I N H O U D - Sig vzw · Workshop Nieuwsbrieven versturen met Mailchimp Gemeente Destelbergen 23...

Activiteitenverslag

2016

Sig vzw • Gijzegem • www.sig-net.be • [email protected]

Activiteitenverslag Sig 2016

2

Inhoud

Woord vooraf ...................................................................................... 3

Voorstelling Sig

1. Naam en missie ......................................................................... 5

2. Werking .................................................................................... 6

3. Organogram ............................................................................. 7

Algemene Vergadering en Raad van Bestuur ............................... 8

Afgevaardigd Bestuur ................................................................ 8

Personeel ................................................................................. 8

Adviesraden en redactie ............................................................. 12

4. Participanten ............................................................................. 14

5. Erkenning en subsidiëring .......................................................... 15

6. Samenwerkingsverbanden ......................................................... 16

7. Lidmaatschappen ...................................................................... 16

Werking 2016

1. Vorming professionele hulpverleners ........................................... 17

2. Breedmaatschappelijke vorming ................................................. 38

3. Vorming op maat ...................................................................... 51

4. Sensibilisering ........................................................................... 53

5. Publicaties en producties ............................................................ 57

6. Tijdschrift Signaal ...................................................................... 62

7. Docudienst ............................................................................... 64

8. Wetenschappelijk onderzoek ...................................................... 69

9. Website, nieuwsbrief en ICT ........................................................ 80

10. Sig in de pers en op verplaatsing ................................................ 81


3

Woord vooraf

Het eerste volle jaar in een nieuwe omgeving en een nieuwe infrastructuur zit

erop. Volgens Viviane Vermeiren zijn we “goed geland in Gijzegem”.

Sig heeft zich weer in de bekende verscheidenheid getoond. Hiervan is dit

jaarverslag een getuige. De medewerkers hebben alweer enthousiast en met

soms schijnbaar onuitputtelijke energie een werking op poten gezet die onze

diverse publieken moet bekoren. Ze kregen daarbij hulp van een onuitputtelijke

resem sprekers, wetenschappers, werkgroepcoördinatoren, vrijwilligers, enz.

Allemaal verdienen zij daarvoor onze grote appreciatie

En toch… Een onverdeeld succes lijkt dit eerste jaar op het eerste gezicht nog

niet te zijn. Terwijl het aantal en de variatie van de activiteiten rijker zijn dan

vroeger moeten we een ernstige terugval noteren van het aantal deelnemers

aan vorming voor professionele hulpverleners. Wat verklaart dan deze erosie?

Ligt het aan het alsmaar groter wordende aanbod van alternatieven op de

vormingsmarkt? Aan de beperktere middelen die voorzieningen en zelfstandigen

kunnen besteden aan vorming? Kan de teruggang niet te wijten zijn aan onze

veranderende tijd, waarin het steeds minder voor de hand ligt om eropuit te

trekken voor het volgen van studiedagen enz. ten voordele van het elektronisch

communicatieverkeer? En wat met de e-vorming via elektronische

nieuwsbrieven, focusgroepen, video-conferencing en webinars?

We hebben ook nog geen idee van de juiste impact van ons verhuisavontuur op

de opkomst van de professionele hulpverleners voor onze activiteiten. Zijn de

veranderde afstanden tot het Sig-huis de oorzaak? Liggen de verkeersperikelen

rond de stad Aalst mee aan de basis?

Toch blijkt het ingroeien in een nieuwe regio en een nieuwe gemeenschap vlot

te verlopen, want er is een mooie belangstelling van de ruime buurt en zeker

van de andere voorzieningen op de site (ouderenzorg, onderwijs, enz.).

Er blijven dus veel vragen en onzekerheden. Een ernstige analyse van alle

aspecten en een bezinning dringen zich op.


4

De plannen van de Vlaamse Regering met een nieuw decreet op het sociaal-

cultureel werk nemen blijkbaar meer tijd in beslag dan eerst bedoeld. Ook zij

zijn voor Sig en voor Vijftact een bron van onzekerheid.

In de schoot van Sig werd alvast een veranderingsproject opgezet met als

projectnaam Sig 2.0 in 2020. Onder de dynamische leiding van Viviane

Vermeiren denken alle betrokkenen mee op een positieve en creatieve manier

over de toekomst van Sig, op zoek naar hoe we een maatschappelijk relevante,

eigentijdse en financieel gezonde organisatie kunnen blijven met als doel een

stevig plan.

Uitdagingen genoeg dus.

Herman Van Hove

Voorzitter Sig


5

Voorstelling Sig

1. Naam en missie

De missie van Sig luidt als volgt:

Sig bevordert de levenskwaliteit van personen met beperkingen en hun omgeving via inclusie en integratie.

Levenskwaliteit duidt op gevoelens van voldoening en welzijn die iemand in

zijn leven ervaart en op de mate waarin hij ambities en wensen kan

waarmaken.

Beperkingen kunnen zich voordoen in de verstandelijke, zintuiglijke,

motorische, emotionele of psychosociale ontwikkeling en/of op het gebied

van communicatie, leren en gezondheid. Sig focust op de mogelijkheden,

ondanks de handicap of stoornis.

Inclusie en integratie zijn elkaar aanvullende begrippen. Inclusie duidt op de

inspanningen waarvoor de samenleving in al haar geledingen

verantwoordelijk is. Integratie duidt op de inspanningen die een persoon en

zijn directe omgeving zelf leveren.

De dagelijkse realiteit stelt echter grenzen aan de realisatie van dit ideaal. Sig

maakt zich sterk in het verleggen van deze grenzen en zet gespecialiseerde

krachten en werkvormen in om de maatschappij te sensibiliseren, om

participatie te stimuleren, om ontmoeting te creëren en om de expertise en

competentie te verhogen. Het doelpubliek bestaat uit individuele burgers,

organisaties uit het maatschappelijke middenveld en deskundigen werkzaam in

de gezondheids-, welzijns- en onderwijssector.

Sig gelooft in een veranderbare samenleving en in de mogelijkheden van elke

persoon, vertrekkend vanuit wederzijds respect, betrokkenheid en gelijk-

waardigheid.


6

2. Werking

Werking voor professionele hulpverleners

Sig vindt het belangrijk de expertise en competentie te verhogen van

hulpverleners die beroepsmatig werken aan de inclusie, integratie en revalidatie

van mensen met beperkingen.

Professionele hulpverleners vormen een onmiskenbare schakel in het

bevorderen van de levenskwaliteit van personen met beperkingen. De constant

evoluerende wetenschappelijke inzichten in de diagnostiek en behandeling

zorgen ervoor dat iedereen in het werkveld - pas of lang afgestudeerd -

overtuigd is van de noodzaak van permanente vorming en bijscholing.

Om hieraan tegemoet te komen organiseert Sig o.a. studiedagen, workshops,

bijscholingscyclussen, intervisiewerkgroepen en symposia voor professionele

hulpverleners uit de gezondheids-, welzijns- en onderwijssector. Verder

verspreidt Sig het vaktijdschrift Signaal, geeft Sig educatief materiaal uit

(publicaties en producties) en stelt Sig gespecialiseerde informatie en

documentatie ter beschikking. Tot slot stimuleert en coördineert Sig

praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek.

Breedmaatschappelijke werking

Minstens tien procent van de westerse bevolking gaat door het leven met een

handicap of stoornis. Iedereen moet met beperkingen kunnen leven en omgaan.

Sig streeft naar een maatschappij die een correct beeld heeft over kinderen,

jongeren, volwassenen en ouderen die kampen met problemen in hun

functioneren. Sig wil ertoe bijdragen dat ze volwaardig aan de samenleving

kunnen deelnemen.

Een positieve houding tegenover mensen met beperkingen speelt een

belangrijke rol. Onwetendheid is echter voor velen een grote struikelblok.

Onbekend is nog altijd vaak onbemind. Sig wil de maatschappij dan ook

informeren hoe ze kan omgaan met personen met beperkingen en zo veel

mogelijk mensen sensibiliseren voor de inclusie- en integratiegedachten.


7

Om dat doel te bereiken, organiseert Sig onder andere infomiddagen en -

avonden, cursussen, debatten en ontmoetingsmomenten. Sig ontwikkelt ook

zelf projecten, publiceert boeken, brochures en dvd’s, beheert een docudienst

en verspreidt een nieuwsbrief. Deze werking is bedoeld voor alle

geïnteresseerden en betrokkenen.

Ten slotte begeleidt en adviseert Sig allerlei organisaties (verenigingen,

openbare diensten, bibliotheken, provinciebesturen, enz.) met vragen over

inclusie en integratie.

3. Organogram


8

Algemene Vergadering en Raad van Bestuur

De Raad van Bestuur van Sig vzw is samengesteld uit de volgende personen:

Leen Cautereels

Marc Claeys

Marc Colson

Ann Coppieters

Trees De Wael

Dirk florin

Lieve Haverbeke

Jo Rigole

Jan Rodts

Jan Scheiris

Stefaan Singelée

Pieter Vanvolsem

Marleen Verbeke

Herman Van Hove

Steven Wellekens

De Algemene Vergadering is samengesteld uit de leden van de Raad van Bestuur

en de volgende personen:

Jacques Adriaens

Sandra Adriaens

Chantal Betrains

André Bosman

Siska Cauwe

Liesbeth Crommen

Walter d’Haenens

Jan De Smet

Maia DeWymmer

Erwin Franceus

Luc Ghyselinck

Marc Lambrecht

Heidi Pollier

Bart Portier

Chris Sijbers

Herman Theeten

Hugo Van de Veire

Anne Van Haesendonck

Evelyne Verstraete

Bart Volders

Afgevaardigd Bestuur

Het Afgevaardigd Bestuur wordt gevormd door Leen Cautereels, Marc Colson, Ann

Coppieters, Lieve Haverbeke, Jo Rigole, Herman Van Hove en Steven Wellekens.

Het Afgevaardigd Bestuur komt tweemaandelijks samen, in aanwezigheid van

directeur Viviane Vermeiren.

Personeel (d.d. 31/12/2016)

Directeur

Viviane Vermeiren (38/38)

- algemene coördinatie, medewerkersbeleid en kwaliteitszorg

- vorming professionele hulpverleners

Stafmedewerkers

Geert Andries (38/38)

- publicaties en tijdschrift, website en externe communicatie

- wetenschappelijke onderzoeksprojecten

- preventieadviseur en netwerkbeheerder


9

Jolien Leclercq (30,5/38)


Jozefien Maertens (23/38)


Sarah Persyn (23/38)

- documentatie en informatie

Sabine Willaert (19/38)

- breedmaatschappelijke vorming

Administratieve en logistieke medewerkers

Pieter Vermeiren (30,5/38)

- organisatie activiteiten, inschrijvingsadministratie en ICT-ondersteuning

- public relations

Katia Casier (30,5/38)

- onthaal, bestellingen publicaties, verhuur zalen en administratie

Vanessa De Grauwe (30,5/38)

- onthaal, facturatie en administratie

Fatoumata Sow (29/38)

- onderhoud

Logistiek medewerker (38/38)

- i.s.m. OCMW Aalst (artikel 60-tewerkstelling)

Verder kunnen we rekenen op de vrijwillige medewerkers Björn Callens, Paul

Calmeyn, Greet De Muynck, Myriam Declercq, Els Serras, Paula Van den Hauwe

en Clemence Van Brantegem.


10

Vorming, training en opleiding

De medewerkers van Sig volgden in 2016 de onderstaande vormingen:

Onderwerp Organisatie + datum Gevolgd door

Juridische aspecten 2016 Sociare

8 januari 2016 Viviane Vermeiren

Workshop Nieuwsbrieven versturen met Mailchimp

Gemeente Destelbergen

23 februari en 1 maart 2016

Pieter Vermeiren

Boeklancering ‘Bouwstenen voor een

cultuursensitieve zorgen

welzijnsorganisatie’

VIVO

9 maart 2016 Jozefien Maertens

Commercieel denken in de

non-profit en publieke sector

Escala

21 april 2016

Geert Andries en

Pieter Vermeiren

Trends als basis voor

innovatie

Koen Steuperaert

17 mei 2016 Sabine Willaert

LEAN in de gezondheids- en welzijnszorg

HoGent

6 juni 2016 Viviane Vermeiren

Sociaal-cultureel werk in

digitale transformatie

Socius

9 juni 2016 Pieter Vermeiren

Ontdek je talenten Impuls vzw

14 juni 2016 Geert Andries

Coachen naar verandering: Het Brugse model

Hogeschool Gent

16 september 2016 Viviane Vermeiren

Brandpreventie Provikmo

29 september 2016 Geert Andries

Fondsenwerving Escala

12 en 19 oktober 2016 Viviane Vermeiren

NAH Symposium Sig

14 oktober 2016

Geert Andries, Jolien Leclercq,

Jozefien Maertens en Sabine

Willaert

Vloek of zegen? Marketing in SKW

Socius

17 en 24 oktober, 7, 21

en 25 november 2016 en 16 januari 2017

Pieter Vermeiren

Multifunctioneren met

multimedia

VSPW

18 oktober 2016 Sarah Persyn

Sterker op het werk door verbindende communicatie

VIVO

7 en 14 november 2016 Jolien Leclercq


11

Onderwerp Organisatie + datum Gevolgd door

Inspiratiedag

‘Hoe mensen met een

migratieachtergrond bereiken?’

Vijftact

15 november 2016

Geert Andries, Viviane

Vermeiren en Sabine Willaert

Geweldloos en verbindend

communiceren

De Onderstroom

30 november, 8, 15 en 21 december 2016

Geert Andries

Opfrissingscursus EHBO Sig

2 december 2016

Geert Andries, Katia Casier en

Viviane Vermeiren

Twee vormingsmomenten werden collectief georganiseerd in Sig voor alle

medewerkers en vrijwilligers:

Zorgvernieuwing: nieuwe

begrippen en tendensen

Gezin en Handicap

12 mei 2016 Alle medewerkers

Ergonomie op de werkplek Provikmo

29 juni 2016 Alle medewerkers

In september werd een intern vormingsprogramma georganiseerd waarin medewerkers opgebouwde deskundigheid door vorming of ervaring doorgaven aan de andere collega’s. De topics werden gezamenlijk vastgelegd.


12

Adviesraden en redactie

Adviesraad Vorming en opleiding

Voorzitter

Jo Rigole

Leden

Ann Coppieters, Liesbet Crommen, Els De Jaegher, Jean-Pierre De Maître, Lucia Vaes,

Kris Vanden Bempt, Martine Van der Linden, Herman Van Hove, Pieter Van Volsem,

Bart Volders, Petra Warreyn en medewerkers Sig

De Adviesraad Vorming en opleiding geeft advies en sturing op het vlak van

vorming en opleiding voor professionele hulpverleners werkzaam in de

ambulante revalidatie en aanverwante sectoren. De adviesraad vergadert

tweemaandelijks. Op de agenda staan o.m. behoeftedetectie, prospectie en

programmering, en evaluatie van de activiteiten. De adviesraad focust op de

sector ‘ambulante revalidatie’. Van daaruit worden ook de meeste activiteiten

geprogrammeerd, al staan de meeste initiatieven ook open voor andere

geïnteresseerden. Voor de organisatie van specifieke activiteiten voor andere

sectoren werken we samen met een netwerk van belangrijke contactpersonen

uit die sectoren. Zij kunnen feedback geven over opleidingsnoden en -vragen.

Redactie Signaal

Hoofdredacteur

Herman Van Hove

Kernredactie

Geert Andries, Dieter Baeyens, Annemie Desoete, Jo Rigole, Hilde Roeyers, Romain Van

De Voorde, Hilde Van Waelvelde, Kristel Verdeyen, Petra Warreyn en Inge Zink

Adviesraad

Jean-Pierre Fryns, Pol Ghesquière, Tine Van Damme, Evert Thiery en Martine Vanryckeghem

SIGnaal is in de loop der jaren uitgegroeid tot een kwartaaltijdschrift met een

ruim aanbod, relevant voor de praktijk van de revalidatie en het netwerk waarin

die zich afspeelt. Dit omstrijkt de diagnose en behandeling van personen met

ontwikkelingsstoornissen, neuropsychologische en neurologische stoornissen

vanuit een biopsychosociale benadering en de daarmee samenhangende

belevingsaspecten. Inclusie en integratie staan centraal. Eind 2004 sloegen de

redacties van SIGnaal en Significant, het elektronisch wetenschappelijk

tijdschrift van Sig, de handen in elkaar. SIGnaal werd Signaal: Significant voor

de professionele hulpverlener. Elk nummer zit boordevol informatie: artikels

klinische praktijk, onderzoeksartikels, verslagen van congressen, een

forumrubriek, recensies, een vormingsagenda, enz.


13

Adviesraad Wetenschappelijk Onderzoek

Voorzitter

Steven Wellekens*

Leden

Caroline Andries (VUB) - Inge Antrop (UGent) - Dieter Baeyens* (KU Leuven) - Ivo

Bernaerts* (Thomas More Antwerpen) - Caroline Braet (UGent) - Paul Corthals*

(UGent & HoGent) - Marieke Coussens (Arteveldehogeschool) - Marina Danckaerts

(KU Leuven) - Peter Paul De Deyn (UAntwerpen) - Miet De Letter (UGent) - Leo De

Raeve (Onici) - Greetje Desnerck* (Howest) - Annemie Desoete* (UGent &

Arteveldehogeschool) - Pol Ghesquière (KU Leuven) - Hans Hellemans (UAntwerpen)

- Christophe Lafosse (KU Leuven) - Wouter Lambrecht (PC Caritas) - Bea Maes (KU

Leuven) - Jarymke Maljaars (KU Leuven) - Mieke Meirsschaut (Artevelde-hogeschool)

- Emmanuël Nelis (KAS/AZ Sint-Lucas Brugge) - Jo Rigole (Sig)* - Herbert Roeyers

(UGent) - Hilde Roeyers* (Vives) - Mark Schittekatte (UGent) - Stefaan Singelée

(Federatie CAR) - Evert Thiery (UGent) - Wim Tops (RUGroningen) - John Van Borsel

(UGent) - Gunther Van Bost (UGent) - Saskia van der Oord (KU Leuven) - Herman

Van Hove* (Sig) - Karla Van Leeuwen (KU Leuven) - Hilde Van Waelvelde* (UGent)

- Dirk Van West (UAntwerpen & VUB) - Martine Vanryckeghem (UC Florida) - Viviane

Vermeiren* (Sig) - Guy Vingerhoets (UGent) - Petra Warreyn* (UGent) en Inge Zink

(KU Leuven)

Eén van de doelstellingen van Sig bestaat erin het professionele

(revalidatie)werk wetenschappelijk te onderbouwen. Sig wil de samenwerking

tussen onderzoekers en veldwerkers stimuleren. In de praktijk is er namelijk wel

nood aan, maar geen tijd voor dergelijk onderzoek en in researchprogramma's

is de praktijkbetrokkenheid soms onderbelicht. Sig vervult deze rol mede met

de steun van de Federatie van Centra voor Ambulante Revalidatie.

In de loop van vorig jaar voltrok zich de vernieuwing van de werking, via twee

nieuwe organen: het Wetenschappelijk Platform en het Wetenschappelijk

Netwerk. We vonden heel wat onderzoekers bereid om (blijvend) bij te dragen

tot de wetenschappelijke werking van Sig. Dertien nieuwe leden sloten aan.

Het Wetenschappelijk Platform (leden hiervan zijn hierboven aangeduid met *)

heeft de intentie om twee keer per jaar bijeen te komen om nieuwe

onderzoeksprojecten te bespreken en de lopende projecten op te volgen. Het

biedt hen ook de mogelijkheid om onderzoekers/wetenschappers van andere

instituten te ontmoeten en in Sig een kanaal te vinden voor de realisatie van de

maatschappelijke meerwaarde van het onderzoek. Het Wetenschappelijk

Netwerk is een breder netwerk van wetenschappers dat Sig kan aanspreken om

mee te werken of feedback te geven op zaken van het Wetenschappelijk

Platform.


