ICT-GEBRUIK DOOR LEERKRACHTEN EN LEERLINGENactief en creatief mediagebruik dat gericht is op...

dr. Bram Pynoo - [email protected]

•Resultaten van de Monitor voor ICT-Integratie in het Vlaamse Onderwijs

ICT-GEBRUIK DOOR LEERKRACHTEN EN LEERLINGEN

1

ICT-gebruik door leerkrachten en leerlingen - VELOV 26 maart 2014

INLEIDING

2


MICTIVO - SITUERING

• Monitor voor ICT-Integratie in het Vlaamse Onderwijs

3

2006 2007 2008 2009 2011 2012 2013

OBPWOoproepICT-‐monitor

Ontwerp en valideringMICTIVO 1Schooljaar 2007-‐2008

Eind-‐rapportageMICTIVO 1

OBPWOoproepMICTIVO 2

Opzet en afname schooljaar 2012-‐13Opzet en afname schooljaar 2012-‐13

OBPWOoproepICT-‐monitor

Ontwerp en valideringMICTIVO 1Schooljaar 2007-‐2008

Eind-‐rapportageMICTIVO 1

OBPWOoproepMICTIVO 2

Eind-‐rapportage

Evers, et al. (2009)KU Leuven & UGent Pynoo, et al. (2013)

UGent, HUBrussel, KU Leuven

OBPWO: Onderwijskundig Beleids- en Praktijkgericht Wetenschappelijk Onderzoek: Thema’s aangereikt door het Departement Onderwijs


FACTSHEET MICTIVO 2

4

MICTIVO: Monitor voor ICT-integratie in het Vlaamse Onderwijs

type onderzoek: beleidsvoorbereidend (OBPWO) – vervolgproject op MICTIVO1 (2007-08)

opdrachtgever: departement Onderwijs, Vlaams Ministerie Onderwijs en Vorming

looptijd: april 2012 - oktober 2013

onderzoekers: Bram Pynoo, Stephanie Kerckaert

promotoren: Katie Goeman, Jan Elen & Johan van Braak

doel: meten van ICT-integratie en samenhangende factoren op systeemniveau

uitkomst: beleid informeren in functie van toekomstige beleidsbeslissingen

populatie: basisonderwijs, secundair onderwijs, basiseducatie

actoren: leerlingen, leerkrachten, directies

methodologie: kwantitatieve bevraging van een representatieve steekproef scholen

via online vragenlijst

rapportage: www.mictivo.be


5

Beleid ten aanzien

van ICT

ICT-infrastructuur

ICT-Integratie

(Ondersteunende) context

Leerlingen (kenmerken,

competenties en percepties)

Leerkrachten (kenmerken,

competenties en percepties)

Beleids-verantwoordelijken

(kenmerken, competenties en

percepties)

Onderwijsleerproces (ICT-gebruik op het micro-

niveau)


PRINCIPES MICTIVO 2

• Redundantie vermijden• Maximale vergelijkbaarheid− MICTIVO1− Tussen Actoren− Tussen Indicatoren

• Inspelen op nieuwe ontwikkelingen− Games− Sociale Media− Mediawijsheid

6


7

Component Indicator

Direc,e Leerkracht Leerling

ICT-‐infrastructuur & ICT-‐beleidAanwezigheid van hardwareAanwezigheid van so3ware

ICT-‐beleid*Professionalisering in het kader van ICT

XXXX

-‐-‐XX

-‐-‐-‐-‐

ICT-‐competen,esComputer a@tudes

Pedagogisch-‐DidacBsche competenBes van leerkrachtenICT-‐competenBes van leerlingen

Computer ervaring*Mediawijsheid

-‐X-‐X-‐

XXXXX

X-‐XXX

ICT-‐integra,e op microniveauICT-‐gebruik door leerkrachtenICT-‐gebruik door leerlingen*Gebruik van sociale media*Gebruik van digital games

