HUNGAROLINGUA BASIC Niveau 1

door Gabriella Marschalkó

Debrecen 2011

2

HUNGAROLINGUA BASIC Een beginnerscursus Hongaars

Niveau 1

door Gabriella Marschalkó

Met medewerking van Dr. Pál Csontos & Philip M. Inman Lay­out: Judit T. Nagy

Nederlandse vertaling/bewerking: Edwin van Schie, Hongaarse School Opponent: Gábor Pusztai

DEBRECENI NYÁRI EGYETEM

2011

3

De auteur bedankt de volgende personen voor hun gewaardeerde hulp, opmerkingen en suggesties bij de totstandkoming van de eerste versie van deze cursus: Dr. Pál Csontos, Philip M. Inman, Edit Hlavacska, Irén Kónya, Éva Kovács, Dr. Gyula Sankó en András Veréb.

4

TARTALOMJEGYZÉK (Inhoud) INLEIDING 6 KLINKERHARMONIE 7 HET HONGAARSE ALFABET ­ A MAGYAR ABC 8 UITSPRAAK Een lesje Hongaarse fonetiek 8 1. KI VAGY? (Wie ben je?) 10 NYELVTAN (Grammatica: Persoonlijk voornaamwoord – Vervoeging van het werkwoord lenni)11

2. KÖSZÖNÉSEK (Begroetingen) 12 3. SZÁMOK (Getallen) 13 4. MAGYAR PÉNZ (Hongaars geld) 16 NYELVTAN (Grammatica – Hoeveel? – Rangtelwoorden) 17

5. HOGY VAGY? (Hoe gaat het met je?) 18 NYELVTAN (Grammatica – Het achtervoegsel ­ul, ­ül) 19

6. MIT CSINÁLSZ? (Wat doe je? Wat ben je aan het doen?) 20 NYELVTAN (Grammatica – Werkwoordsvervoeging tegenwoordige tijd – Bijwoorden van plaats

met ­on, ­en, ­ön, ­n) 21 7. HOVÁ MÉSZ MA ESTE? (Waar ga je vanavond naar toe?) 22 NYELVTAN (Grammatica – Verleden en toekomende tijd van lenni – Bijwoorden van plaats met

­ba, ­be) 23 8. MIT KÉRSZ? (Wat wil je eten/drinken?) 24 NYELVTAN (Grammatica – Beleefdheidsvorm u: ön/maga – Lijdend voorwerp) 25

9. KÉRSZ EGY KÁVÉT? (Wil je koffie?) 26 NYELVTAN (Grammatica – De achtervoegsels ­os, ­as, ­es, ­ös, ­s – Meervoud) 27

10. TUD/AKAR/SZERET/SZERETNE (Willen, kunnen, houden van en zouden willen) 28 NYELVTAN (Grammatica – Infinitief [hele werkwoord] – Werkwoorden maken met ­zni) 29

11. MILYEN IDŐ VAN MA? (Wat voor weer is het vandaag?) 30 NYELVTAN (Grammatica – De ­ik­werkwoorden – Onregelmatige werkwoorden t.t.) 31

12. POSTÁN (Op het postkantoor) 32 NYELVTAN (Grammatica – ez, az – Leenwoorden uit andere talen) 33

13. MIT ESZÜNK MA ESTE? (Wat eten we vanavond?) 34 NYELVTAN (Grammatica – Dubbele ontkenning – Ontkenning van het werkwoord van, vannak) 35

14. TETSZIK A RUHÁD (Ik vind dit een leuke jurk) 36 NYELVTAN (Grammatica – Bezitsconstructies – Nekem tetszik) 37

15. AZ EMBERI TEST (Het menselijk lichaam) 38 NYELVTAN (Grammatica – Nekem van) 39

16. MILYEN SZEME VAN? (Wat voor kleur ogen heeft zij?) 40 NYELVTAN (Grammatica – Weglating van het werkwoord van, vannak – Trappen van

vergelijking) 41 GYAKORLATOK (Oefeningen) 42 KLINKERHARMONIE 42 1. KI VAGY? 43 2. KÖSZÖNÉSEK 44 3. SZÁMOK 45 4. MAGYAR PÉNZ 47