14

4. Participanten

Alle vzw's uit de ruime welzijns- en gehandicaptensector kunnen jaarlijks Sig-

participant worden. In ruil voor een vast bedrag krijgen ze een aantal voordelen:

reductie op de deelnemersprijs voor tal van workshops en studiedagen, deelname

aan intervisiewerkgroepen (CAR) aan gereduceerde prijs, reductie bij ‘Gebruik

infrastructuur Sig’ en een gratis abonnement op het tijdschrift Signaal. De bijdrage

en voordelen van het participantschap gelden per kalenderjaar.

De volgende vzw's tekenden in januari 2016 in als participant: 35 Centra voor

Ambulante Revalidatie (CAR) en 3 andere vzw’s.

CAR Aalst R. De Hert

CAR Aartrijke-Zedelgem ‘t Veld

CAR Beveren ‘t Vlot

CAR Bree

CAR Brugge De Kade

CAR Brussel De Poolster

CAR Brussel

CAR Buggenhout

CAR Deinze Ter Kouter

CAR De Steijger Destelbergen

CAR Drongen Bolt

CAR Eeklo Klimop

CAR Ninove De Locomotief

CAR Lede De Springplank

CAR Gent Sint-Lievenspoort

CAR Gent Impuls

CAR Geraardsbergen Horizon

CAR Halle Land van Halle, Pajottenland

CAR Ieper De Klinker

CAR Knokke-Heist De Klinker

CAR Kortrijk Overleie

CAR Kortrijk Heule Accent

CAR Oostakker

CAR Oostende Stappie

CAR Oudenaarde Ter Eecken

CAR Roeselare

CAR Kortrijk Rollegem De Kindervriend

CAR Ronse Werken Glorieux

CAR Sint-Niklaas Het Veer

CAR Tienen DAT

CAR Torhout Sint-Rembert


15

CAR Wetteren De Schakel

CAR Wuustwezel Noorderkempen

CAR Zele Kapelhof

CAR Zottegem Wegwijs

Arteveldehogeschool, Gent

Centrum voor Ontwikkelingstherapie, Roeselare

Ziekenhuis Inkendaal, Vlezenbeek

Overzicht van het aantal participanten 2008-2016

Centra Ambulante Revalidatie Andere vzw’s (non-profitsector)

2008 40 6

2009 41 6

2010 38* 4

2011 39 4

2012 37 4

2013 37 6

2014 35 4

2015 35 4

2016 35 3

* Drie centra werden in 2010 één vzw i.p.v. twee vzw’s (Buggenhout, Deinze en Sint-Niklaas).

5. Erkenning en subsidiëring

Ministerie van Cultuur

Sig vzw werd in 1993 door het Vlaams Ministerie van Cultuur erkend als

‘organisatie voor vormings- en ontwikkelingswerk voor bijzondere doelgroepen’.

Vanaf 1 januari 1997 werd Sig vzw erkend als ‘dienst voor sociaal-cultureel werk’

bij hetzelfde ministerie. De erkenning en subsidiëring gebeurde op basis van de

jaarlijkse realisatie van een aantal activiteitenpakketten. In 2003 werd het decreet

sociaal-cultureel volwassenenwerk opnieuw gewijzigd. Twee jaar bleef Sig

functioneren als dienst voor sociaal-cultureel werk. Vanaf 1 januari 2005 wordt

Sig erkend als lid van de federatie Vijftact, een federatie van vormingsdiensten

voor personen met een handicap en hun omgeving. Vijftact werd officieel

opgericht op 21 april 2004. De federatie groepeert vijf voormalige diensten voor

sociaal-cultureel werk: Sig, Centrum Zit Stil, Gezin en handicap, Vlaamse Dienst

Autisme en Fevlado Diversus. De opdracht van Vijftact is het ontwikkelen van

educatieve programma's en het aanbieden van aanvullende activiteiten op het

vlak van sensibilisatie, begeleiding en maatschappelijke activering. Dit alles moet


16

gericht zijn naar het brede (hoofdzakelijk niet-professionele) publiek. Onder

impuls van dit decreet richt de Sig-werking zich expliciet tot twee doelgroepen:

(1) professionele hulpverleners en (2) alle geïnteresseerden. Het nieuwe decreet

houdt ook een ommekeer in van een kwantitatieve naar kwalitatieve regelgeving.

Er wordt gewerkt met beleidsplannen en jaarprogramma's. Kwaliteitszorg wint

aan belang.

Momenteel is een ontwerptekst van alweer een nieuwe decreet sociaal-cultureel

volwassenenwerk goedgekeurd door de Vlaamse Regering. Dit zou ingaan vanaf

1 januari 2018.

Provincie Oost-Vlaanderen

In 2014 werd de nominatum subsidie die Sig in het verleden kreeg via de

Provincie Oost-Vlaanderen overgeheveld naar het ministerie van Cultuur. Sig

krijgt deze subsidie (voorlopig) verder via de federatie Vijftact.

6. Samenwerkingsverbanden

Federatie van Centra voor Ambulante Revalidatie - Sig

doelstelling: het opzetten van projectmatig wetenschappelijk onderzoek in

samenwerking met verschillende universiteiten en hogescholen

Arteveldehogeschool - Sig

doelstelling: samenwerken aan projectmatig wetenschappelijk onderzoek,

maatschappelijke dienstverlening, permanente vorming en publicaties

Verder werkt Sig intensief mee in het Netwerk Leerproblemen Vlaanderen, het

Vlaams Forum voor Diagnostiek (lid van het Kwaliteitscentrum voor

Diagnostiek) en het ICF-platform.

7. Lidmaatschappen

Sig is lid van:

- Vijftact, Federatie van vormingsdiensten voor personen met een handicap

- Sociare, Federatie Werkgevers Sociaal-culturele sector (via Vijftact)

- Federatie voor Organisaties Volksontwikkeling (FOV) (via Vijftact)

- Vlaams Studie- en Documentatiecentrum voor vzw's (VSDC)


17

Werking 2016

1. Vorming professionele hulpverleners

Het vormingsaanbod richt zich tot professionele hulpverleners werkzaam in de

Centra voor Ambulante Revalidatie (CAR) en aanverwante sectoren. We

proberen zo nauw mogelijk aan te sluiten bij de vormingsnoden van deze

sectoren. Op die manier willen we het verantwoord handelen (evidence based)

in de praktijk van de professionele hulpverlening ondersteunen.

Bij het opzetten van het programma hanteren we de principes van verantwoord

handelen. Drie factoren zijn hierbij belangrijk: (1) de mate waarin een

onderzoek, een therapeutische methode, een test, … wetenschappelijk

verantwoord is, (2) of en hoe deze in de klinische praktijk kan worden gebruikt

door hulpverleners, rekening houdend met de specifieke kenmerken en

vaardigheden van deze therapeuten, en (3) afgestemd op de kenmerken en

context van de specifieke cliënt.

Elke activiteit wordt door de deelnemers geëvalueerd. Via deze evaluaties

volgen we de kwaliteit van de vorming op en sturen we zo nodig bij.

De gros van de studiedagen wordt in vakantieperiodes georganiseerd (herfst,

krokus- en paasvakantie). Daarnaast plannen we telkens een aantal studiedagen

die plaatsvinden op gewone werkdagen. We noemen dit ‘studiedagen buiten de

vakantie’. Ook de workshops vinden meestal plaats op gewone werkdagen. Het

volledige aanbod verschijnt twee maal per jaar in een programmabrochure (juni

en november) die enkel online verschijnt. Een beknopte flyer wordt

rondgestuurd. Inschrijven gebeurt online via de website. Verder wordt het

aanbod bekendgemaakt via de elektronische nieuwsbrief, via aankondigingen in

tijdschriften, enz. In uitzonderlijke gevallen wordt een aparte promotiefolder

gemaakt, bijvoorbeeld voor het symposium Insigt.


18

Verder organiseren we ook studiedagen voor specifieke doelgroepen,

bijvoorbeeld voor zorgleerkrachten of medewerkers in de ouderenzorg. Dit

aanbod wordt via specifieke kanalen bekendgemaakt. Tot slot zijn er de

intervisiewerkgroepen: deze richten zich nagenoeg exclusief tot personeelsleden

van de CAR.

Hieronder volgt een overzicht van de georganiseerde activiteiten en het aantal

deelnemers in 2016. Verder in het verslag vindt u een globale overzichtstabel

van de deelnemersaantallen over de laatste jaren.

Studiedagen

Opzet en doelgroep

Organisatorisch vormen de studiedagen tijdens de vakantie telkens een geheel.

De aangeboden onderwerpen staan inhoudelijk echter los van elkaar. De meeste

studiedagen duren een hele dag, sommige maar een halve. Wanneer een

studiedag volzet is, wordt afhankelijk van het aantal mensen op de wachtlijst

onmiddellijk of op termijn een herneming overwogen. Als de herneming in

diezelfde vakantie valt, zijn de cijfergegevens over de hernemingen vermeld bij

de oorspronkelijk geplande studiedagenreeks. Valt de herneming buiten de

vakantie, dan staat ze vermeld bij de studiedagen buiten de vakantieperiode,

samen met studiedagen die per definitie buiten de vakantie werden

georganiseerd.

Studiedagen tijdens de vakantie (Krokus, Pasen en Herfst 2016) (in Gijzegem, tenzij anders vermeld)

Titel van de studiedag Begeleiding Deelnemers

8 februari

Rekenzwakke kinderen leren omgaan met de rekenwereld tot 20

Hilde Heuninck 50

Schrijfmotoriek bij kinderen met

ontwikkelingsstoornissen Karen Van Dyck 60

Logopedie bij jonge kinderen: stimuleren van communicatieve interactie en taal

Begga Van De Walle 50

9 februari

Rekenzwakke kinderen leren omgaan met de

rekenwereld tot 100 Hilde Heuninck 50


19


Gender-identiteit

bij kinderen en jongeren

Joz Motmans, Beni

Monsecour en

Karlien Dhondt

20

Therapeutisch werken met kinderen en

gezinnen

Myriam Le Fevere de

Ten Hove 15

10 februari

Zeven denkstappen om een probleem op te lossen

Albert Janssens 45

Hoortraining anno 2016:

de technologie vereist maatwerk

Martine De Smit en

Bianka Vandaele 36

ICT-hulpmiddelen in de zorg:

mogelijkheden en valkuilen Sandrine De Coster 75

Het gebruik van digitale apps en tablets in de begeleiding van kinderen met dyslexie

Sandrine De Coster 31

Het gebruik van digitale apps en boeken in

de begeleiding van jonge kinderen met taalproblemen

Eddy Hoste 31

11 februari

Ontwikkelingsgericht werken met kinderen

vanuit Feuersteins gedachtegoed: een introductie

Albert Janssens 12

Aan de slag met het ESDM, een

ontwikkelingsgerichte benadering voor jonge kinderen met autisme

Katleen Smets 32

NAH in een ICF-kader: van hulpvraag tot

therapeutische aanpak

Wouter Lambrecht en

Koen Matthys 35

12 februari

Initiatie in de bewegingspedagogiek

gebaseerd op het werk van Veronica Sherborne

Véronique Goethals 12

Praktijksessie: Het gebruik van digitale apps

en tablets in de begeleiding van kinderen met dyslexie

Sandrine De Coster 6

Praktijksessie: Het gebruik van digitale apps

en boeken in de begeleiding van jonge kinderen met taalproblemen

Eddy Hoste 4

Versterken van sociale vaardigheden en

assertiviteit bij kinderen en jongeren Nathalie Haeck 30

4 april

EMDR: een effectieve behandelingsmethode

bij verwerking van traumatische ervaringen Leen Thys 13

Grootmotorische competentie bij kinderen: nieuwe Vlaamse normen voor de KTK

Matthieu Lenoir 11

‘Maak me niet down’: specifieke

kwetsbaarheden van mensen met downsyndroom

Karel De Corte 11

Gezin, ouderschap en opvoeding in een

migratiecontext Birsen Taspinar 20


20


5 april

Diagnostiek en behandeling van ADHD

vanuit een ontwikkelings- en contextperspectief: een update

Dieter Baeyens 48

Fysieke conditie meten en trainen bij

adolescenten en volwassenen met een verstandelijke beperking

Patrick Calders 24

Cijfers liegen soms! Rekenstoornissen: een

update sinds het M-decreet Annemie Desoete 39

5 april (Leuven)

NAH: iets anders Jeroen Walravens 13

Eet- en drinkmoeilijkheden bij kinderen met

een motorische beperking Chris Rampelbergh 15

ACT in Actie:

Acceptance and Commitment Therapy Francis Pascal-Claes 29

6 april

Werken met diep verstandelijke beperking en autisme

Steven Degrieck 26

Onverstaanbare kinderen snel en efficiënt

beter verstaanbaar maken a.d.h.v. de fonologische methode Hodson & Paden en

andere

Ingrid Herreman 50

Mogelijkheden en valkuilen van

casusbesprekingen in het kader van

intervisie

Joris Ghijsels 16

7 april

Emotieregulatie bij kinderen en

adolescenten Caroline Braet 37

Kwaliteitsstandaard voor de zorg voor kinderen en jongeren met ASS in de CAR:

Wat, waarom en hoe?

Herbert Roeyers 90

8 april

Andere zintuiglijke verwerking en autisme Steven Degrieck 29

Verdwaald in het dementiepaleis? Wegwijs

in symptomen, opsporing, aanpak en behandeling!

Sebastiaan Engelborghs 13

Ouderbegeleiding: opvoeden doe je zo!

Hoezo? Ilse Dewitte 18

31 oktober

Broddelen: een miskend probleem van

spraak en taal Caroline Moerenhout 36

Werkhouding bij kleuters Kaat Timmerman 50

2 november

Rekenen met RekenTrapperS in 1e, 2e en 3e

leerjaar. Hoofdrekenen met en zonder brug Sabine Hechtermans 65

Autismevriendelijke stappenplannen en

werkbladen maken Kobe Vanroy 48


21


Ontwikkelingsdysfasie (OD): theoretisch

kader, diagnostiek en behandeling Inge Zink 66

Talentgedreven werken met kinderen

Els Pronk 40

3 november

Maal- en deeltafels en beginnend breukenonderwijs in 2e en 3e leerjaar.

Inzichtelijk en automatiserend rekenen met RekenTrapperS

Sabine Hechtermans 42

Kennismaken met

Signs of Safety Petra Rozeboom 23

Heb ik een probleem dan? Ziektebesef en interventies bij hersenletsel

Arno Prinsen 28

Spanning in een nieuw samengesteld gezin

Lieve Cottyn 22

3 november (Leuven)

Kinderen/jongeren die na uni-/bilaterale

cochleaire implantatie niet evolueren zoals verwacht

Leo De Raeve 14

Wat als… spreken niet vanzelfsprekend is?

Communiceren met personen met ASS en een verstandelijke beperking (ComVoor)

Jarymke Maljaars 43

Verantwoord begeleiden van kinderen met leesproblemen of dyslexie

Luc Koning 111

4 november

Recente neurologische inzichten relevant

voor de revalidatie Evert Thiery 60

Onverstaanbare kinderen snel en efficiënt

beter verstaanbaar maken a.d.h.v. de

fonologische methode Hodson & Paden en andere

Ingrid Herreman 54

Invloed van context op de executieve

functies bij ADHD

Dieter Baeyens en

Loren Vandenbroucke 48

Behandeling van ernstig probleemgedrag

vanuit ‘Geweldloos verzet’ en ‘Nieuwe autoriteit’

Bart Colson 38

Werden geannuleerd (wegens te weinig deelnemers of andere omstandigheden):

- Taaldiagnostiek bij meertalige kinderen: een haalbare kaart (Charlotte Mostaert) (12 februari 2016)

- Kinderen en echtscheiding (Interuniversitair consortium FiTTiF) (7 april 2016)


22

Studiedagen buiten de vakanties 2016 (in Gijzegem, tenzij anders vermeld)

Titel van de studiedag (begeleiding) Datum Deelnemers

Waarom en hoe psychomotorische tests

gebruiken bij kinderen?

(Griet Dewitte en Hilde Van Waelvelde)

11 maart 31

Rekenzwakke kinderen leren omgaan met de

rekenwereld tot 1000 (Hilde Heuninck) 13 mei 38

Rekenzwakke kinderen leren omgaan met kommagetallen (Hilde Heuninck)

30 september 28

Breuken zetten de rekenwereld op z’n kop

(Hilde Heuninck) 7 oktober 22

Psycho-educatie bij dyslexie – Aanpak gestoeld op empowerment, contextueel werken en het

biopsychosociaal model (ICF) (Nadja Brocatus)

18 oktober 22

Het biopsychosociaal model en ICF (International Classification of Functioning, Disability & Health) in

de gezondheids- en welzijnszorg (Dirk florin, Jo Lebeer, Nadja Brocatus)

27 oktober 66

Rekenzwakke kinderen leren omgaan met metend

rekenen en meetkunde (Hilde Heuninck) 10 november 46

Pesten bij kinderen en jongeren: informatie en advies voor leerlingenbegeleiders en hulpverleners

(Gie Deboutte)

15 november 24

Schrijfproblemen en schrijfmotoriek in het (buiten)gewoon lager onderwijs (Karen Van Dyck)

21 november 30

Autismevriendelijke ondersteuning in de psychiatrie

(Sylvie Carette) 29 november 19

MISC: ontwikkeling stimuleren bij baby’s, peuters en kleuters (Albert Janssens)

2 december 36

KiddyCAT, CAT en BigCAT: assessment en

therapeutische implicaties van spraakgeassocieerde attitude bij stotteren

(Martine Vanryckeghem)

6 december 14


- Het biopsychosociaal model en ICF in de gezondheids- en welzijnszorg (Jo Lebeer, Nadja Brocatus en Dirk Florin) (18 februari 2016)

- Menselijke erfelijkheid en impact op de logopedische praktijk (Mieke Breuls, Greet Hens en Ann Swillen) (14 maart 2016)

- Onderzoek naar de cognitieve component bij stotterende kleuters, schoolkinderen en volwassenen aan de hand van de KiddyCAT, CAT en BigCAT (Martine Vanryckeghem) (15 maart 2016)


23

Aantal deelnemers studiedagen

In 2016 zijn er 65 studiedagen georganiseerd voor 2260 deelnemers.

Deelnemersaantallen (2012-2016)

2012 2013 2014 2015 2016

Studiedagen Krokus 807 741 663 568 594

Studiedagen Pasen 863 779 461 525 502

Studiedagen Herfst 858 761 847 937 788

Subtotaal 2528 2281 1971 2030 1884

Studiedagen buiten vakantie 915 552 512 847 376

Totaal 3443 2833 2483 2877 2260

Procentuele samenstelling van de deelnemers aan studiedagen per sector (2016)

Deze cijfers moeten met enige nuancering bekeken worden. Er waren

problemen met onze inschrijvingssoftware, waardoor de gegevens over de

sector waar deelnemers tewerkgesteld zijn, niet correct doorgekomen zijn. De

onderstaande cijfers zijn berekend met terugwerkende kracht a.d.h.v. manueel

telwerk. Vanaf 2017 gebeurt de gegevensverzameling opnieuw automatisch bij

inschrijving. De categorie ‘Andere’ in deze tabel bevat wellicht nog veel mensen

met een zelfstandige praktijk.

Sector waarin deelnemers werken 2016

Bijzondere jeugdzorg 0,66 %

Centra voor Ambulante Revalidatie 39,59 %

CLB 3,56 %

COS 0,19 %

Geestelijke Gezondheidszorg 1,28 %

Gehandicaptenzorg kinderen 3,56 %

Gehandicaptenzorg volwassenen 1,56 %

Gezondheidszorg kinderen 1,23 %

Gezondheidszorg volwassenen 2,51 %

Hulpverlening NAH 0,85 %

Kinderopvang 0,38 %

Onderwijs (buitengewoon) 6,26 %

Onderwijs (gewoon) 3,18 %

Onderwijs (hoger en universitair) 1,8 %

Zelfstandige praktijk 13,51 %

Andere 19,86 %


24

Workshops

Opzet en doelgroep

De workshops worden op dezelfde manier geprogrammeerd als de studiedagen.