X-‐-‐-‐

XXXX

-‐XX-‐

ICT-‐percep,esPercepBes over het belang van ICT voor het onderwijs

PercepBes over het effect van ICT-‐gebruikPercepBes over de ICT-‐infrastructuur

PercepBes over ICT-‐nascholing

XXXX

XXXX

-‐X-‐-‐

Noot: * nieuwe indicatorNoot: * nieuwe indicatorNoot: * nieuwe indicatorNoot: * nieuwe indicator


1. ICT-GEBRUIK

• ICT/Computergebruik: school / thuis− bij leerkrachten: voorbereiding, tijdens de les,

(communicatie, klasmanagement, evaluatie)− bij leerlingen: • voor verschillende taken: spreekbeurt, om

oefeningen te maken,… (nooit->verschillende keren per dag)

• algemeen: in de klas, voor huiswerk, voor vrije tijd

8


2. GEBRUIK VAN SOCIALE MEDIA & DIGITAL GAMES• Als deel van ICT-integratie op micro-niveau• Schaal ontwikkeld zoals indicator “ICT-gebruik

door leerkrachten/leerlingen”:− om te communiceren met leerlingen− om zelfstandig leerstof te verwerven− ...

9


3. MEDIAWIJSHEID

• Mediawijsheid• Mediagebruik in de klas / voor schoolwerk• Redenen voor mediagebruik

• Vooral bij leerkrachten zeer uitgebreid!

10


CONCEPTNOTA MEDIAWIJSHEID

• mediawijsheid =“een geheel van kennis, vaardigheden en attitudes waarmee burgers zich bewust en kritisch kunnen bewegen in een complexe, veranderende en gemediatiseerde wereld. Het is het vermogen tot een actief en creatief mediagebruik dat gericht is op maatschappelijke participatie” (Lieten en Smet, 2012; p.10).

• In MICTIVO: focus op mediawijs zijn in ICT- en internetgebruik => ook Van Deursen & Van Dijk (2009), van den Berg, Jager & Gillebaard (2010)

11


OPERATIONALISERING: MEDIAWIJSHEID

• Attitude (helemaal oneens <=> helemaal eens): chatten, internet/discussieforum (2 items)

• Kennis (helemaal oneens <=> helemaal eens): wachtwoord, reclame, virussen, bronvermelding (7 items)

• Vaardigheden (lkr: nooit => meerdere keren per dag; lln: nooit <=> altijd): informatie en strategische vaardigheden (5 items) & verantwoord internetgebruik (3 items)

12


OPERATIONALISERING: MEDIAGEBRUIK

• Mediagebruik (nooit <=> meerdere keren per dag)− Passief: leerlingen maken geen inhoud aan => lezen, bekijken...

(14 media: krant, radio, twitter...)− Actief: leerlingen maken inhoud aan of doen zelf bewerkingen =>

foto maken, artikel schrijven... (11 media: foto, video, twitter...)

• Redenen voor mediagebruik (enkel bij leerkrachten)− Omdat dit de leerlingen motiveert (nooit <=> altijd)− Ter ondersteuning van de les (nooit <=> altijd)− Om een klasgesprek op te starten (nooit <=> altijd)− Ter ontspanning (nooit <=> altijd)− Andere reden (ja/nee)

13


DATAVERZAMELING

14

Studie 3 (10%)+ Leerlingen

Een aantal klassenper leerjaar

& onderwijsvorm (ASO/BSO/TSO/

KSO)

Studie 2 (10%)+Leerkrachten

van de school

Studie I (80%)Directies

Doel: 20% vd populatie instellingen (=administratieve eenheden)Gestratificeerde steekproeftrekkingBevraging via drie deelstudies: online!