5

5. HOGY VAGY? 48 6. MIT CSINÁLSZ? 49 7. HOVÁ MÉSZ MA ESTE? 51 8. MIT KÉRSZ? 53 9. KÉRSZ EGY KÁVÉT? 55 10. TUD/AKAR/SZERET/SZERETNE GITÁROZNI 57 11. MILYEN IDŐ VAN MA? 59 12. POSTÁN 60 13. MIT ESZÜNK MA ESTE? 62 14. TETSZIK A RUHÁD 64 15. AZ EMBERI TEST 65 16. MILYEN SZEME VAN? 66 HONGAARSE BASISGRAMMATICA 67 SZAVAK 72 WOORDENLIJST 85 APPENDIX……………………………………………………………………………………… 102

6

INLEIDING

HONGAARSE KLINKERS 1. Achterklinkers a á o ó u ú 2. Voorklinkers

e é ö ő ü ű (i í)

táska ablak bicikli Tévé

autó

hal esernyő Fésű

toll

kártya dzsem Üveg

ház

olló tej Szekrény

fagylalt pohár

csirke Gyűrű

szandál rózsa meggy Könyv

Woorden met gemengde klinkers

tányér kávé

7

taxi ceruza

KLINKERHARMONIE De meeste uitgangen en achtervoegsels in het Hongaars passen zich qua klank aan aan de woorden

waar ze bij staan. Meestal hebben zij twee of drie verschillende varianten. De keus van de uitgang

wordt bepaald door de klankkleur van de klinkers in het woord. De uitgangen ­ban en ­ben staan

bijvoorbeeld voor het Nederlandse voorzetsel in. Woorden die alleen achterklinkers bevatten krijgen

de uitgang met de achterklinker: Zaandamban(in Zaandam). Woorden met alleen voorklinkers krijgen

de uitgang met de voorklinker: Enschedeben (in Enschede). Woorden met gemengde klinkers krijgen

(meestal) de achterklinkervariant: Maastrichtban (in Maastricht).

1. Het Hongaars heeft geen voorzetsels. In plaats hiervan worden er uitgangen achter de woorden geplakt, die de woorden nadere informatie meegeven of hun functie in de zin bepalen: De paraplu ligt in de kast. Az esernyő a szekrényben van. 2. Het bepaald lidwoord in het Hongaars is a, maar als het volgende woord begint met een klinker is het az:

a szekrény az esernyő 3. Maak zinnen en vertel waar de dingen zich bevinden.

táska szekrény A táska a szekrényben van. (De tas ligt in de kast.)

tej pohár _______________________ esernyő autó _______________________ bicikli ház _______________________ váza ablak _______________________ dzsem üveg _______________________ (Het woord üveg kan ook worden gebruikt voor een glazen pot.) 4. Oefen dit mondeling met een medecursist: A: Hol van a táska? (Waar is de tas?) B: A táska a szekrényben van. (De tas ligt in de kast.) A: Hol van a tej? B: _____________________. A: Hol van az esernyő? B: _____________________. A: Hol van a bicikli? B: _____________________. A: Hol van a váza?

8

B: _____________________. A: Hol van a dzsem? B: _____________________.

9

HET HONGAARSE ALFABET ­ A MAGYAR ABC a ablak als in bak (maar met

ronde lippen) á ház als in haar b ablak als in bad c bicikli als in fiets (scherpe s!) cs csirke als in Tsjech d híd als in dal dz edz als dz in pizza dzs dzsem als in George e te als in pet é tévé als in wegen en weer f fésű als in foppen g üveg als in garçon, good gy gyűrű als dj in adieu h hal als in hal i csirke als in Piet í víz als in bier j tej als in jullie k táska als in kip of koek l hal als in koel of lief ly folyó als j in jullie m meggy als in met n pénz als in nee