Het verschil met de studiedagen, die eerder gericht zijn op kennisverwerving en

bekendmaking van nieuwe methoden, is dat er hier in kleinere groepen gewerkt

wordt en dat de nadruk meer ligt op praktijk en het inoefenen van vaardigheden.

Workshops 2016

(in Gijzegem, tenzij anders vermeld)

Titel van de workshop (begeleiding) (plaats) Data Deelnemers

Intensieve bijscholingscyclus: behandelbasis bij

rekenmoeilijkheden (Hilde Heuninck) (Antwerpen) 20 januari 19

Behandelbasis binnen de rekenwereld tot 1000

(Hilde Heuninck) (Gent) 19 februari 11

Behandelbasis bij het gevorderd rekenen (Hilde Heuninck) (Antwerpen)

20 april 8

Hodson & Paden: onderzoek en behandeling van

onverstaanbare kinderen (Imma van de Wijer-Muris en Yvonne Draaisma)

25 januari,

25 februari en 25 maart

20

Stevig in je schoenen, lekker in je vel! De

psychosociale weerbaarheid van kinderen en jongeren versterken met de methode ‘Ho, tot hier

en niet verder…!’ (Jooske Kool)

1 en 2 februari 11

Spraakontwikkelingsdyspraxie, bekend of gekend: de theorie omgezet naar de praktijk

(Veerle Waelkens)

9 februari en

4 april 13

Het Foto-interview (Annelies de Hoop)

19 februari 18

Terugkomdag supervisie ICF

(Jan Scheiris en Dirk florin) 24 februari 14

Relaxatie voor kinderen met ontwikkelingsproblemen (Mark Liefhooghe)

4 en 18 maart 15

Taalpragmatiek bij kinderen: stimuleren van

taalgebruik en communicatievaardigheden (Begga Van De Walle)

7 maart 25

Circomotoriek als creatieve psychomotorische

vaardigheden (Rika Taeymans) 17 en 18 maart 15

Autisme bij (rand)normale begaafdheid voor

kinderen tot 12 jaar (Delphine Callewaert) 21 en 22 maart 9

De tablet in de remediëring en compensatie van schrijfmoeilijkheden: hands-on workshop voor

Android (alle modellen)

(Birger Destoop en Isabelle Vandevyvere)

7 april 10


25

Titel van de workshop (begeleiding) (plaats) Data Deelnemers

De tablet in de remediëring en compensatie van

schrijfmoeilijkheden: hands-on workshop voor iOS

(Birger Destoop en Isabelle Vandevyvere)

7 april 15

Basiscursus bewegingspedagogiek volgens

Veronica Sherborne (Level I/II)

(Véronique Goethals)

15 en 29 april, 25 november

18

Autisme in andere culturen

(Delphine Callewaert) 22 april 10

Hoe begeleid ik mensen met verlieservaring na een niet-aangeboren hersenletsel (NAH)? (Johan Maes)

3 en 27 mei 16

3e Supervisiewerkgroep ICF

(Jan Scheiris en Dirk Florin)

11 mei, 31 mei

en 20 juni 6

‘Moeilijke ouders bestaan niet’ Coachende vaardigheden voor professionele

hulpverleners (Anne Breda)

4 en 5 juli 12

EHBO-opfrissingscursus (Provikmo)

3 oktober 12

Training van de perspectiefnemingsvaardigheden

van kinderen met ASS (Sylvie Carette) 4 oktober 16

Psychotherapeutische begeleiding van personen

met NAH (Koen Browaeys, Pieter Jan De Schryver,

An Cornelis, Wouter Lambrecht en Guy Lorent)

17 oktober en 14 november

26

Scoren en interpreteren van de ScreeningTest

voor Cognitie en Communicatie (STCC)

(Frank Paemeleire)

31 oktober 17

Introduction to PROMPT Technique

(Karin Brinkmann)

7, 8 en 9

november 24

Gespreksvaardigheden voor paramedici: praktische

toepassingen in de contacten met ouders (Ernst Koster en Anouk Vanden Bogaerde)

7 en 18

november 15

Eetproblemen en autisme

(Thomas Fondelli)

17 en 22

november 25

Basistraining ADOS-2: modules 3 en 4 (Petra

Warreyn en Anne Vanderlinden) 24 november 10

Kloklezen, hoe problemen detecteren en begeleiden? (Veerle Van Vooren)

29 november 31

International Classification of Functioning,

Disability & Health (ICF): verdiepingsworkshop ( Nadja Brocatus Dirk florin)

29 november en

13 december 20

Toepassing van psychomotorische therapie en

relaxatietherapie in impulscontroletherapie (Mark Liefhooghe)

9 december 16

Relaxatie voor kinderen met

ontwikkelingsproblemen (Mark Liefhooghe)

15 en 16

december 15

EHBO-opfrissingscursus (Provikmo)

2 december 10


26


- International Classification of Functioning, Disability & Health (ICF): verdiepingsworkshop (Jo Lebeer, Nadja Brocatus, Jan Scheiris en Dirk Florin) (24 maart en 21 april 2016)

- Differentiaaldiagnostiek en comorbiditeit autismespectrumstoornissen geactualiseerd volgens DSM 5 (Ilse Aerts) (14 en 15 april 2016)

- Dynamieken in groepstraining bij kinderen/jongeren (Hannes Verdru) (29 april 2016)

- Werken met het Nederlandstalig Dysartrieonderzoek voor Volwassenen (NDO-V) (Simonne Knujt) (23 juni 2016)

- Basisopleiding EHBO-hulpverlener (Provikmo) (19 en 26 september 2016)

Workshops voor leidinggevenden in de CAR 2016

Voor de leidinggevenden werkzaam in de CAR wordt elk jaar een afzonderlijk

aanbod georganiseerd. De onderwerpen zijn gekozen na bevraging bij de

doelgroep.

Titel van de workshop (begeleiding) Datum Deelnemers

Change management: “Hoe krijg ik ze zover?”

Over het introduceren van vernieuwing (Marina Van den Broeck)

20 oktober 12

Bouwen aan veerkracht om stress en burn-out te

voorkomen (Elke Van Hoof) 21 november 23

(Kans)armoede is… Deeltraject voor leidinggevenden (Wouter Cox)

28 november 35


27

Aantal deelnemers workshops

In 2016 zijn 35 workshops georganiseerd voor een totaal van 572 deelnemers.

Aantal workshops en totaal aantal deelnemers (2012-2016)

2012 2013 2014 2015 2016

Aantal workshops 37 41 25 28 35

Totaal aantal deelnemers 703 704 570 454 572

Procentuele samenstelling van de deelnemers aan workshops per sector (2016)

Ook deze cijfers moeten met enige nuancering bekeken worden. Er waren

problemen met onze inschrijvingssoftware, waardoor de gegevens over de

sector waar deelnemers tewerkgesteld zijn, niet correct doorgekomen zijn. De

onderstaande cijfers zijn berekend met terugwerkende kracht a.d.h.v. manueel

telwerk. Vanaf 2017 gebeurt de gegevensverzameling opnieuw automatisch bij

inschrijving. De categorie ‘Andere’ in deze tabel bevat wellicht nog veel mensen

met een zelfstandige praktijk.

Sector waarin deelnemers werken 2016

Bijzondere jeugdzorg 0 %

Centra voor Ambulante Revalidatie 49,3 %

CLB 0,53 %

COS 0,53 %

Geestelijke Gezondheidszorg 1,58 %

Gehandicaptenzorg kinderen 2,11 %

Gehandicaptenzorg volwassenen 1,58 %

Gezondheidszorg kinderen 0,53 %

Gezondheidszorg volwassenen 3,17 %

Hulpverlening NAH 1,23 %

Kinderopvang 0 %

Onderwijs (buitengewoon) 6,69 %

Onderwijs (gewoon) 1,06 %

Onderwijs (hoger en universitair) 1,41 %

Zelfstandige praktijk 15,49 %

Andere… 14,78 %


28

Symposium

‘Sterk in mantelzorg: kapstokken voor hulpverleners’ Op donderdag 10 maart 2016 vond het symposium ‘Sterk in mantelzorg:

kapstokken voor hulpverleners’ plaats. Dit symposium werd in samenwerking

met HoGent georganiseerd en lokte 85 geïnteresseerden naar Gijzegem. Het

werd een boeiende dag met een afwisselend programma: er was ruimte voor

lezingen en een gevarieerde keuze uit workshops. Als afsluiter van de dag was

er een interview waarin de getuigenissen van twee mantelzorgers naar voor

gebracht werden.

Het programma:

Verwelkoming (Cathy De Raes)

Beeldverhaal ‘Blij dat ik jou heb’ (Victoria Deluxe i.s.m. DC Mozaïek)

Workshop – keuze uit:

- Bouwstenen voor mantelzorgvriendelijke hulpverlening: van signaleren

tot ondersteunen (Benedicte De Koker en Lieve De Vos)

- Het brussen-invulboekje: in dialoog met jonge brussen van kinderen

met een beperking (dr. Tinneke Moyson)

- Loslaten en vasthouden: De rol van professionelen in de transitie van

thuiszorg naar residentiële zorg voor ouderen (dr. Nico De Witte)

- Krachtgericht en netwerkversterkend werken in de mantelzorg (Mieke

Blontrock)

- Tussen de regels: communicatie met mantelzorgers vanuit een

systeemtheoretisch denkkader (Nadine De Stercke)

‘Vermantel-schappelijking’ van de zorg: uitdagingen en kansen

(dr. Nico De Witte en dr. Jessica De Maeyer)

Workshop – zelfde aanbod voormiddag

Getuigenissen van mantelzorgers en reflectie

(Steunpunt Mantelzorg)

i.s.m.


29

Symposium Insigt ‘Ouders en hulpverleners:

partners in de zorg?!’

Het jaarlijkse symposium Insigt titelde in 2016 ‘Ouders en hulpverleners: partners

in de zorg?!’. Het vormingscentrum Guislain te Gent stelde op 19 mei zijn deuren

open voor Insigt. Er waren 91 aanwezigen. Aansluitend organiseerden we een

avondactiviteit: de educatieve toneelvoorstelling ‘Kwetsbaarheid en veerkracht’.

Hiervoor waren 62 personen ingeschreven.

Hulpverleners ervaren hoe langer hoe meer dat het belangrijk is de deur van de

therapieruimte te openen en aan de slag te gaan met de context van het kind.

Ouders betrekken in de therapie van hun kind staat garant voor een grotere

doeltreffendheid. Als sleutelfiguren in de zorg voor hun kind beschikken zij over

een rijkdom aan persoonlijke expertise. Bijgevolg zijn ze de brugfiguren bij

uitstek voor een goede transfer van wat er aangeboden wordt in de therapie

naar wat het kind nodig heeft in de dagelijkse realiteit. Waar ouders en

hulpverleners elkaar in expertise ontmoeten, ontstaat een boeiende dynamiek.

De gastsprekers gingen dieper in op volgende vragen: ‘Wat is er nodig om

ouders op een zinvolle en constructieve manier te betrekken in de therapie van

hun kind?’, ‘Hoe kunnen hulpverleners samen met ouders op weg gaan, ook als

het in eerste instantie niet evident lijkt?’, ‘Hoe kan dit vorm krijgen in een kader

van diversiteit en multiculturaliteit?’

Het programma:

Inleiding door Emmanuël Nelis, symposiumvoorzitter

Ouders en hulpverleners samen op weg: emotionele beschikbaarheid als

wegwijzer (Erik De Belie en Mieke Leroy)

Moeder-kind interactie en ouderbegeleiding bij ASS (dr. Petra Warreyn)

Oudersensitief in de zorg (Mieke Van Daele)

Perspectieven op transculturele zorg (prof. dr. Lucia De Haene)

Na de pauze was er keuze uit drie workshops (Wouter Carton, Griet

Dewitte en Barbara De Mey, en Wanda Heylen).

Met de educatieve toneelvoorstelling ‘Kwetsbaarheid en veerkracht’ sloot Gerd

Claes het symposium op een gepaste manier af. Zij gaf ons inkijk in haar positie

als zus (brus) van een broer met een verstandelijke beperking en autisme.

Doorheen het stuk evolueerde ze van brus naar een moeder van een zoon met

een ernstige mentale beperking en autisme. Uiteindelijk nam de rol in van

psychotherapeut, werkend met deze doelgroep. Het krachtige en unieke van dit

stuk zat hem in de kwetsbaarheid en de kracht van haar levenservaringen.


30

Symposium NAH

Recente tendensen in de hulpverlening aan

volwassenen met NAH in Vlaanderen

In het kader van de Week van NAH (10 tot 16 oktober 2016) speelden we in

op de nood aan een discipline-overschrijdend symposium, waar hoofdzakelijk

de actuele stand van zaken in de hulpverlening aan volwassenen met NAH

verduidelijkt zou worden. Het vond plaats op 14 oktober 2016 in Gijzegem.

Er waren 165 aanwezigen van allerlei professionele disciplines.

Transdisciplinaire (discipline-overschrijdende) zorg was een eerste recente

tendens die besproken werd tijdens het symposium. Een transdisciplinair

werkend team kan garant staan voor een kwaliteitsvol leven, waarin de

persoon met NAH zo zelfredzaam mogelijk kan functioneren. Een tweede

tendens handelde over casemanagement, aangezien dit thema in lijn ligt met

zelfredzaamheid. Een casemanager is van groot belang om participatie in de

maatschappij en de zelfredzaamheid te ondersteunen en bevorderen. Hij/zij

kent de noden van de NAH-patiënt immers door en door, zorgt voor

continuïteit, beheerst de procedures binnen het zorgbeleid voor personen

met NAH, enz. De lezingen boden inspiratie en antwoorden op vragen rond

de hervorming van de gezondheidszorg wat betreft NAH.

Het programma:

Onthaal en inleiding door Jolien Leclercq

NAH en het Vlaams revalidatiebeleid (Dirk Dewolf)

De nieuwe ‘NAH Liga’ met een Vlaams Hersenletselplan

(Beni Kerkhofs)

Brain Injury Case Management: Making a Positive Difference

(Mark Holloway)

Naar meer continuïteit in de zorg voor de persoon met NAH?

(Wouter Lambrecht en Carla De Meuleneire)

NAH in kaart: het belang van een neurowetenschappelijk kader voor

de integrale innovatieve zorgaanpak van personen met een verworven

hersenaandoening (prof. dr. Christophe Lafosse)

Functioneren van personen met NAH in de thuissituatie

(Catherine De Vos)

TBI express partner training: beter leren communiceren met personen

met een traumatisch hersenletsel (Frank Paemeleire)

Groepstherapeutisch werken aan coping/verwerking na NAH

(Wouter Lambrecht en Camille De Schaepmeester)


31

Het biopsychosociaal model en de International

Classification of Functioning (ICF) in de

gezondheids- en welzijnssector

Het ICF-vormingsaanbod is een aparte vermelding waard.

Het biospychosociaal model integreert de biologische, psychologische en sociale

visie op het functioneren van mensen tot een samenhangend en evenwichtig

geheel. Het ICF vertaalt dit model in een classificatiesysteem waarin alle

componenten van het functioneren en hun interacties gelijkwaardig aan bod

komen en waarin betracht wordt het functioneren te beschrijven in een voor

iedereen toegankelijke taal.

De ICF-classificatie in interessant omwille van een aantal inhoudelijke en

kwaliteitsredenen, maar ook op het vlak van het beleid wordt dit model een

belangrijk instrument. ICF is complementair aan de classificerende diagnostiek.

In 2016 werden de volgende initiatieven genomen:

1. Sig is actief en stichtend lid van de nieuw opgerichte vzw ICF-platform, waar

meer dan veertig deskundigen uit alle sectoren de expertise in Vlaanderen

trachten te bundelen en te verspreiden, standaarden te ontwikkelen voor

vorming en schoolse opleiding, en wetenschappelijk onderzoek trachten te

stimuleren. Binnenkort gaat een nieuwe website online.

2. Het op punt stellen van het vormingstraject dat Sig aanbiedt: inleidende

studiedag, verdiepende workshop, supervisie, intervisie (nieuw!) en coaching

(ook nieuw!).


32

Vorming voor specifieke doelgroepen

Onderwijsgerichte vorming

Sommige activiteiten zijn niet bedoeld voor hulpverleners of personeel van de

CAR, maar voor andere doelgroepen. Het gaat om een open aanbod, maar met

een duidelijk omschreven doelgroep. De bekendmaking gebeurt dan ook heel

gericht.

We richten ons op iedereen uit het onderwijs, dus ook taakleerkrachten, GON-

begeleiders, klasleerkrachten, enz. Deze vormingen worden opgenomen is ons

aanbod onder de noemer ‘onderwijsgerichte vorming’.

Het aanbod loopt per schooljaar en omvat telkens een aantal studiedagen. We

plannen onderwerpen waar elke school vroeg of laat mee te maken heeft. De

studiedagen zijn concreet en praktisch uitgewerkt, zodat de deelnemers meteen

aan de slag kunnen. De lesgevers hebben altijd een ruime praktijkervaring.


Leerlingen met autisme motiveren en belonen in het

onderwijs (Kobe Vanroy) 26 februari 29

Wiskunde leren: het rekenboek erbij of voorbij?

Wiskundeles geven op maat: hoe pak ik dat concreet

aan in mijn klas? (Karen De Maesschalck)

7 oktober 15

Vanuit positieve psychologie werken met mensen

met autisme in de klas (Sylvie Carette) 24 oktober 20

Een concrete aanpak van probleemgedrag in een

klascontext! (Karen Van Dyck en Nele Van Praet) 5 december 40

De volgende studiedag werd geannuleerd wegens te weinig inschrijvingen:

- Leerkrachten en stemgebruik: theoretische en praktische introductie (Evy De Cang) (26 februari en 20 oktober 2016)

Vorming in de ouderensector

Verschillende gebeurtenissen hebben geleid tot een specifiek aanbod voor

medewerkers in de ouderensector. Dit aanbod staat nog in de kinderschoenen.

In Gijzegem is Sig gehuisvest op een site waar ook een woonzorgcentrum is.

Door een opportuniteit kunnen we samenwerken met de Werkgroep ‘Vorming


33

ouderensector’ van Caritas West-Vlaanderen. Bovendien komen in deze sector

heel wat ouderen met een beperking terecht. Sig kan een rol spelen in het

informeren en trainen van medewerkers in het omgaan met deze mensen.

In 2016 organiseerden we twee activiteiten, specifiek voor medewerkers in de

ouderensector: een studiedag en een vierdaagse workshop. Deze werden op

een aangepaste manier bekendgemaakt.


Zorg aanbieden aan bewoners met een neurologisch

letsel in de ouderenzorg (Wouter Lambrecht) 6 december 14

Eén van beide activiteiten kon niet doorgaan wegens een tekort aan

deelnemers, nl. de vierdaagse workshop ‘Coachend en waarderend leiderschap’

o.l.v. Caroline Hoedemakers) (gepland van oktober 2016 tot juni 2017).

In 2017 gaan we dit aanbod verder uitwerken.

Aantal deelnemers studiedagen voor specifieke groepen (2012-2016)

2012 2013 2014 2015 2016

Onderwijsgerichte vorming 177 118 68 145 104

Vorming ouderensector - - - - 14


34

Intervisiewerkgroepen

De organisatie van de intervisiewerkgroepen verloopt per werkjaar. In het

werkjaar 2015-2016 waren er 14 intervisiewerkgroepen actief. In het jaar 2016-

2017 waren dat er 15. De werkgroep Neuropsychologie stopte wegens te weinig

deelnemers. De werkgroep Visuele perceptie stopte omdat het programma

afgewerkt was. Er werd een nieuwe intervisiewerkgroep ICF opgericht. De

intervisiewerkgroepen zijn voornamelijk samengesteld uit personeel van de

CAR. De algemene coördinatie van de werkgroepen is in handen van Viviane

Vermeiren. Per werkgroep is er een inhoudelijke coördinator.