RESULTATEN - I. CONTEXT

15

1. Respons2. Hardware3. Software4. Nascholing(en)


I.1. RESPONS

16

MICTIVO 1 MICTIVO 2

ScholenBaOSO

682492190

729512217

DirectieBaOSO

516361155

723506217

LeerkrachtenKleuter/Lager

SO

16591282377

2585389/819

1377Leerlingen

BaO (5e&6e)SO (1e ->7e)

299016791311

488723532534

Totaal 5165 8195


I.2.HARDWARE

• Een relatief groot aantal van computers op scholen is verouderd (1 op 2 in het gewoon BaO en BuSO en 1 op 3 in het gewoon SO en het BuBao). Rekening houdend met de ouderdom van de computers, blijft de pc/ll ratio betrekkelijk laag.

• Een “Europese benchmark” van 1 computer per 4 leerlingen wordt gehaald in het SO, maar niet in het BaO (in minder dan 20% van de scholen).

• In het lager onderwijs zijn er gemiddeld 5,7 digitale borden per school, in het secundair zijn er dit 6,7. Dit is vergelijkbaar met Nederland. Dit is een enorme evolutie op vijf jaar tijd (in BaO van 8% naar 73% van de scholen; in SO van 0% naar 40%).

• Tablet pc’s komen nauwelijks voor in scholen (in 11,5% basisscholen en in 28,1% van de secundaire scholen). Een evolutie zoals met digitale borden is de komende vijf jaar te verwachten.

17

Basisonderwijs Secundair onderwijs

Pc/100 lln ratio 17,4 56,5

Recente (<4j) PC’s/100 lln ratio 6,7 33,0


18

I.2.HARDWARE - RANDAPPARATUUR

BasisonderwijsBasisonderwijs Secundair onderwijsSecundair onderwijs

% M/Mediaan % M/Mediaan

Fototoestel

Videocamera

Projector

Digibord

97,6 3,55/2,0 96,4 7,0/2,0

40,3 1,68/1,0 67,7 8,1/1,0

91,7 3,79/2,0 95,8 32,8/28,0

72,6 5,68/4,0 77,6 6,7/3,5


I.3. SOFTWARE

• Elektronische leeromgeving: BaO: 39%; SO: 97%; vnl Smartschool

• Scholen kiezen voornamelijk voor commerciële software

• Bijna iedere school beschikt over kantoor-software en een digitaal leerlingvolgsysteem

• Software voor leerlingen met een functiebeperking: BaO: 60,3%; BuBaO: 82,1%; SO: 55,5%; BuSO: 88%

19


I.4 GEVOLGDE NASCHOLINGEN

20

BaO SO

Directie Alle

ICT

Leerkracht Alle

ICT

19,2 23,1

4,1 7,2

7,1 8,4

1,9 2,8

• aantal in voorbije 5 jaren


RESULTATEN - II. ICT-GEBRUIK

21

ICT-gebruik door leerkrachten1. Kleuteronderwijs2. Lager onderwijs3. Secundair onderwijs

ICT-gebruik door leerlingen4. Ingeschat door leerkrachten5. Door leerlingen


II.1 ICT-GEBRUIK IN KLEUTERONDERWIJS

22


• 2 nieuwe schalen (1: helemaal oneens -> 6: helemaal eens):− ICT-gebruik ter ondersteuning van basisvaardigheden

