note Climate Screening Tool

Project/landenteam

Climate Country Report Climate SDG Note Climate Screening Tool

Plaatselijk vertegenwoor-diger en Landenteam

Climate SDG Note Climate Screening Tool

Project/landenteam

Climate Country Report Climate SDG Note Climate Screening Tool

Plaatselijk vertegenwoor-diger en Formulerings/landenteam

Meer weten over de integratie van het thema ‘klimaat’ in de interventies van Enabel? Lees er alles over op www.enabel.be

Sector ‘Milieu & klimaat’.

Context

De klimaatveranderingen hebben nu al dramatische gevolgen en de internationale gemeenschap heeft zich ertoe verbonden om die problemen aan te pakken.

Zoals blijkt uit recente wetenschappelijke rapporten laten de gevolgen van de klimaatverandering zich wereldwijd steeds heviger voelen. De bevolking in de ontwikkelingslanden, en meer bepaald in de Belgische partnerlanden, is het meest kwetsbaar voor die gevolgen, zowel op ecologisch als op sociaaleconomisch vlak.

Dankzij de internationale bewustwording werden verschillende akkoorden voor de strijd tegen de klimaatverandering afgesloten. Via het Akkoord van Parijs dat in december 2015 werd aangenomen hebben 195 landen zich ertoe verbonden de inspanningen voort te zetten om de opwarming van de aarde aan banden te leggen en zich aan te passen aan de onvermijdelijke gevolgen ervan.

Om wereldwijd te evolueren naar een koolstofarme en klimaatbestendige ontwikkelingzijnaanzienlijkefinanciëlemiddelennodig.Debehoeftenaan investeringen concentreren zich voor het grootste gedeelte in de ontwikkelingslanden. Die hebben maar een gering aandeel in de uitstoot van broeikasgassen maar worden – wegens hun kwetsbaarheid voor rampen en hunafhankelijkheidvandenatuurlijkehulpbronnen–hethardstgetroffendoor de gevolgen van de klimaatverandering.

De ontwikkelde landen hebben zich ertoe verbonden om tegen 2020 honderd miljard Amerikaanse dollar uit te trekken om het hoofd te bieden aan de klimaatontregeling. De gevolgen van de opwarming van de aarde, zoals droogtes, overstromingen, extreme weersomstandigheden en de stijging van het zeeniveau houden risico’s in voor een duurzame ontwikkeling. Het is dus essentieel dat de aanpassing of adaptatie en de verzachting of mitigatie van de klimaatveranderingen op alle niveaus van de besluitvorming rond ontwikkeling (beleidslijnen, plannen, programma’s en projecten) worden geïntegreerd.

De rol van Enabel

Als ontwikkelingsagentschap moet Enabel een dubbele rol spelen om de ontwikkelingslanden te helpen in de strijd tegen de klimaatverandering.

Om zijn rol ten volle te vervullen is Enabel vast van plan om het klimaatvraagstuk systematisch in te bedden in al zijn interventies. Doel hiervan is: • te garanderen dat de klimaatverandering de duurzaamheid van de projecten

niet in het gedrang brengt; • de doelstellingen van armoedebestrijding te verenigen met de doelstellingen

rond de adaptatie aan en de mitigatie van de klimaatveranderingen.

Bovendien zal Enabel specifieke klimaatacties opzetten. Die zullen bestaan uit:• het versterken van de capaciteiten en de kennis van de instellingen; • het ondersteunen van het nationaal beleid voor een betere integratie

van het klimaat; • hetverbeterenvandetoegankelijkheidvandeklimaatfinancieringen.

Om dit te verwezenlijken kan Enabel rekenen op zijn ervaring en op de reeds opgebouwde partnerschappen met lokale actoren in de partnerlanden alsook in België.

Ervaring en expertiseEnabel beschikt over ervaring en expertise, zowel op het gebied van mitigatie als van adaptatie aan de klimaatverandering.