De werkgroepen komen maandelijks of om de zes weken bijeen. Per werkjaar

is er een programma opgesteld. Naast de vooropgestelde thema’s wordt er

telkens tijd uitgetrokken voor het uitwisselen van informatie over recente

studiedagen, publicaties, nieuwe tests of behandelingsmethodieken en

gevalsbesprekingen. Op het einde van het werkjaar verschijnt er een synthese

van de werkzaamheden in Signaal en op de website. Er wordt ook bekeken of

de werkgroep het volgende werkjaar verder zal bijeenkomen of niet.

De volgende intervisiewerkgroepen zijn actief in 2016-2017

(de huidige inhoudelijke coördinator is telkens vermeld):

Werkgroep Taal bij kinderen

(Ingrid Herreman, CAR Beveren & Begga Vandewalle, CAR Overleie Kortrijk)

Werkgroep Gehoor

(Claire Tollenaere, CAR SLP Gent & Ann Neirinck, CAR Overleie Kortrijk)

Werkgroep Leesstoornissen

(Kathleen Vermeersch, CAR Oostakker)

Werkgroep Rekenstoornissen

(Diane Van De Steene, Arteveldehogeschool & Annemie De Bondt,

Arteveldehogeschool)

Werkgroep Hanen Oudercursus

(Marleen Van Renterghem, CAR Deinze)

Werkgroep Autisme

(Sarah Cellier, CAR Brugge, Pieter De Troyer, CAR Oostakker, Veronique

Vansteenkiste, CAR Beveren, Dorien De Zwaef, CAR Brussel)

Werkgroep Niet-aangeboren hersenletsel Volwassenen

(Jan Van Weyenbergh, CAR Buggenhout & Gunther Van Bost, CAR Deinze)


35

Werkgroep Meertalige kinderen in de CAR

(Hilde De Smedt, Regionaal integratiecentrum Foyer Brussel)

Werkgroep Ontwikkelingsstoornissen tussen 0-3 jaar

(Lien Van Evercooren CAR Het Veer & Marieke Coussens,

Arteveldehogeschool)

Werkgroep Psychomotoriek: bewegen in de grote ruimte

(Alien Schoenaers, CAR Eeklo)

Werkgroep Behandeling van kinderen met ADHD in de CAR

(Jannes Baert, CAR Deinze)

Werkgroep Preventieadviseurs in de CAR

(Heidi Van Nieuwenhove, CAR Aalst)

Werkgroep Sociaal werk in de CAR

(Katy Brain, CAR Destelbergen & Kelly Audenaert, CAR Aalst) Werkgroep gehoor en verstandelijke beperking

(Bianca Vandaele, Arteveldehogeschool Gent)

Werkgroep ICF

(Nadja Brocatus, Arteveldehogeschool Gent)

Aantal deelnemers aan de intervisiewerkgroepen (2013-2016)

Intervisiewerkgroep 2013-

2014

2014-

2015

2015-

2016

2016-

2017

Taal bij kinderen 21 19 19 20

Gehoor 22 22 20 20

Leesstoornissen 15 16 12 10

Rekenstoornissen 21 21 15 15

Neuropsychologie 8 8 - -

Hanen Oudercursus 10 11 9 10

Autisme 26 26 23 25

NAH Volwassenen 8 7 8 6

Meertalige kinderen 11 13 13 14

Ontwikkelingsstoornissen 0-3 jaar 17 22 20 20

Visuele Perceptie 12 10 - -

ADHD 14 15 12 10

Psychomotoriek 21 21 16 13

Preventieadviseurs 11 13 12 12

Sociaal werk in de CAR 15 17 14 14

Gehoor en verstandelijke beperking 9 9 9 10

ICF - - - 17

Totaal aantal deelnemers 241 250 202 216


36

Globaal overzicht aantal deelnemers

Uit de onderstaande tabel en grafiek valt af te leiden dat het globaal aantal

deelnemers aan activiteiten voor professionele hulpverleners in 2016 gedaald is

met 548 deelnemers (13,5%). De daling is het meest uitgesproken bij de

studiedagen buiten de vakantie. Bij de workshops is er een stijging van 25%.

Globaal overzicht aantal deelnemers (2012-2016)

2012 2013 2014 2015 2016

Studiedagen vakantie 2528 2281 1971 2030 1884

Studiedagen buiten vakantie 915 552 512 847 376

Workshops 703 704 570 454 572

Symposium Insigt 101 241 105 161 91

Symposium varia 380 - 460 216 250

Onderwijsgerichte vorming 177 118 68 145 104

Vorming ouderensector - - - - 14

Intervisiewerkgroepen 260 241 250 202 216

Globaal totaal 5064 4137 3936 4055 3507

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

5000

2012 2013 2014 2015 2016

intervisiewerkgroepen

Vorming ouderensector

onderwijsgerelateerd

symposium Insigt

symposia varia

workshops

studiedagen buiten vakantie

studiedagen vakantie


37

Aantal activiteiten per kalenderjaar (2012-2016)

2012 2013 2014 2015 2016

Aantal studiedagen 72 78 67 80 65

Aantal workshops 37 41 25 28 35

Aantal symposia 2 1 4 2 3

Aantal intervisiewerkgroepen 16 16 16 14 15

Totaal aantal activiteiten 127 136 112 124 118

Aantal geannuleerde activiteiten 14 10 12 18 12

KMO-portefeuille en Pro-Q-Kine

Sinds eind 2014 is Sig erkend als opleider voor de KMO-portefeuille.

Ondernemers kunnen via de KMO-portefeuille een deel van het inschrijvingsgeld

voor vorming terugvorderen. Vooral zelfstandige therapeuten maken hiervan

gebruik.

Verder zijn sommige vormingen van Sig erkend door Pro-Q-Kine, een

kwaliteitslabel voor kinesitherapeuten. De opleider betaalt hiervoor per vorming.

Voldoende erkende vorming volgen levert een therapeut een kwaliteitslabel op.

In 2016 zullen we meer vormingen indienen dan voorheen.


38

2. Breedmaatschappelijke vorming

Sinds vele jaren biedt Sig een open vormingsaanbod aan voor het brede publiek.

Om dit aanbod te realiseren en verder uit te bouwen, werkten we vooral samen

met andere organisaties. Deze organisaties hebben een eigen achterban en

promotiekanalen. Op die manier was het voor Sig makkelijker om potentiële

deelnemers te bereiken. De organisatie van de activiteit is in handen van het

Sig-secretariaat. We houden de individuele deelnemers op de hoogte van de

activiteiten via de elektronische nieuwsbrief. De deelnemers worden

systematisch bevraagd of ze zich wensen te abonneren op de maandelijkse

nieuwsbrief. De respons blijft groot: eind 2016 waren 4836 mensen

geabonneerd (iets minder dan eind 2015, wegens update van de gegevens in

Mailchimp). Daarnaast wordt per activiteitenpakket een promotieplan

opgemaakt i.s.m. de lokale organisatie.

Qua inhoud en thema’s blijven we grotendeels in dezelfde lijn verder werken.

Bij het aanbod voor (groot)ouders staan vooral thema’s uit de eigen leefwereld

op het programma. Het pakket vorming over niet-aangeboren hersenletsel

(NAH) wordt verder gezet. Enerzijds organiseert Sig de basiscursus NAH en een

aantal uitbreidingen hierop in alle provincies. Tijdens deze vormingen krijgen de

deelnemers vooral informatie over het thema NAH. Daarnaast bestaat in elke

Vlaamse provincie een vorm van lotgenotencontact, georganiseerd in

plaatselijke groepen. In Oost-Vlaanderen, Antwerpen, Vlaams-Brabant en

Limburg organiseren we dit onder de naam ‘dyNAHmiek’, in West-Vlaanderen

heet het ‘Samensp(r)aak’.

Sinds de verhuis van Sig naar Gijzegem werken we samen met verschillende

organisaties uit de omgeving. We hebben allereest de organisaties op de eigen

site in Gijzegem leren kennen: de VBS Sint-Vincentius (jaarlijks gezamenlijke

vormingsavond over aspecten van opvoeding bij kinderen), het WZC Aqua Vitae

(vorming voor senioren in de buurt van Gijzegem). Er zijn ook enkele

interessante gesprekken gevoerd met de Gezinsbond Gijzegem, wat voortaan

zal resulteren in twee gezamenlijke vormingsavonden per jaar (hierbij is ook de

Steinerschool van Gijzegem betrokken). Met de Opvoedingswinkel Aalst hebben

we in 2016 twee avonden georganiseerd over thema’s die te maken hebben met

de opvoeding van kinderen. Informeel zijn er ook contacten geweest met KWB

Gijzegem, die in de toekomst wellicht ook in vorming zullen resulteren.

Verder is Sig de samenwerking aangegaan met de Landelijke Kinderopvang

Aalst, wat geresulteerd heeft in vijf à zes gezamenlijke vormingen per jaar. Ten

slotte is er samenwerking met het Dienstencentrum De Dendervallei in


39

Herdersem. Ook hier is vorming aangeboden voor senioren. Door samen te

werken met de plaatselijke organisaties versterken we het plaatselijke aanbod.

De programmering van het aanbod wordt enerzijds bepaald door de

deelnemers. Na elke vorming wordt alle deelnemers gevraagd welke thema’s ze

nog willen behandeld zien. Anderzijds worden via de samenwerkende

organisaties ook thema’s aangereikt en houden we ook zelf de maatschappelijke

trends in de gaten. Vanuit verschillende voorzieningen die dagelijks werken met

personen met NAH worden ook thema’s aangereikt.

Samenwerking met diensten- en woonzorgcentra

Sig heeft in 2016 een aantal activiteiten i.s.m. DC en WZC georganiseerd: (1)

Dienstencentrum De Reinaert in Destelbergen, (2) Dienstencentrum Speltincx in

Gentbrugge, (3) Dienstencentrum De Dendervallei in Herdersem, en (4)

Woonzorgcentrum Aqua Vitae in Gijzegem. Op de volgende bladzijden wordt de

samenwerking uitgebreid in kaart gebracht.

Bijleren in Destelbergen

I.s.m. Dienstencentrum De Reinaert en het gemeentebestuur van Destelbergen

zijn in 2016 zes vormingen opgezet, gespreid over het hele jaar. De gemeente

voorziet hierbij logistieke en promotionele steun. De activiteiten worden

voornamelijk bekendgemaakt in de gemeente zelf. Tijdens de namiddag-

activiteiten programmeren we onderwerpen die aanleunen bij de leefwereld van

senioren en hun omgeving. Vanaf 2017 is deze samenwerking stopgezet wegens

het verwateren van de plaatselijke contacten (cf. verhuis Gijzegem). Ook de

samenwerking met de plaatselijke dienst voor kinderopvang is beëindigd.

Titel van de vorming (begeleiding) Datum Deelnemers

Belevingsgericht omgaan met personen met dementie (Nelle Frederix)

16 februari 87

Zie de mens, anders kijken naar elkaar

(Manu Keirse) 15 maart 28

Welk effect heeft medicatie op aandacht en geheugen? (Michael Portzky)

26 april 45

Slaap en slaapproblemen bij senioren

(Jan Debaene) 24 mei 22

Seksualiteit bij personen met dementie (Brigitte Dhondt)

18 oktober 25

Hoofdpijnen, wat is de betekenis ervan?

(Caroline Coddens) 29 november 14

Totaal 221


40

Bijleren in Gentbrugge

I.s.m. Dienstencentrum Speltincx hebben we vier vormingen opgezet, in eerste

instantie bedoeld voor senioren. Deze samenwerking verloopt vlot. We kunnen

rekenen op voldoende deelnemers.


Hoe omgaan met het levenseinde? (Manu Keirse)

1 februari 43

Help, een hoorapparaat!

(Caroline Coussens) 17 maart 16

Invloed van medicatie op aandacht en geheugen

(Michael Portzky) 10 oktober 24

De kunst van het positief ouder worden (Caroline Coddens)

24 oktober 19

Totaal 102

Bijleren in Gijzegem en Herdersem

De nieuwe samenwerkingen met het Dienstencentrum De Dendervallei in

Herdersem en WZC Aqua Vitae te Gijzegem hebben geresulteerd in vier

vormingsnamiddagen. Daarnaast hebben we samen met deze diensten een

geheugencursus voor senioren opgezet, met de nodige belangstelling!


Vallen doe je beter niet! Valpreventie bij senioren

(Leen Deconinck) 15 april 45

Geheugencursus voor senioren

(Michael Portzky) 2 mei 17

Voor ieder kwaaltje een pilletje? Gebruik en misbruik van medicatie bij ouderen (Jan Debaene)

14 juni 8

Vitaal ouder worden, hoe doe je dat?

(Frank Desmet) 17 november 23

Slaap en slaapproblemen bij senioren (Jan Debaene)

21 november 22

Totaal 115

Over baby’s en peuters

I.s.m. verschillende diensten voor kinderopvang zijn in totaal acht vormingen

doorgegaan voor (onthaal)ouders en grootouders. Ook hier hebben we niet te

klagen over de belangstelling.


41

Titel van de vorming (begeleiding) Datum en locatie Deelnemers

Help, een bijter in de groep

(Hilde Van Durme)

15 maart

Destelbergen 28

Democratisch opvoeden: opvoeden zonder straf of belonen (Leen Haagdorens)

22 maart Gijzegem

61

Positief kijken naar kinderen: tussen koesteren en

kaderen (Leen Verbeeck)

10 mei

Lochristi 53

Groot worden ze vanzelf: luisteren doen ze niet altijd (Mich Daix)

17 mei Destelbergen

94

Kinderen en ingrijpende gezinsveranderingen

(Manu Keirse)

19 mei

Adegem 71

Help, een bijter in de groep

(Hilde Van Durme)

7 juni

Waasmunster 16

Help, een bijter in de groep (Hilde Van Durme)

6 september Lochristi

22

Kijken en luisteren naar kinderen, tussen kaderen

en koesteren (Lut Celie)

4 oktober

Ninove 38

Opvoeden van kinderen zonder stress en agressie (Hendrik Gaublomme)

10 oktober Destelbergen

18

Totaal 401

Over kleuters, lagereschoolkinderen en jongeren I.s.m. Sprankel Oost-Vlaanderen, CETOS vzw, Twins vzw, Opvoedingswinkel

Aalst, Gezinsbond Gijzegem en Freinetschool Gijzegem organiseren we

vormingen voor (groot)ouders. De samenwerking met de Opvoedingswinkel

Aalst heeft geresulteerd in twee vormingsavonden: meteen een schot in de roos.

Ook de nieuwe samenwerking met de Gezinsbond Gijzegem verloopt vlot.


Kansen in het M-decreet, leraren en scholen

(Francine Philips en Luc van Den Steen)

23 februari

Gijzegem 15

Omgaan met dysfasie bij meertalige kinderen (Hilde Desmedt en Lut Schelpe)

22 maart Gijzegem

32

Wat is ADHD? Oorzaken en gevolgen

(Machteld van Ostade)

22 maart

Gijzegem 38

Omgaan met hooggevoelige kinderen

(An Michiels)

26 april

Gijzegem 86

Tweelingen in een wereld van eenlingen: de essentie van het tweelingzijn (Coks Feenstra)

26 april Gijzegem

89

Groot worden ze vanzelf, luisteren doen ze niet

altijd (Mich Daix)

19 mei

Gijzegem 15

Leven met een leerstoornis is niet gemakkelijk (enkele jongvolwassenen getuigen)

26 september Gent

34


42


Hoe omgaan met faalangst bij kinderen?

(An Michiels)

18 oktober

Gijzegem 33

Omgaan met leerstoornissen in het secundair onderwijs (Ines Calliauw)

24 oktober Gent

30

Hoe ouders hun jongeren met een leerstoornis

helpen bij vreemde talen (Conny Milliau)

22 november

Gijzegem 47

Totaal 419

Over gehoor

I.s.m. AHOSA (Anders Horen door SpraakAfzien) hebben we twee vormingen

georganiseerd voor slechthorende personen en hun omgeving.


Hoorhulpmiddelen: een oplossing (Eline Lamon)

17 mei Gijzegem

21

Hoorhulpmiddelen: een oplossing

(Eline Lamon)

27 september

Gent 48

Totaal 69


43

Omgaan met niet-aangeboren hersenletsel (NAH)

De groep mensen met NAH wordt ieder jaar groter, mede door de groeiende

medisch-technologische kennis. Meer en meer mensen overleven hersen-

beschadiging. Er wacht hen de zware taak om met de blijvende gevolgen te

leren leven. Het gezin en de directe omgeving belanden samen met de

betrokkene in deze veranderde situatie: grote zorgen over de toekomst lopen

doorgaans over in ‘zorgen voor’ een geliefd persoon die in meerdere of mindere

mate op zoek moet naar zichzelf in deze nieuwe realiteit. Vaak zonder het zelf

te beseffen zijn partners, familieleden, vrienden of zelfs buren ‘mantelzorgers’

geworden en zijn zij onmisbare schakels in de hulpvraag én het sociale vangnet

van de betrokkene.

Sig vindt het belangrijk om correcte informatie over NAH en de gevolgen ervan

aan te bieden. In de eerste plaats voor partners, ouders en gezinsleden, zodat

verwachtingen realistischer kunnen worden ingeschat en hun inzet niet door

misverstanden of gebrek aan kennis afneemt.

De vormingen met een * kaderen in de Week van NAH (zie ook verder).

Zorgen voor en na NAH

Onder de titel ‘Zorgen voor en na NAH: basisinformatie’ organiseerden we in

2016 op diverse locaties een aantal vormings- en informatiemomenten voor

partners, ouders en mantelzorgers. De sessies duren een halve dag. In de

programmatie is plaats voor regelmatige herneming van de basissessie ‘Zorgen

na en voor NAH’ én voor verdiepingssessies zoals: ‘Geheugen en

concentratieproblemen na NAH’, ‘Relatie en seksualiteit na NAH’, ‘Emoties en

gedrag na NAH’, ‘Omgaan met verlies van vertrouwde persoon na NAH’ en

‘Cognitieve gevolgen na NAH’.


Omgaan met cognitieve gevolgen na NAH

(Gunther Van Bost)

22 februari

Deinze 10

Zorgen na en voor NAH, basisinformatie

(Sophie Huybrechts)

10 maart

Edegem 22

Revalidatie na NAH: werking van het brein en de gevolgen bij NAH. Herstelmechanismen na NAH en

de implicaties voor de revalidatie (Koen Matthys)

17 maart

Vlezenbeek 16

Omgaan met veranderd gedrag en emoties na NAH (Engelien Lannoo)

17 maart Gent

20


44


Zorgen na en voor NAH, basisinformatie

(Wouter Lambrecht)

21 maart

Laarne 7

Omgaan met cognitieve gevolgen na NAH (Kurt Beeckmans)

22 april Duffel

25

Zorgen na en voor NAH: basisinformatie

(Engelien Lannoo)

9 juni

Gent 25

Zorgen voor jezelf in het samenleven met een persoon met NAH (Guy Lorent)

8 september Bierbeek

7

Omgaan met emoties en gedrag na NAH

(Gunther Van Bost)

26 september

Deinze 6

Omgaan met gezin en relaties na NAH

(Guy Lorent)

6 oktober

Bierbeek 9

Zorgen na en voor NAH, basisinformatie (Sophie Huybrechts)

6 oktober Edegem

31

Krista Bracke in gesprek met Wim Malfliet en

Liesbet Petit over “over-leven met NAH” (Wim Malfliet en Liesbet Petit) *

10 oktober Destelbergen

33

Revalidatie na NAH: werking van het brein en de

gevolgen van NAH. Herstelmechanismen en de implicaties van de revalidatie (Koen Matthys) *

13 oktober Inkendaal

15

Omgaan met vermoeidheid na NAH

(Guy Lorent)

17 november

Bierbeek 8

Ziekte-inzicht en aanvaarding na NAH (Guy Lorent)

15 december Bierbeek

6

Gezin en relaties na NAH

(Engelien Lannoo)

15 december

Gent 18

Totaal 258

Er wordt telkens een thema aangeboden waarover een deskundige uitleg komt

geven. Nadien is er ruimte om ervaringen uit te wisselen. De plaatselijke groepen

zorgen voor de rekrutering van de deelnemers. Sig zorgt voor de deskundige en

het promotiemateriaal. De doelgroepen en de methodiek zijn per provincie

verschillend. U vindt hieronder een overzicht per provincie.