en -houdingen (M=4,6)− ICT-gebruik ter ondersteuning van inhouden en

individuele leernoden (M=3,9)• Geen sekseverschillen (maar vrouwen scoren iets

hoger)• Geen leeftijdsverschillen• Hoe ouder de kleuters, hoe hoger de score

23



24



25

lesvoorbereiding tijdens les

Gemiddelde

Geslacht

Leeftijd Lkr

Leeftijd Lln

3,0 2,1

Nvt Nvt

hoe jonger lkr, hoe hoger gebruik niet significant

hoe ouder lln, hoe hoger gebruik




II.2. ICT-GEBRUIK IN LAGER ONDERWIJS

26


27



28


Gemiddelde

Geslacht

Leeftijd Lkr

Leeftijd Lln

3,5 2,7

niet significant mannen > vrouwen

hoe jonger lkr, hoe hoger gebruik

lkr geboren in 70’s hoger dan

oudere lkr





II.3. ICT-GEBRUIK IN SECUNDAIR ONDERWIJS

29


30


Gemiddelde

Geslacht

Leeftijd Lkr

Onderwijsvorm

Graad

3,2 2,3

niet significant mannen > vrouwen



niet significant niet significant


II.3. ICT-GEBRUIK IN GEWOON SECUNDAIR ONDERWIJS


31

Lager Onderwijs Secundair onderwijs

Gemiddelde

Geslacht

Leeftijd Lkr

Leeftijd Lln

Onderwijsvorm

2,1 2,3

mannen > vrouwen mannen > vrouwen



(vooral in 3e graad)

3e graad > 2e graad > 1e graad

Nvt ASO < BSO & TSO

II.4. ICT-GEBRUIK DOOR LEERLINGEN INGESCHAT DOOR LEERKRACHTEN


II.5. ICT-GEBRUIK DOOR LEERLINGEN

32

Lager Onderwijs Secundair onderwijs

Gemiddelde

Geslacht

Leerjaar

Onderwijsvorm

SES

2,5 3,0

meisjes > jongens(!)

meisjes > jongens(!)

6e > 5e hoe ouder lln hoe hoger score

nvtASO > TSO > A-

stroom > BSO & B-stroom

nvt hoe hoger SES, hoe hoger score


VERGELIJKING MICTIVO 1 <=> MICTIVO 2

• ICT-gebruik door leerkrachten− Directie schat ICT-gebruik door leerkrachten hoger

in− ICT wordt even frequent (KO, LO) tot minder

frequent (BuLO, SO, BuSO) ingezet bij de lesvoorbereiding

− Behalve in BuSO wordt ICT nu vaker ingezet tijdens de les of bij assessment

33


VERGELIJKING MICTIVO 1 <=> MICTIVO 2

• ICT-gebruik door leerlingen− leerkrachten BaO en SO zien geen verandering in

frequentie van gebruik ICT; in BuSO zelfs daling − leerlingen schatten gebruik ICT hoger in nu in

vergelijking met MICTIVO 1− in BaO: computergebruik in de klas daalt maar

computergebruik voor huiswerk stijgt. In SO omgekeerde tendens

34


RESULTATEN - III. MEDIAWIJSHEID

35

Leerkrachten1. Kennis & attitudes2. Zoekvaardigheden3. Hogere orde vaardighedenLeerlingen4. Kennis & attitudes5. Zoekvaardigheden


III.1. KENNIS & ATTITUDES

36

Lager onderwijsLager onderwijs Secundair onderwijsSecundair onderwijs

Leerkrachten Gewoon Buiten-gewoon Gewoon Buiten-

gewoonGemiddelde (1: helemaal oneens ->6: helemaal eens)

3,5 3,4 3,6 3,6

Sekse? man > vrouw n.s. man >

vrouw n.s.

Leeftijd? leeftijd van leerkrachten speelt geen rolleeftijd van leerkrachten speelt geen rolleeftijd van leerkrachten speelt geen rolleeftijd van leerkrachten speelt geen rol

Leerjaar? Score stijgt met leeftijd leerlingenScore stijgt met leeftijd leerlingen n.s. ---

Onderwijsvorm (ASO/BSO/TSO) ------ BSO >

ASO ---


III.2. ZOEKVAARDIGHEDEN

37



gewoon

Gemiddelde (1: nooit; 2: enkele keren per jaar; ->7: meerdere keren per dag)

2,1 1,9 2,4 1,9

Sekse? man > vrouwman > vrouwman > vrouw n.s.


Leerjaar? Score stijgt met leeftijd leerlingenScore stijgt met leeftijd leerlingenScore stijgt met leeftijd leerlingen ---

Onderwijsvorm (ASO/BSO/TSO) ------ TSO >

ASO ---


III.3. HOGERE ORDE VAARDIGHEDEN

38



gewoon

Gemiddelde (1: nooit; 2: enkele keren per jaar; ->7: meerdere keren per dag)

2,2 2,0 2,2 2,3

Sekse? man > vrouw n.s. man >

vrouw n.s.