Uitvoering van de verbintenissen van België Enabel speelt een hoofdrol bij het uitvoeren van de verbintenissen van België in de internationale akkoorden voor de strijd tegen de klimaatverandering. Het agentschap bundeltmeerdaneenderdevandeBelgischebijdrageaande‘klimaatfinanciering’.

Capaciteitsversterking Enabel versterkt sinds geruime tijd de aanpassingscapaciteiten van zijn partners in verschillende domeinen, meer bepaald:• efficiëntwaterbeheer;• klimaatbestendige landbouw (climate smart agriculture);• geïntegreerd beheer van de ecosysteemdiensten; • bouw van klimaatbestendige infrastructuur.

Reductie en opslag van broeikasgassen In volgende domeinen werden concrete acties ondernomen:• stadsplanning; • ruimtelijke ordening;• ecologisch bouwen;• afvalbeheer en -recyclage; • herbebossing en bescherming van de wouden;• energie-efficiëntie;• hernieuwbare energie.

Innovatieve projecten specifiek gelinkt aan het klimaat Enabel heeft projecten gelanceerd in verband met:• capaciteitsversterking; • ondersteuning aan de nationale beleidsvorming om klimaatkwesties

te integreren; • toegangtot‘klimaatfinanciering’;• ondersteuning bij het opstellen van de nationaal vastgestelde bijdrage

voor het klimaat (Nationally Determined Contribution - NDC).

Waterbeheer in MarokkoAdaptatie

Herbebossing en bescherming van de wouden in RwandaMitigatie

Ondersteuning aan de uitvoering van de strategie voor Groene Groei van VietnamAdaptatie en mitigatie

Het project voor de ontwikkeling van de saffraan- en dadelpalmketens in Marokko helpt de producenten om zich aan te passen aan periodes van droogte. Voor de bescherming van de watervoorraden hebben de boomgaarden een positieve invloed op de bodemstabilisatie en de controle op de oppervlakte-erosie. Tegelijk helpen ze de sedimentatie van rivierbeddingen verminderen. Het project werkt bovendien aan de opwaardering van de watervoorraden. Dat gebeurt door verliezen in te dijken, de capaciteit van het watertransport te verbeteren, de ondergrondse waterlagen aan te vullen en de tijd die nodig is om de traditionele kanalen te onderhouden en te herstellen, te verminderen.

In Rwanda dragen twee programma’s bij aan de opslag van broeikasgassen. Dat doen ze door de bosbestanden uit te breiden en het beheer ervan te verbeteren. Deze programma’s voeren acties voor herbebossing en plannen voor bosbeheer uit. Verder ondersteunen ze de herziening van de nationale strategieën voor bosbeheer en biomassa-energie. Zo verzekeren ze dat de klimaatdimensie wordt opgenomen en dat maatregelen voor het verminderen van de houtconsumptie als energiebron en van de uitstoot van broeikasgassen worden versterkt, zoals het vervangen van steenkool door alternatieve energiebronnen (LPG, pellets), het gebruik van betere kookmiddelen door de gezinnen, enz.

Het project Green Growth Strategy Facility steunt de implementatie van de nationale strategie voor ‘groene groei’ via het oprichten van een fonds. De nationale strategie zet duidelijk in op de reductie van de broeikasgassen die de Vietnamese economie uitstoot. Op die manier stemt ze zich af op de verbintenissen die het land aanging in het kader van het Akkoord van Parijs. Het fonds moet Vietnam helpen om projecten van groene groei zonder obstakels te financieren en meer in het bijzonder de prioritaire mitigatie-acties die door de provincies werden geïdentificeerd. Bovendien financiert het project proefactiviteiten in drie Vietnamese provincies.

Bijdrage aan de Belgische klimaatfinanciering per actor (2015)Verslag over de financiële en technologische ondersteuning aan de ontwikkelingslanden

Enabel (via financiering door DGD)DGD (buiten Enabel)FINEXPOGewesten

36%

37%

3%

24%