Sinds 2010 is ‘dyNAHmiek’ ontstaan, een samenwerking tussen Sig en

verschillende organisaties die werken rond NAH. Enerzijds zijn er

ontspanningsactiviteiten waarbij Sig ondersteuning geeft in de vorm van

promotie. Anderzijds zijn er lotgenotencontacten die in elke provincie doorgaan.

Deze contacten zijn voor personen met NAH, hun partners, ouders en

familieleden.


45

Lotgenotencontacten voor personen met NAH en hun familie i.s.m. dyNAHmiek (Oost-Vlaanderen)

In samenwerking met dyNAHmiek Oost-Vlaanderen organiseren we

lotgenotencontact in het UZ Gent voor partners en gezinsleden van personen

met NAH en voor de personen met NAH zelf, telkens rond een bepaald thema.

Het betreffende thema wordt voor beide groepen geprogrammeerd op hetzelfde

moment in een ander lokaal. Dit biedt de kans om op een open manier over de

thema’s te praten. Daarnaast geeft het ook de mogelijkheid om met lotgenoten

ervaringen uit te wisselen.

Deze thema’s voor personen met NAH:


Hoe kan ik mijn NAH verwerken en aanvaarden?

(An Cornelis) 1 februari 11

Ik heb NAH, hoe organiseer ik mijn dagelijks leven? (Katrijn Vandendriessche)

11 april 4

Waarom ben ik altijd zo moe? Omgaan met

vermoeidheid als persoon met NAH (Wouter Lambrecht)

6 juni 3

Mijn geheugen en mijn aandacht zijn veranderd na

NAH, hoe ga ik ermee om? (An Cornelis) * 10 oktober 9

Ik heb NAH. Hoe ga ik nu om met mijn relatie en intimiteit? (Wouter Lambrecht)

5 december 6

Totaal 33

Tezelfdertijd voor hun partners en/of gezinsleden:


Hoe omgaan met mijn partner met NAH?

Aanvaardings- en verwerkingsproces (Wouter Lambrecht)

1 februari

10

Hoe organiseren we ons dagelijks leven met mijn

partner met NAH? (Wouter Lambrecht) 11 april 11

Omgaan met vermoeidheid bij mijn partner met NAH (An Cornelis)

6 juni 4

Hoe omgaan met aandachts- en

geheugenproblemen bij mijn partner met NAH? (Wouter Lambrecht) *

10 oktober 11

Hoe omgaan met mijn relatie en intimiteit met mijn

partner met NAH? (An Cornelis) 5 december 8

Totaal 44


46

Lotgenotencontacten voor partners van personen met NAH i.s.m. De Bolster (Ronse)


Ziekte-inzicht en aanvaarding van NAH (An Cornelis)

19 mei 13

Hoe omgaan met vermoeidheid en vertraagd

tempo na NAH? (An Cornelis) * 13 oktober 10

Totaal 23

Lotgenotencontacten voor partners van personen met NAH i.s.m. CAR Buggenhout


Omgaan met emoties en gedrag na NAH (Guy Lorent)

16 februari 21


(Chris Anthonis) 23 november 23

Totaal 44

Lotgenotencontacten voor partners van personen met NAH i.s.m. dyNAHmiek (Antwerpen)

Deze lotgenotencontacten worden georganiseerd door Sig i.s.m. dyNAHmiek

Antwerpen, bestaande uit de volgende organisaties: Revalidatieziekenhuis

Revarte Edegem, Revalidatiecentrum NAH Turnhout, CEPOS Duffel, dvc Sint-

Jozef Antwerpen, PC Bethanië Zoesel en het provinciaal Samenwerkingsverband

NAH Antwerpen. Verschillende doelgroepen komen aan bod.

Titel van de vorming (begeleiding) Datum/Locatie Deelnemers

Omgaan met een veranderd leven na NAH (Tess Van Loon en Chris Anthonis)

23 februari Zoersel

21

Cognitieve, emotionele en gedragsmatige

veranderingen na NAH (Sophie Huybrechts en Jo Verhaegen)

24 maart

Edegem 23

Samen leven, intimiteit en relaties na NAH

(Tess Van Loon en Diet Christaensen)

7 juni

Zoersel 10

Cognitieve, emotionele en gedragsmatige

veranderingen na NAH

(Sophie Huybrechts en Jo Verhaegen) *

20 oktober Edegem

30


(Chris Anthonis)

15 november

Zoersel 15

Totaal 99


47

Lotgenotencontacten voor partners van personen met NAH i.s.m. dyNAHmiek (Limburg)

Deze lotgenotencontacten worden georganiseerd door Sig i.s.m. dyNAHmiek

Limburg, bestaande uit drie organisaties: Intesa, vzw Stijn en vzw Mané. Voor

elke doelgroep is er een aanbod: ouders, partners, familieleden en personen

met NAH.



(Guy Lorent)

28 april

Hasselt 9

Omgaan met verlies van mogelijkheden van partner met NAH. Rouwverwerking i.v.m. NAH

(Kathleen Motmans)

24 november

Zonhoven 8

Totaal 17

Lotgenotencontacten voor partners van personen met NAH i.s.m. Samensp(r)aak (West-Vlaanderen)

Deze onderstaande thema’s voor ouders of partners/familieleden zijn

aangeboden i.s.m. Samensp(r)aak, een overkoepelende vereniging bestaande

uit zes organisaties in West-Vlaanderen: De Nieuwe Notelaar (Brugge), Den

Achtkanter (Kortrijk), Sint-Amandus (Beernem), BZIO (Oostende),

Begeleidingsdienst ’t Spoor (Gits) en Het Havenhuis (Ieper).


Zorgen voor een partner met NAH is niet vanzelfsprekend. Hoe houd ik het vol? Wat als het

niet meer lukt en ik zorg moet delen? (An Cornelis)

23 februari Brugge

14

Mijn familielid met NAH is sterk op zichzelf gericht en houdt zo weinig rekening met ons. Sociale en

emotionele beperkingen na NAH (Guy Lorent)

14 april Kortrijk

23

Ons gezin uit balans… mijn familielid heeft NAH (Mieke Geernaert)

22 september Oostende

10

Mijn familielid kan niet veel meer verdragen sinds

zijn hersenletsel: prikkelbaarheid, hoe ga ik ermee om? (Wouter Lambrecht)*

12 oktober

Ieper 16

Moeilijkheden en vragen in de zorg voor personen

met NAH: wat zijn de algemene gevolgen? (An Cornelis)

17 november

Beernem 9

Totaal 72


48

Lotgenotencontacten voor partners van personen met NAH i.s.m. dyNAHmiek (Vlaams-Brabant)

De volgende lotgenotencontacten zijn opgezet door Sig i.s.m. Verder-Leven,

UPC Sint-Kamillus, UZ Pellenberg en Revalidatiecentrum Inkendaal Vlezenbeek.



(Guy Lorent)

14 januari

Bierbeek 6

Omgaan met gezin en relaties na NAH (Guy Lorent)

25 februari Bierbeek

5


(Guy Lorent)

17 maart

Bierbeek 14

Omgaan met een veranderd leven na NAH (Ilse Bierman en Siegfried Vandenbrande)

24 maart Vlezenbeek

15

Ziekte-inzicht en aanvaarding na NAH

(Guy Lorent)

21 april

Bierbeek 6

Wat is NAH? Oorzaken en gevolgen

(Karla Michiels)

29 april

Lubbeek 27

Omgaan met emoties en gedrag na NAH (Guy Lorent)

19 mei Bierbeek

7

Omgaan met agressie en ongepast gedrag na NAH

(Guy Lorent)

16 juni

Bierbeek 6

Omgaan met emoties en opnieuw geluk ervaren na NAH (Karla Michiels) *

14 oktober Lubbeek

20

Omgaan met emoties en opnieuw geluk ervaren na

NAH (Karla Michiels) *

14 oktober

Lubbeek 18

Omgaan met een veranderd leven na NAH (Ilse Bierman en Siegfried Vandenbrande)

20 oktober Vlezenbeek

5

Totaal 129

Vorming over NAH voor studenten

Sinds 2012 organiseert Sig ook vorming over NAH voor studenten. Ook in 2016

zijn een aantal sessies aangeboden.


Wat zijn mogelijke cognitieve gevolgen van een

hersenletsel? (Wouter Lambrecht)

8 maart

Melle 27

Wat is de meerwaarde van een neuropsychologisch onderzoek?

(Wouter Lambrecht)

26 april

Melle 13

Welke invloed kan een hersenletsel hebben op aandacht, geheugen en executieve functies?

(Wouter Lambrecht)

15 november

Melle 35

Totaal 75


49

Bijleren over DCD

In samenwerking met vzw Dyspraxis zijn in 2016 drie activiteiten opgezet.


Een routeplanner over DCD: Wat is DCD?

Oorzaken en gevolgen

23 februari

Gijzegem 26

Een routeplanner over DCD: Zorg- en werkkader

over DCD op school (-12 jaar)

22 oktober

Antwerpen 19

Een routeplanner over DCD: Zorg- en werkkader over DCD op school (+12 jaar)

22 oktober Antwerpen

10

Totaal 55

Initiatie Vlaamse Gebarentaal

Sinds 2012 organiseert Sig de ‘Initiatiecursus Vlaamse gebarentaal’. De

cursussen worden gegeven door freelance medewerkers van Fevlado-Diversus.

Locatie/Begeleiding Data Deelnemers

Gent/Stefaan Denekens Start vanaf 9 februari 24

Gent/Heidi Verhelst Start vanaf 8 februari 21

Gent/Stefaan Denekens Start vanaf 15 februari 14

Gent/Stefaan Denekens Start vanaf 18 oktober 30

Totaal 89


50

Globaal overzicht aantal deelnemers

Het totaal aantal deelnemers in 2016 is fors gestegen omdat er veel meer

activiteiten georganiseerd zijn. Sinds 2016 worden de activiteiten thematisch

lichtjes anders ingedeeld, waardoor de vergelijking met vorige jaren niet

mogelijk is.

2012 2013 2014 2015 2016

Vorming i.s.m. dienstencentra 634 700 539 535 438

Vorming over NAH 664 378 467 570 794

Bijleren over DCD 316 108 33 90 55

Vlaamse Gebarentaal 160 122 98 86 89

Bijleren over baby’s en peuters

- - - - 401

Bijleren over lagereschoolkinderen en jongeren

- - - - 419

Bijleren over gehoor - - - - 69

Globaal totaal 1774 1308 1137 1281 2265


51

3. Vorming op maat

Naast het open aanbod blijft er ook vraag naar vorming op maat. Organisaties

uit de welzijns- en gezondheidssector, sociaal-culturele organisaties, scholen,

ouderraden, diensten voor opvanggezinnen, kinderdagverblijven, enz. vragen

Sig om vorming ter plaatse te organiseren, aangepast aan de werking en het

doelpubliek van de aanvragende dienst. Een aantal pakketten worden op

initiatief van Sig bekendgemaakt via folders, tijdschriften, mailingen of andere

kanalen. Dat geldt voor de thema’s ‘Agressie: een zachte aanpak’,

’Slechthorendheid’, ‘Slechtziendheid’, ‘Sherborne bewegingspedagogiek’, en

voor thema’s over de ontwikkeling van het jonge kind en het pakket ‘Teveel dB

is niet ok’ (over lawaaipreventie). Ook vorming over NAH en over de toepassing

van het ICF-model in de praktijk worden aangevraagd.

Dikwijls is het ook de aanvragende organisatie die Sig een vraag stelt. Wij gaan

dan op zoek naar een aangepaste inhoud en (freelance)begeleider. Uit de

onderstaande tabel blijkt dat het aantal vragen daalt in vergelijking met de

vorige jaren. Het feit dat Sig sinds januari 2005 meer energie steekt in een open

aanbod voor alle geïnteresseerden (onder druk van de subsidiërende overheid),

heeft hiermee te maken.

Aantal vormingen op maat (2012-2016)

2012 2013 2014 2015 2016

Vorming op maat 30 12 9 14 6

Meer inhoudelijke info over de vorming op maat in 2016 hieronder.

Vorming over NAH

Aanvragende dienst Begeleiding Datum

VFG Oost-Vlaanderen An Cornelis 25 mei

ICF-Model in de praktijk

Aanvragende dienst Begeleiding Datum

CAR Zele Lien Van Evercooren 30 november


52

Cursus Sherborne bewegingspedagogiek

Aanvragende dienst Begeleiding Data

Katholieke Hogeschool Limburg Bart Jaminé 21 en 28

januari, 4, 11 februari, 6 en

13 mei

OLB-UC Leuven-Limburg Bart Jaminé 10, 17, 24 november, 8

december

Karel de Grote Hogeschool Erika Malschaert 20 oktober, 17, 24 november, 1

december, 9 en 16 maart


53

4. Sensibilisering

Week van NAH

Sig is mede initiatiefnemer vanuit het Vlaams Platform NAH (in 2016 omgedoopt

tot NAH LIGA) om vanaf 2016 een Week van NAH te organiseren. Het doel is

jaarlijks een sensibiliserende periode in te lassen. In 2016 viel deze van 10 tot

16 oktober. In alle Vlaamse provincies werden activiteiten opgezet onder

dezelfde NAH-vlag/logo. Voor Oost-Vlaanderen is Sig de coördinerende

instantie. Sig werkt echter ook mee in andere provincies. We willen ook mensen

met NAH zelf een forum geven. Er kwam een centrale webpagina

www.weekvanNAH.be om het geheel te promoten en lanceren. Op die manier

willen we aandacht genereren bij het brede publiek en de pers voor de noden

van mensen met een niet-aangeboren hersenletsel. In totaal waren er over heel

Vlaanderen 46 NAH-activiteiten, gaande van lezingen en infomomenten tot

infostands op markten en in ziekenhuizen. Voor elk wat wils! Aangezien het vaak

om publieke activiteiten ging, is het moeilijk een grootteorde van bereikt publiek

te geven. Er was in alle geval ook flink wat persaandacht (zie elders). In Sig was

er bijvoorbeeld een expositie van een persoon met NAH met beeldende kunst:

‘Kiemkracht’ getiteld. Evaluatie van de eerste Week van NAH leerde dat we op

hetzelfde spoor doorgaan in 2017, met een nieuwe week van NAH.

Portaalwebsite www.infoNAH.be

Op naar een kennisplein over NAH

We stellen vast dat er tot op vandaag geen enkele website als portaalpagina

voor NAH in Vlaanderen kan doorgaan. Er zijn wel verschillende infokanalen en

actoren in het NAH-veld, maar dit zorgt voor veel versnipperde info. Om dit te

vermijden lanceerden we het idee om een portaalwebsite over ‘NAH in

Vlaanderen’ te maken, met een duidelijke domeinnaam: www.infoNAH.be.

Onder een portaalsite verstaan we een website die toegang geeft (portaal) tot

andere websites en bronnen op internet. In ons geval willen we een portaal over

NAH in Vlaanderen bieden voor verschillende doelgroepen (mensen met NAH,

hulpverleners, artsen, enz.).

De website heeft tot doel om zoveel mogelijk initiatieven m.b.t. NAH in

Vlaanderen te verzamelen en een gids te zijn voor mensen die persoonlijk, in

hun directe omgeving of professioneel te maken krijgen met NAH, een niet-

aangeboren hersenletsel. Je vindt onder meer informatie over NAH, waar je

terecht kan voor hulp, waar je lotgenoten kunt ontmoeten, nuttige links naar

http://www.infonah.be/

http://www.infonah.be/


54

andere sites, enz. Deze website moet dynamisch blijven en is per definitie

onvolledig. Het is de bedoeling dat de informatie verder wordt aangevuld, o.a.

op basis van suggesties van bezoekers. In de loop van 2016 werd de site nog

een tijdje geüpdatet, maar ondertussen loopt een nieuw idee (zie volgende

paragraaf). Toch kwamen in 2016 nog 11.820 bezoekers langs, gemiddeld 985

per maand. Dit sterkt ons in de overtuiging dat er heel wat mensen op zoek zijn

naar degelijke informatie over NAH.

Sinds 2015 lopen onderhandelingen met het Vlaams Platform NAH, sinds kort

ingebed in de NAH LIGA, waarvan Sig deel uitmaakt, in het kader van een nieuw

voorgesteld Vlaams Hersenletselplan. In dit plan werd het idee geopperd om

alle betrokkenen in Vlaanderen te stimuleren rond één digitaal NAH-kennisplein

te laten samenwerken. Sig heeft zich in 2016 ingezet en meegedacht aan de

concipiëring van een nieuwe website. De eerste concrete voorstellen zijn

besproken en in websitetaal omgezet. Lancering van de website is voorzien in

2017. Sig zorgt ervoor dat de informatie van de Sig-website www.infoNAH.be in

het nieuwe digitale platform geïntegreerd wordt. Deze domeinnaam blijft in alle

geval ter beschikking en bruikbaar.

‘Rita hoort niet goed’ Gehoor en verstandelijke beperking

De ad hoc werkgroep ‘Gehoor en verstandelijke beperking’ die eind 2011 het

sensibilisatiepakket over gehoorstoornissen en verstandelijke beperking

afwerkte, is ondertussen een volwaardige intervisiewerkgroep geworden. Men

bekijkt er de (mogelijke) gevolgen van het gehoorverlies op de leefgroepwerking

en de dagelijkse omgang tussen volwassen cliënten en hun begeleiders,

verzorgers, enz. Het infopakket staat integraal op de website

www.ritahoortnietgoed.be.

Bij een aantal syndromen, bv. het syndroom van Down, is het risico op een

verminderd of verstoord gehoor groot. De praktijk toont echter aan dat veel

begeleiders hiervan niet op de hoogte zijn of er te weinig aandacht aan

besteden. Nochtans is het vanzelfsprekend dat een verminderd gehoor van de

cliënt een invloed heeft op zijn sociale omgang, communicatie, oriëntatie,

begripsvorming, enz. Zaken die gekend zijn bij alle personen met een

gehoorstoornis, maar in deze context vaak over het hoofd worden gezien.

Op de website www.ritahoortnietgoed.be kan ook een checklist worden

gedownload die detectie van gehoorverlies mogelijk maakt. De website is sinds

de lancering vijf jaar geleden al 10.789 bekeken: uit statistieken van YouTube

http://www.ritahoortnietgoed.be/

http://www.ritahoortnietgoed.be/


55

blijkt dat het sensibiliserend filmpje 1607 keer is bekeken. 2693 bezoekers

hebben ondertussen ook (delen van) de publicatie gedownload.

De werkgroep die instond voor de samenstelling van het informatiepakket is

ondertussen een volwaardige intervisiewerkgroep in Sig geworden. Eén van hun

vaste agendapunten is het opvolgen van de campagne en de website. Om deze

website en informatie nog meer bekendheid te laten krijgen, werd er in 2016

werk gemaakt van een bekendmakingsfolder i.s.m. met audiologische diensten

waar mensen met een verstandelijke beperking voor gehooronderzoek

terechtkunnen. De folder is eind 2016 afgewerkt en wordt in het voorjaar van

2017 verspreid.

Tentoonstellingen in de Sig-wandelgangen

Sig stelt een tentoonstellingsruimte (in de wandelgangen en in de lokalen) ter

beschikking voor kunstenaars. Om de twee maanden is er een andere

tentoonstelling. Zowel kunstenaars met als zonder beperking kunnen

gebruikmaken van dit forum. De exposities worden bekendgemaakt via de

elektronische nieuwsbrief, de Sig-website, Facebook en affiches.