Leerjaar? Score stijgt met leeftijd leerlingenScore stijgt met leeftijd leerlingen n.s. ---

Onderwijsvorm (ASO/BSO/TSO) ------ BSO>

TSO>ASO ---


III.4. KENNIS & ATTITUDES

39

Leerlingen Lager onderwijs Secundair onderwijs

Gemiddelde (1: helemaal oneens ->6: helemaal eens)

5 5

Sekse? jongens > meisjes meisjes > jongens

Leerjaar? n.s. laagste scores in 2e graad


III.5. ZOEKVAARDIGHEDEN

40


Gemiddelde (1: nooit; 2: bijna nooit; 3: soms; 4: vaak; 5: altijd)

2,9 2,7

Sekse? jongens > meisjes n.s.

Leerjaar? 5e > 6e (!) 6e > 1,2,3,45e > 2,4


III.6. GEBRUIK VAN SOCIALE MEDIA

41

Hoe vaak gebruikt u sociale media om…Niet

ingevuld 1 2 3 4 5 6 7 8

leerlingen informaKe te laten opzoeken. 3.3 61.8 25.7 6.5 1.7 0.7 0.2 0.1 7.8

leerlingen te laten samenwerken met medeleerlingen van de eigen school. 3.0 75.0 15.4 4.2 1.7 0.5 0.2 0.0 5.5

leerlingen te laten samenwerken met leerlingen van een andere school. 1.7 92.5 4.1 1.1 0.5 0.5 0.0 0.0 1.8

leerlingen binnen school met elkaar te laten chaQen of mailen over een taak of over de leerstof.

2.5 82.9 9.8 3.4 1.2 0.2 0.1 0.0 3.2

leerlingen buiten school met elkaar te laten chaQen of mailen over een taak of over de leerstof.

2.6 84.0 9.3 2.7 1.0 0.2 0.2 0.0 2.8

te communiceren met je leerlingen. 1.7 76.7 12.0 5.8 2.8 0.7 0.3 0.0 2.3leerlingen met een funcKebeperking te

ondersteunen. 1.2 85.3 8.2 3.1 1.2 0.5 0.4 0.0 1.2

leerlingen zelfstandig nieuwe leerstof te laten verwerven. 1.8 77.6 13.7 4.3 1.5 0.8 0.3 0.1 2.5

leerlingen oefeningen te laten maken. 1.7 78.0 11.8 5.1 2.1 0.8 0.5 0.0 1.6leerlingen toetsen te laten maken. 1.4 89.6 6.1 1.9 0.7 0.1 0.2 0.0 1.2

de leerprestaKes van je leerlingen op te volgen. 1.8 81.0 6.7 5.2 3.1 1.2 0.8 0.1 1.8