ny könyv als in oranje o olló als in kop ó rózsa als in oor, ogen ö könyv als in put ő esernyő als in keuze of deuren p pénz als in put q IQ als koe r gyűrű als in rood (rol­r!) s esernyő als in chocola en sjoelen sz szekrény als in surf (scherpe s!) t út als in toetje ty kártya als in tjalk en beetje u utca als in boek ú út als in boer ü üveg als in Utrecht ű tűz als in vuur v víz, év als w in wie of v in hevig w WC als in WC x taxi als x (in leenwoorden) y New York (leenwoorden en namen) z víz als in zaag zs rózsa als j in journaal

Uitspraaktips en een lesje Hongaarse fonetiek 1. Klinkers

a. Uitspraak Klinkers kunnen zowel kort als lang voorkomen. Van de klinkersi,o,u,ö,ü wordt de lange variant (í, ó, ú, ő, ű) twee keer zo lang uitgesproken als de korte varianten, er is hierbij geen andere klankverandering. Maar bij de a and e klinken de lange varianten (á and é) niet alleen langer maar ook anders. Zie het alfabet hierboven.

10

b. Spelling Lange klinkers (á, é, í, ó, ú) hebben één of twee streepjes (lengtetekens), korte klinkers (a, e, i, o, u) niet. Als de ö en ü lang worden krijgen zij een dubbele streep (Dit teken wordt ook wel de dubbele Hongaarse aigue (double acute) genoemd):ő en ű. In handschift staan de streepjes wat rechterop dan in drukvorm.

2. Ook de medeklinkers kunnen zowel lang als kort zijn. Lange medeklinkers worden twee keer zo lang uitgesproken als korte. Bij medeklinkers wordt lengte aangegeven door verdubbeling van de letter. Van medeklinkers die uit twee lettertekens bestaan wordt alleen de eerste letter verdubbeld. hal (vis) – korte l olló (schaar) – lange l

szép (mooi) – korte sz vissza (terug) – lange sz

Er zijn medeklinkers die met twee letters worden geschreven, maar slechts één klank vetegenwoordigen. szandál (sandaal) – sz staat voor één klank, de scherpe s Ázsia (Azië) – zs staat voor één klank, de j van journaal 3. Klinkerverlenging. Een a of e vóór een uitgang of achtervoegsel wordt lang. táska (tas) – táskában (in de tas) pince (kelder) – pincében (in de kelder) 4. De klemtoon van de woorden ligt altijd op de eerste lettergreep. Let op: olló (schaar) – de eerste o heeft de klemtoon, maar is kort, de tweede ó is lang maar heeft geen klemtoon. 5. Probeer de volgende woorden te lezen, die je als opschriften in Hongarije kunt tegenkomen. tolni = duwen húzni = trekken nyitva = geopend zárva = gesloten bejárat = ingang

kijárat = uitgang / afrit vészkijárat = nooduitgang indulás = vertrek nyitva tartás = openingstijden érkezés = aankomst

nők = dames férfiak = heren kiadó = te huur eladó = te koop

NUTTIGE UITDRUKKINGEN Bocsánat! Nem értem. = Sorry, ik versta/begrijp u niet. Nem beszélek magyarul. = Ik spreek geen Hongaars.

Tessék! = Alstublieft! Hier! Köszönöm. = Dank u.

11

Szívesen. = Graag gedaan.

12

1. KI VAGY? (Wie ben jij?)

A: B: A: B: A: B: A: B: A:

Szervusz! Szia! Mi a neved? Renee vagyok. És te ki vagy? Én Kati vagyok. Én amerikai vagyok. És te? Én magyar vagyok. Renee, te beszélsz németül? Nem. Csak angolul és spanyolul beszélek és egy kicsit magyarul. És te? Én is beszélek angolul, természetesen magyarul és egy kicsit németül.