Overzicht van tentoonstellingen in 2016:

Kunstenaar(s) Periode in 2016

Tess Van Deynse, Hasselt (fotografie) januari-februari

Karlien Dewitte, Nieuwkerkern-Waas (schilderwerken) maart-april

Hilde Goossens, Sint-Maria-Oudenhove

(schilderwerken)

mei-juni

Katia Casier, Wachtebeke (Mozaïek)

Brigitte Aernaut, Verrebroek (acrylwerken)

september-oktober

Mien De Winter, Merelbeke (keramiek) Anne-Marie De Puydt, Drongen (kunstwerken op

steekschuim)

oktober-december


56

Netwerking gekaderd in

bekendmaking en sensibilisatie

Sig profileert zich als laagdrempelige organisatie voor een ruim publiek.

Professionele hulpverleners hebben de weg gevonden via het vormingsaanbod.

Het brede publiek van ‘niet professionelen’ heeft doorgaans wat meer stimulans

nodig. Daarom namen we ook in 2016 initiatieven om ons aanbod en onze missie

kenbaar te maken:

Op alle folders en affiches wordt de lezer uitgenodigd om zich in te schrijven

op de elektronische nieuwsbrief. De nieuwsbrief bevat elke maand een

citaat om over na te denken of een rechtstreekse link naar beeldmateriaal

op onze website.

Op de website zijn op de pagina ‘sensibiliseren’ twee afzonderlijke rubrieken

waarnaar wordt verwezen: ‘doordenkertjes’ en ‘in de media’. Hier vinden

bezoekers citaten en gemonteerde filmpjes (fragmenten uit tv-programma’s

of andere) terug.


57

5. Publicaties en producties

NAH-fotogroep Het draaiboek

ISBN 978-90-5873-100-5, losbladige map + pakket foto’s en powerpoints Frank Paemeleire, Hilde Aarts en Griet Van Beneden

De NAH-fotogroep is een project

waarbij personen met een niet-

aangeboren hersenletsel (NAH) in

groep leren (beter) fotograferen en

thematische foto-opdrachten krijgen.

Vervolgens worden de foto’s gedeeld

en besproken met de andere

deelnemers.

Het project wordt steeds afgesloten

met een toonmoment (bv. een

tentoonstelling of presentatie) waarbij

de foto’s aan de maatschappij getoond

worden.

Sig gaf het draaiboek uit voor het

opzetten van een NAH-fotogroep. Het

gaat om een volledig uitgewerkt pakket, waarmee begeleiders van een NAH-

fotogroep direct aan de slag kunnen. Onderwerpen die aan bod komen zijn: het

samenstellen van een groep, praktische organisatie en planning, technische en

thematische opdrachten, groepsbegeleiding en werken naar een eindproduct.

Hoewel oorspronkelijk ontwikkeld voor mensen met NAH is dit pakket ook

bruikbaar bij andere doelgroepen, bv. bij (jong)volwassenen met een

verstandelijke beperking.

Het gebruik van het pakket is ook niet beperkt tot groepen, ook in individuele

begeleiding heeft het al ruimschoots dienst gedaan.

Het materiaal is kant en klaar: in de stevige ringmap steken 200 pagina’s met

concrete uitleg, 200 fotoprints en een cd-rom met daarop aanpasbare

powerpointpresentaties.


58

MusicaMova Psychomotorische traning met slagwerkinstrumenten 101 muzikale ideeën om te gebruiken in de klas

ISBN 978-90-5873-102-9, handboek (120 p.) + website

Jan Cherlet en Griet Dewitte

Samen muziek maken is leuk, maar

MusicaMova is meer dan zo maar

musiceren. De methodiek MusicaMova is

goed voor iedereen, ook voor kinderen die

moeilijker lezen of rekenen, motorisch niet

zo handig zijn, zich moeilijker kunnen

concentreren, veel faalervaringen gehad

hebben, uit een milieu komen waar

musiceren niet evident is, zich emotioneel

moeilijker kunnen uiten, niet zo goed in

hun vel zitten, enz.

MusicaMova zet muziek op een

ontspannen manier in om kinderen van 5

tot 12 jaar te trainen in psychomotoriek:

oog-hand-coördinatie, links-rechts-

coördinatie, luisteren naar elkaar, je beurt

afwachten, aandacht en concentratie, oogmotoriek, samen spelen, planning,

reactiesnelheid, enz.

De aanpak van MusicaMova dient om kinderen met ontwikkelingsproblemen

beter te laten bewegen en zelfzekerder te worden. De percussie-instrumenten,

ritmes, spelletjes en oefeningen in het boek zijn speciaal gezocht en aangepast,

zodat ze de motorische, cognitieve en emotionele ontwikkeling ondersteunen.

Tegelijk bevat MusicaMova een hele rugzak vol muzikale ideeën om te gebruiken

in de klas, in groepjes, enz.

MusicaMova heeft een lage drempel en is geschikt voor iedereen die iets met

muziek wil doen: enerzijds kinesitherapeuten, ergotherapeuten, logopedisten of

muziektherapeuten, maar anderzijds zeker ook leerkrachten in het

kleuteronderwijs, lager onderwijs, buitengewoon onderwijs, muziekleerkrachten

en enthousiaste vrijwilligers.

Bij de publicatie van de methodiek MusicaMova hoort een website

www.musicamova.be waarop allerlei geluidsfragmenten staan als voorbeeld,

inspirerende filmpjes en contactmogelijkheden tussen gebruikers.

http://www.musicamova.be/


59

Perifere aangezichtsverlamming Informatiebrochure met advies en praktische tips

brochure, 8 p. Frank Paemeleire, Liesbet Desmet, An Savonet en Griet Van Beneden

Frank Paemeleire, Liesbet Desmet, An

Savonet en Griet Van Beneden maakten

een handige informatiefolder over perifere

aangezichtsverlamming (facialisparese of -

paralyse). Deze aandoening komt vaak

voor na een niet-aangeboren hersenletsel.

De zevende hersenzenuw (nervus facialis)

staat in voor belangrijke functies, zoals de

beweging van de gelaatsspieren in functie

van lachen, praten, ogen sluiten en

wenkbrauwen optrekken.

Daarnaast staat deze zenuw in voor een

deel van de smaakwaarneming,

traanafscheiding, speekselproductie en

bescherming van het oor tegen harde

geluiden.

Beschadiging van deze zenuw heeft beperkingen tot gevolg in het dagelijkse

leven: moeilijker praten, eten, lachen, kussen, blazen en knipperen.

Deze gratis informatiebrochure geeft tips die in een eerste fase kunnen helpen

om de beperkingen zo goed mogelijk te compenseren.

Meer informatie over aangezichtsverlamming is te vinden op de bijbehorende

website www.aangezichtsverlamming.eu

Overzicht van de overige publicaties

en producties in voorraad

ANOMIX. Werkboek woordvindingsproblemen (Frank Paemeleire, Evelien-

Marie Olson en An Savonet)

Allemaal op een rijtje. Rekentests in Vlaanderen (Werkgroep Rekenen)

Allemaal op een lijntje. Spellingstest in Vlaanderen (Werkgroep Lezen)

Als spreken niet vanzelfsprekend is … Taaltips voor kinderen met

ontwikkelingsproblemen (Greet Piro en Nele Van Roosbroeck)

Anamnese Meertalige Kinderen (AMK) (Werkgroep Meertalige Kinderen)

http://www.aangezichtsverlamming.eu/


60

BAB (Behavior Assessment Battery) Onderzoeksbatterij voor stotteren (Gene

Brutten en Martine Vanryckeghem)

De stilte verbroken. Diagnostiek en revalidatie van personen met een

auditieve handicap (deel 1: theoretische basis) (Evelyn Verstraete)

De stilte verbroken. Diagnostiek en revalidatie van personen met een

auditieve handicap (deel 2: praktische toepassing) (Evelyn Verstraete)

Doe wat je leest. Begrijpen en uitvoeren van geschreven opdrachten voor

kinderen met autisme (Hilde Cornelis en Ilse Van Beversluys)

DYSAMIX Deel 1. Werkboek dysartrie bij volwassenen (Frank Paemeleire,

Liesbet Desmet, An Savonet en Griet Van Beneden)

DYSAMIX Deel 2. Werkboek dysartrie bij volwassenen (Frank Paemeleire,

Liesbet Desmet, An Savonet en Griet Van Beneden)

Een kijk op de bewegingspedagogiek van Veronica Sherborne (Ilse

Bontinck en Suzy Van Daele) (video)

FOCUMIX: Werkboek aandachtsproblemen bij volwassenen (Frank

Paemeleire, An Savonet en Griet Van Beneden)

FRONTOMIX: Werkboek executieve stoornissen bij volwassenen (Frank

Paemeleire, Mieke Heirman, An Savonet en Griet Van Beneden)

Groen is rijden. Versjes voor kinderen met spraak- en

taalontwikkelingsstoornissen (Carine Van Hoo)

Het Groene Boekje (Sherborne Vereniging)

Het verhaal van Odi: leren omgaan met dysfasie (Begga Van de Walle e.a.)

Kiekeboe. Tips en adviezen voor ouders van dove en slechthorende kinderen

(Veerle Devriendt)

KiddyCAT: Communication Attitude Test voor stotterende kleuters (Martine Vanryckeghem en Gene Brutten)

Kleuters veilig oversteken. Kleutervolgsysteem (SIG i.s.m. Federatie voor

Centra van Ambulante Revalidatie)

KTK-NL - Körperkoordinationstest für Kinder: Herwerkte, gehernormeerde

en vertaalde uitgave (Matthieu Lenoir e.a.)

Met te veel vallen en opstaan. Over ontwikkelingsstoornissen bij kinderen

tot drie jaar (brochure en video)

Miko gaat vooruit! Een verhaal over een rendier met DCD (Ciel Brackenier,

Diane Van De Steene en Hilde Ureel)

Milan in de Wereld zonder cijfers. Stripverhaal over dyscalculie (Lien

Couchez, Diane Van De Steene, Hilde Peirlinck en Paty Van Dyck)

Onleesbaar!!! Schrijfmotorische problemen in de klas (Greet Cami)

Opbrandend hout geeft vuurrode vlammen van liefde (dichtbundels) (Michèle

Van Overstraeten)

Over (het) leven. Sociale leerverhalen voor kinderen met autisme (Hilde

Cornelis en Hilde Van Beversluys)


61

Over-Leven met een niet-aangeboren hersenletsel: Twee ervarings-

deskundigen aan het woord (Wim Malfliet en Liesbet Petit)

Sherborne bij volwassenen met een handicap (dvd) (Ilse Bontinck e.a.)

Sherborne in het basisonderwijs (dvd) (Tine Missine e.a.)

SCQ: Vragenlijst Sociale Communicatie (Petra Warreyn e.a.)

Sofie: een morgenkind, mijn zorgenkind. De dagelijkse belevenissen van een

moeder en haar dochter met Downsyndroom (Anne Raman)

SOS-2-VL: Systematische Opsporing Schrijfproblemen (Hilde Van Waelvelde e.a.)

Thee drinken in de woestijn (dichtbundel) (Michèle Van Overstraeten)

TIKA Test voor Informele Kinderaudiometrie (Johan Rijckaert e.a.)

Tingeling. Help je baby beter horen (Werkgroep Gehoor)

Tussen taal en blokkendoos. Over meertalig opgroeien, spel en speelgoed

(Intervisiewerkgroep Meertalige kinderen)

Uit één stuk. Oefenpakket samengestelde woorden (KIDS Hasselt)

Volgens Willy. Deel 1: Willy en Zwans (verhalen voor personen met een

verstandelijke beperking) (Johan Engels)

Volgens Willy. Deel 2: Wonen in de Groene Leefgroep (verhalen voor

personen met een verstandelijke beperking) (Johan Engels)

Volgens Willy. Deel 3: Emma is mijn lief (verhalen voor personen met een

verstandelijke beperking) (Johan Engels)

Volgens Willy. Deel 4: Pepe Maurice is dood (verhalen voor personen met

een verstandelijke beperking) (Johan Engels)

Zet mij even op pauze: Oudertraining ADHD (Marc Willems e.a.) (coproductie

Sig en centrum ZitStil)

Zie wat ik zie, doe wat ik doe: Stimuleren van imitatie en gedeelde aandacht bij jonge kinderen (Petra Warreyn, Joke Honoré & Herbert Roeyers)

Verkoop publicaties en producties In de loop van 2016 gingen in totaal 2975 Sig-publicaties over de toonbank, een

daling tegenover vorig jaar. Van het Groene Boekje (over Sherborne) werden meer

dan 300 exemplaren verspreid. Het pakket ‘Zie wat ik zie, doe wat ik doe’ ging 49

keer over de toonbank en ‘Over-leven na NAH’ 245 keer. Ook de verkoop van de

pakketten ANOMIX, FOCUMIX, FRONTOMIX en DYSAMIX (deel 1 en 2) en de

brochures Kiekeboe en Tingeling bleef het goed doen.

Overzicht aantal verkochte Sig-publicaties en producties

2012 2013 2014 2015 2016

Totaal aantal verkocht 3812 3675 3425 3478 2975


62

6. Tijdschrift Signaal

In de loop van 2016, jaargang 25 van Signaal,

verschenen de nummers 94 tot en met 97.

Daarin kwamen de onderstaande hoofd-

artikels. Verder bevat elk nummer een aantal

vaste rubrieken: ‘Redactioneel’, ‘Van onze

verslaggever ter plaatse’, ‘Wetenschap op de

voet gevolgd’, ‘Forum’, ‘Recensies’, ‘Bruikbaar

in de praktijk’ en ‘Agenda’.

Nummer 94 (januari-februari-maart 2016)

Centra voor Ambulante Revalidatie: another brick in the wall? Kiezen voor

kinderen die opgroeien in kansarmoede (Bart Volders en Kelly Audenaert)

In het begin was er armoede: helpende handen voor jonge kinderen en hun

ouders in armoede (Greet Geenen)

Basisonderwijs geven aan kinderen in armoede (Albert Janssens)

Nummer 95 (april-mei-juni 2016)

Het procesmodel van emotieregulatie als inspiratiebron voor een

transdiagnostische behandeling (Eric Heyns)

Taaldiagnostiek bij meertalige kinderen:

samenwerking tussen logopedist en taalanalist

(Charlotte Mostaert, Heleen Leysen, Diara Buelens en Winibert Segers)

Nummer 96 (juli-augustus-september 2016)

Apathie na CVA: hoe te behandelen en welke tips mee te geven aan

mantelzorgers? (Katrijn Van Den Driessche)

Een wandeling door de geschiedenis van de audiologie

(Eveline Verstraete)

Nummer 97 (oktober-november-december 2016)

Rol van begeleiders en leerkrachten in het gebruik van Spreken Met

Ondersteuning van Gebaren (SMOG)

(Ellen Rombouts, Bea Maes en Inge Zink)

Depressie en coping na een niet-aangeboren hersenletsel (NAH): Preventie en

begeleiding via een groepstherapeutisch pakket

(Wouter Lambrecht en Camille De Schaepmeester)


63

Op basis van de cijfers hieronder zien we in 2016 een verdere daling van het

aantal betalende abonnees.

Overzicht van het aantal abonnementen

Abonnees Signaal 2012 2013 2014 2015 2016

CAR en COS 15 15 14 14 14

CLB 37 40 38 32 31

Particulieren 287 262 241 217 216

Buitengewoon Onderwijs 30 26 28 15 14

Voorzieningen VAPH 33 33 31 28 26

Ziekenhuissector 2 2 2 2 2

Opleidingen 24 24 24 20 18

Bibliotheken 8 6 5 5 4

Varia 46 42 40 38 37

Subtotaal betalend 482 450 423 371 362

Participanten Sig 38 40 38 38 38

Kernredactie & Adviesraad 16 16 17 17 17

Raad Van Bestuur 14 14 14 14 14

Wetenschappelijk Netwerk 36 36 36 36 36

Ruilabonnementen 45 39 38 38 38

Varia 31 30 30 30 30

Subtotaal niet-betalend 180 175 173 173 173

Totaal abonnementen (reeks 3) 662 625 596 544 535

0

200

400

600

800

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Aantal abonnementen Signaal

Reeks1

Reeks2

Reeks3


64

7. Docudienst

Doel en werking

De deuren van de docudienst van Sig staan steeds open voor iedereen met

vragen over stoornissen of (over het leven met) een beperking. Via e-mail of

telefoon wordt een afspraak vastgelegd, waarna men verder geholpen wordt

door de docudienstmedewerker of één van de vrijwilligers.

Vragen worden nauwkeurig omgezet in een praktische zoekstrategie. Zo kan de

docudienstmedewerker ervoor kiezen een literatuurlijst op te maken of een

antwoord te zoeken in open-source databanken zoals Google Scholar of

WorldWideScience. Vragen kunnen ook voorgelegd worden aan een inhoudelijk

medewerker of aan mensen in het werkveld. Een bezoek aan de docudienst is

niet noodzakelijk. Je kan je vragen ook stellen via e-mail, via het

contactformulier (terug te vinden op de website) of via telefoon.

Ook de interne medewerkers van Sig kunnen steeds een beroep doen op de

docudienst voor materiaal en achtergrondinformatie (o.a. om vormings- en

andere activiteiten voor te bereiden). Dit geeft de kwaliteit van de

dienstverlening en activiteiten een boost. De docudienst van Sig is elke

voormiddag open en streeft ernaar zo toegankelijk mogelijk te zijn.

Collectie

Een overzicht van de hele collectie is te vinden via de online catalogus van het

bibliotheekprogramma Bidoc. Momenteel bestaat de collectie uit 8370 items

(d.d. december 2016).

De docudienst biedt informatie in verschillende vormen aan: boeken,

documentatiemappen, losbladige werken, spelmateriaal, eindwerken,

brochures, handboeken/cursussen, naslagwerken, ontsloten artikels, cd-roms,

dvd’s en tijdschriften.


65

Overzicht van de collectie (2012-2016)

2012 2013 2014 2015 2016

Boeken 2910 2376 2100 1982 2052

Documentatiemappen 138 192 203 203 205

Losbladige werken 31 80 138 139 138

Spelmateriaal 6 7 7 8 8

Eindwerken 412 484 512 509 509

Brochures 152 249 255 247 238

Handboeken/Cursussen 49 81 81 82 81

Naslagwerken 121 181 188 184 185

Artikels 5418 3945 4280 3890 4035

Dvd’s 595 615 620 621 657

CD-roms 104 103 105 105 105

Organisaties - - - - -

Tijdschriften 24 27 27 27 25

E-zines - - - - -

Websites 266 - 134 134 134

Totaal 10226 8340 8650 8131 8370

Dit jaar hebben wij e collectie met 70 nieuwe boeken uitgebreid. Inhoudelijke

medewerkers en werkgroepleden vragen deze werken aan. Hun interesse gaat

vooral uit naar boeken die wij onder de rubriek ‘Algemeen’ plaatsen. We vragen

ook ons titels voor basisboeken door te geven. Deze boeken kunnen ook door

niet-professionelen (breed publiek) gelezen worden. De collectie voor niet-

professionelen vullen we verder aan met boeken over onderwerpen die nauw

aansluiten bij de vormingen die voor hen georganiseerd worden, nl. dementie,

opvoeding, leerstoornissen en autisme. Het aanbod voor leidinggevenden werd

verder uitgebreid door de directeur van Sig.

Documentatiemappen bundelen informatie per onderwerp. Ze bestaan uit

artikels of brochures. Brochures zijn ook te vinden via de online catalogus

(uitgavevorm ‘brochure’ of ‘documentatiemap’). Bij elke brochure staat een

verwijzing naar de documentatiemap. Deze twee zoekmogelijkheden zorgen

voor een grotere toegankelijkheid van onze collectie. Wij zetten deze taken

verder in 2017.