1 = Nooit, 2 = Enkele keren per jaar, 3 = Eén of meerdere keren per maand, 4 = Wekelijks, 5 = Meerdere keren per week, 6 = Dagelijks, 7 = Meerdere keren per dag, 8 = In het kader van project1 = Nooit, 2 = Enkele keren per jaar, 3 = Eén of meerdere keren per maand, 4 = Wekelijks, 5 = Meerdere keren per week, 6 = Dagelijks, 7 = Meerdere keren per dag, 8 = In het kader van project1 = Nooit, 2 = Enkele keren per jaar, 3 = Eén of meerdere keren per maand, 4 = Wekelijks, 5 = Meerdere keren per week, 6 = Dagelijks, 7 = Meerdere keren per dag, 8 = In het kader van project1 = Nooit, 2 = Enkele keren per jaar, 3 = Eén of meerdere keren per maand, 4 = Wekelijks, 5 = Meerdere keren per week, 6 = Dagelijks, 7 = Meerdere keren per dag, 8 = In het kader van project1 = Nooit, 2 = Enkele keren per jaar, 3 = Eén of meerdere keren per maand, 4 = Wekelijks, 5 = Meerdere keren per week, 6 = Dagelijks, 7 = Meerdere keren per dag, 8 = In het kader van project1 = Nooit, 2 = Enkele keren per jaar, 3 = Eén of meerdere keren per maand, 4 = Wekelijks, 5 = Meerdere keren per week, 6 = Dagelijks, 7 = Meerdere keren per dag, 8 = In het kader van project1 = Nooit, 2 = Enkele keren per jaar, 3 = Eén of meerdere keren per maand, 4 = Wekelijks, 5 = Meerdere keren per week, 6 = Dagelijks, 7 = Meerdere keren per dag, 8 = In het kader van project1 = Nooit, 2 = Enkele keren per jaar, 3 = Eén of meerdere keren per maand, 4 = Wekelijks, 5 = Meerdere keren per week, 6 = Dagelijks, 7 = Meerdere keren per dag, 8 = In het kader van project1 = Nooit, 2 = Enkele keren per jaar, 3 = Eén of meerdere keren per maand, 4 = Wekelijks, 5 = Meerdere keren per week, 6 = Dagelijks, 7 = Meerdere keren per dag, 8 = In het kader van project1 = Nooit, 2 = Enkele keren per jaar, 3 = Eén of meerdere keren per maand, 4 = Wekelijks, 5 = Meerdere keren per week, 6 = Dagelijks, 7 = Meerdere keren per dag, 8 = In het kader van project Leerkracht SO


GEBRUIK VAN SOCIALE MEDIA

• Zeer beperkt bij leerkrachten; meer dan 50% nooit (BaO en SO)

• Enkel itemanalyse mogelijk, geen schaalvorming

42


GEBRUIK VAN SOCIALE MEDIA

43


Gemiddelde (1: nooit -> 7: meerdere keren per dag)

1,9 2,7

Sekse? n.s. meisjes > jongens (!)

Leerjaar? 6e > 5e6e > 1e-3e, 5e5e > 1e4e >1e & 2e


MEDIAGEBRUIK: TOP5

44

PASSIEF BaO SO ACTIEF BaO SO

Dia’s, foto’s bekijken 94.0% 82.3% Foto maken 66.5% 35.9%

Krant lezen 88.0% 73.0% Artikel schrijven voor een krant 57.8% 26.3%

Film bekijken 86.3% 75.8% Foto bewerken 32.3% 26,300%

Documentaire bekijken 81.5% 69.4% Video maken 22.2% 17.8%

Tijdschrift lezen 78.8% 74.5% Blog schrijven 19.7% (7.6%)

Lezersbrief schrijven (13.0%) 11.8%


REDENEN MEDIAGEBRUIK

45Krant

TijdschriY

Documentaire

Film

Brief

Radio

Tv-‐journaal

Blog

Dia’s of foto’s

Games

AnimaKefilm

Reclame

Videoclips

Soaps

TwiQer

BaO SO

KrantTijdschrift

Documentaire

Film

Brief

Radio

Tv-journaal

Blog

Dia’s of foto’s

Games

Animatiefilm

Reclame

Videoclips

Soaps

Twitter

illustratie illustratie



motivatie lln illustratie




motivatie lln motivatie lln









CONCLUSIE

• Er is nog werk aan de winkel• Hardware & Nascholing nodig• Uitdaging lerarenopleiding

46


[email protected]

www.mictivo.be

47

mailto:[email protected]

mailto:[email protected]

http://www.mictivo.be

http://www.mictivo.be

ICT-GEBRUIK DOOR LEERKRACHTEN EN LEERLINGENactief en creatief mediagebruik dat gericht is op...

Documents

Transcript of ICT-GEBRUIK DOOR LEERKRACHTEN EN LEERLINGENactief en creatief mediagebruik dat gericht is op...