(Hoi.) (Hallo.) (Wat is je naam?/Hoe heet je?) (Ik ben Renee. En wie ben jij?) (Ik ben Kati.) (Ik ben Amerikaanse. En jij?) (Ik ben Hongaarse. Spreek jij Duits, Renée?) (Nee. Ik spreek alleen Engels en Spaans en een beetje Hongaars. En jij?) (Ik spreek ook Engels en natuurlijk Hongaars, en een beetje Duits.)

SZAVAK (Woorden) Szia! = Hoi. magyar = Hongaars(s) angolul = in het Engels Szervusz! = Hallo, hoi német = Duits, Duitser spanyol = Spaans(se), Spanjaard mi? = wat? németül = in het Duits spanyolul = in het Spaans név = naam beszélsz = je spreekt egy kicsit = een beetje neved = je naam beszél/beszélni = spreken is = ook és = en nem = nee, niet természetesen = natuurlijk ki? = wie? csak = alleen maar magyarul = in het Hongaars amerikai = Amerikaan(s) angol = Engels(man),

Engelse én = ik te = jij

MILYEN NYELVEN BESZÉLSZ? (Wat voor taal spreek je?) A: Milyen nyelven beszélsz? (Wat voor taal spreek je?) B: Jól beszélek angolul és franciául. És

egy kicsit németül. (Ik spreek goed Engels en Frans. En een beetje Duits)

SZAVAK (Woordenlijst) milyen? = wat voor (een)? nyelv = taal jól = goed (bijwoord)

EGYÉB NEMZETISÉGEK (Andere volkerennamen) arab = Arabisch, Arabier iráni = Iraans , Iraniër norvég = Noor(s), Noorse flamand = Vlaams, Vlaming

japán = Japans; Japanner olasz = Italiaan(s)

fríz = Fries, Friezin

koreai = Koreaan(s) osztrák = Oostenrijks, Oostenrijker

13

holland = Nederlands, Nederlander

lengyel = Pool(s), Poolse svéd = Zweed(s), Zweedse

14

NYELVTAN (Grammatica) 1. Persoonlijke voornaamwoorden én = ik te = jij ő = hij/zij

mi = wij ti = jullie ők = zij

2. Tegenwoordige tijd van het werkwoord van (zijn). /én/ vagyok = ik ben /mi/ vagyunk = wij zijn /te/ vagy = jij bent /ti/ vagytok = jullie zijn /ő/ van = hij/zij/het is /ők/ vannak = zij zijn 3. Het persoonlijk voornaamwoord wordt in het Hongaars vaak weggelaten. De werkwoordsuitgang laat al zien wat het onderwerp is. Alleen bij nadruk worden het persoonlijke voornaamwoord wel gebruikt.

/Én/ Latifah vagyok. = Ik ben Latifah. 4. Bijvoeglijke naamwoorden als angol, magyar, német kunnen ook nationaliteiten aanduiden en worden met een kleine letter geschreven. holland = Nederlands, Nederlander, Nederlandse 5. De woorden voor talen worden gevormd met het achtervoegsel ­ul, ­ül: Denk aan de klinkerharmonie. woorden met achterklinkers woorden met voorklinkers magyarul (Hongaars, in het Hongaars) angolul (Engels, in het Engels) spanyolul (Spaans, in het Spaans) olaszul (Italiaans, in het Italiaans) franciául (Frans, in het Frans) japánul (Japans, in het Japans) norvégul (Noors, in het Noors) hollandul (Nederlands, in het Nederlands) flamandul (Vlaams, in het Vlaams)

svédül (Zweeds , in het Zweeds) németül (Duits , in het Duits) lengyelül (Pools, in het Pools) frízül (Fries, in het Fries)

UITDRUKKINGEN Még egyszer, légy szíves! = Nog een keer, graag. (Egy) kicsit lassabban, légy szíves! = Een beetje langzamer, graag. Nem tudom. = Ik weet het niet. (Egy) pillanat. = Momentje... Hogy mondják magyarul ’tafel?’ = Wat is ‘tafel’ in het Hongaars? Bocsánat a késésért. = Sorry dat ik te laat ben, excuses voor de vertraging.

15