66

De bovenstaande tabel vertelt ons dat er 145 artikels ontsloten zijn in de loop

van 2016. Dit cijfer geeft een vertekend beeld, doordat er ook verouderde

artikels verwijderd zijn. Verouderde artikels zijn artikels die ouder zijn dan tien

jaar. Het reële aantal ingevoerde artikels is 348. Het Tijdschrift voor

Welzijnswerk werd stopgezet en bestaat enkel nog in elektronische versie.

Wegens gebrek aan interesse bij onze gebruikers hebben we de

ruilabonnementen met het Nederlandse Tijdschrift Onderzoek & Praktijk (licht

verstandelijke beperking) en Weliswaar afgesloten. Als aanvulling op de

onderwijsgerichte vormingen, startten we met het aanbieden van het tijdschrift

Klasse Magazine.

Door de verhuis naar Gijzegem in 2015 was er minder tijd voor het bekijken en

invoeren van dvd’s. Wij werkten in 2016 onze achterstand weg en stelden 36

documentaires ter beschikking, die aansluiten bij ons werkveld. ‘Brain Injury’,

een aflevering van de reeks Louis Théroux, werd bekeken door het personeel

ter opfrissing van hun kennis over niet-aangeboren hersenletsel.

Gebruikers en consultaties Het aantal rechtstreekse contacten (consultaties en ontleningen) met de

docudienst in 2016 bedroeg 743, een daling met 109 tegenover eind 2015.

Overzicht van de gebruikers (2012-2016)

2012 2013 2014 2015 2016

Hulpverlening 253 366 275 277 311

Onderwijs en CLB 82 56 23 64 57

Ouders en personen m/e beperking 14 12 35 38 34

Studenten 170 157 97 108 92

Anderen (o.a. breed publiek) 2 49 39 44 63

Niet opgevolgd gebruik (Sig-stand) - - 8 321 186

Totaal 521 640 477 852 743

Het bereiken van nog meer hulpverleners was het doel van onze promotie in

2016. We startten met het maken van themalijsten en verspreidden ze via

bevestigingsmails naar de deelnemers van een studiedag of workshop. De

werkgroepleden ontvangen een aanwinstenlijst via mail. De docudienst is open

tijdens de pauze van een vergadering, een studiedag of een workshop. We

verwelkomden 10 hulpverleners van het symposium Mantelzorg en 45

hulpverleners brachten de docudienst een bezoekje tijdens de pauze van het

NAH-symposium. We registreerden 311 consultaties van hulpverleners. Het


67

aantal bezoekjes van docenten en personen tewerkgesteld in het CLB is lichtjes

gedaald. Het overleg met de Aalsterse zorgcoördinatoren zorgde voor 10 extra

bezoekers. De getuigenis van Wim Malfliet en Liesbet Petit tijdens de Week van

NAH lokte 15 nieuwsgierigen naar de docudienst. Dit zijn familieleden van

personen met NAH of personen met NAH.

Eerstejaarsstudenten Orthopedagogie van VSPW Gent krijgen les in ‘Omgaan

met informatie’. Voor het maken van de bijhorende taak kozen 7 studenten

ervoor om onze docudienst te raadplegen. De werking van Sig werd voorgesteld

aan 10 derdejaarsstudenten van de richting Sociaal Werk aan de

Arteveldehogeschool. Tijdens de rondleiding bezochten zij de docudienst.

Het aantal klassieke gebruikers (hulpverleners, studenten en onderwijsmensen)

is gestegen met 10 procent tegenover 2015. We veronderstellen dat de mensen

die de Sig-stand raadpleegden of/en de docudienst bezochten zonder werken

uit te lenen of te kopiëren behoren tot onze klassieke gebruikers. We hebben

geen gegevens van deze bezoekjes, dus staan zij geregistreerd onder de

noemer ‘niet-opgevolgd gebruik’.

Google Statistics houdt gedetailleerde cijfers bij over online bezoekers aan de

Bidoc-catalogus. Hieruit blijkt dat we 2147 unieke bezoekers over de digitale

vloer kregen, die alles samen 1741 consultaties verrichtten. De aantallen zijn

sterk gestegen in vergelijking met 2015.

Het hoogste aantal consultaties, 324, werd geregistreerd in november 2016. We

kunnen aannemen dat veel deelnemers aan de studiedagen tijdens de

herfstvakantie de elektronische catalogus geraadpleegd hebben.

Over welke onderwerpen?

De tabel op de volgende bladzijde geeft een zicht op alle ontleningen en vragen

per onderwerp. De rubrieken komen overeen met de onderwerpen van de

vormingsactiviteiten. Ze betreffen alle de verbetering van levenskwaliteit van

kinderen en volwassenen met beperkingen. Algemene doelstellingen zoals

beleid, ethiek, theorie, zorgmaatregelen en voorzieningen, enz. horen thuis in

de rubriek ‘algemeen’. Diagnostiek, behandeling, begeleiding, psycho-educatie,

omgang, wetenschappelijk onderzoek ten aanzien van deze personen worden

per doelgroep behandeld.


68

Overzicht aantal ontleningen en vragen per rubriek (2014-2016)

Onderwerpen 2014 2015 2016

Autismespectrumstoornissen 110 153 122

ADHD en gedragsstoornissen 21 54 55

(Psycho)motorische stoornissen 29 51 73

Leerstoornissen 110 133 65

Verstandelijke beperking 24 61 37

Spraak- en taalstoornissen 73 48 84

Niet-aangeboren hersenletsel (NAH) 65 82 126

Psychische stoornissen 18 20 29

Sensorische stoornissen 8 27 26

Overige problemen 20 18 22

Algemeen 277 210 247

Totaal 755 857 886

De werken uit de rubriek ‘autismespectrumstoornissen’ en de rubriek ‘niet-

aangeboren hersenletsel’ zijn het populairst. De aankoopsuggesties die wij

krijgen vanuit werkgroep Autisme worden meermaals door hun leden

uitgeleend. Door de Week van NAH groeide de belangstelling voor het thema

NAH. Dit droeg bij tot de vele ontleningen. Proportioneel bekeken werden

werken die behoren tot de rubrieken ‘overige problemen’, ‘psychische

problemen’ en ‘sensorische problemen’ het minst uitgeleend. Het merendeel van

de nieuwe werken die tot deze rubrieken behoren, zijn artikels. Artikels worden

minder geraadpleegd dan boeken.

Het aantal ontleningen behorend tot de rubriek ‘leerstoornissen’ is met 8 procent

gedaald in vergelijking met 2015. Hieruit concluderen wij dat we meer studenten

vanuit een andere studierichting (Orthopedagogie) over de vloer kregen in

vergelijking met studenten die tijdens de voorbije jaren een beroep deden op

de docudienst (in hoofdzaak studierichting Logopedie).

De boeken ‘Ik kan het! Een schrijfmotorisch therapieconcept’ en ‘Developmental

coordination disorder: als (ook) bewegen niet vanzelfsprekend is’ werden

gedurende het hele jaar meerdere keren ontleend, waardoor het totaal aantal

ontleende boeken binnen de rubriek (psycho)motorische stoornissen gestegen

is. Wij veronderstellen dat we de sterke stijging van het aantal ontleende werken

over taal/spraak en fonologisch stoornissen te danken hebben aan het

verspreiden van themalijsten.


69

8. Wetenschappelijk onderzoek

In 2016 bood Sig ondersteuning aan verschillende onderzoeksprojecten,

waaronder een aantal met deelonderzoeken. Thema’s van onderzoek variëren

van leerstoornissen, ASS en ADHD tot DCD, maar omvatten ook het ontwikkelen

van onderzoeksmateriaal (voor o.a. articulatie, spelling en slikstoornissen). De

projecten kaderen in een samenwerking met verschillende universiteiten en

hogescholen: UGent, KU Leuven, Arteveldehogeschool, HoGent, Thomas More,

Vives, Howest en Artesis Plantijn Hogeschool.

Eind 2015 werden twee flyers opgemaakt en verspreid om de nieuwe werking

te lanceren: ‘Op zoek naar deelnemers voor maatschappelijk relevante

onderzoeksprojecten?’ en ‘Krijgt u ook zo veel vragen om mee te werken aan

wetenschappelijke studies en onderzoeken? Schakel Sig in’. Het nieuw

opgerichte Wetenschappelijk Platform vergaderde één keer in 2016. Er werden

drie nieuwe onderzoeksprojecten aangevraagd en goedgekeurd. Ondertussen

zitten ook nieuwe aanvragen in de pijplijn voor 2017.

Om praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek te stimuleren en om permanent

kwalitatieve vorming op te zetten werken het Wetenschappelijk Platform en de

Adviesraad Vorming en opleiding ook samen. Specifieke aandacht gaat hierbij

naar de volgende onderwerpen:

In het kader van verantwoord handelen, aandacht schenken aan de

mate waarin kenmerken en vaardigheden van de therapeut een effect

hebben op de werkzaamheid van de interventie en hoe zich dit verhoudt

tegenover het effect van de methode zelf

Empowerment: het versterken van de eigen mogelijkheden en middelen

van de cliënt en zijn omgeving om zoveel mogelijk zelf problemen op te

lossen of ermee te leven

Het biopsychosociaal model van menselijk functioneren (WHO) en de

daarop gebaseerde classificatiesystemen

Op de volgende bladzijden wordt per onderzoeksproject de stand van zaken

weergegeven.

Alle onderzoeksprojecten kaderen in de samenwerkingsovereenkomst van de

wetenschappelijke werking van Sig met de Federatie van Centra voor Ambulante

Revalidatie vzw.


70

Onderzoeksprojecten

Ontwikkeling van SKO (SpraakKlankOnderzoek) voor Vlaanderen

(voorheen ‘ArticulatieOnderzoek (AO-R)’ genoemd)

(o.l.v. Joris Vanopstal en de werkgroep SKO, bestaande uit medewerkers van

Arteveldehogeschool, HoGent, KU Leuven, Thomas More, UGent en Vives)

De werkgroep SKO werd in 2011 opgestart en begeleidt de ontwikkeling van

een nieuw Vlaams spraakklankonderzoek. Het SpraakKlankOnderzoek wordt een

genormeerd en gestandaardiseerd en computerondersteund articulatie-

onderzoek, dat zowel de fonetische als de fonologische aspecten van

spraakproductie onderzoekt. In zijn uiteindelijke vorm moet het SKO ook

argumenten aanbieden die de logopedist moeten toelaten om te differentiëren

tussen de verschillende vormen van spraakklankstoornissen.

Het verzamelen van de normeringsgegevens via bachelorproeven van

verschillende hogescholen en universiteiten werd in 2016 verdergezet en zou in

2017 afgerond moeten zijn. Een basisversie van de test is gepland voor

september 2018. Bijkomend worden de modules diadochokinese, distinctive

features, harmonieprocessen, inconsistentie, interdentaliteit en baseline [s] en

[r] voorbereid.

Het profiel van kinderen met leerstoornissen

(Annemie Desoete en Elke Baten, aoP typisch en atypisch lezen UGent)

In 2016 werd de rol van motivatie of ‘goesting’ (vanuit de

Zelfdeterminatietheorie, ZDT, en vanuit het Process Communication Model,

PCM) als mediator nagegaan. De doctoraatsstudie van Elke Baten gaat na welke

factoren samenhangen met rekenen/rekenproblemen en met welbevinden. De

rol van motivatie wordt behalve vanuit de ZDT bekeken vanuit het concept

Transactionele Voorkeur (Kahler). Verder worden temperament en

persoonlijkheid meegenomen in het Opportunity Propensity Model (Byrnes &

Wasik). De bevindingen van een eerste studie bij adolescenten (zonder

leerproblemen) werden toegelicht op het IARLD congres in Austin, waarvoor de

posterprijs werd toegekend. In 2017 wordt dit onderzoek verdergezet. We zijn

nog op zoek naar kinderen met rekenstoornissen die longitudinaal opgevolgd

zullen worden.


71

Vroege sociaal-communicatieve ontwikkeling van jonge kinderen met

(verhoogd risico op) een autismespectrumstoornis (o.l.v. Petra Warreyn,

Ellen Demurie, Sara Van der Paelt & Herbert Roeyers, UGent)

Dit project bestaat uit vier deelstudies:

Interventie: Interventie: Onder leiding van Petra Warreyn werd een training van

imitatie- en joint attention-vaardigheden uitgewerkt. Deze training werd in

verschillende CAR op haar effectiviteit onderzocht, met positieve resultaten. In het

najaar van 2015 werd deze training uitgegeven bij Sig (Zie wat ik zie, doe wat ik

doe). Momenteel wordt onderzocht wat de haalbaarheid en werkzaamheid is van

het ImPACT ouderprogramma binnen de Vlaamse thuisbegeleidingsdiensten voor

ASS.

Opvolging van broertjes en zusjes van kinderen met ASS (babystudie): Een groep

broertjes en zusjes van kinderen met ASS wordt, samen met een controlegroep,

opgevolgd op de leeftijd van 5, 10, 14, 24 en 36 maanden. We bekijken hier onder

meer vroege sociaal-communicatieve vaardigheden (zoals imitatie, joint attention

en taal) en hun mogelijke voorlopers (zoals sociale informatieverwerking en sociale

voorkeur) via observationeel onderzoek en gestandaardiseerde tests, maar ook via

meer experimentele methodes zoals eye tracking, EEG/ERP en fNIRS. Een eerste

groep kinderen is intussen 36 maanden geworden, maar we zoeken ook nog altijd

nieuwe kinderen. Voor meer info kunt u terecht op www.ontwikkelingsstoornissen

.ugent.be/ babystudie/

Onderzoek naar de vroege kenmerken van ASS: In het kader van een

internationale samenwerking startten we ook opnieuw een studie op die gebruik

maakt van homevideo’s om vroege kenmerken van ASS te detecteren. Naast de

sociaal-communicatieve ontwikkeling focussen we deze keer ook op de motorische

ontwikkeling, onder meer het motorisch anticiperen op de acties van andere

mensen. We zoeken hiervoor nog altijd video’s van kinderen (met autisme, zonder

autisme of met ontwikkelingsvertraging) gemaakt toen ze tussen 0 en 3 jaar oud

waren. Voor meer info zie http://users.ugent.be/~pwarreyn/

Regressie bij kinderen met ASS: Bij ongeveer één derde van de kinderen met ASS

lijkt er sprake geweest te zijn van regressie in de vroege ontwikkeling (stagnatie

of verlies van bepaalde vaardigheden). Wat precies deze subgroep van kinderen

onderscheidt van andere kinderen met ASS, wat de regressie eventueel kan

voorspellen en wat de prognose is van deze kinderen, is echter nog onduidelijk.

Daarom onderzoekt Sofie Boterberg kenmerken van regressie in de

bovenvermelde babystudie en in het homevideo-onderzoek. Daarnaast onderzoekt

ze een groep kleuters en lagereschoolkinderen met ASS om de verdere

http://users.ugent.be/~pwarreyn/


72

ontwikkeling van kinderen met en zonder regressie in kaart te brengen. Het

onderzoek is lopende. Voor deze studie worden nog kinderen gezocht met een

diagnose ASS van 4 tot en met 10 jaar oud. Voor meer info:

https://www.facebook.com/onderzoekASS/

Onderzoek naar procesgerichte diagnostiek van spellingsproblemen (Christel Van Vreckem, leden van de Sig-intervisiewerkgroep Leesstoornissen,

Annemie Desoete, Arteveldehogeschool & UGent)

In deze onderzoekslijn werd een Vlaamse spellingtest ontwikkeld. Het gaat om

een instrument waarmee zowel aan beschrijvende als aan handelingsgerichte/

begeleidingsgerichte diagnostiek kan worden gedaan. Deze test speelt in op de

nood aan een nieuwe, handelingsgerichte en vooral Vlaamse spellingstest. Hij

is bedoeld om de spellingvaardigheid van kinderen van het eerste tot en met

het zesde leerjaar te meten, zowel voor het spellen van bestaande woorden als

pseudowoorden. Op basis daarvan kunnen kinderen met spellingproblemen

opgespoord worden. De dictees zijn zo opgebouwd dat een uitgebreide

foutenanalyse tot een aanpak op maat van het kind leidt. Sinds december 2016

is de nieuwe spellingtest op de markt (uitgegeven door Academia Press). Dit

onderzoeksproject is hiermee afgerond.

Ontwerp van slikprotocol bij kinderen en adolescenten met dystone cerebral palsy (o.l.v. Ingeborg Simpelaere, Vives & Daisy Decoene, Gidts)

Dit project startte in 2011. Er wordt gepeild naar de hedendaagse bestaande

slikprotocollen en slik- en voedingsproblemen bij kinderen met cerebral palsy

van pre-, peri- en postnatale etiologie. Vooral het diskinetische type van cerebral

palsy wordt belicht, aangezien voedings- en slikproblemen het meest

voorkomen bij deze vorm. In de loop van 2013 en 2014 liep een literatuurstudie

en werden professionelen uit het werkveld bevraagd. Op basis van de literatuur

en de informatie uit de bevraging is ondertussen een voorlopige versie van het

onderzoeksinstrument opgesteld. Begin 2014 werd hiermee een eerste

pilootstudie georganiseerd. De verwerking van de eerste gegevens leidde tot

een aantal aanpassingen en verfijningen van het instrument. In 2015 en 2016

liep een tweede pilootstudie en werden de test-hertestbetrouwbaarheid, de

intra- en interbeoordelaars-betrouwbaarheid en de concurrente validiteit (met

de DDS) vastgelegd. In 2017 volgt een eindrapport met resultaten.

Implementatie van ICF in de CAR

(Jolien Veys en Greetje Desnerck, Howest)

Het biopsychosociale model maakt een synthese tussen het medische en sociale

model van gezondheid door het menselijk functioneren te beschouwen als een

https://www.facebook.com/onderzoekASS/


73

samenspel tussen biologische, individuele en sociale factoren. Het is dit model

dat de Internationale Classificatie van het Menselijk Functioneren (ICF)

ondersteunt. Internationaal en nationaal wordt er steeds meer belang gehecht

aan dit model. Het is belangrijk ook in de sector van de CAR een omslag te

maken van een eerder medisch model naar het biopsychosociale model.

Sig probeert via opleiding en informatie de CAR-sector mee te sturen in deze

koerswijziging via vorming. Ook in 2016 werd een vormingstraject in vier

niveaus uitgewerkt: (1) inleidende studiedag, (2) tweedaagse workshop, (3)

supervisiewerkgroep, en (4) coaching op de werkvloer. Concrete informatie over

de vorming vindt u elders in dit activiteitenverslag.

Naast dit vormingstraject werd Sig ook actief betrokken bij het ICF-Lab-project

van de Hogeschool West-Vlaanderen, begeleid door Jolien Veys en Greetje

Desnerck. Dit project wil de leemte vullen m.b.t. de implementatie van ICF in

Vlaanderen. Het doel van het ICF-Lab is organisaties (in eerste instantie Centra

voor Ambulante Revalidatie) te begeleiden in het implementeren van ICF en het

vertalen van good practices uit het buitenland naar Vlaanderen, met aandacht

voor eventuele nodige aanpassingen aan de specifieke Vlaamse context.

Concrete onderzoeksvragen zijn: Op welke manier wordt ICF toegepast in de

CAR? Welke gevolgen heeft het gebruik van ICF voor de verschillende

onderdelen van het revalidatieproces? Hoe wordt het gebruik en het

implementatieproces van ICF ervaren door de CAR-medewerkers? Op welke

manier krijgt het implementatieproces vorm? Op welke manier wordt de visie

van de ICF vertaald naar het handelen? Welke noden aan ondersteuning en

expertise worden er ervaren door de sector van de CAR m.b.t. het gebruik en

het implementeren van de ICF?

Sig hoopt de aanbevelingen uit dit onderzoek (deze verschijnen in 2017) te

kunnen gebruiken in het verfijnen van het ICF-vormings- en opleidingsaanbod

voor CAR.

Kijk in je brein: naar een beter begrip van bewegingsstoornissen

(Tom Taymans, Guy Vanderstraeten en Hilde Van Waelvelde, UGent)

Dit onderzoek vertrekt vanuit bevindingen uit de wetenschappelijke literatuur

aangaande motorische stoornissen bij kinderen met DCD en ASS. Daaruit blijkt

immers dat beide groepen overeenkomsten vertonen met betrekking tot hun

motorische beperkingen, onder meer wat de coördinatie van bewegingen

betreft, evenwichtsstoornissen en problemen met timing in bewegingen.

Daarnaast werden bij beide groepen problemen vastgesteld met enkele

cognitieve aspecten van bewegingsaansturing, zoals planning, werkgeheugen


74

en cognitieve flexibiliteit. Aangezien alles wordt aangestuurd door het brein, leek

het ons aannemelijk dat deze gebreken in bewegingscontrole ook zouden

worden weerspiegeld in de hersenen van deze kinderen, meer bepaald in de

organisatie van hersennetwerken. Zijn er enerzijds gemeenschappelijkheden in

termen van structuur en functie van hersennetwerken bij kinderen met ASS en

DCD? Kunnen we deze groepen anderzijds karakteriseren op basis van

specifieke hersenstructuren en -activaties? Kunnen deze afwijkende structuur

en functie worden gelinkt aan de slechtere scores op bepaalde tests die peilen

naar de kwaliteit van bewegingsuitvoering? Kunnen we met behulp van

netwerkanalyses een afwijkend patroon terugvinden in termen van globale en

lokale efficiëntie, dat verder ondersteuning biedt voor enkele van de

theoretische verklaringsmodellen die in het verleden werden geopperd voor de

motorische disfuncties? Kan door het in kaart brengen van verschillende

netwerken een link worden gevonden tussen structuur en functie? Op deze

vragen wil deze studie een antwoord formuleren. In de loop van vorig jaar werd

verder gewerkt aan de dataverzameling. Verwerking volgt.

Gezinsbeïnvloedingsprocessen bij kinderen met ADHD (Inge Antrop, Jan De Meulenaere & G. Lemmens, UZ Gent)

De uitkomst van ADHD wordt mee bepaald door het ontstaan van comorbide

moeilijkheden die vooral worden gemedieerd door de sociale omgeving van het

kind. In het bijzonder werden hierbij conflictueuze ouder-kindrelaties uitvoerig

beschreven, waarbij enerzijds de actieve betrokkenheid van ouders of anderzijds

de passieve invloeden (bv. temperament) vanuit het kind werden onderzocht.

Recent onderzoek in de verklaring van ouder-kindrelaties onderstreept meer en

meer het belang van bidirectionele verklaringsmodellen, zoals het social

relations model (SRM): ouders en kinderen worden hierbij beschouwd als

gelijkwaardige partners in de ontwikkeling van hun relatie. Beiden zijn in de

mogelijkheid om invloed op een ander uit te oefenen.

Het doel van deze studie is de wederzijdse gezinsbeïnvloedingsprocessen in

gezinnen met ADHD gedetailleerd te onderzoeken, vergeleken met

controlegezinnen (normaal, depressie) via de SRM-techniek. Bij bidirectioneel

onderzoek gebruikmakend van deze techniek focust men op de 'actoreffecten'

van ouders (bv. de mogelijkheid van de ouders tot beïnvloeding van kinderen),

de 'partnereffecten' van kinderen (bv. de gevoeligheid van kinderen voor invloed

van ouders), de 'actoreffecten' van kinderen (bv. de mogelijkheid van kinderen

tot beïnvloeding van de ouders), de 'partnereffecten' van ouders (bv. de mate

waarin ouders beïnvloedbaar zijn door kinderen) en alle relatie- en

gezinseffecten. De SRM-techniek houdt aldus simultaan rekening met de

persoonlijkheid van elk gezinslid, de specifieke relaties tussen elk gezinslid en

de familiefactoren daarrond.


75

Tot op heden werd er nog geen onderzoek gepubliceerd dat bidirectionele

processen bij gezinnen met een kind met ADHD in zijn totaliteit bestudeert.

Nieuwe inzichten in de ouder-kindrelatie bij ADHD kunnen meer gerichte

gezinsinterventies helpen ontwikkelen. In de loop van 2016 werd de

dataverzameling verdergezet.

Autismespectrumstoornissen tijdens de jongvolwassenheid: naar een

theoretisch model van determinanten en uitkomsten van

ontwikkelingstaken (Laura Mattys, Dieter Baeyens en Ilse Noens, KU Leuven)

Aan de onderzoekseenheid Gezins- en Orthopedagogiek van KU Leuven wordt

onderzoek verricht naar de ontwikkeling van jongvolwassenen met

autismespectrumstoornis (ASS). Dit onderzoek wil de verhalen en expertise van

ervaringsdeskundigen samenbrengen, relevante thema’s identificeren en

mogelijkheden voor een betere ondersteuning verkennen. Personen met ASS

worden geconfronteerd met diverse uitdagingen wanneer ze de stap naar de

volwassenheid zetten. In het bijzonder de overgang zowel van jeugdzorg naar

volwassenenzorg als van het secundaire naar het hoger onderwijssysteem stelt

hen potentieel voor grote uitdagingen. Eerder onderzoek suggereerde dat

leeftijdsspecifieke begeleidingsprogramma's voor personen met ASS schaars zijn

en dat meerdere beschikbare zorgprogramma's onvoldoende effectief zijn.

Hierdoor is er in deze groep een groot risico op het hardnekkig blijven bestaan of

zelfs verergeren van functionele en participatieproblemen. Het doel van dit

onderzoek is om de ontwikkeling van personen met ASS doorheen de

jongvolwassenheid (17-25 jaar) beter te begrijpen, zodat de overgangszorg en -

begeleiding beter aangepast kan worden aan hun noden. Een eerste kwalitatieve

studie is afgerond, maar de manuscripten die daaruit voortvloeien zijn nog onder

productie. Verder is het longitudinale vragenlijstenonderzoek opgestart en lopende

tot 2018.

Participatie bij jonge kinderen met een ontwikkelingsvertraging/

stoornis (vermoeden van ADHD en/of DCD en/of ASS) (Marieke

Coussens, Dominique Vande Velde & Guy Vanderstraeten, UZ Gent)

Betrokken zijn in het dagelijks en maatschappelijke handelen is een essentiële

voorwaarde voor kinderen om te leren. Participatie is het proces waarin kinderen

zich kunnen engageren in dagelijkse activiteiten in een betekenisvolle context.

Door de opmars van het ICF ligt de focus in de hulpverlening op ‘het bevorderen

of optimaliseren van participatie en kwaliteit van leven’ van kinderen en hun

ouders. Praktijkervaring en onderzoek leren ons dat het niet evident is om

participatiebevorderend te werken. Uit grootschalig Amerikaans/Canadees


76

onderzoek in de vroegbegeleiding blijkt dat slechts tussen de 0,4% tot 1,3% van

de gegeven interventies zich richten op participatie, ook al is het belang van de

focus op participatie bewezen. Jonge kinderen met een ontwikkelingsstoornis

ervaren ook meer participatieproblemen. Omgevingsfactoren en persoonlijke

factoren bepalen sterk hoe goed een kind al dan niet kan participeren. Hoe jonger

het kind, hoe waarschijnlijker het is dat gelegenheden voor participatie bepaald

worden door ouders en verzorgers. Wanneer jonge kinderen in een zo optimaal

mogelijk omgeving opgroeien, is de prognose voor zowel het kind als de ouders

gunstiger. Er is echter nog maar weinig onderzoek verricht naar participatie bij

jonge kinderen, zeker niet als het niet om fysieke beperkingen gaat. Er zijn ook

geen gegevens beschikbaar over hoe jonge kinderen zelf hun participatie beleven

en invullen. Ook de noden en wensen van ouders van jonge kinderen zijn

onvoldoende gekend. Nochtans geeft onderzoek aan dat ze een cruciale factor

spelen in het bevorderen van de participatie mogelijkheden van hun kind.

Op deze thematiek wil dit onderzoek ingaan. Gegevens hierover zou het werkveld

de nodige handvatten kunnen aanreiken i.f.v. het optimaliseren van participatie bij

jonge kinderen met een ontwikkelingsstoornis zoals ADHD, DCD en/of ASS.

Dataverzameling start begin 2017.

Life balance bij jongeren: assessment & ontwikkeling van telecoaching

(Daphne Kos, Niki Bulckmans, Sven Van Geel en Eric Schoentjes, Artesis Plantijn)

In het najaar 2016 startte het projectmatig wetenschappelijk onderzoek rond ‘Life

balance bij jongeren’. Life balance omvat het evenwicht dat personen ervaren in

alle activiteiten en engagementen waarin ze betrokken (willen) zijn (zoals werk,

school, gezin, sociaal leven, hobby’s). Jongeren met en zonder

gezondheidsproblemenkunnen in de loop van het leven een verstoorde life balance

ervaren, waardoor mogelijk bepaalde rollen (bv. medescholier, sportmaat) niet

meer vervuld kunnen worden. Er is echter een gebrek aan assessment

instrumenten om life balance in kaart te brengen bij jongeren. Bovendien is er

weinig onderzoeksmateriaal over de strategieën die (ergo)therapeuten kunnen

aanbieden om een goede life balance te vinden en te behouden. De ontwikkeling

van mobiele applicaties ter ondersteuning van dienstverlening in de

gezondheidszorg lijkt voornamelijk bij de groep jongeren zeer zinvol. Het doel van

deze studie is tweeledig: enerzijds wordt een assessment instrument ontwikkeld

of aangepast voor het in kaart brengen van de life balance bij jongeren tussen 12

en 18 jaar met een psychiatrische problematiek of met cerebral palsy (CP) en

gezonde controles. Daarnaast zal ook een interventie op basis van telecoaching

ontwikkeld worden voor de optimalisatie van de life balance binnen deze groepen.


77

Momenteel worden een literatuuronderzoek en een conceptanalyse uitgevoerd.

Door middel van interviews en focusgroepen worden er kwalitatieve gegevens

verzameld om het concept life balance vanuit het perspectief van de jongeren

beter te leren kennen. Op basis van deze informatie zal eind 2017 een

meetinstrument ontwikkeld of aangepast worden.

Actualisatie van testgebruik

De intervisiewerkgroepen van Sig zijn sinds enkele jaren ingeschakeld om na te

gaan welke tests bruikbaar/beschikbaar of wetenschappelijk onderbouwd zijn

om aan diagnostiek te doen t.a.v. dyslexie, dyscalculie, taalstoornissen en

motorische stoornissen. Dit liep ook in 2016 verder.


78

Selectie van wetenschappelijk bijdragen naar aanleiding van deze onderzoeksprojecten

De voorgestelde onderzoeksprojecten leidden in 2016 tot o.a. de volgende

wetenschappelijke bijdragen:

Baten, E., & Desoete, A. (2016). Motivation and well-being in (a)typical numerical skills. Poster (genomineerd met de posterprijs) at the 40th Annual IARLD Conference, 28-30 juni 2016, Texas. Baten, E., Desoete, A., Van de Velde, M.C., & Hantson, E. (2016). Bridging the gap between cognition and emotion in (a)typical numerical skills. Paper EARLI Sig, 15th Conference on cognition, socio-emotional function and the environment: Bridging the divide. Leuven, 29-30 augustus 2016. Boterberg, S., & Warreyn, P. (2016). Making sense of it all: The impact of sensory processing sensitivity on daily functioning of children. Personality and Individual Differences, 92, 80-86. Ceulemans, A., & Desoete, A. (2016). Cognitive and environmental predictors for early numerical skills in kindergarten. Paper EARLI Sig, 15th Conference on cognition, socio-emotional function and the environment: Bridging the divide. Leuven, 29-30 augustus 2016. De Bondt, A., & Desoete, A. (2016). Definition of LD and issues of comorbidity in Dutch-speaking Belgium. Paper in the symposium Identification of Learning Disabilities: An International Perspective at the 40th Annual IARLD Conference, 28-30 juni 2016, Texas. Desoete, A., Praet, M., Van de Velde, C., De Craene, B., & Hantson, E. (2016). Enhancing mathematical skills through interventions with virtual manipulatives. In P.S. Moyer-Packenham (Red.), International Perspectives on Teaching and Learning Mathematics with Virtual Manipulatives (pp. 171-187). Springer: Switserland. Fries, E., & Desoete, A. (2016). How can we enhance reading in Hebrew children with a computer assisted intervention? Paper EARLI Sig, 15 Conference on cognition, socio-emotional function and the environment: Bridging the divide. Leuven, 29-30 augustus 2016. Hantson, E., Van de Velde, C., De Bie, L., & Desoete, A. (2016). Kinderen motiveren kun je leren. Process Communiation Model PCM@home. Sprankel, 27 (1), 16-28.


79

Mattys, L., Baeyens, D., & Noens, I. (2016). Autism spectrum disorder in emerging adulthood: a multi-method longitudinal inquiry. Autism Research Workshop. Gent, 10-12 maart 2016. Praet, M., & Desoete, A. (2016). Rekentaal in de voorspelling van het rekenen in het 2de leerjaar. Studie- en ontmoetingsdag wiskundeonderzoekers. Leuven, 27 mei 2016. Salomone, E., Beranova, S., Bonnet-Brilhault, F., Lauritsen, M.B., Budisteanu, M., Buitelaar, J.,Canal-Bedia, R., (…) Charman, T. (2016). Use of early intervention for young children with autism spectrum disorder across Europe. Autism, 20 (2), 233-249. Salomone, E., Charman, T., McConachie, H., & Warreyn, P. (2016). Child’s verbal ability and gender are associated with age at diagnosis in a sample of young children with autism spectrum disorder in Europe. Child Care Health and Development, 42 (1), 141-145. Titeca, D., Roeyers, H., & Desoete, A. (2016). Early Numerical Competencies in 4- and 5-Year-Old Children with Autism Spectrum Disorder. Focus on Autism and other Developmental Disabilities, 1-14. Träff, U., Desoete, A., & Passolunghi, M.C. (2016). Symbolic and non-symbolic number processing in children with developmental dyslexia. Learning and Individual Differences. In druk. Van der Paelt, S., Warreyn, P., & Roeyers, H. (2016). Effect of community interventions on social-communicative abilities of preschoolers with Autism Spectrum Disorder. Developmental Neurorehabilitation, 19 (3), 162-174. Van Vreckem, C., & Desoete, A. (2016). Spellingtest voor kinderen van het eerste tot het zesde leerjaar. Gent: Academia Press. Vandenbroucke, L., Verschueren, K., Desoete, A., Aunio, P., Ghesquiere, P., & Baeyens, D. (2016). Executive functioing at the transition to first grade: the role of the teacher-student relationship and its importance for academic performance. Paper EARLI Sig, 15 Conference on cognition, socio-emotional function and the environment: Bridging the divide. Leuven, 29-30 augustus 2016. Verhaeghe, L., Dereu, M., Warreyn, P., De Groote, I., Vanhaesebrouck, P., & Roeyers, H. (2016). Extremely preterm born children at very high risk for developing autism spectrum disorder. Child Psychiatry and Human Development, 47 (5), 729-739.


80

9. Website, nieuwsbrief en ICT

De sinds enkele jaren vernieuwde website heeft veel aandacht voor

zoekmogelijkheden en filters (bv. alle vorming over autisme of alle publicaties

over niet-aangeboren hersenletsel). Het inschrijven of bestellen gebeurt volledig

geautomatiseerd. Zoals dat bij grote ICT-projecten wel meer voorkomt, ging de

beginperiode gepaard met de nodige kinderziektes. Sindsdien wordt er verder

gewerkt aan het verfijnen van de website en het achterliggende systeem

MODULAS (o.a. inschrijvingssysteem en overdracht van facturen naar Globe).

De bezoekersaantallen dan: in 2016 kregen we 108.528 digitale bezoekers over

de vloer (gemiddeld 9.044 per maand). Dit is goed voor 396.442

paginaweergaven per jaar. Als daggemiddelde betekent dit bijna 300 bezoekers.

Het meeste bezoekers op één dag (1332) kregen we op 14 juni 2016, kort nadat

het aanbod vorming voor professionelen van het najaar 2016 werd

bekendgemaakt. 42 procent van onze bezoekers zijn terugkerende bezoekers.

Opvallend is verder dat 15 procent van onze bezoekers uit Nederland komt.

Sig verspreidt twee e-zines (doelgroepgericht): één voor het brede publiek en

één voor professionele hulpverleners. De elektronische nieuwsbrieven hebben

als doel mensen telkens opnieuw attent te maken op Sig-nieuws en leiden

geïnteresseerden naar de juiste pagina's op de website. In de loop van 2016

schakelden we over van het bestaande mailsysteem naar MailChimp, een

professioneel mailprogramma die probleemloos grote hoeveelheden mails kan

doorsturen en heel wat lay-out mogelijkheden heeft die het vorige systeem niet

had. Door het opkuisen en overzetten van de gegevensdatabanken zijn de

abonneecijfers dit jaar lichtjes gedaald. Toch zijn er nog altijd 4836 abonnees

voor de nieuwsbrief voor breed publiek en 7799 voor de versie voor

professionelen. Samen goed voor 12635 digitale abonnees (een kleine 1000

minder dan 2015, maar wel actueel en up to date). We sturen sinds dit jaar ook

meer doelgroepspecifieke nieuwsbrieven, dankzij de filtermogelijkheden

Mailchimp, bv. per discipline (logo, ergo, kine) of per regio.


81

10. Sig in de pers en op verplaatsing

Sinds jaren worden aankondigingen van Sig-activiteiten in agendarubrieken van

verschillende bladen en tijdschriften opgenomen. Voor de professionele vorming

gaat het vooral om vaktijdschriften (o.a. TOKK, VVL-tijdschrift, enz.)

Zoals elk jaar heeft Sig verder het grote publiek warm gemaakt voor de

vormingsactiviteiten en sensibiliseringscampagnes: o.a. de vorming over NAH,

bijleren in Destelbergen, enz. Dit uitte zich ook in verschillende (online)

aankondigingen.

In 2016 probeerden we de Sig-publicatie ‘Overleven met NAH’ van Wim Malfliet

en Liesbet Petit in de media te brengen. Dat lukte aardig: o.a. AVS (regionale

televisie), Kerk & Leven (meest gelezen weekblad van Vlaanderen!), en Radio 2

(meest beluisterde radio in Vlaanderen) besteedden er aandacht aan via

interviews. Ook de Week van NAH kon op veel persbelangstelling rekenen, met

o.a. een vermelding op CANVAS (Facebook) en een interview in het programma

‘Interne Keuken’ op Radio 1.

Sig is ervan overtuigd dat de pers een belangrijke invloed kan uitoefenen op de

kansen tot integratie en inclusie. Onbekend maakt immers onbemind.

Toegankelijke publicaties maken over het dagelijks leven van mensen met een

beperking draagt hiertoe bij.

Sig op verplaatsing

Sig is ook regelmatig met een informatiestand aanwezig op congressen,

evenementen of beurzen. Zo waren we in 2016 onder andere te gast op het

congres van de VVL (Vlaamse Vereniging Logopedisten) in Gent (20 mei), de

Leerstoel Audiologie in Gent (26 mei), Rock for Specials (29 juni), de Lokerse

Feesten voor mensen met een beperking (9 augustus), de Avondmarkt in

Gijzegem (26 augustus), de Seniorenbeurs in Aalst (23 september), het

lanceringsmoment van de Week van NAH in Brugge (27 september), de

Afasieconferentie in Zeist (7 oktober), de Kennismakingsbeurs NAH in

Antwerpen (13 oktober) en de Logopediedag in Mechelen (26 november).

I N H O U D - Sig vzw · Workshop Nieuwsbrieven versturen met Mailchimp Gemeente Destelbergen 23...

Documents

Transcript of I N H O U D - Sig vzw · Workshop Nieuwsbrieven versturen met Mailchimp Gemeente Destelbergen 23...